Upload
skotveidifelag-islands
View
228
Download
6
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Erindi Skarphéðins G. Þórissonar á aðalfundi SKOTVÍS 2015, um hreindýr og dreifingu þeirra.
Citation preview
Staða og ný*ng hreindýrastofnsins 2015 Skarphéðinn G. Þórisson
aðalfundur SKOTVÍS 10. febrúar 2015 Kl 19:00-‐20:00
hIp://www.caff.is/carma
hIp://carma.caff.is/index.php/newsroom/555-‐carma/welcome-‐to-‐carma/conferances/751-‐carma8
Kynning í Umhverfisráðuney*nu
20.3.2014
Er hreindýrastofninn á vegamótum?
Nefnd um hreindýrabúskap á Íslandi – skilar af sér í lok febrúar 2015
hIp://www.cairngormreindeer.co.uk/
Fram_ðin?
Fyrirliggjandi er umsókn Stefáns Hrafns Magnússonar og Björns Magnússonar
Neskaupstað Egilsstöðum
falið vöktun hreindýrastofnsins frá 2000
www.na.is Fróðleikur Fréer Skýrslur
Vöktun Náttúrustofu Austurlands 2014 og
tillaga um veiðikvóta og ágangssvæði 2015
Skarphéðinn G. Þórisson
Rán Þórarinsdóttir
hIp://www.na.is/index.php?op*on=com_content&view=ar*cle&id=26&Itemid=38
NA-‐150145 Egilsstaðir
Febrúar 2015
NA leggur *l
veiðikvóta og
ágangssvæði
nauðsynleg forsenda *llögu um kvóta er þekking á
nölda, dreifingu og
aldurs-‐ og kynjasamsetningu
• Apríltalning – frjósemi/samsetning • Burður • Sumartalning Snæfellshjörð – nöldi/dreifing/nýliðun • Veiði – líkamlegt ástand • Októbertalning – samsetning • Vetrartalning alls stofnsins – nöldi/dreifing/samsetning • Dagbók – nöldi/dreifing/hræ/ágangur • Beit – ný*ng og ástand gróðurlenda
Vöktun hreindýrastofnsins
Í apríl er frjósemi könnuð
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
% Fjöldi kálfa á 100 kýr og vetrunga í júlí
Hlurall hyrndra/kelfdra kúa í apríl
Sumartalning í byrjun júlí
Snæfellshjörð í júlí 1965-‐2014 Fljótsdalshjörð yfirgaf Vesturöræfin 2002
gekk á Fljótsdalsheiði *l 2010 á Austurheiðum á vetrum
Norðurheiðahjörð fækkaði á Brúaröræfum nölgaði í Vopna-‐, Þis*l-‐ og Bakkafirði
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
1965
1966
1967
1968
1969
1970
1971
1972
1973
1974
1975
1976
1977
1978
1979
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Fjöldi hreindýra
Norðan Jökuldals Óskipt Vestan Jöklu Fljótsdalsheiði Vesturöræfi Undir Fellum Múli
Snæfellshjörð – nöldi og dreifing í júlí
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Fjöldi
N Jöklu
V Hálslóns
Fljótsdalsheiði
Vesturöræfi
Undir Fellum
Múli
Austurheiðar
Fjöldi hreindýra í árlegum sumartalningum frá 1965-‐2014 innan Sauðár á Brúaröræfum þ.e. í Sauðár-‐ og Kringilsárrana (Norðurheiðahjörð). Rauðu súlurnar eru áætlaður nöldi dýra á
Jökuldals-‐ og Vopnanarðarheiðum.
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1000
1100
1965
1966
1967
1968
1969
1970
1971
1972
1973
1974
1975
1976
1977
1978
1979
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Fjöldi hreindýra í júlítalningum
Norðan Jökulsár á Dal
Vestan Hálslóns
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Fjöldi hreindýra í júlí
Hjarðir á svæðum 3 *l 9
Norðurheiðahjörð á svæði 1
Fljótsdalshjörð á svæði 2
Þróun hreindýrastofnsins 2000-‐2015 samkvæmt stofnstærð í júlí, skipt í Fljótsdalshjörð (sumartalning), Norðurheiðahjörð (áætlun) og hjarðir á svæðum 3-‐9
(áætlun).
Talningar (bláI) og áætlaður nöldi (rauI) hreindýra á svæði 9
0
50
100
150
200
250
300 Fjöldi
Hvort *lheyra þessi hreindýr svæði 7 eða 8?
852
567
271
149
332
726
1182
466
245
talið áætlað Δ
1 Norðurheiðahjörð 852 700 +152
2 Fljótsdalshjörð 567 600 -‐33
3 Víknahjörð 271 300 -‐29
4 Fjarðahjörð 149 150 -‐1
5 Fjarðabyggðahjörð 332 410 -‐78
6 Axarhjörð 726 550 +176
7 ÁlVaWarðarhjörð 1182 1500 -‐318
8 Lónshjörð 466 400 +66
9 Mýrahjörð 245 220 +25
Samtals 4790 4830 -‐40
Vetrartalning 2014
hIp://www.na.is/images/stories/utgefid/2013-‐2014/na-‐140144_vetrartalning_hreindyra.pdf
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
1 (410)
2 (239)
6 (439)
3 (200)
5 (134) Ve
iðisvæ
ði (ú
rtak) 2
014
Kýr
Veturgamlir tarfar
Tveggja ára tarfar
þriggja ára og eldri tarfar
Svæði Hjörð Vetur 2014-‐15 km2 Hreinn/km2 Júlí 2015 þ.a. kálfar 1 Norðurheiðahjörð 900 9363 0,10 1125 225 2 Fljótsdalshjörð 600 3742 0,16 750 150
1&2 Snæfellshjörð 1500 13105 0,11 1875 375 3 Víknahjörð 300 980 0,31 375 75 4a Seyðisnarðarhjörð 100 590 0,17 125 25 4b Mjóanarðarhjörð* 80 70 1,14 100 20 Vellir A 40 50 10 4 Fjarðahjörð 220 660 0,33 275 55 5a Sandvíkurhjörð 200 360 0,56 250 50
5b Reyðarnarðarhjörð 100 310 0,32 125 25
Fáskrúðsnarðarhjörð 50 63 13
5 Fjarðabyggðahjörð 350 670 0,52 438 88 6 Axarhjörð 600 1200 0,50 750 150 7 Ál|anarðarhjörð 1400 1090 1,28 1750 350 8 Lónshjörð 400 1030 0,39 500 100 9 Mýrahjörð 300 500 0,60 375 75
Samtals 5070 19235 0,26 6338 1268
*Endurskoða þarf stöðu Mjóanarðarhjarðar – gengur á vetrum í Reyðarfirði
Stærð veiðisvæða án auðna og þé]leiki hreindýra að vetri. Láré] lína markar 1 dýr á km2. Skip^ng í veiðisvæði og þé]leiki í högum veturinn 2014-‐15 í ljósi ástands gróðurlenda
(Ólafur Arnalds 2002).
0
0.5
1
1.5
2
2.5
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
Wöldi hreindýra á km2
km2
flatarmál lands án auðna
Series3
Ágangs- og veiðisvæði Kvóti 2014 Kvóti 2015 Breyting Veiði Nýliðun Δ ♀ ♂ ∑ ♀ ♂ ∑ ♀ ♂ ∑ álag 2015
Vopnafjörður og NA (1) 42 38 80 100 40 140 58 2 60 Jökuldalur N og Selland (2) 42 48 90 47 48 95 5 0 5 Jökulsárhl. utan Sellands (3) 4 10 14 4 10 14 0 0 0 Veiðivæði 1 900 88 96 184 1 151 98 249 63 2 65 0,28 225 -24
Jökuldalur A (2) 3 5 8 3 5 8 0 0 0 Hróarstunga (4) 2 5 7 2 5 7 0 0 0 Fell (5) 3 5 8 3 5 8 0 0 0 Fljótsdalur (6) 34 10 44 34 10 44 0 0 0 Vellir V (10) 7 10 17 7 10 17 0 0 0 Skriðdalur V (11) 9 12 21 9 12 21 0 0 0 Hjaltastaðaþinghá (8) 3 10 13 3 10 13 0 0 0 Eiðaþinghá (9) 3 13 16 3 13 16 0 0 0 Veiðisvæði 2 600 64 70 134 2 64 70 134 0 0 0 0,22 150 16
Borgarfjörður og Víkur (7) 40 37 77 48 30 78 8 -7 1 Veiðisvæði 3 300 40 37 77 3 48 30 78 8 -7 1 0,26 75 -3
Vellir A (10) 3 10 13 3 10 13 0 0 0 Mjóifjörður (12) 8 6 14 8 6 14 0 0 0 Seyðisfjörður (12) 0 8 8 10 8 18 10 0 10 Veiðisvæði 4 220 11 24 35 4 21 24 45 10 0 10 0,20 55 10
Reyðarfjörður (14) 20 8 28 15 8 23 -5 0 -5
Eski- og Norðfjörður (13) 20 35 55 20 35 55 0 0 0
Veiðisvæði 5 350 40 43 83 5 35 43 78 -5 0 -5 0,22 88 10
Skriðdalur A (11) 33 45 78 38 47 85 5 2 7
Breiðdalur (15) 33 50 83 37 53 90 4 3 7
Veiðisvæði 6 600 66 95 161 6 75 100 175 9 5 14 0,29 150 -25
Djúpivogur (16) 245 185 430 260 190 450 15 5 20
Veiðisvæði 7 1400 245 185 430 7 260 190 450 15 5 20 0,32 350 -100
Hornafjörður (Lón) (17) 45 31 76 45 31 76 0 0 0
Hornafjörður (Nes) (18) 23 14 37 23 14 37 0 0 0
Veiðisvæði 8 400 68 45 113 8 68 45 113 0 0 0 0,28 100 -13
Hornafjörður (Mýrar) (19) 30 20 50 52 25 77 22 5 27
Hornafj. (Suðursveit) (19) 5 5 10 8 5 13 3 0 3
Veiðisvæði 9 300 35 25 60 9 60 30 90 25 5 30 0,30 75 -15
Samtals 5070 657 620 1277 782 630 1412 125 10 135 0,29 1268 -145
2015 Kýr veiddar á hefðbundnum veiði_ma Kýr veiddar í nóvember Svæði 7 200 60 Svæði 8 30 38 Svæði 9 20 40
Ágangssvæði 2015 2014 Δ 2014 ♀ ♂ ∑ ♀ ♂ ∑ vs2015
1 Vopnafjörður og NA 100 40 140 1 42 38 80 +60 2 Jökuldalur og Selland 50 53 103 2 45 53 98 +5 3 Jökulsárhlíð utan Sellands 4 10 14 3 4 10 14 0 4 Hróarstunga 2 5 7 4 2 5 7 0 5 Fell 3 5 8 5 3 5 8 0 6 Fljótsdalur 34 10 44 6 34 10 44 0 7 Borgarfjörður og Víkur 48 30 78 7 40 37 77 +1 8 Hjaltastaðaþinghá 3 10 13 8 3 10 13 0 9 Eiðaþinghá 3 13 16 9 3 13 16 0 10 Vellir 10 20 30 10 10 20 30 0 11 Skriðdalur 47 59 106 11 42 57 99 +7 12 Mjói- og Seyðisfjörður 18 14 32 12 8 14 22 +10 13 Eski- og Norðfjörður 20 35 55 13 20 35 55 0 14 Reyðarfjörður 15 8 23 14 20 8 28 -5 15 Breiðdalur 37 53 90 15 33 50 83 +7 16 Djúpivogur 260 190 450 16 245 185 430 +20 17 Lón 45 31 76 17 45 31 76 0 18 Nes 23 14 37 18 23 14 37 0 19 Mýrar og Suðursveit 60 30 90 19 35 25 60 +30
Samtals kvóti 2015 og 2014 782 630 1412 657 620 1277 +135
NA skráir hagagöngu hreindýra allan ársins hring og metur ágang á einstakar jarðir
Ágangsma*ð er 60% af arðsútreikningum
REGLUGERÐ um skip^ngu arðs af hreindýraveiðum. 1. gr. Umhverfisstofnun skip*r arði af sölu veiðileyfa og afurða felldra dýra að fenginni umsögn hreindýraráðs. Skulu
eingöngu þeir sem fyrir ágangi hreindýra verða á lönd sín njóta arðsins. Við úthlutun veiðileyfa er leyfum skipt niður á ágangssvæði. Með ágangssvæði er áI við nánar skilgreint svæði, þar sem ágangur hreindýra er svipaður á öllu svæðinu.
Úthluta skal arði á einstök ágangssvæði í samræmi við úthlutuð veiðileyfi á svæðinu. Umhverfisstofnun gerir ár hvert *llögu *l umhverfisráðuney*sins um nölda og mörk ágangs-‐svæða að fengnum *llögum hreindýraráðs og NáIúrustofu Austurlands. Skal þar tekið mið af dreifingu hreindýra á síðustu 10 árum, en *llit skal taka *l brey*nga á ágangi og dreifingu hreindýra á undangengnu ári séu umtalsverð frávik milli ára.
Af hverju felldu dýri fara kr. 5.000 *l ábúenda eða umráðenda, e|ir atvikum, þeirrar jarðar sem dýr er fellt á. E|irstöðvar skiptast sem hér segir:
1. Á allar jarðir innan hvers ágangssvæðis sem verða fyrir ágangi (40%): a. Samkvæmt fasteignama* lands, nórðungur. b. Samkvæmt landstærð (mæld eða flokkuð), þrír nórðu hlutar. 2. Samkvæmt ma* á ágangi (60%): a. Lí^ll ágangur, 5%. b. Nokkur ágangur, 10%. c. Töluverður ágangur 25%. d. Mikill ágangur 60%. Heimilt er að hnika frá ágangi um allt að 5% ef veigamiklar ástæður mæla með. Umhverfisstofnun metur ágang á einstakar jarðir með hliðsjón af ofangreindu að fenginni umsögn NáIúrustofu
Austurlands. Óheimilt er að láta arð af hreindýraveiðum ganga *l þeirra sem ekki heimila hreindýraveiðar á landi sínu.
2. gr. Umhverfisstofnun skal leggja fram drög að úthlutunargerð *l kynningar í
viðkomandi sveitarfélögum. Innan tveggja vikna geta landeigendur eða ábúendur gert skriflegar athuga-‐semdir við skip*ngu arðs. Að þeim _ma liðnum metur Umhverfisstofnun þær athugasemdir sem borist hafa og úthlutar síðan arði *l þeirra ábúenda eða landeigenda þeirra jarða sem arðs njóta. Úthluta skal hreindýraarði *l ábúanda viðkomandi jarðar nema samkomulag sé um annað við landeigendur eða ef ábúð er ekki á jörðinni. Tilkynna skal um úthlutun formlega og *lgreina kærufrest.
Arður skal greiddur út fyrir áramót vegna síðasta veiði_mabils. Heimilt er að kæra úthlutun Umhverfisstofnunar *l umhverfisráðherra *l úrskurðar.
3. gr. Reglugerð þessi, sem seI er samkvæmt 14. gr. laga nr. 64/1994, um vernd,
friðun og veiðar á villtum fuglum og villtum spendýrum með síðari brey*ngum, öðlast gildi þegar í stað og gildir fyrir ráðstöfun arðs sem fellur *l frá og með árinu 2003 að telja. Jafnframt fellur úr gildi reglugerð með sama hei* nr. 485/2002.
Umhverfisráðuney.nu, 2. júlí 2003.
F. h. r.
Ingimar Sigurðsson. Sigríður Auður Arnardó@r.
hIp://www.lo|myndir.is/k/kortasja.php?client=landsn
Kvó* 2014 VeiI 2014 Þ.a. nóvemberveiði Slysadýr
Svæði ♀ ♂ ♀ ♂ ♀ Kálfar Kýr Tarfar ∑
1 88 96 87 (1) 96 3 3 6 11
2 64 70 63 (1) 68(2) 1 1 2
3 40 37 40 37 1 2 3
4 11 24 11 24 1 1 2
5 40 43 37 (3) 43 1
6 66 95 65 (1) 94 (1) 1 2 3
7 245 185 229 (16) 185 4 3
8 68 45 57 (11) 42 (3) 22 2 1
9 35 25 34(1) 21 (4) 26 1 1
∑ 657 620 623 (34) 610 (10) 48 5 10 15 30
Veiðin 2014
Griðland hreindýra og heiðagæsa -‐ RAMSAR
Ljósm. ©Jón Egill Sveinsson
Veiðisvæði 1 stækkað *l norðurs 2014
Skip*ng veiðikvóta e|ir veiðisvæðum 2000-‐2014
0
200
400
600
800
1000
1200
1400 Kvó*
9
8
7
6
5
4
3
2
1
Felli-‐ staðir
Ust-‐JGG-‐2004
Þungamiðja veiða 2005-‐2014
Veiðisvæði – felld hreindýr 2014
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
2008 (n:246/14/91)
2009 (n:239/9/104)
2010 (n:145/39/94)
2011 (n:110/18/86)
2012 (n:122/4/112)
2013 (n:24/37/149)
2014 (n:28/145/49)
Fallþ
ungi 3-‐5 ára m
ylkra kú
a (kg) Svæði 2
Svæði 3-‐8 Svæði 1
35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51
1 (n:4) 2 (n:122) 3 (n:17) 4 (n:3) 5 (n:17) 6 (n:15) 7 (n:55) 8 (n:5) Með
alfallþ
ungi (k
g)
Veiðisvæði (Wöldi kúa)
Fallþungi mylkra 3-‐5 ára kúa í veiðinni 2012
70
75
80
85
90
95
100
Fallþ
ungi (k
g) 3-‐5 ára ta
rfa
2012
2013
2014
Á að leyfa tarfaveiði á fengi_ma? Hafa veiðar áhrif á hornastærð?
Á að seinka kúaveiðum? Þarf meiri stýringu veiða?
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
500 1000 1500 2000 2500
felld
dýr 2008
Warlægðarbel^ frá miðlínu vegar
• Kúaveiði_ma hnikað a|ur um 10 daga
• Að meðaltali voru felldar 53 kýr (27-‐108) og þ.a. 35 (12-‐79) mylkar kýr á _mabilinu 1.-‐9. ágúst árin 2003 – 2014. Það gerir að meðaltali 5% (2-‐9%) af heildarveiði
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1000
1100
1200
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Fjöldi
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
45%
50%
55%
60%
65%
70%
75%
80%
85%
90%
95%
100%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
skotnir tarfar
skotnar kýr 10.-‐20.9. skotnar kýr 1.-‐9.8.
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
1 2 3 4 5 6 7 8
Felld
ar kýr
Veiðisvæði
16.8.-‐20.9.
11.-‐15.8.
6.-‐10.8.
1.-‐5.8.
-‐3
-‐2.5
-‐2
-‐1.5
-‐1
-‐0.5
0
0.5
1
1.5
2
45
47
49
51
53
55
57
59
61
63
65
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
NAO
-‐ vetrargildi (de
sembe
r mars )
Nýliðun
(kálfar p
er 100 kýr og
vetrun
ga í júlí)
NAO DJFM Nýliðun
North Atlan*c Oscilla*on
Dánar_ðni
Dánarorsakir 658 dýra árin 1991-‐2013.
0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200
Hor/elli
Drukknun
Burður
Fóðurbrey*ng
Snjóflóð/hrapað
Girðing/vír/net
Skot
Fengi_mi
Óþekkt
Fyrir bíl
Fjöldi
Dána
rorsök
óþekkt
kýr
tarfur
nýfæI
Miðað við stöðugan júlístofn upp á 6000 hreindýr, 21% veiðiálag, 56% kálfa á kýr og vetrunga að sumri væri heildar náIúruleg dánar_ðnin einungis um 3.6% eða um 218 dýr á ári (meðaltal 2000-‐2013). Að meðaltali voru skráð 55 hræ á ári frá 2008 *l 2013. Samkvæmt því var um
nórðungur allra hræja skráður árlega.
símalínur -‐ girðingar
Dánarorsök (%) 45 hreindýra í Lóni, Nesjum Mýrum og Suðursveit 2011 og janúar 2012
38
31
13
9
7 2
Óþekkt Fyrir bíl Vír Afleiðing fengi_ma? Sko*n ólöglega? Hrapað
Sko*nn í nóvember 2010 – aðeins a|urpartur hirtur
Veiðiþjófnaður
Að skjóta hreintarfa e|ir fengi_ma ber ekki voI um góða þekkingu á dýrunum
Á þessum slóðum o| fundist ummerki hreindýraþjófnaðs síðustu tvo áratugina
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45 nö
ldi hreindýra fyrir bíl 1993 -‐ 2014
0
5
10
15
20
25
30
35
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
fjöld
i hre
indý
ra fy
rir b
íl
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45
Kálfar Kýr Tarfar hlur
all
NáIúrustofa Austurlands og Vegagerðin í
samstarfi *l að reyna að draga úr árekstrum
0
10
20
30
40
50
60
70
80
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
hreind
ýr fyrir bíl 1999-‐2013
mánuður
Frá 1999
Rannsóknir áhrif virkjanaframkvæmda á hreindýr hagaganga og arerli krufið með GPS-‐hálskrögum burður og burðarsvæði
Skarphéðinn G. Þórisson & Kris_n Ágústsdóer
Áhrif náIúru og manna á líf Snæfellshjarðar í ljósi
vöktunar síðustu áratugi og staðsetninga hreinkúa með GPS-‐hálskraga 2009-‐2011 hIp://www.na.is/images/stories/utgefid/2013-‐2014/
NA140140_Snaefellshjord_Ahrif_naIuru_og_manna_.pdf
Ranga
Norðurheiðahjörð Fljótsdalshjörð Axarhjörð Ál|anarðarhjörð
Meðalstærð heimasvæða eVir hjörðum á ólíkum mmabilum ársins
Hnefla endurspeglaði brey*ngar á hagagöngu Fljótsdalshjarðar
0
100
200
300
400
500
600 með
alferðah
raði m
/klst. Hardangervidda
Norðurheiðahjörð
Fljótsdalshjörð
Helstu niðurstöður
• Norðurheiðahjörð gekk mest í ógrónu landi, víðimóa og kjarri á meðan Fljótsdalshjörð var mest í star-‐og þursaskeggsmóa og flóa
Rán Þórarinsdóer Burður og burðarsvæði Snæfellshjarðar lokaskýrsla vor 2014
Burðarsvæði Snæfellshjarðar 2005-‐2013
Af hverju bera kýrnar þarna?
Hengla
Takk fyrir
Húsdýragarðsveiðar
Sveinn Ingimarsson og Ívar Karl Hafliðason