Broj 10, 2013.

Tehnika

i praksa

Čačak

Tehnika i praksa, broj 10, 2013. Glavni i odgovorni urednici Ivo Vlastelica Radisav Đukić Tehnički urednik Aleksandar Damnjanović Marija Nikolić Lektori Ivana Krsmanović Vesna Petrović Štampa Visoka škola tehničkih strukovnih studija, Čačak Format 24 x 17 cm Tiraž 300 CIP - Каталогизација у публикацији Народна библиотека Србије, Београд 62 TEHNIKA i praksa / glavmi i odgovorni urednici Ivo Vlastelica, Radisav \uki}.- 2010, br. 1 (april)- . - ^a~ak (Svetog Save 65) : Visoka {kola tehni~kih strukovnih studija, 2010- (^a~ak : Visoka {kola tehni~kih strukovnih studija). – 24 cm Polugodi{nje ISSN 2217-2130 = Tehnika i praksa COBISS.SR-ID 174764812

Broj 10, 2013.

Glavni i odgovorni urednici Ivo Vlastelica Radisav Đukić

Uređivački odbor

Slavko Arsovski, Mašinski fakultet, Kragujevac Zora Arsovski, Ekonomski fakultet, Kragujevac Miroslav Bjekić, Tehnički fakultet, Čačak Boban Bjelić, Fakultet tehničkih nauka, Kosovska Mitrovica Vladimir Katić, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad Milivoj Klarin, Fakultet tehničkih nauka, Zrenjanin Miloš Kojić, Univ. of Texas medical center at Houston, USA Miodrag Lazić, Mašinski fakultet, Kragujevac Vidosav Majstorović, Mašinski fakultet, Beograd Aleksa Maričić, Tehnički fakultet, Čačak Vladica Mijailović, Tehnički fakultet, Čačak Dragan Milanović, Mašinski fakultet, Beograd Bogdan Nedić, Mašinski fakultet, Kragujevac Ratko Nikolić, Poljoprivredni fakultet, Novi Sad Petar Nikšić, Visoka škola teh. strukovnih studija, Čačak Milan Perović, Mašinski fakultet, Podgorica Nenad Radović, Tehnološko-metalurški fakultet, Beograd Karlo Rajić, Tehnološko-metalurški fakultet, Beograd Radomir Slavković, Tehnički fakultet, Čačak Dojčilo Sretenović, Visoka škola teh. strukovnih studija, Čačak Mališa Žižović, Tehnički fakultet, Čačak

Izdavač

Visoka škola tehničkih strukovnih studija Svetog Save 65, 3200 Čačak, Srbija

Tel. +381 (0)32 / 222-321 www.visokaskolacacak.edu.rs

E-mail: tehnikaipraksa@vstss.com

SADR@AJ

1. ANALIZA ISPLATIVOSTI UPOTREBE SOLARNIH I VETRO ELEKTRANA UNAPAJANJU BAZNIH STANICA MOBILNE TELEFONIJE....................................6 Doj~ilo Sretenovi}, Dejan @ivanovi}

2. ANALIZA UZEMLJENJA NEUTRALNE TAČKE MREŽA 10 kV SAKONKRETNIM PRIMJEROM UZEMLJENJA PREKO OTPORNIKA MALEELEKTRIČNE OTPORNOSTI ....................................................................................7 Doj~ilo Sretenovi}, Abdul Zuberovi}

3. ŽIČNE I BEŽIČNE RAČUNARSKE MREŽE ........................................................... 8Zoran Ristanovi}, Davor Radosavovi}

4. PROBLEMI SA VIŠIM HARMONICIMA U POGONU SA ASINHRONIMMOTOROM NAPAJANIM UZ POMOĆ PWM INVERTORA SA FILTEROM INJIHOVO OTKLANJANJE ........................................................................................9 Dragan Brajovi}, Nikola Rvovi}

5. RELEJNA ZAŠTITA U SREDNJENAPONSKIM VODOVIMA ..............................10Dragan Brajovi}, Branko Mosurovi}

6. PRILOG TEHNIČKIM I EKOLOŠKIM REŠENJIMA ODLAGANJAI RECIKLAŽE IZVORA SVETLOSTI.......................................................................11 Dragan Brajovi}, Ljubomir Dragovi}, Ljiljana Vojinovi}

7. SAVREMENI TIRISTORSKI POBUDNI SISTEM GENERATORA .......................12Dragan Brajovi}, Veselin Pje{~i}

8. ANALIZA IZRADE MASTERPLANA OSVETLJENJA .......................................13Dragan Brajovi}, Zoran Cvetkov, Milan Jovanovi}

9. PRIPREMA TROFAZNOG KAVEZNOG ASINHRONOG MOTORA ZAGENERATORSKI RAD NA SOPSTVENOJ MREŽI................................................14 Milenko Ateljevi}, Svjetlana Pavlovi}, Milan Dobri~i}, Dragan Brajovi}

10. PRIMENA PIEZOELEKTRIČNIH SENZORA U PROCESNOJ INDUSTRIJI .......15Slavko Vardi}, Du{an Polovina, Darko Gavrilovi}

11. SENZORI I NJIHOVA PRIMENA U DRVNOJ INDUSTRIJI .................................16Slavko Vardi}, Du{an Markovi}, Mile Jovi}, Vlado Strugar

12. PLATFORMA ZA UPRAVLJANJE SUSTAVOM AUTONOMNIHTUŠEVA NA PLAŽAMA .......................................................................................17

Jo{ko Smol~i}, Tonko Kova~evi}, Sini{a Zorica, Sandra Antunovi} Terzi}

13. PRIMJENA E-UČENJA NA ODJELU ZA STRUČNE STUDIJE SVEUČILIŠTA U SPLITU ........................................................................................18

Sandra Antunovi} Terzi}, Tonko Kova~evi}, Sini{a Zorica, Ljubomir Male{evi}

14. KLIMATIZACIJA STAKLENE BAŠTE UZ POMOC LABVIEW FAZZY LOGICTOOLKIT-A......................................................................................................... .....19 Vlade Uro{evi}, Vladica Mom~ilovi}, Gordan Simeunovi}

15. IMPLEMENTACIJA 802.11n U INDOOR OKRUŽENJU .......................................20Boìmir Mi{kovi}, Radmila Pa{i}

16. ANALIZA UTICAJA GLOBALNOG OGRANIČENJA CE2-1 NAPREPOZNAVANJE IZOLOVANO IZGOVORENIH REČI

SRPSKOG JE ZIKA.....................................................................................................21Branko Markovi}, Mirjana Miti}, Milan Pajki},Nenad Milenkovi}, Gordana Markovi}

17. SIMULACIJA TEHNOLOGIJE PLASTIČNOG DEFORMISANJA UPOTREBOMSOFTVERSKOG PAKETA SIMUFACT.FORMING...............................................22 \or|e Milosavljevi}, Ivo Vlastelica

INDEKS AUTORA ................................................................................................23

UPUTSTVO AUTORIMA .........................................................................................24

ANALIZA ISPLATIVOSTI UPOTREBE SOLARNIH I VETRO ELEKTRANA U NAPAJANJU BAZNIH STANICA MOBILNE

TELEFONIJE

Dojčilo Sretenović1, Dejan Živanović1

REZIME Bazna stanica mobilne telefonije (BSMT) je jedinstven naziv za lokaciju na kojoj

se nalaze primopredajni uređaji i odgovarajuća telekomunikaciona oprema, koja služi za povezivanje bazne stanice sa ostalim delovima javne mobilne telekomunikacione mreže.

Za nesmetan rad, odnosno funkcionisanje rada BSMT neophodno je obezbediti nesmetano i konstantno napajanje električnom energijom. Niskonaponska mreža za napajanje bazne stanice se obično izvodi kombinovanjem nadzemnog i podzemnog NN voda spojenog na trafo stanicu. U poslednje vreme evidentan je napredak u inovacijama iz oblasti vetro i solarne energije. Kako njihove cene padaju, dolazi pravo vreme da se napajanje udaljenih telekomunikacionih baznih stanica, gde je skup dovod električne mreže ili gde taj dovod nije moguć, vrši pomoću ovih alternativnih izvora energije.

Ključne reči: Bazna stanica mobilne telefonije, telekoomunikaciona oprema, napajanje električnom energijom, vetro i solarna energija, alternativni izvori energije.

THE ANALYSIS OF COST-EFFECTIVENESS OF SOLAR AND WIND POWER PLANTS IN THE POWER SUPPLAY MOBILE

TELEPHONY BASE STATIONS

ABSTRACT The base station of mobile telephony (BSMT) is a unique name for the location of

suitable transceiver devices and telecommunication equipment, which is used to connect the base station to other parts of the public mobile telecommunication networks.

For smooth operation and function of BSMT, it is necessary to provide smooth and continuous supply of electricity.Low-voltage power network base station is usuallya combination of the above-ground and underground LV line connected to the transformer station. There has been an evident progress in the field of wind and solar energy. Since their prices fall, it has become the right time to start using alternative energy for power remote telecommunication base stations, on places where the supply has become expensive or it is not possible.

Key words:The base stations of mobile telephony, telecommunication equipment, power supply, wind and solar energy, alternative energy sources.

1Visoka škola tehničkih strukovnih studija, Čačak

ANALIZA UZEMLJENJA NEUTRALNE TAČKE MREŽA 10 kV SA KONKRETNIM PRIMJEROM

UZEMLJENJA PREKO OTPORNIKA MALE ELEKTRIČNE OTPORNOSTI

Dojčilo Sretenović1, Abdul Zuberović2

REZIME Ovaj rad se bavi problematikom vezanom za način uzemljenja izolovane NT

srednje naponske mreže 10 kV u uslovima narastanja struje zemljospoja uslijed proširenja mreže 10 kV. Obzirom da postoji više varijanti za uzemljenje NT neophodno je da se izabere najpodesnija varijanta,što je i urađeno nakon detaljne analize. Doprinos rada se ogleda i u tome što je analiziran konkretan primjer proračuna struje zemljospoja na jednoj gradskoj trafostanici 35/10 kV, 2x8 MVA i obrađeno uzemljenje preko male električne otpornosti 10 kV mreže. Rad ukazuje i na potrebu izrade potrebnih dopunskih elaborata u fazi realizacije uzemljenja NT. Ključne riječi: Neutralna tačka mreže, kapacitativna struja, zemljospoj, niskoomska otpornost, relejna zaštita, metalni otpornik, transformator za uzemljenje.

ANALYSIS EARTHING 10 kV WITH CONCRETE EXAMPLES ACROSS THE RESISTOR WITH SMALL ELECTRICAL

RESISTANCE

ABSTRACT This work deals with problems related to grounding isolated NP of midletension

10kV network in terms of growing fault current due to the expansion of the 10 kV network. Since there are several possibilities for grounding NP it is necessary to choose the most appropriate version, which was done after detailed analysis. The contribution of the work lies in the fact that the analyzed concrete example which estimates value for current of ground fault in a city substation 35/10 kV, 2x8 MVA and processed through a small grounding of electrical resistance 10 kV network. The work also points to the need to provide the necessary additional studies in the phase of the earthing NP.

Keywords: Neutral point network, capacitor current, ground fault, smallohm resistance, relay protection, metal resistor, transformer earthing.

1 VŠTSS Čačak 2 Elektroprivreda Crne Gore A.D. Nikšić – Elektrodistribucija Ulcinj

ŽIČNE I BEŽIČNE RAČUNARSKE MREŽE

Zoran Ristanović1, Davor Radosavović1

REZIME Razvojem i implementacijom informacionih tehnologija u sve sfere života, u

modernim domovima pojavila se potreba za brzom razmenom podataka, bilo da je u pitanju kopiranje ili strimovanje određenih vrsta podataka. Nosači zapisa poput fleš diskova i optičkih medija izgledaju krajnje primitivno u poređenju sa elegancijom koju nude računarske mreže. Takođe, pojavom širokopojasnih internet veza i padom cena računara pojavila se potreba za deljenjem jedne veze među ukućanima i mogućnost odabira žične ili bežične mreže.

Ključne riječi : kabliranje, mreže, internet

WIRED AND WIRELESS COMPUTER NETWORKS

ABSTRACT Together with development and implementation of information technology in all

spheres of life in modern homes there is a need for the rapid exchange of information, whether copying or streaming of certain types of data is considered. Record bases such as flash drives or optical media seem extremely primitive compared to the elegance offered by computer networks. Also, the appearance of widespread Internet connections and reduced prices of computers created the need for sharing a single connection among family members whilen the possibility of choosing between wired ore wireless connection also increased.

Key words: cabling, networks, internet

1Visoka škola tehničkih strukovnih studija, Čačak

PROBLEMI SA VIŠIM HARMONICIMA U POGONU SA ASINHRONIM MOTOROM NAPAJANIM UZ POMOĆ PWM INVERTORA SA FILTEROM I NJIHOVO OTKLANJANJE

Dragan Brajović1, Nikola Rvović2

REZIME Asinhrone mašine su najzastupljenije mašine koje se danas upotrebljavaju zato što

su veoma robusne, relativno jeftine i lake za održavanje. Uprkos toj činjenici, kod asinhronih mašina se javljaju problemi koji nastaju usled nastanka viših harmonika. U ovom radu je analiziran konkretan problem koji se javlja kod regulacije pogona sa asinhronim mašinama koji se napaja preko invertora, koji stvara dodatne harmonike i data su rešenja za njihovo filtriranje.

Ključne reči: Asinhrone mašine, invertori, viši harmonici, filteri.

PROBLEMS WITH EXISTANCE OF HIGHER HARMONICS WHILE OPERATING WITH ASYNCHRONOUS ENGINE, WHICH

IS POWERED BY PWM INVERTER WITH THE FILTER AND THEIR REMOVAL

ABSTRACT Asynchronous machines are the most common machines today, because they are

very robust, relatively cheap and easy to maintain. Notwithstanding, some problems can occur due to higher harmonics. This paper analyses regulation problems that can occur while operating with asynchronous machines, that are powered by the inventers that create additional harmonics, and this paper provides solutions for their filtration as well.

Keywords: Asynchronous machines, inverters, higher harmonics, filters.

1 VŠTSS Čačak 2 NSZ Filijala Prijepolje

RELEJNA ZAŠTITA U SREDNJENAPONSKIM VODOVIMA

Dragan Brajović 1, Branko Mosurović 2

REZIME U ovom radu je ukazano na bitnost relejne zaštite u elektroenergetskom sistemu,

navedeni su opšti zahtevi relejne zaštite, kao i zahtevi relejne zaštite u srdenjenaponskim vodovima, sa posebnim osvrtom na savremene zaštite, sa akcentom na mikroprocesorske releje. Što se tiče podešavanja mikroprocesorskog releja nismo ulazili u detalje iz razloga što svaki proizvoač ima razvijen sopstveni softver za podešavanje istog. Na kraju su dati uporedni rezultati na jednom 10 kV izvodu sa elektromehaničkom, statičkom i mikroprocesorskom relejnom zaštitom i zaključak iz kog razloga su mikroprocesorski releji bolj.

Ključne reči: Ispitivanje, mikroprocesorska relejna zaštita, SN vodovi, srednjenaponski vodovi, rezultati ispitivanja.

RELAY PROTECTION IN MEDIUM VOLTAGE POWER LINES

ABSTRACT This paper illustrates the importance of relay protection of electric power systems.

General requirements and demands of relay protection in medium voltage power lines are provided and contemporary protection, especially microprocessor relays is emphasized in this paper as well. As far as the setting of microprocessor relay is concerned details have not been given, because each manufacturer has developed its own software to adjust it. At the end of this paper comparable results of one 10 kV power line with electromechanical, solid and microprocessor-based relay protection are given, and the reason why microprocessor relays are better is provided as well.

Key words: Examination, microprocessor-based relay protection, MV systems, medium voltage installations, test results.

1 Visoka Škola Tehničkih Strukovnih Studija Čačak 2 Elektrodistribucija Kruševac

PRILOG TEHNIČKIM I EKOLOŠKIM REŠENjIMA ODLAGANjA I RECIKLAŽE IZVORA SVETLOSTI

Dragan Brajović1, Ljubomir Dragović1, Ljiljana Vojinović2

REZIME U radu je objašnjen proces reciklaže izvora svetlosti koji sadrže živu, počevši od

prikupljanja e-otpada pa do dobijanja recikliranih materijala spremnih za ponovnu upotrebu u proizvodnji.

Ključne reči: živa, reciklaža, izvori svetlosti

APPENDIX OF TECHNICAL AND ENVIRONMENTAL SOLUTIONS RELATED TO DISPOSAL AND RECYCLING OF THE

LIGHT SOURCE

ABSTRACT This paper explains the process of recycling light sources which contain mercury,

ranging from collecting e-waste to obtaining recycled materials ready for reuse in manufacturing.

Key words: mercury, recycling, light sources

1 Visoka škola tehničkih strukovnih studija Čačak 2 Regionalni centar za profesionalni razvoj zaposlenih u obrazovanju Čačak

SAVREMENI TIRISTORSKI POBUDNI SISTEM GENERATORA

Dragan Brajović1, Veselin Pješčić2

REZIME U HE „Perućica" je ugrađeno sedam generatora ukupne instalisane snage 307MW.

S obzirom da su generatori ugrađivani i puštani u rad od 1960 do 1976 nastala je potreba zamjene odnosno rekonstrukcije vitalnih djelova ovih generatora i pomoćne opreme. Projektom modernizacije urađena je zamjena postojećih elektromašinskih pobudnih sistema generatora savremenim tiristorskim pobudnim sistemom. U ovom radu će biti opisana savremena tiristorska pobuda generatora 40MVA sa opremom, pobudnim transformatorom, ormarom pobude, opreme za zaštitu itd.

Ključne riječi: generator, elektromašinski pobudni sistem, tiristorski pobudni sistem, pobudni transformator, ormar pobude, zaštite.

CONTEMPORARY THYRISTOR IMPULSE SYSTEM OF GENERATORS

ABSTRACT Seven generators, total installed power of 307MW, are built in HP "Perućica".

Since they were built-in from 1960 to 1976, it is necessary to modernize and reconstruct the main parts and other auxiliary equipment. The existing electromechanical exciting systems of generators were replaced by contemporary thyristor exciting system. This paper describes the modern 40MVA generator, its equipment, exciting transformer, exciting cabinet and protection equipment.

Key words: generator, electromechanical impulse systems, thyristor impulse systems, impulse transformer, impulse cabinet, protection.

1Visoka škola tehničkih strukovnih studija, Čačak 2EPCG HE „Perućica“, Nikšić

ANALIZA IZRADE MASTERPLANA OSVETLJENJA

Dragan Brajović,1, Zoran Cvetkov2, Milan Jovanović3

REZIME: Cilj ovog rada je razrada osnovnih principa masterplana osvetljenja sa estetskog i

tehničkog gledišta. On treba da se koristi i kada se projektuje novo i kada se rekonstruiše osvetljenje urbanog prostora.

Ključne reči: svetlost, izvori svetlosti, javno osvetljenje, energetska efikasnost

ANALYSIS OF CREATING MASTERPLAN LIGHTING

ABSTRACT: The aim of this paper is to develop the basic principles of masterplan of lighting from an aesthetic and technical point of view. It should be used when reconstructing the existing lighting urban spaces and designing the new ones.

Key words: light, light sources, public lighting, energy efficiency

1 Visoka škola tehničkih strukovnih studija, Čačak 2 Projektantsko gradjevinski biro “PLAN”, Aranđelovac 3 MANES , Aranđelovac

PRIPREMA TROFAZNOG KAVEZNOG ASINHRONOG MOTORA ZA GENERATORSKI RAD NA SOPSTVENOJ

MREŽI

Milenko Ateljević1, Svjetlana Pavlović2, Milan Dobričić3, Dragan Brajović3

REZIME: Potreba da se u raznim situacijama dođe do jeftinog električnog generatora, često

se riješi tako što se odgovarajući asinhroni kavezni motor prepravi u generator. Takav generator najčešće radi kao samopobudni („na sopstvenoj mreži“), mada može da radi i u sistemu u kojem on nije jedini izvor energije.

U ovom radu data je kratka teorijska osnova, potrebna da bi se razumio problem, navedeni svi uslovi, potrebni da bi se realizovalo jedno takvo rješenje i način na koji se ti uslovi mogu zadovoljiti.

Takođe, objasniće se način ispitivanja dobijenog sistema, kako bi se odredile sve potrebne karakteristike, granični i drugi uslovi za stabilan rad.

Ključne riječi: samopobudni asinhroni generator, prepravka asinhronog motora u generator, proračun kondenzatora za asinhroni generator

PREPARATION OF THREE-PHASE SQUIRREL CAGE INDUCTION MOTOR FOR THE SELF-EXCITED INDUCTION

GENERATOR OPERATION MODE

ABSTRACT: The need for low-cost electric generator in various occasions can often be resolved

with the reparation of the squirrel cage induction motorinto to generator. Such generator usually works as a self-excited („on its own network“), although it can work in the sistem where it is not the only energy source.

This paper contains: a brief theoretical basis necessary for the problem understanding, all conditions necessary for such solution realisation and the method of fulfilling these conditions.

The way of obtained sistem testing for determination of all necessary characteristics, threshold and other conditions for a steady state will be explained as well.

Key words: self-excited induction generator, induction motor to a generator alteration, calculation of capacitors for an induction generator

1 SES, Sarajevo 2 KOMBEL, Foča 3 Visoka škola tehničkih strukovnih studija, Čačak

PRIMENA PIEZOELEKTRIČNIH SENZORA U PROCESNOJ INDUSTRIJI

Slavko Vardić1, Dušan Polovina1, Darko Gavrilović2

REZIME Predstavljeno je merenje neelektričnih veličina električnim metodama. Rad je

baziran na principima piezoelektričnih senzora i njihovoj primeni u procesnoj industriji. Obrađuje protočnu dopremu uglja u TE–Pljevlja.

Ključne reči: Senzor, merni pretvarač, piezoelektrični senzor, davač, merna ćelija.

USE OF PIEZOELECTRIC SENSORS IN PROCESSING INDUSTRY

ABSTRACT Here is presented measuring of nonelectrical values with electrical methods.

Method is based on piezoelectric sensors principles, and their use in processing industry. Deals with circulating coal delivery in TE–Pljevlja.

Key words: Sensor, measuring transducers, piezoelectric sensor , signal trans-mitters, measuring cell.

1 VŠTSS, Čačak 2 Elektrodistribucija, Čačak

SENZORI I NJIHOVA PRIMENA U DRVNOJ INDUSTRIJI

Slavko Vardić1, Dušan Marković2, Mile Jović2, Vlado Strugar1

REZIME U ovom radu su predstavlјena merenja neelektričnih veličina u drvnoj industriji.

Neelektrične veličine se pretvaraju u električni signal parametarskim mernim pretvaračima, za koje se u novije vreme ustalio termin senzor, što je koincidiralo sa razvojem materijala i tehnologija, primenom mikromehanike i visokog stepena integracije komponenata, pa i velikm mogućnostima u obradi informacija pomoću sredstava mikroelektronike.

Klјučne reči: Vlažnost drveta, temperatura u sušari, senzori za merenje tempe-rature, senzori za merenje vlažnosti drveta.

SENSORS AND ITS USE IN WOOD INDUSTRY

ABSTRACT In this paper is presented measuring of nonelectrical values in wood industry. Nonelectrical values are converted in electrical signal by parametric measuring

converters, what is in recent times called sensor. With material and technology deve-lopment, using micro-mechanic and high level components integration, as a result is great opportunities in information processing, using microelectronics resources.

Keywords: wood humidity, dryer temperature, temperature sensors, humidity sensors.

1 VŠTSS, Čačak 2 Tehnička škola "15. Maj", Prokuplje

PLATFORMA ZA UPRAVLJANJE SUSTAVOM AUTONOMNIH TUŠEVA NA PLAŽAMA

Joško Smolčić1, Tonko Kovačević2, Siniša Zorica2, Sandra Antunović Terzić2

REZIME U radu je prikazan razvoj sustava upravljanja tuševima na plažama korištenjem

Arduino platforme. Upravljanje i nadzor tuševa vrši se putem GSM tehnologije. Koristeći Arduino platformu i WiFi, Bluetooth ili ZigBee bežične tehnologije moguće je povezati više autonomnih tuševa u jedinstven sustav s mogućnošću komunikacije putem Interneta.

Ključne riječi: autonomni sustavi, Arduino platforma, bežične tehnologije.

THE MANAGEMENT PLATFORM FOR THE AUTONOMOUS BEACH SHOWERS SYSTEM

ABSTRACT This paper presents the development of a management platform for the

autonomous beach showers using the Arduino platform. The management and supervision of showers is done via GSM technology. Using the Arduino platform and WiFi, Bluetooth or ZigBee wireless technologies, the multiple autonomous showers could be connected in a single system with the possibility of communication via the Internet.

Key words: autonomous systems, Arduino platform, wireless technologies.

1Marjan Auto d.o.o., Split 2Sveučilište u Splitu, Sveučilišni odjel za stručne studije, Split

PRIMJENA E-UČENJA NA ODJELU ZA STRUČNE STUDIJE SVEUČILIŠTA U SPLITU

Sandra Antunović Terzić1, Tonko Kovačević1, Siniša Zorica1, Ljubomir Malešević1

REZIME Odjel za stručne studije Sveučilišta u Splitu suočen s potrebom transformacije

obrazovne strukture, procesa i programa u skladu s Bolonjskom reformom pokrenuo je projekt e-učenja.U radu je opisana primjena e-učenja na Odjelu za stručne studije, te je dan pregled dosadašnjih postignuća kao i buduća vizija razvoja projekta.

Ključne riječi: e-učenje, Moodle, udaljeni laboratorij, sustav rezervacije, računarstvo u oblaku.

IMPLEMENTATION OF E-LEARNING AT THE UNIVERSITY DEPARTMENT OF PROFESSIONAL STUDIES OF

THE UNIVERSITY OF SPLIT

ABSTRACT Being faced with the need for transforming the educational structure, processes,

and programs according to the Bologna Process, the Department of Professional Studies, University of Split has started the e-learning project. The paper describes implementation of e-learning at the Department of Professional Studies, a review of past achievements, as well as the future vision of the project development.

Key words: e-learning, Moodle, remote lab, booking system, Cloud computing.

1Sveučilišni odjel za stručne studije Sveučilišta u Splitu

KLIMATIZACIJA STAKLENE BAŠTE UZ POMOC LABVIEW FAZZY LOGIC TOOLKIT-A

Vlade Urošević1, Vladica Momčilović2, Gordan Simeunović2

REZIME U ovom radu je prikazano kako je na osnovu temperature, vlažnosti vazduha i

ostalih spoljnih uslova moguće kontrolisati pomerenje električnog krova, kao i kontro-lisanje sistema za navodnjavanje. Fazzy logički kontroler, sa bazom lingvističkih pravila, je kreiran u programu LabVIEW pomoću Fuzzy Logic Toolkit-a. Uloga Fazzy logičkog kontrolera je da upravlja električnim krovom, kao I sistemom za navodnjavanje.

Ključne reči: fazzy logički kontroleri, fazzy skupovi, lingvistička pravila, baza pravila, interfejs, fazifikacija, defazifikacija.

AIR GREENHOUSE TO HELP LABVIEW FAZZY LOGIC TOOLKIT-A

ABSTRACT This paper presents the possibility of controlling the move of an electric roof as

well as the irrigation system on the basis of temperature, humidity and other environmental conditions. Fazzy logic controller, with a base of linguistic rules, is created in LabVIEW using the Fuzzy Logic Toolkit. Role of the fazzy logic controller is to control an electric roof, and an irrigation system.

Key words: fazzy logic controllers, fazzy sets, linguistic rules, the base of rules, interface, Fazzification, defazzification.

1 Fakultet tehničkih nauka Čačak 2VŠTSS Čačak

IMPLEMENTACIJA 802.11n U INDOOR OKRUŽENJU

Božimir Mišković1, Radmila Pašić2

REZIME Potreba za pristupom multimedijalnim sadržajima na svakom mjestu i u svakom

trenutku su dio savremenog života. Upotreba IEEE 802.11n standarda u ovoj oblasti omogućava brzine prenosa koje se mjere stotinama Mbit/s. Nova mreža treba da omogući povezivanje 802.11n klijenata, ali i da prihvati i poboljša protok postojećih klijenata ranijih tehnologija, i to u uslovima sve veće zauzetosti frekvencijskog prostora. U ovom radu je na osnovu izmjerenih rezultata i dijagrama data analiza stanja, objašnjeni problemi i izabrano rješenje za implementiranje 802.11n mreže u realnim uslovima.

Ključne riječi: WLAN, IEEE 802.11a/b/g/n, AP, Kanal

INDOOR ENVIRONMENT IMPLEMENTATION OF 802.11n

ABSTRACT The need to access multimedia contents at any place and at any time is the part of

modern life. The use of IEEE 802.11n standard provides data transmission rates that can be measured in hundreds of Mbps. The new network should provide the connection of 802.11n users, but it should support and improve the flow of existing users, concerning the increasing frequency of availability of space as well. Based on measured results and chart analysis, this paper analyses the situation, it explains the problems and proposes the solution for 802.11n network implementation in real conditions.

Key words: WLAN, IEEE 802.11a/b/g/n, AP, Channel

1 Telekom, Čačak 2 Opština Pljevlja

ANALIZA UTICAJA GLOBALNOG OGRANIČENJA CE2-1 NA PREPOZNAVANJE IZOLOVANO IZGOVORENIH REČI

SRPSKOG JEZIKA

Branko Marković1, Mirjana Mitić1, Milan Pajkić1, Nenad Milenković1, Gordana Marković2

REZIME U ovom radu objašnjeno je kako korišćenje globalnog ograničenja CE2-1 utiče na

prepoznavanje izolovano izgovorenih reči. Rečnik koji je korišćen sastoji se od šest osnovnih boja i četrnaest brojeva srpskog jezika. Algoritam za prepoznavanje je DTW.

Ključne reči: DTW algoritam, globalno ograničenje, kepstralni, delta kepstralni, delta-delta kepstralni koeficijenti, prepoznavanje govora.

THE ANALYSIS OF HOW GLOBAL CONSTRAIN CE2-1 INFLUENCE RECOGNITION OF SERBIAN ISOLATED WORDS

ABSTRACT This paper explains how the use of CE2-1 global constrains influence the

recognition of isolated Serbian words. The vocabulary consists of six basic colors and fourteen numbers. DTW (Dynamic Time Warping) is the algorithm of recognition.

Key words: DTW algorithm, global constrains, cepstral, delta cepstral, delta-delta cepstral coefficients, and speech recognition.

1 Visoka škola tehničkih strukovnih studija Čačak 2 Tehnička škola, Čačak

SIMULACIJA TEHNOLOGIJE PLASTIČNOG DEFORMISANJA UPOTREBOM SOFTVERSKOG PAKETA

SIMUFACT.FORMING

Đorđe Milosavljević1, Ivo Vlastelica2

REZIME Tehnologija obrade metala deformisanjem je način obrade, koji zauzima vidno

mesto u odnosu na ostale tehnološke grane u metaloprerađivačkoj industriji. U ovom radu opisane su osnove obrade metala plastičnim deformisanjem sa

posebnim akcentom na postupak numeričkog modeliranja savijanja u softveru SIMUFACT-.FORMING.

Ključne reči: plastična deformacija, savijanje, numeričke simulacije, deforma-ciona analiza.

SIMULATION OF TECHNOLOGY OF PLASTIC DEFORMING USING SOFTWARE PACKAGE SIMUFACT.FORMING

ABSTRACT The technology of metal the deforming is a method of forming, which has a

prominent place in relation to other technological sectors in the metal industry. This paper describes the basics of metal plastic deformation with special emphasis

on the procedure of numerical modeling of bending in the software SIMUFACT-.FORMING.

Keywords: plastic deformation, bending, numerical simulation, deformation analysis.

1Kompanija „Sloboda“, Čačak 2Visoka škola tehničkih strukovnih studija, Čačak

INDEKS AUTORA

Doj~ilo Sretenovi} dojcilo.sretenovic@vstss.com Dragan Brajovi} dragan.brajovic@vstss.com Slavko Vardi} slavko.vardic@vstss.com Branko Markovi} branko.markovic@vstss.com Mirjana Miti} office@vstss.com Milan Pajki} office@vstss.com Nenad Milenkovi} office@vstss.com Gordana Markovi} office@vstss.com Bo`imir Mi{kovi} office@vstss.com Radmila Pa{i} office@vstss.com Dejan @ivanovi} office@vstss.com Nikola Rvovi} office@vstss.com Branko Mosurovi} office@vstss.com LJubomir Dragovi} office@vstss.com LJiljana Vojinovi} office@vstss.com Veselin Pje{~i} office@vstss.com Zoran Cvetkov office@vstss.com Milan Jovanovi} office@vstss.com Abdul Zuberovi} office@vstss.com Sandra Antunovi} Terzi} tkovacev@oss.unist.hr Tonko Kova~evi} tkovacev@oss.unist.hr Sini{a Zorica tkovacev@oss.unist.hr LJubomir Male{evi} tkovacev@oss.unist.hr \or|e Milosavljevi} office@vstss.com Du{an Markovi} office@vstss.com Mile Jovi} office@vstss.com Vlado Strugar office@vstss.com Milenko Ateljevi} office@vstss.com Svjetlana Pavlovi} office@vstss.com Milan Dobri~i} milan.dobricic@vstss.com Jo{ko Smol~i} tkovacev@oss.unist.hr Vlade Uro{evi} office@vstss.com Du{an Polovina office@vstss.com Darko Gavrilovi} office@vstss.com Davor Radosavovi} office@vstss.com

UPUTSTVO AUTORIMA

Časopis Tehnika i praksa objavljuje naučne i stručne radove iz oblasti mašinstva, elektrotehnike, informatike, grafičke tehnike i industrijskog menadžmeta.

Izrada rukopisa Rad treba da sadrži: rezime, uvod, razradu, zaključak i literaturu.Rukopis

treba da je pisan sa jednostrukim proredom (B5-ISO format) , koristeći font Times New Roman.

Naslov rada dati na srpskom i engleskom jeziku. lspod naslova rada staviti ime, i prezime svakog autora, bez titula, zvanja i funkcija (u fusnoti adresa i radna organizacija u kojoj je zaposlen). lspod imena autora navesti E-mail adresu prvog autora radi korespodencije.

Rezime rada i ključne reči dati na srpskom i engleskom jezik. Tabele treba numerisati po redu kako se pozivaju u tekstu. U tabelama ne

treba dati rezultate koji su prikazani u rukopisu, npr. slikama). Posebnu pažnju treba posvetiti izradi crteža, dijagrama i grafičkih priloga,

koji treba da su jasni, pregledni, bez suvišnih detalja i teksta. S obzirom da se grafički prilozi smanjuju, slova, brojevi i simboli treba da su dovoljno veliki da su nakon smanjenja jasno uočljivi i čitljivi. Fotografije ili druge ilustracije treba da su zadovoljavajuće rezolucije. Svaka jednačina se numeriše arapskim brojem u zagradi, npr. (1), (2) itd., redom kojim se pojavljuju u tekstu. U tekstu se pozivati na broj jednačine, npr. jednačina (3)... Skraćenice i simbole−oznake treba objasniti pri prvoj upotrebi u tekstu. Pridržavati se Međunarodnog sistema jedinica (SI) i Zakona o mernim jedinicama i merama, kao i preporučenih IUPAC-ovih simbola fizičkih i hemijskih veličina.

Literaturni navodi se numerišu onim redom kojim se pojavljuju u ekstu, arapskim brojevima normalne veličine u uglastim zagradama, npr. [1], [2,3], [4-7]. Skraćene nazive časopisa treba navoditi prema međunarodnom kodeksu za skraćivanje naslova periodičnih publikacija. Naročitu pažnju treba posvetiti redosledu navođenja podataka u interpunkciji.

Detaljno uputstvo autorima na sajtu Visoke škole tehničkih strukovnih studija, Čačak: http://www.visokaskolacacak.edu.rs/

Podnošenje rukopisa Rukopise u elektronskoj formi, pripremljene u skladu sa ovim uputstvom,

slati na adrese urednika

Recenzija Konačnu odluku o kategorizaciji rada i štampanju rada donosi Uredništvo

časopisa.

Adrese urednika Ivo Vlastelica, Visoka škola tehničkih strukovnih studija, Svetog Save 65,

Čačak, ivo.vlastelica@vstss.com Radisav Đukić, Visoka škola tehničkih strukovnih studija, Svetog Save 65,

Čačak, radisav.djukic@vstss.com