Landbúnaðarháskóli Íslands

Vernd og nýting lands- skipulag og framtíðarsýn –

Ágúst Sigurðsson

8.11.2013

Landbúnaðarháskóli Íslands Vernd og nýting lands

Sjónarhóll verndar

• Auðlindir eru endanlegar• Tryggja tilvist tegunda• Vistkerfa og þjónustu: s.s. hringrás vatns og næringarefna,jarðvegsmyndun, kolefnisbinding......

• Hinir alþjóðlegu samningar SÞ ofl.

• Þjóðgarðar og friðlönd góð – en duga ekki ein og sér til að mæta öllum verndarmarkmiðum – samþætting verndunar og nýtingar því nauðsyn.

Landbúnaðarháskóli Íslands Vernd og nýting lands

Sjónarhóll nýtingar

• Skilyrði búsetu í landinu• Auðlindir eru endanlegar• Hlýtur því að byggja á því að við göngum ekki á gæði lands.

• Landgæði eru misjöfn - skipulag

Landbúnaðarháskóli Íslands Vernd og nýting lands

Landsskipulag – ný stefna

• Skipulag á miðhálendi Íslands• Búsetumynstur – dreifing byggðar• Skipulag á haf- og strandsvæðum•

Þarf víðtæka sátt e.k.stjórnarskrá landnýtingar

Skipulag landnotkunar í dreifbýli

Landbúnaðarháskóli Íslands Vernd og nýting lands

Efnahagsvöxtur

Félagsleg velferð og jöfnuður

Verndun umhverfis

Verndun umhverfis

Efnahagsvöxtur

Félagsleg velferð

og jöfnuður

“Haldbær” þróun

Allyson Macdonald 2009

Landbúnaðarháskóli Íslands Vernd og nýting lands

Hvers konar nýting?

• Ferðamennska – útivist• Akuryrkja – túnrækt - repja• Beit• Skógrækt• Frístundabyggðir• Samgöngukerfi – önnur mannvirki• Votlendi – endurheimt• Náttúruvernd• Minjavernd• Vistheimt

Landbúnaðarháskóli Íslands Vernd og nýting landsDæmið um verndun

akurlendis • Trúlega um 600.000 ha gott land• Um 120.000 ha þegar nýttir

• Nauðsynlegt að hugsa til framtíðar

• Búta ekki niður besta samhangandi akurlendið

• Vantar meiri rannsóknir

Landbúnaðarháskóli Íslands Vernd og nýting landsDæmið um beit á afrétt

• Mörg svæði frábær til beitar• Sum svæði henta engan veginn

• Jafnvel þótt beit teljist réttlætanleg út frá tilteknu viðmiði þá þarf að hugsa út frá heildarhagsmunum. Hér þarf sátt sem byggir á vísindalegri þverfaglegri nálgun.

Landbúnaðarháskóli Íslands Vernd og nýting landsDæmið um Votlendin

• Mikilvæg vistkerfi sem ber að vernda, en eru einnig nauðsynleg fyrir fóðurframleiðslu. Mikil losun gróðurhúsaloftegunda úr framræstum mýrum.

• Stefna ber að endurheimt þar sem það á við.

Loðmundafjörður

Landbúnaðarháskóli Íslands Vernd og nýting lands

Hvað þarf til?

• Áætlanir um landnýtingu• Rammaáætlun um landnýtingu ?• Vöktun - símat• Rannsóknir• Menntun og fræðslu

Samráð – Gagnreynd þekking - Sátt

Landbúnaðarháskóli Íslands Vernd og nýting lands

Landbúnaðarháskóli Íslands Vernd og nýting lands

Umhverfismál – oft flókin og erfið:Falla ekki undir eitt fræðasvið

Margir aðilar þurfa

að koma að

Engin ein „rétt“ lausn

Aðgerðir skila ekki árangri strax

Skammtíma

hagsmunir

vs. langtíma

Oft áríðandi

= samskipti lykilatriði

Landbúnaðarháskóli Íslands Vernd og nýting lands

Environmental Communication„Mannleg samskipti um málefni umhverfisins“ ?

Gunnar Gunnarsson

Til sem fræðasvið síðan ~1980

Þverfaglegt

chinasmack.com

Landbúnaðarháskóli Íslands Vernd og nýting lands

…til þess að komast klakklaust inn í framtíðina þurfi að skoða hlutina í samhengi í stað þess að einblína á einstakar lausnir eða einstakar

fræðigreinar, eins og mönnum er tamt að gera, enda eru kannski flestir menn

sérfræðingar á þröngu sviði …

“Heildarhyggja”

Stefán Gíslason LbhÍ 05.72.02 Náttúruvernd

Landbúnaðarháskóli Íslands Vernd og nýting lands

UNU-LRTLand Restoration Training Programme

Sta

rfsm

en

nta

nám

- S

ímen

ntu

n

Náttúru- og umhverfisfræði

Búvísindi- og hestafræði

Skógfræði og landgræðsla

Skipulagsfræði

Landslagsarkitektúr

Landbúnaðarháskóli Íslands Vernd og nýting lands

Ran

nsó

knir

í ö

nd

veg

i

Votlendissetur

Skógfræði og landgræðsla

ErfðalindaseturOrkusetur

Landbúnaðarháskóli Íslands

Bestu þakkir