Syntax of Filipino as lingua franca-part2

Part 2 of 3

Jessie Grace Rubrico, PhD Syntax Consultant, Presenter, Writer

www.languagelinks.org

3.3 S VP (+ V pred) NP (Subject)

Mag-

Maka-

Makapag-

Makipag- -an

naga-

Magka-

KWF: SINTAKS ng FILIPINO Jessie Grace Rubrico, PhD/12/122014

ga-

Verbal Affixes

MAG-

1 Mag - + Verbbase Madali kaming mag-welcóme ng foreigner dito

Kinabukasan magsimba muna ako

Ngayon magtinda ako ng mga ulam paminsan-minsan lang

2 Nag- + Verbbase

Nágbaba akó sa hotel ng mga 3 pm

Nag-invest na sila sa mga pasalubong

Dati nagtanggap ako ng labada

4 Mag - + C1V1 reduplication

magdyidyip kami


3 Nag- + C1V1 (Verbbase)

Early in the morning naglalákad ako dito sa Burnham

Meron namang naghu-whole sale d’yan

Naglilihis ang bagyo pag malapit na dito

3.3.1


Naga- + Verbbase

Nagátúlong din s’ya sa amin

Yong nánay at saka tátay n’ya nagábigáy

talagá yan

Kamí rin mga nagátrabáho sa kanyá

Naga-

Doón kami nágkakain ng pananghalian maliit pa kami

Nagkahiwalay kami ng misis ko

2 -um- + C1V1 Verbbase

Sumusuportá ang gobyerno

Marami ring tao na gumagala gabi at araw

Doón ako umúuwì

1 -um- + Verbbase

Umatend akó ng training

Pumunta sila sa Sinulog

Medyo kumunti ‘yong users


3 C1V1R + Verbbase

hapon uuwi naman ako sa amin

araw-araw maraming dadaan sa opisina para magtinda

-um- 3.3.2

1 ma- + Verbbase

Minsan masakit dito.

At least maenjoy ko ang pension ko

Pampubliko dagat manatili sa amin

2 na- + Verbbase

May naawa sa akin na foreigner ba.

Na-push through ‘yon

Kayâ napilit ako mag-Inglis

4 ma- C1V1R -Verbbase

May makukuha rin sila sa GSIS.

Hindi naman kami mapo-promote

3 na – C1V1 -Verbbase

Proud ako dahil may natutulongan kami ng asawa ko

Usually ang mgâ naa-assign dito, hindî mga tagarito


MA-

ma-1

ma-2

3.3.3

maka- + Verbbase Makasalubong mo sila

nakaka- + Verbbase Lahat naman kami halos nakakacommunicate

sa mismong Visayan language

naka- + Verbbase Naka-squat na lang sila doon sa sahig.

makaka- + Verbbase Lahat dun makakapasok, sa Peoples Park


Maka-

Makapag-

Makipag-

3.3.4

Makipag- + Verbbase Maraming mabubuting tao na

makipaghalubilo sayo

Makipag- + Verbbase + -an Makipag-anuhan ka lang sa amin

Nakikipag + Verbbase Nakikipag-coordinate kami sa mga officers

nila


makapag- + Vbase Dì s’ya makapagsalita ng tagalog

nakakapag- + Vbase May taga- bulacan pero nakakapagsalita na

rin ng Visayan language

nakapag- + Vbase Kasi nuun hindî sila nakapag-ultra sound

Nakapag-asawa na at mayroon namang pamilya

Nakapagpa-anak ako nang suhi

3 -in- + Verbbase

Hinanàp ko talagá ang father ko

Kinat (cinut) ko na yung chord

Meron silang sinunod na procedure


2 -in- + C1V1 Verbbase

Nirerecognized talaga nila naman yong honesty

parang 15 days sometimes 1 week siya sini-celebrate.

Tinitext ko po yung mga information

4 C1V1R + Verbbase

Babasahin ko pa sa book

-in/-in- 1 Verbbase + -in

Tanggalin yan sa office namin

4 Gi - /Gina - + Verbbase

Eh gitanong ko s’ya, kay Pilipino man an bosis n’ya.

Yung Chinese , Inglis man an gina-apply nila.

3.3.5

I- + Vbase I-abolish yung item namin

I- + Vbase (C1-in-V1R + Vroot) Isinusulat ko ang mga ulat ko dito sa Cebu

I- + Vbase (-in- + Vroot) Ibinalik ko yung paa

I- + C1V1R + Vroot ‘Yong kandila sa loob ibebenta ‘yon

Ig- + C1V1R + Vroot Igpapadalá ko yan sa LBC

Ig- + Vbase Ig-anó mo namán akó ng tamalus


i-

ig-

3.3.6 i-

Vbase + -an Téstingán námin silá

Vbase + –in- + - an Binigyán akó check pay to cash

Vbase + C1V1R + -in- + -an Tinútulúngan pô nila kami

Vbase (ma- + Vroot) + -(h)an Hindi niya maintindihan yong Cuyunin

Vbase (ma- + C1V1R + Vroot) + -(h)an Marámi kang mapúpuntaháng hótél

Vbase (na- + C1V1R + Vroot) + -an Nahihirapan akó dun

Vbase (na- + Vroot) + -an Natubigan yung ano sahig naming


-an -an

-han 3.3.6


Focus

marking NP with ang

verb affixation

NP Comp Focus NP Vtindaafiks

Tilapia ang tilapia -in- Tininda ni lola ang tilapia sa

kabataan

Lola si Lola nag- Nagtinda si Lola ng tilapia sa

kabataan

Kabataan ang

kabataan

-in- . . . -

an

Tinindahan ng Lola ng tilapia ang

kabataan.

3.3.7

Verbs:

actor focus : mag- ; -um- ; ma- ; maka- ; makapag-; makipag-

o m > n = action is begun: mag- > nag; ma- > na –; maka- >

naka-; makapag- > nakapag-; makipag- > nakipag-

o realizations of mag- : mag-, nag-, naga-, ga-

o realizations of -in : - in / -in- ; gina- ; gi-

o maka- /naka- in the AB form : -ka-R > makaka- / nakaka-

object/patient/conveyance focus:

–in- ; -an, i- ; ma- (aptative/accidental)

i- > i- ; ig-


3.3.8

infinitive Vaf + Vbase -um- ; ma-; maka-;

makapag; makipag-; I- / Ig-

Vbase + Vaf -in ; -an

Contemplated Vaf + C1V1R + Vroot mag–; I- ; ma –

C1V1R + Verbbase (root + -in) -in; -um-

Action Begun Vaf + C1V1Rr + Vbase nag- ; naga- ; -um- ; na- ;

Progressive? ig- ; - in -; -an

Vaf + Vbase (C1-in-V1R + Vroot) i- ; ig-

Vbase + C1V1R + -in- + Vaf -an

Completed (?) Vaf(AB) + Vbase nag- (mag) ; nagá – (?)

na –; -um- ; -in- ; gi- / gina-

Counter

Example

nuun iná-allowed pa ng DOH ang pagpapaanak sa bahay*

General Structures of Verbs 3.3.9

Jessie Grace Rubrico, PhD Syntax Consultant, Presenter, Writer

www.languagelinks.org

Part 3

NEXT:

Documents

Syntax of Filipino as lingua franca-part2