Tekstil Sektöründe Kadın Solunum Sağlığı

Dr. Fatma EVYAPAN

Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD

TTD Çevre Meslek Çalışma Grubu

Sunum Akışı • Solunum Sisteminin Biyolojik Davranışında

Cinsiyet Özellikleri

• Kadınların İşçgücündeki Önemi

• Kadınlarda Potansiyel Mesleki Maruziyetler

• Tekstil Çalışanlarında Solunum Yolu Hastalıkları

Havayolu Davranışının Biyolojik Belirleyicileri

>

FEF 25-75 FEV1/ FVC

< FEF 25-75 FEV1/ FVC

Kadınların Potansiyel Maruziyetleri

Beyin Gökyüzünden Daha Geniştir

Emily Dickinson

Kadınlar Neden Tekstil Sektöründe Daha Yoğun?

• Avantajları – Yatkınlık

– Prestijli

– Ücretlerin düzenli ödenmesi

• Dezavantajları: – Daha düşük ücretle çalışmayı kabullenme

– Uzun çalışma saatleri

– Mesaiye kalma zorunluluğu

– Kötü çalışma koşulları

– Psikososyal sorunlar

Türkiye’de Tekstil Sektöründe Kadın Oranı

Dokuma Lifleri

• Sentetik

– Naylon

– Reyon

– Poliyester

– Poliprofilen

• Organik

– Pamuk

– Keten

– Kenevir

– Jüt

– Sisal

– Bambu

– İpek

PAMUK VE İÇERİĞİ • Pamuk Gossypium adı

verilen bir bitki türünden elde edilir.

• Lifleri tekstilde kullanılır

• Tohumları yağ ve protein kaynağı;

• Kökleri ilaç yapımında kullanılır.

PAMUK TOZLARININ BİLEŞİMİ

• Sellüloz fibrilleri

• Bitki artıkları (küçük kırılmış bitki parçacıkları, kozaları)

• Topraktan bulaşan maddeler

• Saprofit mikroorganizmalar (genellikle gram (-) bakteri ve funguslar)

– Endotoksinler

Pamuk Tozuna Bağlı Akciğer Hastalıklarının Sınıflandırılması

Solunum Sistemi Havayolu Akut bissinosis Kronik klasik bissinozis Solunum Yolları iritasyonu Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı

Parankim Pamuk tozu pnömokonyozu/ İnterstisyel Akciğer hastalığı

Sistemik Febril Reaksiyonlar

Dokumacı ateşi (ODTS) İkincil febril reaksiyonlar

FEBRİL REAKSİYONLAR

DOKUMACI ATEŞİ

• Pamuk tozu ile ilk karşılaşma sırasında ortaya çıkar : 4-8 saat içerisinde kuru öksürük, kas ağrıları halsizlik, titreme ve febril reaksiyon.

• Reaksiyon saatler sürer;

• Maruziyet sürse bile bir daha tekrarlamaz.

Karşı çıkmak istediğim kurallar var bir haykırış!

Küçük dünyanız sizin olsun

Tezer özlü

BİSSİNOZİS

BİSSİNOZİS (tarihçe) • Bissos (Gr):Dokuma için kullanılan

çok ince değerli lif ve bu lifle yapılan dokuma

• Bissinozis terimi ilk olarak 1877’de Proust tarafından kullanılmıştır.

• Collis 1909 yılında yaptığı çalışmada tarak bölümünde çalışanlarda %74 oranında pazartesi semptomlarına rastlamıştır;

• Kronik bissinozisle ilgili ilk kapsamlı çalışmayı Schilling gerçekleştirmiştir.

AKUT BİSSİNOZİS

• Pamuk tozu ile ilk defa karşılaşanlarda akciğer fonksiyonlarında akut olarak meydana gelen değişiklikleri belirtmek için kullanılmaktadır.

KRONİK BİSSİNOZİS

• Semptomlar:İlk pamuk tozu maruziyetinden en az 10 yıl sonra ortaya çıkar;

• Periyodik olarak ortaya çıkar;

• Özellikle Pazartesi günü (haftanın ilk iş günü) en ağır düzeyindedir; – Göğüste direnç, baskı hissi (Chest tightness)

– Nefes darlığı

Bu belirtiler haftanın ilerlemesiyle hafifler.

DSÖ Bissinozis Sınıflandırması Derece Sempotmlar

Derece 0

Bissinozis Derece 1 Derece 2

İş dönüşün ilk günü nefes /göğüs sıkışıklığı İşe dönüşün ilk günü ve çalışma haftasının diğer günleri nefes/göğüs sıkışıklığı

Solunum yolu iritasyonu

SYİ 1 SYİ2 SYİ3

Toza maruziyete bağlı öksürük Yılın 3 ayının çoğunda tozla ortaya çıkan balgam En az iki yıl boyunca tozla ortaya çıkan ya da ya da altta yatan akciğer hastalığının ağırlaşmasıyla artan artan balgam

DSÖ BİSSİNOZİS SINIFLANDIRMASI: Solunum fonksiyon Testleri

Akut etkiler Kronik etkiler

Yok Vardiya sonrası FEV1’de < %5 sabit bir azalma ya da artma

Hafif Vardiya sonrası FEV1’de %5-%10 arası azalma

Orta Vardiya sonrası FEV1’de %10-%20 arası azalma

Ağır FEV1’de >%20 azalma

Yok FEV1>%80 beklenen

Hafif-orta FEV1 % 60-79 beklenen

Ağır FEV1 < %60 beklenen

Neysem oyum aşk ve nefretle buğulanmadım

Zalim değil sadece dürüstüm

Sylvia plath

• İşe yeni girmiş, sigara içmeyen, yaş ortalaması 18 olan 223 kadın tekstil işçisi

• İşe giriş, 3 ve 12 ayda semptom, ∆ FEV1 değerlendirmesi

• Pamuk tozu ve endotoksin maruziyet tayini

Semptomlar

Üçüncü ayda prevalans N:194(%)

Birinci yılda prevalans: N:136 (%)

Öksürük ve balgam 7 (3.6) 2 (1.5)

Kuru öksürük 13 (6.7) -

Göğüste sıkışıklık hissi

1 (0.5) -

Burunda iritasyon 5 (2.6) 2 (1.5)

Boğazda iritasyon 6 (3.1) -

Yorgunluk 2 (2.0) -

Cilt problemleri - 4 (2.9)

3. Ayda ∆ FEV1 Düzeylerinin Semptomlara Göre Değişimi

Tüm İşçiler Semptomatik Asemptomatik

∆FEV1 (ml) 3 ay sonunda 1 yıl sonunda

-18 + 90 -24 + 81

-26 + 71 -61 + 64*

-18 + 92 -21 + 82

∆FEV1 (%) 3 ay sonunda 1 yıl sonunda

-0.63 + 3.32 -0.94 +3.17

-0.87 + 2.43 -2.34 + 2.46*

-0.61 + 3.39 -0.72 + 3.20

∆FEV1 > %5 3 ay sonunda 1 yıl sonunda

21/194 (%10.8) 15/136 (%11.0)

4/20 (%20.0) 7/15 (%46.7)*

17/174 (%9.8) 8/21 (%6.6)

• Organik toz endüstrilerinde:

– Tarım, tekstil, gıda işleme

• 3011 işçi

– 1379 kadın

– 1632 erkek

• Kontrol grubu: 800 kişi

• Akut ve kronik solunum semptomları

• Solunum Fonksiyon Testleri

Kronik Semptomlar Gruo Cinsiyet N Yaş (ort) Maruziye

t yılı Sigara (paket

/yıl)

Kronik Öksürük

%

Kronik Balgam

%

Kronik bronşit %

Meslek astımı%

Grade3&4 Dispne

%

Nazal akıntı

%

Sinusitis %

Tüm Gıda İşleyiciler

F 746 33 10 5.0 24.9 19.1 14.9 2.4 21.4 16.3 19.8

M 259 35 10 14.4 39.3 36.4 29.4 1.8 25.4 30.1 18.6

Tüm Tekstil İşçileri

F 381 31 9 6.0 27.2 16.8 14.3 4.9 20.8 27.3 16.5

M 173 35 11 13.8 43.1 32.8 29.9 4.2 20.4 18.5 13.9

Tüm Çiftçiler

F 252

39 11 8.4 21.6 14.3 9.6 2.3 24.4 21.1 17.1

M 1200 36 11 16.8 31.8 27.6 24.4 1.6 13.3 18.6 18.0

Tekstil Endüstrisinde Kadın ve Erkeklerde Kronik Solunum Semptomları

Grup Cinsiyet N Ort Yaş(yıl)

Maruziyet (yıl)

Sigara Paket

yılı

Kr öksürük

%

Kronik balgam

%

Kronik bronşi

t %

Meslek astımı

%

grade 3&4

dispne %

Burun akıntısı

%

Sinusit %

Pamuk F 37 34 11 7.5 31.6 15.8 15.8 3.5 31.6 52.6 37.2

M 34 39 15 15.0 38.2 29.4 23.5 6.5 23.5 32.9 20.3

Kenevir F 48 35 12 7.5 50.0 28.9 26.3 10.5 21.1 39.5 21.1

M 29 43 18 23.0 57.1 39.3 39.3 7.1 21.4 25.0 25.0

Yün F 176 35 11 7.5 24.5 11.0 6.0 3.5 18.5 28.5 20.4

M 76 36 11 16.0 60.8 44.8 43.5 4.2 25.8 21.7 22.5

Jüt F 70 23 3 2.5 15.7 14.3 11.4 2.9 22.9 5.7 0

M 15 25 4 5.0 30.5 25.1 19.1 1.5 18.7 4.1 0

Sisal F 50 29 8 5.0 14.0 14.0 12.0 4.0 10.0 10.0 4.0

M 19 30 9 10.0 29.1 25.5 24.1 1.9 12.4 9.0 1.5

Tekstil Endüstrisinde Kadın ve Erkeklerde Akut Solunum Semptomları

Group Cinsiyet N Öksürük %

Dyspnea %

Boğaz Göz irritation

%

Burun Başağrısı %

iritasyon %

kuruluk %

ssekresyon %

Kuruluk %

kanama%

Pamuk F 37 61.5 54.9 72.5 69.3 70.5 20.5 40.5 20.3 45.7

M 34 63.7 56.9 67.3 60.5 61.3 19.5 50.0 21.4 21.5

Kenevir F 48 76.3 65.8 71.1 81.5 68.4 23.7 65.8 28.9 47.4

M 29 71.4 71.4 67.9 67.9 82.1 17.9 60.7 28.0 82.1

Yün F 176 67.2 60.3 50.1 40.5 41.5 30.6 30.2 29.5 35.1

M 76 68.3 62.4 55.1 41.4 44.5 32.5 32.5 30.1 22.5

Jüt F 70 63.2 63.2 57.9 63.2 73.7 36.8 36.8 26.3 73.7

M 15 60.1 62.3 50.7 60.3 65.5 30.7 31.2 25.1 19.3

Sisal F 50 60.0 35.0 45.0 45.0 60.0 20.0 20.0 20.0 20.0

M 19 57.2 30.1 40.2 41.3 40.0 19.5 15.1 17.1 12.3

Tüm tekstil çalışanları

F 381 65.6 55.8 59.3 59.9 62.8 26.3 38.7 25.0 44.4

M 173 64.1 56.6 56.2 54.3 58.7 24.0 37.9 24.3 31.5

• Shangai kadın sağlığı çalışmasına katılmış ve erişkin çağda hekim tarafından kronik bronşit tanısı konulmuş 4873 olgu ile 9746 kontrol olgusu

• Sigara, yaş, ekonomik gelir ve astım gibi faktörler düzeltildikten sonra meslek ile kronik bronşit arasındaki ilişki incelenmiş

Occupational Groups and Occupations

Ever employment Duration of employment

< 10 years ≥ 10 years Trend P

Cases OR (95% CI)* No OR (95% CI)* No OR (95% CI)*

CONSTRUCTION WORKERS

48 0.97 (0.72–1.30) 31 0.96 (0.66–1.37) 17 1.00 (0.61–1.63) 0.88

TRANSPORTATION WORKERS

72 0.84 (0.66–1.07) 28 0.70 (0.48–1.02) 44 0.97 (0.71–1.31) 0.35

TEXTILE WORKERS 833 1.09 (1.00–1.18) 295 1.14 (1.01–1.30) 538 1.06 (0.96–1.17) 0.11

Spinning/Filature/Plying/Twisting

245 1.28 (1.12–1.47) 94 1.44 (1.16–1.79) 151 1.20 (1.01–1.42) 0.003

Instal/Maint Mach Weaving/Knitting

21 1.33 (0.85–2.07) 10 1.37 (0.72–2.61) 11 1.29 (0.70–2.39) 0.25

Textile Printing & Dyeing Workers

30 1.33 (0.92–1.93) 12 1.50 (0.83–2.70) 18 1.24 (0.77–2.00) 0.20

PAPER WORKERS 38 1.20 (0.87–1.67) 18 1.35 (0.84–2.17) 20 1.09 (0.70–1.71) 0.40

Paper-Making Workers

14 1.47 (0.86–2.53) 5 1.66 (0.66–4.14) 9 1.39 (0.71–2.72) 0.21

WOOD WORKERS 18 1.39 (0.87–2.24) 12 1.53 (0.85–2.75) 6 1.18 (0.52–2.68) 0.27

Other Timber/Finished Prods

10 1.61 (0.85–3.06) 5 1.40 (0.57–3.45) 5 1.90 (0.76–4.74) 0.11

AGRICULTURE AND FARMERS

526 0.95 (0.85–1.05) 393 0.96 (0.85–1.08) 133 0.91 (0.76–1.09) 0.24

Tea plantation/Orchard Farmers

11 1.23 (0.67–2.26) 10 1.14 (0.60–2.16) 1/0 96.91 (0.00–∝) 0.37

Other farm workers 12 1.31 (0.73–2.34) 6 2.16 (0.93–5.02) 6 0.95 (0.42–2.14) 0.65

Forest Raising/Planting Personnel

14 1.46 (0.83–2.55) 9 1.31 (0.67–2.56) 5 1.94 (0.70–5.41) 0.14

Animal Husbandry Workers

5 3.19 (1.21– 8.45) 4 3.94 (1.25–12.46) 1 1.92 (0.25–14.60) 0.04

• 1981-2001 yılları arasında

• 447 pamuklu dokuma işçisi

• 472 ipekli dokuma işçisi kohort araştırması

– Toz ve endotoksin maruziyeti

– Bissinozis semptomları

– Solunum fonksiyon testleri

20 Yıl Boyunca ve Son 5 Yıllık Dilimde Yıllık FEV1 Kaybı (mL·yr−1)

FEV1 FVC

Pamuk işçileri İpek işçileri Pamuk işçileri İpek işçileri

20-yıllık period

Tüm −32.4±1.0** −27.3±0.9 −29.2±1.3* −25.0±1.3

Erkek −42.3±1.5** −35.0±1.3 −36.8±2.0 −33.6±2.1

Kadın −24.6±1.0* −21.5±1.0 −23.1±1.5* −18.6±1.4

Sigara +¶ −45.2±1.6** −36.0±1.6 −38.1±2.4 −33.4±2.6

Sigara- −34.9±2.8 −32.3±2.3 −33.5±3.9 −34.1±3.4

Son 5-yıllık

period

Tüm −32.7±2.5** −23.3±1.8 −56.3±3.5 −54.1±2.9

Erkek −43.0±4.9** −28.4±3.3 −68.5±6.5 −71.4±5.4

Kadın −24.6±2.2 −19.9±2.0 −46.7±3.3 −42.8±2.9

Sigara +¶ −48.1±5.6** −28.7±3.7 −72.7±7.3 −68.4±6.6

Sigara- −27.8±9.7 −27.6±6.6 −56.0±13.9 −78.1±9.0

Özetle

• Günümüzde kadınlara ait meslek hastalıkları daha çok “kadınlara has” meslek gruplarının özelliklerini taşımaktadır: – Sağlık sektörü, temizlikçiler, dokuma ve gıda sektöründe görülen temel

hastalık: işyeriyle ilgili astım

– Tekstil sektöründe rastlanan: Bissinozis ve kronik havayolu hastalıkları

• Kadınlar daha küçük akciğerlere sahip olmakla beraber bu aynı işkollarında çalışan erkeklere göre dezavantajlı gözükmemektedir

• Bununla birlikte kadınların iş hayatındaki temel sorunları: – Ücret eşitlsizliği

– Ağır çalışma koşulları

– Beslenme bozuklukları

– İşyerinde yaşanan psikososyal stresler

8 Mart Dünya Kadınlar Gününde Kadın Tekstil Emekçilerini Anıyoruz

Teşekkürler