Sytuacja w zakresie gospodarowania

odpadami komunalnymi w Polsce i stan wdrażania nowego modelu

gospodarowania odpadami komunalnymi w Polsce

Projekt „Bliżej śmieci - dalej od nieporządku”

Finansujący: Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki

Wodnej w Warszawie w ramach ogólnopolskiego projektu pn. „Bliżej

śmieci – dalej od nieporządku” realizowanego przez Regionalne Centrum

Edukacji Ekologicznej w Płocku

25 państw

członkowskich

UE

POLSKA

WĘGRY

Gospodarka odpadami komunalnymi w 2013 roku będzie regulowana w głównej mierze 3 ustawami

SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI

KOMUNALNYMI począwszy od 2013

roku

Ustawa o utrzymaniu

czystości i porządku

w gminach z dn. 1 lipca

2011 roku

USTAWA o GOSPODARCE

OPAKOWANIAMI i ODPADAMI

OPAKOWANIOWYMI -II

kwartał 2013 roku?

USTAWA O ODPADACH z dnia 14

grudnia 2012 roku

• USTAWA z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tp. Dz.U./1996 nr 132 poz. 622, tj. Dz. U./2012, poz. 391 z późn. zm.)

• Najważniejsza zmiana –Ustawa z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2011 nr 152, poz. 897)

Podstawowe założenia nowej regulacji

• Nowa regulacja obowiązkowa dla wszystkich

gmin, wdrażana z mocy ustawy w przeciągu

max 18 miesięcy

• Dwa systemy postępowania z odpadami

komunalnymi

• Odrębne systemy organizacyjne postępowania

z nieczystościami ciekłymi i wykonywania

obowiązków związanych z utrzymaniem

czystości i porządku na nieruchomościach

• Regionalny system gospodarowania odpadami

komunalnymi

Systemy odbioru odpadów System gminny (opłatowy) – dotyczy „właścicieli

nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy”

• Odbiera firma wybrana w drodze przetargu organizowanego przez wójta (albo g.j.o. ?)

• zasady świadczenia usług określa ustawa i (po przetargu) umowa

• właściciele nieruchomości uiszczają na rzecz gminy opłatę (czy to realizuje zasadę „zanieczyszczający płaci”?)

• wysokość opłaty określa rada gminy uchwałą, egzekucja

w trybie egzekucji podatkowej

• System z mocy ustawy obowiązkowy

System wolnego wyboru (umowny) –

• dotyczy „właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne”

• właściciele nieruchomości zawierają umowę z firmą wywozową (działającą w oparciu o wpis do rejestru) albo g.j.o.

• usługa za opłatą określoną w umowie; nadzór gminy

• zasady świadczenia usług określa ustawa i umowa

• wybór usługodawcy na zasadzie wolnego wyboru

(ustawa narzuca tylko kryteria formalne)

• Rada gminy może znieść system uchwałą i wprowadzić system gminny

GDZIE JESTEŚMY??

Możliwe problemy związane z wdrożeniem nowego systemu gospodarowania odpadami: ‐ opłata za odpady ( ci, którzy wytwarzają mniej odpadów, płacą tyle samo

co ci, którzy wytwarzają ich więcej), ‐ brak możliwości wpływania gmin na efektywność postępowania z odpadami

(brak zachęty do segregacji odpadów), ‐ ustalenie liczby mieszkańców zamieszkujących nieruchomości, ‐ system finansowania odpadów „nie dopnie się”, dopłata z budżetu gminy, ‐ akceptacja przez mieszkańców dla opłat za odpady (musi być wzrost opłat), ‐ wiedza o ilości, rodzaju wytwarzanych odpadów dla wybrania systemu

gospodarowania odpadami i przygotowania przetargu na odbiór i zagospodarowanie odpadów,

‐ jak rozliczyć mieszkańców z segregacji odpadów? (wyższe opłaty za odpady zmieszane, funkcjonowanie punktów selektywnej zbiórki odpadów),

‐ egzekucja uchwał Rady Gmin i przepisów prawa, kontrola- czy będzie prowadzona?

‐ ściągalność opłat śmieciowych, windykacja opłat (wymiar, księgowanie, upominanie, raty, umorzenia, windykacja- koszty windykacji),

‐ wielkość opłaty za odpady w sąsiednich gminach (udział społeczeństwa w ustalaniu prawa miejscowego),

‐ edukacja ekologiczna ujmowana w kosztach administrowania odpadami ‐ co z nieruchomościami niezamieszkałymi?

"Egzekucja prawa

w zakresie wdrażania nowego modelu

gospodarowania odpadami komunalnymi"

Ustawa z dnia 13 września 1996 r.

o utrzymaniu czystości

i porządku w gminach

j.t. Dz. U. z 2012 r. poz. 391 z późn. zm.

NOWY MODEL GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI

Realia:

• Ustawa jest niestabilna. Styczniowa poprawka była dalece spóźniona (weszła w życie dopiero 6.03.2013 r.). Pojawiło się ryzyko rozdźwięku pomiędzy dotychczas wykonanymi przez gminy pracami, a wymaganiami spóźnionego prawa.

• Znacznie spóźnione było rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, które weszło w życie dopiero 9 lutego 2013 r.

• Obowiązkiem opracowania i wdrożenia nowego systemu gospodarki odpadami komunalnymi ustawodawca obarczył samorządy gminne.

• Kosztami funkcjonowania systemu ustawodawca obarczył właścicieli nieruchomości. Nie przewidział udziału innych środków finansowych.

• Ustawodawca nie przewidział żadnego programu pilotażowego. System bezwzględnie rusza 1 lipca 2013 r. w pełnym zakresie – bez żadnych tolerancji.

Główni aktorzy nowego systemu:

• Gminy/związki gmin

• Właściciele nieruchomości

• Przedsiębiorcy odbierający odpady

• RIPOK i inne instalacje

Główni aktorzy nowego systemu:

• Każdy podmiotów ma określone ustawą uprawnienia i obowiązki.

• Każdy podmiot porusza się w granicach zakreślonych przez prawo.

• Nad każdym podmiotem wiszą konkretne środki egzekucyjne.

• Ustawa określa: kto, od kogo i co winien egzekwować oraz przy użyciu jakich środków.

Egzekwowanie prawa UCPG

Kto?

Od kogo?

Jakie środki egzekucyjne?

WOJEWODA RADY GMINY Środki nadzoru określone ustawą o samorządzie gminnym

RIO

RADY GMINY Środki nadzoru określone ustawą o RIO

WÓJT GMINY

WŁAŚCICIELI

NIERUCHOMOŚCI

Obowiązki pieniężne

- wszystkie środki egzekucyjne

(za wyjątkiem egzekucji z nieruchomości)

Obowiązki niepieniężne

- grzywna w celu przymuszenia lub

- wykonanie zastępcze.

PRZEDSIĘBIORCÓW

ODBIERAJĄCYCH ODPADY

Kary pieniężne określone w UCPG

WIOŚ

GMINY Kary pieniężne określone w UCPG

GMINNEJ JEDNOSTKI

ORGANIZACYJNEJ

Kary pieniężne określone w UCPG

RIPOK Kary pieniężne określone w UCPG

MARSZAŁEK

WOJEWÓDZTWA

RIPOK

WÓJTA GMINY

Kary pieniężne określone w UCPG

Egzekwowanie prawa przez

wojewodę

pod lupą:

- uchwały rad gmin

EGZEKWOWANIE PRAWA PRZEZ WOJEWODĘ OD RAD GMIN

• na etapie przygotowania systemu (do 30.06.2013 r.)

- kontrola zgodności z prawem uchwał rad gmin,

- kontrola terminowości podjęcia uchwał na podstawie:

• art. 6k ust. 1 UCPG

• art. 6l UCPG

• art. 6n ust. 1 UCPG

• art. 6r ust. 3 UCPG.

W/w uchwały winny być podjęte do 31.12.2012 r. Po upływie terminu wojewoda powinien wezwać do ich podjęcia i ustalić termin, a w razie bezskuteczności wezwania - wydać zarządzenia zastępcze.

• na etapie funkcjonowania systemu (od 1.07.2013 r.)

- kontrola zgodności z prawem uchwał rad gmin.

Egzekwowanie prawa przez RIO

pod lupą:

- uchwały rad gmin

EGZEKWOWANIE PRAWA PRZEZ RIO OD GMINY

RIO nadzoruje i kontroluje gospodarkę finansową gminy

- na podstawie ustawy z 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (j.t. Dz. U. z 2012 r. poz. 1113).

w odniesieniu do uchwał budżetowych (postępowanie dwustopniowe):

- wezwanie do usunięcia nieprawidłowości w wyznaczonym terminie,

- jeżeli wezwanie jest bezskuteczne kolegium izby orzeka o nieważności uchwał

w całości lub części.

- kolegium izby stwierdzając nieważność uchwały budżetowej, jest zobowiązane

ustalić budżet lub jego części dotknięte nieważnością.

w stosunku do pozostałych uchwał:

- kolegium izby od razu orzeka o nieważności w całości lub części.

Ustawa zawiera 16 upoważnień dla rad gmin do podjęcia uchwał, w tym:

- 8 upoważnień ma charakter obligatoryjny,

- 8 upoważnień ma charakter fakultatywny,

- 15 stanowi akt prawa miejscowego.

Lp

.

Podstawa prawna Nazwa uchwały

Obligatoryjna/ fakultatywna

1 art. 4 ust. 1

i 3

Uchwała w sprawie uchwalenia regulaminu utrzymania czystości i porządku

na terenie gminy

obligatoryjna

do

31.12.2012

2 art. 6 ust.

1a

Uchwała w sprawie określenia innych sposobów udokumentowania wykonania

obowiązków pozbywania się zebranych na terenie nieruchomości odpadów

komunalnych oraz nieczystości ciekłych

fakultatywna

3

art. 6 ust. 2

i 4

Uchwała w sprawie określenia górnych stawek opłat za usługi w zakresie

odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i w zakresie

opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych

(1)

obligatoryjna

do

30.06.2013

art. 6 ust. 2

oraz ust. 4

i 4a

Uchwała w sprawie określenia górnych stawek opłat za usługi w zakresie

odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i w zakresie

opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych

(2)

4 art. 6a ust.

1, 2 i 3

Uchwała w sprawie przejęcia od właścicieli nieruchomości obowiązków w

zakresie pozbywania się nieczystości ciekłych oraz uprzątnięcia błota,

śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników położonych wzdłuż

nieruchomości

fakultatywna

5 art. 6c ust.

2

Uchwała w sprawie postanowienia o odbieraniu odpadów komunalnych od

właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a

powstają odpady komunalne

fakultatywna

UCHWAŁY RAD GMIN

na podstawie ustawy z dnia 13 września 1996 r.

o utrzymaniu czystości i porządku w gminach

UCHWAŁY RAD GMIN na podstawie ustawy z dnia 13 września 1996 r.

o utrzymaniu czystości i porządku w gminach c.d.

6 art. 6d ust. 2 Uchwała o podziale obszaru gminy na sektory fakultatywna

7 art. 6j ust. 2 Uchwała w sprawie uchwalenia jednej stawki opłaty ponoszonej przez właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy, za gospodarowanie odpadami komunalnymi od gospodarstwa domowego

fakultatywna

8 art. 6j ust. 5 Uchwała w sprawie ustalenia sposobu obliczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi na terenie nieruchomości, która w części stanowi nieruchomość, którą zamieszkują mieszkańcy, a w części nieruchomość, którą nie zamieszkują

mieszkańcy, a powstają odpady komunalne

fakultatywna

9 art. 6k ust. 1 i ust. 3

Uchwała w sprawie dokonania wyboru metody ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi i ustalenia stawki tej opłaty oraz ustalenia stawki opłaty za pojemnik o określonej pojemności

obligatoryjna

do 31.12.2012

10 art. 6l Uchwała w sprawie określenia terminu, częstotliwości i trybu uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi

obligatoryjna

do 31.12.2012

11 art. 6n ust. 1 Uchwała w sprawie określenia wzoru deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi składanej przez właścicieli nieruchomości

obligatoryjna

do 31.12.2012

12 art. 6r ust. 3 Uchwała w sprawie określenia szczegółowego sposobu i zakresu świadczenia usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i zagospodarowania tych odpadów

obligatoryjna

do 31.12.2012

13 art. 6r ust. 4

Uchwała w sprawie określenia rodzajów dodatkowych usług świadczonych przez gminę w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i zagospodarowania tych odpadów oraz wysokości cen za te usługi

fakultatywna

14 art. 7 ust. 3 Uchwała w sprawie określenia wymagań, jakie powinien spełniać przedsiębiorca ubiegający się uzyskanie zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie ochrony przed bezdomnymi zwierzętami oraz prowadzenia schronisk dla bezdomnych zwierząt, a także grzebowisk i spalarni zwłok zwierzęcych i ich części

obligatoryjna

(dostosować do nowelizacji ustawy o ochronie zwierząt)

15 art. 7 ust. 3a

Uchwała w sprawie określenia wymagań, jakie powinien spełniać przedsiębiorca ubiegający się o uzyskanie zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych

obligatoryjna

do 30.06.2013 r.

16 art. 6l ust. 2

Uchwała w sprawie poboru opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi

w drodze inkasa oraz wyznaczenia inkasentów i określenia wysokości wynagrodzenia za inkaso.

Uchwała nowa wprowadzona ustawą z dnia 25 stycznia 2013 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (weszła w życie 6 marca 2013 r.).

fakultatywna

UCHWAŁY RAD GMIN na podstawie ustawy z dnia 13 września 1996 r.

o utrzymaniu czystości i porządku w gminach c.d.

Egzekwowanie prawa przez wójta gminy

pod lupą:

- właściciele nieruchomości,

- przedsiębiorcy odbierający

odpady.

Właściciele nieruchomości Ważne spostrzeżenia:

• Ustawodawca adresuje przepisy do właścicieli nieruchomości.

• Obowiązkami obarczył tylko właścicieli nieruchomości, a nie poszczególnych mieszkańców

(wytwórców odpadów).

• Tylko właściciele są odpowiedzialni za realizację obowiązków ustawowych i tylko od właścicieli

będzie egzekwowane prawo.

• Ustawodawca nie uregulował obszaru pomiędzy właścicielami a mieszkańcami (wytwórcami

odpadów).

• Właściciel musi sam uporać się z poszczególnymi mieszkańcami, bo od ich postępowania zależy

czy właściciel wykona swoje obowiązki ustawowe.

• To właściciel, a nie mieszkaniec, składa deklarację.

• To właściciel decyduje w imieniu mieszkańców czy będzie segregował odpady.

• Ustawodawca pozbawił mieszkańców prawa wypowiedzenia się w sprawie segregacji odpadów.

• Mieszkaniec nie ma formalnego prawa głosu - został niejako „ubezwłasnowolniony”.

• Skutki powyższych regulacji będą szczególnie widoczne w budynkach wielolokalowych,

gdzie za mieszkańców decyduje zarząd wspólnoty.

EGZEKWOWANIE PRAWA PRZEZ WÓJTA GMINY

OD WŁAŚCICIELI NIERUCHOMOŚCI

Wójt gminy egzekwuje:

od właścicieli nieruchomości zamieszkałych przez mieszkańców: - wyposażenia nieruchomości w pojemniki do zbierania odpadów oraz utrzymywania ich w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym, chyba że gmina przejmie te obowiązki w zamian za opłatę,

- złożenia deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami,

- zbierania odpadów w sposób zdeklarowany w deklaracji oraz określony w regulaminie,

- uiszczania opłaty w terminach i w sposób określony uchwałą rady gminy

od właścicieli nieruchomości niezamieszkałych przez mieszkańców: - wyposażenia nieruchomości w pojemniki do zbierania odpadów oraz utrzymywania ich w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym,

- zbierania odpadów w sposób określony w regulaminie,

- zawarcia umowy na odbiór odpadów komunalnych z uwzględnieniem uchwały rady gminy w sprawie górnych stawek opłat,

- okazywania, na żądanie, umowy i dowodów uiszczania opłat za usługę odbioru odpadów komunalnych,

UPRAWNIENIA KONTROLNE WÓJTA GMINY

• do kontroli stosuje się przepisy art. 379 i art. 380 Poś;

• wójt, burmistrz lub prezydent miasta może wystąpić z wnioskiem

do Policji o pomoc, jeżeli jest to niezbędne do przeprowadzenia

czynności kontrolnych;

• Policja jest obowiązana do zapewnienia kontrolującym pomocy.

UPRAWNIENIA KONTROLNE (wg Poś)

• Kontrolujący musi mieć imienne upoważnienie od wójta gminy do kontroli.

Uprawnienia:

• prawo wstępu na teren nieruchomości osób fizycznych - w godzinach od 6 do 22, a na teren przedsiębiorstwa - przez całą dobę;

• prawo żądania informacji oraz przesłuchiwania osób; • prawo żądania okazania dokumentów. Dokumentacja kontroli:

• protokół, jeden egz. dla kontrolowanego; • protokół podpisują: kontrolujący oraz kontrolowany, który może wnieść swoje

uwagi wraz z uzasadnieniem; • w razie odmowy podpisania protokołu kontrolujący umieszcza o tym wzmiankę

w protokole, a odmawiający podpisu może, w terminie 7 dni, przedstawić swoje stanowisko na piśmie.

ŚRODKI EGZEKWOWANIA PRAWA PRZEZ WÓJTA GMINY OD WŁAŚCICIELI NIERUCHOMOŚCI

od właścicieli nieruchomości zamieszkałych przez mieszkańców: wydanie decyzji podatkowej wymiarowej w razie: niezłożenia deklaracji o wysokości opłaty za

gospodarowanie odpadami komunalnymi, wpłacenia mniejszej kwoty opłaty lub są wątpliwości

co do danych zawartych w deklaracji (art. 6o i 6p UCPG),

wszczęcie postępowania egzekucyjnego w razie nie uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami - organem egzekucyjnym jest wójt, burmistrz, prezydent (art. 6qa UCPG),

wystąpienie o ukaranie karą grzywny w razie nie wykonywania obowiązków ustawowych lub zbierania odpadów w sposób niezgodny z regulaminem (art. 10 ust. 2 i 2a UCPG),

od właścicieli nieruchomości niezamieszkałych przez mieszkańców: przejęcie w drodze decyzji administracyjnej odbioru odpadów komunalnych w zamian za ustaloną

opłatę za odbieranie odpadów – z rygorem natychmiastowej wykonalności (art. 6 ust. 7 UCPG),

coroczne przedłużanie (aż do skutku) decyzji o odbiorze odpadów komunalnych z tych nieruchomości (art. 6 ust. 10 UCPG),

wszczęcie postępowania egzekucyjnego w razie nie uiszczania opłaty za odbieranie odpadów (art. 6 ust. 12 UCPG) - organem egzekucyjnym jest naczelnik urzędu skarbowego,

EGZEKWOWANIE PRAWA PRZEZ WOJTA GMINY OD PRZEDSIĘBIORCÓW ODBIERAJĄCYCH ODPADY

Zakres kontroli:

- prawidłowość dokumentów niezbędnych do wpisu do rejestru działalności regulowanej,

- prawidłowość odbierania odpadów od właścicieli nieruchomości,

- prawidłowość przekazywania selektywnie zebranych odpadów komunalnych do instalacji odzysku i unieszkodliwiania, a odpadów zmieszanych, zielonych oraz pozostałości po sortowaniu do regionalnych instalacji przetwarzania odpadów;

- terminowość i rzetelność sprawozdań przekazywanych wójtowi,

- osiąganie wymaganych poziomów recyklingu i ograniczenia masy odpadów biodegradowalnych.

KARY DLA PRZEDSIĘBIORCY

Wójt nakłada kary pieniężne, w drodze decyzji, na przedsiębiorcę odbierającego odpady

komunalne od właścicieli nieruchomości, który:

• odbiera odpady komunalne bez wymaganego wpisu do rejestru działalności regulowanej –

kara w wys. 5000 zł za pierwszy miesiąc wykonywania działalności bez wymaganego wpisu

oraz 10 000 zł za każdy kolejny miesiąc wykonywania działalności bez wymaganego wpisu;

• miesza selektywnie zebrane odpady komunalne ze zmieszanymi odpadami komunalnymi –

kara w wys. od 10 000 zł do 50 000 zł;

• nie przekazuje odebranych od właścicieli nieruchomości zmieszanych odpadów komunalnych,

odpadów zielonych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do

składowania do RIPOK – kara w wys. od 500 zł do 2000 zł za pierwszy ujawniony przypadek;

• przekazuje nierzetelne sprawozdanie, o którym mowa w art. 9n – podlega karze pieniężnej

w wysokości od 500 zł do 5000 zł;

• przekazuje po terminie sprawozdanie, o którym mowa w art. 9n – podlega karze pieniężnej

w wysokości 100 zł za każdy dzień opóźnienia.

• działa bezumownie – kara obliczona na podstawie ustawy

• nie osiąga wymaganych poziomów recyklingu i poziomu ograniczenia odpadów

biodegradowalnych – kara pieniężna, obliczona odrębnie dla wymaganego poziomu (stawka opłaty z Poś za odpady zmieszane x ilość ton brakującej masy odpadów).

Kary stanowią dochód budżetu gminy.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ