Strategjia ipr dpd detyre doganore

TË DREJTAT E PRONËSISË INTELEKTUALE STRATEGJIA PËR MBROJTJEN E PRONËSISË INTELEKTUALE NGA ADMINISTRATA DOGANORE SHQIPTARE

2013

Drejtoria për Mbrojtjen e Pronësisë Intelektuale

2

REPUBLIKA E SHQIPËRISË MINISTRIA E FINANCAVE DREJTORIA E PËRGJITHSHME E DOGANAVE DEPARTAMENTI OPERATIV - HETIMOR DREJTORIA PËR MBROJTJEN E PRONËSISË INTELEKTUALE

TË DREJTAT E PRONËSISË INTELEKTUALE

STRATEGJIA

PËR MBROJTJEN E PRONËSISË INTELEKTUALE NGA ADMINISTRATA

DOGANORE SHQIPTARE

3

Imagjinata është më e rëndësishme se dija.

Albert Einstein

Hyrje Strategjia e luftës kundër shkeljes së të drejtave të pronësisë intelektuale e Drejtorisë së Përgjithshme të Doganave është hartuar me pjesëmarrjen e Drejtorisë për Mbrojtjen e Pronësisë Intelektuale dhe është një paraqitje në kuadër të angazhimit të Qeverisë shqiptare për të luftuar këtë fenomen, në ndihmë të komunitetit të biznesit dhe konsumatorëve në përgjithësi, që preken drejtpërdrejt apo indirekt nga ky fenomen. Kjo strategji e njeh dhe e pranon natyrën serioze të problemit si në nivel kombëtar, ashtu dhe në atë ndërkombëtar. Gjithashtu, kjo strategji pranon faktin se në luftën kundër shkeljeve të pronësisë intelektuale mund të jemi të suksesshëm vetëm nëse koordinojmë përpjekjet tona, ato të institucioneve shtetërore, të komunitetit të biznesit, shoqërisë dhe të partnerëve ndërkombëtarë. Besojmë se përpjekjet tona do të kontribuojnë për të minimizuar pasojat e trafikimit dhe përdorimit/konsumimit në përgjithësi të produkteve që cenojnë të drejtat e pronësisë intelektuale, veçanërisht të produkteve të falsifikuara apo pirate, si dhe të vërë nën kontroll hyrjen në, dhe daljen nga, territori doganor i Republikës së Shqipërisë së këtyre mallrave, duke u angazhuar maksimalisht dhe duke garantuar se administrata doganore shqiptare do të luajë një rol të rëndësishëm në përpjekjet kombëtare dhe ndërkombëtare për të luftuar këtë fenomen.

4

Tabela e përmbajtjes Përmbajtja Hyrje ...................................................................................................................................................................................... 3

Tabela e përmbajtjes ........................................................................................................................................................... 4

Lista e shkurtimeve ............................................................................................................................................................. 5

Metodologjia ........................................................................................................................................................................ 5

Baza ligjore ........................................................................................................................................................................... 6

Instrumentet institucionalë për mbrojtjen e pronësisë intelektuale në Shqipëri ....................................................... 9

Situata aktuale .................................................................................................................................................................... 12

Misioni, Vizioni dhe Objektivat Strategjike .................................................................................................................. 15

Plani i veprimit .................................................................................................................................................................. 17

Objektivat Strategjike ................................................................................................................................................... 17

Objektivi nr. 1: ......................................................................................................................................................... 17

Objektivi nr. 2: ......................................................................................................................................................... 17

Objektivi nr. 3: ......................................................................................................................................................... 18

Objektivi nr. 4: ......................................................................................................................................................... 18

Objektivi nr. 5: ......................................................................................................................................................... 18

Objektivi nr. 6: ......................................................................................................................................................... 19

Objektivi nr. 7: ......................................................................................................................................................... 19

Objektivi nr. 8: ......................................................................................................................................................... 19

Lista e shtojcave ................................................................................................................................................................ 21

Shtojca 1 ......................................................................................................................................................................... 22

Hierarkia institucionale e DMPI ................................................................................................................................ 22

Shtojca 2 ......................................................................................................................................................................... 24

Analiza e aktorëve të rëndësishëm për ...................................................................................................................... 24

mbrojtjen e pronësisë intelektuale për DPD ............................................................................................................ 24

Shtojca 3 ......................................................................................................................................................................... 26

Analiza e aktorëve të rëndësishëm për ...................................................................................................................... 26

mbrojtjen e pronësisë intelektuale për DMPI .......................................................................................................... 26

Shtojca 4 ......................................................................................................................................................................... 28

Plani i veprimit për mbrojtjen e të drejtave të pronësisë intelektuale .................................................................. 28

5

Lista e shkurtimeve • Pronësia intelektuale PI • Administrata Doganore Shqiptare ADSH • Drejtoria e Përgjithshme e Doganave DPD • Drejtoria për Mbrojtjen e Pronësisë Intelektuale DMPI • Drejtoria e Përgjithshme e Patentave dhe Markave DPPM • Zyra Shqiptare për të Drejtën e Autorit ZSHDA • Drejtoria e Përgjithshme e Policisë së Shtetit DPPSH • Të Drejtat e Pronësisë Intelektuale DPI • Marrëveshja e Stabilizim Asociimit MSA • Organizata Botërore e Doganave OBD • Organizata Botërore e Tregtisë OBT • Strategjia Kombëtare e Pronësisë

Intelektuale dhe Industriale 2010 – 2015 Strategjia Kombëtare

Metodologjia Strategjia është strukturuar në mënyrë të tillë që të identifikojë qartë qëllimet dhe objektivat. Në hartimin e kësaj strategjie është analizuar dhe nevoja për angazhim dhe bashkëpunim që institucionet shtetërore dhe komuniteti i biznesit duhet të kenë për zgjidhjen e problemit të luftës kundër cenimit së të drejtave të pronësisë intelektuale në Shqipëri. Pronësia intelektuale nuk mund të mbrohet vetëm nëse do të konsiderohet përgjegjësi e një institucioni. Duke u përpjekur për të bashkërenduar përpjekjet tona të veçanta me ato në nivel kombëtar dhe rajonal, ne si administratë doganore synojmë të kontribuojmë në transformimin e përpjekjeve të izoluara të institucioneve të veçanta në një përpjekje kolektive në të mirë të vendit dhe të luftës ndërkombëtare kundër shkeljeve të pronësisë intelektuale, si pjesë e krimit të organizuar në përgjithësi. Jemi të ndërgjegjshëm se do të duhet kohë të arrijmë qëllimin tonë kryesor. Por kjo strategji paraqet mirëkuptimin tonë dhe është hapi i parë në arritjen e prioriteteve strategjike. Kjo strategji pasohet nga një plan veprimi i detajuar, si pjesë integrale e saj ku është përcaktuar kuadri i veprimeve për dy vitet e ardhshme për mbrojtjen e pronësisë intelektuale. Strategjia është vetëm fillimi i një misioni të vështirë, por tejet te rëndësishëm, ku përpjekjet e përbashkëta së të gjitha strukturave të Drejtorisë së Përgjithshme të Doganave dhe Degëve Doganore do të transformohen në një ndërveprim strategjik. Plani i veprimit si pjesë e kësaj

6

strategjie do të mundësojë lidhjen e saj me reformat dhe Strategjinë Kombëtare të Pronësisë Intelektuale dhe Industriale 2010 – 2015, etj.

Baza ligjore Kuadri ligjor doganor aktual mbi pronësinë intelektuale, përbëhet nga Kushtetuta e Republikës së Shqipërisë, aktet ligjore ndërkombëtare të ratifikuara nga vendi ynë (marrëveshje ndërkombëtare) dhe aktet ligjore kombëtare.

• Kushtetuta e RSH (neni 58) me titull “Të drejtat dhe liritë themelore të njeriut” përcakton se: “Liria e krijimit artistik dhe e kërkimit shkencor, vënia në përdorim si dhe përfitimi prej arritjeve të tyre janë të garantuara për të gjithë. E drejta e autorit mbrohet me ligj.”

Në lidhje me marrëveshjet ndërkombëtare të ratifikuara nga Parlamenti i RSH, më kryesoret në fushën e pronësisë intelektuale ku administrata doganore luan një rol kryesor janë:

• Marrëveshja mbi Aspekte Tregtare së të Drejtave të Pronësisë Intelektuale, e ashtuquajtur Marrëveshja TRIPS1

Pavarësisht se ende sot mbrojtja e pronësisë intelektuale konsiderohet ende një detyrë e “re” për autoritetet doganore, Marrëveshja TRIPS tregon se ato e kanë pasur këtë funksion/detyrë duke filluar nga viti 2000, kur Shqipëria u bë anëtare e OBT. Me anëtarësimin në OBT, automatikisht Marrëveshja mbi Aspekte Tregtare së të Drejtave të Pronësisë Intelektuale (TRIPS) u bë pjesë e legjislacionit tonë të brendshëm, që do të thotë drejtpërdrejt e zbatueshme. Seksioni IV i TRIPS (nenet 51 – 60) trajton pikërisht zbatimin e masave në kufi nga administrata doganore, përfshirë këtu të drejtën e autoriteteve doganore për të bllokuar mallrat cenuese në kufi. Sigurisht që TRIPS, duke dhënë disa parime kryesore por tepër të rëndësishme, nuk kufizon shtetet në ndërmarrjen e masave shtesë që garantojnë një mbrojtje më efikase të pronësisë intelektuale, bazuar në legjislacionin e brendshëm.

• Marrëveshja e Stabilizim Asociimit BE – Shqipëri2

MSA në nenin 73 me titull “Pronësia intelektuale, industriale dhe tregtare” përcakton detyrimin e Shqipërisë për të marrë “... masat e nevojshme për të garantuar, brenda katër viteve pas hyrjes në fuqi të kësaj Marrëveshjeje. një nivel mbrojtjeje së të drejtave të pronësisë intelektuale, industriale dhe tregtare të njëjtë me atë që ekziston në Komunitet, përfshirë mjetet e efektshme për realizimin e këtyre të drejtave.”

1 Ratifikuar me ligjin nr. 8649, datë 28.7.2000 “Për ratifikimin e “Marrëveshjeve të Rezultateve të Raundit të Uruguait për Negociatat Shumëpalëshe Tregtare””, botuar në Fletore Zyrtare nr. 24, gusht 2000, faqe 1241, ndryshuar me ligjin nr. 9950, datë 10.7.2008, “Për aderimin e Republikës së Shqipërisë në ndryshimet e “Marrëveshjes së TRIPS-it (Aspekte të Tregtisë, që lidhen me Pronësinë Intelektuale)””, botuar në Fletore Zyrtare nr. 122, datë 30 korrik 2008, faqe 5395. 2 Ligj Nr. 9590, datë 27.7.2006, “Për Ratifikimin e Marrëveshjes së Stabilizim Asociimit ndërmjet Republikës së Shqipërisë dhe Komuniteteve Evropiane e Shteteve të tyre Anëtare”, botuar në Fletore Zyrtare nr. 87, datë 14 gusht 2006, faqe 2955.

7

Aktualisht kjo periudhë kohore ka përfunduar në datën 1 dhjetor 2010, pasi ka filluar me hyrjen në fuqi të Marrëveshjes së Përkohshme3 më datë 1 dhjetor 2006. Progres-Raportet për Shqipërinë në vijimësi kanë evidentuar mangësitë në realizimin e të drejtave të pronësisë intelektuale.4 Në këto Progres-Raporte analizohen të gjitha institucionet e ngarkuara nga ligji shqiptar për zbatimin e mbrojtjes së PI, ku padyshim, administrata doganore zë një vend kryesor. Kështu Progres Raporti i vitit 2011 në lidhje me punën e bërë nga Administrata Doganore Shqiptare citon: “Drejtoria për Mbrojtjen e të Drejtave të Pronësisë Intelektuale ka nisur veprimtarinë e saj dhe ka përgatitur dhe publikuar një manual dhe udhëzimet për mbrojtjen e të Drejtave të Pronësisë Intelektuale. Megjithatë, zbatimi i ligjit për DPI mbetet i mangët dhe kapacitetet në këtë fushë janë të dobëta.” Edhe në Progres Raportin e vitit 2012 citohet: “Drejtoria për të Drejtat e Pronësisë Intelektuale në administratën doganore miratoi një manual për marrjen e masave kundër produkteve të falsifikuara, u paraqitën statistika dhe u publikuan udhëzime me formularët standard të lidhur me to.

Aktet ligjore kombëtare të cilat parashikojnë mbrojtjen e pronësisë intelektuale nga ana e administratës doganore janë:

• Kodi Doganor5

Neni 82/4 i Kodit Doganor përcakton se “Autoritetet doganore … mund të ndalojnë … mallrat e njohura si të falsifikuara ose pirate, sipas procedurave të parashikuara në aktet nënligjore në zbatim të këtij Kodi.” Kjo dispozitë tepër e përgjithshme në Kodin Doganor së bashku dhe me dispozitat e parashikuara në TRIPS detajohen më tej në:

• Dispozitat Zbatuese të Kodit Doganor6

Nenet 118 – 120, të VKM 215, përcaktojnë në mënyrë të detajuar procedurat doganore që duhet të ndiqen nga autoritetet doganore nga bllokimi i mallrave të dyshuara si cenuese së të drejtave të pronësisë intelektuale, qoftë kur veprojnë me iniciativën e vet (ex officio) apo bazuar mbi një kërkesë për veprim doganor. Këto veprime kanë përafruar pothuajse tërësisht Rregulloren e KE nr. 1383/20037 dhe pjesërisht Rregulloren 1891/2004.8

3 Ligj nr. 9591, datë 27.7.2006, “Për ratifikimin e Marrëveshjes së përkohshme ndërmjet Republikës së Shqipërisë dhe Komunitetit Evropian për tregtinë dhe bashkëpunimit Tregtar” botuar në Fletore Zyrtare nr. 89, datë 17 gusht 2006, faqe 3249. 4 Shih Progres Raportet, në: http://www.mie.gov.al/. 5 Ligj nr. 8449, datë 27.01.1999 “Kodi Doganor i Republikës se Shqipërisë”, i ndryshuar, botuar në Fletore Zyrtare nr. 4, datë 19.02.1999, faqe 51 (në fuqi). 6 VKM nr. 547, datë 01.05.2008, “Për disa ndryshime dhe shtesa në vendimin nr. 205, datë 13.4.1999 të Këshillit të Ministrave “Për Dispozitat Zbatuese të Kodit Doganor””, të ndryshuar, botuar në Fletore Zyrtare nr. 74, datë 26.05.2008, faqe 3227. 7 Shih “Council Regulation (EC) No 1383/2003 of 22 July 2003 concerning customs action against goods suspected of infringing certain intellectual property rights and the measures to be taken against goods found to have infringed such rights” publikuar në: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32003R1383:en:NOT 8 Shih: “Commission Regulation (EC) No 1891/2004 of 21 October 2004 laying down provisions for the implementation of Council Regulation (EC) No 1383/2003 concerning customs action against goods suspected of infringing certain intellectual property rights and the measures to be taken against goods found to have infringed such rights”, publikuar në: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2004:328:0016:0049:EN:PDF

http://www.mie.gov.al/

http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32003R1383:en:NOT

http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2004:328:0016:0049:EN:PDF

http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2004:328:0016:0049:EN:PDF

8

Bazës ligjore të përafruar, gjatë vitit 2011, i është shtuar dhe një “Manual për depozitimin e kërkesave për veprim doganor”9, i hartuar sipas të njëjtit manual të BE.10 Ky dokument praktik, në formën e pyetje-përgjigjeve për mënyrën e plotësimit të kërkesave për veprim doganor dhe paraqitjes së informacioneve të detyrueshme dhe plotësuese në to, synon të shërbejë si instrument kryesor në duart e mbajtësve të së drejtave të pronësisë intelektuale për mbrojtjen e këtyre të drejtave nga administrata doganore. Pjesë e këtij manuali, të paraqitura në formën e shtojcave, janë dhe një sërë formularësh të cilët shërbejnë si qasje e lehtësuar e shërbimit të autoriteteve doganore ndaj subjekteve private si: formulari bazë i kërkesës për veprim dhe formularët shtesë në lidhje me informacione plotësuese, që lidhen me informacione shtesë në lidhje me statusin e kërkuesit, mbi llojin e së drejtave, mbi të dhëna në lidhje me mallrat autentike, mbi llojin apo modelin e mashtrimit, mbi çdo informacion tjetër në posedim të mbajtësit të së drejtave, mbi zgjatjen e afatit të kërkesës për veprim si dhe deklarata mbi marrjen përsipër të detyrimeve nga mbajtësit e së drejtave. Të gjithë këta formularë, të publikuar në faqen e internetit të ADSH, janë gjithashtu të standardizuar me të njëjtët formularë të përdorur në vendet anëtare të BE dhe paraqitja e tyre indirekt ndikon në sasinë dhe cilësinë e informacionit të paraqitur pranë autoriteteve doganore. Një tjetër dokument i miratuar nga ADSH është edhe “Udhëzime për pranimin dhe përpunimin e kërkesave për veprim doganor”11, në të cilin janë bërë transparente për mbajtësit e së drejtave procedura dhe mënyra se si ajo procedon me kërkesat për veprim doganor të paraqitura pranë saj. Në lidhje me unifikimin e mënyrës së raportimit statistikor, është miratuar Manuali për statistikat e mallrave të falsifikuara si dhe Formati standard (Excel) për raportimin e të dhënave statistikore12, dy dokumente këto që garantojnë një mënyrë raportimi statistikor të njëjtë si në vendet anëtare të BE, për sa i përket rasteve të shkeljeve së të drejtave të pronësisë intelektuale dhe procedurave doganore të ndjekura nga momenti i pezullimit të çlirimit të mallrave e deri fund. Gjithashtu, për unifikimin e mënyrës së komunikimit me mbajtësit e së drejtave dhe/ose zotëruesit/deklaruesit të mallrave të dyshuara si cenuese së të drejtave të pronësisë intelektuale, janë miratuar format standarde të formularëve të njoftimeve si në procedurat ex officio, ashtu dhe në procedurat bazuar në kërkesën për veprim doganor.13 Me qëllim përmirësimin e situatës së mbrojtjes së pronësisë intelektuale në nivel kombëtar nga Këshilli i Ministrave është miratuar:

9 Miratuar me shkresën nr. prot. 7880/3, datë 06.06.2011, publikuar në: http://www.dogana.gov.al/index.php?mid=211&art=335&info=more 10 Shih: http://ec.europa.eu/taxation_customs/resources/documents/customs/customs_controls/counterfeit_piracy/right_holders/manual_en.pdf 11 Miratuar me shkresën nr. prot. 7880/3, datë 06.06.2011, publikuar në: http://www.dogana.gov.al/index.php?mid=211&art=335&info=more 12 Miratuar nga Drejtori i Përgjithshëm me shkresën nr. prot. 17929/1, datë 04.11.2011, publikuar në http://www.dogana.gov.al/index.php?mid=211&art=335&info=more 13 Miratuar me shkresën nr. prot. 20673/2, datë 29.12.2011, publikuar në: http://www.dogana.gov.al/index.php?mid=211&art=335&info=more

http://www.dogana.gov.al/index.php?mid=211&art=335&info=more

http://ec.europa.eu/taxation_customs/resources/documents/customs/customs_controls/counterfeit_piracy/right_holders/manual_en.pdf

http://ec.europa.eu/taxation_customs/resources/documents/customs/customs_controls/counterfeit_piracy/right_holders/manual_en.pdf




9

• Strategjia Kombëtare e Pronësisë Intelektuale dhe Industriale 2010 – 201514

Strategjia analizon bazën ligjore, funksionet dhe kompetencat për secilin institucion apo agjenci shtetërore të krijuar për mbrojtjen e PI duke propozuar masat përkatëse për përmirësimin si të situatës ligjore ashtu dhe të anës funksionale të tyre. Mbrojtja efikase qartazi lidhet me zhvillimin ekonomiko-social të vendit, ashtu sikurse edhe me progresin e vendit drejt integrimit të plotë evropian.15 Ligje të tjera, tepër të rëndësishme e që mbahen në konsideratë nga ADSH janë dhe:

• Ligji nr. 9947 datë 07.07.2008 “Për pronësinë industriale”16, • Ligji nr. 9380, datë 28.04.2005 “Për të drejtën e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me të”17, • Ligj nr. 8488, datë 13.5.1999 “Për mbrojtjen e topografisë së qarqeve të integruara”, i ndryshuar18, etj.

Instrumentet institucionalë për mbrojtjen e pronësisë intelektuale në Shqipëri Instrumentet institucionalë për mbrojtjen e PI në Shqipëri janë të përcaktuar shprehimisht në të vetmin dokument zyrtar gjithëpërfshirës (në lidhje me problematikat e PI) që është Strategjia Kombëtare e Pronësisë Intelektuale dhe Industriale 2010 – 2015. Mbrojtja efikase qartazi lidhet me zhvillimin ekonomiko-social të vendit, ashtu sikurse edhe me progresin e vendit drejt integrimit të plotë evropian. Në këtë kontekst, strategjia përcakton saktë aktorët kontribuues (të ngarkuar nga ligji) dhe detyrat që secili prej tyre duhet të plotësojë me qëllim zbatimin e mbrojtjes efikase të PI. Strategjia i kategorizon këta aktorë (institucione) në tre grupime sipas rëndësisë dhe rolit që ata kanë: (1) institucione kryesore përgjegjëse, (2) institucione të tjera të përfshira dhe (3) institucione të tjera që mund/duhet të përfshihen. Sipas Strategjisë katër janë institucionet kryesore përgjegjëse për administrimin dhe monitorimin e këtyre të drejtave:

• Drejtoria e Përgjithshme e Patentave dhe Markave (DPPM), në varësi të Ministrisë së Ekonomisë, Tregtisë dhe Energjetikës;

• Zyra Shqiptare për të Drejtën e Autorit (ZSHDA), në varësi të Ministrisë së Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve;

14 VKM nr. 760, datë 01.09.2010, “Strategjia Kombëtare e Pronësisë Intelektuale dhe Industriale 2010 – 2015”, botuar në Fletore Zyrtare nr. 163, datë 08.12.2010, faqe 8483. 15 Në Strategjinë Kombëtare të Pronësisë Intelektuale dhe Industriale 2010 – 2015 shprehimisht thuhet: “Shqipëria është shumë e vetëdijshme se zbatimi efikas i të drejtave të pronësisë intelektuale është një element thelbësor për progresin e mëtejshëm social ekonomik si dhe rritjen e nivelit të konkurrueshmërisë së vendit në tregun ndërkombëtar dhe garantimin e një mjedisi konkurrence të drejtë në tregun kombëtar. Ajo, kontribuon në krijimin e kushteve optimale për thithjen e investimeve të huaja në vend si dhe është një gur themeli në procesin e integrimit të tij në Bashkimin Evropian.” 16 Botuar në Fletore Zyrtare nr. 121, datë 31 korrik 2008, faqe 5315. 17 Botuar në Fletore Zyrtare nr. 42, datë 13 qershor, faqe 1493. 18 Botuar në Fletore Zyrtare nr. 18, datë 18.7.1999, faqe 562.

10

• Drejtoria e Përgjithshme e Policisë së Shtetit (DPPSH), përkatësisht Drejtoria Kundër Krimit Financiar, në varësi të Ministrisë së Brendshme;

• Drejtoria e Përgjithshme e Doganave (DPD), përkatësisht Drejtoria për Mbrojtjen e Pronësisë Intelektuale (shih Shtojca 1 “Hierarkia institucionale e DMPI”), në varësi të Ministrisë së Financave.

Këto institucione janë realisht institucionet, të cilat dhe në këtë Strategji të DPD, rezultojnë si më të rëndësishmet dhe më bashkëpunueset (shih Shtojca 2 “Analiza e aktorëve të rëndësishëm për mbrojtjen e pronësisë intelektuale për DPD”). DPPM dhe ZSHDA janë të ngarkuara nga ligji kryesisht me funksione që lidhen me njohjen dhe/ose regjistrimin e të drejtave të pronësisë intelektuale me qëllim krijimin e një sistemi efikas për njohjen dhe regjistrimin e këtyre të drejtave, monitorimin e mbrojtjes së këtyre të drejtave dhe me ndërgjegjësimin e publikut rreth çështjeve të përgjithshme të së drejtave të pronësisë industriale dhe të autorit dhe të drejtave të lidhura me të, apo (ZSHDA) dhe me ngritjen e një sistemi të përshtatshëm të administrimit kolektiv së të drejtave të autorit në Shqipëri, etj. Në ndryshim nga këto dy institucione të rëndësishme, DPPSH dhe DPD, janë më tepër të fokusuara (për shkak të kompetencave ligjore që disponojnë) në evidentimin e shkeljeve, (përfshirë veprat penale në sektorin ekonomik që rregullohen nga Kodi Penal) dhe shkelësve të së drejtave të PI. Të dy këto institucione mund të konsiderohen si zbatuese me forcë të ligjit, por, ndërsa autoritetet doganore të cilat disponojnë një bazë të plotë ligjore dhe të përafruar me atë të BE, veprojnë në kufij, policia vepron brenda territorit dhe, baza ligjore e tyre (Kodi Penal dhe Kodi i Procedurës Penale) ka nevojë për përmirësime të konsiderueshme dhe të menjëhershme.19 Kjo theksohet në veçanti në Strategji. Megjithatë, Strategjia përveç institucioneve kryesore përgjegjëse, përcakton dhe institucione të tjera të përfshira në këtë fushë. Të tilla citohen:

• Ministria e Drejtësisë, e cila si funksion kryesor ka garantimin e përmirësimit të legjislacionit vendas dhe përafrimin e tij me legjislacionin e Bashkimit Evropian (së bashku me Ministrinë e Integrimit Evropian);

• Shkolla e Magjistraturës, e cila siguron kualifikim profesional për gjyqtarët dhe prokurorët; • Këshilli Kombëtar i Radios dhe Televizionit (KKRT) përshihet në mënyrë indirekte në

mbrojtjen e pronësisë intelektuale duke qenë se është institucioni përgjegjës i ngarkuar nga ligji që mbikëqyr zbatimin e dispozitave të ligjit në lidhje me të drejtat e transmetimit të programeve radiofonike dhe televizive.

19 Pavarësisht ndryshimeve të fundit të Kodit Penal të bëra me ligjin nr. 23/2012 Për disa shtesa dhe ndryshime në ligjin nr. 7895, datë 27.1.1995 "Kodi Penal i Republikës së Shqipërisë", të ndryshuar, ato garantojnë vetëm mbrojtjen e të drejtave të pronësisë industriale duke mos përfshirë të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to.

11

Pavarësisht këtyre institucioneve të përfshira direkt apo indirekt në mbrojtjen e të drejtave të PI në Shqipëri, Strategjia propozon forcimin dhe zhvillimin jo vetëm të tyre, por edhe të institucioneve të tjera që mund/duhet të përfshihen në të ardhmen të tilla si: Prokuroria, Agjencitë e Administrimit Kolektiv, Inspektorati i Tregut për Pronësinë Intelektuale, Ministria e Arsimit, Drejtoria e Përgjithshme Tatimeve, Agjencia Kombëtare e Shoqërisë së Informacionit, Zyrat e Licencimit, Dhomat e Tregtisë si dhe Ambasadat e Huaja për sa i përket forcimit të bashkëpunimit me partnerët ndërkombëtarë. Në kuadër të Strategjisë së PI, DMPI në një analizë të strukturave bashkëpunuese ka ndërtuar dy dokumente ku paraqitet një analizë me aktorët dhe strukturat (edhe brenda ADSH) që ndikojnë, qoftë dhe indirekt, në mbrojtjen e pronësisë intelektuale dhe raportet e ndërsjella që Drejtoria e Përgjithshme e Doganave (Drejtoria për Mbrojtjen e Pronësisë Intelektuale) ka me këto struktura Analiza është parë në këndvështrimin e pritshmërisë që këto struktura presin nga DPD dhe DMPI me qëllim përmirësimin e situatës aktuale. Strukturat (kombëtare dhe ndërkombëtare) të cilat janë vlerësuar si më të rëndësishmet në Strategjinë e ADSH për Mbrojtjen e Pronësisë Intelektuale (shih Shtojca 2), janë:

• Institucionet dhe agjencitë shtetërore (Parlamenti, Ministria e Financave, Ministria e Ekonomisë, Tregtisë dhe Energjetikës, Qeveria, DPPM, ZSHDA, Inspektorati i Tregut për Pronësinë Intelektuale, DPPSH, Ministria e Shëndetësisë, Strukturat e sistemit të drejtësisë, Institucionet arsimore, etj.);

• Organizata dhe institucione ndërkombëtare (OBD, Komisioni Evropian – DG Taxud, OBT, etj);

• Komunitetit i biznesit (mbajtësit e së drejtave); • Qytetarët dhe publiku

Gjithashtu, është bërë dhe një analizë e strukturave ndërvepruese të Drejtorisë për Mbrojtjen e Pronësisë Intelektuale brenda dhe jashtë ADSH (shih Shtojca 3 “Analiza e aktorëve të rëndësishëm për mbrojtjen e pronësisë intelektuale për DMPI”) si:

• Degët Doganore • Drejtoria e Analizës së Riskut dhe Monitorimit • Drejtoria Juridike • Drejtoria e Menaxhimit të Burimeve Njerëzore • Drejtoria e Marrëdhënieve me Jashtë dhe Publikun • Hierarkia Institucionale • Organizata dhe institucione ndërkombëtare (OBD, Komisioni Evropian – DG Taxud,

OBT, etj); • Komunitetit i biznesit (mbajtësit e së drejtave); • Qytetarët dhe publiku

12

Situata aktuale Pronësia intelektuale20 sot është një ndër çështjet e rëndësishme të zhvillimeve sa të së drejtës, të drejtave të njeriut, tregtisë, administratës publike dhe kriminalitetit. Mbrojtja e të drejtave të pronësisë intelektuale nuk përbën më vetëm një çështje të një vendi, por është pjesë përbërëse dhe e pandarë e zhvillimeve rajonale e ndërkombëtare. Realizimi me efektivitet i kësaj mbrojtje tashmë përbën një shqetësim mbarëbotëror, për arsye të mundësive të mëdha që ekzistojnë për realizimin e shkeljeve si rrjedhojë e zhvillimeve globale, përfshirë ato teknologjike. Gama e produkteve të falsifikuara, ndër vite ka ardhur duke u rritur si në aspektin sasior, ashtu dhe në atë cilësor, duke përfshirë jo vetëm produktet e luksit, por çdo produkt me kushtin e vetëm: - që të nxjerrë përfitime (të jashtëligjshme). Shkeljet e të drejtave të pronësisë intelektuale sot konsiderohen si krime të dimensioneve globale me efekte të gjera në ekonomi dhe qeverisje.21 Siç shpjegohet në një raport të OECD të vitit 2008, falsifikimi dhe pirateria “mund të kenë një efekt ekonomik shumë më të gjerë në tregti, investimet e huaja, punësim, inovacion, kriminalitet, mjedis […] dhe duke iu referuar qeverive, falsifikimi dhe pirateria kanë ndikim të drejtpërdrejtë në të ardhurat nga taksat dhe shpenzimet qeveritare.”22 Pasojat ekonomike janë shumë të rënda dhe fusha e veprimit të efekteve të drejtpërdrejta që lidhen me shkeljet e të drejtave të pronësisë intelektuale është shumë e gjerë dhe aspak shteruese. Adresimi i shkeljes së të drejtave të pronësisë intelektuale kërkon një trajtim të plotë të saj dhe angazhimin e rritjen e bashkëpunimit të shumë aktorëve: biznesit, agjencive qeveritare (dogana, tatime, polici, struktura të inteligjencës, inspektorate të kontrollit të tregut, etj.), organizatave ndërkombëtare dhe mbi të gjitha, të vetë qytetarëve. Në këtë kuadër, administrata doganore si pjesë e strukturave shtetërore luan një rol thelbësor dhe parësor në mbrojtjen e tregut nga fluksi i produkteve false dhe pirate dhe angazhimi i saj është bërë i domosdoshëm duke konsideruar edhe qasjen e tanishme si një administratë e sigurisë në vend dhe jo vetëm e mbledhjes së të ardhurave. Roli i administratës doganore është unik dhe i pazëvendësueshëm për nga rëndësia në mbrojtjen e PI, kjo për disa arsye që lidhen me pozicionin gjeografik të vendosjes përgjatë kufijve të jashtëm, njohuritë e detajuara të rrugëve ndërkombëtare të tregtisë, karakteristikat e produkteve origjinale dhe atyre cenuese, etj. Duke pasur parasysh prioritetet e shtetit shqiptar, si dhe përpjekjet e komunitetit ndërkombëtar kundër trafikut të mallrave false dhe pirate si pjesë integrale e trafiqeve ilegale, sikurse dhe të përpjekjeve të tij për të luftuar terrorizmin dhe trafiqet që financojnë atë, Administrata Doganore Shqiptare është e vendosur të intensifikojë përpjekjet e saj në luftën kundër këtyre aktiviteteve kriminale në territorin e doganor, si dhe të kontribuojë në nivelin ndërkombëtar. Trafikimi i produkteve false dhe pirate është një nga aktivitetet ilegale me fitimprurëse të krimit të organizuar dhe Shqipëria nuk përbën vetëm një rrugë transiti të tyre, por shërben gjithashtu dhe si

20 Në këtë dokument, “pronësia intelektuale” (PI) nënkupton jo vetëm patentat, dizenjot industriale, modelet e përdorimit, markat tregtare, topografinë e gjysmëpërcjellësve dhe treguesit gjeografikë, por edhe të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me të. 21 OECD, The Economic Impact of Counterfeiting and Piracy, 2008 – Report, në http://www.iccwbo.org/bascap/index.html?id=40991 22 OECD, The Economic Impact of Counterfeiting and Piracy, 2008 – Report, në: http://www.iccwbo.org/bascap/index.html?id=40991

http://www.iccwbo.org/bascap/index.html?id=40991

http://www.iccwbo.org/bascap/index.html?id=40991

13

vend destinacioni. Për shkak të natyrës serioze të problemeve që lidhen me trafikun e produkteve cenuese së të drejtave të pronësisë intelektuale, është e nevojshme të vlerësohet se deri ku mekanizmat aktuale funksionale të administratës doganore i përgjigjen këtij fenomeni. Kemi identifikuar një numër çështjesh që lidhen me funksionimin e strukturave të cilat duhet të zgjidhen, me qëllim që të zbatohet siç duhet kjo strategji. Për të mundësuar një mbrojtje së të drejtave të pronësisë intelektuale në maj të vitit 201023 u krijua një drejtori e posaçme në Drejtorinë e Përgjithshme të Doganave, Drejtoria për Mbrojtjen e Pronësisë Intelektuale. Baza ligjore mbi të cilën vepron kjo drejtori është pothuajse plotësisht e përafruar me atë të BE. Ngritja e strukturave përgjegjëse për funksionimin e mbrojtjes së PI dhe i personave të kontaktit për çdo Degë Doganore, mund të konsiderohet si hapi i parë i rëndësishëm, pas krijimit të bazës ligjore, por gjithsesi hapa të tjerë të rëndësishëm nevojiten për ta bërë këtë mbrojtje efektive. Mbrojtja faktike e këtyre të drejtave në kufijtë e Shqipërisë ka nevojë për përmirësime me qëllim arritjen e rezultateve më të mira. Për të realizuar objektivat e saj në mbrojtje së të drejtave të pronësisë intelektuale ADSH nga ana e saj ka nevojë të përmirësohet si nga ana e kapaciteteve administrative, ashtu dhe nga ana e logjistikës. Faktori human ngelet gjithnjë faktor i rëndësishëm. Mbrojtja e pronësisë intelektuale nuk është një detyrë e re për personelin doganor, ata e kanë pasur këtë funksion/detyrë duke filluar nga viti 2000, kur Shqipëria u bë anëtare e OBT. Për arritjen e rezultateve gjithashtu nevojitet një sistem efikas i menaxhimit të riskut me qëllim identifikimin e saktë të ngarkesave të dyshuara. Menaxhimi i riskut nënkupton identifikimin sistematik të riskut dhe implementimin e të gjitha masave të nevojshme për të kufizuar ekspozimin ndaj riskut. Kjo përfshin aktivitete të tilla si mbledhja e të dhënave dhe informacioneve, analizimin dhe vlerësimin e riskut, përshkrimin dhe marrjen e masave si dhe monitorim të rregullt dhe rishikim të procesit dhe rezultateve të tij, duke u mbështetur në burime dhe strategji kombëtare apo ndërkombëtare. Për identifikimin e riskut përveç informacioneve nevojiten dhe pajisje dhe instrumente (si për shembull skaner me rreze X, mikroskopë, pajisje të teknologjisë së informacionit, aparate fotografike, etj.). Sistemi i menaxhimit të riskut ka efekte sa pozitive që lidhen me lëvizjen e lirë të mallrave dhe zvogëlimin e kohës së përpunimit të mjeteve për operatorët ekonomikë, po aq edhe të rrezikshme, nëse nuk ndërtohet si duhet. Një mekanizëm i analizës së riskut jo efikas mundëson si evazionin fiskal, ashtu dhe mundësinë e infiltrimit në territor të produkteve të rrezikshme për shëndetin dhe sigurinë, të falsifikuara apo pirate. Një domosdoshmëri për rritjen e efikasitetit për mbrojtjen e pronësisë intelektuale është edhe krijimi i një sistemi apo moduli të menaxhimit të procedurave përkatëse doganore, duke filluar nga depozitimi elektronik i kërkesave për veprim doganor e deri në përfundimin e procedurave me sekuestrimin dhe shkatërrimin e mallrave cenuese apo dërgimin e rastit/çështjes në gjykatë.

23 VKM nr. 274, datë 13.4.2010 “Për disa shtesa dhe ndryshime në vendimin nr. 205, datë 13.4.1999 të Këshillit të Ministrave “Për Dispozitat Zbatuese të Kodit Doganor””, të ndryshuar, botuar në Fletore Zyrtare nr. 55, datë 10.05.2010, faqe 2082.

14

Aktualisht ADSH disponon një sistem elektronik të procesimit të deklaratave doganore24 dhe që plotëson anën funksionale, teknike dhe “tradicionale” të funksionimit të administratës doganore, në lidhje me elemente të tillë si procedura doganore, origjina e mallrave, tarifa doganore dhe taksat e tjera të import - eksportit, përjashtimet nga detyrimet doganore, menaxhimi i riskut, etj. Por moduli i procedurave në lidhje me mbrojtjen e pronësisë intelektuale ende mungon. Një modul i tillë, do të thjeshtonte punën dhe kohën fizike të mbajtësve së të drejtave si dhe do të shkurtonte kohën e miratimit të kërkesave për veprim. Aktualisht, numri i kërkesave për veprim është ende në nivele të ulëta, pavarësisht se trendi është në rritje. Gjatë vitit 2010 janë depozituar dhe miratuar vetëm 5 kërkesa për veprim doganor me 25 marka tregtare të mbrojtura, në vitin 2011 ky numër u rrit në 16, me 47 marka tregtare të mbrojtura, ndërsa në vitin 2012 kërkesat për veprim (të reja dhe të rinovuara) arritën shifrën 40 me 136 marka tregtare të mbrojtura. Koha ligjore në dispozicion të shqyrtimit dhe (mos)miratimit të tyre është më se e mjaftueshme (maksimalisht 30 ditë pune), por në momentin që ky numër do të rritet apo në rastet e paraqitjes së kërkesave për veprim pas ndërhyrjeve ex officio (ku kërkohet shpejtësi në veprim) moduli do të ishte një ndihmesë e madhe. Gjithashtu, ndryshimet e pritshme të legjislacionit evropian do ta reduktojnë kohën e përpunimit në një ditë pune (në rastet e procedurës ex officio), ndaj, në kuadër të plotësimit të detyrimit të përafrimit të legjislacionit të parashikuar në MSA, sistemi elektronik i miratimit do ta mundësonte një gjë të tillë. Mbi të gjitha, një sistem elektronik lehtëson procedurat/kohën e komunikimit dhe mundëson krijimin e arshivave lehtësisht të shfrytëzueshme. Situata në doganat shqiptare sot bazohet në shpërndarjen e informacioneve vetëm me shkresa zyrtare. Kjo vështirëson punën e doganierëve në terren, identifikimin e produkteve, ndërkohë që një sistem elektronik do t’u krijonte mundësinë e kontrollit në moment së të dhënave p.sh. për marka tregtare të caktuara, paraqitjen figurative të tyre, elementët dallues të produkteve origjinale nga ato false, rrugët e trafikimit të produkteve cenuese, informacione mbi mbajtësin e së drejtës apo përfaqësuesit e tyre, afateve të vlefshmërisë së kërkesave për veprim, nxjerrjen e statistikave etj., etj. ADSH ka përfituar akses nga Organizata Botërore e Doganave (në shtator të 2011), në një bazë të dhënash elektronike të krijuar prej tyre të quajtur IPM (Interface Public-Members),25 e prezantuar në Kongresin e Gjashtë Botëror të Pronësisë Intelektuale (Paris, shkurt 2011).26 Kjo bazë të dhënash mundëson nga njëra anë mbajtësit e së drejtave të paraqesin markat e tyre tregtare, elementet dalluese të tyre, mundësinë e identifikimit të produkteve origjinale, mënyrën e paketimit, rrugët e trafikimit etj., dhe nga ana tjetër, mundëson shfrytëzimin e këtij informacioni nga ana e autoriteteve doganore. Në rastin e Shqipërisë, sidomos në mungesë të një sistemi elektronik të përmendur më sipër, kjo bazë të dhënash përbën një burim shumë të rëndësishëm informacioni, por gjithsesi të pjesshëm. Kjo sepse thjesht u mundëson autoriteteve doganore disa të dhëna shtesë mbi produktet origjinale dhe false, por nuk mundëson asgjë për nga ana procedurale. 24 'Asycuda World'. 25 Shih: https://ipm.wcoomdpublications.org/CMSPublic.html?locale=en 26 Kunio Mikuriya, Sekretar i Përgjithshëm i OBD "Fjala e hapjes", në http://www.ccapcongress.net/archives/Paris/files/20110201%20-%20Kunio%20Mikuriya%20WCO%20Opening%20Speech.pdf

15

Mbrojtja pronësisë intelektuale nuk do të jetë asnjëherë plotësisht e realizuar, edhe sikur autoritetet doganore të jenë të suksesshme në punën e tyre, nëse mungon një bashkëpunim dhe shkëmbim informacioni në nivel kombëtar (ndërmjet aktorëve të tjerë të përfshirë në mbrojtjen e pronësisë intelektuale, të tillë si policia, inspektorati i mbikëqyrjes së tregut për pronësinë intelektuale, tatimet, etj.) dhe ndërkombëtar (institucione dhe organizata ndërkombëtare dhe autoritete doganore homologe27). Në këtë rast hallkat e zinxhirit do të ishin të shkëputura dhe mbrojtja e interesave të biznesit dhe siguria e qytetarëve nuk do të siguroheshin plotësisht. Pikërisht, për të arritur këtë qëllim është hartuar Strategjia Kombëtare e Pronësisë Intelektuale dhe Industriale 2010 – 2015, ku roli i administratës doganore është thelbësor. Duhen përmendur dhe dy faktorë të tjerë shumë të rëndësishëm në garantimin e suksesit në zbatimin e pronësisë intelektuale: bashkëpunimi me mbajtësit e së drejtave, i parashikuar shprehimisht edhe në VKM nr. 20528, dhe ndërgjegjësimi i publikut. Mbajtësit e së drejtave janë personat direkt të cenuar, personat e interesuar, personat përfitues, personat që sigurojnë informacionet, etj., ndaj është e kuptueshme që pa një bashkëpunim të të gjithë aktorëve shtetërorë me mbajtësit e së drejtave çdo tentativë për mbrojtjen e pronësisë intelektuale do të ishte e dështuar, që pa filluar. Faktori tjetër është publiku, janë vetë qytetarët. Nëse nuk ndërgjegjësohen qytetarët në lidhje me përdorimin apo konsumin e produkteve false dhe pirate, rreziku i këtyre produkteve do të jetë gjithmonë i pranishëm. Ky ndërgjegjësim, siç parashikon dhe Strategjia Kombëtare, duhet të fillojë që në shkollat fillore dhe duhet të jetë pjesë e kurrikulave të saj, por nuk duhet kufizuar me kaq. Ndërgjegjësimi përfshin takime me biznesin, përdorimin e medias audio-vizuale dhe të shkruar, përgatitjen e broshurave informuese, kartolinave, posterave, etj.

Misioni, Vizioni dhe Objektivat Strategjike Strategjia për mbrojtjen e të drejtave të pronësisë intelektuale synon: Uljen e nivelit të piraterisë, falsifikimit dhe të informalitetit në fushën e të drejtave të pronësisë intelektuale dhe arritjen e standardeve të parashikuara në MSA29, përmes:

• Përmirësimit të mekanizmit që siguron mbrojtjen e të drejtave të pronësisë intelektuale, përmes përfundimit të plotësimit të kuadrit rregullator dhe legjislativ dhe përditësimit të tij të vazhdueshëm,

• Reformës së inspektimit/kontrolleve të mallrave që hyjnë në apo dalin nga territori doganor i RSH, me qëllim uljen e shkeljeve dhe përmirësimin e zbatimit të legjislacionit në fushën e të drejtave të pronësisë industriale dhe të drejtave të autorit;

• Përmirësimit të sistemit të menaxhimit dhe përpunimit të informacionit për të drejtat e pronësisë intelektuale;

27 Shih nenin 69 të TRIPS. 28 Neni 119.2. 29 Neni 73.

16

• Forcimit dhe konsolidimit të bashkëpunimit dhe bashkërendimit kombëtar ndërinstitucional, horizontal dhe vertikal si dhe atij ndërkombëtar;

• Rritjes së shkallës së ndërgjegjësimit dhe transparencës, informimit dhe trajnimit për sistemin e PI-së në përgjithësi.

Misioni ynë si administratë doganore, në lidhje me mbrojtjen e të drejtave të pronësisë intelektuale, është në përputhje me misionin (mbrojtës) të ADSH dhe konsiston në:

• Mbrojtjen e ambientit të biznesit të cilët janë mbajtës dhe/ose përdorues të një të drejte të pronësisë intelektuale nga konkurrenca e pandershme;

• Mbrojtjen e konsumatorëve dhe shëndetit publik nga mallrat e të falsifikuara/pirate, për pasojat që shkaktojnë;

• Kufizimin e mundshëm të humbjeve së të ardhurave në buxhetin e shtetit që vinë si pasojë e mallrave që cenojnë një të drejtë të pronësisë intelektuale.

Motoja jonë është: Doganat shqiptare – partner i ekonomisë në luftën kundër falsifikimeve dhe piraterisë. Vizioni i Administratës Doganore Shqiptare në lidhje me pronësinë intelektuale është në përputhje me vizionin e administratës doganore në tërësi si dhe me vizionin e Qeverisë Shqiptare, lidhur me zbatimin e të drejtave të pronësisë intelektuale në lidhje me garantimin dhe zhvillimin e “...një sistemi bashkëkohor të mbrojtjes së të drejtave të pronësisë intelektuale në Shqipëri, në funksion të konsolidimit të një sistemi social ekonomik konkurrues me të drejta dhe mundësi të barabarta për të gjithë qytetarët shqiptarë si dhe në përputhje me të gjitha kërkesat dhe detyrimet që rrjedhin nga procesi i integrimit të Shqipërisë në Bashkimin Evropian”.30 Strategjia jonë synon të jetë në përputhje dhe në zbatim të prioriteteve strategjike të qeverisë shqiptare që vijnë si rezultat i detyrimeve që rrjedhin nga: Dokumenti i Partneritetit Evropian, Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit, Progres Raportet e KE-së për Shqipërinë, Marrëveshja TRIPS dhe Acquis të BE-së, por edhe të arritjes së standardeve evropiane për administratat moderne doganore të parashikuara Blueprints. Vizioni ynë: Ne synojmë të jemi një administratë doganore që garantojmë siguri për biznesin dhe qytetarët në Shqipëri, që përdorim me efektivitet mjete dhe teknologji moderne për të mundësuar lëvizjen në, dhe nga, territori i Republikës së Shqipërisë së mallrave që cenojnë të drejtat e pronësisë intelektuale, duke ushtruar me korrektësi dhe integritet detyrat tona funksionale, pa penguar zhvillimin e rrjedhës së tregtisë dhe pa cenuar sigurinë e zinxhirit të tregtisë, në bashkëpunim me gjithë faktorët/aktorët e brendshëm dhe të jashtëm. Ne synojmë të promovojmë mbrojtjen e të drejtave të pronësisë intelektuale dhe të jemi partnerë të ekonomisë, në mbrojtje të tyre, duke synuar arritjen e standardeve të administratave doganore moderne.

30 Marrë nga Strategjia Kombëtare e Pronësisë Intelektuale dhe Industriale 2010 – 2015.

17

Plani i veprimit Zbatimi i së drejtës në lidhje me mbrojtjen e pronësisë intelektuale, është një element themelor për zhvillimin e konkurrencës së rregullt dhe të drejtë në çdo aspekt të jetës sociale dhe ekonomike të një vendi. Administrata doganore shqiptare duhet të ndërmarrë hapa konkretë në përmbushje të misionit të saj dhe për realizimin e vizionit të saj. Sa më sipër është hartuar një plan veprimi afatshkurtër – 2 vjeçar (Shtojca nr 4 “Plani i veprimit për mbrojtjen e të drejtave të pronësisë intelektuale”), me objektivat përkatës për t’u realizuar, cili do të jetë vazhdimisht objekt rinovimi dhe përditësimi. Objektivat e parashikuar janë dhe në përputhje me ato të parashikuar në Strategjinë Kombëtare për Administratën Doganore Shqiptare, me Strategjinë e vetë ADSH dhe Blueprints. Ky plan veprimi, si dhe vetë Strategjia, është një dokument i gjallë, i cili përditësohet në varësi të zhvillimeve të reja dhe nevojave që lindin. Objektivat Strategjike Strategjia përqendrohet në tetë objektivat e mëposhtme: Objektivi nr. 1: Të përmirësojë dhe përditësojë kuadrin lig jor në përputhje me Rregulloret e BE. Përafrimi i legjislacionit shqiptar me atë të BE është një detyrim ligjor i cili duhet plotësuar në respektim të MSA. Në këtë kuadër, dhe legjislacioni doganor shqiptar do të duhet të përafrojë atë evropian dhe pikërisht ky është qëllimi i këtij objektivi. Rregullorja në fuqi në Bashkimin Evropian (EC 1383/2003), aktualisht është në proces rishikimi dhe së shpejti propozimi i paraqitur nga Komisioni Evropian do të përfundojë procesin legjislativ të miratimit nga Këshilli dhe Parlamenti Evropian. Detyra jonë konsiston në sigurimin e një kuadri ligjor të qëndrueshëm dhe modern për shërbimin doganor duke pasqyruar ndryshimet e propozuara në legjislacionin tonë doganor me korrektësi dhe cilësi. Pa një legjislacion dhe procedura të përafruara nuk mund të arrihen të njëjtat standarde në respektimin e të drejtave të pronësisë intelektuale. Objektivi nr. 2: Të forcojë kapacitetet administrative të DPD dhe Degëve Doganore Faktori human mbetet gjithnjë faktori më i rëndësishëm, që mundëson mirëfunksionimin e sistemit dhe teknologjisë. Për sa më sipër, pavarësisht në mungesës dhe funksionimit të Akademisë së Doganave31, mungesës së një strategjie për burimet njerëzore apo qoftë dhe të identifikimit paraprak të mediumit për t’u trajnuar, administrata doganore ka nevojë për trajnime të ndryshme për t’u përditësuar me zhvillimet më të reja legjislative dhe për të përvetësuar më mirë procedurat ekzistuese doganore, që lidhen me zbatimin e të drejtave të pronësisë intelektuale.

31 Në Progres Raportin e vitit 2011 citohet: “... Qendra e Trajnimit e Administratës Tatimore dhe Doganore (Akademia) ende nuk ka filluar punën, gjë që pengon aktivitetet trajnuese. ... Kapacitetet e zbatimit të ligjit dhe menaxhimi i burimeve njerëzore mbeten të pamjaftueshme...”

18

Objektivi nr. 3: Të sigurojë një modul elektronik për procesimin e kërkesave për veprim doganor dhe procedurave të tjera doganore të lidhura me mbrojtjen e pronësisë intelektuale Rritja e numrit të kërkesave për veprim doganor si dhe e veprimeve konkrete në terren nga Degët Doganore për zbatimin e legjislacionit për mbrojtjen e pronësisë intelektuale, do të kërkojë detyrimisht përdorimin e një moduli specifik për pronësinë intelektuale, i cili të mundësojë procesimin elektronik të kërkesave për veprim doganor, depozitimin on line të tyre nga mbajtësit e së drejtave si dhe shfrytëzimin e të dhënave për qëllime statistikore. Moduli duhet të synojë paraqitjen e një informacioni sa më të bollshëm me qëllim shfrytëzimi nga autoritetet doganore (DMPI, Degët Doganore, Sektori i Analizës së Riskut, etj.), por që (mundësisht) të jetë dhe në përshtatje me zhvillimet e BE në këtë fushë (COPIS) dhe të ndërveprojë me këtë të fundit, duke mundësuar kështu implementimin e standardeve ndërkombëtare. Kjo do të ndikojë në një menaxhim më të mirë të informacionit brenda dhe jashtë administratës doganore. Ndërtimi i një moduli të tillë duhet të jetë dhe pjesë e Strategjisë së Teknologjisë së Informacionit të administratës doganore shqiptare. Detyra jonë konsiston në shfrytëzimin e burimeve të mundshme dhe sigurimin e informacioneve mbi modelet e ndryshme, për të mundësuar një përzgjedhje sa më të mirë. Objektivi nr. 4: Të ndërtojë/përmirësojë një sistem të menaxhimit të riskut efektiv për mbrojtjen e së drejtave të pronësisë intelektuale E ndodhur në mes të një udhëkryqi, për lehtësimin e tregtisë nga njëra anë (kërkesë dhe presion i vazhdueshëm nga ana e komunitetit të biznesit) dhe sigurimin e vendit e mbrojtjen e konsumatorëve dhe mbajtësve të së drejtës, nga rreziku i depërtimit në territorin shqiptar të produkteve (edhe të rrezikshme) cenuese të pronësisë intelektuale, administrata doganore do të duhet të përshtatë gradualisht mënyrën e funksionimit të saj (si dhe mentalitetin) për qenë sa më efikas në shënjestrimin e ngarkesave cenuese së të drejtave të pronësisë intelektuale. Kjo nuk mund të realizohet pa një sistem efikas të menaxhimit të riskut dhe ndërtimin e profileve përkatëse bazuar në të dhëna të vlefshme, që mundësojnë zvogëlimin e numrit të kontrolleve dhe të kohës së përpunimit të mjeteve. Implementimi i sistemit të duhur të menaxhimit të riskut për mbrojtjen e pronësisë intelektuale mbetet qëllimi kryesor i këtij objektivi. Detyra jonë konsiston në përmirësimin e cilësisë së profileve të riskut ekzistuese dhe krijimit të profileve të reja duke përmirësuar informacionet për t’u përdorur nga sektori që menaxhon riskun në nivel qendror dhe lokal dhe nxitjen e mbajtësve të së drejtave për paraqitjen e këtij informacioni në kërkesat për veprim doganor. Objektivi nr. 5: Të krijojë dhe/ose përshtatë manuale dhe udhëzime për personelin doganor (në përputhje me ato të BE) Me qëllim kuptimin dhe zbatimin sa më të saktë të legjislacionit doganor dhe garantimin e respektimit me korrektësi dhe uniformitet të procedurave për mbrojtjen e pronësisë intelektuale nga gjithë administrata doganore, Drejtoria e Përgjithshme e Doganave duhet të hartojë manuale dhe udhëzime që mundësojnë këtë gjë. Ky mbetet një nga qëllimet kryesore për rritjen e cilësisë së

19

shërbimit. Hartimi i këtyre manualeve dhe udhëzimeve, atëherë kur është e mundur, në përputhje me manualet korresponduese që ekzistojnë në BE, mbetet detyra kryesore, për të pasur një interpretim uniform të koncepteve të njëjta dhe procedurave, duke qenë se legjislacioni ynë kombëtar është pothuajse i tëri i përafruar me atë evropian. Objektivi nr. 6: Të ushtojë fushata ndërgjegjësimi Ndërgjegjësimi i biznesit (mbajtësve të së drejtave) për ushtrimin e të drejtave të tyre që ua mundëson ligji, por edhe publikut si konsumator (edhe pa dashje) i produkteve false dhe pirate, të cilat në shumë raste rezultojnë të rrezikshme për shëndetin dhe jetën e tyre, është shumë i rëndësishëm për zvogëlimin e shkallës së cenimit së të drejtave të pronësisë intelektuale dhe administrata doganore duhet të japë kontributin e saj (qoftë edhe modest) në këtë drejtim. Qëllimi i zbatimit të fushatave ndërgjegjësuese, në përputhje me çka është parashikuar në Strategjinë Kombëtare, është ndikimi në rritjen dhe forcimin e besimit të biznesit dhe qytetarëve tek administrata doganore dhe ndryshimin e imazhit apo perceptimit qytetar për të. Detyra jonë është përzgjedhja apo përcaktimi i metodës më të përshtatshme, në funksion të burimeve financiare të disponueshme, për realizimin e këtij qëllimi. Objektivi nr. 7: Të rrisë bashkëpunimin në nivel kombëtar me aktorët e tjerë të përfshirë në mbrojtjen e të drejtave të pronësisë intelektuale Drejtoria e Përgjithshme e Doganave, ashtu siç parashikohet dhe në Strategjinë Kombëtare, duhet të sigurojë një bashkëpunim sa më korrekt dhe efektiv me gjithë aktorët e tjerë të përfshirë në zbatimin e të drejtave të pronësisë intelektuale, përfshirë këtu institucionet shtetërore dhe organizimet e biznesit (mbajtësit e së drejtave), si për shkëmbimin e informacioneve ashtu dhe për organizimin e aktiviteteve të përbashkëta trajnuese, ndërgjegjësuese, etj. Qëllimi është sigurimi i shpërndarjes së informacionit (brenda kufizimeve ligjore) me shpejtësi, për të garantuar efektivitet në veprimtarinë secilit institucion dhe rritja e transparencës së veprimtarisë së administratës doganore, veçanërisht e rëndësishme për komunitetin e biznesit. Detyra jonë konsiston në organizimin dhe/ose pjesëmarrjen aktive dhe të koordinuar në takimet dhe tryezat e përbashkëta kombëtare si dhe shfrytëzimin me efikasitet i mjeteve dhe teknologjisë në dispozicion. Objektivi nr. 8: Të rrisë bashkëpunimin ndërkombëtar Drejtoria e Përgjithshme e Doganave, gjithashtu duhet të sigurojë një bashkëpunim sa më të gjerë me institucionet, organizatat ndërkombëtare dhe autoritetet doganore homologe, duke qenë se këto bashkëpunime ndikojnë në rritjen e kapaciteteve si administrative, ashtu dhe teknologjike të personelit doganor edhe nëpërmjet projekteve të asistencës, duke synuar shtrirjen e mbrojtjes efektive së të drejtave të pronësisë intelektuale në rajon e më gjerë.

*****

20

Për funksionimin e suksesshëm të sistemit të zbatimit së të drejtave të pronësisë intelektuale, arritja e secilit prej objektivave të mësipërme është thelbësore. Secili prej objektivave përfshin shumë veprime dhe aktivitete, disa prej të cilave mund të përmbushen brenda një periudhe kohore relativisht të shkurtër dhe disa mund të kërkojnë të paktën përpjekje afatmesme. Kështu, plani i veprimit i propozuar do të duhet të përditësohet në përputhje me sfidat dhe objektivat e reja që dalin para Administratës Doganore Shqiptare pas përfundimit të periudhës afatshkurtër si dhe do të përcaktojë prioritetet përkatëse dhe faktorët e rrezikut të mundshëm.

21

Lista e shtojcave Shtojca 1 Hierarkia institucionale e DMPI Shtojca 2 Analiza e aktorëve të rëndësishëm për mbrojtjen e pronësisë intelektuale për DPD Shtojca 3 Analiza e aktorëve të rëndësishëm për mbrojtjen e pronësisë intelektuale për DMPI Shtojca 4 Plani i veprimit për mbrojtjen e të drejtave të pronësisë intelektuale

22

Shtojca 1 Hierarkia institucionale e DMPI

DREJTORI I PËRGJITHSHËM

DEPARTAMENTIADMINISTRATIV

DREJTORIA E MENAXHIMIT TËBURIMEVE NJERËZORE

Sektori i menaxhimit tëburimeve njerëzore

Zyra sekretari/protokollit dhe arkivës

DREJTORIA E FINANCËSSektori i buxhetit

Sektori i f inancë/kontabilitetit

DREJTORIA E BURIMEVE MBËSHTETËSE

Sektori i logjistikës dheinvestimeve

Sektori i njësisë së prokurimit

DEPARTAMENTITEKNIK

DREJTORIA E PROCEDURAVE,KONTROLLIT TË PAGESAVE DHEGARANCIVE DOGANORE

Sektori i procedurave

Sektori i kontrollit të pagesave dhegarancive doganore

DREJTORIA E TARIFËS DHE E ORIGJINËSSektori i taf ifës

Sektori i origjinës

DREJTORIA E VLERËS DOGANORESektori i mbikqyrjes së vlerës doganore

Sektori i të dhënave tëdisponueshme

DREJTORIA JURIDIKESektori i legjislacionit

Sektori i ankimimeve

DREJTORIA E LABORATORIT DOGANORSektori i standardeve, metodikavedhe administrimit

Sektori i analizave

DEPARTAMENTIOPERATIV - HETIMOR

DREJTORIA E ANTIKONTRABANDËS DHERIKUPERIMIT ME FORCË TË BORXHIT

Sektori i antikontrabandës tokësore

Sektori i antikontrabandës detare

Sektori i rikuperimit me forcë të borxhit

DREJTORIA ANTITRAFIK

DREJTORIA E HETIMIT

DREJTORIA PËR MBROJTJEN EPRONËSISË INTELEKTUALE

DREJTORIA E KONTROLLITPASZHDOGANIMIT

Sektori i kontrollit tëvlerës/klasif ikimit/origj inës

Sektori i kontrollit të regjimeve doganore

DREJTORIA E INFORMACIONIT

Sektori i inteligjencës operative

Sektori i inteligjencës operative

Sektori i shkëmbimit tëinformacionit

DREJTORIA E ANALIZËS SË RISKUT DHEMONITORIMIT

Sektori i monitorimit

Sektori i analizës së riskut

KABINETI I DREJTORIT TËPËRGJITHSHËM

DREJTORIA E AUDITIT TËBRENDSHËM

Sektori i auditit f inanciar

Sektori i auditit operacional

DREJTORIA EMARRËDHËNIEVE ME JASHTË

DHE ME PUBLIKUN

DREJTORIA E INVESTIGIMIT TËBRENDSHËM DHE ANTIKORRUPSIONIT

DEPARTAMENTI IAKCIZëS

DREJTORIA TEKNIKE E AKCIZËS

Sektori i autorizimeve

Sektori i lehtësirave, klasif ikimit,pullave f iskale, garancive dheTVSH

Sektori i pajisjeve, matësve dhelinjave teknologjike

DREJTORIA E METODIKAVE DHE KONTROLLIT

Sektori i pijeve alkoolike

Sektori i produkteve energjitike

Sektori i produkteve të tjera

DEPARTAMENTI ITEKNOLOGJISË SËINFORMACIONIT

DREJTORIA E SISTEMEVE DHE SIGURISË

DREJTORIA E ZHVILLIMIT

DREJTORIA MBËSHTETËSE DHEZGJIDHJEVE (HELP DESK)

DREJTORIA E ANALIZAVE

Organigrama e DPD_2013.mmap - 1/29/2013 - Mindjet

24

Shtojca 2 Analiza e aktorëve të rëndësishëm për

mbrojtjen e pronësisë intelektuale për DPD

DPD

Strategjia eMbrojtjes së

PronësisëIntelektuale

Institucione/Agjenci Qeveritare

Ministria e Financës

Pritshmëria

Përfaqëson ADSH tek të tjerët; DPD nëpërgjithësi është pjesë e strategjisë sësaj për sa i përket problematikavebuxhetore, të performacës, integritetit,legjislacionit, që lidhen direkt apoindirekt me Pronësinë Intelektuale

Rëndësiadhekompetencat

Shumë i rëndësishëm

Raportet e ndërsjella Pozitive

Strategjitë dhe masat përkatëse

Rritja e bashkëpunimit është enevojshme (për alokimin e fondeve, përpërmirësimin e legjislacionit dhendërmarrjen e iniciativave ligjore)

Ministria e Ekonomisë, Tregtisë dhe Energjitikës

Pritshmëria

Zbatim të Marrëveshjeve (OBT, TRIPS),lehtësim të tregtisë (nëpërmjet proceduravetë thjeshtëzuara, aplikimin e metodave tëmenaxhimit të riskut)


Mjaftueshëm tërëndësishëm

Raportet e ndërsjella Neutrale

Strategjitë dhe masat përkatëseTakime të herëpasherëshme,bashkëpunim dhe komunikim më të mirë

Qeveria

Pritshmëria

Bashkëpunim me institucionet dheagjencitë e tjera qeveritare, afrim drejtintegrimit në BE


Shumë i rëndësishëm (miraton aktetligjore (Strategji, VKM, buxhetin)

Raportet e ndërsjella Pozitive


Promovim i administratës doganore,përmirësim i visibilitetit (dukshmërisë,paraqitjes) të doganave

Drejtoria e Përgjithshme ePatentave dhe Markave (DPPM)

PritshmëriaSigurim informacioni, bashkëpunim,plotësim i kërkesave/detyrave ligjore


Të rëndësishëm

Raportet e ndërsjella

Pozitive - Memorandum bashkëpunimi(bashkëpunim në nivel të kënaqshëm -trajnime dhe seminare të përbashkëtaedhe në kuadër të IPA që DPPM ka nëzbatim). Shkëmbim informacioni rastpas rasti nëpërmjet pikave tëpërbashkëta të kontaktit.


Përmirësim i nivelit të bashkëpunimit.Shkëmbime informacionesh mbi baza tërregullta.

Zyra Shqiptare për të Drejtat eAutorit (ZSHDA)

PritshmëriaSigurim informacioni, bashkëpunim,plotësim i kërkesave/detyrave ligjore

Rëndësia dhekompetencat

Të rëndësishëm



Përmirësim i nivelit të bashkëpunimit.Shkëmbime informacionesh mbi baza tërregullta.

Inspektoriati i Mbikqyrjes së Tregut

Pritshmëria Sigurim informacioni, bashkëpunim.

Rëndësia dhe kompetencat Shumë të rëndësishëm.

Raportet e ndërsjella Inspektoriati nuk është ende funksional.

Strategjitë dhe masat përkatëse Arritja e një niveli të lartë bashkëpunimi.

Drejtoria e Përgjithshme e Policisë së Shtetit

PritshmëriaSigurim informacioni, bashkëpunim,plotësim i kërkesave/detyrave ligjore.


Të rëndësishëm.

Raportet e ndërsjella Neutrale (mungon bashkëpunimi).


Përmirësim i nivelit të bashkëpunimit.Shkëmbime informacionesh mbi baza tërregullta. Hartimi i një MemorandumiBashkëpunimi dhe i aksioneve tëpërbashkëta.

Ministria e Shëndetësisë

Pritshmëria

Rezultate në evidentimin dhe asgjesimine medikamenteve të falsifikuara. Siguriminformacioni, bashkëpunim, plotësim ikërkesave/detyrave ligjore.

Rëndësia dhe kompetencat Të rëndësishëm.

Raportet e ndërsjella Neutrale (mungon bashkëpunimi).


Përmirësim i nivelit të bashkëpunimit.Shkëmbime informacionesh mbi baza tërregullta. Hartimi i një MemorandumiBashkëpunimi dhe i aksioneve tëpërbashkëta.

Institucione/Agjenci qeveritare tëtjera (Prokuroria, Gjykatat, Ministriae Drejtësisë, Ministria e Kulturës,Institucionet arsimore, etj.)

PritshmëriaSigurim informacioni, bashkëpunim,plotësim i kërkesave/detyrave ligjore.


Mjaftueshëm të rëndësishëm.

Raportet e ndërsjella Neutrale.

Strategjitë dhe masat përkatësePërmirësim i nivelit të bashkëpunimit.Shkëmbime ekperiencash.

Komuniteti i bisnesit (Mbajtësite së drejtave)

Pritshmëria

Profesionalizëm, lehtësi në procedura(procedura të thjeshtëzuara, kontrolleefikase, procedura online), trajtim tëbarabartë, transparencë, integritet (luftëndaj tregtisë së pandershme), kosto mëtë ulta të shërbimeve doganore (nëlidhje me bllokimin, magazinimin dheshkatërrimin e mallrave cenuese), rritjene bashkëpunimit me agjenci të tjerakombëtare dhe ndërkombëtare,respektimi i parimit "e drejta për t'udëgjuar", respektim të konfidecialitetit,fushata publicitare për rritjen endërgjegjësimit.


Shumë i rëndësishëm.


E komplikuar (Procedurat doganore nukjanë përvetësuar nga personeli doganor,vendimet e miratimit të kërkesave përveprim të DPD nuk zbatohen nga DegëtDoganore duke mos ushtruar kontrollepër mbrojtjen e të drejtave të cenuara.Informacionet shtesë të paraqitura ngambajtësit e së drejtave mungojnë osenuk përmbajnë informacion tëmjaftueshëm).


Më shumë informacion dhe shkëmbimembi baza të rregullta, zvogëlim tëkostove dhe pëmirësim të procedurave,kontrolle më të shpeshta, por tëfokusuara bazuar në analiza risku,seminare, konferenca, trajnime tëpërbashkëta.

Organizata dhe institucionendërkombëtare (KomisioniEvropian - DG TAXUD, OBD, OBT,etj. ...)

Pritshmëria

Përmirësim të cilësisë dheprofesionalizmit, zbatim të standardeve,kontribute për arritjen e objektivave,pjesëmarrje aktive në aktivitete etakime të përbashkëta.

Rëndësia dhe kompetencat

Shumë të rëndësishëm (përcaktojnëstandardet, miratojnë projektet ezhvillimit p.sh. IPA, organizojnëtrajnime, mundësojnë akses në bazat etë dhënave, etj.).

Raportet e ndërsjella Të mira, korrekte.

Strategjitë dhe masat përkatëseBashkëpunim më të mirë, takime më tëshpeshta, më shumë praktikë.

Qytetarët dhe publiku

Pritshmëria

Transparencë, etikë dhe besueshmëri,profesionalizëm, informacion, siguri dhe(safety).

Rëndësia dhe kompetencatMjaftueshëm të rëndësishëm.

Raportet e ndërsjellaImazh jo shumë pozitiv.


Botime, publikime, përmirësim tëmarrëdhënieve, e drejta për t'u ankuardhe për t'u dëgjuar, reklamim i anëvedhe rezultateve pozitive, kontribut nëfushatat e ndërgjegjësimit.

Parlamenti

PritshmëriaZbatim të ligjit dhe integritet në punë.

Rëndësia dhe kompetencatI rëndësishëm.

Raportet e ndërsjellaNeutrale (jo bashkëpunim tëdrejtpërdrejtë).

Strategjitë dhe masatpërkatëse

Rritja e ndërgjegjësimit mbi rëndësisnëe rolit të doganave. Raporte dheinformacione.

Analiza e aktorëve të rëndësishëm për mbrojtjen e pronësisë intelektuale për DPD.mmap - 1/29/2013 - Mindjet

26

Shtojca 3 Analiza e aktorëve të rëndësishëm për

mbrojtjen e pronësisë intelektuale për DMPI

DMPI

Strategjia eMbrojtjes së

PronësisëIntelektuale

Komuniteti i bisnesit (Mbajtësite së drejtave)

Pritshmëria

Profesionalizëm, lehtësi dhe shpejtësi nëprocedura (procedura online), trajtim tëbarabartë, transparencë, integritet (luftëndaj tregtisë së pandershme), kosto mëtë ulta të shërbimeve doganore (nëlidhje me bllokimin, magazinimin dheshkatërrimin e mallrave cenuese),rritjen e bashkëpunimit me agjenci tëtjera kombëtare dhe ndërkombëtare,respektim të konfidecialitetit, fushatapublicitare për rritjen e ndërgjegjësimit.


Shumë i rëndësishëm.


E komplikuar (Procedurat doganore nukjanë përvetësuar nga personeli doganor,vendimet e miratimit të kërkesave përveprim të DPD nuk zbatohen nga DegëtDoganore duke mos ushtruar kontrollepër mbrojtjen e të drejtave të cenuara.Informacionet shtesë nga ana mbajtësvetë së drejtave janë shpesh të paplotaose mungojnë).


Më shumë informacion dhe shkëmbimembi baza të rregullta, zvogëlim tëkostove dhe pëmirësim të procedurave,kontrolle më të shpeshta, por tëfokusuara bazuar në analiza risku,seminare, konferenca, trajnime tëpërbashkëta.

Organizata dhe institucionendërkombëtare (KomisioniEvropian - DG TAXUD, OBD, OBT,etj. ...)

Pritshmëria

Përmirësim të cilësisë dheprofesionalizmit, zbatim të standardeve,kontribute për arritjen e objektivave,pjesëmarrje aktive në aktivitete etakime të përbashkëta.

Rëndësia dhe kompetencat

Shumë të rëndësishëm (përcaktojnëstandardet, miratojnë projektet ezhvillimit p.sh. IPA, organizojnëtrajnime, mundësojnë akses në bazat etë dhënave, etj.).

Raportet e ndërsjella Korrekte.

Strategjitë dhe masat përkatëseBashkëpunim më të mirë, takime më tëshpeshta, më shumë praktikë.

Qytetarët dhe publiku

Pritshmëria

Transparencë, etikë dhe besueshmëri,profesionalizëm, informacion, siguri dhe(safety).

Rëndësia dhe kompetencatMjaftueshëm të rëndësishëm.

Raportet e ndërsjellaImazh jo shumë pozitiv.


Botime, publikime, përmirësim tëmarrëdhënieve, e drejta për t'u ankuardhe për t'u dëgjuar, reklamim i anëvedhe rezultateve pozitive, kontribut nëfushatat e ndërgjegjësimit.

Degët Doganore

Pritshmëria

Udhëzime të qarta, përmirësim tëteknologjisë, informacionit, pajisjeve,baza të dhënash, etj., komunikim më tëshpeshtë, trajnime të vazhdueshme,vlerësim objektiv të performancës,motivim përfshirë dhe shpërblimet,feedback nga niveli i lartë i menaxhimit.

Rëndësia dhe kompetencatShumë të rëndësishëm.


Jo shumë efektive. Raste të pakta tëraportimeve mbi shkeljet e të drejtavetë pronësisë intelektuale. Shfaqen të painteresuar.

Strategjitë dhe masat përkatëseManuale dhe udhëzime të Drejtorisë sëPërgjithshme të Doganave, trajnime.

Drejtoria e Përgjithshme e Doganave

Drejtoria e Analizës së Riskut dhe Monitorimit

Pritshmëria

Propozime për profile risku efektive, asmë të detajuara dhe me as më shumëinformacion të vlefshëm.

Strategjitë dhe masat përkatëseKomunikim të shpejtë dhe bashkëpunim

Raportet e ndërsjellaKorrekte.

Rëndësia dhe kompetencatShumë i rëndësishëm.

Drejtoria Juridike

Pritshmëria

Përgatitje e ndryshimeve legjislative dheakteve të nivelit të tretë. Paraqitjekorrekte të rezultateve në zbatimin embrojes së të drejtave të pronësisëintelektuale dhe përgatije tëraportimeve të ndryshme(kombëtare/ndërkombëtare) në kohëdhe cilësi


Strategjia Kombëtare për PronësinëIntelektuale dhe Industriale 2010 -2015. Komunikim të shpejtë dhebashkëpunim

Strategjia e Biznesit e AdministratësDoganore Shqiptare



Drejtoria e Menaxhimit të Burimeve Njerëzore

Drejtoria e Marrëdhënieve meJashtë dhe me Publikun

Pritshmëria

Zbatim me korrektësi të projekteve IPA,etj. Shpejtësi dhe seriozitet nëraportimet në lidhje me takimetndërkombëtare


Strategjia Kombëtare për PronësinëIntelektuale dhe Industriale 2010 -2015. Projekti IPA 2011



Rëndësia dhe kompetencatTë rëndësishëm.

Hierarkia institucionale (Drejtori iPërgjithshëm dhe Zv.Drejtorët ePërgjithshëm)

Pritshmëria

Rezultate në zbatimin e mbrojes së tëdrejtave të pronësisë intelektuale (dukemirëpërdorur teknologjinë einformacionit, informacionet, pajisjet,bazat e të dhënave, etj.). Profile riskuefektive. bashkëpunim më të mirë meDegët Doganore dhe Drejtoritë brendaDPD, si dhe me strukturat e tjerashtetërore të angazhuara direkt apoindirekt me mbrojtjen e pronësisëintelektuale.


Strategjia Kombëtare për PronësinëIntelektuale dhe Industriale 2010 -2015.




Analiza e aktorëve të rëndësishëm për mbrojtjen e pronësisë intelektuale për DMPI.mmap - 1/29/2013 - Mindjet

28

Shtojca 4 Plani i veprimit për mbrojtjen e të drejtave të pronësisë intelektuale

PLANI I VEPRIMIT PËR MBROJTJEN E TË DREJTAVE TË PRONËSISË INTELEKTUALE

2013 - 2014

DREJTORIA PËR MBROJTJEN E PRONËSISË INTELEKTUALE Institucioni

DREJTORIA E PËRGJITHSHME E DOGANAVE

Statusi:

PEZULL

Personi përgjegjës për plotësimin e formularit

GENTI ÇANI

Personi përgjegjës për miratimin

FLAMUR GJYMISHKA

Pozicioni

DREJTOR I DREJTORISË PËR MBROJTJEN E PRONËSISË INTELEKTUALE

Data

30.01.2013

PLANI I VEPRIMIT

Objektivi i përgjithshëm:

Të marrë masat e nevojshme për të garantuar një nivel mbrojtjeje së të drejtave të pronësisë intelektuale, industriale dhe tregtare të njëjtë me atë që ekziston në BE, përfshirë mjetet e efektshme për realizimin e këtyre të drejtave.

ZBATIMI

MONITORIMI DHE VLERËSIMI

Çfarë duhet bërë?

Nga kush dhe kur?

Me çfarë burimesh?

Çfarë të dhënash tregojnë progres?

Rreziqet dhe sfidat

Prioriteti

OBJEKTIVI 1: TË PËRMIRËSOJË DHE PËRDITËSOJË KUADRIN LIGJOR NË PËRPUTHJE ME LEGJISLACIONIN E BE

Aktiviteti 1

Draftimi i një VKM të re/ndryshuar në përputhje me Rregulloren e re të Këshillit që ndryshon/zëvendëson Rregulloren aktuale të Këshillit (EC) 1383/2003)* * Lidhet dhe me Aktivitetin 2 të Objektivit 8


Drejtoria Juridike Afati kohor 2013 - 2014 (Në varësi të hyrjes në fuqi në BE të Rregullores së re të Këshillit që ndryshon/zëvendëson Rregulloren aktuale të Këshillit (EC) 1383/2003)

Të veta (kosto administrative)

Hyrja në fuqi e VKM (që ndryshon/zëvendëson VKM Nr. 205, datë 13.01.1999)

Ligji/VKM miratohet

Vonesa procedurale administrative;

Ndryshime të vendit të punës të personelit doganor

Mesatar

OBJEKTIVI 2: TË FORCOJË KAPACITETET ADMINISTRATIVE TË DREJTORISË SË PËRGJITHSHME TË DOGANAVE DHE DEGËVE DOGANORE

Aktiviteti 1

Hartimi i planit vjetor të trajnimeve mbi mbrojtjen e të drejtave të pronësisë intelektuale (i përshtatur sipas nevojave - tailor-made)


Drejtoria e Menaxhimit të Burimeve Njerëzore Afati: 02/2013


Plani i përfunduar vjetor i trajnimit për pronësinë intelektuale

Mungesa e një informacioni të detajuar mbi trajnimet në administratë dhe nevojave përkatëse për trajnim, mungesa e identifikimit saktë të mediumit

I lartë

Aktiviteti 2

Zhvillim i trajnimeve në Degën e Doganës Durrës


Në bashkëpunim me Drejtorinë e Menaxhimit të Burimeve Njerëzore

Degën e Doganës Durrës

Mbështetur nga Drejtoria e Burimeve Mbështetëse Afati: 12/2013


Kosto të Projektit IPA 2011

Kosto shtesë në varësi të vendit të zhvillimit të aktivitetit

Realizimi/organizimi i trajnimit në Degën e Doganës Durrës

Prezantimet dhe materialet e tjera përkatëse që përdoren gjatë trajnimit

Lista e pjesëmarrësve në trajnim

Formularët e vlerësimit

Vonesa procedurale administrative

Kufizime në mbështetjen financiare dhe në pajisjet ndihmëse të teknologjisë së informacionit

Probleme të logjistikës

Rotacion i personelit të trajnuar doganor

Kufizime në mbështetjen

I lartë

financiare për të përballuar ekspertizë të huaj

Aktiviteti 3

Zhvillim i trajnimeve në Degën e Doganës Tiranë


Në bashkëpunim me: Drejtorinë e Menaxhimit të Burimeve Njerëzore

Degën e Doganës Tiranë





Realizimi/organizimi i trajnimit në Degën e Doganës Tiranë







Humbje të personelit të trajnuar si rrjedhojë e rotacionit

Kufizime në mbështetjen financiare për të përballuar ekspertizë të huaj

I lartë

Aktiviteti 4

Zhvillim i trajnimeve në Degën e Doganës Rinas



Degën e Doganës Rinas





Realizimi/organizimi i trajnimit në Degën e Doganës Rinas









I lartë

Aktiviteti 5

Zhvillim i trajnimeve në Degën e Doganës Fier dhe Vlorë



Degën e Doganës Fier dhe Vlorë




Kosto shtesë në varësi të vendit të zhvillimit të aktivitetit ose të ekspertit të përzgjedhur

Realizimi/organizimi i trajnimit në Degën e Doganës Fier dhe Vlorë









I lartë

Aktiviteti 6

Zhvillim i trajnimeve në Degën e Doganës Elbasan


Në bashkëpunim me:


Kosto të Projektit IPA

Realizimi/organizimi i trajnimit në Degën e Doganës Elbasan

Prezantimet dhe materialet e tjera


Kufizime në mbështetjen

I lartë

Drejtorinë e Menaxhimit të Burimeve Njerëzore

Degën e Doganës Elbasan


2011

Kosto shtesë në varësi të vendit të zhvillimit të aktivitetit ose të ekspertit të përzgjedhur

përkatëse që përdoren gjatë trajnimit



financiare dhe në pajisjet ndihmëse të teknologjisë së informacionit




Aktiviteti 7

Zhvillim i trajnimeve në Drejtorinë e Antikontrabandës dhe Rikuperimit me Forcë të Borxhit



Drejtorinë e Antikontrabandës dhe Rikuperimit me Forcë të Borxhit





Realizimi/organizimi i trajnimit në Drejtorinë e Antikontrabandës dhe Rikuperimit me Forcë të Borxhit







Qarkullim/transferim i personelit të trajnuar doganor


I lartë

OBJEKTIVI 3: TË SIGUROJË NJË MODUL TË PROCESIMIT ELEKTRONIK TË KËRKESAVE PËR VEPRIM DOGANOR DHE PROCEDURAVE TË MBROJTJES SË PRONËSISË INTELEKTUALE

Aktiviteti 1

Vënia në zbatim i modulit elektronik në kuadër të implementimit të zgjatjes të Programit SEED


Drejtoria e Teknologjisë së Informacionit

Drejtoria e Burimeve Mbështetëse

Afati kohor: 2013

Buxheti i BE (në rast se moduli është ndërtuar me fondet e BE

Moduli i pronësisë intelektuale INES + është plotësisht funksional


Kufizime në mbështetjen financiare dhe në pajisje

Probleme me zbatimin të tilla si mospërshtatja/papajtueshmëria modulit me hardware ekzistues në Drejtorinë e Përgjithshme të Doganave

I lartë

OBJEKTIVI 4: TË NDËRTOJË/PËRMIRËSOJË NJË SISTEM TË MENAXHIMIT TË RISKUT EFEKTIV PËR MBROJTJEN E TË DREJTAVE TË PRONËSISË INTELEKTUALE

Aktiviteti 1

Analizimi i efektivitetit të profileve të riskut ekzistuese për pronësinë intelektuale

Drejtoria e Analizës së Riskut dhe Monitorimit

Në bashkëpunim me: Drejtorinë për Mbrojtjen e Pronësisë Intelektuale dhe

Komitetin e Menaxhimit të Riskut Afati: 2013 – 2014 (proces në vazhdimësi)


Raporti i përfunduar analitik i profileve të riskut

Profile të riskut të reja/përditësuara në sistemin Asycuda World

Mungesa e informacioneve të vlefshme për ndërtimin e profileve të riskut, në kërkesat për veprim të mbajtësve të së drejtave

Kapacitetet institucionale për menaxhimin e riskut

Mbajtja e një sistemi të qëndrueshëm të menaxhimit të riskut (të përditësuar)

Zbatimi i vazhdueshëm i procedurave të vlerësimit të riskut (përfshirë feedback) në Degët Doganore

I lartë

Aktiviteti 2

Krijimi/përditësimi i profileve të riskut

I lartë

OBJEKTIVI 5: TË HARTOJË DHE MIRATOJË MANUALE MBI MBROJTJEN E TË DREJTAVE TË PRONËSISË INTELEKTUALE NË PËRPUTHJE ME UDHËZUESIT E BE

Aktiviteti 1

Hartimi i një udhëzimi mbi zbatimin e procedurave doganore për mbrojtjen e të drejtave të pronësisë intelektuale për personelin doganor (Degët Doganore)


Projekti IPA 2011 “Mbështetje për Administratën Doganore Shqiptare”

Në bashkëpunim me: Drejtorinë e Procedurave, Kontrollit të Pagesave dhe Garancive Doganore

Drejtorinë Juridike Afati: 06/2013 - 2014



Udhëzimi i miratuar mbi zbatimin e procedurave doganore për mbrojtjen e të drejtave të pronësisë intelektuale për personelin doganor (Degët Doganore)

Udhëzimet/manualet ekzistuese për mbrojtjen e të drejtave të pronësisë intelektuale (për personelin doganor dhe mbajtësit e së drejtave), të miratuara


Qarkullim/transferim i personelit doganor

I lartë

Aktiviteti 2

Përditësimi i udhëzimeve/manualeve ekzistuese për mbrojtjen e të drejtave të pronësisë intelektuale (për personelin doganor dhe mbajtësit e së drejtave)

OBJEKTIVI 6: TË ORGANIZOJË DHE/OSE MARRË PJESË NË FUSHATA NDËRGJEGJËSUESE

Aktiviteti 1

Dhoma Amerikane e

Kosto të Dhomës

Realizimi i takimit vjetor me Dhomën

Mungesë bashkëpunimi

Mesatar

Pjesëmarrja në takimin vjetor me Dhomën Amerikane të Tregtisë

Tregtisë

Drejtoria e Përgjithshme e Doganave Afati: 12/2013

Amerikane të Tregtisë

Amerikane të Tregtisë dhe Drejtorisë së Përgjithshme të Doganave.

Buletini mbi rezultatet e takimit i Dhomës Amerikane të Tregtisë

Raporti i Drejtorisë së Përgjithshme të Doganave mbi rezultatet e takimit

ndërmjet Dhomës Amerikane të Tregtisë dhe Drejtorisë së Përgjithshme të Doganave.

Aktiviteti 2

Organizimi i një fushate ndërgjegjësimi në Ditën Ndërkombëtare të Pronësisë Intelektuale


Në bashkëpunim me: Ministrinë e Financave

Zyrën Shqiptare për të Drejtën e Autorit

Drejtorinë e Përgjithshme e Patentave dhe Markave (në rast të organizimeve të përbashkëta) Afati: 26/4/2013


Kosto financiare të institucioneve të tjera të interesuara

Kosto financiare shtesë në varësi të llojit të fushatës ndërgjegjësuese të përzgjedhur (për prodhimin dhe shpërndarjen e broshurave, fletëpalosjeve, kartolinave, posterave, publikimeve në media, organizimit të takimeve me aktorët e interesuar, etj.)

Posterat/kartolinat/broshurat e shtypura dhe të shpërndara

Pasqyrimi i aktivitetit në media

Kufizime në mbështetjen financiare për financimin e fushatës

Bashkëpunim i dobët ndërmjet institucioneve

Mungesa e një kuptimi të qartë mbi përcaktimin e grupeve në fokus, të cilave u adresohet fushata

I lartë

OBJEKTIVI 7: TË RRISË BASHKËPUNIMIN ME AKTORËT E TJERË TË LIDHUR ME TË DREJTAT E PRONËSISË INTELEKTUALE

Aktiviteti 1

Nënshkrimi i Marrëveshjeve të reja të Bashkëpunimit apo përmirësimi/përditësimi i atyre ekzistuese

Drejtoria e Përgjithshme e Doganave (Drejtoria për Mbrojtjen e Pronësisë Intelektuale)

Ministria e Financave

Zyra Shqiptare për të Drejtën e Autorit

Drejtoria e Përgjithshme e Patentave dhe Markave

Drejtoria e Përgjithshme e Tatimeve

Drejtoria e Përgjithshme e Policisë së Shtetit

Biznesi


Kosto administrative të institucioneve dhe agjencive të tjera të interesuara

Kosto të biznesit

Marrëveshjet e Bashkëpunimit të reja apo të përmirësuara/përditësuara

Rritja e numrit të kërkesave për veprim doganor si rrjedhojë bashkëpunimit më të mirë dhe funksional

Rritja dhe përmirësimi i cilësisë dhe shpejtësisë së shkëmbimit të informacioneve

Trajnime dhe aktivitete të përbashkëta

Pengesa/barriera në komunikim dhe në ndarjen/shkëmbimin e informacionit

Mungesa e një baze të dhënash të përbashkët apo të aksesueshme nga të gjithë

Mesatar

Aktiviteti 2

Shkëmbimi i informacioneve

I lartë

Aktiviteti 3

Realizimi i aktiviteteve të përbashkëta: trajnime, seminare, workshope, aksione apo dhe inspektime të përbashkëta

I lartë

Afati: Proces në vazhdimësi

OBJEKTIVI 8: TË RRISË BASHKËPUNIMIN NDËRKOMBËTAR

Aktiviteti 1

Pjesëmarrje aktive në veprimtari ndërkombëtare (trajnime, seminare, workshope, vizita studimore), aktivitete të përbashkëta/koordinuara dhe përdorimi i portaleve apo bazave të së dhënave të informacioneve me akses të kufizuar


Administrata të tjera doganore

Komisioni Evropian (DG Taxud)

Organizata Botërore e Pronësisë Intelektuale

Organizata Botërore e Doganave

SELEC

Iniciativa e Bashkëpunimit të Venecias Afati: Proces në vazhdimësi


Kosto të pjesëmarrjes dhe/ose organizimit të aktiviteteve

Numri i veprimtarive ndërkombëtare ku merret pjesë (trajnime, seminare, workshope, vizita studimore), aktivitete të përbashkëta/koordinuara

Rritja e numrit të përdoruesve të personelit doganor të portalit IPM të OBD

Rritja e numrit të përdoruesve të certifikuar të personelit doganor të portalit IPM të OBD

Kufizime financiare për pjesëmarrjen dhe/ose organizimin e aktiviteteve ndërkombëtare

Kapacitete të pa kualifikuara administrative në terren (Degë Doganore)

I lartë

Aktiviteti 2

Pjesëmarrje aktive në veprimtaritë e parashikuara në Projektin IPA 2011 “Mbështetje për Administratën Doganore Shqiptare” *

* Lidhet dhe me Aktivitetin 1 të Objektivit 1


Komisioni Evropian (DG Taxud) Afati: 06/2013 - 2014

Kosto të projektit IPA 2011 (Buxheti i BE)


Numri i veprimtarive kombëtare dhe ndërkombëtare ku merret pjesë (trajnime, seminare, workshope, vizita studimore), aktivitete të përbashkëta/koordinuara

Udhëzime/rregullore të reja të përditësuara

Vonesa procedurale administrative për fillimin e projektit

Qarkullim/transferim i personelit doganor

Bashkëpunim i dobët ndërmjet institucioneve të BE dhe personelit doganor

I lartë

Documents

Strategjia ipr dpd detyre doganore