stan sanitarno-higieniczny województwa warmińsko-mazurskiego

STAN SANITARNO-HIGIENICZNYWOJEWÓDZTWAWARMIŃSKO-MAZURSKIEGO

2011

Laboratorium Badań Epidemiologiczno-Klinicznych wykonuje badania: w bakteriologicznew wirusologicznew serologicznew parazytologicznew środowiska szpitalnegow materiału środowiskowegow wód użytkowych w kierunku Legionellaw czynników biologicznych w środowisku pracy metodami

tradycyjnymi, komercyjnymi, biologii molekularnej. WSSE w Olsztynie, ul. Żołnierska 16, tel. 89 524 83 97, 89 524 83 83, 89 524 83 42

Próby przyjmowane są w dni powszednie: w od poniedziałku do piątku: – od osób zdrowych (badających się do karty zdrowia) w godz. 7.30-12.00 – od osób chorych w godz. 7.30-16.30w w soboty w godz. 8.00-10.00

Laboratorium Badań Środowiskowych i Żywności wykonuje badania:w zanieczyszczenia powietrza i parametrów czynników

fizycznych w miejscu pracy, mieszkaniowym i obiektach użyteczności publicznej

w wody przeznaczonej do spożycia oraz kąpieli i rekreacjiw zanieczyszczenia powietrza atmosferycznegow zanieczyszczenia glebyw fizyko-chemiczne i mikrobiologiczne produktów

żywnościowych i przedmiotów przeznaczonych do kontaktu z żywnością

PSSE Bartoszyce11-200 Bartoszyceul. Boh. Warszawy 12fax. 89 762 21 50tel. 89 762 32 57

PSSE Braniewo14-500 Braniewoul. Królewiecka 26fax 55 243 23 81tel. 55 243 25 45

PSSE Działdowo13-200 Działdowoul. Biedrawy 5 fax 23 697 26 34tel. 23 697 26 34

PSSE Elbląg82-300 Elblągul. Królewiecka 195fax 55 232 74 31tel. 55 232 32 60

GSSE Elbląg82-300 Elblągul. Bema 17fax 55 233 74 09tel. 55 232 70 80

PSSE Ełk19-300 Ełkul. Toruńska 6 A/1fax 87 621 77 64tel. 87 621 77 50

PSSE Giżycko 11-500 Giżyckoul. Suwalska 3fax 87 428-58-74tel. 87 428-54-98

PSSE Gołdap19-500 Gołdapul. Wolności 11fax 87 615 06 77tel. 87 615 15 47

PSSE Iława 14-200 Iławaul. Sienkiewicza 10fax 89 649 04 21tel. 89 649 04 20 PSSE Kętrzyn 11-400 Kętrzynul. J. Piłsudskiego 5fax 89 754 21 41tel. 89 754 21 40

Graniczna i Powiatowe Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne woj. warmińsko-mazurskiego

WSSE w Olsztynie, ul. Żołnierska 16w Oddział Badania Wody, Gleby, Powietrza, tel. 89 524 83 14

lub 89 524 83 12, 89 524 83 09w Oddział Badania Żywności, Przedmiotów Użytku, tel. 89 524 83 35w Oddział Badania Środowiska Pracy, tel. 89 524 84 30w Oddział Aparatury Specjalnej, tel. 89 524 84 36w Oddział Badań Radiologicznych, tel. 89 524 84 12

Punkt Szczepień Profilaktycznych WSSE w Olsztynie, ul. Żołnierska 16, pok 703 wykonuje stacjonarne szczepienia indywidualne oraz grupowe (stacjonarne i wyjazdowe) przeciw:w rakowi szyjki macicy (HPV)w grypiew haemophylus influenzae typu Bw ospie wietrznejw kleszczowemu zapaleniu opon mózgowych i mózguw wirusowemu zapaleniu wątroby typu A i Bw rotawirusomw różyczce, świncew meningokokom typu Cw pneumokokom i innym

Zaszczepić się można w poniedziałki i czwartki w godz. 10-15.30, w innych godzinach lub pozostałych dniach tygodnia po uzgodnieniu.Tel. 89 524 83 64, 89 524 84 53; fax 89 527 99 28e-mail: [email protected] Punkt Konsultacyjno-DiagnostycznyBadanie w Kierunku HIV bezpłatne i anonimowe czynny we wtorki i czwartki w godz. 15-18 w budynku WSSE w Olsztynie przy ul. Żołnierskiej 16, pok. 15 (parter), tel. 89 524 83 59

PSSE Lidzbark Warmiński11-100 Lidzbark Warmińskiul. Orła Białego 6fax 89 767 25 82tel. 89 767 23 22

PSSE Mrągowo11-700 Mrągowoul. Królewiecka 60 Bfax 89 741 26 34tel. 89 741 26 34

PSSE Nidzica13-100 Nidzicaul. Żeromskiego 8fax 89 625 83 20tel. 89 625 20 81

PSSE Nowe Miasto Lubawskie13-300 Nowe Miasto Lubawskieul. Grunwaldzka 3fax 56 472 64 28tel. 56 474 26 92

PSSE Olecko19-400 Oleckoul. Wojska Polskiego 13fax 87 520 20 65tel. 87 520 30 55

PSSE Olsztyn10-561 Olsztynul. Żołnierska 16 fax 89 527 43 10tel. 89 524 83 00

PSSE Ostróda14-100 Ostródaul. Kościuszki 2fax 89 646 08 80tel. 89 646 08 70

PSSE Pisz12-200 Piszul. Warszawska 5fax 87 423 27 80tel. 87 423 23 78

PSSE Szczytno12-100 Szczytnoul. Skłodowskiej 8fax 89 623 24 20tel. 89 624 87 31

PSSE Węgorzewo11-600 Węgorzewoul. 3 Maja 17 Bfax 87 427 28 83tel. 87 427 28 13

WOJEWÓDZKA STACJA SANITARNO-EPIDEMIOLOGICZNA W OLSZTYNIE

Stan sanitarno-epidemiologiczny województwa warmińsko-mazurskiego w roku 2011

Szanowni Państwo

Miniony rok był dla Państwowej Inspekcji Sanitarnej wyjątkowo bogaty w wy-darzenia. Rozpoczął się rosnącą liczbą zachorowań na grypę i schorzenia gry-popodobne. Tylko w ciągu trzech pierwszych miesięcy 2011 roku zachorowało ponad 22 tysiące osób, u 109 laboratoryjnie potwierdzono grypę, w tym u 90 wyizolowano wirus A/H1N1. Grypa była przyczyną pięciu zgonów.

W maju pojawiły się doniesienia o zachorowaniach na terenie Niemiec i in-nych krajów Unii Europejskiej spowodowanych prawdopodobnie spożyciem warzyw i owoców zanieczyszczonych przez bakterie Escherichia coli. Od końca maja do połowy sierpnia przeprowadziliśmy ponad 1600 kontroli w obiektach obrotu żywnością i zakładach żywienia zbiorowego. Monitorowaliśmy obecność świeżych warzyw i owo-ców z Hiszpanii, Niemiec i Holandii, pobieraliśmy do badań próbki warzyw i owoców w kierunku obecno-ści bakterii E. coli. W żadnej z pobranych prób nie stwierdziliśmy występowania groźnej bakterii. Dwie osoby z naszego województwa zachorowały na bakteryjne zakażenia jelitowe wywołane przez E. coli en-terokrwotoczne po pobycie w Niemczech.

Jesienią naszą uwagę skupiły informacje dotyczące słodyczy, które zawierały barwniki należące do „gru-py Southampton”, mogące powodować u dzieci nadmierną pobudliwość. Przeprowadziliśmy ponad 200 kontroli, głównie w szkolnych sklepikach. Po naszej interwencji przedsiębiorcy wycofali z obrotu ok. 12 500 produktów.

W 2011 roku weszło w życie rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej dotyczące bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach. Przepis ten od 1 września 2011 r. wpro-wadził obowiązek zapewnienia w pomieszczeniach sanitarno-higienicznych ciepłej i zimnej bieżącej wody przy wszystkich umywalkach oraz środków higieny osobistej. Od 1 września do 7 października w szkołach województwa warmińsko-mazurskiego przeprowadziliśmy 169 kontroli pod kątem zapewnienia ciepłej bieżącej wody, środków higieny osobistej oraz sprawności urządzeń sanitarnych. W części skontrolowa-nych podmiotów stwierdziliśmy nieprawidłowości, co zaowocowało 29 decyzjami administracyjnymi.

Ogólnie zaś, stan sanitarno-epidemiologiczny naszego województwa w 2011 r. był dobry. Wart podkre-ślenia jest fakt, że systematycznie poprawia się sytuacja w zakładach pracy, placówkach służby zdrowia, szkołach, obiektach turystycznych, placówkach handlowo-usługowych.

Pełną wersję raportu o stanie sanitarno-higienicznym naszego regionu, jak również wiele interesujących informacji na temat działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej w regionie mogą Państwo znaleźć na naszej stronie internetowej: www.wsse.olsztyn.pl

Warmińsko-Mazurski PaństwowyWojewódzki Inspektor Sanitarny

Janusz Dzisko

http://www.wsse.olsztyn.pl/

Spis treści

Warunki zdrowotne środowiska . . . . . . . . . . . . . 3

Higiena Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku . . . 9

Laboratorium Badań Środowiskowych i Żywności . . . 14

Środowisko pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

Higiena dzieci i młodzieży . . . . . . . . . . . . . . . . 20

Oddział Higieny Radiacyjnej . . . . . . . . . . . . . . . 22

Zwalczanie chorób zakaźnych . . . . . . . . . . . . . . 23

Sekcja szczepień ochronnych . . . . . . . . . . . . . . 27

Laboratorium Badań Epidemiologiczno-Klinicznych . . . 27

Promocja zdrowia i oświata zdrowotna . . . . . . . . . 29

Zapobiegawczy Nadzór Sanitarny . . . . . . . . . . . . 32

WARMIŃSKO-MAZURSKIPAŃSTWOWY WOJEWÓDZKI INSPEKTOR SANITARNY

lek. med. wet. Janusz Dziskotel. 89 52 75 580, fax 89 67 91 691; [email protected]

ZASTĘPCA WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO PAŃSTWOWEGOWOJEWÓDZKIEGO INSPEKTORA SANITARNEGO

mgr inż. Maria Mindrowtel. 89 52 75 580, 89 52 48 348; [email protected]

KIEROWNIK ODDZIAŁU HIGIENY ŻYWNOŚCI, ŻYWIENIA I PRZEDMIOTÓW UŻYTKU mgr inż. Magdalena Woltmanowska

tel. 89 52 48 353; [email protected]

KIEROWNIK ODDZIAŁU EPIDEMIOLOGIImgr inż. Małgorzata Dobrzańska


KIEROWNIK ODDZIAŁU HIGIENY PRACY mgr Bożena Najda


KIEROWNIK ODDZIAŁU HIGIENY RADIACYJNEJ mgr Renata Ozga


KIEROWNIK ODDZIAŁU HIGIENY DZIECI I MŁODZIEŻY mgr Jacek Szydłowski


P.O. KIEROWNIKA ODDZIAŁU HIGIENY KOMUNALNEJ mgr Agnieszka Jankowska


KIEROWNIK ODDZIAŁU ZAPOBIEGAWCZEGO NADZORU SANITARNEGO mgr Małgorzata Babicka


KIEROWNIK ODDZIAŁU PROMOCJI ZDROWIA I OŚWIATY ZDROWOTNEJ mgr Radosław Gruss


KIEROWNIK ODDZIAŁU ORGANIZACYJNEGO mgr Izabela Nowicka


KIEROWNIK LABORATORIUM BADAŃ ŚRODOWISKOWYCH I ŻYWNOŚCI mgr inż. Grażyna Boguszewicz


KIEROWNIK LABORATORIUM BADAŃ EPIDEMIOLOGICZNO-KLINICZNYCH mgr Małgorzata Dziedziech


GŁÓWNA. KSIĘGOWA mgr inż. Monika Łapińska


GŁÓWNY SPECJALISTA DS. SYSTEMU JAKOŚCI mgr inż. Anna Krupowicz


RADCY PRAWNImgr Ewa Januszkiewicz, mgr Anita Ozga-Konopka, mgr Katarzyna Godlewska


KIEROWNIK SEKCJI DS. KADR I SZKOLENIAmgr Iwona Kaczor


KIEROWNIK SEKCJI TECHNICZNEJ inż. Marek Ławrynowicz


KIEROWNIK ODDZIAŁU ADMINISTRACYJNO-GOSPODARCZEGO I OBSŁUGI mgr Kazimiera Busse


KIEROWNIK SEKCJI STATYSTYKI MEDYCZNEJ I INFORMACJI mgr Krystyna Korejwo


KIEROWNIK SEKCJI DS. SZCZEPIEŃ OCHRONNYCHlek. med. wet. Marek Behan

tel. 89 533 14 87 lub 89 52 48 451; [email protected]

ASYSTENT WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO PAŃSTWOWEGOWOJEWÓDZKIEGO INSPEKTORA SANITARNEGO

mgr Anna Wagnertel. 89 527 55 80, 89 52 48 448; [email protected]

KIEROWNIK SEKCJI DS. ORGANIZACJI, RZECZNIK PRASOWY

mgr Elżbieta Łabajtel. 89 52 48 455; [email protected]

KIEROWNIK SEKCJI INFORMATYKIinż. Rafał Banach


SPECJALISTA DS. BHPBarbara Suwalska


Komórki organizacyjne Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Olsztynie

Opracowano w Wojewódzkiej Stacji

Sanitarno-Epidemiologicznej w Olsztynie

ul. Żołnierska 16, 10-561 Olsztyn

Tel. 89 524 83 00, fax: 89 679 16 99

www.wsse.olsztyn.pl; e-mail: [email protected]

Redakcja materiałów: Elżbieta Łabaj

Zdjęcia: archiwum WSSE

Opracowanie graficzne i skład:

Studio Projekt, Olsztyn, ul. Żbicza 23

tel. 89 523 80 59; e-mail: [email protected]


3Stan sanitarno-epidemiologiczny województwa warmińsko-mazurskiego w roku 2011

U stawa z 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej stanowi, że do zakresu działania Pań-stwowej Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie bieżące-

go nadzoru sanitarnego należy kontrola przestrzegania prze-pisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne, w szczególności dotyczące m.in. higieny środowiska, a zwłaszcza wody do spożycia, czystości powietrza atmos-ferycznego, gleby, wód i innych elementów środowiska w zakresie ustalonym w odrębnych przepisach. Powyższe zadania realizują pracownicy pionu higieny komunalnej, czuwając nad bezpieczeństwem sanitarnym ludności po-przez sprawowanie nadzoru nad obiektami użyteczności publicznej i urządzeniami wodnymi.

Działalność kontrolna w obiektach nadzorowanych

W 2011 roku pod nadzorem pionu higieny komunalnej znajdowa-ło się 6295 obiektów użyteczności publicznej, wśród nich m.in. domy pomocy społecznej, obiekty świadczące usługi noclegowe (noclegownie, hotele, motele, pensjonaty, kempingi, domy wy-cieczkowe, schroniska), obiekty świadczące usługi w zakresie pie-lęgnacji ciała (zakłady kosmetyczne i fryzjerskie, solaria, gabinety odnowy biologicznej, salony tatuażu), ustępy publiczne, tereny re-kreacyjne, dworce (autobusowe, kolejowe, przystanie jednostek pływających), środki transportu publicznego, przejścia graniczne, cmentarze, zakłady pogrzebowe i 797 urządzeń wodnych.

Przeprowadzane kontrole, obejmujące swoim zakresem przestrze-ganie przepisów dotyczących utrzymania należytego stanu sani-tarno-higienicznego w obiektach, w większości przypadków nie wykazały zaniedbań sanitarno-porządkowych. Spośród skontrolo-wanych w ciągu 2011 roku 4850 obiektów niewłaściwy stan sa-nitarno-higieniczny stwierdzono w 231 z nich, co stanowiło 4,75 % ogółu skontrolowanych.

W 2011 roku kontynuowano działania związane z przygotowa-niami Polski do organizacji mistrzostw Europy w piłce nożnej EURO 2012. Państwowa Inspekcja Sanitarna została zobowiązana do re-alizacji zadań związanych z zabezpieczeniem sanitarno-epidemio-logicznym turnieju poprzez zintensyfikowanie nadzoru m.in. nad obiektami użyteczności publicznej, które mogą być związane z or-ganizacją imprezy (baza noclegowa, dworce PKP i PKS, pociągi, autobusy, ustępy publiczne i ogólnodostępne). Do realizacji powyż-szych zadań zobowiązano wszystkie powiatowe stacje sanitar-no-epidemiologiczne na terenie województwa, ze szczególnym uwzględnieniem tych powiatów, które mogłyby być związane z or-ganizacją imprez towarzyszących turniejowi EURO 2012.

Baza noclegowaHotele, pensjonaty i motele stanowią bazę noclegową naszego

województwa. Pod nadzorem pionu higieny komunalnej w 2011 r.

było 141 hoteli, 11 moteli i 63 pensjonaty. Podstawowymi elemen-tami uwzględnianymi przy ocenie stanu sanitarnego placówek świadczących usługi hotelarskie były: gospodarka wodno-ścieko-wa i postępowanie z odpadami komunalnymi, sprawność wenty-lacji pomieszczeń i ich właściwe oświetlenie, stan sanitarno-tech-niczny obiektu oraz wyposażenie pokoi noclegowych, sanitariatów i ciągów komunikacyjnych, postępowanie z bielizną oraz przestrze-ganie zasad higieny przez personel. Standard kontrolowanych obiek-tów systematycznie poprawia się. Niewłaściwy stan sanitarno-tech-niczny stwierdzono zaledwie w dziewięciu z nich (siedem hoteli i dwa pensjonaty).

Gospodarstwa agroturystyczneW gospodarstwach agroturystycznych zauważalna jest tendencja

do zwiększania zakresu oferowanych usług i atrakcji z myślą o go-ściach, a standard obiektów jest systematycznie podwyższany.

Podobnie jak w latach minionych, przedstawiciel Warmińsko-Ma-zurskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego został zaproszony do udziału w ocenie obiektów zakwalifikowa-nych do konkursu na najlepsze gospodarstwo agroturystyczne i najlepszy obiekt turystyki wiejskiej „Zielone LATO 2011”. Celem konkursu była promocja agroturystyki oraz prezentacja obiektów turystycznych, które wyróżniały się ciekawymi rozwiązaniami w sposobie przygotowania oferty dla gości.

Do konkursu „Zielone lato” typowane były obiekty turystyki wiej-skiej, które wyróżniają się m.in.: dobrą bazą noclegową, funkcjo-nalnym i estetycznym wyposażeniem pokoi, ekologicznym od-

Warunki zdrowotne środowiska

4 Warunki zdrowotne środowiska

działywaniem na środowisko. Warunkiem zakwalifikowania go-spodarstw do konkursu była rejestracja w ewidencji gminnej świad-czenia usług hotelarskich w innych obiektach. W dniach 4-6 lipca komisja konkursowa złożona z przedstawicieli Warmińsko-Mazur-skiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego (W-MODR), Urzędu Mar-szałkowskiego, Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej oraz Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie dokona-ła oceny gospodarstw agroturystycznych oraz obiektów turystyki wiejskiej zgłoszonych do konkursu, a wyniki W-MODR Olsztynie zamieścił na swojej stronie internetowej.

Bezpieczeństwo osób podróżujących – dworceW ewidencji Inspekcji znajduje się 14 dworców PKS oraz 30

dworców i stacji kolejowych PKP. Kontrole przeprowadzone w po-mieszczeniach 13 dworców PKS oraz 29 dworców i stacji PKP wykazały nieprawidłowości w przypadku jednego dworca PKS (pow. olsztyński) oraz 10 dworców i stacji kolejowych PKP (po-wiaty: ełcki, giżycki, iławski, kętrzyński, nidzicki, olsztyński i ostródz-ki). Najczęściej stwierdzane uchybienia dotyczyły niewłaściwego stanu ścian, posadzek, sufitów, wiat i innych elementów wcho-dzących w skład obiektów. W kilku obiektach trwały prace remon-towe i modernizacyjne, m.in. na dworcu PKP w Iławie i Działdo-wie. W tym ostatnim, w związku z budową szybkiej kolei Warsza-wa-Gdańsk, w 2011 r. oddano do użytkowania całkowicie przebu-dowany budynek główny – poczekalnię, kasy biletowe i WC dla podróżnych.

Środki transportu publicznegoPracownicy państwowej inspekcji sanitarnej skontrolowali 343

środki transportu publicznego, w tym dziewięć statków i promów pasażerskich żeglugi śródlądowej, 10 tramwajów i trolejbusów, 140 autobusów komunikacji publicznej, 19 autobusów turystycznych, 57 wagonów w pociągach i dwa samochody do przewozu osób cho-rych. Pozostałe skontrolowane środki transportu (107) służyły do wykonywania różnych usług, np. przewozu bielizny i szczątków ludz-

kich. Niewłaściwy stan sanitarno-techniczny stwierdzono w trzech samochodach do przewozu bielizny (pow. olsztyński).

Ustępy publiczne ogólnodostępneW 2011 roku kontynuowano kontrole stanu sanitarno technicz-

nego ustępów publicznych i ogólnodostępnych. W dalszym ciągu istotnym problemem jest dostępność toalet dla turystów, szcze-gólnie w miejscowościach najliczniej odwiedzanych w okresie let-nim.

Na terenie województwa znajduje się 141 ustępów publicznych. Spośród skontrolowanych obiektów, w trzech stwierdzono niewła-ściwy stan sanitarno-techniczny (powiaty: bartoszycki, giżycki i gołdapski). Problem stanowił szalet na dworcu PKP w Kętrzynie, który w roku 2011 był czynny tylko w sezonie letnim. PPIS w Kę-trzynie wystosował pismo do burmistrza miasta, prosząc o podję-cie działań, które skutecznie rozwiązałyby problem i zapewniły cią-głe funkcjonowanie szaletu. Z uzyskanych informacji wynika, że uruchomienie szaletu będzie możliwe po przyznaniu funduszy na prace interwencyjne związane z jego obsługą. Zlikwidowano rów-nież szalet publiczny w Działdowie – w zamian w centrum miasta ustawiono dwie toalety wolno stojące dostosowane dla osób nie-pełnosprawnych.

W 2011 roku na polecenie Głównego Inspektora Sanitarnego skontrolowano 393 toalety w obiektach użyteczności publicznej pod kątem ich dostępność dla osób z zewnątrz. Skontrolowano to-alety zlokalizowane w miejscach najczęściej odwiedzanych przez petentów lub turystów, np. urzędy miast i gmin, starostwa powia-towe, sądy rejonowe, urzędy skarbowe, ZUS, biblioteki, stacje pa-liw, domy kultury, przychodnie lekarskie, sklepy. Z przeprowadzo-nych kontroli wynikało, że toalety zlokalizowane w obiektach uży-teczności publicznej są dostępne nieodpłatnie dla wszystkich osób w godzinach pracy urzędów i większość z nich jest przystosowa-na dla osób niepełnosprawnych.

Obiekty rekreacji wodnejW związku z wejściem w życie ustawy z 4 marca 2010 r. o zmia-

nie ustawy Prawo wodne (Dz. U. z 2010 r. Nr 44, poz. 253), wpro-wadzającej istotne zmiany dotyczące zarządzania jakością wody w kąpieliskach i miejscach wykorzystywanych do kąpieli, nadzo-ru nad jakością wody oraz nakładającej nowe obowiązki na orga-nizatorów kąpielisk i miejsc wykorzystywanych do kąpieli, wójta, burmistrza lub prezydenta miasta oraz organy państwowej inspek-cji sanitarnej, w sezonie kąpielowym 2011 nastąpiły istotne zmia-ny w ewidencji nadzorowanych kąpielisk.

Dotychczas każde kąpielisko wykorzystywane przez ludzi do ką-pieli było objęte nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej, a ja-kość wody była systematycznie kontrolowana i oceniana przez pracowników PIS. W roku 2010 takich miejsc było 214. Zgodnie z nowymi przepisami, od 1 stycznia 2011 r. zarówno kąpieliska, jak i miejsca wykorzystywane do kąpieli muszą mieć swojego or-ganizatora, który podejmie się przygotowania takiego miejsca oraz na którym będzie spoczywał obowiązek badania wody.

W 2011 roku uchwałami rad gmin na terenie województwa war-


mińsko-mazurskiego zostało wyznaczonych zaledwie 13 kąpielisk: w powiecie działdowskim (kąpielisko miejskie w Lidzbarku We-lskim nad jeziorem Lidzbarskim), giżyckim (kąpielisko Giżycko-Pla-ża nad jeziorem Niegocin), lidzbarskim (kąpielisko miejskie w Wie-lochowie nad jeziorem Wielochowskim), olsztyńskim (kąpielisko w Swobodnej nad jeziorem Limajno), w Olsztynie (kąpielisko przy ul. Jeziornej, ,,Za Novotelem’’, ,,Słoneczna Polana’’ przy ul. Siel-skiej nad jeziorem Krzywym oraz jedno na jeziorze Skanda), w po-wiecie ostródzkim (kąpielisko miejskie w Ostródzie nad jeziorem Sajmino i nad Drwęckim, w Pelniku nad jeziorem Isąg), szczycień-skim (kąpielisko na jeziorze Domowym w Szczytnie), węgorzew-skim (kąpielisko w Kalu na jeziorze Kal). Ponadto w sezonie 2011 organizatorzy zgłosili 175 miejsc wykorzystywanych do kąpieli.

Zarówno kąpieliska, jak i miejsca wykorzystywane do kąpieli mu-szą być właściwie oznakowane przez ich organizatora i tylko w przy-padku tych miejsc osoby korzystające z kąpieli mają pewność, że woda w nich jest systematycznie badana i nie stanowi zagrożenia zdrowotnego.

W sezonie letnim 2011 r. w przypadku jednego kąpieliska i dwóch miejsc wykorzystywanych do kąpieli na terenie powiatu ostródz-kiego wprowadzono tymczasowy zakaz kąpieli z uwagi na maso-wy zakwit sinic (kąpielisko nad jeziorem Isąg w Pelniku, miejsce wykorzystywane do kąpieli nad jeziorem Gil w Kotkowie i miejsce wykorzystywane do kąpieli nad jeziorem Morąg w Ramotach).

Podczas zakwitu sinic niebezpieczeństwo dla zdrowia osób ko-rzystających z kąpieli stanowią produkowane przez nie toksyny. U osób wrażliwych w wyniku kontaktu z toksynami mogą wystą-pić podrażnienia i zmiany skórne, np. rumień, wysypka grudkowa-ta, pokrzywka, świąd skóry, zapalenia spojówek.

Warmińsko-Mazurski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sani-tarny w trakcie sezonu kąpielowego wydał siedem komunikatów informujących o jakości wody w kąpieliskach i miejscach wyko-rzystywanych do kąpieli. Komunikaty były zamieszczane na stro-

nie internetowej WSSE oraz przesyłane do wiadomości do Urzę-du Wojewódzkiego.

W województwie warmińsko-mazurskim w roku 2011 znajdowa-ło się 39 basenów kąpielowych krytych i pięć odkrytych. Liczba nadzorowanych obiektów systematycznie wzrasta. W 2011 roku uruchomiono m.in. basen kąpielowy kompleksu Hotel „Krasicki” w Lidzbarku Warmińskim, basen w Iławie i Ostródzie, a w 2012 r. planowane jest otwarcie dwóch obiektów w Olsztynie.

Nadzór sanitarny nad basenami kąpielowymi dotyczy zarówno oceny stanu technicznego obiektu, jak i jakości wody. W przypad-ku stwierdzenia obecności bakterii chorobotwórczych w wodzie do kąpieli, właściwi państwowi powiatowi inspektorzy sanitarni obligują właścicieli basenów do przeprowadzenia działań mają-cych na celu poprawę jakości wody.

Stan sanitarny glebySubstancje zanieczyszczające środowisko, w tym glebę, różnią

się bardzo właściwościami fizycznymi, chemicznymi i toksykody-namicznymi. Szczególnie niebezpieczne są metale ciężkie, ponie-waż mogą się kumulować w uprawianych roślinach. Wojewódz-ka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Olsztynie prowadzi moni-toring jakości gleb z ogrodów działkowych na terenie Olsztyna, ba-dając zawartość następujących metali: ołowiu, kadmu, chromu, niklu, miedzi, cynku i rtęci.

Miejskie ogrody działkowe są zlokalizowane zarówno przy ruchli-wych trasach komunikacyjnych, jak też w sąsiedztwie zakładów produkcyjnych. Są też ogrody działkowe położone z dala od źródeł zanieczyszczeń przemysłowych i ich niebezpiecznego wpływu na glebę. Co roku prowadzone są badania gleby pobieranej z ogro-dów działkowych w Olsztynie oraz z ogrodów położonych na ob-szarach podmiejskich. Z każdego kompleksu działek pobieranych jest losowo sześć próbek gleby w odległości 10-250 m od pasa drogi. Kryterium oceny stanowią wartości dopuszczalne określo-

Zanieczyszczenie metalami gleby w ogrodach działkowych przedstawione jako procent wartości dopuszczalnej (średnia z lat 2007-2011)

6

ne w rozporządzeniu Ministra Środowiska z 9 września 2002 r. w sprawie jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz. U. nr 165, poz. 1359).

Tabela i wykresy przedstawiają średnie stężenia zawartości me-tali w glebie oznaczane w roku 2011 w poszczególnych ogrodach. Stężenia te nie przekraczają dopuszczalnych wartości. Najwyższe (bliskie normy) średnie stężenia zawartości ołowiu i cynku ozna-czono w ogrodach działkowych przy al. Piłsudskiego, obok zakła-du produkcji opon samochodowych.

Ocena sanitarna piaskuW 2011 r. kontynuowano akcję ,,Piaskownice są dla dzieci’’ do-

tyczącą zapewnienia bezpiecznych warunków do zabawy w pia-skownicach. Podczas kontroli szczególną uwagę zwracano na stan

techniczny i estetyczny placów zabaw oraz na działania podejmo-wane przez zarządców terenów mieszkaniowych, które mają na celu przypominanie mieszkańcom o obowiązku sprzątania po swo-ich psach. Z losowo wybranych piaskownic w województwie po-brano i przebadano 76 próbek piasku w kierunku obecności jaj To-xocara sp. (glista psia i kocia), Ascaris sp. (glista ludzka) i Trichu-ris sp. (włosogłówka). W żadnej z próbek nie stwierdzono obec-ność jaj pasożytów jelitowych zwierząt.

Monitoring jakości wody do spożyciaPodstawę zaopatrzenia w wodę do spożycia na terenie wojewódz-

twa warmińsko-mazurskiego stanowią wodociągi zbiorowego za-opatrzenia w wodę oparte na wodach podziemnych, które pierwot-nie nie są zanieczyszczone bakteriologicznie i nie wymagają stałej dezynfekcji wody. Chlorowanie stosuje się tylko w sytuacjach awa-ryjnych, w razie wtórnego zanieczyszczenia bakteriologicznego i pro-filaktycznie – po przeprowadzanych remontach i modernizacjach na ujęciach i sieciach wodociągowych. Cechą charakterystyczną wód podziemnych jest wysoka zawartość żelaza, manganu i jonu amo-nowego oraz związana z tym podwyższona mętność.

W 2011 r. wodę do spożycia ponad 1,4 mln mieszkańców na-szego województwa dostarczało 666 wodociągów zbiorowego zaopatrzenia w wodę – zgodnie z ustawą z 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U z 2006 r. Nr 123, poz. 858, z późn. zm). Ponad sie-dem tysięcy osób było zaopatrywanych w wodę ze studni pu-blicznych lub przez inne podmioty zaopatrujące ludność w wodę do spożycia.

Liczba wszystkich urządzeń wodnych do zaopatrywania w wodę w 2011 r. przedstawiała się następująco: wodociągi:

a) o wydajności <100 m3/d – 456,b) o wydajności 100-1000 m3/d – 180,c) o wydajności 1000-10000 m3/d – 28,d) o wydajności 10000-100000 m3/d – 2;

Warunki zdrowotne środowiska

Wyniki z pomiarów stężenia metali w ogrodach działkowych w roku 2011 w Olsztynie

Lp. Ogrody działkoweśrednia zawartość metalu w glebie

[mg/kg suchej masy]rtęć kadm ołów nikiel chrom miedź cynk

1. Olsztyn, ul. Leonharda 0,06 poniżej

0,43 45 8 26 12 123

2. Olsztyn, al. Piłsud-skiego (Łąkowa) 0,15 0,63 98 16 37 43,7 271

3. Olsztyn, ul. Sikorskiego 0,06 poniżej

0,43 39 10 23 19 139

4. Olsztyn, ul. Synów Pułku 0,04 poniżej

0,43 38 11 30 13 121

5. Myki 0,02 poniżej 0,43 37 8 24 12 248

6. Wójtowa Rola 0,03 poniżej 0,43 24 13 35 12 89

Wartości dopuszczalne stę-żeń w glebie lub ziemi (użytki rolne, głębokość 0-0,3m)*

2 4 100 100 150 150 300

* Rozporządzenie Ministra Środowiska z 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz. U. nr 165, poz. 1359)

Zwodociągowanie powiatów w województwie warmińsko-mazurskim (%) w latach 2010-2011


66 inne urządzenia dostarczające wodę do spożycia; 65 studnie publiczne.

W stosunku do roku 2010 liczba wodociągów zmniejszyła się z 694 do 666. W większości przypadków miało to związek z pod-łączaniem wodociągów o małej wydajności do wodociągów o więk-szej produkcji wody, czego rezultatem była rozbudowa sieci wo-dociągowej.

97,6 % mieszkańców województwa warmińsko-mazurskiego ko-rzysta z wody wodociągowej, pozostali są zaopatrywani w wodę ze studni publicznych i ujęć prywatnych. W porównaniu do roku ubiegłego procent zwodociągowania na terenie województwa wzrósł średnio o 0,7 %, najwięcej w powiatach nidzickim (3 %), mrągowskim (2,7 %) i oleckim (2,6 %).

Wodę dobrej jakości produkują 582 wodociągi, a 82 wodociągi do-starczają wodę o kwestionowanych parametrach. O niewłaściwej jakości wody decydują w głównej mierze podwyższone wartości żelaza i manganu, które świadczą o niewłaściwie prowadzonym pro-cesie uzdatniania wody. Parametry te nie mają bezpośredniego wpły-wu na zdrowie ludzi, jednak budzą duże zastrzeżenia konsumentów ze względu na niepożądane zmiany cech organoleptycznych wody. Takich wodociągów jest najwięcej w powiatach: braniewskim – 10, elbląskim – 15, nidzickim – 11, kętrzyńskim – 9.

W jednym wodociągu wystąpiło przekroczenie dopuszczalnego stężenia parametru wody, który może wywierać niekorzystny wpływ na zdrowie ludzi. Jest to wodociąg Kamionka w powiecie nidzickim, w którym stwierdzono ponadnormatywną zawartość azotanów. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Nidzicy, po rozważeniu stopnia zagrożenia dla zdrowia ludzi, 22 lipca 2011 r. udzielił zgody na odstępstwo od wymaganej jakości wody i naka-zał w terminie do 30.01.2012 r. przeprowadzenie działań napraw-czych. Administrator wodociągu – Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Kozłowie – zobowiązany został do systema-tycznej kontroli jakości wody oraz utrzymywania wartości kwe-stionowanych parametrów na określonym poziomie.

W miejscowości Grzybiny w powiecie działdowskim wodociąg za-opatrujący mieszkańców po byłych PGR produkuje wodę o zwięk-szonej zawartości azotanów. PPIS w Działdowie w lipcu 2010 r. udzielił pierwszej zgody na odstępstwo od wymaganych parame-trów jakości wody na okres do końca 2012 roku. W 2011 roku, po zrealizowaniu działań naprawczych (uporządkowanie gospodarki ściekowej i zainstalowanie w hydroforni filtrów do redukcji azota-nów), poprawiła się jakość wody w wodociągu Cebulki w powie-cie nidzickim.

Podsumowując, ponad 90% osób korzystających z wody wodo-ciągowej było zaopatrywanych w wodę odpowiadającą wymaga-niom określonym w rozporządzeniu Ministra Zdrowia.

Obiekty pod nadzorem W-MPWISNa terenie województwa w 2011 roku było 61 obiektów, dla któ-

rych organem założycielskim jest starosta powiatu i które były ob-jęte nadzorem przez Oddział Higieny Komunalnej Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Olsztynie. Do tych obiektów zaliczamy:

domy pomocy społecznej – 37; wodociągi – 13;

Liczba ludności zaopatrywanej w wodę (w tys.) w 2011 roku z poszczególnych grup urządzeń wodnych

Liczba wodociągów zbiorowego zaopatrzenia w wodę na terenie województwa warmińsko-mazurskiego w 2010 i 2011 roku w zależności od produkcji wody (m3/d)

Liczba wodociągów zbiorowego zaopatrzenia w wodę na terenie województwa warmińsko-mazurskiego w 2010 i 2011 roku dostarczających wodę odpowiadającą wymaganiom sanitarnym

L.p.

Produkcja wody

w m3/dobę

Liczba skontrolowanych wodociągów w 2010 r.

Liczba skontrolowanych wodociągów w 2011 r.

ogółemz wodą dobrej jakości

ogółemz wodą dobrej jakości

1. >100 486 414 454 392

2. 100 -1000 175 154 180 164

4. 1000-100000 30 30 28 24

5. <100000 2 2 2 2

8 Warunki zdrowotne środowiska

studnia publiczna (ujęcie wody) – 1; baseny – 1; inne obiekty – 9.

W wymienionych obiektach łącznie przeprowadzono 117 kontro-li, które obejmowały swoim zakresem zarówno ocenę stanu sani-tarnego obiektu, jak i ocenę jakości wody. W siedmiu z nich stwier-dzono nieprawidłowości w zakresie przestrzegania przepisów do-tyczących utrzymania właściwego stanu sanitarno-technicznego, co skutkowało wszczęciem postępowań administracyjnych.

Realizując obowiązek nałożony rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spo-życia przez ludzi (Dz. U. z 2007 r. Nr 61, poz. 417 z póź. zm.) doty-czący prowadzenia badań ciepłej wody użytkowej w kierunku ozna-czenia bakterii z rodzaju Legionella w budynkach zamieszkania zbio-rowego oraz zakładach opieki zdrowotnej zamkniętej, w 2011 roku pobrano do badań próbki wody ciepłej użytkowej z 26 domów opie-ki społecznej i 26 szpitali. Bakterie z rodzaju Legionella są czynni-kiem etiologicznym legionelozy, czyli choroby zakaźnej układu odde-chowego. Bakterie te znakomicie rozwijają się w naturalnych i sztucz-nych zbiornikach wodnych, urządzeniach klimatyzacyjnych, nawil-żających oraz wszelkich urządzeniach rozpylających wodę. Do za-każenia dochodzi na skutek wdychania aerozolu powietrzno-wod-nego zawierającego pałeczki Legionella sp. Na 52 skontrolowane obiekty ujemny wynik badania wody (bez wzrostu bakterii z rodza-ju Legionella) uzyskano w 17 obiektach, a wzrost do 100 jednostek tworzących kolonie – w 16. W przypadku pozostałych placówek (19) wzrost bakterii przekraczał 100 jtk. Osoby kierujące obiektami oceniały ryzyko zdrowotne i podejmowały natychmiastowe działa-nia naprawcze polegające na dezynfekcji termicznej lub chemicznej instalacji. Działania te skutkowały poprawą jakości wody.

Sanitarna ochrona granicy państwaKontrole i ocenę stanu sanitarnego siedmiu przejść granicznych

(czterech drogowych: w Gronowie, Grzechotkach, Gołdapi i Bez-ledach; dwóch morskich: w Elblągu i Fromborku oraz jednego ko-lejowego w Braniewie) prowadził Państwowy Graniczny Inspek-tor Sanitarny w Elblągu.

Drogowe przejścia graniczneW ostatnim kwartale minionego roku zakończono zagospodaro-

wywanie budynku administracyjno-biurowego na przejściu drogo-wym w Gronowie, który jest zajmowany przez służby celne. W grud-niu zakończono modernizację wiaty przy wyjeździe z kraju, a na modernizowanych pasach oddano do użytku cztery nowe pawilo-ny kontrolerskie. W 2011 roku odnowiono także pawilony sanitar-ne dla osób przekraczających granicę. Trwa III etap rozbudowy dro-gowego przejścia granicznego w Gołdapi. W trakcie budowy znaj-dują się: budynek odpraw towarowych, budynek kontroli szczegó-łowej, magazyn celny i budynek administracyjno-techniczny.

W 2011 roku nadzorem sanitarnym objęto Drogowe Przejście Graniczne w Grzechotkach, które oddano do użytku w połowie grudnia 2010 r. Ruch na tym przejściu, który był niewielki na po-czątku roku, nasilił się znacznie w jego ostatnich miesiącach. W naj-większym zakresie wykorzystywany jest obiekt w Bezledach, któ-ry jest jedynym na granicy z Rosją przejściem, gdzie znajdują się punkty kontroli fitosanitarnej i weterynaryjnej.

Na wszystkich przejściach drogowych funkcjonują pomieszcze-nia sanitarne przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych. Stan sanitarno-techniczny budynków na poszczególnych przej-ściach nie budził zastrzeżeń, czystość bieżąca zarówno na pose-sjach, jak i w pomieszczeniach była zachowana. Pomieszczenia sanitarne dla osób przekraczających granicę oraz pracujących tam służb były wyposażone w środki higieny.

Kolejowe przejście graniczneOdprawy pasażerskie na kolejowym przejściu granicznym w Bra-

niewie w minionym roku odbywały się w styczniu oraz od 30 maja do 3 października. Odprawy przeprowadzane były w pociągach. Zakończono przetarg na wykonawcę planu modernizacji kolejo-wych przejść granicznych.

W 2011 roku zakończono czynności związane z przenoszeniem służb granicznych stacjonujących w budynku odpraw przy ul. Błot-nej do odremontowanego budynku Straży Granicznej. Dach budyn-ku przy ul. Błotnej nadal wymaga remontu kapitalnego, ponieważ każda większa ulewa powoduje powstawanie zacieków na sufi-cie. Zgodnie z informacją kierownika przejścia, po modernizacji w budynku odpraw przy ul. Błotnej będą przebywały służby gra-niczne i celne związane z obsługą pasażerską. W nowo pozyska-nym budynku przy ul. Szkolnej (po remoncie) znajdą się pomiesz-czenia dla Zarządu Przejść Granicznych, a także dla inspekcji sani-tarnej.

Morskie przejścia graniczneTerminal do obsługi statków pasażerskich morskiego przejścia

granicznego w Elblągu jest dobrze przystosowany do odprawy gra-nicznej osób, w tym osób niepełnosprawnych, a także samocho-dów osobowych. Brak odpowiednich umów w zakresie żeglugi po Zalewie Wiślanym pomiędzy Rzeczpospolitą Polską i Federacją Ro-syjską skutkował minimalnym ruchem turystycznym oraz spra-wiał, że możliwości obiektu od chwili jego oddania do użytku w 2004 roku nie były i nie są w pełni wykorzystywane.

Legionella sp. w próbkach ciepłej wody pobranych z instalacji wewnętrznych w szpitalach i domach pomocy społecznej w latach 2010-2011


Obiekt we Fromborku nie jest przystosowany do odpraw więk-szej liczby turystów i zapewnia bardzo skromne warunki jedynie służbom granicznym – w niewielkim kontenerze pełniącym funk-cję budynku odpraw wydzielone są miejsca dla funkcjonariuszy Straży Granicznej i Służby Celnej. W sezonie turystycznym 2012 przejście zostanie wyposażone w sanitariat przenośny.

Czystość bieżąca w budynku odpraw paszportowo-celnych w El-blągu i kontenerowym budynku przejścia we Fromborku nie budzi-ła zastrzeżeń.

Podpisanie umowy o swobodnej żegludze po Zalewie Wiślanym pomiędzy Federacją Rosyjską i Rzeczpospolitą Polską skutkowało

zwiększeniem ruchu turystycznego. W czerwcu, lipcu i sierpniu po Zalewie Wiślanym (na trasie Gdańsk – Kaliningrad – Elbląg – Gdańsk) regularne rejsy odbywał statek pasażerski MS „Johannes Brahms”, wycieczkowiec należący do linii Hansa Kreuzfahrten. Prawie w każ-dy letni weekend, głównie we Fromborku, odbywały się między-narodowe imprezy żeglarskie, w których uczestniczyło średnio 30-40 jednostek pływających.

Zgodnie z informacją uzyskaną od Straży Granicznej w Elblągu, w 2011 roku odnotowano znacznie większą niż w latach ubiegłych liczbę odpraw. Na obu przejściach odprawy przeprowadzano na jednostkach pływających.

P aństwowa Inspekcja Sanitarna w województwie warmińsko-mazurskim w 2011 r. obejmowała nadzo-rem 13 237 obiektów żywnościowo-żywieniowych,

kontrolując w nich przestrzeganie przepisów określających wymagania sanitarno-higieniczne niezbędne dla zapew-nienia bezpieczeństwa żywności podczas produkcji, ma-gazynowania, transportu i obrotu środkami spożywczymi, materiałami i wyrobami kontaktującymi się z żywnością oraz jakość żywienia w zakładach żywienia zbiorowego zamkniętego.

W skontrolowanych 10 216 nadzorowanych obiektach (tj. 76,25 %) przeprowadzono 18 620 kontroli sanitarnych, w tym 3090 inter-wencyjnych, podczas których sporządzono 14 621 protokółów z kontroli sanitarnych. Na ich podstawie, w stosunku do podmio-tów naruszających obowiązujące przepisy, w celu wyegzekwowa-nia poprawy stanu sanitarno-higienicznego i usunięcia nieprawi-

dłowości wydano 3278 (w 2010 r. – 2820) decyzji administracyj-nych. W 12 przypadkach (w 2010 r. – 10), gdy stwierdzono rażą-ce zaniedbania zagrażające zdrowiu konsumentów, wydano decy-zje o czasowym unieruchomieniu zakładów. Ponadto wydano 22 (w 2010 r. – 9) decyzje o zakazie wprowadzania do obrotu produk-tu żywnościowego zagrażającego zdrowiu człowieka.

Najwięcej decyzji o unieruchomieniu zakładu lub przerwaniu pro-dukcji wydano w odniesieniu do: zakładów żywienia zbiorowego otwartego – 5, w tym: zakładów małej gastronomii – 2 (w 2010 r. – 0), sklepów spożywczych – 3 (w 2010 r. – 5), piekarni – 2 (w 2010 r. – 2), innych obiektów obrotu żywnością – 1 (w 2010 r. – 0), zakładów żywienia zbiorowego zamkniętego – 1 (w 2010 r. – 2). Sprawców wykroczeń przeciwko zdrowiu ukarano 915 man-datami karnymi na kwotę 164 820 zł.

Szczególnym nadzorem obejmowano zakłady, które w latach po-przednich wykazywały zły stan sanitarny oraz te, które produkują wyroby stwarzające największe zagrożenie o dużym znaczeniu po-

Higiena Żywności, Żywienia Higiena Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytkui Przedmiotów UżytkuHigiena Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku

10 Higiena Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku

pulacyjnym, tzn.: ciastkarnie, zakłady garmażeryjne i zakłady ży-wieniowe.

Wśród zagadnień tematycznych realizowanych w 2011 r. dużo uwagi poświęcono m.in.:

ocenie stopnia zaawansowania oraz nadzorowi nad wdraża-niem kontroli wewnętrznej zapewniającej bezpieczeństwo żywności opartej na zasadach dobrej praktyki higienicznej (GHP/GMP) oraz systemu HACCP w zakładach produkcji i ob-rotu żywnością;

ocenie stanu sanitarnego obiektów zlokalizowanych na tra-sach i w miejscowościach turystycznych oraz jakości zdro-wotnej żywności i żywienia w tych obiektach;

ocenie wdrażania przez przedsiębiorców obowiązku śledze-nia pochodzenia produktu (traceability);

nadzorowi nad stołówkami w przedszkolach, w których do-konywano oceny jakości żywienia.

Zakłady żywności i żywieniaOcena stanu sanitarnego zakładów przeprowadzana jest na pod-

stawie obowiązujących w kraju jednolitych kryteriów, tzw. arku-

szy oceny stanu sanitarnego dla sześciu grup obiektów żywno-ściowo-żywieniowych. Ocenę negatywną, niezgodną z wymaga-niami otrzymują te zakłady, w których stwierdzane są odstępstwa od wymagań istotnych dla bezpieczeństwa żywności. W oparciu o te kryteria w 2011 r. 74 obiekty uzyskały ocenę negatywną, co stanowi 0,98 % skontrolowanych obiektów (w 2010 r. – 0,7 %, w 2009 r. – 0,8 %). Porównując dane z kolejnych lat, można stwier-dzić, iż stan sanitarny obiektów branży spożywczej nie uległ istot-nym zmianom, można uznać go za zadowalający, a zakłady oce-nione negatywnie nadal stwierdza się incydentalnie.

Analizując uzyskane dane, należy podkreślić znaczącą – w sto-sunku do roku poprzedniego – poprawę stanu sanitarnego obiek-tów produkcji żywności (o 0,2 %). Natomiast odnotowano pogor-szenie stanu sanitarnego zakładów obrotu żywnością (o 0,3 %), zakładów żywienia zbiorowego otwartego (o 0,2 %), zakładów ży-wienia zbiorowego zamkniętego (o 0,2 %).

Spośród wszystkich skontrolowanych zakładów produkcji żyw-ności obowiązujących wymagań nie spełniało tylko pięć piekarni (2,6% ocenionych obiektów w tej grupie). Wśród zakładów obro-tu żywnością największy odsetek ocenionych negatywnie odno-towano w grupie obiektów ruchomych i tymczasowych 4,3 % (w 2010 r. – 0%), zaś zakładów żywienia – wśród zakładów małej gastronomii.

Do najistotniejszych nieprawidłowości odnotowywanych w zakła-dach sektora spożywczego skontrolowanych w 2011 r. należały:

niewłaściwy stan techniczno-sanitarny obiektów (ściany, sufity, posadzki, drzwi, okna);

niewłaściwy układ funkcjonalny pomieszczeń produkcyjnych oraz magazynowych;

niewłaściwe usytuowanie i wyposażenie stanowisk pracy; nieprawidłowe warunki do mycia naczyń kuchennych, sprzę-

tu pomocniczego, produkcyjnego; zniszczony, zużyty sprzęt produkcyjny, urządzenia; brak aktualnych orzeczeń lekarskich do celów sanitarno-epi-

demiologicznych zatrudnionego personelu; brak właściwie zorganizowanej i udokumentowanej kontro-

li wewnętrznej, w tym opracowanych i wdrożonych syste-mów zapewnienia bezpieczeństwa żywności (GHP/GMP i HACCP).

Jakość zdrowotna środków spożywczych, materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz badań sanitarnych

W województwie warmińsko-mazurskim od 2004 r. realizowany jest Plan pobierania próbek do badania żywności w ramach urzę-dowej kontroli i monitoringu tworzony na podstawie Krajowego planu poboru próbek na dany rok wskazujący liczbę i kierunki ba-dań próbek żywności w zależności od liczby mieszkańców oraz liczby funkcjonujących obiektów produkcji żywności w wojewódz-twie. Niezależnie od ustalonego planu pobierano również próbki w przypadku wystąpienia podejrzenia niewłaściwej jakości żyw-ności wprowadzanej do obrotu lub w ramach opracowywania ognisk zatruć pokarmowych.

Rodzaje obiektów żywnościowo-żywieniowych objętych nadzorem w 2011 r. wg. ich liczebności

Stan sanitarny obiektów w latach 2009-2011


W 2011 r. zbadano ogółem 2698 próbek, w tym: 2486 próbek żywności (2225 produkcji krajowej i 261 UE

+ z importu); 66 próbek materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontak-

tu z żywnością (21 produkcji krajowej i 45 UE + z importu); 78 próbek wymazów sanitarnych; 68 próbek kontrolnych posiłków oraz próbek pobranych w związ-

ku z wystąpieniem podejrzenia zatrucia pokarmowego.W wyniku przeprowadzonych badań zdyskwalifikowano za stwier-

dzone zanieczyszczenia mikrobiologiczne, biologiczne i fizyczne oraz niewłaściwe parametry fizykochemiczne, cechy organolep-tyczne i znakowanie 46 próbek środków spożywczych (42 krajo-we + 4 z importu), tj. 1,9%, 33 próbki wymazów sanitarnych, tj. 42,3% oraz jedną próbkę materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością (pochodzenie – import), tj. 1,5%.

Można więc stwierdzić, że na przestrzeni ostatnich trzech lat ja-kość zdrowotna żywności oferowanej konsumentom w wojewódz-twie warmińsko-mazurskim systematycznie się poprawia (w od-niesieniu do roku 2010 o ok. 0,6%, do roku 2009 o 0,7%), również jakość zdrowotna materiałów i wyrobów przeznaczonych do kon-taktu z żywnością jest lepsza w stosunku do 2010 r. (o 0,5%).

Wzrósł odsetek kwestionowanych próbek wymazów sanitarnych o 8,4%, co świadczy o niewłaściwym myciu i dezynfekcji naczyń i sprzętu w zakładach żywnościowo-żywieniowych.

Jakość zdrowotna środków spożywczychPrzeprowadzając ocenę jakości zdrowotnej środków spożyw-

czych, wykonano badania próbek żywności należących do 22 grup asortymentowych, zarówno produkcji krajowej, jak i z importu, tzn. pochodzących z innych krajów UE oraz z krajów trzecich. Zakres badań obejmował wiele parametrów dotyczących zanieczyszczeń

mikrobiologicznych, biologicznych i fizycznych, parametrów fizy-kochemicznych, cech organoleptycznych i znakowania.

Analizując jakość zdrowotną środków spożywczych w 2011 r. nale-ży stwierdzić, że na przestrzeni ostatnich trzech lat uległa ona popra-wie w zakresie zanieczyszczeń mikrobiologicznych oraz zanieczysz-czeń biologicznych i fizycznych. W stosunku do 2010 r. obniżeniu uległ też odsetek dyskwalifikowanych próbek z uwagi na niewłaściwe, wprowadzające w błąd konsumenta znakowanie. Pozostałe zanieczysz-czenia utrzymują się na podobnym jak w latach ubiegłych, bardzo ni-skim poziomie. W różnych grupach asortymentowych ich jakość przed-stawia się nieco odmiennie. Produktów z grupy: napoje alkoholowe (w tym wyroby winiarskie); tłuszcze roślinne; zioła, przyprawy; kawa, herbata, kakao, herbatki owocowe i ziołowe; substancje dodatkowe i rozpuszczalniki ekstrakcyjne nie kwestionowano na przestrzeni ostat-nich trzech lat. W pozostałych grupach asortymentowych procent kwestionowanych próbek środków spożywczych wahał się.

Wysoki odsetek kwestionowanych próbek środków spożywczych krajowych stwierdzono w następujących asortymentach:

mleko i przetwory mleczne – 3,9 % próbek kwestionowanych za zanieczyszczenia mikrobiologiczne (w większości za para-metry wskaźnikowe) i niewłaściwe cechy organoleptyczne;

koncentraty spożywcze – 3,4 % próbek kwestionowanych za 3-MCPD;

ryby, owoce morza i ich przetwory – 3,1 % próbek kwestio-nowanych za niewłaściwe cechy organoleptyczne;

środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego – 2,9 % próbek kwestionowanych za niewłaściwe znakowa-nie i napromienianie;

mięso i produkty mięsne – 2,4 % próbek kwestionowanych między innymi za obecność chorobotwórczych bakterii Sal-monella i Yersinia enterocolitica.

Jakość zdrowotna środków spożywczych*, materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, badań sanitarnych w latach 2009-2011

Jakość zdrowotna wybranych grup krajowych środków spożywczych w latach 2009-2011 – najczęściej kwestionowane

* Ujęto próbki zbadane na zanieczyszczenia mikrobiologiczne, biologiczne i fizyczne, parametry fizykochemiczne, cechy organolep-tyczne i znakowanie.

12 Higiena Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku

W odniesieniu do żywności zagrażającej zdrowiu konsumentów podejmowano dzia-łania w ramach europejskiego Systemu Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznych Produktach Żywnościowych i Środkach Ży-wienia Zwierząt (RASFF). Wojewódzki Punkt

Kontaktowy przy Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicz-nej w Olsztynie w roku 2011 otrzymał 95 powiadomień przesła-nych bezpośrednio z Krajowego Punktu Kontaktowego Systemu RASFF oraz za pośrednictwem Państwowych Wojewódzkich In-spektorów Sanitarnych, które były niezwłocznie przekazywane do właściwych Państwowych Powiatowych Inspektorów Sanitarnych celem podjęcia właściwych działań.

Wśród otrzymanych 95 powiadomień 51 stanowiły powiadomie-nia alarmowe wymagające szybkiego wycofania produktów z ob-rotu, 43 – informacyjne, jeden – NEWS oraz dodatkowo otrzyma-no w ramach Systemu RASFF siedem informacji sklasyfikowa-nych jako NEWS. W 65 przypadkach powiadomienia dotyczyły żywności, a w 37 materiałów i wyrobów przeznaczonych do kon-taktu z żywnością.

Powiadomienia alarmowe dotyczyły m.in.: przekroczenia ołowiu i kadmu, migracji formaldehydu w wy-

robach przeznaczonych do kontaktu z żywnością; przekroczenia migracji pierwszorzędowych amin aromatycz-

nych z przyborów kuchennych; obecności rtęci w grzybach suszonych oraz suplemencie diety; obecności pałeczek Salmonella w wyrobach ciastkarskich

i przetworach mięsnych; obecności Pseudomonas aeruginosa w wodzie źródlanej.

Ze wszystkich powiadomień, które wpłynęły do Wojewódzkiego Punktu Kontaktowego w 2011 r. 56 % dotyczyło produktów impor-towanych z krajów spoza Unii Europejskiej, 34 % produktów po-chodzenia krajowego, a 10 % towarów wyprodukowanych na ob-szarze Unii Europejskiej.

Do najczęściej występujących rodzajów zagrożeń otrzymanych za pośrednictwem powiadomień Systemu RASFF w 2011 r. w wo-jewództwie warmińsko-mazurskim należały zanieczyszczenia che-miczne: 58 zgłoszeń, w tym 35 dotyczyło żywności oraz 23 mate-riałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością.

Znaczną cześć otrzymanych notyfikacji stanowiły powiadomie-nia (14) dotyczące czajników z tworzywa sztucznego pochodzą-

cych z Chin, zakwestionowanych ze względu za zmienione cechy organoleptyczne zagotowanej w niej wody.

W celu wyeliminowania zagrożeń zgłoszonych w ramach Syste-mu RASFF organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej przeprowadzi-ły 3076 kontroli w 1860 obiektach obrotu przedstawionych w li-stach dystrybucyjnych. W ramach Systemu RASFF prowadzono również szerokie działania m.in. w związku ze sprawą dotyczącą:

zachorowań na terenie Niemiec i innych krajów Unii Euro-pejskiej spowodowanych prawdopodobnie spożyciem wa-rzyw i owoców zanieczyszczonych przez bakterie Escheri-chia coli O 104 (STEC). W okresie od 30.05.2011 r. do 16.08.2011 r. przeprowadzono ogółem 1635 kontroli (stano-wiących 53,15 % działań w Systemie RASFF) w obiektach obrotu żywnością i zakładach żywienia zbiorowego, w trak-cie których monitorowano obecność świeżych warzyw i owo-ców z Hiszpanii, Niemiec i Holandii, pobrano do badań labo-ratoryjnych w kierunku obecności bakterii E. coli łącznie 27 próbek warzyw i owoców, w których nie stwierdzono jej obecności;

oferowanych w sprzedaży, szczególnie w sklepikach szkol-nych, niewłaściwie oznakowanych słodyczy zawierających w składzie barwniki należące do „grupy Southampton”, mo-gące powodować u dzieci nadmierną pobudliwość. Przepro-wadzono 202 kontrole w obiektach usytuowanych przede wszystkim w placówkach szkolnych. Nieprawidłowo ozna-kowane produkty w większości przypadków zostały wyco-fane z obrotu, a następnie opatrzono je właściwymi etykie-tami. W tym zakresie kierowano również informacje eduka-cyjne do placówek oświatowych na temat zasad prawidło-wego znakowania środków spożywczych.

Kontrola graniczna produktów żywnościowychNa terenie województwa warmińsko-mazurskiego zlokalizowa-

ne są cztery przejścia graniczne, tj.: Bezledy, Gronowo, Braniewo (kolejowe) oraz Gołdap, nad którymi nadzór sprawuje wyłącznie Graniczna Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Elblągu. W Bezle-dach funkcjonuje stały punkt kontroli sanitarnej. Kontrola granicz-na środków spożywczych oraz materiałów i wyrobów przeznaczo-nych do kontaktu z żywnością w miejscach docelowych przepro-wadzana jest przez Państwowych Powiatowych Inspektorów Sa-nitarnych.

W roku 2011 poddano takiej kontroli ogółem 75 partii środków spożywczych, dozwolonych substancji dodatkowych oraz mate-riałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, w tym 65 partii żywności oraz 10 partii materiałów i wyrobów przezna-czonych do kontaktu z żywnością.

Asortyment żywności pochodzącej z importu, to: kawa rozpusz-czalna i ziarnista, kakao organiczne, cukier trzcinowy organiczny, owoce i warzywa mrożone, warzywa suszone, puree bananowe oraz substancje dodatkowe (barwniki, aromaty). W zakresie ma-teriałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością kon-trolowano: opakowania do żywności, wyroby ze szkła, artykuły i narzędzia kuchenne ze stali nierdzewnej i tworzywa sztucznego.

Zagrożenia w żywności – powiadomienia w ramach systemu RASFF


Z uwagi na to, że przedstawiona do granicznej kontroli dokumen-tacja towarów była pełna, kompletna oraz w wyniku dokonanych oględzin nie wystąpiły uzasadnione podejrzenia co do jakości zdro-wotnej importowanych produktów, nie pobierano do badań labo-ratoryjnych żadnych próbek.

Wydano 22 świadectwa na eksportowane warzywa mrożone, soki, napoje i nektary owocowe, a także stabilizator i preparat owocowy.

Jakość żywienia w wybranych zakładach żywienia zbiorowego zamkniętego

Jakość żywienia w zakładach żywienia zbiorowego typu zamknię-tego oceniono metodą oceny „teoretycznej” (jadłospisy, racje po-karmowe, składniki pokarmowe). W 2011 r. badaniami objęto 603 zakłady, co stanowi 38,9 % liczby zakładów w tej grupie, ocenio-no w nich ogółem 642 jadłospisy dekadowe.

W badanych jadłospisach dokonano 56 analiz ilościowych war-tości odżywczej i energetycznej racji pokarmowych oraz 642 ana-lizy jakościowe, kierując się ogólnymi zasadami prawidłowości układania jadłospisów. Żywienie nieprawidłowe, odbiegające od norm zalecanych stwierdzono w 12,0 % badanych zakładów (w 2010 r. – 7,6 %, w 2009 r. – 11,2 %).

Podobnie jak w roku ubiegłym, największy odsetek nieprawidło-wych jadłospisów wystąpił w blokach żywienia w szpitalach (66,7 %), w stołówkach przedszkolnych (32,0 %) oraz w stołów-kach w domach wczasowych (13,3 %).

W 2011 r. w badaniach ilościowych wartości odżywczej racji pokar-mowej przyczyną oceny negatywnej jadłospisów były zbyt duże od-chylenia zarówno niedoborowe, jak i nadmierne w stosunku do ustalo-nych wartości. Największe odchylenia wystąpiły w przypadku:

żelaza – 89,3 % jadłospisów (w 2010 r. – 77,4 % , w 2009 r. – 85,0 %);

witaminy C – 89,3 % jadłospisów (w 2010 r. – 77,4 %, w 2009 r. – 67,0 %);

wapnia – 80,4 % jadłospisów (w 2010 r. – 77,4 %, w 2009 r. – 74,0 %);

energii – 41,1 % jadłospisów (w 2010 r. – 62,0 % w 2009 r. – 62,0 % );

udziału energii pochodzącej z tłuszczu – 35,7% jadłospisów (w 2010 r. – 58,1 %, w 2009 r. – 57,0 %);

udziału energii pochodzącej z białka – 23,2% jadłospisów (w 2010 r. – 25,8 %, w 2009 r. – 25,0 %).

Uzyskane wyniki wskazują, że jakość żywienia w zakładach ży-wienia zbiorowego zamkniętego ulega ciągłym wahaniom. Nadal jednak sposób żywienia w znacznej części placówek jest niezado-walający i wymaga monitorowania.

W związku z tym, że aktualnie nie istnieją przepisy prawne narzu-cające stosowanie zasad racjonalnego żywienia oraz norm żywie-nia i modelowych racji pokarmowych, pracownicy pionu higieny żywności, żywienia i przedmiotów użytku osobom odpowiedzialnym za jakość żywienia, w przypadku jadłospisów wymagających korek-ty, wydawali zalecenia mające na celu poprawę sposobu jakości ży-wienia. Udzielali też instruktażu i zobowiązywali do podjęcia działań naprawczych.

Ponadto w 2011 r. pracownicy z Oddziału HŻŻiPU WSSE w Olsz-tynie przeprowadzili szkolenie dla pracowników PSSE w zakresie podstawowych zagadnień dotyczących planowania jadłospisów. Pracownicy ci przekazali zdobyte wiadomości osobom odpowie-dzialnym za jakość żywienia, w szczególności w placówkach przed-szkolnych i szkolnych. Łącznie przeprowadzono 26 szkoleń, w któ-rych uczestniczyło ponad 500 osób.

Nadzór nad żywnością prozdrowotnąW roku 2011 w obiektach znajdujących się pod nadzorem Pań-

stwowej Inspekcji Sanitarnej, w ramach nadzoru nad wprowadza-niem do obrotu żywności prozdrowotnej (suplementów diety, środ-ków specjalnego przeznaczenia żywieniowego i żywności wzbo-gacanej), przeprowadzono 957 kontroli, podczas których spraw-dzano warunki sprzedaży oraz oceniano znakowanie.

Ocenę bezpieczeństwa suplementów diety i środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego przeprowadzono na pod-stawie badań laboratoryjnych wykonanych zgodnie z Planem pobo-ru próbek do badania żywności w ramach urzędowej kontroli i mo-nitoringu w PIS na 2011 r. Zbadano ogółem 224 próbki środków spo-żywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz suplemen-tów diety, w kierunku: zanieczyszczeń mikrobiologicznych, parame-trów chemicznych, zawartości substancji dodatkowych.

Oceniono znakowanie 55 środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego i 45 suplementów diety. Zdyskwali-fikowano sześć próbek środków spożywczych specjalnego prze-znaczenia żywieniowego za nieprawidłowe znakowanie. Próbek suplementów diety nie kwestionowano. Pozostałe wyniki badań próbek żywności prozdrowotnej były prawidłowe, zgodne z aktu-alnymi przepisami prawa żywnościowego.

W 2011 roku podejmowano dodatkowo działania w nadzorze bieżą-cym, jak i działania akcyjne, dotyczące zafałszowanych środków spo-żywczych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywie-niowego dla osób nietolerujących glutenu, środków spożywczych ni-skosodowych, jak również w sprawach dotyczących niewłaściwej reklamy i prezentacji suplementów diety oferowanych do sprzedaży przez podmioty z terenu województwa warmińsko-mazurskiego.

14 Laboratorium Badań Środowiskowych i Żywności

L aboratorium Badań Środowiskowych i Żywności uzy-skało w 2003 r. certyfikat akredytacji nr AB 451. Wy-konujemy badania i pomiary:

zanieczyszczeń powietrza i pomiary szkodliwości fizycznych w środowisku pracy i obiektach użyteczności publicznej;

pół elektromagnetycznych; wody przeznaczonej do spożycia oraz kąpieli i rekreacji; zanieczyszczenia gleby; fizyczno-chemiczne i mikrobiologiczne produktów żywno-

ściowych, materiałów i wyrobów przeznaczonych do kon-taktu z żywnością.

Pobiera próbki do badań w zakresie działania laboratorium.

Ogółem w 2011 roku w ramach działalności kontrolno-represyj-nej wykonano 11 196 badań, głównie w zakresie badania wody, gleby (6096 badań), w zakresie badania żywności, przedmiotów przeznaczonych do kontaktu z żywnością (2948) i środowiska pra-cy (2152), co przełożyło się na 22 709 oznaczeń chemicznych, 12 482 oznaczenia fizyczne oraz 13 832 oznaczeń mikrobiologicz-nych. Laboratorium wykonuje badania wody i żywności w ramach systemu zintegrowanego. Prowadzimy badania dla innych Woje-wódzkich Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych w Polsce w ramach oznaczania mikotoksyn, 3-MCPD .

Oznaczenia zawartości: 3-monochloropropano – 1,2-diolu (3-MCPD) prowadzono w kon-

centratach spożywczych obiadowych, bulionach, rosołach, hy-drolizatach białkowych, sosach sojowych i środkach spożyw-czych specjalnego przeznaczenia żywieniowego (mleko począt-kowe oraz preparaty do dalszego żywienia niemowląt) pobra-nych na terenie województw: warmińsko-mazurskiego, kujaw-

sko-pomorskiego; lubuskiego, mazowieckiego, podlaskiego, po-morskiego, wielkopolskiego i zachodniopomorskiego;

mikotoksyn w grupie produktów: ziarno zbóż i przetwory zbożo-wo-mączne, produkty dla dzieci (środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, preparaty do początkowego ży-wienia i uzupełniające), owocach suszonych, napojach alkoho-lowych, ziołach i przyprawach, kawie pobranych na terenie wo-jewództw: warmińsko-mazurskiego, mazowieckiego i podlaskie-go. W ramach postanowień ,,Porozumienia z dn. 24 czerwca 2011 r. pomiędzy Głównym Inspektorem Ochrony Roślin i Na-siennictwa i Głównym Inspektorem Sanitarnym w sprawie współ-pracy Państwowej Inspekcji Ochrony i Nasiennictwa oraz Pań-stwowej Inspekcji Sanitarnej przy wydawaniu zaświadczeń dla warzyw z RP do Federacji Rosyjskiej” (miało to związek z wy-stąpieniem na terenie Niemiec przypadków zespołu hemolitycz-no-mocznicowego – HUS wywołanego werotoksycznym szcze-pem Escherichia coli O104:H4) laboratorium prowadziło bada-nia monitoringowe próbek warzyw świeżych w zakresie ozna-czania liczby bakterii Escherichia coli. W okresie od 19 lipca. do 13 grudnia 2011 r. w ramach monitoringu Escherichia coli prze-badano 165 próbek warzyw (nasiona, kiełki, sałata, ogórki, po-midory, szpinak, rzodkiewka, marchew, cykoria sałatkowa, ka-pusta pekińska), w tym:a) 11 próbek z importu (nasiona sezamu, soi, soczewicy, fasoli

Mung),b) próbki z UE (sałata masłowa, sałata lodowa),c) 152 próbki krajowe.

W żadnej z wymienionych próbek nie stwierdzono obecności ge-nów stx1, stx2 charakterystycznych dla werotoksycznych Esche-richia coli 0104:H4.

Laboratorium Badań Laboratorium Badań Środowiskowych i ŻywnościŚrodowiskowych i ŻywnościLaboratorium Badań Środowiskowych i Żywności


Środowisko pracy

P aństwowa Inspekcja Sanitarna sprawuje nadzór nad warunkami pracy polegający między innymi na ich ocenie, identyfikacji zagrożeń występujących na sta-

nowiskach pracy, wykonywaniu pomiarów, badań stężeń i natężeń czynników szkodliwych w środowisku pracy oraz podejmowaniu działań mających na celu minimalizację nie-korzystnego wpływu wymienionych czynników na zdrowie pracujących.

Tak jak w latach ubiegłych, bieżący nadzór nad środowiskiem pracy w 2011 r. związany był z egzekwowaniem od pracodawców obowiązków wynikających z krajowych i wspólnotowych aktów prawnych dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym głównie Działu X Kodeksu pracy, rozporządzenia MPiPS Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz.1650 z późn. zm. w sprawie ogólnych prze-pisów bezpieczeństwa i higieny pracy, rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 REACH, ustawy o substancjach chemicznych i ich mie-szaninach, ustawy o produktach biobójczych.

W 2011 r. szczegółową kontrolą objęto uczelnie wyższe i zakłady opieki zdrowotnej w zakresie zagrożeń chemicznych i biologicznych oraz zakłady, w których pracownicy narażeni są na kwas siarkowy.

Pion higieny pracy sprawuje nadzór nad 5998 zakładami pracy naszego województwa, w których zatrudnionych jest 180 332 osób. Struktura zakładów, uwzględniająca wielkość zatrudnienia, od lat utrzymuje się na tym samym poziomie, tj. ponad 70 % to za-kłady małe zatrudniające do 20 osób, a niecałe 2 % stanowią za-kłady zatrudniające powyżej 251 osób (104 zakłady).

W województwie warmińsko-mazurskim dominuje przemysł rol-no-spożywczy, drzewny, meblarski, produkcja wyrobów metalo-wych, a także handel hurtowo-detaliczny, liczną grupę stanowią zakłady służby zdrowia.

Działalność kontrolna

W 2011 r. pracownicy pionu higieny pracy przeprowadzili 3041 kontroli w 2286 zakładach. Kontrolą objęto ok. 38 % wszystkich zewidencjonowanych zakładów.

W związku ze stwierdzeniem naruszenia wymogów higienicz-no-zdrowotnych wydano 1232 decyzje administracyjne zawiera-jące 3097 nakazów/obowiązków, w tym 652 nakazy dotyczyły po-prawy warunków pracy. Najczęstsze uchybienia stwierdzane pod-czas kontroli, to:

zły stan zaplecza higieniczno-sanitarnego oraz pomieszczeń pracy;

brak oceny ryzyka zawodowego; brak aktualnych wyników badań i pomiarów czynników szko-

dliwych na stanowiskach pracy oraz rejestrów tych wyni-ków;

nie informowanie pracowników o aktualnych wynikach ba-dań i pomiarów;

brak stanowiskowych instrukcji bhp; brak kart charakterystyk substancji chemicznych i ich mie-

szanin; brak spisu niebezpiecznych substancji chemicznych i ich mie-

szanin stosowanych w zakładzie.Zły stan sanitarno-higieniczny odnotowano w 335 zakładach, tj.

w 15% skontrolowanych zakładów. W stosunku do roku 2010 wskaźnik ten nie uległ zmianie.

Ocena środowiska pracy i narażenia zawodowego

W wyniku przeprowadzonych w 2011 r. badań i pomiarów stę-żeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy przekroczenia normatywów higienicznych (NDS/N) określa-jących bezpieczne dla zdrowia warunki pracy stwierdzono w 170 zakładach. Przekroczone zostały normatywy higieniczne głównie dla czynników fizycznych, tj. hałasu (w 149 zakładach), pyłu (w 28 zakładach), wibracji (w 14 zakładach) i czynników chemicznych (w 8 zakładach).

W 2011 r. odnotowano porównywalną liczbę zakładów, w któ-rych stwierdzono przekroczenie normatywu higienicznego (NDN) hałasu w stosunku do 2010 r. (141 zakładów). W przypadku pozo-stałych czynników szkodliwych (związków chemicznych, wibra-cji, pyłu) wskaźniki od kilku lat również utrzymują się na tym sa-mym poziomie.

Przekroczenia NDN hałasu występują głównie w zakładach prze-mysłu drzewnego i meblarskiego, leśnictwie przy pozyskiwaniu drewna oraz przemyśle spożywczym i metalowym. W stosunku do 2010 r. nieznacznie spadła liczba osób pracująca w przekrocze-niach NDN hałasu (o 76 osób).

Pod wzmożonym nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej wo-jewództwa warmińsko-mazurskiego znajduje się 277 zakładów pracy o szczególnych zagrożeniach zawodowych, w których ba-

Struktura przeprowadzonych kontroli w 2011 r. wg PKD

16 Środowisko pracy

dania środowiskowe wykazują powyżej pięciokrotne przekrocze-nia NDN/S czynników szkodliwych i/lub występuje w nich naraże-nie na działanie czynników rakotwórczych i mutagennych. W za-kładach tych narażonych jest łącznie 10 210 pracowników. Zde-

cydowana większość osób pracujących w zakładach o szczegól-nych zagrożeniach zawodowych narażona jest głównie na wzw B i C oraz hałas – łącznie 8824 osoby.

Czynniki rakotwórczeW ewidencji G/PSSE i WSSE (I instancja) znajduje się 268 zakła-

dów, w których pracownicy narażeni są/mają kontakt z czynnika-mi rakotwórczymi (ostatni wykres po lewej stronie).

W 2011 r. przeprowadzono kontrolę w 185 zakładach, w których narażonych jest 5731 pracowników, w tym 4189 kobiet i 1542 mężczyzn. Ogółem przeprowadzono 216 kontroli w zakresie nad-zoru nad czynnikami rakotwórczymi i mutagennymi. Największą grupę osób narażonych (w zakładach skontrolowanych w minio-nym roku) stanowią osoby wykonujące prace, przy których może dojść do zakażenia wirusami zapalenia wątroby typu B i C. Perso-nel medyczny (liczba osób narażonych – 4518) stanowi ok. 79 % ogółu narażonych na czynniki rakotwórcze i mutagenne w naszym województwie.

Pojedyncze substancje rakotwórcze i mutagenne najczęściej wy-stępujące na stanowiskach pracy, to:

związki chromu VI.wartościowego (tj.: chromian potasu, di-chromian potasu, tlenek chromu (VI), chromian (VI) cyn-ku);

WWA (wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne), któ-rych głównym przedstawicielem jest benzo(a) piren;

epoksyetan – stosowany w procesie sterylizacji gazowej w szpitalach.

W nadzorowanych zakładach pracy na terenie województwa war-mińsko-mazurskiego występują dwa procesy produkcyjne, w wy-niku których dochodzi do uwolnienia substancji, preparatów lub czynników rakotwórczych lub mutagennych, tj.:

procesy technologiczne związane z narażeniem na działanie wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych obec-nych w sadzy węglowej, smołach węglowych i pakach wę-glowych;

prace związane z narażeniem na pył drewna twardego.W związku ze stwierdzonymi uchybieniami w tym zakresie PIS

wydała łącznie 69 decyzji (w 2010 r. – 31).

Substancje i mieszaniny chemiczneNadzór Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa warmiń-

sko-mazurskiego w zakresie przestrzegania przepisów ustawy o substancjach i mieszaninach chemicznych, rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 REACH, rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z 16 grudnia 2008 r. (CLP) w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, usta-wy o produktach biobójczych oraz nadzór nad prekursorami nar-kotyków kategorii 2 i 3 prowadzony był bezpośrednio w zakładach pracy i u podmiotów odpowiedzialnych za wprowadzanie do ob-rotu substancji i mieszanin chemicznych.

Na terenie województwa zewidencjonowano jednego importera wprowadzającego do obrotu spoza terytorium Unii Europejskiej substancje i mieszaniny chemiczne.

Liczba zakładów pracy, w których w latach 2007-2011 stwierdzono przekroczenia NDS i NDN wg czynników szkodliwych

Liczba osób narażonych na wybrane czynniki szkodliwe i uciążliwe, stan na 31.12.2011 r.

Rodzaje działalności gospodarczej o największym narażeniu na czynniki rakotwórcze/mutagenne


Jak wynika z danych statystycznych, 83 % podmiotów gospo-darczych podlegających przepisom z zakresu substancji chemicz-nych, ich mieszanin to dalsi użytkownicy, tj. branża budowlana, meblarstwo, produkcja wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych, przemysł metalowy, transport oraz pozostała indywidualna dzia-łalność usługowa.

W roku 2011 przeprowadzono łącznie 1572 kontrole w zakresie substancji i mieszanin chemicznych, co stanowi 52 % ogólnej licz-by przeprowadzonych kontroli w województwie. W 261 przypad-kach stwierdzono naruszenie przepisów dotyczących substancji chemicznych i ich mieszanin. G/PPIS województwa wystawili 187 decyzji administracyjnych mających na celu usunięcie zaistniałych nieprawidłowości.

Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości podczas stosowania substancji i mieszanin chemicznych:

brak kart charakterystyki – 127 przypadków; nieprawidłowo sporządzone karty charakterystyki – 9 przy-

padków, w tym zakwestionowano karty dla 8 produktów; nieprawidłowo oznakowane pojemniki, zbiorniki, rurociągi

– zakwestionowano 19 przypadków.

Produkty biobójczeZgodnie z ewidencją prowadzoną przez G/PSSE i WSSE wojewódz-

twa warmińsko-mazurskiego w 2011 roku 504 podmioty wprowadza-ły do obrotu produkty biobójcze, w tym jeden podmiot zobowiązany był do uzyskania zezwolenia na wprowadzanie tych produktów.

Ogółem przeprowadzono 314 kontroli w zakresie wprowadzania do obrotu produktów biobójczych zawierających substancje czyn-ne wymienione w decyzjach Komisji Europejskiej o niewłączaniu niektórych substancji do załącznika I, IA lub IB dyrektywy 98/8/WE (głównie u podmiotów prowadzących handel hurtowy i detalicz-ny) oraz 389 kontroli w zakresie stosowania produktów biobój-czych.

W 66 przypadkach były to kontrole, w wyniku których stwier-dzono naruszenie przepisów dotyczących produktów biobójczych, tj:

wprowadzenie do obrotu produktu biobójczego bez wyma-ganego pozwolenia – przez 34 podmioty;

wprowadzenie do obrotu produktu biobójczego zawierające-go niedozwolone substancje czynne – przez 8 podmiotów;

wprowadzanie do obrotu produktów w opakowaniach nie-właściwie oznakowanych – przez 11 podmiotów.

W wyniku przeprowadzonych kontroli PIS podjęła działania ma-jące na celu wycofanie z obrotu produktu biobójczego niespełnia-jącego wymogów prawnych. Na terenie województwa z obrotu wycofano ponad 100 sztuk produktów biobójczych, które nie speł-niały wymogów prawa obowiązującego w kraju. Ogółem wysta-wiono 49 decyzji dotyczących produktów biobójczych.

Prekursory narkotyków kat. 2 i 3Na terenie województwa w 2011 r. prekursory narkotyków ka-

tegorii 2 i 3 wprowadzały do obrotu 53 podmioty, w tym prekur-sory kategorii 2-10 podmiotów, prekursory kategorii 3-46 podmio-tów. Zewidencjonowano 289 podmiotów stosujących prekursory narkotykowe kategorii 2 i 3.

Przeprowadzono łącznie 32 kontrole u podmiotów wprowadza-jących do obrotu prekursory narkotyków oraz 139 kontroli u sto-sujących. W trzech przypadkach stwierdzono naruszenie przepi-sów w zakresie prekursorów narkotykowych, wystawiono trzy decyzje.

Nadzór nad czynnikami biologicznymiW województwie warmińsko-mazurskim narażenie pracowników

na szkodliwe czynniki biologiczne występuje w 2060 zakładach, co stanowi ok. 34% wszystkich zakładów będących w ewidencji

Liczba podmiotów wprowadzających do obrotu produkty biobójcze w latach 2009-2011

Działania kontrolne w zakresie wprowadzania do obrotu produktów biobójczych w latach 2009-2011

18 Środowisko pracy

G/PSSE i WSSE województwa. W 2011 r. skontrolowano 767 za-kładów, w których ogółem narażonych było na szkodliwe czynni-ki biologiczne z grupy 2 – 22 111 osób, natomiast z grupy 3 – 12 782 osoby.

W 2011 r. przeprowadzono 901 kontroli w zakresie zagrożeń bio-logicznych (w 2010 r. – 768). Najczęściej stwierdzane nieprawi-dłowości podczas kontroli dotyczyły:

braku oceny ryzyka dotyczącego czynników biologicznych – w 79 zakładach (w 2010 r. – 92);

w przypadku narażenia pracowników na szkodliwe czynniki biologiczne zaklasyfikowane do 3 grupy zagrożenia dotyczy-ły braku rejestru pracowników – w 63 zakładach (w 2010 r. – 34); braku rejestru prac – w 65 zakładach (w 2010 r. – 34);

niewłaściwe instrukcje stanowiskowe nie uwzględniające narażenia na czynniki biologiczne bądź ich brak stwierdzono w 13 zakładach (w 2010 r. – 20);

w 11 skontrolowanych zakładach (w 2010 r. – 18) praco-dawcy nie przeszkolili pracowników z zakresu biologicznych szkodliwości zawodowych.

W związku ze stwierdzeniem naruszenia wymagań higieniczno-zdrowotnych PPIS wydali 172 decyzje administracyjne mające na celu usunięcie zaistniałych nieprawidłowości.

Najwięcej osób narażonych na szkodliwe czynniki biologiczne jest zatrudnionych w obiektach służby zdrowia (PKD 86 – 8227 osób), przetwórstwie spożywczym (PKD 10 – 4513 osób), rolnic-twie (PKD 01– 1493 osób), leśnictwie (PKD 02 – 1307 osoby).

Ocena narażenia zawodowego pracowników zatrudnionych na uczelniach wyższych w zakresie zagrożeń chemicznych i biologicznych

W ramach realizacji planu pracy w 2011 r. w zakresie oceny wa-runków pracy i narażenia zawodowego pracowników zatrudnio-nych na uczelniach wyższych w zakresie zagrożeń chemicznych i biologicznych, organy inspekcji sanitarnej na terenie wojewódz-

twa warmińsko-mazurskiego przeprowadziły kontrolę sanitarną w trzech obiektach.

Czynniki biologiczne stanowią zagrożenie zwłaszcza dla osób pra-cujących na stanowiskach pracy takich, jak: bibliotekarz, pracow-nik gospodarczy, wykładowca, pracownik techniczny. Łączna licz-ba narażonych na szkodliwe czynniki biologiczne wyniosła 300 osób, w tym 2 grupa zagrożenia – 255 osób, 3 grupa zagrożenia – 108 osób.

Narażenie na szkodliwe czynniki chemiczne stwierdzono w dwóch obiektach. Łączna liczba pracowników narażonych na występo-wanie szkodliwych czynników chemicznych wyniosła 237. Do głównych grup pracowniczych narażonych na czynniki chemiczne należy kadra naukowo-badawcza oraz pracownicy techniczni (od-czynniki chemiczne) i socjalni (środki stosowane do dezynfekcji i czyszczenia powierzchni).

Ocena narażenia zawodowego pracowników w zakładach opieki zdrowotnej w zakresie zagro-żeń chemicznych i biologicznych

W roku 2011 skontrolowano 148 zakładów opieki zdrowotnej w zakresie przestrzegania przepisów określających wymagania hi-gieniczno-zdrowotne środowiska pracy, w szczególności dotyczą-ce narażenia zawodowego na czynniki biologiczne oraz zagrożeń

Liczba zakładów opieki zdrowotnej, w których wykorzystywane są substancje chemiczne

Liczba zakładów pracy, w których występuje narażenia na szkodliwe czynniki biologiczne na terenie woj. warmińsko-mazurskiego wg powiatów – stan na 31.12.2011 r.


chemicznych. Rekontrolę w zakresie realizacji decyzji W-MPWIS i PPIS przeprowadzono w 27 obiektach. W wyniku przeprowadzo-nych czynności kontrolnych (łącznie przeprowadzono 188 kontro-le) stwierdzono uchybienia w 66 obiektach.

W związku ze stwierdzeniem naruszenia wymagań higieniczno-zdrowotnych G/PPIS województwa i W-MPWIS wydali 55 decy-zji (w tym 277 nakazów) mających na celu usunięcie przez praco-dawców stwierdzonych nieprawidłowości.

Ogółem w skontrolowanych ZOZ na szkodliwe czynniki biologicz-ne narażonych jest 7195 osób.

Zagrożenia chemiczne w środowisku pracy występują w 86 skon-trolowanych zakładach opieki zdrowotnej. Łączna liczba pracow-ników narażonych na działanie czynników chemicznych wynosi 3735. W czterech zakładach przeprowadzono badania na obec-ność szkodliwych czynników chemicznych (pomiary tlenku etyle-nu). Od wielu lat wyniki badań i pomiarów tlenku etylenu są poni-żej oznaczalności, jednakże pracodawcy przeprowadzają pomiary jego stężenia ze względu na bezpieczeństwo pracowników.

Ocena warunków pracy podczas zabezpieczania/usuwania wyrobów zawierających azbest

Na terenie województwa zewidencjonowano 70 firm zajmują-cych się usuwaniem/zabezpieczaniem/transportem wyrobów za-wierających azbest. Firmy te funkcjonują na terenie 14 powiatów. W roku sprawozdawczym przeprowadzono 33 kontrole w siedzi-bach firm oraz 10 w trakcie prowadzenia prac. W 2010 r. przepro-wadzono głównie kontrole w siedzibach firm – 21 kontroli.

Najwięcej firm zewidencjonowano w powiecie oleckim (15), ełc-kim (9), iławskim (7), gołdapskim (5).

Zakres kontroli podczas usuwania wyrobów zawierających azbest obejmował warunki i sposób organizacji prac, wyposażenie pra-cowników w odpowiednie środki ochrony indywidualnej, sposób zabezpieczenia odpadów.

Rodzaj wyrobów zawierających azbest podlegających zabezpieczeniu/usunięciu:

płyty azbestowo-cementowe faliste i płaskie (pokrycia da-chowe i ścienne);

materiały izolacyjne i konstrukcyjne.W związku ze stwierdzeniem podczas kontroli (w siedzibie firmy

i podczas wykonywania prac rozbiórkowych i zabezpieczających) naruszenia przepisów dotyczących warunków pracy w kontakcie z azbestem PPIS województwa wydali sześć decyzji mających na celu usunięcie zaistniałych nieprawidłowości.

Wszystkie skontrolowane firmy posiadały wymagane zezwole-nie, pozwolenie, decyzje oraz zatwierdzone programy gospodaro-wania odpadami niebezpiecznymi. Osoby zatrudnione przy usuwaniu/zabezpieczaniu/transporcie wyrobów zawierających azbest zostały przeszkolone przez uprawnione instytucje i prze-strzegały procedur dotyczących bezpiecznego postępowania z wy-robami zawierającymi azbest. W zakładach przestrzegany jest rów-nież zakaz spożywania posiłków, picia napojów i palenia tytoniu, przechowywania rzeczy osobistych w miejscu wykonywania prac, w których występuje narażenie na azbest.

W 2011 r. nie przeprowadzono badań środowiska pracy w zakre-sie ekspozycji na pył azbestu oraz nie stwierdzono chorób zawo-dowych powstałych w wyniku narażenia pracowników na azbest.

Choroby zawodoweW 2011 roku do stacji sanitarno-epidemiologicznych wpłynęły

173 zgłoszenia dotyczące podejrzeń chorób zawodowych. Przepro-wadzono w związku z tym 184 postępowania, sporządzono 169 kart oceny narażenia zawodowego i przeprowadzono 106 wizyta-cji w ramach postępowań wyjaśniających dotyczących chorób za-wodowych.

W porównaniu do roku 2010 zmniejszyła się liczba stwierdzo-nych chorób zawodowych z 82 przypadków w roku 2010 do 75 w roku 2011. Wśród stwierdzonych chorób zawodowych w 2011 r., podobnie jak w latach ubiegłych, dominują choroby zakaźne i pa-sożytnicze albo ich następstwa – 52 przypadki (69,3 %), w tym odnotowano 41 przypadków zawodowych zachorowań na bore-liozę, trzy zachorowania na gruźlicę, jedno na wzw typu C, jedno na wzw typu B oraz sześć zachorowań na kleszczowe zapalenie mózgu.

Liczba firm zajmujących się usuwaniem/zabezpieczaniem/transportem azbestu na terenie województwa warmińsko-mazurskiego w 2011 r. oraz liczba przeprowadzonych kontroli

20 Higiena dzieci i młodzieży

P ion higieny dzieci i młodzieży Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa warmińsko-mazurskiego w roku 2011 sprawował nadzór nad 1425 stałymi za-

kładami nauczania i wychowania oraz zajmował się zapew-nieniem bezpiecznych i higienicznych warunków pobytu podczas wypoczynku zimowego i letniego. W elektronicz-nej bazie danych Ministerstwa Edukacji Narodowej na te-renie województwa warmińsko-mazurskiego zarejestrowa-no ogółem 1064 turnusy wypoczynkowe. Większość z nich (970) zorganizowano w trakcie letnich wakacji. Pozostałe (94) odbyły się w trakcie ferii zimowych.

Kontrolowano w nich przestrzeganie przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne dotyczące higieny procesu na-uczania oraz higieny pomieszczeń i wymagań w stosunku do sprzę-tu używanego w szkołach i innych placówkach oświatowo-wy-chowawczych, szkołach wyższych i ośrodkach wypoczynku.

Ogółem w trakcie całego roku 2011 pracownicy pionu higieny dzieci i młodzieży przeprowadzili 2768 kontroli. W tym okresie wy-dano 536 decyzji administracyjnych oraz nałożono 10 grzywien w drodze mandatu karnego na sumę 1700 zł.

Stan placówek oświatowo-wychowawczych zlokalizowanych na terenie województwa ulega systematycznej poprawie i należy go ocenić jako dobry. Wszystkie zakłady w roku 2011 posiadały pod-łączenia do wodociągów i były skanalizowane, a ich uczniowie bądź wychowankowie korzystali z sanitariatów wewnętrznych. W porównaniu do roku 2010 o 19 zmniejszyła się liczba zakładów funkcjonujących w budynkach nieprzystosowanych, budowanych pierwotnie z innym przeznaczeniem, gdzie – mimo procesów do-stosowawczych – nie było możliwe spełnienie wszystkich wyma-gań. Zmniejszyła się także (o 3) liczba placówek znajdujących się w złym stanie technicznym.

W 2011 roku Państwowa Inspekcja Sanitarna województwa war-mińsko-mazurskiego oceniała również warunki do prowadzenia za-jęć wychowania fizycznego w szkołach. Spośród skontrolowanych

671 szkół wszystkich typów (bez szkół wyższych) w 423 zapew-niono wystarczające warunki do prowadzenia zajęć w-f. Niewy-starczające warunki stwierdzono w 218 szkołach, zaś ich brak w 30. Problem ten próbuje się rozwiązać poprzez organizację zajęć w-f poza placówkami. I tak, uczniowie 127 szkół korzystają z ba-senu, 77 zakładów zapewnia swoim uczniom możliwość skorzy-stania z sal gimnastycznych innych placówek lub miejskich kom-pleksów sportowych, a uczniom 26 szkół zapewniono zajęcia spraw-nościowe na siłowniach oraz w klubach fitness. 41 szkół ma moż-liwość skorzystania z boisk lub stadionów sportowych.

W 2011 roku Państwowa Inspekcja Sanitarna stanęła przed no-wym zadaniem, jakim było egzekwowanie zapisów rozporządze-nia Ministra Edukacji Narodowej z 18 października 2010 r. (Dz. U. 2010 nr 215, poz. 1408) zmieniającego rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach. Przepis ten od 1 września 2011 r. wprowadził obo-wiązek zapewnienia w pomieszczeniach sanitarno-higienicznych ciepłej i zimnej bieżącej wody przy wszystkich umywalkach oraz środków higieny osobistej. W związku z ogłoszeniem zmian w obo-wiązującym prawie, pracownicy pionu higieny dzieci i młodzieży od jesieni 2010 roku informowali dyrektorów szkół oraz organy prowadzące placówki oświatowe o konieczności spełnienia tych wymogów. Akcja informacyjna przyniosła wymierne efekty, po-nieważ w okresie poprzedzającym wejście w życie nowych zapi-sów (tzn. od 1 stycznia do 31 sierpnia 2011 r.) 60 szkół spełniło wymóg zapewnienia ciepłej bieżącej wody przy wszystkich umy-walkach w pomieszczeniach higieniczno-sanitarnych.

W okresie od 1 września do 7 października 2011 r. w szkołach wo-jewództwa warmińsko-mazurskiego przeprowadzono 169 kontroli pod kątem zapewnienia ciepłej bieżącej wody, środków higieny oso-bistej oraz sprawności urządzeń sanitarnych. W części skontrolo-wanych podmiotów stwierdzono nieprawidłowości w tym zakresie, toteż wydano 29 decyzji administracyjnych w celu ich usunięcia Według stanu na dzień 7 października 65 placówek oświatowo-wy-chowawczych nie zapewniało właściwych warunków do utrzyma-

Higiena dzieci i młodzieżyHigiena dzieci i młodzieżyHigiena dzieci i młodzieży


nia higieny, zaś w 12 szkołach uczniowie mogli korzystać tylko z zim-nej wody. Dalsze kontrole przeprowadzone w IV kwartale wykazały kolejne 13 szkół z ograniczonym dostępem do ciepłej wody. Na ko-niec 2011 r. Powiatowe Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne informo-wały, że warunki do utrzymania higieny osobistej w szkołach znacz-nie się poprawiły. W wyniku działań Państwowej Inspekcji Sanitar-nej liczba placówek bez ciepłej wody zmniejszyła się do sześciu. Tylko w miesiącach wrzesień-grudzień 25 placówek doprowadziło do spełnienia standardów, o których jest mowa w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z 18 października 2010 r. Wobec po-zostałych zakładów oświatowo-wychowawczych, w których ciepła woda jest dostępna tylko przy niektórych umywalkach, prowadzo-ne jest postępowanie administracyjne. Zgodnie z sugestiami Głów-nego Inspektoratu Sanitarnego termin usunięcia uchybień w więk-szości przypadków określono na 31 sierpnia 2012 r.

Jednym z istotnych działań profilaktycznych podejmowanych przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w roku 2011 było dążenie do zapewnienia wszystkim uczniom i przedszkolakom sta-nowisk pracy dostosowanych do wymagań ergonomii. Właściwie zaprojektowane i zestawione stanowisko pracy ucznia (ławka i krze-sło) pozwala zapewnić młodemu organizmowi maksymalny kom-fort w procesie uczenia się i zapobiega powstawaniu bądź pogłę-bianiu wad postawy.

W tym celu w 103 szkołach i 75 przedszkolach oceniono zesta-wienie mebli i ich dostosowanie do wzrostu. Badaniami objęto 1009 oddziałów, gdzie oceniono ogółem 17 386 stanowisk pracy uczniów/przedszkolaków. Nieprawidłowości stwierdzono w 67 pla-cówkach (260 oddziałów), gdzie z niewłaściwych stanowisk ko-rzystało 1561 osób. Stanowi to jedynie 8,75% wszystkich zbada-nych stanowisk.

Poza oceną dostosowania umeblowania do wymagań ergonomii, oceniano także tygodniowe rozkłady zajęć lekcyjnych. Ogółem prze-analizowano 2298 tygodniowych planów lekcji w 230 szkołach. Nieprawidłowo ułożone rozkłady zajęć lekcyjnych odnotowano w 43 szkołach (214 oddziałów).

Jak co roku w okresach wolnych od nauki szkolnej na terenie wo-jewództwa warmińsko-mazurskiego organizowano wypoczynek dla

dzieci i młodzieży. W trakcie ferii zimowych na terenie naszego wo-jewództwa w elektronicznej bazie wypoczynku Ministerstwa Edu-kacji Narodowej zarejestrowano 94 turnusy wypoczynkowe, nato-miast latem – 970 turnusów. Ogółem z wypoczynku zorganizowa-nego na terenie województwa skorzystało 41 444 uczestników.

Pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w roku 2011 dba-li o właściwe warunki sanitarne, jak również bezpieczeństwo wy-poczywających. W tym celu przeprowadzili 697 kontroli sanitar-nych (606 kontroli letnich turnusów wypoczynkowych oraz 91 kon-troli turnusów zimowych). Wśród skontrolowanych placówek se-zonowego wypoczynku dzieci i młodzieży 14 nie zapewniło swo-im uczestnikom właściwych warunków. Osoby odpowiedzialne za ten stan zostały ukarane grzywnami w drodze mandatu karnego (cztery mandaty na kwotę 900 zł). Poza tym, aby doprowadzić do poprawy stanu obiektów, w których organizowany był wypoczy-nek, wydano sześć decyzji administracyjnych.

Działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej woj. warmińsko-ma-zurskiego w 2012 r. będą zmierzały do:

systematycznego podnoszenia standardu zakładów naucza-nia i wychowania;

doprowadzenia do stanu, w którym wszystkie zakłady na-uczania będą dysponowały ciepłą bieżącą wodą przy wszyst-kich umywalkach w pomieszczeniach higieniczno-sanitar-nych;

poprawy warunków do prowadzenia zajęć wychowania fi-zycznego;

dalszego eliminowania czynników uciążliwych ze środowi-ska pracy ucznia w szkołach;

zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków poby-tu na turnusach wypoczynkowych organizowanych w trak-cie ferii zimowych i letnich wakacji;

dalszego podnoszenia świadomości społecznej wśród uczniów i rodziców w celu tworzenia właściwych warunków pracy ucznia w szkole i domu.

Turnusy wypoczynkowe na terenie woj. warmińsko-mazurskiego w roku 2011

22 Higiena radziacyjna

Oddział Higieny Radiacyjnej, jako organ pierwszej in-stancji, prowadzi nadzór nad 330 zakładami stosują-cymi urządzenia wytwarzające promieniowanie,

w tym 269 zakładów stosujących promieniowanie jonizują-ce (433 aparaty) oraz 61 zakładów stosujących promienio-wanie elektromagnetyczne (252 urządzenia).

Do podstawowych zadań pionu Higieny Radiacyjnej należy: bieżąca działalność kontrolna nadzorowanych zakładów; wydawanie decyzji na uruchamianie i stosowanie aparatów

rtg oraz pracowni w zakresie diagnostyki medycznej i radio-logii zabiegowej;

wydawanie zgód na prowadzenie działalności związanej z na-rażeniem na promieniowanie jonizujące w celach medycz-nych polegającej na udzielaniu świadczeń medycznych z za-kresu rentgenodiagnostyki, diagnostyki i leczenia chorób nie-nowotworowych oraz paliatywnego leczenia chorób nowo-tworowych z wykorzystaniem produktów farmaceutycznych i zabiegów z zakresu radiologii zabiegowej;

prowadzenie baz danych dotyczących źródeł promieniowa-nia jonizującego i źródeł pól elektromagnetycznych;

opiniowanie projektów gabinetów rtg wraz z obliczeniem osłon stałych przed promieniowaniem X;

poświadczanie poziomu skażeń promieniotwórczych wybra-nych produktów rolno-spożywczych eksportowanych do kra-jów poza UE;

opiniowanie raportów oddziaływania na środowisko źródeł pól elektromagnetycznych;

prowadzenie dwóch podstawowych placówek pomiarów skażeń promieniotwórczych;

współpraca z Państwową Agencją Atomistyki oraz z wojewódz-kim konsultantem ds. radiologii i diagnostyki obrazowej;

współpraca z Wydziałem Bezpieczeństwa i Zarządzania Kry-zysowego Urzędu Wojewódzkiego w przypadku wystąpienia zdarzeń radiacyjnych o zasięgu wojewódzkim;

współpraca z Krajowym Centrum Ochrony Radiologicznej w Ochronie Zdrowia w Łodzi.

Głównym kierunkiem działania oddziału w roku 2011 była ochro-na radiologiczna pacjenta. Jednym z istotnych elementów mają-cych wpływ na ochronę pacjenta jest stan techniczny używanej aparatury. Obserwuje się systematyczną wymianę starego sprzę-tu rtg na aparaturę nowej generacji oraz wzrost liczby nowych apa-ratów rentgenowskich stomatologicznych.

Zgodnie z planem pracy w ramach nadzoru wykonano pełne te-sty jakości aparatury rtg w 25% skontrolowanych jednostek. Wy-niki testów potwierdziły, że stan techniczny aparatury jest dobry.

W ramach współpracy z Krajowym Centrum Ochrony Radiologicz-nej w Ochronie Zdrowia w Łodzi nasz oddział wykonał 42 pomiary dawek referencyjnych (dawki referencyjne są to określone warto-ści dawek, których nie należy przekraczać w czasie konkretnego ba-dania radiologicznego w odniesieniu do standardowego pacjenta). Stwierdzono, że dawki referencyjne nie zostały przekroczone, co świadczy o właściwej ochronie radiologicznej pacjenta.

W 2011 roku na terenie Województwa Warmińsko-Mazurskiego powstała długo oczekiwana pracownia Pozytonowej Tomografii Emisyjnej (PET). Pracownia ta funkcjonuje w ramach Niepublicz-nego Zespołu Zakładów Opieki Zdrowotnej NU-MED Pracownie Diagnostyczne i zlokalizowana jest przy Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym w Olsztynie. Badania przeprowadzane w pra-cowni PET-CT pozwalają na bardzo wczesne wykrycie zmian cho-robowych oraz na ustalenie z dużą dokładnością gdzie umiejsco-wione jest ognisko chorobowe. Pozwalają też ocenić stopień za-awansowania choroby nowotworowej, określić jej charakter, jak i monitorować efekty prowadzonego leczenia.

Przy WSSE w Olsztynie działa jedyna na terenie naszego wojewódz-twa Placówka Pomiarów Skażeń Promieniotwórczych oceniająca pro-dukty żywnościowe z naszego terenu pod kątem zawartości radioak-tywnego cezu. Na podstawie wyników oznaczeń cezu stwierdza się, że poziom skażenia produktów żywnościowych cezem jest niewielki i utrzymuje się na poziomie sprzed awarii w Czarnobylu.

Higiena radiacyjna

Wykaz aparatury rentgenowskiej funkcjonujcej w województwie warmisko-mazurskim w latach 2006-2011 (z wykluczeniem aparatów stomatologicznych)


Placówka corocznie bierze udział w badaniach międzylaborato-ryjnych oceniających poprawność prowadzonych pomiarów. Od lat jest oceniana jako jedna z najlepszych w kraju.

W ramach nadzoru nad zakładami stosującymi źródła pól elek-tromagnetycznych (takich, jak rezonanse magnetyczne, diatermie terapeutyczne i chirurgiczne, zgrzewarki wysokiej częstotliwości, sklejarki itp.) wykonywane były pomiary pól występujących na stanowiskach pracy. Na ich podstawie stwierdzono właściwe za-bezpieczenia pracowników przed nadmiernym narażeniem na dzia-łanie pól elektromagnetycznych.

Zgodnie z aktualnymi przepisami, pracownicy Higieny Radiacyj-nej są zobowiązani do udziału w akcjach związanych z ewentual-nym wystąpieniem awarii radiologicznych o zasięgu wojewódz-kim. W związku z tym dwóch pracowników uzyskało w roku 2011 odpowiednie uprawnienia Inspektora Ochrony Radiologicznej.

Oddział Higieny Radiacyjnej brał aktywny udział w akcji Oddziału Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej zatytułowanej „Moje dziec-ko idzie do szkoły”. W ramach tej akcji powstała broszura oraz film, w których omówiono właściwe zasady używania telefonów komór-kowych. Wykonano także pomiary pól elektromagnetycznych po-chodzących od telefonów komórkowych. Akcja cieszyła się dużym

zainteresowaniem mieszkańców – w czasie pikniku szkolnego w ra-mach programu „Trzymaj formę” zorganizowanego również przez Oddział Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej.

Oddział prowadził także działalność opiniodawczą w zakresie ochro-ny przed promieniowaniem rentgenowskim i polami elektromagne-tycznym. Wydano 52 opinie związane z powstawaniem pracowni rentgenowskich oraz 636 opinii dotyczących sprawozdań z pomia-rów pól elektromagnetycznych w środowisku naturalnym.

W przypadku większości chorób zakaźnych sytuacja epidemiologiczna w woj. warmińsko-mazurskim sys-tematycznie się poprawia. Podobnie jak w latach

ubiegłych, nie zarejestrowano zachorowań na dur brzusz-ny, błonicę, wściekliznę u ludzi, poliomyelitis oraz na odrę.

Inwazyjna Choroba MeningokokowaZarejestrowano 21 przypadków Inwazyjnej Choroby Meningoko-

kowej. Dwa zachorowania – powiązane ze sobą epidemiologicz-

nie – wystąpiły w powiecie mrągowskim. Stwierdzono dwa zgo-ny (półroczne dziecko z powiatu elbląskiego i 80-latek z powiatu olsztyńskiego). Zarejestrowano po sześć zachorowań w grupie dzieci od miesiąca do pierwszego roku życia i w wieku 1-14 lat, co stanowiło 28,6 % wszystkich zachorowań. U osób w wieku 15-26 lat stwierdzono siedem zachorowań, co stanowi 33,3 % ogólnej liczby zachorowań. Najwyższe wskaźniki zapadalności wy-stąpiły w powiecie mrągowskim (dwa zachorowania – wsk. zap. 4,0), elbląskim (sześć zachorowań – wsk. zap. 3,3), działdowskim (dwa zachorowania – wsk. zap. 3,3) oraz olsztyńskim (sześć za-chorowań – wsk. zap. 2,0).

Neisseria meningitidis typu B spowodowała 12 zachorowań (57,1 %), a typu C – osiem (38,1 %), jeden szczep nie grupował się (4,8 %). Wszystkie przypadki zostały potwierdzone przez KORUN. Serotyp B wywołał siedem ZOMR i 10 posocznic, natomiast se-rotyp C pięć ZOMR i sześć posocznic.

Zatrucia pokarmoweW województwie warmińsko-mazurskim od wielu lat dominują-

cym czynnikiem etiologicznym bakteryjnych zatruć pokarmowych są odzwierzęce typy pałeczek Salmonella, wśród których dominu-je Salmonella enteritidis. W 2011 r. zgłoszono 575 przypadków za-każeń wywołanych tymi drobnoustrojami, w tym sześć przypad-ków dotyczących zakażeń pozajelitowych.

Wśród czynników etiologicznych innych bakteryjnych zakażeń/zatruć pokarmowych dominowały bakterie z rodzaju: Campylobac-

Zwalczanie chorób zakaźnych

Wskaźnik zapadalności na Inwazyjną Chorobę Meningokokową w Polsce i woj. warmińsko-mazurskim w latach 2004-2011

Pracownia z aparatem PET-CT

24 Zwalczanie chorób zakaźnych

ter (104 zachorowania), E. coli biegunkotwórcze (siedem zacho-rowań), Yersinia (trzy zachorowania u dwóch osób zarejestrowa-no zachorowania na bakteryjne zakażenia jelitowe wywołane przez E. coli enterokrwotoczne. Osoby te miały kontakt z chorym, który wrócił z Niemiec.

W roku 2011 w województwie warmińsko-mazurskim zarejestro-wano i opracowano 20 ognisk/zakażeń pokarmowych (o pięć ognisk więcej niż w roku ubiegłym), zachorowało 220 osób, w tym 58 dzieci do lat 14. Hospitalizacji wymagały 128 osób. Czynnikiem

etiologicznym ognisk/zatruć pokarmowych były: Salmonella ente-ritidis, norowirusy, rotawirusy oraz Clostridium botulinum. W dzie-więciu ogniskach (zachorowało 68 osób, w tym 29 dzieci to lat 14) czynnikiem etiologicznym była Salmonella enteritidis, a nośni-kiem zakażone jaja kurze. Zarejestrowano osiem ognisk (118 za-chorowań, w tym u dwojga dzieci do lat 14) wywołanych przez norowirusy, siedem ognisk to zakażenia szpitalne (zachorowało 95 osób), w których źródła zakażenia nie ustalono. W jednym ogni-sku (25 zachorowań) nie ustalono czynnika etiologicznego.

Współczynnik zapadalności na kleszczowe zapalenia mózgu w woj. warmińsko-mazurskim i kraju w latach 2001-2011

Choroby przenoszone przez kleszczeProblemem województwa warmińsko-mazurskiego, z uwagi na endemiczne występowanie zakażonych kleszczy, jest wysoki

współczynnik zapadalności na boreliozę (dwukrotnie wyższy niż w kraju) i kleszczowe zapalenie mózgu (prawie siedmiokrotnie wyższy niż w kraju). Najwięcej zachorowań na kleszczowe zapalenie mózgu rejestruje się w powiatach wschodnich wojewódz-twa, zachorowania na boreliozę rejestrowane są na terenie wszystkich powiatów.

Współczynniki zapadalności na boreliozę w woj. warmińsko-mazurskim i kraju w latach 2001-2011


Zarejestrowano jedno ognisko zatrucia Clostridium botulinum, za-chorowały trzy osoby, w tym dwoje dzieci do lat 14, hospitalizo-wano dwie osoby. Objawy wystąpiły po spożyciu odgrzanego bi-gosu, który wcześniej zawekowano.

Biegunki u dzieci do lat dwóchLiczba biegunek u dzieci do lat dwóch wywołana przez biologicz-

ne czynniki chorobotwórcze wzrosła z 1763 (wsk. zap. 538,7/10 tys.) w 2010 r. do 1826 (wsk. zap. 564,9) w 2011 r. Na przestrze-ni ostatnich lat wzrosła liczba zgłaszanych biegunek u dzieci do lat dwóch wywołanych przez wirusy (głównie zakażenia rotawiruso-we), co ilustruje poniższa tabela.

Wirusowe zakażenia jelitowe u dzieci do lat 2 w latach 2009-2011

Lata

Liczba zachorowań w woj. warmińsko-mazurskim

Liczba zachorowań w Polsce

ogółem w tym hosp. wsk. zapad. ogółem wsk. zapad.

2009 668 626 205,5 16 476 199,7

2010 691 684 211,0 15 839 192,0

2011 833 825 257.7 21 205 255,1

Wzrost wskaźników zapadalności na nieżyty żołądkowo-jelitowe u dzieci do lat dwóch wywołane przez wirusy jest efektem lepszej diagnostyki i poprawy zgłaszalności zachorowań

Zachorowania na wzw A, B i CPoprawiający się stan sanitarno-higieniczny placówek służby

zdrowia, skuteczniejszy nadzór nad procedurami zapobiegania za-każeniom związanym z naruszeniem ciągłości tkanek są istotnymi czynnikami wpływającymi na ograniczenie rozprzestrzeniania się zakażeń wirusem HBV i HCV.

Zachorowania na wzw B w ciągu ostatnich trzech lat utrzymu-ją się na zbliżonym poziomie. W 2011 r. zarejestrowano 12 za-chorowań na wzw B (wsk. zap. 0,8). Wśród zgłoszonych 12 przy-padków wzw B, dziewięć (75%) stanowiły zachorowania prze-

wlekłe. W porównaniu do roku ubiegłego zanotowano wzrost za-chorowań na wzw C z 39 do 52 przypadków (wsk. zap. 3,6). Od wielu lat wskaźniki zapadalności na wzw B i C są w naszym wo-jewództwie o 2-3 pkt. niższe od wskaźników krajowych. U dwóch osób wystąpiły zachorowania wywołane przez zakażenia miesza-ne B+C.

W 2011 r. w województwie warmińsko-mazurskim nie zareje-strowano zachorowań na wzw A.

GruźlicaW 2011 r., podobnie jak w poprzednich latach, rejestrację zacho-

rowań na gruźlicę oraz sprawozdawczość prowadził SP Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc w Olsztynie. Z otrzymanych sprawozdań wy-nika, że w naszym województwie zmniejszyła się liczba zachoro-wań na gruźlicę z 260 przypadków (wsk. zap. 18,2) w 2011 r. do 195 zachorowań (wsk. zap. 13,7) w 2011 r.

KrztusiecW 2011 r. wzrosła liczba zachorowań na krztusiec, zarejestrowa-

no 10 przypadków (wsk. zap. 0,7) natomiast w 2010 r., zgłoszono cztery zachorowania (wsk. zap. 0,3). Potwierdzonych serologicz-nie było dziewięć przypadków. Jeden przypadek był powiązany epidemiologicznie, zachorowało troje dzieci w wieku czterech lat, czworo w przedziale wiekowym 13-16 lat i trzy osoby dorosłe.

GrypaW 2011 r. wirus grypy był przyczyną 32 893 przypadków po-

dejrzeń i zachorowań na grypę, co oznacza prawie 2,5-krotny wzrost w stosunku do roku poprzedniego. 109 zachorowań na grypę potwierdzono laboratoryjnie (u 90 osób wyizolowano wi-rus A/H1N1), w tym u 34 dzieci do lat 14. Hospitalizowano 45 osób. Zmarło pięć osób (jedno dziecko w wieku dwóch lat i czte-ry osoby dorosłe).

Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna brała aktywny udział w nadzorze nad grypą w systemie zintegrowanego nadzoru epidemiologicznego i wirusologicznego – SENTINEL. Współpraco-wała z pięcioma poradniami rodzinnymi na terenie województwa. W ramach systemu SENTINEL Laboratorium Badań Epidemiolo-

Zachorowania na wzw B i C w woj. warmińsko-mazurskim w latach 2001-2011

Pracownicy sekcji epidemiologii PSSE w 2011 r. przeprowadzi-li 5671 dochodzeń epidemiologicznych dotyczących chorób za-kaźnych.

W związku z utrzymującym się zagrożeniem bioterrorystycznym i grypą pandemiczną podjęto szereg działań mających na celu zabezpieczenie ludności przed wystąpieniem zagrożeń czynnikami biologicznymi. Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny uczestniczył w pracach Wojewódzkiego Zespołu Reagowania Kryzysowego. Uaktualniono i zmodyfikowano wojewódzki plan postępowania i współpracy w przypadku epidemii, zagrożenia szczególnie niebezpieczną chorobą zakaźną, bioterroryzmu oraz w innej sytuacji awaryjnej.

26 Zwalczanie chorób zakaźnych

giczno-Klinicznych WSSE w Olsztynie przebadało 47 prób, wirusa A/H1N1 potwierdziło u 17 chorych.

Stan sanitarno-techniczny placówek służby zdrowia

W roku 2011 inspekcja sanitarna objęła nadzorem 2632 placów-ki udzielające świadczeń zdrowotnych, w tym 44 szpitale (o trzy więcej niż w roku ubiegłym). Przeprowadzono 3135 kontroli. Skon-trolowano wszystkie szpitale objęte nadzorem.

Pracownicy PIS wydali w 2011 r. 648 decyzji administracyjnych i 132 decyzje płatnicze. Mandatem karnym ukarano jedną osobę – w lecznictwie ambulatoryjnym, na kwotę 200 zł.

W większości przypadków szpitale nie spełniają w całości wy-mogów rozporządzenia Ministra Zdrowia z 2 lutego 2011 r. w spra-wie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem facho-wym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdro-wotnej. Jedynie Szpital Uzdrowiskowy NZOZ „WITAL” w Gołdapi, Samodzielny Publiczny Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc w Olsztynie oraz NZOZ „Malarkiewicz i Spółka” spełniają te wymogi. Bliskie spełnienia wymagań są też: Szpital Powiatowy w Nowym Mieście Lubawskim, Szpital Powiatowy w Iławie, Mazurskie Centrum Zdro-wia Zakład Opieki Zdrowotnej „Promedica” w Ełku, Centrum Me-dyczne ZOZ „Olmedica” w Olecku i Powiatowy Zespół Opieki Zdro-wotnej SA w Ostródzie.

W roku 2011 w szpitalach dokonano wielu istotnych moderniza-cji oraz doposażono je w sprzęt, aparaturę medyczną i meble. Re-montowi poddano większość oddziałów szpitalnych, kontynuowa-no rozpoczęte inwestycje. Do wymogów rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia za-kładu opieki zdrowotnej dostosowano między innymi: Ośrodek Re-habilitacji Leczniczej, oddział pediatryczny i oddział chirurgii ura-zowo-ortopedycznej w szpitalu w Iławie. Oddano do użytku cen-tralną sterylizatornię i pracownię tomografii komputerowej w szpi-talu w Ostródzie, pracownie endoskopowe w szpitalu w Iławie i Olecku, dział diagnostyki obrazowej w szpitalu w Mrągowie, za-kład rehabilitacji leczniczej w szpitalu w Pasłęku. W szpitalu w Gi-życku oddano do użytku szpitalny oddział ratunkowy całkowicie spełniający wymagania rozporządzenia Ministra Zdrowia w spra-wie szpitalnego oddziału ratunkowego.

Wszystkie szpitale w województwie mają opracowane i zatwier-dzone programy dostosowawcze do rozporządzenia Ministra Zdro-wia z 10 listopada 2006 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszcze-nia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej. Szpital Psychiatryczny SP ZOZ w Węgorzewie oraz Szpital Powiatowy w Iławie ma opra-cowany i pozytywnie zaopiniowany przez Warmińsko-Mazurskie-go Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego program dostosowania do aktualnie obowiązującego rozporządzenia Mini-stra Zdrowia z 2 lutego 2011 r.

Wszystkie szpitale mają powołane Komitety i Zespoły Kontroli Zakażeń Szpitalnych. Skład większości z nich odpowiada wyma-ganiom rozporządzenia Ministra Zdrowia. W oddziałach zabiego-wych wprowadzono czynną rejestrację zakażeń szpitalnych.

W 2011 roku szczególnie wielu zmian dokonano w placówkach ambulatoryjnej opieki medycznej (poradnie, przychodnie, ambula-toria, praktyki zawodowe) na terenie całego województwa. W wie-lu placówkach przeprowadzono kapitalne remonty oraz doposażo-no je w niezbędny sprzęt, dostosowując je do obowiązujących przepisów. Czystość i estetyka placówek nie budzi zastrzeżeń. Bu-dynki są dobrze oznakowane, obejścia są systematycznie sprzą-tane.

Co się zmieniło w placówkach służby zdrowia1. We wszystkich gabinetach zabiegowych, salach chorych oraz

w brudownikach znajdują się pojemniki ze środkiem dezyn-fekcyjnym.

2. Zlikwidowano wspólne sale obserwacji noworodka po poro-dzie.

3. W szpitalach wzrosła liczba dezynfekcji rąk w przeliczeniu na jednego pacjenta/dzień oraz personelu w przeliczeniu na jed-ną osobę/dzień.

4. Podmioty lecznicze i praktyki zawodowe są systematycznie modernizowane i doposażane w brakujący sprzęt medyczny i urządzenia.

5. Stan sanitarno-techniczny placówek świadczących usługi zdro-wotne jest zadowalający i systematycznie się poprawia.

Szpital Uniwersytecki w Olsztynie


S ekcja Szczepień Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epi-demiologicznej w Olsztynie, będąc instancją kontrol-ną I i II°, nadzoruje oraz koordynuje wykonywanie

w województwie warmińsko-mazurskim rządowego pro-gramu uodporniania wrażliwych populacji (zgodnie z Rozp. MZ dot. Programu Szczepień Ochronnych) w 380 placów-kach służby zdrowia w województwie.

Fachowy personel, właściwe rozumienie obowiązków, stałe do-kształcanie się pracowników sekcji oraz determinacja w wykony-wanej pracy zapewniają wysoką skuteczność działań Sekcji Szcze-pień. Efektem tego jest najlepsza w kraju wojewódzka realizacja pro-gramu obowiązkowego uodporniania populacji do 19. roku życia.

W 2011 r. w województwie: szczepienia pierwotne przeciwko błonicy, tężcowi i krztuś-

cowi w pierwszym roku życia wykonano w 65,8% (wyma-gane > 55%);

przeciwko odrze, śwince i różyczce w drugim roku życia – w 97,7% (wymagane > 95%);

szczepienia przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi w szó-stym roku życia wykonano w 98,2%;

przeciwko odrze, śwince i różyczce w dziesiątym roku życia – w 99,4%;

przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi w 19 roku życia w 98,9%.Wykonawstwo pozostałych szczepień obowiązkowych odpowiada-

ło wymaganym standardom lub również znacząco je przekraczało. Po-wyżej średniej krajowej zrealizowano szczepienia zalecane.

Kontynuowano system obligatoryjnych szkoleń indywidualnych oraz grupowych dla pracowników WSSE i PSSE dotyczący ustawowych zadań PIS, w tym dotyczący czynnej profilaktyki i nadzoru państwa nad zwalczaniem chorób zakaźnych (konferencje: wojewódzka oraz międzywojewódzka dla pracowników PIS i służby zdrowia).

W 2011 r. Sekcja Szczepień zorganizowała i przeprowadziła jako jedyna WSSE w kraju kwalifikowany: „Kurs Specjalistyczny ze Szcze-pień Ochronnych” dla pielęgniarek. Uczestnicy rekrutowali się z wo-jewództwa warmińsko-mazurskiego oraz kujawsko-pomorskiego.

Aktualnie w naszym województwie prawie cały personel wyko-nujący szczepienia ochronne (pielęgniarki i położne) w ZOZ, NZOZ oraz lecznictwie zamkniętym posiada wymagane rozporządzeniem Ministra Zdrowia kursy specjalistyczne ze szczepień ochronnych, z czego zdecydowaną większość zorganizowała Sekcja Szczepień WSSE w Olsztynie.

W 2011 r. pracownicy Sekcji Szczepień przeprowadzili 40 kon-troli, w tym sześć kompleksowych: w Szczytnie, Olsztynie, Mrą-gowie, Ełku, Kętrzynie i Gołdapi. Dziewiętnaście kontroli dotyczy-ło placówek (oddziały noworodkowe szpitali, POZ), dla których Sekcja Szczepień jest pierwszą instancją.

W ubiegłym roku sekcja prowadziła osiem postępowań odwo-ławczych w sprawie braku lub odmowy wykonania szczepień ochronnych, wydano sześć decyzji i dwa postanowienia.

Wysokie wymagania stawiane pracownikom epidemiologii z PSSE oraz szczepiącemu personelowi medycznemu, corocznie opracowy-wany przez sekcję harmonogram szczepień dla całego regionu (Wo-jewódzki Terminarz Szczepień) jako suplement do Obowiązkowego Programu Szczepień, współpraca z PZOZ, NZOZ, PZH w Warszawie, NFZ, Polskim Towarzystwem Pediatrycznym i Polskim Towarzy-stwem Wakcynologii są podstawą osiągania wymaganych efektów realizacji czynnej profilaktyki chorób zakaźnych w województwie.

Bardzo dobre wykonanie masowych szczepień populacji do 19 roku życia przeciw chorobom zakaźnym pozwoliło utrzymać tzw. zbiorowiskową odporność społeczności województwa. Efektem takich działań jest wzrost odsetka populacji niewrażliwej na cho-roby zakaźne przeciw którym wykonywane były szczepienia ochron-ne oraz spadek współczynników zapadalności na nie.

Laboratorium BadańEpidemiologiczno-Klinicznych

L aboratorium Badań Epidemiologiczno-Klinicznych ma długoletnią tradycję – funkcjonuje od 1952 roku. Wy-konuje szeroki wachlarz badań z zakresu diagnosty-

ki bakteriologicznej, parazytologicznej, mikologicznej, sero-logicznej i wirusologicznej. Szybko reaguje na potrzeby epi-demiologiczne województwa i kraju.

LBEK, jako jedno z niewielu w Polsce laboratoriów medycznych, posiada certyfikat akredytacji AB448 Polskiego Centrum Akredy-

tacji na większość metod badawczych. Jako jedyne w wojewódz-twie wykonuje badania w zakresie zakażeń przewodu pokarmowe-go w kierunku pałeczek Campylobacter spp., toksyn bakteryjnych – toksyny botulinowej (jad kiełbasiany), enterotoksyny gronkow-cowej, toksyny A/B Clostridium difficile oraz toksyny Clostridium perfringens, noro- i hantawirusów.

Monitoruje zakażenia enterokrwotocznymi pałeczkami E.coli O157, a także inwazje pasożytnicze dzieci z domów dziecka, przedszkoli oraz w grupie siedmiolatków. Takiej oceny epidemiologicznej

Sekcja szczepień ochronnych

28 Laboratorium Badań Epidemiologiczno-Klinicznych

w zakresie parazytoz dokonuje w naszym województwie tylko WSSE w Olsztynie.

LBEK jako jedno z dwóch laboratoriów PIS w kraju w 2011 r. wdrożyło badania w kierunku Escherichia coli z grupy enterokrwo-tocznych (STEC) serotyp STEC O104 i jest przygotowane do cią-głej diagnostyki.

Jako jedyne w województwie: oznacza antygen Legionella pneumophila w moczu osób z aty-

powymi zapaleniami płuc; jest przygotowane do badań w kierunku błonicy (Corynebac-

terium dyphtheriae), krztuśca (Bordetella pertussis), cholery (Vibrio cholerae);

współpracuje w zakresie wirusologicznej diagnostyki mole-kularnej przeszczepów z nowo powstałym w województwie Oddziałem Transplantologii.

Jako jedno z niewielu w regionie: prowadzi genotypowanie wirusa brodawczaka ludzkiego HPV

metodami biologii molekularnej; wykonuje badania wody użytkowej w kierunku bakterii z rodza-

ju Legionella.Jako jedno z nielicznych w kraju wykonuje badania czynników

biologicznych w środowisku pracy oraz grzybów pleśniowych w mieszkaniach i obiektach użytkowych na terenie województwa i całego kraju. Pracownia ta oceniana jest jako wiodąca w kraju, aktywnie współpracuje z Polskim Stowarzyszeniem Mykologów Budownictwa we Wrocławiu.

Od 2004 r. laboratorium uczestniczy w programie nadzoru nad grypą SENTINEL, wykonując jako jedyne w województwie bezpłatne bada-nia w kierunku grypy A/H1N1/v, grypy A, grypy B, wirusa RSV.

Od kwietnia 2001 roku współpracuje z Krajowym Centrum ds. HIV. W WSSE działa Punkt Konsultacyjno-Diagnostyczny w kie-runku HIV. Laboratorium zatrudnia osobę posiadająca certyfikat doradcy Krajowego Centrum ds. HIV.

LBEK wykonuje badania dla wielu przychodni z terenu Olsztyna, województwa warmińsko-mazurskiego oraz innych województw. Wykonuje także badania dla szpitali w Ostródzie, Morągu, Iławie, Olsztynie (Szpital Wojewódzki, Miejski, Wojewódzki Dziecięcy, MSWiA, Uniwersytecki, Gruźlicy i Chorób Płuc), Biskupcu, Lidz-barku Warmińskim, Ełku, Bartoszycach, Giżycku, Piszu, Elblągu, Nidzicy, Działdowie, Szczytnie, Kętrzynie, Olecku, Gołdapi.

Laboratorium prowadzi systematyczne szkolenia z diagnostyki mikrobiologicznej dla studentów Uniwersytetu Warmińsko-Mazur-skiego w ramach indywidualnych praktyk studenckich wymaga-nych w programie studiów oraz zorganizowanych grup studentów – ćwiczenia objęte programem studiów. Gości też każdego roku uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych.

W 2011 r. laboratorium rozpoczęło pracę dydaktyczną ze studenta-mi III roku Wydziału Lekarskiego w zakresie mikrobiologii lekarskiej.

Na podstawie materiałów diagnostycznych oraz w oparciu o wie-dzę i doświadczenie pracowników LBEK powstała publikacja na temat „Serologiczne potwierdzenie występowania zakażenia wi-rusem kleszczowego zapalenia mózgu wśród pacjentów z neuro-infekcjami w województwie warmińsko-mazurskim w latach 2006-2010” zamieszczona w Przeglądzie Epidemiologicznym 2011;65:587-591. W przygotowaniu są kolejne publikacje.

Personel laboratorium posiada wysokie kwalifikacje (specjaliści w zakresie mikrobiologii, higieny i epidemiologii oraz diagności la-boratoryjni), które systematycznie podnosi na szkoleniach w in-stytutach naukowych i na studiach podyplomowych.

Aspergillus fumigatus, BSL-2 kolonie na podłożu MEA

Owsik – larwa

Penicillium funiculosum, BSL-1 kolonie na podłożu Sabouraud

Węgorek – larwa


D ziałania podejmowane w 2011 roku przez pion Pro-mocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej wynikały z za-łożeń krajowych, wojewódzkich, powiatowych oraz

aktualnej sytuacji epidemiologicznej. Ich inicjacją i koordy-nacją zajmowali się pracownicy Promocji Zdrowia i Oświa-ty Zdrowotnej Wojewódzkiej i Powiatowych Stacji Sanitar-no-Epidemiologicznych.

Działania skierowane były do rodziców i opiekunów dzieci, dzie-ci w wieku przedszkolnym, uczniów szkół podstawowych, mło-dzieży gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, nauczycieli, wycho-wawców oraz pedagogów szkolnych, kobiet w wieku rozrodczym, pacjentów zakładów opieki zdrowotnej, pracowników ochrony zdrowia, policjantów, żołnierzy, pracowników służby więziennej.

Realizowaliśmy następujące programy profilaktyczne: Ograniczenia Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu

w Polsce „Czyste powietrze wokół nas” „Znajdź właściwe rozwiązanie” „Nie pal przy mnie, proszę” Krajowy Program Zwalczania AIDS i Zapobiegania

Zakażeniom HIV „Trzymaj Formę” „Moje dziecko idzie do szkoły” „Kleszcz mały czy duży nic dobrego nie wróży” „Wybierz życie – pierwszy krok” Profilaktyki zakażeń wirusem HCV „STOP HCV”

Organizowaliśmy działania związane z: projektem „Odświeżamy Nasze Miasta” TOB3CIT (Tobacco

Free Cities) profilaktyką zażywania nowych narkotyków,

tzw. dopalaczy Światowym Dniem bez Tytoniu Dniem Rzucania Palenia

Światowym Dniem Zdrowia Europejskim Dniem Wiedzy o Antybiotykach profilaktyką grypy sezonowej i grypy A/H1N1 akcją „Zdrowe wakacje” akcją zimową (bezpieczny i zdrowy wypoczynek podczas

ferii zimowych) profilaktyką zarażeń pasożytniczych (owsica, wszawica,

świerzb, bąblowica itp.) profilaktyką wścieklizny profilaktyką zatruć grzybami profilaktyką wirusowego zapalenia wątroby (wzw B) propagowaniem zasad higieny osobistej uświadamianiem zagrożeń zdrowotnych wynikających

z nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UV

Profilaktyka uzależnień (dopalacze)W ramach działań edukacyjnych na temat „nowych narkotyków”,

tzw. dopalaczy prowadziliśmy szeroko zakrojone działania skiero-wane do przedstawicieli samorządów, kadry pedagogicznej, uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych naszego województwa.

Promocja zdrowia i oświata Promocja zdrowia i oświata zdrowotnazdrowotnaPromocja zdrowia i oświata zdrowotna

30 Promocja zdrowia i oświata zdrowotna

Podczas tych działań przekazywaliśmy informacje na temat kon-sekwencji zdrowotnych zażywania dopalaczy.

Program Ograniczenia Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu

Od roku 2007 Państwowa Inspekcja Sani-tarna jest koordynatorem działań w ramach narodowego „Programu Ograniczania Zdro-wotnych Następstw Palenia Tytoniu w Pol-sce”. Jednym z jego głównych celów jest zmiana klimatu społecznego i zachowań w stosunku do palenia tytoniu poprzez wie-lopłaszczyznowe działania edukacyjne.

Realizacja programu w 2011 roku polegała na docieraniu z edu-kacją do różnych grup docelowych poprzez organizowanie różno-rodnych działań, m.in. na: popularyzowaniu konkursów plastycz-nych, fotograficznych i konkursów wiedzy wśród uczniów szkół i studentów, prowadzeniu szkoleń. Realizowano liczne antynikoty-nowe imprezy lokalne i happeningi. Prowadzono działania informa-cyjne na temat szkodliwości palenia tytoniu w lokalnych mediach i na stronach internetowych. Aby sprawnie koordynować realiza-cję tak różnorodnych działań, powołano wojewódzki i lokalne ze-społy, które koordynowały realizację programu w województwie i poszczególnych powiatach. 14 listopada 2011 r. w Wojewódz-kiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej odbyła się konferencja na temat projektu „Odświeżamy Nasze Miasta”, którego celem jest ochrona zdrowia mieszkańców Polski przed szkodliwym działaniem dymu tytoniowego oraz edukacja na temat zapisów ustawy o ochro-nie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów ty-toniowych. W województwie warmińsko-mazurskim projekt wszedł w życie 1 października 2011 r. W konferencji uczestniczyli człon-kowie zespołu ds. profilaktyki antytytoniowej, pracownicy Promo-cji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej Powiatowych Stacji Sanitarno-Epi-demiologicznych i olsztyńskie media.

Pracownicy PIS zbierali informacje na temat aktualnej sytuacji przestrzegania zakazu palenia tytoniu. Taką informację zbierano z palcówek nauczania i wychowania, zakładów opieki zdrowotnej, zakładów pracy, zakładów gastronomicznych. Łącznie skontrolo-wano 15 265 obiektów. Najwięcej przypadków nieprzestrzegania zakazu palenia stwierdzono w zakładach pracy i zakładach gastro-nomicznych. Najczęstszym powodem takiego stanu rzeczy była tolerancja pracodawcy.

Program edukacyjny „Moje dziecko idzie do szkoły”

W roku szkolnym 2010/2011 kontynuowano realizację programu edukacyjnego „Moje dziecko idzie do szkoły”. Adresatami progra-mu są uczniowie klas I szkół podstawowych i ich rodzice. Celem programu jest ukształtowanie nawyków i umiejętności prozdro-wotnych dzieci, podniesienie poziomu wiedzy rodziców na temat wybranych elementów zdrowego stylu życia, uświadomienie ro-dzicom ich roli w kształtowaniu prawidłowych nawyków prozdro-wotnych oraz przekonanie rodziców o słuszności prowadzenia dzia-

łań profilaktycznych w szkole i w domu. Program realizowano w 159 szkołach. Objęto nim 388 uczniów oraz 5 293 rodziców.

Program promujący racjonalne odżywianie i aktywność fizyczną „Trzymaj Formę”

Do V edycji programu „Trzymaj formę” przystąpiło 62% gimna-zjów i 13% szkół podstawowych naszego województwa – łącznie 212 placówek. Uczestniczyło w nim prawie 26 000 uczniów. W ra-mach programu prowadzono m.in. szkolenia, narady, rozmowy in-dywidualne, zajęcia edukacyjne, imprezy środowiskowe oraz kon-kursy.

Rozstrzygnięto etap wojewódzki konkursu na projekt edukacyj-ny promujący aktywne uczestnictwo rodziców w realizacji progra-mu „Trzymaj formę”. Wręczenie nagród laureatom konkursu odby-ło się 29 września 2011 r. w Urzędzie Wojewódzkim w Olsztynie. W uroczystości wzięli udział: Wojewoda Warmińsko-Mazurski, przedstawiciel Kuratorium Oświaty, przedstawiciele ZOZ MSWiA z Warmińsko-Mazurskim Centrum Onkologii w Olsztynie, dyrektor oraz pracownicy Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicz-nej, Państwowi Powiatowi Inspektorzy Sanitarni z Elbląga, Mrągo-wa i Olsztyna. Nagrody otrzymali dyrektorzy i koordynatorzy pro-gramu ze Szkoły Podstawowej w Nawiadach oraz Szkoły Podsta-wowej nr 14 w Elblągu. Szkoła w Nawiadach zajęła I miejsce w eta-pie krajowym konkursu.

Ponadto w ramach programu zorganizowano dziesięć szkoleń dla 132 osób układających jadłospisy i przygotowujących posiłki w sto-łówkach szkolnych.

Akcja „Zdrowe Wakacje”Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Olsztynie i Po-

wiatowe Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne, wzorem lat ubiegłych, realizowały akcję „Zdrowe wakacje”. Jej celem jest zmniejszenie liczby wypadków, zachorowań i zakażeń u dzieci, młodzieży prze-bywających na obozach i koloniach letnich. W czasie edukacji wy-korzystywany był folder „Zdrowe Wakacje” opracowany przez Od-dział Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Olsztynie rozszerzony o nowe te-maty, tj. szkodliwość nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UV, profilaktykę uzależnień od środków psychoaktywnych oraz wła-


ściwe zachowania w czasie burzy. Podczas akcji współpracowa-no z samorządami lokalnymi oraz policją.

Program Profilaktyki HIV/AIDSW 2011 roku pracownicy Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej

organizowali szkolenia, narady, imprezy lokalne. Prowadzili także działania w lokalnych mediach, m.in. w ramach kampanii „Wiedza ratuje życie”.

Oddział Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej, podobnie jak w latach poprzednich, koordynował działalność Punktu Konsulta-cyjno-Diagnostycznego w kierunku HIV w Olsztynie wykonujące-go badania bezpłatnie i anonimowo. W 2011 roku w kierunku HIV przebadano 634 osoby, w tym 16 kobiet w ciąży. Udzielono dzie-sięć porad bez testu. Wykryto dziewięć zakażeń wirusem HIV.

Prowadziliśmy popularyzację Punktu Konsultacyjno-Diagnostycz-nego w lokalnych mediach i na stronach internetowych. Prezen-towaliśmy informacje na temat sytuacji epidemiologicznej HIV/AIDS oraz Punktu Konsultacyjno-Diagnostycznego w kierunku HIV na szkoleniach i zajęciach edukacyjnych. Oddział Promocji Zdrowia jest członkiem Wojewódzkiego Zespołu ds. Profilaktyki HIV/AIDS na terenie woj. warmińsko-mazurskiego.

Inne działaniaw OPZiOZ WSSE w Olsztynie przy współpracy z Powiatowymi Sta-cjami Sanitarno-Epidemiologicznymi naszego województwa zre-alizował cykl 12 profilaktycznych programów telewizyjnych z za-kresu promocji zdrowia pt. „Nasze zdrowie”. Program porusza waż-ne tematy z zakresu profilaktyki zdrowotnej i przedstawia działa-nia Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa w zakresie pro-mowania właściwych zachowań zdrowotnych. Producentem pro-gramów jest Telewizyjna Agencja Producencka TAP1 w Olsztynie. Do ich realizacji zaprosiliśmy między innymi Komendę Wojewódz-ką Policji w Olsztynie, Urząd Wojewódzki w Olsztynie, Kuratorium Oświaty w Olsztynie, Zakład Opieki Zdrowotnej MSW z Warmiń-sko-Mazurskim Centrum Onkologii w Olsztynie, fundację „Dla Zdro-wia kobiet” z Warszawy, placówki nauczania i wychowania, a tak-że placówki służby zdrowia z terenu naszego województwa. Pro-gramy były emitowane na antenie TVP Olsztyn.

w Współpracowaliśmy i wpieraliśmy sieć „Szkół Promujących Zdrowie”.w Jako partner włączyliśmy się w imprezę rekreacyjną „Spacery, rowery”, która odbyła się sobotę, 24 września w Lesie Miejskim w Olsztynie. Organizatorem akcji był ZOZ MSWiA z Warmińsko-Ma-zurskim Centrum Onkologii w Olsztynie oraz Warmiński Klub Ro-werowy FAN. Celem organizatorów było zachęcenie mieszkańców Olsztyna do podjęcia minimalnej aktywności, polegającej na prze-byciu trasy wytyczonej w ciekawym terenie (ok. 2,5 km). Dodat-kowym magnesem zachęcającym do odwiedzenia Lasu Miejskie-go było pięć punktów kontrolnych ustawionych przy tej trasie. Za ich przygotowanie odpowiadała Straż Graniczna, Lasy Państwo-we, Straż Miejska, Szpital MSWiA – Wojewódzki Ośrodek Koor-dynujący oraz Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Olsztynie. W punkcie prowadzonym przez pracowników Promo-cji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej WSSE w Olsztynie uczestnicy wypełniali krótki quiz zawierający pytania dotyczące m.in. zasad racjonalnego żywienia oraz otrzymywali ulotki informacyjne.w Wojewódzka i Powiatowe Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne organizowały stoiska profilaktyczne podczas imprez plenerowych, tj. „Dni i nocy Szczytna”, Festiwalu Reggae w Ostródzie.

Podczas tych imprez prowadzono poradnictwo z zakresu profi-laktyki zdrowotnej, przeprowadzano pomiary ciśnienia krwi oraz pomiary poziomu tlenku węgla w wydychanym powietrzu. Orga-nizowano quizy wiedzy z nagrodamiw Utworzyliśmy stronę internetową Oddziału Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia, na której mieszkańcy naszego województwa znajdą informacje na temat działalności Państwowej Inspekcji Sa-nitarnej z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki zdrowotnej.

Składamy podziękowania Państwowym Powiatowym Inspekto-rom Sanitarnym, pracownikom Promocji Zdrowia i Oświaty Zdro-wotnej Powiatowych Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych nasze-go województwa za koordynację i realizację działań z zakresu pro-mocji zdrowia. Dziękujemy przedstawicielom wszystkich instytu-cji, organizacji, stowarzyszeń i firm, którzy wspierali nas w dzia-łalności prozdrowotnej.

Więcej na: www.oswiata.sanepid.olsztyn.pl

32 Zapobiegawczy Nadzór Sanitarny

Zapobiegawczy Nadzór Sanitarny

Z akres działania Zapobiegawczego Nadzoru Sanitar-nego określa art. 3 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Zadania Zapobiegawczego Nadzoru Sani-

tarnego dotyczą w szczególności:1. opiniowania projektów planów zagospodarowania przestrzen-

nego województwa, studium uwarunkowań i kierunków prze-strzennego rozwoju gminy, miejscowych planów zagospodaro-wania przestrzennego, uzgadniania warunków zabudowy i za-gospodarowania terenu pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych;

2. uzgadniania dokumentacji projektowej pod względem wyma-gań higienicznych i zdrowotnych dotyczących: budowy oraz zmiany sposobu użytkowania obiektów budow-

lanych, statków morskich, żeglugi śródlądowej i powietrz-nych,

nowych materiałów i procesów technologicznych przed ich zastosowaniem w produkcji lub budownictwie;

3. uczestniczenia w dopuszczeniu do użytkowania obiektów bu-dowlanych, statków morskich oraz środków komunikacji lą-dowej.

W obecnym stanie prawnym ustawy z 27 marca 2003 r. o pla-nowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717 ze zm.) obowiązującej od października 2010 r. wojewódzki in-spektor sanitarny jest właściwy do opiniowania studium uwarun-kowań i kierunków przestrzennego rozwoju gminy oraz miejsco-wych planów zagospodarowania przestrzennego.

Z kolei te same zagadnienia (tj. opiniowanie studium i miejsco-wych planów zagospodarowania przestrzennego) w oparciu o in-ną ustawę – z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie śro-dowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko – Dz. U. Nr

199, poz. 1227 ze zm.) są przedmiotem działania państwowych powiatowych inspektorów sanitarnych. Dodatkowo powiatowi in-spektorzy sanitarni w ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko projektowanych wyżej dokumentów wydają opi-nię w sprawie konieczności przeprowadzenia przedmiotowej oce-ny, uzgadniają zakres i stopień szczegółowości informacji wyma-ganych w prognozie oddziaływania na środowisko. W oparciu o tę samą ustawę, w odniesieniu do projektów m.in. polityk, strategii, planów, na przykład w dziedzinie przemysłu, gospodarki wodnej, gospodarki ściekowej, gospodarki odpadami – w strategicznej oce-nie oddziaływania na środowisko uczestniczy i wydaje opinie pań-stwowy wojewódzki inspektor sanitarny.

W minionym roku uznano potrzebę przeprowadzenia strategicz-nej oceny oddziaływania na środowisko w przypadku większości dokumentów. Określono w tych przypadkach również zakres i sto-pień szczegółowości prognozy oddziaływania na środowisko.

Wśród 61 opiniowanych przez Warmińsko-Mazurskiego Państwo-wego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego (W-MPWIS) doku-mentów przeważały programy ochrony środowiska, programy z za-kresu usuwania azbestu, urządzania lasów.

Z ważniejszych dokumentów zaopiniowano w 2011 roku: Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest

dla Związku Międzygminnego „Gospodarka Komunalna” (mia-sto i gmina Ełk, gminy: Kalinowo, Prostki, Stare Juchy, Ko-wale Oleckie, Olecko, Świętajno, Wieliczki, Dubeninki, Goł-dap, Biała Piska);

Program usuwania wyrobów zawierających azbest z terenu województwa warmińsko-mazurskiego na lata 2011-2015 z perspektywą do roku 2020;

Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elek-tryczną i paliwa gazowe Miasta Olsztyn;

Zdję

cie

opub

likow

ane

za z

godą

Con

doho

tels

Man

agem

ent

Villa Port Resort w Ostródzie


Projekt zmian Regionalnego Programu Operacyjnego War-mia i Mazury na lata 2007-2013;

Program Ochrony Środowiska dla Miasta Olsztyn na lata 2011-2014 z perspektywą do roku 2018.

Z kolei powiatowi inspektorzy sanitarni opiniowali głównie miej-scowe plany zagospodarowania przestrzennego, jak również zmia-ny tych planów (ok. 80 % uzgadnianych w tym obszarze dokumen-tów stanowią miejscowe plany zagospodarowania przestrzenne-go obejmujące pojedyncze jednostki osadnicze oraz fragmenty miast).

Działania planistyczne generują przyjmowanie rozwiązań proeko-logicznych w zakresie gospodarki wodno-ściekowej, gospodarki energetycznej, gospodarki odpadami, co ma znaczący wpływ na poprawę stanu sanitarno-higienicznego miast, gmin i osiedli wiej-skich.

Nieodłączne przy rozpatrywaniu studiów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego jest analizowanie prognozy od-działywania na środowisko. Prognoza uwzględnia skutki dla śro-dowiska, w tym zdrowia ludzi, wynikające z projektowanego prze-znaczenia terenu powodowane emisją, wprowadzaniem ścieków do wód i do ziemi, wytwarzaniem odpadów, zanieczyszczeniami gleby. Bierze się pod uwagę ryzyko awarii, oddziaływanie na wody powierzchniowe i podziemne, zwierzęta i rośliny, analizuje się ewen-tualne rozwiązania eliminujące lub ograniczające negatywne od-działywanie na środowisko.

Na podkreślenie zasługuje fakt, że zapisy do większości tych pla-nów przewidują zaopatrzenie w wodę z ujęć o charakterze publicz-nym (objętych stałym nadzorem inspekcji sanitarnej), odprowa-dzenie ścieków do kanalizacji sanitarnej, a następnie do oczysz-czalni ścieków, funkcjonowanie kotłowni wyłącznie na paliwo eko-logiczne (w aglomeracjach miejskich są to elektrociepłownie).

Systematycznemu uporządkowaniu podlega zabudowa – wydzie-lane są tereny o przeznaczeniu przemysłowym i składowym, od-dzielane są one od terenów zabudowy mieszkalnej i mieszkalno-usłu-gowej. Organy państwowej inspekcji sanitarnej określają w wy-dawanych opiniach o tych planach warunki dla funkcjonowania usług w zabudowie mieszkalnej (mogą to być wyłącznie usługi związane z zaspokajaniem codziennych potrzeb mieszkańców, tzw. komercyjne w zakresie: handlu, gastronomii, turystyki i rekreacji, finansów i ubezpieczeń, administracji gospodarczej, obsługi komu-nikacji oraz usług bytowych w obiektach wbudowanych lub wol-no stojących).

Miejscowe plany zawierają bardzo często zapisy dotyczące za-kazu stosowania żużla do utwardzania dróg, zakazu budowy bu-dynków gospodarczych w zabudowie mieszkalnej wielorodzinnej, określają zasady lokalizacji parkingów i miejsc parkingowych zgod-nie z wymogami technicznymi i w przeliczeniu na liczbę mieszkań-ców lub powierzchnię zabudowy handlowej, usługowej. W pla-nach określa się tereny wypoczynkowe i rekreacyjne, imprez ma-sowych wraz z niezbędną infrastrukturą w zakresie handlu, gastro-nomii, z zapleczem sanitarnym, a także planuje się obiekty handlo-we o powierzchni sprzedaży przekraczającej 400 m2.

Odrębną kwestię w działaniach zmierzających do poprawy stanu

sanitarno-higienicznego województwa (następny etap w procesie inwestycyjnym) stanowi określanie przez państwowego wojewódz-kiego i powiatowego inspektora sanitarnego warunków dla „lokali-zacji” szczególnej grupy inwestycji – przedsięwzięć mogących (za-wsze lub potencjalnie) znacząco oddziaływać na środowisko. Listę tych przedsięwzięć zawiera rozporządzenie Rady Ministrów z 9 li-stopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco od-działywać na środowisko (Dz. U. Nr 213, poz. 1397) wydane na pod-stawie ustawy z 3 października 2008 r. Każde z wymienionych w roz-porządzeniu przedsięwzięć wymaga wydania decyzji o środowisko-wych uwarunkowaniach (decyzja środowiskowa).

Planowane przedsięwzięcia mogące zawsze znacząco oddziały-wać na środowisko wymagają przeprowadzenia oceny oddziały-wania na środowisko. W odniesieniu do tej grupy przedsięwzięć dla dróg (ekspresowe i autostrady), linii kolejowych, napowietrz-nych linii elektroenergetycznych, instalacji do przesyłu ropy nafto-wej, substancji chemicznych oraz gazu, a także dla sztucznych zbiorników wodnych właściwy jest wojewódzki inspektor sanitar-ny. Dla pozostałych przedsięwzięć z tej grupy – w tym ferm powy-żej 210 DJP – właściwym jest państwowy powiatowy inspektor sanitarny.

Drugą grupę przedsięwzięć wymienionych w rozporządzeniu sta-nowią przedsięwzięcia mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. W przypadku uznania m.in. przez powiatowego in-

Filharmonia im. Feliksa Nowowiejskiego w Olsztynie


spektora sanitarnego potrzeby przeprowadzenia oceny oddziały-wania danej inwestycji na środowisko opracowywany jest raport, który wraz z innymi dokumentami podlega weryfikacji. Państwo-wy inspektor sanitarny ustala warunki realizacji przedsięwzięcia, analizując wymogi sanitarno-higieniczne i zdrowotne. Najczęściej rozpatrywane inwestycje to: elektrownie wiatrowe, drogi, sieci wodociągowe, sieci kanalizacyjne, fermy, oczyszczalnie ścieków, biogazownie.

Należy przypuszczać, że realizacja inwestycji (przede wszystkim sieci wodociągowych, oczyszczalni ścieków, stacji uzdatniania wody) przyczyni się do poprawy stanu sanitarno-higienicznego województwa. Niepokojący jest jednak spadek tego typu inwesty-cji w porównaniu do poprzednich lat. Na terenie niektórych powia-tów istnieje konieczność budowy w trybie pilnym oczyszczalni ścieków, kolektorów sanitarnych wraz z przyłączami.

Elektrownie wiatrowe i biogazownie stanowią alternatywę dla tra-dycyjnych źródeł energii. W wielu przypadkach budzą jednak opór lokalnej społeczności z uwagi na hałas (przede wszystkim w zakre-sie tzw. infradźwięków) i tzw. efekt stroboskopowy (turbiny wiatro-we), a także uciążliwości zapachowe (biogazownie). Wiele z tych inwestycji dofinansowanych jest z funduszy Unii Europejskiej.

W roku 2011 określono w województwie warunki dla realizacji 199 przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko.

Kontrowersje społeczne (jakkolwiek o mniejszym nasileniu niż w latach poprzednich) budzi lokalizacja stacji bazowych telefonii komórkowych – w dalszym ciągu większość tego rodzaju przed-sięwzięć nie jest uznana za przedsięwzięcia mogące znacząco od-działywać na środowisko i nie wymaga wydania decyzji środowi-skowych. W obecnym stanie prawnym, na podstawie art. 122 a ustawy z 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.), prowadzący instalację emitującą pola elektromagne-tyczne są obowiązani do wykonania pomiarów poziomów tych pól w środowisku:

bezpośrednio po rozpoczęciu użytkowania instalacji lub urzą-dzenia;

każdorazowo w przypadku zmiany warunków pracy instala-cji lub urządzenia, w tym zmiany spowodowanej zmianami w wyposażeniu instalacji lub urządzenia, o ile zmiany te mogą mieć wpływ na zmianę poziomów pól elektromagnetycznych, których źródłem jest instalacja lub urządzenie.

Z kolei rozporządzenie Ministra Środowiska z 2 lipca 2010 r. w sprawie instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia (Dz. U. Nr 130, poz. 880) określa rodzaje inwestycji, z których emisja nie wymaga pozwolenia, a których eksploatacja wymaga zgłosze-nia właściwemu organowi ochrony środowiska. Zgłoszenia z uwa-gi na wytwarzanie pól elektromagnetycznych wymagają stacje elektroenergetyczne lub napowietrzne linie elektroenergetyczne o napięciu znamionowym nie niższym niż 110 kV oraz instalacjach, których równoważna moc promieniowania izotropowo wynosi nie mniej niż 15 W, emitujące pola elektromagnetyczne o częstotliwo-ściach od 30 kHz do 300 GHz.

Z ustawy Prawo ochrony środowiska wynika obowiązek powia-damiania wojewódzkiego inspektora sanitarnego o instalacjach wytwarzających pola elektromagnetyczne o napięciu znamiono-wym nie niższym niż 110 kV oraz instalacje, których równoważna moc promieniowania izotropowo wynosi nie mniej niż 15 W, emi-tujące pola elektromagnetyczne o częstotliwościach od 30 kHz do 300 GHz. Dlatego też wyniki pomiarów (dla celów ochrony środo-wiska i BHP) stacji bazowych telefonii komórkowych są weryfiko-wane przez Warmińsko-Mazurskiego Państwowego Wojewódz-kiego Inspektora Sanitarnego (prowadzący instalację zobligowani są do ich przedłożenia). W roku 2011 uznano, że wyniki 1110 po-miarów dokonanych w stacjach telefonii komórkowych oraz in-nych instalacjach, o których mowa w art. 122a ustawy Prawo ochrony środowiska pozwalają na stwierdzenie, iż ich funkcjono-wanie nie stwarza zagrożeń zdrowotnych.

Regionalne Centrum Informatyczne Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie


Dane literaturowe oparte na badaniach doświadczalnych i epide-miologicznych podają, że efektów biologicznych i mierzalnych zmian w układach fizjologicznych człowieka można się spodziewać po długotrwałej ekspozycji w polach o intensywności co najmniej kil-ku (5) W/m2 przy obowiązującej w Polsce wartości dopuszczalnej 0,1 W/m2.

Do istotnych zadań państwowej inspekcji sanitarnej należy roz-patrywanie odstępstw od wymogów technicznych określonych w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.). Większość odstępstw rozpatruje państwowy wojewódzki inspek-tor sanitarny i są to odstępstwa w zakresie:

obniżenia poziomu podłogi poniżej terenu dla pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi;

obniżenia wysokości pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi;

oświetlenia wyłącznie światłem sztucznym pomieszczeń sta-łej pracy.

W roku 2011 W-MPWIS rozpatrzył 150 spraw związanych z od-stępstwami i wydał 119 decyzji (wszystkie pozytywne). Najczę-ściej dotyczyły one istniejących pomieszczeń adaptowanych na potrzeby różnego rodzaju usług, jak np. gastronomia, odnowa bio-logiczna.

W związku z wejściem w życie rozporządzenia Ministra Zdrowia z 2 lutego 2011 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 31, poz. 158) wojewódzki in-spektor sanitarny utracił kompetencje do udzielania odstępstw w zakresie lokalizacji poniżej poziomu terenu urządzonego przy budyn-ku pomieszczeń o charakterze gospodarczym, technicznym, zaopa-trzenia medycznego, diagnostycznym (w szczególności pomiesz-czeń: administracyjnych, laboratorium medycznego, rtg, usg, rezo-nansu magnetycznego, medycyny nuklearnej, tomografii kompute-rowej, rehabilitacji). Z uwagi na powyższe należy przyjąć, iż w po-

mieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi w budynku zakładu opieki zdrowotnej poziom podłogi powinien znajdować się co naj-mniej 30 cm powyżej terenu urządzonego przy budynku.

Zgoda na brak oświetlenia światłem dziennym jest wydawana w szczególnych przypadkach, gdy oświetlenie to nie jest wskaza-ne ze względów technologicznych lub jest uzasadnione celowo-ścią funkcjonalną zlokalizowania pomieszczenia w części budyn-ku pozbawionej oświetlenia dziennego. Natomiast zgoda na obni-żenie wysokości pomieszczeń (nie mniej niż do 2,50 m) udzielana jest tylko dla pomieszczeń istniejących, dobrze wentylowanych i spełniających pozostałe wymogi techniczne.

Kolejny, bardzo ważny etap w działalności inwestycyjnej stano-wi uzgadnianie dokumentacji projektowej w zakresie wymagań hi-gienicznych i zdrowotnych. Uzgodnień dokonują powiatowi inspek-torzy sanitarni oraz działający na mocy upoważnienia Głównego Inspektora Sanitarnego – rzeczoznawcy ds. sanitarno-higienicz-nych.

Wśród uzgadnianych projektów przeważają lokale gastronomicz-ne o bardzo różnym profilu działalności – od bufetów oferujących napoje i słodycze po restauracje z pełną gamą przygotowywanych potraw. Najczęściej są to adaptacje istniejących powierzchni usłu-gowych, przebudowa i rozbudowa już istniejących. Drugą grupę stanowią zakłady opieki zdrowotnej – są to przede wszystkim nie-duże przychodnie, ale również przebudowy i rozbudowy istnieją-cych zakładów opieki zdrowotnej zamkniętej (szpitali), a także po-mieszczenia prywatnej indywidualnej praktyki lekarskiej. Trzecią grupę stanowią lokale usługowe adaptowane najczęściej na za-kłady fryzjerskie, kosmetyczne, odnowy biologicznej, salony ma-sażu. Uzgadnia się również znaczną liczbę projektów sklepów, przy czym zmniejszyła się liczba sklepów spożywczych.

W roku 2012 uzgodniono 1691 projektów, w tym 835 uzgodnień dokonanych przez rzeczoznawców ds. sanitarno-higienicznych, po-zostałe 856 przez państwowych powiatowych inspektorów sani-tarnych.

Ostatni etap działania Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego

Centrum Akwakultury i Inżynierii Ekologicznej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie


stanowi uczestnictwo w dopuszczeniu do użytku obiektów budow-lanych. Sprawdzana jest zgodność wykonania obiektu budowla-nego z projektem budowlanym. W roku 2011 uczestniczono w od-biorach 1068 inwestycji, wielu bardzo istotnych z punktu widze-nia rozwoju województwa.

Z uwagi na zmianę ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej – od 2010 roku Warmińsko-Mazurski Państwowy Wojewódzki In-spektor Sanitarny jest organem pierwszej instancji w stosunku do podmiotów, dla których powiat jest organem założycielskim lub prowadzącym (czy też dominującym). Praktycznie oznacza to uczest-nictwo w odbiorze wielu ważnych dla regionu inwestycji i dopusz-czanie ich do użytkowania pod względem wymagań sanitarno-hi-gienicznych.

Z najważniejszych inwestycji odebranych w 2011 roku przez W-MPWIS należy wymienić:

· Szpitalny Oddział Ratunkowy przy SP ZOZ w Giżycku;· budowę, rozbudowę i unowocześnienie bazy szkolnictwa za-

wodowego, gastronomiczno-hotelarskiego, z uwzględnie-niem dostosowania do standardów unijnych w Zespole Szkół Gastronomiczno-Spożywczych w Olsztynie przy ul. Wyszyń-skiego 16;

· Ośrodek Rehabilitacji Dziennej i Ambulatoryjnej przy Szpita-lu Powiatowym w Iławie;

· poradnię chorób zakaźnych i pasożytniczych oraz oddział cho-rób zakaźnych w Powiatowym Zespole Opieki Zdrowotnej w Ostródzie przy ul. Wł. Jagiełły 1;

· Zakład Diagnostyki Obrazowej w Szpitalu Powiatowym w Mrą-gowie;

· Centralną Sterylizatornię w PZOZ w Ostródzie.Podobnie jak w roku ubiegłym, powiatowi inspektorzy sanitarni

odbierali zespoły boisk Orlik 2012. Znaczącą liczbę odbieranych obiektów stanowią punkty przedszkolne.

Do istotnych obiektów odebranych przez powiatowych inspek-torów sanitarnych w 2011 r. zaliczono:

Oddział Chirurgii Ogólnej, Naczyniowej z profilami Torakochi-rurgii i Urologii w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym w Olsztynie;

przedszkole i szkołę podstawową „Akademia Prymus” w Olsz-tynie przy ul. Metalowej 6;

skrzydło północne Wojewódzkiego Szpitala Rehabilitacyjne-go dla Dzieci w Ameryce, gmina Olsztynek;

Regionalne Centrum Informatyczne Uniwersytetu Warmiń-sko-Mazurskiego w Olsztynie;

Centrum Akwakultury i Inżynierii Ekologicznej UWM w Olsz-tynie przy ul. Warszawskiej;

Niepubliczny Zakładu Opieki Zdrowotnej Oddział Ginekolo-giczno-Położniczy przy ul. Jagiellońskiej 78 w Olsztynie;

nową siedzibę Warmińsko-Mazurskiej Filharmonii im. Felik-sa Nowowiejskiego w Olsztynie;

Klinikę Kardiologii Allenort w Ełku; Przystań żeglarską „EKO-MARINA” PTTK nad jeziorem Nie-

gocin w Wilkasach; SPA i część basenową hotelu Villa Port Resort w Ostródzie

przy ul. Mickiewicza; Stadion piłkarski z zapleczem socjalno-technicznym przy

ul. 3 Maja w Ostródzie; Laboratorium drogowe przy ul. Sokolej w Olsztynie.

Laboratorium drogowe przy ul. Sokolej w Olsztynie

Przedszkole i szkoła podstawowa „Akademia Prymusa” w Olsztynie

Laboratorium Badań Środowiskowych i Żywności WSSE w Olsztynie

w W grudniu 2003 r. otrzymało certyfikat akredytacyjny nr AB 451 dla 50 metod badawczych.

w W grudniu 2004 r. rozszerzyło zakres akredytacji o 41 metod.

w W listopadzie 2005 r. o 89 metod, głównie w zakresie badania żywności.

w Obecnie laboratorium posiada około 300 oznaczeń akredytowanych.

ELBLĄG

Laboratorium w Elblągu Wojewódzkiej Stacji Sanitarno--Epidemiologicznej w Olsztynie w lipcu 2005 r. otrzymało Certyfikat Akredytacji Polskiego Centrum Akredytacyjnego nr AB 618 dla 28 metod badawczych. Obecnie posiada 69 metod akredytowanych.

Laboratorium Badań Epidemiologiczno-Klinicznych WSSE w Olsztynie

w W grudniu 2003 r. otrzymało certyfikat akredytacji Polskiego Centrum Akredytacyjnego nr AB 448 dla 6 metod badawczych.

w Co roku Laboratorium rozszerza zakres akredytacji o kolejne metody. Obecnie posiada 56 akredytowanych metod badawczych.

Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologicznaw Olsztynie

10-561 Olsztyn, ul. Żołnierska 16; tel. 89 52 48 300; fax 89 67 91 691

[email protected]; www.wsse.olsztyn.pl


Documents

stan sanitarno-higieniczny województwa warmińsko-mazurskiego