133
1 Techniki prezentacji danych Marcin Czarnołęski Instytut Nauk o Środowisku UJ pokój 3.1.6 telefon 012 6645203 e-mail [email protected]

Techniki prezentacji danych

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Techniki prezentacji danych

1

Techniki prezentacji danych

Marcin Czarnołęski

Instytut Nauk o Środowisku UJ pokój 3.1.6telefon 012 6645203e-mail [email protected]

Page 2: Techniki prezentacji danych

2

Dlaczego umiejętność prezentacji jest tak istotna?

Page 3: Techniki prezentacji danych

3

Czego najbardziej się boimy?

Ranking obaw w społeczeństwie amerykańskim:

1.2.3.4.5.6.7.8.9.10.

Page 4: Techniki prezentacji danych

4

Czego najbardziej się boimy?

Ranking obaw w społeczeństwie amerykańskim:

1.2.3.4.5.6.7.8.9.10.Psów

Page 5: Techniki prezentacji danych

5

Czego najbardziej się boimy?

Ranking obaw w społeczeństwie amerykańskim:

1.2.3.4.5.6.7.8.9. Samotności10.Psów

Page 6: Techniki prezentacji danych

6

Czego najbardziej się boimy?

Ranking obaw w społeczeństwie amerykańskim:

1.2.3.4.5.6.7.8. Latania9. Samotności10.Psów

Page 7: Techniki prezentacji danych

7

Czego najbardziej się boimy?

Ranking obaw w społeczeństwie amerykańskim:

1.2.3.4.5.6.7. Śmierci8. Latania9. Samotności10.Psów

Page 8: Techniki prezentacji danych

8

Czego najbardziej się boimy?

Ranking obaw w społeczeństwie amerykańskim:

1.2.3.4.5.6. Choroby7. Śmierci8. Latania9. Samotności10.Psów

Page 9: Techniki prezentacji danych

9

Czego najbardziej się boimy?

Ranking obaw w społeczeństwie amerykańskim:

1.2.3.4.5. Głębokiej wody6. Choroby7. Śmierci8. Latania9. Samotności10.Psów

Page 10: Techniki prezentacji danych

10

Czego najbardziej się boimy?

Ranking obaw w społeczeństwie amerykańskim:

1.2.3.4. Problemów finansowych5. Głębokiej wody6. Choroby7. Śmierci8. Latania9. Samotności10.Psów

Page 11: Techniki prezentacji danych

11

Czego najbardziej się boimy?

Ranking obaw w społeczeństwie amerykańskim:

1.2.3. Robaków4. Problemów finansowych5. Głębokiej wody6. Choroby7. Śmierci8. Latania9. Samotności10.Psów

Page 12: Techniki prezentacji danych

12

Czego najbardziej się boimy?

Ranking obaw w społeczeństwie amerykańskim:

1.2. Wysokości3. Robaków4. Problemów finansowych5. Głębokiej wody6. Choroby7. Śmierci8. Latania9. Samotności10.Psów

Page 13: Techniki prezentacji danych

13

Czego najbardziej się boimy?

Ranking obaw w społeczeństwie amerykańskim:

1. Przemawiania do grupy osób2. Wysokości3. Robaków4. Problemów finansowych5. Głębokiej wody6. Choroby7. Śmierci8. Latania9. Samotności10.Psów

Page 14: Techniki prezentacji danych

14

„Przyczyną jest pomylenie wykładu, czyli osobistej wypowiedzi do konkretnych ludzi, ze spektaklem teatralnym dla anonimowej publiczności”

January Weiner „Technika pisania i prezentowania ...”

Skąd ten strach?

Page 15: Techniki prezentacji danych

15

W czym pomoże umiejętnośćprezentowania?

Page 16: Techniki prezentacji danych

16

W czym pomoże umiejętnośćprezentowania?

• Usprawni życie codzienne (w Collegium Novum, w sklepie)

Page 17: Techniki prezentacji danych

17

W czym pomoże umiejętnośćprezentowania?

• Usprawni życie codzienne (w Collegium Novum, w sklepie)

• Ułatwi kontakty międzyludzkie (mniej konfliktów, przekonamy innych do naszych racji)

Page 18: Techniki prezentacji danych

18

W czym pomoże umiejętnośćprezentowania?

• Usprawni życie codzienne (w Collegium Novum, w sklepie)

• Ułatwi kontakty międzyludzkie (mniej konfliktów, przekonamy innych do naszych racji)

• Zapoznamy innych z naszymi osiągnięciami - zawodowymi i edukacyjnymi (stypendia, praca, egzaminy)- naukowymi (seminaria, wykłady, konferencje, publikacje)

Page 19: Techniki prezentacji danych

19

Zajęcia w skrócie

Page 20: Techniki prezentacji danych

20

komunikacja

Zajęcia w skrócie

Page 21: Techniki prezentacji danych

21

komunikacja

przyswajanie

Zajęcia w skrócie

Page 22: Techniki prezentacji danych

22

komunikacja

przyswajanie

technika

Zajęcia w skrócie

Page 23: Techniki prezentacji danych

23

prezentacja

komunikacja

przyswajanie

technika

Zajęcia w skrócie

Page 24: Techniki prezentacji danych

24

Organizacja zajęć

Page 25: Techniki prezentacji danych

25

• ocena:

- prezentacja multimedialna i ustne wystąpienie- plakat- aktywność

Organizacja zajęć

Page 26: Techniki prezentacji danych

26

• temat prezentacji:

- dane publikowane w czasopiśmie naukowym, własne lub cudze dane z prac magisterskich, przejściowych itp.

- dane muszą pozwolić stworzyć trzy różne typy wykresu (kołowy, słupkowy, regresja, itp.)

- ten sam temat dla prezentacji multimedialnej i plakatu

Organizacja zajęć

Page 27: Techniki prezentacji danych

27

• 3 ćwiczenia • 4 godziny lekcyjne • grupy 15 osobowe• co 2 tygodnie• praca nad prezentacjami w domu, w pracowni

komputerowej INoŚ• na ćwiczeniach warsztaty, prezentacje na ocenę

Organizacja zajęć

Page 28: Techniki prezentacji danych

28

• wymyślić temat prezentacji i plakatu • zaprezentować siebie i tematykę przygotowywanej

prezentacji i plakatu na zaliczenie• forma: prezentacja PowerPoint• czas prezentacji: 5 minut• nagrywanie wystąpień• wspólne obejrzenie nagrań• dyskusja nad mankamentami

Organizacja zajęć

I ćwiczenia: 30 marcaWarsztaty: Wystąpienie i prezentacja multimedialna

Page 29: Techniki prezentacji danych

29

Organizacja zajęć

II ćwiczenia: 13 kwietniaWarsztaty: Wykonanie i prezentacja plakatu

• praca w grupach 2-3 osobowych- planowanie formy plakatu- wykonanie makiety plakatu (papier, kredki)- organizacja prezentacji ustnej plakatu

• dyskusja nad plakatami• dopracowanie prezentacji multimedialnych na zaliczenie

Page 30: Techniki prezentacji danych

30

Organizacja zajęć

III ćwiczenia: 27 kwietniaZaliczenie: Wystąpienie, prezentacja multimedialna, plakat

• 25-26 kwietnia (środa, czwartek) - rozwiesić plakaty na tablicach w korytarzu INoŚ od strony Grota Roweckiego (parter)

• ćwiczenia:- prezentacje multimedialne w podgrupach 7-8 osobowych- jednocześnie w podgrupach sesja plakatowa- czas prezentacji multimedialnej: 6 minut- omówienie wystąpień zaraz po prezentacji- nagrywanie wystąpień- kryteria ocen

Page 31: Techniki prezentacji danych

31

Organizacja zajęć

po III ćwiczeniach

• dostęp do nagrań wideo wystąpień (sala komputerowa INoŚ, w czasie dyżurów doktorantów)

• ksero arkusza ocen prezentacji

Page 32: Techniki prezentacji danych

32

Ćwiczeniapodział na grupy

grupa 18:00-11:00

grupa 211:30-14:30

grupa 315:00-18:00

Page 33: Techniki prezentacji danych

33

Podstawy dobrej prezentacji

Page 34: Techniki prezentacji danych

34

prezentacja

technika

komunikacja

przyswajanie

prezentacja

technika

komunikacja

przyswajanie

Page 35: Techniki prezentacji danych

35

prezentacja

technika

komunikacja

przyswajanie

prezentacja

technika

komunikacja

przyswajanie

Page 36: Techniki prezentacji danych

36

"… oko jako pan wśród zmysłów, spełnia swą powinność stawiając

przeszkodę nie naukom, lecz mętnym i kłamliwym dyskusjom,

prowadzonym zawsze z wielkim krzykiem i wymachiwaniem rękami.

I to samo winien by czynić słuch, (...) ponieważ dąży on do harmonii

jednoczącej wszystkie zmysły"

Leonardo da Vinci "Traktat o malarstwie"

Page 37: Techniki prezentacji danych

37

Co Leonardo miał na myśli

?

Page 38: Techniki prezentacji danych

38

Tak komunikujemy się z innymi

treść słów 7%

Page 39: Techniki prezentacji danych

39

treść słów 7%

ton głosu 38%

Tak komunikujemy się z innymi

Page 40: Techniki prezentacji danych

40

treść słów 7%

ton głosu 38%język ciała 55%

Tak komunikujemy się z innymi

Page 41: Techniki prezentacji danych

41

Walka o fotel prezydenta Stanów Zjednoczonych

R.M. Nixon kontra J.F. Kennedy

Page 42: Techniki prezentacji danych

42

radio telewizja

Komunikacja w debatach przedwyborczych

wiec

Page 43: Techniki prezentacji danych

43

radio telewizja

Komunikacja w debatach przedwyborczych

wiec

Page 44: Techniki prezentacji danych

44

radio telewizja

Komunikacja w debatach przedwyborczych

wiec

Page 45: Techniki prezentacji danych

45

radio telewizja

Komunikacja w debatach przedwyborczych

wiec

Page 46: Techniki prezentacji danych

46

Pierwsza w historii debata transmitowana przez telewizję, rok 1960

Poparcie po transmisji

Page 47: Techniki prezentacji danych

47

Pierwsza w historii debata transmitowana przez telewizję, rok 1960

Poparcie po transmisji

R.M. Nixon J.F. Kennedy

Page 48: Techniki prezentacji danych

48

Pierwsza w historii debata transmitowana przez telewizję, rok 1960

Poparcie po transmisji

R.M. Nixon J.F. Kennedy

R.M. Nixon J.F. Kennedy

Page 49: Techniki prezentacji danych

49

Niespójność przekazu

Page 50: Techniki prezentacji danych

50

Niespójność przekazuZ przyjemnością

się wybiorę

Cieszę się, że Was widzę

Wykład z Technik prezentacjijest bardzo interesujący

Dziś boli mnie głowa

Page 51: Techniki prezentacji danych

51

Jak Hitler oszukał premiera Chamberlainarok 1938

Page 52: Techniki prezentacji danych

52

Jak Hitler oszukał premiera Chamberlainarok 1938

• Hitler zapewnia o niechęci do szerszych akcji wojskowych w Europie

• Zachowanie Hitlera w czasie spotkania sugerują niechęćdo rozwiązań zbrojnych

• Chamberlain nie dostrzega niespójności przekazu (rozmowa przez tłumacza)

Page 53: Techniki prezentacji danych

53

Uwaga! Luka komunikacyjna

Page 54: Techniki prezentacji danych

54

Uwaga! Luka komunikacyjna

Czy są spodnie o kroju klasycznym?

Page 55: Techniki prezentacji danych

55

Uwaga! Luka komunikacyjna

Czy są spodnie o kroju klasycznym?

Jo, men

Page 56: Techniki prezentacji danych

56

Uwaga! Luka komunikacyjna

Page 57: Techniki prezentacji danych

57

Uwaga! Luka komunikacyjna

kodowanie

rozkodowanie

Page 58: Techniki prezentacji danych

58

Luka komunikacyjna w czasie prezentacji

Page 59: Techniki prezentacji danych

59

Zobaczmy czy luka komunikacyjna jest łatwa do przeskoczenia

Page 60: Techniki prezentacji danych

60

Świadome wykorzystanie przekazu niewerbalnego

happening

muzyka

malarstwo

teatr

film

plakat

Page 61: Techniki prezentacji danych

61

Page 62: Techniki prezentacji danych

62

komunikacja

prezentacja

przyswajanie

technika

Prezentacja służy przyswajaniu informacji

Page 63: Techniki prezentacji danych

63

rejestryzmysłowe

Procesy pamięci

milisekundy

sekundy-minuty

godziny-lata

pamięćkrótkotrwała

pamięćdługotrwała

Page 64: Techniki prezentacji danych

64

rejestryzmysłowe

Procesy pamięci

Page 65: Techniki prezentacji danych

65

rejestryzmysłowe filtry

pamięćkrótkotrwała

pamięćdługotrwała

uwaga znaczenie

Procesy pamięci

odrzucanie

Page 66: Techniki prezentacji danych

66

rejestryzmysłowe

Procesy pamięci

pamięćkrótkotrwała

pamięćdługotrwała

powtarzanie

w głow

ie

Page 67: Techniki prezentacji danych

67

Tak zapamiętujemy

Page 68: Techniki prezentacji danych

68

20% tego co słyszymy

Tak zapamiętujemy

Page 69: Techniki prezentacji danych

69

Tak zapamiętujemy

30% tego co widzimy

Page 70: Techniki prezentacji danych

70

Tak zapamiętujemy

50% tego cosłyszymy i widzimy

Page 71: Techniki prezentacji danych

71

70% tego co robimy

Tak zapamiętujemy

Page 72: Techniki prezentacji danych

72

Dobra prezentacja musi

• mówić uczestnikom, co powinni wiedzieć

• pokazywać tak dużo aby objaśnić, podkreślić i wzbogacićtreść słów

• wzbudzać sprzężenie zwrotne (interakcje z uczestnikami, czas na pytania)

Page 73: Techniki prezentacji danych

73

Dozowanie informacji

Page 74: Techniki prezentacji danych

74

konc

entra

cja

czas prezentacji

Koncentracja uwagi

Page 75: Techniki prezentacji danych

75

konc

entra

cja

czas prezentacji

nie dłużej niż 45 min.

Koncentracja uwagi

Page 76: Techniki prezentacji danych

76

konc

entra

cja

czas prezentacji

nie dłużej niż 45 min.

Koncentracja uwagi

Page 77: Techniki prezentacji danych

77

konc

entra

cja

czas prezentacji

nie dłużej niż 45 min.

przyswajanie informacji

Koncentracja uwagi

Page 78: Techniki prezentacji danych

78

konc

entra

cja

czas prezentacji

Koncentracja uwagi

Page 79: Techniki prezentacji danych

79

konc

entra

cja

czas prezentacji

Skuteczność prezentacji nie musi wzrastaćwraz z czasem jej trwania

stratazysk

Page 80: Techniki prezentacji danych

80

konc

entra

cja

czas prezentacji

stratazysk

Niewiele jest prezentacji zbyt krótkichale …

im krótsza prezentacja, tym rzetelniej trzeba ją przygotować

Page 81: Techniki prezentacji danych

81

Największą bioróżnorodność posiada las tropikalny

Indeks Shannona-Wienera

H = -Σpi log2pi

Page 82: Techniki prezentacji danych

82

Największą bioróżnorodność posiada las tropikalny

Indeks Shannona-Wienera

H = -Σpi log2pi

częstości gatunków

p1

p2p3

p4

Page 83: Techniki prezentacji danych

83

Największą bioróżnorodność posiada las tropikalny

Indeks Shannona-Wienera

H = -Σpi log2pi

HH

Page 84: Techniki prezentacji danych

84

Największą bioróżnorodność posiada las tropikalny

Indeks Shannona-Wienera

H = -Σpi log2pi

HH

Page 85: Techniki prezentacji danych

85

Co łączy las tropikalny z prezentacją?

Page 86: Techniki prezentacji danych

86

Czym różni się lewa od prawej?

Page 87: Techniki prezentacji danych

87

Czym różni się lewa od prawej?

Page 88: Techniki prezentacji danych

88

Czym różni się lewa od prawej?

Page 89: Techniki prezentacji danych

89

Czym różni się lewa od prawej?

Page 90: Techniki prezentacji danych

90

Czym różni się lewa od prawej?

Page 91: Techniki prezentacji danych

91

entropia H entropia H

H= -Σpi log2pi to entropia, miara ilości informacji

Czym różni się lewa od prawej?

Page 92: Techniki prezentacji danych

92

Ale co łączy las tropikalny z prezentacją?

Page 93: Techniki prezentacji danych

93

Zagubienie, przytłoczenie i monumentalność- nadmierna stymulacja sygnałami

las tropikalny katedra barokowaprzeładowanaprezentacja

Page 94: Techniki prezentacji danych

94

rejestryzmysłowe

Mało informacji

Page 95: Techniki prezentacji danych

95

rejestryzmysłowe

Dużo informacji

Page 96: Techniki prezentacji danych

96

ilość dopływającej informacji H

dostrzeganie

Nocą dostrzegamy każdy nowy dźwięk,w ciągu dnia zwracają uwagę tylko niektóre dźwięki

Page 97: Techniki prezentacji danych

97

rejestryzmysłowe

pamięćkrótkotrwała

pamięćdługotrwała

uwaga znaczenie

Mało informacji

Page 98: Techniki prezentacji danych

98

pamięćkrótkotrwała

pamięćdługotrwała

uwaga znaczenie

Dużo informacji

rejestryzmysłowe

Page 99: Techniki prezentacji danych

99

ilość dopływającej informacji H

dostrzeganie

odrzucanie

Zignorowanie nawału raportów wywiadu brytyjskiego w przededniu II wojny światowej

Page 100: Techniki prezentacji danych

100

ilość dopływającej informacji H

dostrzeganie

odrzucanie

Co robimy ze spamem internetowym ?

Page 101: Techniki prezentacji danych

101

ilość dopływającej informacji H

dostrzeganie

odrzucanie

zapamiętywanie

Dlaczego gubimy się w nowym mieście ?

Page 102: Techniki prezentacji danych

102

Jak optymalizować entropięw praktyce ?

Ile informacji zawieraslajd?

HCel: Przekazać, że drzewo jest wysokie

Page 103: Techniki prezentacji danych

103

Jak optymalizować entropięw praktyce ?

H= -Σpi log2pi

H= -1 x 0H= 0

Cel: Przekazać, że drzewo jest wysokie H

Page 104: Techniki prezentacji danych

104

Jak optymalizować entropięw praktyce ?

Drzewo jest wysokie

Cel: Przekazać, że drzewo jest wysokie H

Page 105: Techniki prezentacji danych

105

Jak optymalizować entropięw praktyce ?

Drzewo jest wysokie

Cel: Przekazać, że drzewo jest wysokie H

Page 106: Techniki prezentacji danych

106

Jak optymalizować entropięw praktyce ?

Drzewo jest wysokie

Cel: Przekazać, że drzewo jest wysokie H

Page 107: Techniki prezentacji danych

107

Jak optymalizować entropięw praktyce ?

Drzewo jest wysokie

Cel: Przekazać, że drzewo jest wysokie H

Page 108: Techniki prezentacji danych

108

komunikacja

prezentacja

technika

przyswajanie

Jak prezentować?

Page 109: Techniki prezentacji danych

109

Sposoby prezentowania

sesja plakatowa

wystąpienie

prezentacja multimedialna

Page 110: Techniki prezentacji danych

110

Pomoce w wystąpieniu

• folie

• tablica

• prezentacja multimedialna

• slajdy

Page 111: Techniki prezentacji danych

111

Planowanie wystąpienia

• Struktura:- Powiedz co powiesz- Powiedz- Powiedz co powiedziałeś

• Dobre wprowadzenie zwiększy skuteczność prezentacji o 20%

• Uwaga na pierwszą minutę, sygnały pozawerbalne

• Strona tytułowa z nazwiskiem i informacją

Page 112: Techniki prezentacji danych

112

hierarchia potrzeb uczestników prezentacji

fizjologia

bezpieczeństwo

przynależność

poczucie wartości

samorealizacja

Miejsce i atmosfera prezentacji

Page 113: Techniki prezentacji danych

113

Miejsce i atmosfera prezentacji

fizjologia

bezpieczeństwo

przynależność

poczucie wartości

samorealizacja duszna sala, brak przerwy (kawy) zrujnują najlepszą

prezentację

Page 114: Techniki prezentacji danych

114

Miejsce i atmosfera prezentacji

rozmieszczenie uczestnikówwpływa na relacje w czasie

prezentacji

bezpieczeństwo

przynależność

poczucie wartości

samorealizacja

fizjologia

Page 115: Techniki prezentacji danych

115

Miejsce i atmosfera prezentacji

burza mózgów

intymność, integracja z grupą

seminarium, dyskusja

bez intymności ale swobodnie, poczucie

przynależności do grupy

konferencja, wykład

bez intymności, wysoka integracja

uczestników zprezentującym

Page 116: Techniki prezentacji danych

116

Miejsce i atmosfera prezentacji

poczucie wartości

uwaga na przekaz pozawerbalny

brak kontaktu wzrokowego z uczestnikami,

małe litery, niechlujna prezentacja, ubiór,złe nagłośnienie,

odwracanie się tyłem bezpieczeństwo

przynależność

samorealizacja

fizjologia

Page 117: Techniki prezentacji danych

117

Treść prezentacji

poczucie wartości

samorealizacja wskazać korzyści z uczestniczenia w prezentacji,

inspirować do myślenia

bezpieczeństwo

przynależność

fizjologia

Page 118: Techniki prezentacji danych

118

Problemy z wykresem

Page 119: Techniki prezentacji danych

119

Jak poprawić ten wykres?

Page 120: Techniki prezentacji danych

120

Jak poprawić ten wykres?

(-:)-:

Page 121: Techniki prezentacji danych

121

AD

C

B

C

B

A

D

Co jest największe: A, B, C czy D ?

Page 122: Techniki prezentacji danych

122

Tylko nie wykres trójwymiarowy !

(-:

)-: )-:

A

C

B

D

AD

C

B

C

B

A

D

Page 123: Techniki prezentacji danych

123

Tylko nie wykres trójwymiarowy !

0

2

4

6

8

10

12

14

1 2 3 4

1 2 3 4S1

S2S3

0

2

4

6

8

10

12

14

1 2 3 4

(-:

)-: )-:

A B C0

2

4

6

8

10

12

14

Page 124: Techniki prezentacji danych

124

Uwaga na złudzenia

A B

)-:

02468

101214

1 2 3 4 5

Page 125: Techniki prezentacji danych

125

Dobór wykresu do danych

Przykład 1Masa ciała chomików z 3 pożywek

0

50

100

150

200

A B C

mas

a ci

ała

(g)

pożywka

0

50

100

150

200

A B Cm

asa

ciał

a (g

)pożywka

(-: )-:

Page 126: Techniki prezentacji danych

126

Dobór wykresu do danych

Przykład 2Temperatura ciała w 3 warunkach

35

36

37

38

39

A B Cte

mpe

ratu

ra

ciał

a (o C

)warunki

(-: )-:

35

36

37

38

39

A B C

tem

pera

tura

ci

ała

(o C)

warunki

średnia i odchylenie standardowe

Page 127: Techniki prezentacji danych

127

W ostateczności tabela

352001Majcz

152003Śniardwy

liczba gatunkówrokjezioro

352001Majcz

152003Śniardwy

liczba gatunkówrokjezioro

(-:

)-:

Page 128: Techniki prezentacji danych

128

Kompozycja plakatu

wstęp

konkluzja

tytuł, autorzy, adres, zdjęcie

wstęp

konkluzja wstęp

konkluzjatradycyjna

promienista

spiralna

Page 129: Techniki prezentacji danych

129

Wykonanie plakatu

• Wydruk wielkoformatowy z komputera (zwijany)

• Wydruk z podziałem na części (składany)

• Niestandardowe rozwiązania

• Plakat musi być czytelny z odległości 1,5-3 metrów i samoobjaśniający

• Streszczenie, kontakt z autorem, miniplakaty

Page 130: Techniki prezentacji danych

130

komunikacja

prezentacja

technika

przyswajanie

Podsumowanie

• Przekaz pozawerbalny silniejszy od werbalnego(Leonardo da Vinci)

• Gdy przekaz niespójny to trafią głównie treści pozawerbalne

• Opinia o nas zapada na początkukontaktu z drugą osobą

• Dobra prezentacja:- krótka - prosta

Page 131: Techniki prezentacji danych

131

• Jasne określenie celu prezentacji (rola wstępu)

• Wybór technik, przystosowanie do uczestników,i narzuconej formy

• Nauczymy się występować przez analizębłędów swoich i innych(zapamiętujemy 70% z tego co robimy)

komunikacja

prezentacja

technika

przyswajanie

Podsumowanie

Page 132: Techniki prezentacji danych

132

„Jeżeli uważamy, że ludzie mogą trafnie osądzać dzieła natury, tym

bardziej należałoby im przyznać możność osądzania naszych

błędów, wiemy bowiem, jak człowiek łudzi się co do swych dzieł. A

jeśli tego nie wiesz, zaobserwuj to u innych i wyciągnij korzyść z

cudzych błędów."

Leonardo da Vinci "Traktat o malarstwie"

Page 133: Techniki prezentacji danych

133