TARIAN TRADISIONAL KAUM-KAUM DI MALAYSIA
TARIAN TRADISIONAL KAUM-KAUM DI MALAYSIA
PengenalanMasyarakat Malaysia begitu kaya dengan warisan
kesenian yang diwarisi sejak zaman berzaman. Kesenian terbahagi
kepada beberapa bidang seperti tarian, alat muzik, nyanyian, seni
persembahan, kraftangan, seni bina, permainan tradisional, dan seni
mempertahankan diri. Kepelbagaian kaum di Malaysia telah melahirkan
pelbagai bentuk dan variasi kesenian mengikut kaum-kaum.
Seni Tarian Pelbagai Kaum Di Malaysia
Di Malaysia terdapat pelbagai jenis tarian yang ditarikan oleh
setiap kaum. Setiap kaum mempunyai bentuk dan asas tarian yang amat
berbeza antara satu sama lain.
Bagi masyarakat Melayu antara tarian yang popular seperti Tarian
Inang dan Zapin. Tarian tersebut bukan sahaja mudah tetapi sesuai
ditarikan dalam sebarang majlis. Tarian ini mempunyai langkah yang
lemah gemalai dan tidak dipengaruhi kebudayaan asing.
Selain itu terdapat banyak lagi tarian masyarakat Melayu seperti
tarian Kuda Kepang, Tarian Lilin, Asyik, Makyung, Caklempung, dan
lain-lain lagi. Walaupun pada dasarnya tarian ini berasal daripada
negara luar, namun tarian-tarian ini telah mendapat sentuhan
daripada seni budaya Melayu dan menjadi milik masyarakat
Melayu.
Masyarakat Cina juga mempunyai tarian mereka sendiri. Tarian
Naga dan Singa adalah antara tarian yang paling menarik sekali.
Tarian ini menggunakan model binatang naga dan singa sambil
memperagakan kehebatan si penari. Tarian ini umumnya ditarikan pada
masa menyambut tahun baru dan juga perayaan-perayaan keagamaan.
Tarian tradisional kaum Cina yang lain seperti Tarian Tahun Baru
Cina, Tarian Teratai, Tarian Payung, dan Tarian Kipas.
Masyarakat India juga mempunyai keunikan dalam setiap tarian
tradisi kaum mereka. Lazimnya tarian India menggabungkan gerak
langkah yang lincah dan memakai pakaian yang berwarna-warni bagi
menimbulkan suasana ceria dalam sesuatu majlis. Antara tarian India
yang popular sehingga ke hari ini seperti Tarian Klasik India,
Bharata Natyam, Bangra, Ghiddha, Kathak, dan Kolaattam.
A.Tarian Tradisional Kaum Melayu1. Tarian Zapin
Tarian zapin dipercayai berasal daripada Arab dan disesuaikan
dengan kesenian tempatan. Tarian ini dipercayai dibawa ke negara
ini sekitar abad ke-15 oleh pendakwah-pendakwah Islam dari negara
Arab. Tarian zapin ini dipersembahkan pada majlis-majlis tertentu
sebagai tontonan pelancong. Pada asalnya Tarian Zapin ditarikan
oleh wanita sahaja, tetapi kini tarian ini dipersembahkan oleh
sekumpulan lelaki dan wanita.
Tarian Zapin terdiri daripada tiga peringkat persembahan iaitu
peringkat pembukaan tirai, peringkat kedua dikenali sebagai pecahan
atau gerakan serta lenggang tarian. Peringkat ketiga merupakan
persembahan penutup. Persembahan Zapin diiringi oleh gambus, paluan
marwas, gesekan biola dan paluan gendang.
2.Tarian Kuda Kepang
Tarian ini berasal daripada permainan Kuda Kepang. Terdapat
beberapa pendapat mengatakan asal usul Kuda Kepang. Antaranya
dikaitkan dengan Wali Songo di Jawa ketika menyebarkan agama Islam
kepada masyarakat di sana.
Tarian Kuda Kepang dimulakan dengan bacaan jampi serapah oleh
bomoh kerana dikatakan Kuda Kepang dikuasai oleh kuasa ghaib.
Tarian ini biasannya ditarikan oleh kumpulan yang terdiri daripada
10 hingga 15 orang penari- penari lelaki.
Tarian ini diketuai oleh seorang ketua yang dipanggil Dayang
yang memberi arahan kepada penari dengan menggunakan tali tas atau
pecut. Tarian ini mempunyai ciri-ciri Jawa dan Islam. Ditarikan di
majlis perkahwinan, keramaian dan hari ulang tahun atau sambutan
sesuatu. Diringi muzik gamelan yang menggunakan alat muzik kenong,
angklong, gendang dan gong.
2. Tarian Lilin
Tarian Lilin berasal dari Sumatera. Tarian ini dipersembahkan
secara berkumpulan oleh 6 hingga 10 orang penari. Tarian ini
menggunakan lilin dan biasanya di persembahkan pada waktu malam.
Ditarikan semasa majlis serta perayaan sebagai hibuan
masyarakat.
3. Tarian Joget
Tarian Joget berasal dari Melaka. Tarian ini kebiasaannya
ditarikan secara berpasangan dan jumlah pasangan tidak terhad.
Tarian Joget merupakan satu tarian bebas yang tidak terikat dengan
sesuatu bentuk atau corak tertentu. Persembahan tarian ini diiringi
irama muzik khas sama ada dimainkan secara terus ataupun rakaman
.
4. Tarian GamelanTarian klasik ini mula di kesan di empayar Riau
dan Lingga dalam kurun ke-17.Ia mula di persembahkan buat pertama
kali di khalayak ramai di Pekan Pahang dalam tahun 1811 dalam
upacara persandingan Tengku Hussain, putera kepada Sultan Abdul
Rahman yang memerintah Lingga, dengan Wan Esah yakni adik perempuan
kepada Bendahara Ali dari Pahang. Ianya mula di perkenalkan di
Terengganu selepas Tengku Mariam iaitu seorang puteri di Pahang,
mengahwini Tengku Sulaiman yakni putera kepada Tengku Zainal Abidin
dari Terengganu. Tarian ini yang mana di persembahkan secara
eksklusif oleh penari wanita boleh di pentaskan secara dalaman
ataupun persembahan terbuka.Elemen Jawa boleh di lihat dari segi
seni tarian tersebut. Secara estetikanya, tarian ini adalah sangat
cantik dan merupakan bentuk tarian yang paling kaya dari segi
jenisnya dalam kebanyakan kostum tarian Melayu
5. Tarian Ulik Mayang
Tarian Ulik Mayang ini berasal dari Negeri Terengganu. Dalam
kesenian tarian Melayu, tarian ini mempunyai unsur-unsur pemujaan.
Ulik Mayang ditarikan oleh 10 hingga 15 orang penari. Dahulu Ulik
Mayang dimainkan sewaktu musim puja pantai. Ianya sebagai
persembahan kepada penunggu laut supaya tidak mengganggu nelayan.
Terlebih dahulu mayang pinang dipuja serta digoncang-goncang atas
bekas kemenyan. Kemudian mayang pinang tadi akan berpindah tangan
dari seorang ke seorang. Kemuncak tarian ini apabila penari yang
memegang mayang tidak sedarkan diri.6. Tarian Kipas
Tarian Kipas terdapat di Negeri Perak. Tarian ini tergolong
dalam tarian istana kerana ia sering ditarikan pada majlis
perkahwinan diraja. Penari-penarinya terdiri daripada wanita.
Jumlah penari-penari antara 2 hingga 6 orang. Setiap penari
memegang dua buah kipas. Penari-penari memakai baju kebaya,
bersanggul dan berdandan dengan suntingan bunga disanggul.
Kadangkala penari akan memakai selendang panjang disemat pada
bahu
B. Tarian Tradisional Kaum Cina1. Tarian Singa
Tarian Singa berasal dari Parsi. Tarian ini terbahagi kepada dua
jenis iaitu Tarian Singa Utara dan Tarian Singa Selatan.
Kebiasaannya tarian ini dipersembahkan dengan menggunakan patung
yang berbentuk kepala singa. Bahagian patung singa dihiasi dengan
bulu-bulu emas untuk mengambarkan keagungan binatang yang digelar
raja haiwan. Semasa berlangsungnya persembahan, patung singa akan
menari-nari mengikut rentak dan pukulan gendang.Tarian singa ini
biasanya ditarikan semasa Tahun Baru Cina dan di persembahkan dari
rumah ke rumah seterusnya dari kedai ke kedai untuk memberi berkat
dan rezeki kepada penghuninya.
2. Tarian Naga
Tarian Naga dipersembahkan selepas tarian singa. Tarian ini
dipersembahkan semasa Tahun Baru Cina.Tarian ini menggunakan model
berbentuk seekor naga. Semasa tarian ini, penari-penari akan
menggayakan pelbagai aksi menarik seperti lagak seekor naga.
Tarian Menyambut Tahun Baru Cina
Tarian ini dipersembahkan sempena Tahun Baru Cina. Tarian ini
merupakan satu tarian bebas dan pergerakannya tidak terikat. Para
penari juga bebas memakai pakaian yang berbeza tetapi digalakkan
memakai pakaian bewarna merah. Bagi masyarakat Cina, warna merah
melambangkan tuah dan keuntungan dalam kehidupan mereka.
C.Tarian Tradisional Kaum India
1. Tarian Bharatanatyam
Tarian ini berasal dari negeri Tamil Nadu di Selatan India.
Tarian ini dipersembahkan oleh penari wanita secara solo. Namun ada
kalanya tarian ini ditarikan secara berpasangan iaitu dua orang
penari wanita atau sepasang penari lelaki dan wanita. Tarian ini
mengandungi tiga unsur utama iaitu asas posisi berdiri, pergerakan
kaki dan pergerakan tangan. Alat muzik dan tarian merupakan dua
perkara utama dan penting dalam menghidupkan tarian ini. Antaranya
ialah bhairavi, kalyani dan kambodhi.
Tarian Klasik India diasaskan oleh Mahari dan Maribi Manipuri.
Tarian ini kebiasaannya dipersembahkan di kuil-kuil. Tarian ini
merupakan tarian unik yang menggabungkan unsur pemujaan dan luahan
perasaan yang mendalam dalam diri seseorang itu. Tarian ini
merupakan tarian berbentuk keagamaan.
2. Tarian Bhangra
Tarian Bhangra berasal dari Punjab, India. Tarian ini wujud
sempena menyambut musim menuai atau pesta menuai yang menampakkan
perasaan kegembiraan dan keceriaan apabila ladang mereka membuahkan
hasil. Tarian ini memerlukan pergerakan akrobatik yang sukar
melibatkan kepantasan, ketangkasan dan kecekapan para penari.
Tarian ini biasanya di tarikan dalam majlis perkahwinan, perayaan
dan sebagainya.
3. Tarian Ghidda
Tarian Ghidda berasal dari Punjab, India. Kebiasaannya tarian
ini ditarikan sempena majlis perkahwinan. Tarian ini ditarikan
dengan ayunan tangan yang lemah gemalai.
4. Tarian Khatak
Tarian Kathak berasal dari negeri Uttar Pradesh dan Prajasthan.
Pada asalnya ia ditarikan oleh masyarakat yang dipanggil tukang
cerita (penglipurlara). Kathak juga dikenali sebagai Braj Raas.
Tarian ini diadakan selepas berdoa kepada Tuhan Ganesha (Ganesha
Vandana). Ia dipersembahkan oleh kaum lelaki dan perempuan. Muzik
digubah berasaskan lirik seperti Thumri, Dadra, Ghazal dan
Kavita.
D.Tarian Tradisional Suku Kaum Di Sarawak
1. Tarian Ngajat
Suku kaum Iban terkenal dengan unsur-unsur kesenian
tradisionalnya terutama yang disebut Ngajat atau Ajat. Iban yang
mana bermaksud Tarian. Ngajat pada masa dahulu ditarikan oleh kaum
lelaki sahaja ataupun perempuan sahaja. Ngajat dipersembahkan di
ruai rumah panjang. Tarian ngajat dipersembahkan dengan iringan
alat-alat muzik seperti enkerumung, bendai atau canang, gong atau
tawak dan dumbak atau ketebong.
Pada zaman dahulu, tarian ini dipersembahkan untuk tujuan
memeriahkan majlis Perayaan Hari Gawai seperti Gawai Burong dan
Gawai Kenyalang. Namun kini, tarian ini dipersembahkan untuk
menyambut ketibaan orang kenamaan atau untuk persembahan masyarakat
umum.
E. TARIAN TRADISIONAL SUKU KAUM DI SABAH
1. Tarian Sumazau
Tarian Sumazau sudah terkenal di Malaysia kerana ia sering
dipersembahkan di upacara atau majlis-majlis kesenian. Tarian
Sumazau adalah tarian rakyat Negeri Sabah terutamanya masyarakat
dari suku kaum Kadazan yang terkenal di daerah Penampang dan Papar.
Penari-penari tarian ini memakai pakaian tradisi iaitu penari
lelakinya berbaju dan berseluar hitam. Manakala penari wanitanya
juga berpakaian hitam yang dinamakan "halalbimbang" yang diperbuat
daripada kain "pallai" (kain baldu). Para penari wanita memakai
destar berbentuk mahkota yang diperbuat daripada kertas tebal dan
ditutup dengan kain kesumba. Penari lelakinya membawa daun silad
yang dikeringkan. Daun silad melambangkan kegagahan masyarakat
Kadazan. Alat-alat muzik yang digunakan terdiri daripada enam jenis
gong.2. Tarian Magunatip
Tarian Magunatip ialah tarian tradisi suku kaum Murut. Magunatip
berasal dari perkataan apit yang bermakna jepit iaitu ketika menari
kaki penari terjepit atau terapit di antara dua batang buluh
jikalau tidak cekap mengelakkannya. Biasanya tarian ini tidak
memerlukan iringan muzik sebaliknya menggunakan irama dari bunyi
buluh itu yang dilagakan serentak dengan kuat. Tarian Magunatip
bertujuan untuk memeriahkan sesuatu upacara yang diadakan
