Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını

• Tarih Incelemeleri

·· , ' ·

Dergisi VI

. EGE ÜNİVERSİTESİ BASIMEVİ BORNOVA-İZMİR

1991

EŞREFOÖLU SEYFEDDİN SÖLEYMAN BEY CAMiİNİN VAKlFLARI

M.Aklf ERDOÖRU

Eşrefoğlu külliye sinin( ı). özellikle külliyenin en önemli yapısını oluşturan Eşrefoğlu Seyfeddin Süleyman Bey camiinin, Beyşehir'in kuruluşunda ve gelişmesinde önemli bir işlevi olduğu bilinmektedir. Nitekim, Beyşehir'in İçerişehir kısmı bu külliye etrafında gelişmtştlr. Eşrefoğlu Cclın!inin mimari (2) ve san'at yönü incelenmiş olmasına rağmen, camlin zamanımıza kadar ulaşmasını sağlayan vakıfları üzerinde hemen hemen hiç durulmamıştır.(3)

Eşrefoğlu camii belgelerde "Sultan Sancar bin Melikşah bin Alp Arslan Camii, Süleyman bin Eşref Camii, Süleymaniye Camii, Beyşehri Cdmii, Eşrefoğlu/Eşrefzade Camii" olarak geçmektedir. Tam adıyla Eşrefoğlu Seyfeddin Süleyman Bey Camii, Anadolu'da tahta direkler üzerıne oturtulmuş düz tavanlı U1u/Cuma camilerinin en eski ve en seçkin yapılarından biri olarak lı::arşımıza çıkmaktadır.

Gerçekten de, Erbaa Fidiköy Ömer Paşa camii, Sivrihisar Ulu camli, Kastamonu Ka~aba Köyü Mahİnud Bey cfunli, Afyon Ulu camli, Ankara Arslanhane camli. Doğanhisar Ulu cclınii gıbı ahşap direkli camller arasında değişik bir yeri vardır. Anadolu Selçukluları ve Beylikler

1. Külliye cami, medrese, hamam, han, türbe ve bedestenden oluşmaktadır.

2.Camlln mimari yönüyle liglll olarak pek çok araştırma yapılmıştır. Bunların bir kısmını burada veriyoruz: Halll Edhem, "Anadolu'da İslaııİi KJtabeler", TOEM, W, numara:27, 1 Ağustos 1330, s.141-42; Yusuf Akyurt. "Beyşehrt KJtabeleri ve Eşrefoğlu Cam11 ve Türbest", 'Iürk Tarih Arkeologya ve Etnografya Dergisi, N, (tst.1940), s.ll2; M.Batur, "Beyşehir Eşrefoğullarına ait Ağaç Oyma Pencere Kapakları Hakkında", Arkıtekt,

~III/211-212-213-214, (İst.l949); Mahmut Akok, "Konya Beyşehrinde Eşrefoğlu Camii ve Türbesi", 'Iü.rk Etnoğrafya Dergisi, XV, (Ankara 1976), s.5-34; M.Zekl Oral, "Anadolu'da San'at Değeri Olan Ahşap MJnberler, Kıtabelert ve Tarihçelert", Vakıflar Dergisi, V, (Ankara 1962), s.57-5S: Gönül Öney, 'Iürk Çini Sanatı, tst.1976, s.54-55; Şerare Yetkin, Anadolu'da Türk Çini Sanatının Gelişmesi, tst.19.86, s.125; Yılmaz önge, "Selçuklularda ve Beyliklerde Ahşap Tavanlar" Atatürk Konferanslart, V, 1971-1972; Ank. 1975, s.179- 195. İrfan Unutmaz, "Beyşehir'de Ahşap Direkli Eşrefoğlu Süleyman Bey Camisi", Tarih ve Toplum. 8/47, (Kasım 1987), s.31-35.

3.İ.H.Uzunçarşıb, Konya Mazesi eski müdürlerinden Y.Akyurt'tan naklen Beyşehir eski müftüsü Memiş Efendi'nin elinde SOleyman Bey evkafına dair varidat ve masanfatı havi bir mecmuayı gördOğana zikretmektedtr . . (Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu, Karakoyunlu Devletleri, Ank.l984, s.59) Ancak biz böyle bir mecmuayı görernedik ve aynca vakfın vak.ftyesini de bulamadık.

91

dönemln1n 1ürk tahta ve çini tşlemeciliğinin en güzel örneklerinden biridir. Nitekim Yusuf Akyurt'a göre, camlde Arap. Acem ve Bizans karakteri yoktur. Türklerin övünebilecekleri eserlerdendir.(4) Yine Eşrefoğlu camlinin, Beyşehir yöresi camllerine mimari yönden örnek ·olduğu da ortaya konulmuştur. XVI.yüzyılda mevcudiyetlerini tesbit ettiğ~miz Balğanda köyü camii (5). Bayafşar köyü cAnı.ii(6), Çavüş köyü camii (=Tauacı Mehmed camti)(7), Ebulvefa köyü canili (=Şeyh 'Yusuf camii)(B). Eğriler köyü camii (=Ali camfi)(9}, Kaşaklı'da Hacı Mesud camii, Kıreli Devletşah köyünde Hamza Ağa camli(ll),Hüseytnler köyü camii(l2),Göçü Malkos köyü camii(Kademlü cam~(l3), Karahisar köyü

4) Y.Akyurt, aynı yazı. s. 112. .

5) Tapu Kadastro Genel Md.Ar (=1KGMA) no.584, Konya VakıfDefl,ert (=KK 584) s.l20; cami, XIXyüzyılda "Hacı Menleş Camll adını almıştır. Bkz.Vakıflar Genel Md.Ar. (VGMA), no.9/2, sıra:l539).

6) TKGMA, no.l37, Beyşehir Ltuası Mufassal Defteri, (=KK 137) s.IO; Başbakanlık ArşM Tapu Tahrtr no.387, (=IT 387), s.57; XIX. yüzyılda Hızrr Paşa camii adıyla bilinir (VGMA. no.9/6, srra:708)

7) KK 137, s.77, 79; VGM<\, no.9/3, sıra:l93 ve 4891.

Çavuş camlinin minare kltabesi:

Kale'n-nebiyyü aleyhi's-seldm

Menkelle hayren kefdhu

Sebeb-! bani oldı el-Hacı f.V!usa

Şefaat eylesün Muiıammed Mustafa

Ta haşre dek ydd eylesı1İı e/11-t 'sala

Eylesünler uakt-ı seherde .es-saldtıl ı.ıe's-seldm

B.KK 137,s.71; VGMA. no.9/3, sıra:5429.

9. KK 137o's.7-8; VGMA. no.9/3, sııa:5209.

lO. KK 137, s.l24.

.fi sene 1309

ll. KK 584, s.l96; KK 137, s.91; IT 387, s.57. Sözkonusu camil520-1535 tarihleri arasinda Anadolu cuma camiiert arasında gösterlllyar (Suralya Faroqhi, "A Map Anatollan Frıday Mosques {1520-1535)". The· Journal of Ottoman studies, IV, (İst.l~4), s.l7. . .

12. KK584, s.ll8; '\[GMA. no.9/l, sıra:737.

13. Başbakanlık Arşivi, Tapu Tahnr. Karaman Mufassal Defter!, no.455 (=TT 455J, s.402; KK 137, s.37.

92

camii(l4), Killi Bayındır köyü cam1i(15). Köşk köyü camii (=Acem Nasu.h Ağa cdmü)(16), Manastır köyü camü(l7), Beyşehir Subaşı

mahallesi camü(18), Hacı Armağan Şah camii(19). Kıreli Yarankömü köyü camii (=Sultan Alaeddin cdmii)(20). ve Avdancık köyü camü (21) gibi Beyşehir yöresi camiler1n1n(21a) Eşrefoğlu camiinin mimari yapısından etkilendikleri söylenilebilir.

ı- CAMİİN İNŞASI

Eşrefoğlu camiin1n ne zaman ve kim tarafından yaptınldığı tartışma konusudur. Bu konuda iki farklı görüş vardır. İlki, camlin 1160/1161 (.hicri 556) tarihinde Büyük Selçuklu Sultanı Sancar tarafından yaptırıldığı; daha sonra. XIII.yü~yılın sonlarında.

Eşrefoğlu Seyfeddin Süleyman Bey tarafından tamir ettirildiğidir. Diğeri ise. doğrudan Eşrefoğlu .Seyfeddin Süleyman Bey tarafından

yaptırıldığıdır. İlk görüşün asıl kaynağını; bizim de metnin! ileride aynen verdiğimiz 1584 tarihli vakıf kaydı(22) oluşturmaktadır. Bu kayda göre c·ami, 1160/61 tarihinde Sultan Sancar tarafından yaptınlmış; 1297/98 (.hicrt 697) tarihinde de Emir Süleyman bin Eşref tarafınd31l tamir ettirilmiştir. Belgede, bu bilgilerin, camlin kapısına ·

işlenmi~ yazılardan (bi-mücebi hatt-ı tarih-i menküş ber dergah-ı. cdmt- i :fn.ezkür) çıkarıldığı belirtilmiştir. Ni.tekim, bu kayda da~~İııl~Yak, camlin 1160 tarihinde yaptırıldığı, 1914 yılı Konya Sdlnd17J~si(23)nde ve diğer bazı araştıı::malarda kaydedilmiştir. Burada hemen· belirtelim ki, 1584 tarihli bu vakif kaydını destekleyecek başka

14, Kk 1~?. s.59; KK 584, s.120: VGMA. no.9/5, sıra: 298. 15 .. kK l;37. s.ll-12; cami için yine blO:. Yaşar. Erdem.ır. "Konya Beyşehir aayındır KöyO Camii", Vakiflar Dergisi, XIX. (Ank.1985); s.l94.

16. TT 38f, s.56;VGMA, no.9/2. sıra: 757: sanat yönO·için bkz. Yılmaz önge. "Anadoiu'da XIII-XIV. yOzyılm Ahşap Camilerinden 'Bir . örnek= Beyşehir Köşk Kby0 Mescidi", Vakiflar Dergisi. IX, (Ank.1971). s.291-296.

17. l{K 137. 5.108. 18. KK 137, s.2; 1T392, s.12l. 19. KK 137. s.4; VGMA; no.9/3, sıra: 20. KK 1$7. s.85; KK584, s.ll4: VGMA. no.9/l. sıra: :2298; no9/1, sıra: 251. 21. KK p7, s.21 :Xıx.yüzyı.lda Alio!]lu Hfdayet camii adını almıştır. VGMA, no.~

/3. sıra: 179 ı. 21a. Bu camiierin çoğu bugon mevcut d~ğildir. Bazıları da harabe halindedir.

22. Bu kayıt ufak hatalada Y.Akyurl tarafından yayınlanmıştır. (Y.Akyurt, aym r;azı 1 03).

23. Satname-i Vilayet-i Konya, yı111914, s.604.

kanıtlar çok azdır. Nitekim, daha önce, 1476, 1483, 1500 ve 1524 tarihlerinde hazırlanmış vakıf kayıtlannda bu hususla ilgili bilgi bulunmamaktadır. Dolayısıyla İ.Hakkı Konyalı(24) ve Y.~urt(25) gtbl araştıncılar, bu kayda şüphe ile bakılması gerektiğini ileri s~üşlerdir. Akyurt'un da belirttiği gibi, ı Ü30/61 tap}ılerinde Sultan Sancar hayatta değildir. Hayatta olsa bile Anadolu Selçuklulannın hakimiyetindeki qir bölgede Sultan Sancar adına bir cami nasıl inşa ·edilmişt~r?· Zira $ancar'ın bu bölgede hakimiyetinin olmadığı bUirunektedtr. Yine, camide bugün de mevcut olan ancak tam olarak oıhı~ası pek mümkün olmayan vakfiye kıtabesinde "Sancar" isınlne ni~in rastlanılmamaktadır? Yoksa vakfiye ' kitabesi sonradan mı ko:r:ıulmuştur?Belgede zikredilen Beyşehi(, başka bir BeyşehiT midir? . . '

İkinet görüşün kaynağını da caıİıideki kitabeler teşkil eder. camıın aıl;a kapısı üzerindeki kitabeye göre, cami, 1296/97 (hicri 696) tarihinde; camiiniçindeki çinili kitabeye göre de 1299/1300 (hicri 699) tarthinde Emir Eşrefoğlu Seyfeddin Süleyman Bey tarafından

yaptınlmıştır. Halil Edhem(26), camlin 14.yüzyıl (htcri 7. asır) eseri olduğunu, İ. H. Uzunçarşılı(27) ve Y .Akyurt(28) 1297'de, İ. Hakkı Konyalı

(29) 1268-1297 tarihleri arasında, yapıldığını ileri sürmektedirler. Bizce, taş vakfıyede &eçen "dmtrü'l-mesctd"(29a) ibaresi olayı

aydınlatmaktadır. Bilindiği gibi, "dmir" imar olunmuş demektir. Bu durumda ~şrefoğlu Süleyman Bey'in camiyi tamir e~t~diği ve kitabeyi kendi adına. diktirdlği ortaya çıkmaktadır. Ayrıc.~. XII. yüzyılın

ortalrumda bölgede ~estf bir Türk-müslüman nüfüs{ınun bulunduğu düşünülıfrse burada bir cuma camiinın mevcut olabileceği neri sürülebilir: . . . . .

.. · 'İl- VAKF~ KURULUŞU VE ÖZELLİÖİ-. . Vakfın, camiın taıriirinden hemen sonra, · 1296/97 tarihinde

,• . . . . . . Eşrefoğlu Seyfeddin _Suleyman Bey tarafından kurulduğu taş

· vak;fiye~en anlaşılmaktadır. Vakfı tesis eden Süleyman Bey. Eşrefoğlu

24. Abidelert ~e Kttabelert U~ Beyşehir Tarth~ (neşredllmemtştlr) s.49. 25. Y .Akyurt., ayru yazı s . I 03-104.

26. H.Eql].em: ayriıyqzıs.l41. · .. . . 27. İ.H.Uzı:ınçarşılı;aynıeser, s .. 59.

28. Y.~ aynı yazı. s.l03, .

· 29. İ.Hakkı Konyalı, aynı eser, s.49. 29a. tbare, Taş vakflyede bt.,ı · şekilde geÇmektedir. Aslında Ibare, "amlrü'l

-mesac1Cl" olmalıdır. (Bkz. 'Akyurt, B~yşehlr, s.ıo3.)

beyliğinin (30) kurucusudur. Mehmed Bey ve Eşref Bey isimlerinde iki oğlu vardır. 27 Ağustos 1302'de (2 Muharrem 702) Beyşehir'de vefat etmiş ve ölümünden önce camiinin kenanna yaptırdığı türbesine defnedilmiştir. 1264-1283 tarihleri arasında JI.Gıyaseddin

Keyhüsrev'in, 1283'den ölümüne kadar da II.Gıyaseddin Mesud'un uc emlrl. olarak görev yapmıştır. 12~3'de, Konya'da, Sultan .Keyhüsrev'tn iki çocuğuna naiblik yaptığı da bilinmektedir.

Eşrefoğlu Süleyman Bey, taş vakfıyede "el-emirü' l -adilü'l-hayyir Seyfe'd-din Süleyman bin Eşref, Beyşehir kalesi kıtabesinde "el-emirü'l-kebirü'l-mu'azzam Seyfe'd-din Süleyman bin Eştef' , cami kapısındaki kitabede "~l-emirü'l-hayyir Seyfü'd-devle ve' d -din Süleyman bin Eşref' . camlin minberindeki kitabede " el-emirü'l-adil Sf!leyman bin Eşref', türbesindeki kitabed e ise "el-emirü'l-kebirü'l -hatir (veya esir) ü'l-hayyir ebu'l-meali seyfü'l-hak ve'l-mille ve' d-din Süleyman bin Eşref' . ünvanlanyl~ geçrpektedir. Beyşehir, is~ni dürüst, hayırlı ve dinin askeri .olan bu emirden almıştır ..

Taş vakfiyeye göre vakıf, sahih ve şer'idir. Süleyman Bey vakfın yönetimini, evladdan eviada intikal ettiril~·esi şartıyla oğullan Mehmed Bey ile Eşref Bey'e bıralanıştır. Bu durumuyla vakfın bir çeşit aile vakfı olduğu açıktır. ·

m- VAKFIN GELİR KAYNAKI..ARI

Taş vakflyeden ve Osmanlı vakıf kayıtlanndan anlaşıldığına göre, Vakfın gelir kaynaklan, zeminler. bağlar, bahçeler, dükkanlar. değirmenler, nbhlar, han, hamarri. muhaVv:ata : ve öşür gelirleri olmuştur. Bu gelirlerin, Beyşehir . ve ona bağlı köylerden sağlandığı dikkati çelanektedir. Vakfa en çok gelirin de s~~sıyla Be~şehir'deki hamam, dükkanlar ve arazilerden· sağlandığı görülmektedir.

30. Eşrefoğullan hakionda bkz. Ali Bey. "Eşrefoğullan .Hakkında Bir Kaç Söz", TOEM, N, numara: 28, 1 Teşrlntevvel 1330, s.251-256; H.Edhem, PüveH lslamtye. İst.l927. s.287; İ.H.Uzunçarşıh, aynı eser., s.59-61; aynı yazar, "Ashraf Oghullan". Et2 ,new ecU tion, s. 702-704; M.Yavuz Süslü. Eşrefa!Jullan Tarihi. Beyşehir Kılavuzu, Konya 1934; Ömer Tekin-Recep BUginer, Beyşehir ve Eşrejo{Jullan, . Eskişehir 1945; t.H.Konyah, Nasreddtn Hocanın Şehri Akşehtr Tartht. Turistik Kılavuz, 1st.1945, s.52-55.

A-Hamam: Beyşehir'de Eşrefoğlu Süleyman Bey hamamının (el-hamm<ımü'l-lcebir) yıllık icar geltri (3 1).

B-Dükkanlar: Beyşehir'de Kazancılar. Demirciler. (=had.daddn) ve cfuni1n etrafında olan 90 bab dükkan (32). ·

C- Zeminler: Beyşehir'in Bendbaşı, Tatarbahçesi ve Musalla ~evlçilerinde, Soğanlu Afşar, Hüssün, Şehirköy, Bademli. Yassıvtran·,

Avşar, igdil-, Kavacı_k, Virancık, Avdancık (=Abadancık) ve Kınık ~öyl.erinde 120. dönÜmden fazla zemin. tarla (33).

Ç- Bağlar: Beyşehir'in Eşkinkavağı · ve Gölkenarı (kenar-ı

derya) mevkileri ile Bademli, Avşar, Avdancık, Akçapınar, Yelten ve Kıs~'l(an ~öylertD.~e ı3 dörtümden fazla bağ (34).

D- H~n·: Eşrçfoğlu camii yanındaki bez-ham (el ­hdnü'l-bezzdziye) (35).

E- Muhavvaia: Beyşehir'de Gölkapusu mevkiinde etrafı duvarla çevrilmiş yer (36). ·

F- Değirmenl~r: Beyşehir'in Enükler (=Eyilikler) köyünde iki bab su değirmeı;ıi ki Abdullah oğlu SudunAğa vakfetmiştlr (37). . . . .

G- ~ler: 15 Konya müddü (yaklaşık 9.621.000 kg) zahirentn öşrü(38).

G- Rıbhlar: M,ehmed b .Mmed, Hamza, Kasım Halife, Hacı Mahmud ~ zevce-i Akbaş, _Zevce-i Çırağ vakıflanna ait 320 akçanın yıllık 32. ~kça nbhı (kan). Yukanda sıraladığımız gelirlerin yanında, .Kı.rpk;d~ki · Nizameddin keruansar.ayı ile Beyşehir'deki · Cevher Ağa

. kerv_aiisaray'uıın vakıflan da cami vakfına ilhak edilmiŞtir. (39).

31. 1-1~-m ve IV numaralı belgelere bkz.

32. Ekteki bel_gelere bkz.

33. EkteKi belgelere· bkZ.

34. Ekt~~ belgeler~ bkz.

35. Ekteki belgelere bkz.

36. IV nolu belgeye

· ·37. IV noh.i belgeye

38. Ekteki belgelere bkz.

39. Ektek:i.belgelere bkz.

IV- VAKlF GELİRLERİN TAKSİMİ

Taş vakfiyede belirtilmemesine rağmen. 1476 tarihli · vakıf kaydından. tevliyetin beştebir (hums) olduğu ve vakıfın, camlde bir hatib, bir imam, dört hafız, iki müezzin, bir muarrif. bir kayyun ve bir velizin bulunmasını şart koştuğunu anlaşılmaktadır. Bununla birlikte, XVI.yüzyılın sonuna doğru camide geniş bir kadronun oluşmuştur.

Mütevel11, hatıb, imam. hüffaz, muarrif, müezzin, kayyım, müşrtf, cüzhan, türbedar ve ser mahfil gibi görevlilerden oluşan bu kadro maaşlarını vakıftan almışlardır(40) . Aynca Eşrefoğlu medresesi ve mualltmhd_nest için de vakıftan para ayrıldığı görülmektedir.

Vakıf gelirlerinin, XVI. yüzyılın sonlanna doğru azaldığı bunun yanında kadronun genişlediği göze çarpar. 1476'da 6.404 akça olan vakıf geliri, 1483'de 4.230. 1500'de 5 .910, 1524'de5.760 ve 1584'de 4 .531 akça olmuştur. Hamam ve dükkan gelirlerinden hemen hemen bütün vazifelllere pay verilmiş; hatib, muarrif ve kayyıma fazladan zeminler ve bağlar aynlmıştır. Aynca, camlin kandil ihtiyacı da, nakdiye rıhblanndan karşılaniİllştır.

Camiin vakıflan Karamanoğullan ve Osmanlılar tarafından denetlenmıştir. Nitekim, 1476'da, camie ait mezariin bir kısmı Fatih tarafından neshedilm.iştir. Ayrıca mütevelll, imam, hafız ve hatib gibi cami görevlileri de devrin padişahı olan II.Mehmed'in. hükmlyle tayin edilmiştir. Sonuç olarak, 1296/1297 tarihinde kurulan ve Beyşehir yöresinin en eski ve en zengin vakfı olan Eşrefoğlu Camii vakfı, Eşrefoğlu külliyesinin zamanımıza ulaşmasını ·sağlayarak işlevini

tama~lamıştır.

40) Vazife tevclh kayıtlan için bkz. VGMA, no.9/l, sıra.:310; Sudun Ağa Vakfı

için bkz. VGMA. no:9/l. sıra:l042.

BEI.GEI

Kubbe Altından Müdevver Atik Konya Vakfı, Tapu-Kadastro Ge~el Md.Ar. (= TKGMAl. no:S64, s.40b .. tarth:l476

Vakf-ı cami-t Sü~eyınan Beg bin Eşref deı;- nefs-ı Begşehr

mütevelli Kemal bin Emir bi-hükmi cihan muta' hatib Nurullah bi-hükmi padişah-ı gerdün-penah imam veled-i Antabi imametine ve hafızlığına padişahdan mektfıb var bir hafız dahi ihtiyar .6.404

Kıst-ı harnınarn der nefs i Begşehr baben fı sene Zemin-i dekakin der nefs-i Şehr 5 baben Bağat 5 lo.t'a Zemin der Musalla. kıt'a Zemin der karye-ı Avşar 10 dönüm Zemin der karye-i Hüssün 25 (dönü)m Zemin der karye-i Şehr 16 dönüm Zemin der karye-i Bad.emlü 30 dönüm ve 1 kıt'a bağ Zemin der karye-i Yassıvtran 20 dönüm Zemin der karye-ı Avşar 9 dönüm Zemin der karye-i ·Yasswtran 3 k(ıt'a) Zemin vakf-ı ~ahşı Beg der kaıye-i Ka.vci.cık kıt'atan Zemin vakf-ı Balışı Beg der nezd-1 Şe(1r kıt'a Bağ~ı türbe Kemaleddin hatıô.·der karye-i Beidernlü kıt'a Zemin vakf-ı karbansardy-ı NiZamec;ldirı karbansar.ayı

harab olduğu ecil.den mezkfır camıe ilhak olunmuş HasıJ.,.ı arz-ı mezkür öŞr olduğuna btnaen 15 müdd galle

3.660 1.644

300

50

750

Vakıf şöyle tayin etmiş ki bir hatib ve bir imam ve dört hafıZ ve iki müezzin ve bir muarrtf ve bir kayyun ve bir vatz ola cihet-i tevliyet hums

Mezbfır camlun mezari-i müteferrikası nesb olundu bakisi ID:Ukarrer kılındı

İade ·süleyman Fakih adına İbrahim Beg mektfıbı görüldü

Bazı hücrelerde kadılar ders edüb cümle tedrlsçün 40 akça alırmış vak:flyede müderrise dahi kayd olunmuş

BELGEn

Defter-i Mücmel-t Evkaj-ı Karaman ve Kayseri. Taksim ·Atatürk Kitaplığı Mualllm Cevdet Yaz. no: 0-116/1, s.64 b, tarih: 1483.

Vakf-ı caml-i Süleyman Beg bin Eşref der nefs-i Begşehri tevliyet der tasarruf-ı Ahi Kemal bi-hülan hulllde mülkuhu ve hatib mevlana Bedreddin bl-berat azze nasruhu ve imam Sinan Alltap i bl hükmi cihan-muta' ·

Kıst-ı hamman der nefs-i Begşehri fi sene Zemin-i dekakin der nefs-i Şehr 60 bab en Otuz mikdan

dükkan harab imiş fi sene Bağat der Şehr 5 kıt' atan fi sene

3.600

480 150

Tafsil-i cihat-ı ehl-1 camı ber muceb-1 tasarruf-ı kadim bi-mektübı kadi-i Begşehri

Cihet-t ü?vliyet benam-ı Ahi Kemal el-mezbür berAt-ı padişah halledet mülkebu

an vakf-ı cami · an kıst-ı harnınarn fi yevm ı (fi sene an dekakin 7 bab fi sene

360) 168

700 an vakf-ı Cevher Ağa an karhansaray hums hasıl fi sene maa dekakin ve kapan 3.500 mlnhA hums amma üçyüz akçası yer mukataası çün medreseye verilürmüş Yekün 1.228

Cihet-i hitabet-i cami el-mezbür benam-ı I.ıevlAnA Nureddin bi-hükmi şerif an kıst-ı hanımam el-mezbür fi yevm 1 (fi sene an dekakin 7 bab fi sene Zem~ der kaıye-i Soğanlu Ajşar 2 kıt'a lO dönüm Bağ der kaıye-1 Ajşar kıt'a Zemin der kaıye-i Hüssün 30 dönüm Zernin der karye-i Yassıvtran 20 dönüm zemin 1

dönüm bostanlık Zemin der nezd-1 Şehr 12 dönüm Zemin der karye-i Igdir 3 dönüm Bağ der kaıye-1 Avdancuk 2 kıt'a Yekün an öşr-1 zemlnha 80 müdd galle an bağat cuz haraç fi

sene

360) 210

(60)

50

Cihet-i hafızi. hatib-i mesffır ve imamet-i karbansaniy-ı Cevher Ağa bi-hükmi hümayiin cihet-i hafızi an cami-i mezbur an kıst-ı hammarn-ı

mezkiır fi sene ~ imamet-i ~bansaray el-mezbur ve kıraat-ı cüz vahiçl humseyn fi serie

Cem'an680

159

1.400 Yelçin 1.559

Cihet-i imamet-i cami-i mezbur benam-ı mevlana Sinan Antabi bi hükmi şerif an kıst-ı harnınarn el-mezbiır fi yevm ı (fi sene 360 Zemin der karye-i Ajşar 3 kıt'a 14 dönüm Zemin der karye-i Hüssün kıt'a 7 dönüm Zemin der karye-i Yasswiran 4 kıt'a 18 dönüm Zemin der nezd-i Şehr kıt'a 18 dönüm Zemin der karye-l Virancuk 4 lat'a takriben 50 dönüm Bağ der Ağçapuıar kıt'a Bağ der kenar-ı derya kıt'a Bağ muattal kıt'a Bağ der karye-l Afşar kıt'a Hasıl an arazi-i mezkure 140

Cihet-i muallirtıhlı.ne-1 veled-1 Eşref muallim mevlana imam el-mezbür maa hatizi-i .cami elbet'-ı muallimhane an kıst-ı harnınarn el-mezbür fi sene cihet-i kıraat-i cüz karhansaray-ı Cevher Ağa hums fi sene cihet-i hafızi an kıst-ı harnınarn fi sene

Cihet-i hafaza Cihet mevlana İhtiyar ser mahfil maa türbedari-i veled-i Eşref an kıst-ı hammam el-mezbür

Yekün 500

240

700 96

Ye}tjln 1.036

cihet-i hafızi. fi sene 144 cihet-i türbediiri. fi ·sene 240 Cihet-i kıraat-ı cüz an karhansaray hums fi sene 700 an dekakin cihet-1 hafızi baben fi s~ne 30

Yekün ı. 124

100

Cihet-1 hafız Teberrük an kıst-ı banunam fi sene an dekakin baben fi sene

Cihet-i müezzin Hacı Yusuf ve Mahmud çın kıst-ı harnınarn fi sene an dekakin 4 baben fi sene

Cihet-i muarrif mevlana Hacı Ali an kıst-1 harnınarn el-mezbür fi sene an dekakin 4 baben fı sene zemin nezd-1 Şehr kıt'atan 20 dönüm

Cihet-i kayyım Mahmud . an kıst-ı harnınarn fi yevm ı (fi sene an dekakin heray-ı kandll 3 bab fi sene

BELGE W

112 39

Yekün 151

60 60

Yekün 120

180 72

Yekün252

360 72

Kubbe Altından Müdevver Atik Konya Vakfı,. 1KGMA. no.565, s.95b; tarih: 1500

Vakf-ı cami-t Süleyman Beg bin Eşref der nefs-ı Begşehri mevlana Hamza bin (?) muarrif Hacı. Ali bi hükmi padiştıh-ı alem pe~ah hullidet hllafetuhu tevliyet der tasarruf-ı mevlana Hasan bi hüJrin1 padişah-ı alem penah azze nasruhu ·

Kıst-ı harnınarn der nefs-i Begşehrifi sene Zemin-ı dekakin der nefs-i Şehr 90. bab fi sene Bağat der şehr 5 kıt'atan fi sene Bağ-ı diğer der nahiye-i Karadon fi sene

4.500 1.260

150

Tafsil-1 cihat.:.ı ehl-i cami ber muceb-1 tasarruf-ı kadim bi · mektfıbı kadi-i Begşehri

Cihet-i tevliyet benam-ı mevlana Hasan. el-mezbfır maa berat-ı padişah-ı alem-penah

an vakf-ı c~mi an kıst-ı hamam fi yevm (fi sene an dekakin 7 bab fi sene an vakf-ı Cevher Ağa an karhansaray humseyn hasıl fı

sene maa dekakin ve kapan 2.400 cihet-1 tevliyet

36))

168

101

humseyn amma üçyüz akçasın yer mukataasıçün medreseye verürleıimJş, cüzharu-ı mevlana Abdullah bin Sufi Süleyman bi.bedel ıade maa bereit-ı padişah-ı

alem-penah hullidet hfiafetuhu fi sene

Cthit-t hita~~~i ·camı el-mezbiir benam-ı mevla (?) an lost-ı hammam el-mezbür fi yevm l(fi sene ·an dekaJ.dn .7 bab fi sene ~ Zemin derkarye-i SoğanluAfşar2 kıt'a ıo·dönüm , B;iğ· eler ltarye-i Ajşar kıt'a

.· · · Zemin der karye-i Hüssün 30 dönüm ·.· zernın der karye-i Yassıviran 20 dönüm zemin

· :. ı dönüm bostanlık Zernin qer pezd-i Şehr 12 dönüm Zemin der karye-Hgdir 3 dönüm· Bağ· der karye-i AbadancUk 2 kıt'a . Zemin nezd-i şehr fi Karadaş bostanlık kıt'a 2 dönüm Yeküri an öşr-i zeminha: 80 müdcİ galle

an bağat cuz haraç fi sene

Cihet-i hafızi. hatib~i meşfür ve imamet-ı karbarısaray-ı Cevher Ağa bi hükmi hümayun Cihet-i hli.fız.i. $ cami-i mezbür

420

(360). 210

(60)

50 Cem'an680

ari Iost-ı hamılın-ı niezbür fi sene 159 an imamet-t.k.arübansaray el-mezbür ve kıraat-ı cüz ~ahid · humseyn. fi sene 840

CiheH hc;ıfaza Cih~t ~ey.İana İhtiyar se! mahftl ~aa t:ürbedari-ı vel~d-i Eşref an lost-ı hammam el-mezbür ·

Yekün999

cihet-i hafızi fi sene . 240 cihet.:ı türbedari fi sep.e · 84 Cihet-1 kıraat-ı cüz an kariibcinsaray humseyn fi sene 420 Cihet-i hafjzi an dekakin 4 babeİı fi sene . 84 Cihet-1 ~üŞrif der. tasci:.qu{-ı mezkür bfhükm azze

ruisı:uhu 1.1 yevm (fi: sene. 360) Cihet haf"ız mevlana Me~ed bin Hacı Yusuf

. an lost-ı hammain fi sene 60 an dekakin fi sene 80

Yekün 120

102

Cihet mevlana. Ali bin Sinan hafız an kıst-ı hamarn Cihet hafız Mustafa bin Ali bi hükrn azze nasruhu an kıst-ı harnmam, cisr-1 Südün Ağa Cihet-i muarrtf mevlana Mehmed bin Ali Paşa an kıst-ı hamarn el-mezbür fi sene an dekakin 4 bab fi sene zemin nezd-ı şehr kıt'atan 16 dönüm Millhak Kınık nam karye sınurunda Nizameddin vakfı

demekle maruf tahm1nen oniki dönüm mikdan bir kıt'a yerün rnevküfünaleyhtsi malum olmaduğı batsden

180 104·

ilhak olunmuş hasıl el-galle 10 Cihet-i kayyım an kıst-ı harnam fi yevm 1 (fi sene 360) an dekakin beray-ı · kandil fi sene. 72 Cihet-i müezzfn an kıst-ı harnınarn fi yevm ı (fi sene 360) an dekakin 4 baben fi sene Cihet Begşehrt camiinin evkaf-ı rakabesiçün üzerinde durub tamiredeneder tasarruf-ı mevlana Abdullah bi hülan azze nasruhu fi yevm l(fi sene 360)

BELGE IV

Karaman ve Eydlet-i Rum Vakıf Defteri, Başbakanlık Aişivi, Tapu-Tahrir Tasnif!, no.387, s.54, tarih:l522 .

Vakf-ı camt-l Süleyman Beg b. Eşref der nefs-:1 Begşehri

Kıst-ı hanımam der nefs-i Begşehri fı sene Zemin-i dekakin der Şehr 90 bab fi sene Bağat der Şehr 5 kıt'a Bağ'-ı diger der nahiyC;-i Karadon

Tafsil-i cihat-ı ebl-l cami ber muceb-1 Defter-i Köhne ve tasarruf-ı kadim Cihet-1 tevliyet an kıst'ı hamman ve an

deka.kin ve kapan Cihtft-1 cüzhani fi sene Cihet-ı hitabet-1 cami an kıst-ı harnmarn_ ı ve an bağat 3 kıt'a ve dekakin 2 .bab ve an zem.inha 6 kıt'a

4.500 1.260

Yekün5.760

420

Cem'an280

ıo3

COıet-t hdfızi

an last-ı· hammam f1 sene Cihet-i imarnet an karhansaray ve laraat-ı cüz fi sene C~t-t müşrtf . an last-ı hanimam fi sene an dekakin 4 bab ft sene an zeminha 3 lat'a .

159

840

180 104

. Cihet-i ser-mahfil ve. hafaza ve türbedari ve cüzhanan ve · müşrif-derr(?) .

. · a,n·.:ıost-ı hanımam ve karpansaray ve dekakin 'HafıZi {i sene türbe~aıi tl' sene · Cüzhanan ft sene defa cihet-1 hafızi ft sene Cihet-1 mrişrif .. derr ft yevm Cihet-'1 ha.fızi-1 diger an haıiunam ve dekakin f1 sene . . ·Cihet-1 hafız mevlana Ali an last-ı hammam Cihet-1 hafız Mustafa an last-ı hammam Cthet-t ka!(Y~ · . an last-ı h~m f1 yevm ~ an dekAkin beray-ı Kandil fi sene Cthet-i niüezzin ~ Kı~t-ı hamman fi yevm an deka:in 4 bab fi sene Cthet :· · · . . '

' '

240 84

450 84

120

72

Begşehi1 Camiinin evkafı rakabes1çü:n üzerine durub tamir edene fi yeVın i' .

. • ... . .

Vakf-ı Stidun Ağa b, A.bd.İı1Iah hafız-ı camı-ı mezbur yevmi altı cüz o~~ içün Asiyab de~ ·kaıye-1 E~ükler harab ft sene 27 m~dd · Zemin 2 kıt'~ 24 dÖnüm

Medrese-i ~şrefoğlu

Cthet-i Müderris an kıst:-r hammam fi seQe

Cthet-t tilde-i Müderi-ts an kıst-ı hammam fi sene

104

540

300

BELGE V Defter-i Evkô.f-ı Livô.-i Konya.

TKGMA, no.584. s.l13b, taı1h:1583

1- Vakf-ı cami-i Sultan Sancar bin Melikşah bin Alp Arslan es-Selçüki ki sene s~tte ve hamsin ve hamsemie tarihinde bina olunmuş sonra Emir Süleyman bin Eşref sene seb'a ve tis'in ve sittemie tarihinde ta'mir ve termim eylemiş bi-mücebi hatt-ı tarih-i menküş ber dergah-ı

caml-i mezkür ve haliya vakfiyet üzere tasarruf olurian cihetler bunlardır ki tahrir olunu·r ber muceb-i Defter-i Atik

Hanımam der nefs-i Begşehri tamamen hasıl an icare fi sene Zemin-i dekakin der nefs-i Şehr 90 bab minha ma'mür 40 fi şehr 2 fi sene an icare Bağat der ŞehT 5 kıt'a fi sene J?ağ der nalliye-i Karadon Akçapınaria marüfdur ı kıt'a fi sene an mahsül-i arazi-i ziraat ve bağat der tasarruf-ı hatib ve ımam ve hüffazye muarrif cuz-vakf-ı revgan-ı çerağ

2.500

960 120

4

947

_Cem'an 4.531

el-masraf ba'dehu ta'mirü'r-rakabat Cihet-i vazife-i tevliyet-1 evkru-ı m an kıst-ı hanımam fi sene an kıst-ı dekakin fi sene

Cihet..:1 hitabet an .}ast-ı hanımam fi sene an icare-i dekakin fı sene Zemin der karye-i Soğanlu Ajşar 2 kıt'a fi sene

10 dönüm Süpürgelik ve Kavakdibiyle marufdur Bağ d·er karye-i Ajşar fı sene

der uhde-1 Baki tactr Zemin der kaıye-1 Yassıvlran Köprü namıyla marufdur

21 dönüm ii sene Zemin nezd-1 Şehr 12 dönüm fı: sene Zemin· -der kaıye-i İgdlr 3 dönüm fı sene Zemin-i bağ der kaİye-i Abadancık ziraat olunur

2 kıt'a fi sene Zemin nezd-1 ŞehT bostanlık sebzevat ekilür 2

170 196

Yekün366

150 240

30

40

60 35 20

20

105

dönüm fi sene Zemin ... t diger der Abadanerk harim 2 dönüm fi sene Zemin der, elvar-ı Bendbaşı 4 dönüm fi sene

' ·clhet-fvazife-11mamet ~n kıst-ı h~am fi sene' De:kaırui vakf~i EmirZeıck. i o bab fi sene . ·. , . . .. , . . . ... Zemin der kurb~ı Tatarbağçestl4 dönum Zemin der karye-l Yasswtran ve zemin· der karye~l

Soğan! u Ajşar Bağyeri ile maruf ve zemin-i diger der kurb-ı Kapuc@ai:i ha5ıl~ı iıeme .

Zemin der karye-l Hüssünfi.sene Zemin de:ı:, civar-ı Bend.ba.Şı fi sene Bağ ~er kalye-i Yelten Çay'la marufve bağ der karye-i

Akçapınar 2 lo.~'a fi seı:e Zemin der kaıye-1 Hü.Ssün 9 dönüm fi seı;ıe Bağ der. kurb-ı Eşktnkavağı fi sene

Cihet-'i huffaz-ı calİli an kıst-ı harnınarn Muslihüddin fi sene

an kıst-ı hammam ~ dekakin

Had İbrahim fi sene Abdülhaliı:r:ı, b.Ali fi sene Şükiü veled-1 Cemal ~ sene Ahmed veled -ı İsmail

·Cihet-1 muanif an kıst-ı harnınarn fi sene an çlekakin fi sene .Zemin nezd-1 Şehr 2lo.t'a 16 dönüm hasıl Kit'a-1 arz der kurb-ı bab-ı Cami fi sene Bağ der kaıye-1 Ağçapınar fi sene r.

Zemin der kaıye-1 Kmrk. Nizameddin vakfı namıyla · . ID:arufdur1 kıt'a 12 dönüm fi sene

. ·:: ·, . Cihet-1 vazife-i müezzin ·•.: , . an kıst-ı harnınarn ve dekakin fi sene Receb fi yevm ı . . .

106

25 5

10 Yekün.635 . .

200 168

(140)

95 55 20

50 90 i o

Yekun828

178 130 48 ııo

80 73 80

·Yekün 421 (?)

70 96 go ·

8 4

· 140 yekün.408

540

Yusuf fi yevm Ilim akça Cihet-1 kayyun-ı cami an kıst-ı harnınarn fi ·sene dekakin bab Dekakin beray-ı revgan-ı kandil 4 bab fi sene_ an arz-ı dükkan vakf-ı Mehmed b.Ahmed beray-ı

kandil fi sene Muhavv~ta.nezd-1 Göl kapusu heray-ı kandil fi sene Han der kurb-ı camı vakf-ı Hamza be cihet-1 sükna-i

kayynn Bağ der karye-i Kıstıvan tabi-:li. Kıreli vakf-ı Kasım Halife

meşrut-ı kayyım-ı camı

Dükkan der Ka.zan.cıl.ar der yed-i Seyyid Abdullah beray-ı revgan-ı camı der tasarruf-ı müezzin

Dükkan der haddô.dô.n der yed-i Ahmed na'lbend der . tasarruf-ı kayyım-ı camı

Vakf-ı zevce-i Çırağ be cihet-1 revgan-ı kandU nakd1ye:100 er-nbh

Vakf-ı zevce-i ~baş be cihet-f revgan-ı çerağ nakdiye: 100 er-nbh

Vakf-ı Hacı Mahmud beray-ı revgan-ı çerağ nakdtye: 120 er-nbh

Yekün cuz revgan-ı kandil

150 150 96

. 6

15

10

10

12 300

Harnınarn ve dekakin rakabatından sonra erbab-ı vezaif bu tevzi üzere amel edeler ve ziyade ve noksan mahsulat itibar olunub her k.imes~enin mevacibinden ale's-sevıyye aşağa verile

Defter-i Atik'de medrese-i Eşrefoğlu tedrisine ve iadesine cfuni evkafından 800 akça, hammam mah.st1lünden cihet mastur olmuş haliya ol müderris ve muid ismi bila resm olub bir tarihte vazife verilmiş değildir harnınarn mahsulü · tamamen cami hadernesine sarf oluntir ber müceb:.ı Defter-ı Atik

2- Vakf-ı Sudun Ağa veled-1 Abdullah meşrut bi hafızan-ı camı-i Sultan Sancar el-mezkür yevmi altı cüz kıraat olunuh ba'de'r-rakabe mahsülatma ale's-seviyye mutasarrıf olalar

Asiyab der karye-i Enükler ber muceb-1 kitab-ı vakf-ı şer'i der yed-i Şeyhi el-maruf bi-Kuyumcu-zade der Konya el-mütevelli bi-şarti'l-vakıf 2 bab hasıl an icare kayyım gallat gendüm şair meblağ:

500

107

Zikr olunan değinn en iki bab imiş, bir zal?anda · muattal olmuş ol zamanda nalb-i mütevelli asiyabın birini cilub ve ~eferşah nam kirnesnenin mülkü olmak üzere bir suretle hücec vermiş ol asiyelbın nısfı Şeyh Piri Çelebi tasarrufunda bulunub tasarrufu .na

.ıneşn1h olduğu malumu olıcak hissesini canib-i vakfa teslim edüb f~ragat eyledi ve nısf-ı aber ki Abdt.ve.Lüifullah ·b.EyJ!ub tasarrufunda .ebedi vakf-ı kadim olub şer'i bey-i sahih olmadığı ·ecilden meclis-i şer'de vakfa gadr Ç>lduğu sabıt olıcak vakfiyeUne hükm olunub cümle asiyab kernelkan şart-ı vakıf mucebtnce Ulavet-i Kuran masanfına sarf olınmakçün mütevelliye teslim olunuh Defter-i Cedid'e sebt olundu deyü mukayyed der Defter-i Atik

Zemin-i Kavak nezd-i Şehr piş-i bağçe-i Tatar 6 dönüm fi sene 30 vakf-ı Sudun

der .karye-1 Avşar, Avşarcık (?) Hadim Aga yertyle marufdur 18 dönüm fi sene 120 yakf-ı Sudun Ağa

108

.. ,.

, . . . 6 ....... ..