251
:$/'(0$5'2à*$ STACJE ELEKTROENERGETYCZNE 2),&<1$:<'$:1,&=$32/,7(&+1,.,:52&à$:6.,(- :52&à$:

Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

  • Upload
    abban

  • View
    1.275

  • Download
    4

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

:$/'(0$5�'2à*$

STACJEELEKTROENERGETYCZNE

2),&<1$�:<'$:1,&=$�32/,7(&+1,.,�:52&à$:6.,(-:52&à$:�����

Page 2: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

RecenzenciBarbara Kaszowska0LURVáDZ�3DURO

Opracowanie redakcyjneAlicja Kordas

KorektaAlina Kaczak

:V]HONLH�SUDZD�]DVWU]H*RQH��2SUDFRZDQLH�Z�FDáR�FL�DQL�ZH�IUDJPHQWDFK�QLH�PR*H�E\üSRZLHODQH�DQL�UR]SRZV]HFKQLDQH�]D�SRPRF��XU]�G]H��HOHNWURQLF]Q\FK��PHFKDQLF]Q\FK�NRSLXM�F\FK��QDJU\ZDM�F\FK�L�LQQ\FK�EH]�SLVHPQHM�]JRG\�SRVLDGDF]D�SUDZ�DXWRUVNLFK�

©�&RS\ULJKW�E\�2ILF\QD�:\GDZQLF]D�3ROLWHFKQLNL�:URFáDZVNLHM��:URFáDZ�����

ISBN 978-83-7493-301-8

2ILF\QD�:\GDZQLF]D�3ROLWHFKQLNL�:URFáDZVNLHM:\EU]H*H�:\VSLD�VNLHJR������������:URFáDZ

http://[email protected]

'UXNDUQLD�2ILF\Q\�:\GDZQLF]HM�3ROLWHFKQLNL�:URFáDZVNLHM��=DP��QU��������

Page 3: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

3

63,6�75(�&,

Od autora.................................................................................................................. 7

���:LDGRPR�FL�ZVWSQH ........................................................................................... 91.1. Wprowadzenie .............................................................................................. 9�����3RMFLD�SRGVWDZRZH ...................................................................................... 91.3. Klasyfikacje podstawowe............................................................................. 121.4. Wymagania podstawowe.............................................................................. 14

2. Zasadnicze elementy stacji elektroenergetycznych.............................................. 172.1. Wprowadzenie .............................................................................................. 172.2. Szyny zbiorcze.............................................................................................. 18�����:\á�F]QLNL .................................................................................................... 18�����5R]á�F]QLNL.................................................................................................... 212.5. Styczniki........................................................................................................ 21�����2Gá�F]QLNL ..................................................................................................... 212.7. Bezpieczniki .................................................................................................. 242.8. Uziemniki ...................................................................................................... 252.9. Zwierniki ....................................................................................................... 26������3U]HNáDGQLNL ................................................................................................ 26

��������3U]HNáDGQLNL�SU�GRZH....................................................................... 27��������3U]HNáDGQLNL�QDSLFLRZH .................................................................. 27

������8U]�G]HQLD�RFKURQ\�SU]HFLZSU]HSLFLRZHM ................................................ 28������8U]�G]HQLD�WHOHIRQLL�HQHUJHW\F]QHM�QR�QHM��7(1� ...................................... 29������'áDZLNL�]ZDUFLRZH ..................................................................................... 29

���8NáDG\�SRá�F]H��VWDFML�HOHNWURHQHUJHW\F]QHM ....................................................... 30�����:\PDJDQLD�VWDZLDQH�XNáDGRP�SRá�F]H��VWDFML�HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK ........ 30�����.ODV\ILNDFMH�XNáDGyZ�SRá�F]H��VWDFML�HOHNWURHQHUJHW\F]QHM ......................... 31�����7\SRZH�UR]ZL�]DQLD�SyO�UR]G]LHOF]\FK ........................................................ 33

3.3.1. Pola liniowe........................................................................................ 333.3.2. Pola transformatorowe........................................................................ 39�������3ROD�á�F]QLND�V]\Q............................................................................... 413.3.4. Pola pomiarowe.................................................................................. 43�������3ROD�SRWU]HE�ZáDVQ\FK ........................................................................ 443.3.6. Pola odgromnikowe (odgromowe)...................................................... 44

�����8NáDG\�V]\QRZH ............................................................................................ 45�������8NáDG\�]�SRMHG\QF]\P�V\VWHPHP�V]\Q�]ELRUF]\FK............................ 45�������8NáDG\�]�SRGZyMQ\P�V\VWHPHP�V]\Q�]ELRUF]\FK .............................. 49�������8NáDG\�]�SRWUyMQ\P�V\VWHPHP�V]\Q�]ELRUF]\FK................................. 53

Page 4: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

4

�������8NáDG\�ZLHORZ\á�F]QLNRZH................................................................ 54�������8NáDG\�V]\QRZH�]�V\VWHPDPL�SRPRFQLF]\PL�V]\Q�]ELRUF]\FK ......... 56

�����8NáDG\�EH]V]\QRZH ...................................................................................... 57�������8NáDG\�EORNRZH .................................................................................. 57�������8NáDG\�PRVWNRZH ............................................................................... 59�������8NáDG\�wielobokowe.......................................................................... 62

���7\SRZH�XNáDG\�UR]G]LHOQL.................................................................................... 64 4.1. Wprowadzenie ............................................................................................. 64 4.2. Rozdzielnie 110 kV...................................................................................... 64 4.3. Rozdzielnie 20 kV........................................................................................ 72 4.4. Rozdzielnie 220 kV i 400 kV....................................................................... 79������5R]G]LHOQLH�QLVNLHJR�QDSLFLD...................................................................... 81

���5R]ZL�]DQLD�NRQVWUXNF\MQH�VWDFML�L�UR]G]LHOQL ..................................................... 835.1. Wymagania ogólne....................................................................................... 835.2. Rozdzielnie 110 kV....................................................................................... 85

5.2.1. Rozdzielnie napowietrzne................................................................... 85�������5R]G]LHOQLH�ZQWU]RZH ....................................................................... 895.2.3. Rozdzielnie z V]H�FLRIOXRUNLHP�VLDUNL................................................. 89

5.3. Rozdzielnice SN............................................................................................ 925.4. Prefabrykowane stacje SN ............................................................................ 100�����5R]G]LHOQLFH�QLVNLHJR�QDSLFLD ..................................................................... 112

���3RWU]HE\�ZáDVQH�VWDFML ..........................................................................................1236.1. Wprowadzenie ..............................................................................................123�����8NáDG\�]DVLODQLD�XU]�G]H��SRWU]HE�ZáDVQ\FK�SU�GX�SU]HPLHQQHJR .............. 124�����6SRVRE\�]DVLODQLD�XU]�G]H��SRWU]HE�ZáDVQ\FK�SU�GX�SU]HPLHQQHJR ............ 127�����'REyU�WUDQVIRUPDWRUyZ�SRWU]HE�ZáDVQ\FK....................................................130�����8NáDG\�]DVLODQLD�UR]G]LHOQL�SRWU]HE�ZáDVQ\FK�SU�GX�VWDáHJR........................1306.6. Baterie akumulatorów...................................................................................137�����:\EUDQH�XU]�G]HQLD�SRWU]HE�ZáDVQ\FK�VWDFML ............................................... 140

�������2�ZLHWOHQLH�WHUHQX�VWDFML�L�EXG\QNyZ�VWDF\MQ\FK ...............................140�������8U]�G]HQLD�JU]HZF]H .......................................................................... 142�������1DSG\�á�F]QLNyZ............................................................................... 143�������8U]�G]HQLD�VSU*RQHJR�SRZLHWU]D ......................................................143

�����3U]HJO�G�SRWU]HE�ZáDVQ\FK�Z�U]HF]\ZLVW\FK�RELHNWDFK ...............................146

���8U]�G]HQLD�DXWRPDW\NL�VWDFML ............................................................................... 1497.1. Wprowadzenie ..............................................................................................1497.2. Automatyka stacyjna.....................................................................................1497.3. Automatyka zabezpieczeniowa..................................................................... 151

�������&\IURZH�]LQWHJURZDQH�V\VWHP\�]DEH]SLHF]H��Z�VWDFMDFK .................. 152

Page 5: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

5

7.3.2. Zabezpieczenia transformatorów........................................................157�������6DPRF]\QQH�SRQRZQH�]Dá�F]DQLH.......................................................158�������6DPRF]\QQH�]Dá�F]DQLH�UH]HUZ\.........................................................159

�����3U]\NáDG�]DEH]SLHF]H��Z�VWDFML�HOHNWURHQHUJHW\F]QHM................................... 159

8. Obwody sterowania i blokady.............................................................................. 1638.1. Wprowadzenie ..............................................................................................1638.2. Rodzaje sterowania w stacjach elektroenergetycznych................................. 163�����3U]\NáDGRZH�UR]ZL�]DQLD�XNáDGyZ�VWHURZDQLD............................................. 164�����3U]\NáDG�VWHURZDQLD�á�F]QLNDPL�Z�VWDFML�HOHNWURHQHUJHW\F]QHM ....................1678.5. Blokady ......................................................................................................... 172

9. Obwody sygnalizacji ............................................................................................1759.1. Rodzaje sygnalizacji w stacjach elektroenergetycznych...............................175�����3U]\NáDG�XNáDGX�V\JQDOL]DFML�VWDFML�HOHNWURHQHUJHW\F]QHM .............................178

�������6\JQDOL]DFMD�VWDQX�SRáR*HQLD�á�F]QLNyZ............................................. 178�������6\JQDOL]DFMD�]DNáyFH��L�]DG]LDáDQLD�]DEH]SLHF]H�..............................181�������6\JQDOL]DFMD�SRáR*HQLD�SU]Há�F]QLNyZ�]DF]HSyZ...............................181

����2EZRG\�á�F]QR�FL�L�WHOHPHFKDQLNL..................................................................... 183������5RG]DMH�á�F]QR�FL�Z�VWDFMDFK�HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK ...............................183������7HOHIRQLD�HQHUJHW\F]QD�QR�QD ................................................................... 18410.3. Telemechanika..........................................................................................187������3U]\NáDG�V\VWHPX�á�F]QR�FL�L�WHOHPHFKDQLNL�Z�VWDFMDFK

elektroenergetycznych.............................................................................. 190

11. Pomiary w stacjach elektroenergetycznych .......................................................19211.1. Rodzaje mierników w stacjach elektroenergetycznych ............................192������8NáDG\�SRPLDURZR�UR]OLF]HQLRZH�Z�VWDFMDFK .......................................... 194������'RGDWNRZH�XNáDG\�SRPLDURZH�Z�VWDFMDFK................................................ 196������3U]\NáDG�SRPLDUyZ�Z�VWDFMDFK�HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK ............................197

11.4.1. Pomiary w rozdzielni 6 kV ...........................................................19711.4.2. Pomiary w rozdzielni 110 kV .......................................................19911.4.3. Liczniki impulsowe...................................................................... 199

����.RPSXWHURZH�V\VWHP\�ZVSRPDJDQLD��QDG]RURZDQLD�L�NLHURZDQLD�SUDF�stacji elektroenergetycznej ................................................................................. 20112.1.Wprowadzenie...........................................................................................20112.2. System SYNDIS.......................................................................................204

12.2.1. Struktura i zakres zastosowania....................................................204��������2SLV�Z\EUDQ\FK�IXQNFML�L�PR*OLZR�FL�V\VWHPX ............................210

12.3. System WindEx ........................................................................................22012.3.1. Struktura i zakres zastosowania....................................................220

Page 6: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

6

12.3.2. Funkcje systemu ........................................................................... 22312.3.3. Opis wybranych funkcji programu ............................................... 227

12.4. System PRINS...........................................................................................23412.5. System IFIX ..............................................................................................23812.6. Komputerowy system rozliczeniowo-pomiarowy eSPIM ........................23912.7. Komputerowy system rozliczeniowo-bilansowy ETNA...........................24012.8. Komputerowy system sterowania i nadzoru SICAM SAS.......................241������,QQH�V\VWHP\�VWHURZDQLD�L�]DEH]SLHF]H�...................................................242

����7HFKQLND�Z\NRQ\ZDQLD�á�F]H��UXFKRZ\FK........................................................24313.1. Wskazówki ogólne....................................................................................243������=DVDG\�Z\NRQ\ZDQLD�SROHFH��UXFKRZ\FK................................................ 245������:\NRQ\ZDQLH�F]\QQR�FL�á�F]HQLRZ\FK ...................................................24613.4. Zwroty RERZL�]XM�FH�SRGF]DV�Z\GDZDQLD�SROHFH��UXFKRZ\FK

i przyjmowania meldunków o ich wykonaniu.......................................... 248

Literatura.................................................................................................................. 249

Page 7: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

7

OD AUTORA

2G�ZLHOX�ODW�Z�VZRMHM�G]LDáDOQR�FL�QDXNRZR�EDGDZF]HM�L�G\GDNW\F]QHM�QD�:\G]LD�OH�(OHNWU\F]Q\P�3ROLWHFKQLNL�:URFáDZVNLHM� ]DMPXM� VL� SUREOHPDW\N�� VWDFML� HOHNWUR�HQHUJHW\F]Q\FK��Z\NáDGDM�F�PLG]\� LQQ\PL�SU]HGPLRW� Ä6WDFMH� HOHNWURHQHUJHW\F]QH´�6ZRMH�GR�ZLDGF]HQLH�G\GDNW\F]QH�Z\NRU]\VWDáHP�Z�RSUDFRZDQHM�NVL�*FH�

.VL�*ND�Stacje elektroenergetyczne stanowi kompendium wiedzy z zakresu stacjiHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK�� 6NáDGD� VL� ]� WU]\QDVWX� UR]G]LDáyZ�� NWyU\FK� W\WXá\� RG]ZLHU�FLHGODM��SRUXV]DQH�]DJDGQLHQLD��6��Z�UyG�QLFK�PLG]\�LQQ\PL�XNáDG\�SRá�F]H��VWDFMLHOHNWURHQHUJHW\F]QHM�� W\SRZH� XNáDG\� UR]G]LHOQL�� UR]ZL�]DQLD� NRQVWUXNF\MQH� VWDFMLL�UR]G]LHOQL��SRWU]HE\�ZáDVQH�VWDFML�RUD]�NRPSXWHURZH�V\VWHP\�ZVSRPDJDQLD��QDG]R�URZDQLD�L�NLHURZDQLD�SUDF��VWDFML��2JUDQLF]RQD�REMWR�ü�NVL�*NL�Z\PXVLáD�SRPLQLFLH]DJDGQLH��HNRQRPLF]QR�SURMHNWRZ\FK�L�VNXSLHQLH�VL�QD�SRGVWDZDFK�L�VIHU]H�IXQNFMR�nowania i eksploatacji stacji elektroenergetycznych.

:�SRGUF]QLNX�SRáR*RQR�QDFLVN�QD�UR]ZL�]DQLD�SUDNW\F]QH��GODWHJR�±�RSUyF]�QLe-]EGQHM�ZLHG]\�WHRUHW\F]QHM�±�]DPLHV]F]RQR�ZLHOH�]GMü��VFKHPDWyZ�L�WDEHO�GRW\F]�-F\FK�DNWXDOQ\FK�UR]ZL�]D��VWRVRZDQ\FK�Z�VWDFMDFK�HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK�QD�WHUHQLH'ROQHJR� �O�VND�� 'RGDWNRZR� ND*GH� SRUXV]DQH� Z� NVL�*FH� ]DJDGQLHQLH� ]LOXVWURZDQRSU]\NáDGDPL�UR]ZL�]D��VWRVRZDQ\FK�Z�VWDFMDFK�HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK��3R]ZDOD�WR�QDOHSV]H�]UR]XPLHQLH�RPDZLDQ\FK�]DJDGQLH��L�VNRQIURQWRZDQLH�LFK�]�U]HF]\ZLVWo�FL��

3RGUF]QLN�Stacje elektroenergetyczne�MHVW�SU]H]QDF]RQ\�GOD�VWXGHQWyZ�Z\G]LDáyZelektrycznych uczelni technicznych oraz pracowników sektora elektroenergetycznego,SUDJQ�F\FK�SRV]HU]\ü�VZRM��ZLHG]� ]�]DNUHVX�VWDFML� HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK��.VL�*NDMHVW�WDN*H�NLHURZDQD�GR�SHUVRQHOX�QDG]RUX�L�HNVSORDWDFML�VWDFML�HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK�NRQFHUQyZ� HQHUJHW\F]Q\FK�� ]DNáDGyZ� SU]HP\VáRZ\FK� L� Z\GRE\ZF]\FK� RUD]� RVyE]DWUXGQLRQ\FK�QD�VWDQRZLVNX�JáyZQHJR�HOHNWU\ND�Z�]DNáDGDFK�SU]HP\VáRZ\FK�

3RGUF]QLN�Stacje elektroenergetyczne�V]F]HJyOQLH�SU]\GDWQ\�EG]LH�GOD�VWXGHQWyZ:\G]LDáX�(OHNWU\F]QHJR�3ROLWHFKQLNL�:URFáDZVNLHM��2PDZLDQH�Z�QLP�]DJDGQLHQLD�V�ERZLHP�SU]HGVWDZLDQH�QD�Z\NáDGDFK�SRGF]DV�VWXGLyZ�Z�UDPDFK�NXUVyZ�

Stacje elektroenergetyczne – dla studentów jednolitych studiów magisterskichstacjonarnych na kierunku elektrotechnika.

6WDFMH� L� XU]�G]HQLD� HOHNWURHQHUJHW\F]QH – dla studentów jednolitych studiówmagisterskich stacjonarnych na kierunku automatyka i robotyka.

Stacje elektroenergetyczne – dla studentów niestacjonarnych studiów I stopnia naNLHUXQNX�HOHNWURHQHUJHW\ND�SU]HP\VáRZD�L�NRPXQDOQD�

.VL�*ND�WD�PR*H�ZLF�]�SRZRG]HQLHP�VWDQRZLü�OLWHUDWXU�SRGVWDZRZ��OXE�X]XSHá�QLDMDF��GR�W\FK�SU]HGPLRWyZ�

:DOGHPDU�'RáJD

Page 8: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

���������� ���� 9

���������������� ��

1.1. WPROWADZENIE

������ ����������� ���� ����� �� ����� ����� ����������� ����� �� z-������ ������ ����� ����� ��� ���� ������ ����� � � ������ ���������� � ����e-����� ������ ����� ������ ������ ��� � � ���������� �� ��� ���� ��������

� ��������� �� � � ��������� ������ ���� ������ ��� ������ � ��� � �����������

�������� ��� ����� � ������ �� ��������� �np. stacja 110/20/6 kV), przy czym po-�������� ����� ����������� ��� �� ������ ������� �������� �

������ ����������� ���� ���� �������� ���� �� ���� ����� ������ �a-� ��� ��� ������� ������� �������� ��� �������� ��������� � �� ����� �����o-wa, liczba pól rozdzielnic, liczba transformatorów.

!������� ���� ������ ������� � ����� ����������� ������ � ����� ����� ��� ��

�� ��������� ���������� ������� "� �������� ��������� �� � �������� �� �o-������� ���� ��������� ������� �� ����� ���� ������ ������� �������� �����

������ �������� � � ����� �������� � �� ��� �� ������� ������ ��

stacji.

����� ������ ���������

# ���������� � ������ ����������� ��� �� ������ ��� ������ ���� �����

���� ���� �� ��������� ������� ��� $ ������������ �� ����� ������ � ������

stacji elektroenergetycznej, rozdzielnicy, rozdzielni, pola rozdzielczego, szyn zbior-czych.

Stacja elektroenergetyczna jest elementem systemu elektroenergetycznego prze-������ � � ���������� ��� ������������ ��������� ���������� � �����������

energii elektrycznej.%���������� ������ ����� ����� � �������� ��� ������ �� ����������

� ������ ����� �������� �� ��� ����� �������� & ��� �� ��������������

���� ���������� �� ���� ��� ������ ��������� ���� �������� ���

falowniki)."���� ������� ������� � ������� �� � ����� ������ �� ����� ����������

� ����������� ������ ����� ������ ��� � ������ �� ����������� �������y-��� �� ����������� �� ������ � ������������ ��� �������� ��� �� ������ ��

konstrukcjach wsporczych.# ��������� � ������� � � ������ ����������� ��� � ������ ��� ��� �������

� ���������� �� ������� �������

• �������� �� ' ����� ��� ����� ��������� ��� �� �����������

• przetwórczych – transformatory, autotransformatory, prostowniki, falowniki,

Page 9: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �10

• sterowniczych i kontroli ruchu,• ������� ��� ����������� �� ������ � ��������� ���� ������ �������

stacji." ����������� ������ � ������ ����� ��� �������� ����� ��� �������� ��������

� ������ ���������� �� ������� ��� ����� ������� ������ �� �� �����i-� � ������� � �������� � ���������� ��������� ����� ������ � ����������& ����

!������ �� ��������� ��������� ������ ��������� � obwodów pierwotnych, tj. obwo-��� �������� �� ������ ����� �����

$ �������� ���� ������ �� ����� ����� ��������� obwodów wtórnych, tj.����� �������� �� ��������� ���� �������� ��� ����������� � ���������

$ ��� ������ �������� �� ����� ��������� � ��� ���� ���������, takie��� ��������� ����� ����� ��� ��������� ������� ��������

(���� � �������� ������� ����� � �������� ����������� ��� �� �o-��������� � ������� ��� ������ �� ��� ������ � ��� ��������� Obwody����� �� ������& ������� ��� ������ � ��� �� ���� ���� ���� ������

����� ���� ���������� � ��������� � ������� ���������� ��� � ������� �����l-�� ��� ���������� � ������� ������ ��� Obwody pomocnicze (tory pomoc-�����& ������� ��� ����� ���� ������������� ����������� � ���������������

������ ���� ����� ����� �� � ������� ������� �� � ��� ���������� �

������ ��� ������������� � ����������� ������� ����������� ��� �������a-������� ����

Rozdzielnica ������ ������ ������� �������� ��� �������������� ��� ���a-rowych, sterowniczych i sygnalizacyjnych wraz z szynami zbiorczymi, elementami����� �� ��� ����� �� � ���� ��� ���� �������� ���� ����� ���� � z-��������� ������ ����� ����� �� ���� � �������� ������� �� Rozdzielnica������ ��� � ��� �������� ��� # ���������� � ������ ��������� �� ��������

110 �) � � ��� � �� ��� ��� ������ ��� ��� ������� ������ ��� ��� ��� ������

„rozdzielnia”.Rozdzielnia ������ � ������� ����� ������ ����������� ����� ��������� �y-

������� ������������� ������ ���������� ��� � ������ ����� ����� �������� ���

������ ������� �������� �� ������� �������� ��� � ����������� ��cniczymi.Pole rozdzielcze ���� ��������� �������& ������ ������ ������� ����������e-

��� ��� �������� ��� �������� �� ����� �� �� ��� �� ������� ����i-�� �� ������� �� � �������� � ���� ��� ������ ����� ������

# �������� ��� ����� � ���������� ���� ��� �������� � �������� ������o-��� � � ������� ����������� ��� � # ��������� � ������������ � ����� ���

��� ������� ����������� ��������� �� � ���������&� ������� �����

����� ��� ���������

��� ������� ����������� ������& ���� ����� ���� ���� ������ ��� �� �

�� � ����� ��� ���� �������� ��� � �� ���� ����� ����������� �������

��� � ������ �������& ���� ����� ���� ���� ������ ��� �� � �� � ���r-czych, ���� �������� ��� � �� ������� ����� � �������� �� �������

Page 10: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

���������� ���� 11

Szyny zbiorcze ������� ������ ������� ��� �� �� ��� ��������� � ��� ��

�� ������ �� ����� ����� ����������� ��� ����������

Nastawnia ������ ������ �� ����� ����� ��� �������� ��� �������e-������ ��� � �������� �� ��� ������ �� �� ����� ��� � �������������� � ��� � ��

�� ������������ *�������� �������� ��� � ��� �� �������� ����������� ��� ���

�������� �� ������ ���� � ���� ������ �� ������

���� ���� ��������� ������ ������ ������& �� ����������� ��������� ��

� ��������� ����������� ���� ������ ��������� ������� ���������� ��������� � s-����� ������� ������� � ����� ������������� ������ ��� � ���������� ��

���������� � ����

+�������� �������� � ����� ��� ��������� ������ � ������� ������ � � ��e-��� ����������� ��� �� �������� ������ � ��������� �� ������� ����� �� �o-����� � ���������� ������������ ����&�

Telemechanika � � ������ ����������� ��� � ������ ������ ������� �

�������� �������� �� �������� ������ ��� ����� �� ����������� �������

�������� � ������ � ��� ������ ������� ��������� +���� �������������

�������� ����� ������� � ������ � ����� ���������� ��� � ������ � ��� ������

# ����� ������� ������������� ������

• telepomiary – ���� �� � ����� � ������� ������������ �� ��� �� ���l-���� � ������� ��� ������� ������

• telesygnalizacja – ���� ����� � ����� ��� �������� ��������� �� �����������

� ���������� � ��� ����� �� � ����������� ������� �� ������ �����o-energetycznych,

• ������������ ' ����������� ������ ����������� ���������� �� �������� ������

transformatorów w stacjach elektroenergetycznych.Zdarzenie ruchowe ����� ���������� ������ ����� ��� ���������� ����������

��� ������ ������ �������� ������ ������ �� �� ��� ������ �������� ���

������ �������� ������� ���������� ��� � �������� ������ ����������

�������� �������� ������ ����������� ����������� ������� �� � ������� �� �

zbiorczych w rozdzielni.Operacja ruchowa ������ ���������� ����� ������ ����� ��� ����������

������ �������� ������ ������ �� �� ��� ������ �������� ���

������������ ��� �� ����������� ���� � �� ������ �� ����� ����i-������ �� ���������� ���� ��������� ����� �� � � ������ ����������� �z-� �� (������� ����� ��� �� � �� ����� �� ����� �������� �� �� �����e-����� ����� ��� ��� ��� � ����� ������� ����� ��� �� � ����� � � ������

technicznym.����� ������������ ���� ����� ������� ��� �������� � ���������

���� ����� � �������� ���� �������� � ����� ���

Dyspozytor ���� ��� ���������� ����� ��������� ���������� ��� �� �����i-sku dozoru lub dozoru i eksploatacji oraz uprawnienie do operatywnego kierowania� ��������� ���� ����� �� ������ ����� ���������� ��� ����� ���� �����

Page 11: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �12

Koordynacja ruchu �������� ������� ����� ������ ���������� ����� � ��� �r-������ ��������� ����������� ��������� �����

Prowadzenie ruchu �������� ������� ����� ������ ���������� ����� � ��� �r-������ ��������� ��������� �� ��� ������������� ��������� ��� �����

� �������� � ����� ��� �������� �������� �������� ��� ��������� �������

������ �� ��� ���������� ���� � �������� � ���� � ������� ������� �a-��������� � �������� ������ � ����� ���������

�������� ��� ����� ������ ����� ���� ����� � ����� ����������

��� � ����� ���� ���� ����� ��� �������� ���������� � ����� ����������� �z-� �� � �������� ��������� ��� ������ ��������� ������ ���

1.3. KLASYFIKACJE PODSTAWOWE

������ ����������� ���� ������ � ���� ���� �� ������� � ����� �����o-energetycznego. # ������� � � � �������� ������� ������� ������� ������

�� ����� ��� �� � ������

# ��������� ��� �� ��� ������ ������ �� ������� ��

1. *������� �������� ��� ����� �������

2. !������� ���� ������ � � ������ ����������� ��� ��

3. Sposób budowy stacji. 4. ,������ ���������������

5. Miejsce pracy w sieci elektroenergetycznej. 6. Zadania stawiane stacjom. 7. ����� ���������� ���������

8. Sposób prowadzenia ruchu. 9. Sposób izolowania.10. Sposób zasilania.11. +� ������� �������

12. -����� �����������

13. .������ ���������

����� � ������ �� �� ����� � ����� �� ������� �� ���������������

1. %����� �� ������� �� �������� ��� ����� ������

• stacje ����� ����� ������ �+#*& ' �� ��� /01 kV,• ������ ���� ��� �� ������ �**& ' 221 kV, 400 kV i 750 kV,• ������ � ����� ������ �#*& ' 331 kV,• ������ ������� ������ ��*& ' 4 kV, 10 kV, 15 kV, 20 kV, 30 kV,• ��������� ������� ������ �nn) – do 1 kV.

2. %����� �� ������� �� �� � ��������� ������ � � ������ ����������� ��� �

• stacje ����������� ' *56**� �*5 ' �������� ��������&�

• stacje transformatorowe (ST) i stacje transformatorowo-rozdzielcze (STR)– NN/WN,

Page 12: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

���������� ���� 13

• ������ ����� ���������� �5%"& ' #*6�*�

• rozdzielnie sieciowe miejskie (RSM) –SN/SN,• punkty transformatorowe (PT) –SN/nn,• ��������� ������� ���� ���� �7�%& ' �*6�*�

• ������ ������ ��5& ' �*6�*�

• ������ ������� ��%& ' �*6�*�

• ������ �������� ��(& ' �*6nn,• rozdzielnie odbiorcze (RO) – nn.

# ������ �� �������� ������ ��� �� ������ ��� �� ������� ���������o-� �� ����� ������ **6#* ����� ��� ����� ��� ������ ����� ���������� �5%"&�

������ #*6�* �� ������� ������ ������� ��������� �� �%"&� %����� �������

��������� �� �%"& ������� ���� ��� � ���������� � ������ ��������� �*6nn, jest to������� ������ �������� ������ ������� ��������� �� �%8&� *������

������ ��� ������ � ���������� � ������ ��������� 7%"� ������� ��� ����

(roz������� & ����� ��������� �

3. %����� �� ������� �� ����� ������

• ������� ���� ����� ������ ������� �� ���������� ������� �����z-����& ' ������ #*� �* �

• ���������� ����������� ������ ������� �� ���������� �� �������& ' ��a-cje NN, WN, SN.

4. %����� �� ������� �� ������� ��������������

• ���������� ���������� � ���������� � ����� ���� �

• �������������� ���������&� � ������ � ������� ������������ ���

�������������� ���� � ���� ���� � &� 9��� � �������� ������� ����

� �������� ��������� �� �������� � ��������� � ���������� � ���n-kach ��������� ��� %��������� �� � ��������� ������� � �����owych.

0� %����� �� ������� �� ������� ��� � ����� ����������� �����

• ������ ������� �� �������� ���� �� ��� �������� ������� � �����l-czych rejonowych, w tym elektrowniane – przy elektrowniach),

• stacje miejskie,• ������ ���� �����

• stacje wiejskie.4� %����� �� ������� �� ������� �������� ������

• stacje rozdzielcze,• stacje transformatorowe,• stacje transformatorowo-rozdzielcze,• ������ ��������� � ����������������

/� %����� �� ������� �� ����� ���������� ������

• ��������� ���������

• ��� �������� ���������

Page 13: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �14

:� %����� �� ������� �� ����� ��������� ���� ������

• ��� ������ �������

• � ������ ������������

• � ������ ������

• � � ���� ��� ��

• �������� ����� ������� ������ ������ ��� ������ ������&�

;� %����� �� ������� �� ����� ��������

• ����� � ������� ��������

• ����� � ������� ���������

• ����� � ������� ����� ���������� ���������� � ������������� ���rki),• ����� � ������� ������

31� %����� �� ������� �� ����� ���������

• zasilane przelotowo,• zasilane odczepowo (promieniowo).

33� %����� �� ������� �� �� ������� ������

• stacje energetyki zawodowej,• ������ ������ �� ���� ������

32� %����� �� ������� �� ������ ���������� � ������

• jednotransformatorowe,• dwutransformatorowe,• wielotransformatorowe.

3<� %����� �� ������� �� ������� ��������

• ������� = ' ��������� �������� ������� � 221 �) � � ��� � ��

��������� �������� ��������� � �������� � ����������� ��

��������� 311 ,)> � �������� ��� ��������� �� ���������

�������� ��� 32�0 ,)>�

• ������� == ' ��������� �������� ������� � ����� � ��� 221 kV nie-zaliczone do kategorii I lub III,

• ������� === ' ��������� �������� ������� � <1 �) � ����� �� � ���z-�� �� �� �� ��� ��� ������� ��� 31� �������� ��������� � ��������

� ����������� �� 3�4 ,)> � ��������� �� ���������� ��������

znamionowym l �) � ����� ��

1.4. WYMAGANIA PODSTAWOWE

������ ����������� ���� ����� � � ����������� � � ����� ���� �� �a-������� ��������� ���������� � ������� ��� ���������

• ���������� ���������� ��� �������

• ������ ������������

Page 14: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

���������� ���� 15

• ���������� � ����� �� ���� �� ������� ��������� ������ ����������

zasilania),• ������� ������ ����� �

• ������������� ������� ������������

• ������� ����������� ������ ������ � ��� � ��������� ����

# ������� ��� � � ������� �� ������ �������� ������ ����� � �����

� � �������� ����� � �������� ��� �������� ��� � ���������owej.

������ ���� ����� ������ � ������� ����������� �� ����� ��� ����

• ���������� ������� ������� ���� �� � ������� ��� �������

� �������������

• ��������� ��������

• � ������ ������ ����� ����� ������ ������� ������� ��� ����� ������

����������� ������� �������� �� � �������� ��& � ����� ������� ���-������� �� �������� ������ � ��� �� ������� � ������ ��� &�

• ���������� ����� � � ���������� �������������� �� � ������ ����� �� �o-�������

Wymagania stawiane stacjom elektroenergetycznym przez odbiorców �� ���

������ ���������� ������ ����� ����� �� ������� ��� ����� �

?���� ������ ��������� ���� ��������� ������������& �� ����� ��� � ��a-����� ����������� ��� �� ������ �������� �������� � ����� ����� � ��e-mów regulacji (��� �������� �������� ��������� ���������&�

%����� ����� ������ ��� � � ��������� ����� �������� ����e-�� �� ������� � ��������� � ��������� ������� .�������� � ����� ���r-������ ����� � ���� ������� ���������

#����� ������ �� � %���� ��������� ����� �� � ���������� @31A� � ��-��� ��� �� ������� ���������

1. .������ = ' �������� � �� ����� ��� �� ����� � ��������� ��� ��o-����� �������� � ��� ��������� ����������� ������� ����������� ���

���������� ������ ����� �������������� ����������� ���������

���������� ���� ��� � ��� � ���������� ��������� ������������ ���l-kiego pieca).

2. .������ == ' �������� � �� ����� ��� �� ����� � ��������� ��� ��o-����� ���� ���� ��������� �� �������� � ������������� ��� �� d-������� �������� ��� � � �������� �� ����� � ������ ��� ������ ��

��������& ��� ���� ���� �������� ���� ����������� ���������� ����y-����� ����������� ������ ������������ ������������&�

3. .������ === ' �������� ��� �� ��� ������� ��� � ������� = i II.Rezerwowanie dotyczy odbiorów kategorii I i II.(��� ������� = ����� � � �������� � ����� ��������� �� ����� ������ ���

� ���� ������ �� � ������� ���� ������������� ������������ ��� ������e-��� � ������ ���� ����������� �� �����

Page 15: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Rozdział 116

Za ���������� ��������� uznaje się takie drogi przesyłu energii elektrycznej do od-biorcy, które nie powodują Ŝadnych ograniczeń w pracy w innych drogach przesyłu

w razie zakłócenia w pracy lub remontu dowolnego elementu tej drogi.

Za ���������� ���� ��������� uwaŜa się:

• szyny lub wydzielone sekcje szyn elektrowni, gdy układ szyn lub łączników po-zwala zasilać niezaleŜnie kaŜde szyny lub kaŜdą sekcję,

• szyny lub wydzielone sekcje szyn głównych stacji powiązanych z systemami sie-ci NN i WN przy załoŜeniu, Ŝe zakłócenia w jednym układzie lub sekcji szyn nie

powoduje zakłóceń w pracy pozostałych elementów stacji,

• zastępcze źródło energii. �������� �������� ����� � wiąŜe się ze ścisłym związkiem pomiędzy stałym

wzrostem mocy zapotrzebowanej przez nowych oraz istniejących odbiorców i ko-niecznością rozbudowy układu elektroenergetycznego. Zawsze w takim przypadku

korzystniejszym rozwiązaniem pod względem ekonomicznym i technicznym jest roz-budowa istniejącej stacji elektroenergetycznej niŜ budowa nowej.�������������� �������� �������� ����� ����� � uzyskuje się dzięki:

• zastosowaniu i naleŜytemu utrzymaniu odpowiednich środków ochrony przeciw-poraŜeniowej (podstawowej i dodatkowej),

• właściwej organizacji pracy,

• niezawodności i łatwości eksploatacji stacji. ������� ��� ����� ��� ������ ������� ���������� ��� � ������������ ��� stanowi wymaganie dotyczące wszystkich inwestycji. ObniŜenie nakładów nie moŜe

prowadzić do przyjęcia rozwiązań niedostatecznych pod względem technicznym.

Page 16: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Zasadnicze elementy stacji elektroenergetycznych 17

2. ZASADNICZE ELEMENTYSTACJI ELEKTROENERGETYCZNYCH

2.1. WPROWADZENIE� ����� ��� �������� ��������� �������� � �������� ��� �������� ����� �������������� ����� �������� �������� ���������� ��������� ������ ������-������ � ��������� ��������� ��� �������� �� ��� !"#$ %� ��������� �� � ������������� � ����� ����������� ��������&'������ �������� ��� �������� ��� � ��� ������� ����������� ��� ������� �y-������ ����� � ����� ��� �������� ���������&$ ����� �� ����� ���������� �������������������� ��������� ����������� � �������&(�������� ����������� �������� ��� � ����� ��� �������� ��������� �� ��e-������ ������� ��������� ���������� � ��������� ����������&

Do ochrony ������������������ � ����� ��� ��������� � ��� � �������� ��e-���)� �� ����� � �������&*�������� "#$ ������ � ��� � ����� ��� ++,kV, 220 kV i 400 kV.-� � ��������� ���� � ����� ���������� � ����� ��� �������� ������������ ��� ���� ��������� � ��� ������ ��������&(���������� ��� ������ ������� � ������� � ������ ������������ ��������� ��

skróty w postaci literowej przedstawione w tabeli 2.1../012/ 3 4546789:; <:=<=>/?1 @8A; =@B<B1 /@/8/:9> B C8ADEA1F > <:/GH/GI 1217:8=1?18J1:;GA?;GINazwa elementu stacji Oznaczenie literowe

Szyny zbiorcze SZKELDGA?B7OKELDGA?B7 <A;?=>;OSKELDGA?B7 2B?B=>;OLKELDGA?B7 :8/?<M=8N/:=8=>;OTO;LDGA?B7WP=ALDGA?B7 Ro

Uziemnik UBezpiecznik BpZwiernik ZQ8A17L/E?B7 @8DE=>;

PIQ8A17L/E?B7 ?/@BRGB=>;PUKEJ8=N?B7S =J8/?BGA?B7 @8A1@BRT OgUL/>B7 A>/8GB=>; ULV8ADEA1?B/ :121M=?BB 1?18J1:;GA?1H ?=W?1H TEN

Transformator T.8/?<M=8N/:=8 @=:8A10 >L/<?;GITpw, TP

Page 17: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

5R]G]LD�18

$QDOL]� DSDUDWyZ� L� XU]�G]H�� Z\VWSXM�F\FKZ� VWDFMDFK� HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK� SRG� N�WHP� LFKprzeznaczenia, funkcji, lokalizacji , stosowanych roz-ZL�]D�� NRQVWUXNF\MQ\FK�� FKDUDNWHU\VW\F]Q\FK� FHFKitp. przedstawiono w ograniczonej formie. Na ry-VXQNX�����SRND]DQR�SU]\NáDG�XNáDGX�W\SRZHJR�SRODliniowego SN, na podstawie którego omówiono lo-NDOL]DFM�UR]SDWU\ZDQ\FK�DSaratów w polach.

Rysunek 2.1.�3ROH�OLQLRZH�QDSRZLHWU]QH�RGSá\ZRZH�61(przy zasilaniu jednostronnym lub dwustronnym)

2.2. SZYNY ZBIORCZE

6]\Q\�]ELRUF]H�V��JáyZQ\P�HOHPHQWHP�UR]G]LHOQL�Z�XNáDGDFK�V]\QRZ\FK��6WDQo-ZL��PLHMVFH�SRá�F]HQLD�OLQLL�L�WUDQVIRUPDWRUyZ��WZRU]�F�Z�WHQ�VSRVyE�Z]Há�VLHFLRZ\�Od szyn zbiorF]\FK� RGFKRG]�� RGHM�FLD� OLQLRZH� L� WUDQVIRUPDWRURZH�� Z\NRQ\ZDQHw postaci pól li niowych i transformatorowych. Szyny zbiorcze w stacjach wykonujeVL�SU]HZRGDPL�JLWNLPL��OLQNDPL�$)/�OXE�$/��OXE�SU]HZRGDPL�V]W\ZQ\PL��SáDVNo-ZQLNDPL��FHRZQLNDPL�OXE�UXUDPL���:�]DOH*QR�FL�RG�F]\QQLNyZ��P�LQ��WDNLFK�MDN��So-]LRP�QDSLFLD� VWDFML��ZLHONR�ü� VWDFML�� OLF]ED� OLQLL� L� WUDQVIRUPDWRUyZ�� UROD� L� ]QDF]HQLHVWDFML�Z�V\VWHPLH�HOHNWURHQHUJHW\F]Q\P��V\VWHP\�V]\Q�]ELRUF]\FK�PRJ��E\ü�XNV]WDá-WRZDQH�Z�Uy*QRURGQ\�VSRVyE��6�� VWRVRZDQH�XNáDG\�]�SRMHG\QF]\P��SRGZyMQ\P� OXESRWUyMQ\P�V\VWHPHP�V]\Q�]ELRUF]\FK��3RV]F]HJyOQH�IUDJPHQW\�V]\Q�]ELRUF]\FK�PRJ�E\ü� SRG]LHORQH� QD� VHNFMH�� GODWHJR� V]\Q\� ]ELRUF]H� Z� PLDU� SRWU]HE� V�� Z\SRVD*RQHZ� á�F]QLNL� V]\Q� �V\VWHPRZH�� VHNF\MQH�� V\VWHPRZR�VHNF\MQH�� L� SROD� SRPLDURZH� �GRpomiaru naSLFLD��

�����:<à�&=1,.,:\á�F]QLNL� V�� SU]H]QDF]RQH� GR� Z\á�F]DQLD� L� ]Dá�F]DQLD� SU�GyZ� URERF]\FK

L�]ZDUFLRZ\FK��:�VWDFMDFK�HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK�VáX*��GR�SODQRZ\FK�L�DZDU\MQ\FKá�F]H���]Dá�F]DQLD�L�Z\á�F]DQLD�]DVLODQLD�REZRGyZ��NWyU\PL�WD�VWDFMD�MHVW�]DVLODQD�

Page 18: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Zasadnicze elementy stacji elektroenergetycznych 19� ������� � �� �� � ���� ���� � ������� ��� �� ��� � �������� ��������� � ���instalowanie wy

���� ��� � ������� ���� ��� �� ������� �������� ��� ��jedy- �� ������ ���� ����� �� !� "���� �������� �� ������ ��� �������� � ����

n-���� �������# ��� ����� ������� �� �� �� ���� �� �������� �$��� �������������%�� �������# ��� ������� ��� � ����& � ���� ���� ����������� ��o-���� ������ �� ���� ���� ������������ �� �� ��� ������� ��������� ������ ���r-

ciowych.'� ������� � �� �� ������ �� � ��� ������ �� ������� � �� �������� ����� �������� � ���� ����������� ������%( � ��� � ������� �� ���� � �������(�������� �� � ������� � ������ ���� ��� �$��� ���� �� � )����� �������� �� ���*+ ������ � ��� �� �����# ��� ����� ������� ��� ��� ���� ������ ��� �� ����$��� �� ������� ����( ��% �������� ���� "���� �������� �� � ������ �� �� ��o- ���� � � ������ � � ��� ������ �������� � �� ���� �%��� � ��� ��� �� ������

pola.� ����� ��� �������� �������� ��� ������ � ��� ������ ���,• ������� ���

• z ���%���-������� ������

• ���� ����• pneumatyczne,• magnetowydmuchowe../01234565 78099:;< 9=; ��� ����� � ��� ������ �� ������� � � ����� ���� ���������%��� ����� ����� >���� ����� ���� ���� ������ ���� �� ������� � � ��

e-������ � ����� ���������%�� ���� ��� �� � ?��� �� �� ���%���� ������� � �� ����k-�� � � ���� ������ ����� �� ����� ����� � ������ �$������ ����� � ������������ ��� ������� ����� �� �� � ������� ��% �� �� ������� ������� �� ������ ���������� �����%������ *������ �%( ����� �� ���� � ���� ������ ��� ������ �� �� ��� %��%�� �� ��% �� �� ��� � ����� � ������ ����� ����� � @������� ������� �����z-

nika przedstawiono na rysunku 2.2../01234565 3 A3;B259C:D9E65;7 A58E65 (SF6! �� ���� �� ������ � �� ���%���� � ���� �� ���% �� ���� � ������ �������� �� ��� � �� ���% �� ���� � ������

sa-������������ ������ ��� �� ������ � ���� ������%( ���� ��� � � ����� ���������� ���� ���� �� ��� ���� ���� �������� � �����%�� �������( ���� ������� ������� ������ � ������ ��� � ��� � �%�������� *����� � ��� � � � ����� ��� ������o-� �������� ��� � ����� �� ������� ������� � ���� � ��� ��� ����� �������� ��@������� ������� ������ ��� ����������� � � ���� �� ��F�./01234565 GEHI459=; ��� ����� � ��� ���� ������%��� ���� ��� � � ����� �����)����� � � � ������ ���� ���� �� ���� � ��������� �����%�� ������� ���� ���� ����� �o-�� ���� ���������%( ��������� � ������� ������������� � ��� �� ��������� �y-���� ��� ���� ���� � ���� �����%�� ����� � ��� ����� ���� ��( �������� �� J���������K ���������� L� ��� ���� ������ ���� �� � �������( �� � ���� ���� ������%( ����� ������� �� ����� M N ���� ������%( �������� �� �������( �������������� �� ����� ������ � ������ ����

Page 19: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

5R]G]LD�20

Rysunek 2.2.�:\á�F]QLN�PDáRROHMRZ\QD�QDSLFLH�����kV

Rysunek 2.3.�:\á�F]QLN�]�6)6

QD�QDSLFLH�����kV

:�Z\á�F]QLNDFK�SQHXPDW\F]Q\FK�GR�JDV]HQLD�áXNX�HOHNWU\F]QHJR�X*\ZD�VL�VSU-*RQHJR� SRZLHWU]D��:\SRVD*HQLH� W\FK� Z\á�F]QLNyZ� VWDQRZL� MHGQD� OXE� ZLHOH� NRPyUJDV]HQLRZ\FK� RUD]� NRQGHQVDWRU\� ]DSHZQLDM�FH� UyZQ\� UR]NáDG� QDSLFLD� QD� SRV]F]e-JyOQH� NRPRU\�� 5HDOL]RZDQ\� MHVW� Z� QLFK� GZXVWRSQLRZ\� F\NO� Z\á�F]DQLD��:� SLHUw-V]\P�F\NOX�VW\NL� UR]VXZDM�� VL�QD�RGOHJáR�ü�RSW\PDOQ��GR�JDV]HQLD� áXNX��Z�GUXJLPQDWRPLDVW� VW\NL� UR]VXZDM�� VL� QD� RGOHJáR�ü� QLH]EGQ�� ]H� Z]JOGyZ� L]RODF\MQ\FK�:\á�F]QLNL�SQHXPDW\F]QH�Z\PDJDM��]DVLODQLD�Z�VSU*RQH�SRZLHWU]H�SRSU]H]�VSU*Dr-N� L� ]ELRUQLNL�� NWyUH� VWDQRZL�� F]�ü�NRQVWUXNF\MQ��Z\á�F]QLND�� 6�� RQH� VWRVRZDQH�ZGX*\FK�VWDFMDFK�HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK�����kV, 220 kV i 400 N9��Z\SRVD*RQ\FK�ZLQVWDODFMH�VSU*RQHJR�SRZLHWU]D�

:\á�F]QLNL� PDJQHWRZ\GPXFKRZH� RG]QDF]DM�� VL� GX*�� WUZDáR�FL�� PHFKDQLF]Q�L� á�F]HQLRZ��RUD]�NUyWNLP�F]DVHP�SDOHQLD� VL� áXNX��'R� JDV]HQLD� áXNX� HOHNWU\F]QHJRZ\NRU]\VWXMH�VL�Z�QLFK�]MDZLVND��V]\ENLHJR�Z\GáX*HQLD�áXNX��SU]HPLHV]F]HQLD� áXNXL� LQWHQV\ZQHJR�FKáRG]HQLD� NROXPQ\� áXNRZHM��:�Z\á�F]QLNDFK� W\FK� QDMEDUG]LHM� URz-SRZV]HFKQLRQH� V�� NRPRU\� JDV]HQLRZH� R� áXNX� G]LHORQ\P� VROHQRLGDOQ\P� OXE� R� áXNXFL�Já\P�IDOLVW\P�

Page 20: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Zasadnicze elementy stacji elektroenergetycznych 21

�����52=à�&=1,.,5R]á�F]QLNL� V�� SU]H]QDF]RQH� GR� ]Dá�F]DQLD� L� Z\á�F]DQLD� SU�GyZ� URERF]\FK

Z�JUDQLFDFK�]QDPLRQRZHJR�SU�GX�FL�JáHJR�UR]á�F]QLND��5R]á�F]QLNL�PRJ��E\ü�WDN*HVWRVRZDQH�GR�]Dá�F]DQLD�L�Z\á�F]DQLD�SU�GX�SUDF\�MDáRZHM�WUDQVIRUPDWRUyZ��VLOQLNyZ�linii napowietrznych i kablowych, pojedynczych baterii kondensatorów. W stanieRWZDUW\P�VWZDU]DM��RQH�EH]SLHF]Q�� L�ZLGRF]Q��SU]HUZ� L]RODF\MQ���FR�SRZRGXMH��*H]EGQH�VWDMH�VL�LQVWDORZDQLH�RGá�F]QLNyZ��3U�G�Z\á�F]DOQ\�UR]á�F]QLNyZ�MHVW�VWRVXn-NRZR�QLHZLHONL��QDMF]�FLHM�PQLHMV]\�QL*�ZDUWR�ü�SU�GX�]ZDUFLRZHJR�Z�SU]HFLWQ\FKZDUXQNDFK� ]DVLODQLD��:� WDNLFK� SU]\SDGNDFK� UR]á�F]QLNL� PXV]�� E\ü� Z\SRVD*RQH� Zbezpieczniki �UR]á�F]QLNL�EH]SLHF]QLNRZH���ZyZF]DV�UR]á�F]QLNL�SU]HU\ZDM��SU�G�QLHZLNV]\�QL*�LFK�]GROQR�ü�Z\á�F]DOQD��D�EH]SLHF]QiNL�±�SU�G�]ZDUFLRZ\�

2.5. STYCZNIKI

6W\F]QLNL�VáX*��GR�]Dá�F]DQLD�L�Z\á�F]DQLD�SU�GyZ�URERF]\FK�Z�JUDQLFDFK�]QDPLo-QRZHJR� SU�GX� á�F]HQLRZHJR�� ]DOH*QHJR� RG� FKDUDNWHUX� REZRGX�� &KDUDNWHU\]XM�� VLRQH�GX*��]GROQR�FL��á�F]H���6W\F]QLNL�RG]QDF]DM��VL�SRQDGWR�GX*��WUZDáR�FL��PHFKa-QLF]Q�� L�á�F]HQLRZ��RUD]�EUDNLHP�ZLGRF]QHM�SU]HUZ\�Z�VWDQLH�RWZDUFLD�� ,QVWDORZDQHV��]DZV]H�ZUD]�]�RGá�F]QLNDPL� L�EH]SLHF]QLNDPL��3RZV]HFKQLH� VWRVXMH�VL� MH�GR�VWe-URZDQLD�RGELRUQLNyZ�R�GX*HM�F]VWR�FL�á�F]H���2EHFQLH�Z�VWDFMDFK�HOHNWURHQHUJHW\Fz-Q\FK�QDMF]�FLHM�VWRVXMH�VL�VW\F]QLNL�SUy*QLRZH��]EXGRZDQH�]�F]�FL�QLVNRQDSLFLo-ZHM�L�Z\VRNRQDSLFLRZHM�

�����2'à�&=1,.,2Gá�F]QLNL�VáX*��GR�WZRU]HQLD�SU]HUZ�L]RODF\MQ\FK�Z�REZRGDFK�HOHNWU\F]Q\FK�L�V�

SU]H]QDF]RQH�GR�]DP\NDQLD�L�RWZLHUDQLD�REZRGyZ�Z�VWDQLH�EH]SU�GRZ\P��.RQLHFz-QR�ü� LFK� LQVWDORZDQLD�Z\QLND� ]� WHJR�� *H� SUDFH� NRQVHUZDF\MQR�UHPRQWRZH� SU]\� Zy-á�F]QLNX�Z\PDJDM��]DSHZQLHQLD�ZLGRF]QHM�L�EH]SLHF]QHM�SU]HUZ\�L]RODF\MQHM��FR�QDj-PQLHM� RG� VWURQ\� ]DVLODQLD� SROD�� :� ]ZL�]NX� ]� W\P� PLG]\� V]\QDPL� ]ELRUF]\PLD�Z\á�F]QLNLHP� F]VWR� XPLHV]F]D� VL� RGá�F]QLN�� W]Z�� RGá�F]QLN� V]\QRZ\� �U\V�� �����:� QLHNWyU\FK� UR]G]LHOQLFDFK� 61� QLH� LQVWDOXMH� VL� RGá�F]QLNyZ� V]\QRZ\FK� PLG]\V]\QDPL�]ELRUF]\PL�D�Z\á�F]QLNLHP��'RW\F]\�WR�SU]HGH�ZV]\VWNLP�UR]G]LHOQLF�GZu-F]áRQRZ\FK��Z�NWyU\FK�F]áRQ\�Z\á�F]QLNRZH�V��UXFKRPH�

:�XNáDGDFK�]�ZLHORPD�V\VWHPDPL�V]\Q�]ELRUF]\FK� LQVWDOXMH�VL� W\OH�RGá�F]QLNyZV]\QRZ\FK���ELHJXQRZ\FK� �OXE�SR� �� MHGQRELHJXQRZH��� GR� LOX� V\VWHPyZ� MHVW� SRGá�-F]RQ\� Z\á�F]QLN�� 2Gá�F]QLNL� WH� VáX*�� GR� SU]\á�F]DQLD� SROD� GR� Z\EUDQHJR� V\VWHPXszyn zbiorczych.

Page 21: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

5R]G]LD�22

2WZDUFLH� RGá�F]QLND� V]\QRZHJR� ]DSHZQLD� REVáXG]H� EH]SLHF]H�VWZR� Z� GZyFKSU]\SDGNDFK��3LHUZV]\�GRW\F]\�MHGQRVWURQQHJR�]DVLODQLD�SROD�RGSá\ZRZHJR��QS��SRd-F]DV� SUDF� NRQVHUZDF\MQR�UHPRQWRZ\FK� SU]\� Z\á�F]QLNX� OLQLRZ\P�� GUXJL� QDWRPLDVWGRW\F]\� SROD� GRSá\ZRZHJR� SRGF]DV� SUDF� QD� V]\QDFK� ]ELRUF]\FK� Z� V\WXDFML�� JG\Z� VWDFML� ]QDMGXMH� VL� W\ONR� MHGQR� WDNLH� SROH�� -H�OL� W\FK� SyO� MHVW� ZLFHM�� WR� RWZDUFLHRGá�F]QLND� V]\QRZHJR�Z� MHGQ\P�SROX� GRSá\ZRZ\P�QLH� ]DSHZQLD� REVáXG]H� EH]SLe-F]H�VWZD�SRGF]DV�SUDF�QD�V]\QDFK�]ELRUF]\FK�

:�UD]LH�PR*OLZR�FL�GZXVWURQQHJR�]DVLODQLD�PR*H�SRMDZLü�VL�QD�Z\á�F]QLNX�Qa-SLFLH�]�REX�VWURQ��NRQLHF]QH�MHVW�ZyZF]DV�]DLQVWDORZDQLH�RGá�F]QLND�W]Z��OLQLRZHJR�U\V������� WDN*H�]�GUXJLHM� VWURQ\�Z\á�F]QLND��DE\�Z�F]DVLH�SUDF�SU]\�Z\á�F]QLNX� LVt-QLDá\�ZLGRFzQH�L�EH]SLHF]QH�SU]HUZ\�L]RODF\MQH�SU]\�RWZDUW\FK�RGá�F]QLNDFK�

:�SRODFK�OLQLRZ\FK� OLQLL�QDSRZLHWU]Q\FK�QDOH*\� LQVWDORZDü�RGá�F]QLN� OLQLRZ\�]HZ]JOGX�QD� RFKURQ� SHUVRQHOX� SU]HG� SU]HSLFLDPL� SRFKRG]�F\PL� RG�Z\áDGRZD�� Dt-mosferycznych.

2Gá�F]QLN� OLQLRZ\� SRZLQLHQ� E\ü� ]DLQVWDORZDQ\�Z� WDNLP�PLHMVFX�� DE\� SRPLG]\QLP� D� Z\á�F]QLNLHP� ]DZDUWH� E\á\� LQQH� DSDUDW\� XPLHV]F]RQH� Z� SROX�� ']LNL� WHPXPR*OLZH�MHVW�SURZDG]HQLH�SUDF�NRQVHUZDF\MQ\FK�QD�LQQ\FK�DSDUDWDFK��2G�WHM�]DVDG\V�� RGVWSVWZD�� 'RW\F]�� RQH� QD� SU]\NáDG� RJUDQLF]QLNyZ� SU]HSLü� �RGJURPQLNyZ�L�XU]�G]H��WHOHIRQLL�HQHUJHW\F]QHM�QR�QHM��7(1���8U]�G]HQLD�WH�PXV]��VSHáQLDü�VZRM�funkFM�SU]\�Z\á�F]RQ\P�SROX�

:�VWDFMDFK�HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK�VSRW\ND�VL�RGá�F]QLNL�• sLHF]QH��QR*RZH��• poziomoobrotowe, jedno- i dwuprzerwowe;•�SLRQRZH��SDQWRJUDIRZH��FKZ\WDNRZH��QR*\FRZH��2Gá�F]QLN�VLHF]Q\�FKDUDNWHU\]XMH�VL� W\P��*H�VW\NL� UXFKRPH�Z\NRQXMH�VL�Z�So-

VWDFL�SáDVNRZQLNyZ��SUWyZ�OXE�UXU�PLHG]LDQ\FK��:�UR]ZL�]DQLDFK�ZQWU]RZ\FK� Wa-NLHJR�RGá�F]QLND�VW\NL�UXFKRPH�V��]EXGRZDQH�]�GZyFK�UyZQROHJá\FK�SáDVNRZQLNyZ�SU]H]�FR�Z�SU]\SDGNX�SU]HSá\ZX�GX*\FK�SU�GyZ�SRZVWDMH�GRGDWNRZD�VLáD�GRFLVNDM�FDVW\N�VWDá\��8QLHPR*OLZLD�WR�VDPRLVWQH�RWZDUFLH�RGá�F]QLND�Z�F]DVLH�SU]HSá\ZX�SU�GXzwarciowego.

2Gá�F]QLN� poziomoobrotowy� SRZV]HFKQLH� MHVW� EXGRZDQ\� QD� QDSLFLH� ���� kVL�Z\*V]H��1R*H�WDNLHJR�RGá�F]QLND�V��Z\NRQDQH�]�SUWyZ�OXE�UXU�PLHG]LDQ\FK�L�SRUu-V]DM��VL�SURVWRSDGOH�GR�RVL�L]RODWRUyZ�ZVSRUF]\FK��:�VWDFMDFK�HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FKVSRW\ND� VL� GZD� UR]ZL�]DQLD� NRQVWUXNF\MQH� RGá�F]QLND� poziomoobrotowego: jedno-przerwowe i dwuprzerwowe. Przedstawiono je odpowiednio na rysunkach 2.4 i 2.5.:� RGá�F]QLNDFK� MHGQRSU]HUZRZ\FK� REUDFDM�� VL� ZUD]� ]� QR*DPL� RE\GZD� L]RODWRU\ZVSRUF]H��Z�RGá�F]QLNDFK�GZXSU]HUZRZ\FK�±� W\ONR� L]RODWRU� �URGNRZ\�� ,]RODWRU\� V�QD�RJyá�SHáQRSQLRZH�nieprzebijalne.

2Gá�F]QLN�SLRQRZ\�MHVW�SU]H]QDF]RQ\�GR�SUDF\�Z�UR]G]LHOQLDFK�QDMZ\*V]\FK�Qa-SLü�R�VSHFMDOQHM�NRQVWUXNFML�XNáDGX�V]\Q��:�VWDQLH�RWZDUW\P�RGá�F]QLN� WDNL�VWZDU]DZLGRF]Q��SU]HUZ�PLG]\�]QDMGXM�F\PL�VL�QD�GZyFK�SR]LRPDFK�SU]HZRGDPL�GRSUo-ZDG]DM�F\PL�L�V]\QDPL��2Gá�F]QLN�SLRQRZ\�MHVW�Z\SRVD*RQ\�Z�VNáDGDQ\�PHFKDQL]P

Page 22: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Zasadnicze elementy stacji elektroenergetycznych 23

SU]HJXERZR�G(ZLJQLRZ\� ]� GROQ\P� VW\NLHP� UXFKRP\P�� ]DRSDWU]RQ\P� Z� FKZ\WDNL]JDUQLDM�FH�VW\N�JyUQ\�Z�SU]\SDGNX�MHJR�SU]HPLHV]F]DQLD��6W\N�JyUQ\� MHVW�RVREQ\Pelementem podZLHV]RQ\P�]D�SRPRF��OLQHN�QDG�RGá�F]QLNLHP

Rysunek 2.4.�2Gá�F]QLN�poziomoobrotowy,jednoprzerwowy z uziemnikiem

na napicie 110 kV

Rysunek 2.5.�2Gá�F]QLN�poziomoobrotowy,dwuprzerwowy z uziemnikiem

QD�QDSLFLH�����kV

1DMF]�FLHM�RGá�F]QLNL�V��Z\NRQDQH�MDNR�MHGQRELHJXQRZH��PHFKDQLF]QLH�VSU]*o-QH�Z�WUyMID]RZH�]HVWDZ\�]H�ZVSyOQ\P�QDSGHP��1LHNWyUH�NRQVWUXNFMH�GRGDWNRZR�V�Z\SRVD*DQH� Z� QR*H� X]LHPLDM�FH�0DQLSXODFMH� á�F]HQLRZH� RGá�F]QLNDPL� QDOH*\Z\NRQ\ZDü� Z� VWDQLH� EH]� REFL�*HQLD�� ]� Z\M�WNLHP� SU]\SDGNyZ� V]F]HJyOQ\FK� SRGa-nych w tabelach 2.2 i 2.3 [42].

=D� SRPRF�� RGá�F]QLNyZ� WUyMELHJXQRZ\FK� PR*QD� ]Dá�F]Dü� L� Z\á�F]\ü� ]GDOQLHZ� VWDQLH� MDáRZ\P� WUDQVIRUPDWRU� R�PRF\� GR� �����09$�R� JyUQ\P� QDSLFLX� ����kV,MH*HOL�VSHáQLRQH�V��QDVWSXM�FH�ZDUXQNL�

•�RGVWS\�PLG]\�RVLDPL�ELHJXQyZ�RGá�F]QLND�Z\QRV]��FR�QDMPQLHM�– 1900 mm – dla transformatora o mocy do 25 MVA,– 2100 mm – dla transformatora o mocy do 31,5 MVA,

•�QDSLFLH�]DVLODQLD�QLH�MHVW�Z\*V]H�QL*��21 kV.=D�SRPRF��RGá�F]QLNyZ�WUyMELHJXQRZ\FK�61�PR*QD�•�Z\á�F]\ü� L� ]Dá�F]\ü� WUDQVIRUPDWRU\�� NWyU\FK� PRFH� OXE� ZDUWR�FL� REFL�*HQLD� V�

zgodne z podanymi w tabeli 2.2,•�Z\á�F]\ü� L� ]Dá�F]\ü� OLQLH� QDSRZLHWU]QH� L� NDEORZH� R� SU]HNURMDFK� L� GáXJR�FLDFKZHGáXJ�WDEHOL����.

Page 23: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

5R]G]LD�24

2SUyF]�PDQLSXODFML�RNUH�ORQ\FK�ZF]H�QLHM��GRSXV]F]D�VL�]Dá�F]DQLH�L�Z\á�F]DQLHRGá�F]QLNDPL� WUyMELHJXQRZ\PL�QLHREFL�*RQ\FK�V]\Q�]ELRUF]\FK�� V]\Q�REHM�FLRZ\FK�SU]HNáDGQLNyZ�QDSLFLRZ\FK�RUD]�RJUDQLF]QLNyZ�SU]HSLü�

7DEHOD������*UDQLF]QH�PRFH�WUDQVIRUPDWRUyZ��GOD�NWyU\FK�GRSXV]F]DOQH�MHVW�]Dá�F]HQLHL�Z\á�F]HQLH�]D�SRPRF��RGá�F]QLNyZ�WUyMELHJXQRZ\FK��UHGQLHJR�QDSLFLD�>��@

Moc znamionowa transformatora, kVA1DSLFLHkV Z�VWDQLH�MDáRZ\P Z�VWDQLH�REFL�*HQLD3 125 i mniejszej –6 200 i mniejszej 20 i mniejszej10 315 i mniejszej 20 i mniejszej15 400 i mniejszej 30 i mniejszej20 500 i mniejszej 30 i mniejszej30 1000 i mniejszej 50 i mniejszej40 1250 i mniejszej –

7DEHOD������*UDQLF]QH�GáXJR�FL�QLHREFL�*RQ\FK�OLQLL�QDSRZLHWU]Q\FK�L�NDEORZ\FK�na których dopuszF]DOQH�MHVW�]Dá�F]HQLH�L�Z\á�F]HQLH�]D�SRPRF��RGá�F]QLNyZ�WUyMELHJXQRZ\FK�>��@

Rodzaj l inii1DSLFLH

kV3U]HNUyM�*\á�$O

mm2

0DNV\PDOQD�GáXJR�üá�czonego odcinka

km240÷300 1,095÷150 2,050÷70 3,0

35 4,010

do 25 5,0300 0,5

150÷240 1,095÷150 1,250÷70 1,5

15

25÷35 2,0240÷300 0,570÷150 1,0

Kablowe

2050 1,5

Napowietrzne do 40 – 10,0

2.7. BEZPIECZNIKI

%H]SLHF]QLNL�VáX*��GR�]DEH]SLHF]DQLD�XU]�G]H��HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK�SU]HG�VNXt-NDPL�SU]HFL�*H��L�]ZDUü�

:\Uy*QLD�VL�GZD�URG]DMH�EH]SLHF]QLNyZ�•�EH]SLHF]QLNL�]�PDWHULDáHP�GUREQR]LDUQLVW\P�MDNR�JDVLZHP�• bezpieczniki gazowydmuchowe.

Page 24: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Zasadnicze elementy stacji elektroenergetycznych 25

%H]SLHF]QLNL�Z\VRNLHJR�QDSLFLD�±�EXGRZDQH�QD�QDSLFLH�]QDPLRQRZH�GR����N9�±�V�SU]H]QDF]RQH�GR�]DEH]SLHF]HQLD�RG�VNXWNyZ�]ZDUü�WUDQVIRUPDWRUyZ��EDWHULL�NRQGHQVDWo-UyZ��RGJDá]LH��OLQLL�R�QLHZLHONLFK�REFL�*HQLDFK�L�GX*\FK�PRFDFK�]ZDUFLRZ\FK��=DVWo-VRZDQLH�EH]SLHF]QLNyZ�]�UR]á�F]QLNDPL�XPR*OLZLD�Z\HOLPLQRZDQLH�Zyá�F]QLNyZ�

:NáDGNL� WRSLNRZH� EH]SLHF]QLNyZ�Z\VRNLHJR� QDSLFLD� ]DZLHUDM�� MHGHQ�� NLOND� OXENLONDQD�FLH�UyZQROHJá\FK�HOHPHQWyZ�WRSLNRZ\FK�]�GUXWX�VUHEUQHJR� OXE�PLHG]LDQHJRVUHEU]RQHJR��]DPNQLW\FK�Z�UXU]H�L]RODF\MQHM��Z\SHáQLRQHM�PDWHULDáHP�GUREQR]LDUQi-VW\P� MDNR� JDVLZHP��%H]SLHF]QLNL� ]�PDWHULDáHP� GUREQR]LDUQLVW\P� FKDUDNWHU\]XM�� VLW\P��*H�HOHPHQW�WRSLNRZ\�MHVW�XPLHV]F]RQ\�Z�V]F]HOQHM�REXGRZLH�L]RODF\MQHM��Z\SHá-QLRQHM� PDWHULDáHP� GUREQR]LDUQLVW\P� R� GREU\FK� ZáD�FLZR�FLDFK� L]RODF\MQ\FK�� GX*HMSU]HZRGQR�FL�L�SRMHPQR�FL�FLHSOQHM��RGSRUQ\P�QD�G]LDáDQLH�Z\VRNLHM�WHPSHUDWXU\�

=GROQR�ü� EH]SLHF]QLNyZ� GR� SU]HU\ZDQLD� SU�GX� SU]HFL�*HQLRZHJR� L� ]ZDUFLRZHJRMHVW�RNUH�ORQD�FKDUDNWHU\VW\N��F]DVRZR�SU�GRZ��RUD]�SU�GHP�Z\á�F]DOQ\P��QDMPQLHj-V]\P�L�QDMZLNV]\P��]QDPLRQRZ\P���%H]SLHF]QLNL�Z\VRNLHJR�QDSLFLD�Z\NRQXMH�VLo QLHSHáQR]DNUHVRZHM� FKDUDNWHU\VW\FH� G]LDáDQLD�� XPR*OLZLDM�FHM� SU]HU\ZDQLH� SU�GXSU]HW*HQLRZHJR� ZLNV]HJR� QL*� PLQLPDOQ\�� OHF]� QLHSU]HNUDF]DM�FHJR� QDMZLNV]HJRSU�GX�Z\á�F]DOQHJR�

Bezpieczniki JD]RZ\GPXFKRZH� QDOH*�� GR� VWDUV]\FK� NRQVWUXNFML� EH]SLHF]QLNyZL�QLH�V��REHFQLH�VWRVRZDQH�Z�VWDFMDFK�HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK�

:�VWDFMDFK�HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK� V�� VWRVRZDQH�EH]SLHF]QLNL�SU]HNáDGQLNRZH��6�RQH�SU]H]QDF]RQH�Z\á�F]QLH�GR�]DEH]SLHF]HQLD�SU]HG�VNXWNDPL�]ZDUü�SU]HNáDGQLNyZQDSLFLRZ\FK��&KDUDNWHU\]XM�� VL�SUDNW\F]QLH�QLHRJUDQLF]RQ�� ]GROQR�FL��Z\á�F]DQLDRUD]�EDUG]R�VNXWHF]Q\P�RJUDQLF]HQLHP�SU�GX�]ZDUFLRZHJR�

Ograniczone zastosowanie bezpieczników w stacjach elektroenergetycznych wyni-ND�]�LFK�ZDG��GR�NWyU\FK�PR*QD�]DOLF]\ü��MHGQRID]RZH�Z\á�F]HQLH��NRQLHF]QR�ü�Zy-PLDQ\�ZNáDGHN�SR�ND*GRUD]RZ\P�Z\á�F]HQLX�� RJUDQLF]RQ��PR*OLZR�ü� ]DEH]SLHF]a-QLD� RGELRUQLNyZ� R� ZLNV]\FK� PRFDFK� ]QDPLRQRZ\FK� L� GáXJL� F]DV� áXNRZ\� SU]\SU]HU\ZDQLX�SU�GX�R�QLHZLHONLFK�ZDUWR�FLDFK�

2.8. UZIEMNIKI

8]LHPQLNL��QR*H�X]LHPLDM�FH��VWRVXMH�VL�]H�Z]JOGyZ�HNVSORDWDF\MQ\FK��6��SU]e-znaF]RQH�GR�]ZLHUDQLD�L�X]LHPLDQLD�RGá�F]RQ\FK�REZRGyZ�L�XU]�G]H��

3RGF]DV�SU]HJO�GyZ�L�QDSUDZ�XU]�G]H��61��:1��11�REVáXJD�VWDFML�PXVL�E\ü�]a-EH]SLHF]RQD�SU]HG�SRUD*HQLHP��0LHMVFH�SUDF\�PXVL�E\ü�X]LHPLRQH��1D�SU]\NáDG�EHz-SLHF]H�VWZR� SUDF� NRQVHUZDF\MQR�UHPRQWRZ\FK� SU]\� Z\á�F]QLNX� Z\PDJD� RWZDUW\FKRGá�F]QLNyZ�SR�REX�VWURQDFK�Z\á�F]QLND�L�REXVWURQQHJR�X]LHPLHQLD�Z\á�F]RQHM�F]-�FL� SROD��:]JOG\� EH]SLHF]H�VWZD� X]DVDGQLDM�� ]DWHP� EH]Z]JOGQ�� NRQLHF]QR�ü� VWo-sowania uziemników.

8]LHPQLNL� V�� Z\SRVD*DQH� Z� á�F]QLNL� SRPRFQLF]H� XPR*OLZLDM�FH� Z\NRQDQLH� Vy-gnalizacji , blokowania i zdalnego sterowania.

Page 25: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

5R]G]LD�26

8]LHPLHQLD�Z�VWDFMDFK�HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK�GRNRQXMH�VL�]D�SRPRF��•�X]LHPQLNyZ��á�F]QLNyZ�SU]H]QDF]RQ\FK�Z\á�F]QLH�GR�X]LHPLHQLD��•�QR*\�X]LHPLDM�F\FK�]DLQVWDORZDQ\FK�QD�VWDáH�QD�RGá�F]QLNX�•�X]LHPLDF]\�SU]HQR�Q\FK�=H� Z]JOGyZ� HNVSORDWDF\MQ\FK� QDMOHSV]\P� UR]ZL�]DQLHP� X]LHPLHQLD� Z� VWDFML

HOHNWURHQHUJHW\F]QHM� MHVW� ]DVWRVRZDQLH� X]LHPQLNyZ� OXE� QR*\� X]LHPLDM�F\FK� ]DPRn-WRZDQ\FK�QD�VWDáH�QD�RGá�F]QLNX��8]LHPQLNL�RUD]� QR*H� X]LHPLDM�FH� LQVWDOXMH� VL� So-wszechnie w rozdzielnicach SN, niektórych miejscach rozdzielni 110 kV (w polachliniowych) oraz w rozdzielniach 220 kV i 400 kV.

2.9. ZWIERNIKI

=ZLHUQLNL� V�� á�F]QLNDPL�SU]H]QDF]RQ\PL�GR� LQLFMRZDQLD� VDPRF]\QQHJR�Z\á�F]a-QLD�OLQLL�]DVLODM�F\FK�SUDFXM�F\FK�Z�XNáDG]LH�EORNRZ\P��VSRZRGRZDQHJR�MHGQRID]o-Z\P� ]Dá�F]HQLHP�QD� ]ZDUFLH� ]� ]LHPL��� 6WRVRZDQH� V�� RQH� VSRUDG\F]QLH�Z� XNáDGDFKEORNRZ\FK�L�Z�XNáDGDFK�PRVWNRZ\FK�����kV.

=ZLHUQLNL� WUyMID]RZH� PRJ�� E\ü� VWRVRZDQH� Z� VWDFMDFK� HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FKZ�QLHNWyU\FK�NRQVWUXNFMDFK�UR]G]LHOQLF�61�]DPLDVW�X]LHPQLNyZ��'RW\F]\�WR�]ZáDVz-F]D�UR]G]LHOQLF�UHDOL]RZDQ\FK�Z�XNáDG]LH�]�SRMHG\QF]\P��VHNFMRQRZDQ\P�V\VWHPHPV]\Q�]ELRUF]\FK��VNáDGDM�F\FK�VL�]�FR�QDMPQLHM�GZyFK�V]DI��XPLHV]F]RQ\FK�Z�RVRb-Q\FK� SRPLHV]F]HQLDFK�� :yZF]DV� F]VWR� ]H� Z]JOGX� EH]SLHF]H�VWZD� LQVWDOXMH� VL]ZLHUQLNL�� NWyUH� ±� RSUyF]� VZRMHM� IXQNFML� ±� VSHáQLDM�� URO� RGá�F]QLND�� WZRU]�F� EHz-SLHF]Q��L�ZLGRF]Q��SU]HUZ�L]RODF\MQ��

������35=(.à$'1,.,'R� SRPLDUyZ� ]QDF]Q\FK�ZDUWR�FL� SU�GyZ� L� QDSLü�PXV]�� E\ü� VWRVRZDQH� VSe-

FMDOQH�DSDUDW\�]PQLHMV]DM�FH�Z�VWDá\P�VWRVXQNX�ZDUWR�FL� W\FK�ZLHONR�FL��6áX*��GRWHJR� FHOX� SU]HNáDGQLNL� HOHNWURPDJQHW\F]QH�� Z� NWyU\FK� SU]HQRV]HQLH� V\JQDáX� ]HVWURQ\� SLHUZRWQHM� QD�ZWyUQ�� QDVWSXMH�Z�Z\QLNX� VSU]*HQLD� PDJQHW\F]QHJR� W\FKREZRGyZ�� QDMF]�FLHM� ]� ]DVWRVRZDQLHP� UG]HQL� PDJQHW\F]Q\FK� XPR*OLZLDM�F\FKznaczne wzmocnienie.

6WRVRZDQLH�SU]HNáDGQLNyZ�Z�VWDFMDFK�HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK�]DSHZQLD�•�EH]SLHF]Q��REVáXJ�SU]\U]�GyZ�SRPLDURZ\FK��UHJXODF\MQ\FK�L�]DEH]SLHF]H��• pomiar znaF]Q\FK�ZDUWR�FL�SU�GyZ�L�QDSLü�•�]PQLHMV]HQLH� QLHEH]SLHF]H�VWZD� XV]NRG]HQLD� SU]\U]�GyZ�ZVNXWHN� HOHNWURG\Qa-PLF]QHJR�L�FLHSOQHJR�RGG]LDá\ZDQLD�SU�GyZ�]ZDUFLRZ\FK�

• odizolowanie obwodów wtórnych od pierwotnych,• oddzielenie nastawni od rozdzielni,• rozszHU]HQLH�]DNUHVX�SU]\U]�GyZ�SRPLDURZ\FK�

Page 26: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Zasadnicze elementy stacji elektroenergetycznych 27

•�]GDOQ\�SRPLDU�ZLHONR�FL�HOHNWU\F]Q\FK�

��������35=(.à$'1,.,�35�'2:(3U]HNáDGQLNL�SU�GRZH�SRZLQQ\�E\ü�LQVWDORZDQH�]D�Z\á�F]QLNLHP��SDWU]�F�RG�VWUo-

Q\� ]DVLODQLD� �U\V�� ������ 7DND� ORNDOL]DFMD� RJUDQLF]D� UR]SU]HVWU]HQLDQLH� VL� QD� V]\Q\]ELRUF]H�VNXWNyZ�]ZDUü�Z�SU]HNáDGQLNX�SRSU]H]�]DG]LDáDQLH�Z\á�F]QLND��'RSXV]F]DVL�ORNDOL]DFM�SU]HNáDGQLNyZ�SU�GRZ\FK�Z�LQQ\FK�PLHMVFDFK��]DOH*QLH�RG�]DGD��VSHá-nianych w polach.

3U]HNáDGQLNL�SU�GRZH�LQVWDOXMH�VL�QLHNLHG\�QD�V]\QDFK�]ELRUF]\FK��QS��GR�]DVLODQLDOLF]QLNyZ�HQHUJLL��]DEH]SLHF]H��SU]HND(QLNRZ\FK�V]\Q�]ELRUF]\FK�

'R� SU]HNáDGQLNyZ� SU�GRZ\FK� QLH� VWRVXMH� VL� LQG\ZLGXDOQ\FK� ]DEH]SLHF]H�� RGVNXWNyZ�]ZDUü�:�VWDFMDFK�HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK�UR]Uy*QLD�VL�SU]HNáDGQLNL�SU�GRZH�

• pomiarRZH��SU]H]QDF]RQH�GR�]DVLODQLD�PLHUQLNyZ��OLF]QLNyZ��NODV\�GRNáDGQR�FL�0,1; 0,2; 0,5),

•�]DEH]SLHF]HQLRZH��SU]H]QDF]RQH�GR�]DVLODQLD�SU]HND(QLNyZ�REZRGyZ�]DEH]SLe-czeniowych (o symbolach 5P; 10P),

• uzwojone, w których�]DUyZQR�VWURQD�SLHUZRWQD��MDN�L�ZWyUQD�PDM��ZLHOH�]ZRMyZ�• przepustowe, o jednym zwoju strony pierwotnej w postaci szyny lub kabla prze-FKRG]�FHJR�SU]H]�ÄRNQR´�SU]HNáDGQLND�

•�VXPXM�FH��VWRVRZDQH�GR�]DEH]SLHF]H��]LHPQR]ZDUFLRZ\FK�• inne, specjalnego przeznaczenia.3U]\NáDG�SU]HNáDGQLNyZ�SU�GRZ\FK�]DLQVWDORZDQ\FK�Z� UR]G]LHOQL�����kV przed-

stawiono na rysunku 2.6.

��������35=(.à$'1,.,�1$3,&,2:(3U]HNáDGQLNL�QDSLFLRZH�SRZLQQ\�E\ü�LQVWDORZDQH�]D�SU]HNáDGQLNDPL�SU�GRZ\PL�

SDWU]�F�RG�VWURQ\�]DVLODQLD��U\V��������'RSXV]F]D�VL�ORNDOL]DFM�SU]HNáDGQLNyZ�QDSL-FLRZ\FK�Z�LQQ\FK�PLHMVFDFK��Z�]DOH*QR�FL�RG�]DGD�� VSHáQLDQ\FK�Z�SRODFK�UR]G]LHl-czych lub z braku miejsca.

:LNV]D� GRZROQR�ü� ORNDOL]DFML� SU]HNáDGQLNyZ� QDSLFLRZ\FK� GRW\F]\� SU]HNáDGQi-NyZ� ]DEH]SLHF]RQ\FK�ZáDVQ\PL� EH]SLHF]QLNDPL� SR� VWURQLH� SLHUZRWQHM� �EH]SLHF]QLNLSU]HNáDGQLNRZH��

1LH�XPLHV]F]D�VL�SU]HNáDGQLNyZ�QDSLFLRZ\FK�PLG]\�Z\á�F]QLNLHP�D�SU]HNáDd-QLNLHP�SU�GRZ\P��JG\�QLH�V��]DEH]SLHF]RQH�ZáDVQ\PL�EHzpiecznikami.

%H]SLHF]QLNL�SU]HNáDGQLNRZH�V��Z\á�F]QLH�SU]H]QDF]RQH�GR�]DEH]SLHF]HQLD�SU]HGVNXWNDPL� ]ZDUü� SU]HNáDGQLNyZ� QDSLFLRZ\FK�� 5H]\JQDFMD� ]� QLFK� MHVW� PR*OLZDZ�SU]\SDGNX�SU]HNáDGQLNyZ�QDSLFLRZ\FK�RG]QDF]DM�F\FK�VL�GREU�� MDNR�FL��Z\No-nania.

3U]\NáDG� SU]HNáDGQLNyZ� QDSLFLRZ\FK� ]DLQVWDORZDQ\FK� Z� UR]G]LHOQL� ���� kVprzedstawiono na rysunku 2.7.

Page 27: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

5R]G]LD�28

Rysunek 2.6. 3U]HNáDGQLNL�SU�GRZHQD�QDSLFLH�����kV

Rysunek 2.7. 3U]HNáDGQLNL�QDSLFLRZH�QD�QDSLFLH110 kV

������85=�'=(1,$�2&+521<�35=(&,:35=(3,&,OWEJ

'R�RFKURQ\�XU]�G]H��VWDFML�HOHNWURHQHUJHW\F]QHM�SU]HG�SU]HSLFLDPL��VSRZRGRZa-Q\PL�F]\QQR�FLDPL�á�F]HQLRZ\PL�OXE�]MDZLVNDPL�DWPRVIHU\F]Q\PL��V��SU]H]QDF]RQH�LVNLHUQLNL��RGJURPQLNL�L�RJUDQLF]QLNL�SU]HSLü�

Iskierniki QDOH*��GR�QDMSURVWV]\FK��URGNyZ�RFKURQ\�SU]HFLZSU]HSLFLRZHM��']La-áDM��Z�UD]LH�Z\VW�SLHQLD�SU]HSLü�R�ZDUWR�FLDFK�ZLNV]\FK�QL*�Z\WU]\PDáR�ü�SU]HUZ\SRZLHWU]QHM� LVNLHUQLND�� FR�SRZRGXMH� ]ZDUFLH� REZRGX� ]� ]LHPL�� L� VSDGHN� QDSLFLD� GRzera.

Odgromniki V��DSDUDWDPL�VáX*�F\PL�GR�RFKURQ\�XU]�G]H�� HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FKSU]HG� VNXWNDPL� SU]HSLü� SRZRGRZDQ\FK� Z\áDGRZDQLDPL� DWPRVIHU\F]Q\PL�� 5R]So-ZV]HFKQLRQH� V�� WU]\� NRQVWUXNFMH� W\FK� DSDUDWyZ��Z\GPXFKRZH�� ]DZRURZH� RUD]� EH]�iskiernikowe (warystorowe).

2JUDQLF]QLNL�SU]HSLü�VWDQRZL��RGJURPQLNL�beziskiernikowe (warystorowe).,VNLHUQLNL��RGJURPQLNL�L�RJUDQLF]QLNL�SU]HSLü�LQVWDOXMH�VL�Z�WDNLFK�PLHMVFDFK��DE\

VSHáQLDá\�VZRM��URO�WDN*H�SRGF]DV�SU]HUZ�Z�SUDF\�VWDFML�HOHNWURHQHUJHW\F]QHM�OXE�MHMF]�FL�� =Z\NOH� DSDUDW\� WH� V�� QDMEDUG]LHM� RGGDORQ\PL� RG� V]\Q� ]ELRUF]\FK� DSDUatamiZ� SROX� UR]G]LHOF]\P� �U\V�� ������ ']LNL� WHPX� PRJ�� VSHáQLDü� VZRMH� ]DGDQLD� UyZQLH*SRGF]DV�Z\á�F]HQLD�SROD�VSRG�QDSLFLD�URERF]HJR��&]DVDPL�DSDUDW\�WH�XPLHV]F]D�VL

Page 28: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Zasadnicze elementy stacji elektroenergetycznych 29

GRGDWNRZR� GR� RFKURQ\� ZD*Q\FK� XU]�G]H�� VWDFML�� WDNLFK� MDN� WUDQVIRUPDWRU\�� EH]So-�UHGQLR�Z�LFK�V�VLHG]WZLH�

������85=�'=(1,$�7(/()21,,�(1(5*(7<&=1(-NO�1(-��7(1�

Linie elektroenergetyczne 110 kV, 220 kV i 400 N9� V�� Z\NRU]\VW\ZDQH� So-ZV]HFKQLH�GR�]DSHZQLHQLD� á�F]QR�FL�Z�VLHFL� HQHUJHW\NL� ]DZRGRZHM��1D�SRWU]HE\� WHMá�F]QR�FL�LQVWDOXMH�VL�QD�VWDFMDFK�11�L�GX*\FK�VWDFMDFK�����N9�]HVSRá\�XU]�G]H��WHOe-IRQLL� HOHNWURHQHUJHW\F]QHM� QR�QHM��8U]�G]HQLD� WH� QDMF]�FLHM� REHMPXM��� GáDZLN� ]DSo-URZ\�L�NRQGHQVDWRU�VSU]JDM�F\�

à�F]QR�ü� SRZLQQD� E\ü� ]DFKRZDQD� QLH]DOH*QLH� RG� VWDQX� SROD�� GODWHJR� XU]�G]HQLD7(1� XPLHV]F]D� VL� ]DZV]H� ]D� RVWDWQLP� á�F]QLNLHP� �SDWU]�F� RG� VWURQ\� V]\Q� ]ELRr-czych).

������'à$:,.,�=:$5&,2:('áDZLNL� VáX*�� GR� RJUDQLF]HQLD� ZDUWR�FL� SU�GyZ� ]ZDUFLRZ\FK�� ,QVWDOXMH� VL� MH

Z�VWDFMDFK�HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK�61�Z�FHOX�]ZLNV]HQLD�LPSHGDQFML��UHDNWDQFML��Rb-ZRGyZ�]ZDUFLRZ\FK��']LNL� WHPX� RVL�JD� VL� RJUDQLF]HQLH� SU�GX� ]ZDUFLRZHJR� RUD]XWU]\PDQLH� QDSLFLD� QD� V]\QDFK� ]ELRUF]\FK� QD� XVWDORQ\P� SR]LRPLH� SU]\� ]ZDUFLDFKZ�OLQLDFK��]D�GáDZLNLHP���'áDZLNL�]ZDUFLRZH�EXGXMH�VL�QD�QDSLFLD��·���kV, prze-ZD*QLH�MDNR�MHGQRID]RZH�L�á�F]\�Z�]HVWDZ\�WUyMID]RZH�

-H*HOL�VWRVXMH�VL�GáDZLNL�]ZDUFLRZH��WR�ZáD�FLZH�MHVW�XPLHV]F]HQLH�LFK�]D�Z\á�Fz-QLNLHP�L�SU]HNáDGQLNDPL�SU�GRZ\PL��SDWU]�F�RG�VWURQ\�V]\Q�]ELRUF]\FK���7DND�ORNDOi-]DFMD� XPR*OLZLD� GREyU� Z\á�F]QLND� GR� ZDUXQNyZ� LVWQLHM�F\FK� SU]\� ]ZDUFLX� EH]So-�UHGQLR� ]D� GáDZLNLHP�� ,QVWDORZDQLH� GáDZLNyZ� ]ZLNV]D� ]QDF]QLH� SRZLHU]FKQLQLH]EGQ��GR�EXGRZ\�VWDFML�

Page 29: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

5R]G]LD�30

���8.à$'<�32à�&=(��67$&-,ELEKTROENERGETYCZNEJ

�����:<0$*$1,$�67$:,$1(�8.à$'20�32à�&=(�STACJI ELEKTROENERGETYCZNYCH

'R�QDMZD*QLHMV]\FK�HOHPHQWyZ�REZRGyZ�JáyZQ\FK� VWDFML� HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK]DOLF]D� VL�� WUDQVIRUPDWRU\�� V]\Q\� ]ELRUF]H�� Uy*QHJR� URG]DMX� á�F]QLNL�� SU]HNáDGQLNL�RJUDQLF]QLNL�SU]HSLü��RGJURPQLNL���GáDZLNL�]ZDUFLRZH��L]RODWRU\��8NáDG�HOHNWU\F]Q\VWDFML�� ]DZLHUDM�FHM�ZV]\VWNLH� OXE� MHG\QLH� F]�ü� ]� Z\PLHQLRQ\FK� XU]�G]H�� SRá�F]o-Q\FK�Z�SROD�R�RNUH�ORQ\FK�SU]H]QDF]HQLDFK��SRZLQLHQ�E\ü�XVWDORQ\�]�XZ]JOGQLHQLHPlokalizacji , sposobu zasilania i funkcji stacji w systemie elektroenergetycznym. Wy-EyU�XNáDGX�SRZLQLHQ�VL�RSLHUDü�QD�XVWDOHQLDFK�SHUVSHNW\ZLF]QHJR�SURJUDPX�UR]ZRMXVLHFL� HOHNWURHQHUJHW\F]QHM�� )\ZRWQR�ü� VWDFML� NV]WDáWXMH� VL� SU]HFLWQLH� QD� SR]LRPLH30÷40 lat, a w skrajnym przypadku nawet 50 lat [12]. Projekty rozwoju sieci z takimZ\SU]HG]HQLHP� F]DVRZ\P� QLH� V�� QDWRPLDVW� RSUDFRZ\ZDQH�� 1D� SU]\NáDG� KRU\]RQWF]DVRZ\� GáXJRWHUPLQRZHM� SURJQR]\� UR]ZRMX� VLHFL� REHMPXMH� ��� ODW�� GODWHJR� FHORZHMHVW�]DZV]H�SR]RVWDZLHQLH�PR*OLZR�FL�UR]EXGRZ\�VWDFML�Z�SU]\V]áR�FL�SRSU]H]�UH]Hr-ZDFM� WHUHQX�� ]DEH]SLHF]HQLH� PR*OLZR�FL� ZSURZDG]HQLD� QRZ\FK� OLQLL� GR� VWDFML� LWS�3U]\MW\�XNáDG�VWDFML�PD�]DVDGQLF]\�ZSá\Z�QLH�W\ONR�QD�MHM�SUDF��OHF]�WDN*H�QD�SUDFF]�FL�OXE�QDZHW�FDáHJR�V\VWHPX�HOHNWURHQHUJHW\F]QHJR�

3RGVWDZRZH�Z\PDJDQLD�VWDZLDQH�XNáDGRP�SRá�F]H��VWDFML��QD�SRGVWDZLH�SXEOLNa-FML�>��@��V��QDVWSXM�FH�

• pRZLQQD� E\ü� ]DFKRZDQD� GX*D� SHZQR�ü� GRVWDZ\� HQHUJLL� HOHNWU\F]QHM� R� RGSo-ZLHGQLHM� MDNR�FL�� ]DOH*QD� RG� URG]DMX� ]DVLODQ\FK� RGELRUFyZ� L� RGELRUQLNyZ� RUD]PR*OLZ\FK� VWUDW� SURGXNF\MQ\FK� L� VSRáHF]Q\FK�� Z\QLNDM�F\FK� ]� QLH]DSODQRZa-Q\FK�SU]HUZ�Z�GRVWDZLH�HQHUJLL��NWyUH�PRJá\E\�QLH�Z\VW�SLü�SU]\�EDUG]LHM�UDFMo-QDOQLH�]DSURMHNWRZDQ\P�XNáDG]LH�SRá�F]H��VWDFML�

• pRZLQQD�LVWQLHü�PR*OLZR�ü�]PLDQ\�XNáDGX�Z�PLDU�UR]ZRMX�VLHFL�OXE�UR]EXGRZ\L�]PLDQ\�UROL�VWDFML�Z�V\VWHPLH�HOHNWURHQHUJHW\F]Q\P��EH]�NRQLHF]QR�FL� LQVWDOo-ZDQLD�ZLHOX� EDUG]R� GURJLFK� XU]�G]H��� JáyZQLH� WUDQVIRUPDWRUyZ� L�Z\á�F]QLNyZZ\VRNLHJR� QDSLFLD��5R]EXGRZD� VWDFML� QLH� SRZLQQD� SRZRGRZDü� GáXJRWUZDá\FKprzerw w zasilaniu licznych odbiorców energii elektrycznej,

• pU]\� XV]NRG]HQLDFK� V]\Q� ]ELRUF]\FK� OXE� LQQ\FK� HOHPHQWyZ� VWDFML� SRZLQQR� E\ü]DSHZQLRQH�FDáNRZLWH�OXE�F]�FLRZH�]DVLODQLH�RGELRUFyZ�

• pRZLQQD� LVWQLHü� PR*OLZR�ü� RGá�F]HQLD� VSRG� QDSLFLD� GRZROQHJR� Z\á�F]QLNDZ�FHOX�Z\NRQDQLD�MHJR�SU]HJO�GX��QDSUDZ\�OXE�Z\PLDQ\�EH]�GáXJRWUZDáHM�SU]e-UZ\�Z�SUDF\�SRá�F]RQHM�]�QLP�OLQLL�

• pRZLQQD� LVWQLHü�GX*D� HODVW\F]QR�ü� XNáDGX�� VWZDU]DM�FD�PR*OLZR�ü� ]DVLODQLD�Rd-ELRUFyZ�SU]\�SODQRZDQ\FK�OXE�]DNáyFHQLRZ\FK�Z\á�F]HQLDFK�OXE�SU]Há�F]HQLDFK

Page 30: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

������ ������ ��� � ���������� rgetycznej 31������ �������� � !�" �# $���%����&�! '()�&&* (�+*)!, ��� +�� '����) ) �!��-!&��(�+�(��.) � '��* /(0-�)�� /!%�" -���+�� ('��!�" � %���eniowych,

•'()�&&! +*, �!�1()!&! '���" ��*� (�, �2%!�� � !�" � (�!� �(3(�&! " �j eksploata-�" !4 �!'�)&�!" ��! '���(&�-()� %! )� (���& !�" � � +��'����&� (+�%�3�4

•'��* �()(-&*�1 �!2%.��&�!�1 &! ���&�� � !�" � -�+ '(�! &�� -���+! (�+�(��.)�( 2&�� *�1 �2� 2!/� �!2%.��&�! '()�&&! +*, /(0-�)�� &!" /&��" ��!4

•'()�&&! �� &��, /(0-�)(�, (3�!&����&�! &!�/���&*�1 )!� (��� '���� �)!���

o-)�3( )*� �'�" ���3( ) '(�����3.-&*�1 5�!3/�& !�1 � !�" �4•

�2%!� '(%����� � !�" � '()�&��& �!'�)&�!, �2(&(/���&� �(�)���!&�� '(� )�3-�-��/ &!2%!�.) �&)�� *�*" &*�1 � �2�'-(! !�*" &*�1#6'�%&��&�� *�1 )��*� 2��1 )*/!3!� " �� +!���( ���&�4 �-! �3( &!-�0* " � �!2 o-)!, " !2( )�2!�.)2� (3.-&�# 7 ��!��� '�(" �2 ()!&�! �(�'! ��" � ��� 2�-2! )*+�!&*�1

wariantów�2%!�.) '(%����� (+)(�.) 3%.)&*�14 � 2 .�*�1 )*+���! ��� " ���&4 +���-�* '(�� !)� ('�!�()!&�! '�(" �2 � ��1&���&�3( � !�" �# 7 '���)���" 2(-�" &(��� )

y-+�!&� )!��!& * '()�&&* +*, ��!-��()!&� &! '(�� !)�� �(�)���!� �( *�1��!� � (�o-

wanych. Wiele firm krajowych i zagranicznych dysponuje typowymi opracowaniami�( *����*/� � !�" � �-�2 �(�&��3� *��&*�1 ) �!2����� (+)(�.) '���)( &*�1 � ) .r-&*�14 �(�)���!� '.- �(�����-��*�14 �(�����-&�� � '#

O konkretnym wyborze ostatecz-&�3( �2%!�� ���*��" � )&�2-�)! !&!-��! ��1&���&(8�2(&(/���&!# $( �'�%&��&�� �!%o-0(&*�1 )!��&2.) ��1&���&*�1 ���*��" ��� �(-� ) (��&�� �2%!�.) � (� ! ���&*/

wyborze ma analiza kosztów inwestycyjnych i eksploatacyjnych.9:; : <=> ?@AB<>CDE F<G>HIJ KLGMCNEO ?P>CDBELEKTROENERGETYCZNEJQ-!�*5�2!�" ! �2%!�� '(%����� � !�" � �-�2 �(�&��3� *��&*�1 �!-�0* (� )*� �'()

a-&�! ) �2%!���� ��*& �+�(���*�1 -�+ ��1 +�!2�# R2%!�* � !�" � �-�2 �(�&��3� *��&*�1����-� ��� &! ��*&()� -�+ +����*&()�# 7 (+��+�� �2%!�.) ��*&()*�1 '(���!% (+�j-muje trzy stopnie kryteriów: liczba systemów szyn zbiorczych (jednosystemowe(w skrócie 1S), dwusystemowe (2S) i

�." �*� �/()� ST6UU4 )*� �'()!&�� '(���!%�szyn zbiorczych, czyli sekcjonowania (&����2�" (&()!&* � ��2�" (&()!&*U � )*� �'

o-)!&�� ��*& '(/(�&���*�1 S(+�" ���()*�1U4 S+�� ��*& '(/(�&���*�14 � ��*&!/� 'o-/(�&���*/� SV6WUU# X���&�� ��*&()� �2%!�* � !�" � �-�2 �(�&��3� *��&*�1 (+�" /�" �)��*� 2�� /(0-�)� 2(/+�&!�" � '����� !)�(&*�1 2�* ���.)4 �! �/ �2%!�.) ��*&o-)*�1 � !�" � �-�2 �(�&��3� *��&*�1" �� �)!&!����#$��*2%!�()� &!�)* �2%!�.) � !�" � �-�2 �(�&��3� *��&�" �-! �2%!��

dwusystemo-wego:

•�2%!�

dwusystemowy, niesekcjonowany;•

�2%!�dwusystemowy, &����2�" (&()!&*4 � ��*&� '(/(�&����Y

•�2%!�

dwusystemowy, sekcjonowany;•

�2%!� �)��*� �/()*4 ��2�" (&()!&*4 � ��*&� '(/(�&����#

Page 31: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

5R]G]LD�32

:�REUELH�XNáDGyZ�VHNFMRQRZDQ\FK�Z\VWSXM��XNáDG\�]�GZLHPD�VHNFMDPL��]�WU]e-ma sekcjami, z czterema sekcjami i td.

:� REUELH� XNáDGyZ� ]� SRGZyMQ\P� V\VWHPHP� V]\Q� ]ELRUF]\FK� Z\VWSXM�� XNáDG\ZLHORZ\á�F]QLNRZH��]�GZRPD�Z\á�F]QLNDPL�QD�SROH� ��:�� OXE�SyáWRUDZ\á�F]QLNRZH(1 1/2W lub 3/2W).

:� REUELH� XNáDGyZ� ]� SRMHG\QF]\P� OXE� SRGZyMQ\P� V\VWHPHP� V]\Q� ]ELRUF]\FKZ\VWSXMH�RGPLDQD�Z�SRVWDFL�W]Z��XNáDGX�8��RGSRZLHGQLR��8�L��8���8NáDG�8�XPR*-OLZLD�]DVWRVRZDQLH� MHGQHM�SRG]LDáNL� �SU]HVWU]HQL�SROD��V]\Q�]ELRUF]\FK�GR�Z\SURZa-G]HQLD�OLQLL�Z�GZyFK�SU]HFLZOHJá\FK�NLHUXQNDFK�

8NáDG\� EH]V]\QRZH� G]LHOL� VL� QD� XNáDG\� EORNRZH�� PRVWNRZH� L�wielobokowe. ZNROHL� Z� REUELH� XNáDGyZ� EORNRZ\FK� Z\Uy*QLD� VL� XNáDG\� jednoblokowe (L-T) lubdwu-EORNRZH��1LHNLHG\�XNáDG�MHGQREORNRZ\�MHVW�QD]\ZDQ\�SRMHG\QF]\P�XNáDGHP�EORNo-Z\P�� D� XNáDG� GZXEORNRZ\� SRGZyMQ\P� XNáDGHP� EORNRZ\P�� :� REUELH� XNáDGyZPRVWNRZ\FK�Z\Uy*QLD�VL�QDWRPLDVW�XNáDG\�PRVWNRZH�XSURV]F]RQH�OXE�SHáQH��8NáDG\PRVWNRZH� V�� SRZV]HFKQLH� RNUH�ODQH� MDNR� XNáDG\� +�� 8NáDG\� WH� PR*QD� SRG]LeOLü�Z� ]DOH*QR�FL� RG� OLF]E\� ]DLQVWDORZDQ\FK� Z\á�F]QLNyZ�� QD� XNáDG\�� +��� +��� +��� +�L�+���8NáDG\�ZLHORERNRZH�G]LHOL�VL�QD�XNáDG\�Z�NV]WDáFLH�WUyMN�WD��F]ZRURERNX�OXEsze�FLRERNX�

1D�U\VXQNX�����SU]HGVWDZLRQR�NODV\ILNDFM�XNáDGyZ�SRá�F]H��VWDFML��6]F]HJyáRZHZ\MD�QLHQLD� L� RPyZLHQLH� XNáDGyZ� SRá�F]H�� ]DPLHV]F]RQR� Z� GDOV]HM� F]�FL� SRG�UF]QLND�

Rysunek 3.1��.ODV\ILNDFMD�XNáDGX�SRá�F]H��VWDFML�HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK

Page 32: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

������ ������ ��� � ���������� rgetycznej 33���������� ������� !� �"# ���$���#%��%&'()*+,-(-. /0/1/2+ *+,34 5 /0/6+7(/2/78/+.392/4 *+,2(-5 7(9)95/0253, 9:(;(2,9 +9-< =>0 7(9)95/039.3?@ *=/:25,4 A3.3? (67/B0(2/ CD2634 /< E.=(*,;/25/ +,65/8( =(0,9,0/;.@ (=7>39 *=/:25,2/4 =79/9 25/ CD2634 5@ +,6;/ () 2,=5F35, 92,15(2(-/8( 5 -.1a-8,2/4 25/9,-()2(B35 =7,3.<E 9,0/;2(B35 () =79/92,39/25, - *+,34 ,3? /0/6+7(/2/78/+.392.3? -.*+F=D4 A =(0,G

• liniowe,• transformatorowe,• *=79F8:(-/@• pomiarowe,• =(+79/H -:,*2.3?@• odgromnikowe.I=,7,+. -3?()9A3/ - *6:,) =(0, 7(9)95/039/8( 52*+,0D4 / *5F - 251 - (67/B0(2/46(0/4 2(B35@ 6+>7, -.256, 9 9,),J *+,-5,2.3? =(*939/8>02.1 ,=,7,+(1<E ()25/*5/25D )( =>0 0525(-.3? )A;. *5F )( *+(*(-,25, 4 /)2,6(-/4 6(0/4 2(B35=()*+,-(-.3? ,=,7,+>-@ 98()25/ 9 =79/)*+,-5(2A */6-/234 A

SZ – OS – W – PI – PU – OL.E ()25/*5/25D )( =>0 +7,2*C(71,+(7(-.3? )A;. *5F )( *+(*(-,25, 4 /)2,6(-/4 6o-0/4 2(B35 =()*+,-(-.3? ,=,7,+>-@ 98()25/ 9 =79/)*+,-5(2A */6-/234 ASZ – OS – W – PI – OT.E 9,0/;2(B35 () CD2634 5 =(0, 5 -.*+F=(-,25, - 253? 522.3? ,=,7,+>- )(=D*939,*5F 25/92,392A 1().C56,34 F +/4 6(0/4 2(B35<K , =79.6:,) - =79.=,)6D +7,2*C(71,+(7>-)-DD9-(4 /25(-L3? 39F*+( *5F 7/9.82D4 / 9 ():A39256, +7,2*C(71,+(7(-/8(<

3.3.1. POLA LINIOWE'(0, 0525(-/ *:D;A )( =79.:A39,25, 05255 )( *9.2 9H5(739.3?< E.7>;25, *5F )-, 7o-)9,4 / =>0 0525(-.3?G )(=:.-(-/ M9,*50,4 A3/N 5 ()=:.-(-/ M()H5(739/N< O=7>39 -y-15/25(2/8( 5*+25/4 /4 /*939/ 522. =()95,: =>0 0525(-.3? 2,G 2,=(-5/+792/ 5 6,H0(-/<'(25;/4 =79/)*+,-5(2( =()*+,-(-/ D6:,). =(:A39/J (H-()>- 8:>-2.3? =>0 0i-niowych.P0,*.392. =79.6:,) =(0, 0525(-/8(@ 2,=(-5/+792/8(@ ()=:.-(-/8( QK =(6,9,2(2, 7.*D26D R<S< T,65 *3?/1,+ 1(;/ 15/U 9,*+(*(-,25/ 9,7>-2( =79. 9,*50,25D 4 /)2o-stronnym, jak i dwustronnym.E 7,95/ 1(;05-(B35 )-D*+7(22/8( 9,*50,25, =()39,* =7,3 7/1(2+(-.3? 1(;/ =o-4 ,-5U *5F 2, -.:A39256D 2,=5F35/ 9 )->3? *+7(2< IH. +/1D 9,=(H5/3@ *+(*D4 / *5F():A392565 =( (HD *+7(2,3? -.:A39256, MOQ@ OVN< O):A39256 0525(-. D25/1(;05-5,=(4 ,-5/25/ *5F 2,=5F35, 2, D79A)9/25,3? =(0, W 2,=5F35, =(3?()9A3/8( () *+,34 5 2,)7D851 6(J3D 05255@ , +,6;/ =79/=5FU ,+1(*C/7.392.3? 2, +7,*5/ 05255<

Page 33: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Rozdział 334

Przy zasilaniu jednostronnym pole liniowe kablowe, odpływowe SN najczęściej

nie róŜni się od pola napowietrznego. Istnieją jednak rozwiązania takich pól, w któ-rych nie występuje odłącznik liniowy (OL).

Na rysunku 3.2 przedstawiono najczęściej wy-stępujące przykłady pól liniowych SN w ukła-dach z pojedynczym lub podwójnym systememszyn zbiorczych. RóŜnica w układach tych pól

wiąŜe się z liczbą zastosowanych odłączników

szynowych. Odłączniki te słuŜą m.in. do przyłą-czania pola do systemu szyn zbiorczych, dlategoich liczba jest równa liczbie systemów szynzbiorczych zastosowanych w stacji .

Rysunek 3.2. Pola liniowe SN:a) w układzie z pojedynczym systemem szyn zbiorczych,

b) w układzie z podwójnym systemem szyn zbiorczych

Na rysunku 3.3 przedstawiono przykłady pól liniowych SN w prostej rozdzielnicy

jednoczłonowej. Dominują tutaj rozwiązania uproszczone, z rozłącznikiem.

Rysunek 3.3. Przykłady pól liniowych stosowanych w rozdzielnicach jednoczłonowych typu RS-24Jm [38]:

Ks – kaseta sygnalizacyjna z rozłącznikiem (a, b, c), z rozłącznikiem i ogranicznikiem przepięć (d, e)

Innym uproszczeniem są rozwiązania stosowane nie-kiedy w polach liniowych dopływowych SN przy zasilaniu

jednostronnym, przedstawione na rysunku 3.4.

Rysunek 3.4. Pola liniowe dopływowe SN przy zasilaniu jednostronnym

(uproszczone): a) z odłącznikiem i uziemnikiem, b) z odłącznikiem

a) b)

OS

SZ

W

PI

OLPU

U

a) b)

Page 34: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

������ ������ ��� � ���������� rgetycznej 35

Eksploatacja takiego pola wiąŜe się z pewnymi niedogodnościami. Wykonanie

prac na linii wymaga otwarcia wyłącznika i odłącznika na początku tej linii i odłącz-nika na jej końcu oraz obustronnego uziemienia. Zastosowanie w rozwiąza-niu takiego pola uziemnika ułatwia te czynności, nie są bowiem wymagane

w takim wypadku uziemiacze przenośne.

Jeśli zachodzi potrzeba ograniczenia parametrów zwarciowych w polu

liniowym SN, to instaluje się dławik zwarciowy. Odbywa się to najczęściej

dla linii kablowej ze względu na jej mniejszą wytrzymałość zwarciową od

linii napowietrznej. Pole liniowe odpływowe SN z dławikiem zwarciowym

przedstawiono na rysunku 3.5.

Rysunek 3.5. Pole liniowe odpływowe SN z dławikiem zwarciowym

Przy wymaganej większej pewności zasilania stosuje się układ stacji z szyną obej-ściową (pomocniczą). Na rysunku 3.6 przedstawiono przykład takiego rozwiązania

– pole liniowe SN odpływowe w układzie jednosystemowym z szyną obejściową.

WyposaŜenie standardowego pola liniowego musi być uzupełnione w tym przypadku

o wyłącznik obejściowy (WO) współpracujący z szyną obejściową (SO) oraz odpo-wiednio zestaw odłączników przy wyłączniku obejściowym (Oo1) i (Oo2) oraz

odłącznik liniowy obejściowy (OLo). W związku z tym, Ŝe zabezpieczenia przekaźni-kowe przyłączone do przekładników powinny działać prawi-dłowo przy pracy pola zarówno z wykorzystaniem wyłączni-ka pola W, jak i wyłącznika obejściowego WO, przekładniki

powinny być zainstalowane za odłącznikiem liniowym OL.

W typowych rozwiązaniach krajowych przekładniki PI i PU

w polu instaluje się jednak bezpośrednio za wyłącznikiem W

(patrząc od strony szyn zbiorczych). Przy wyłączniku obej-ściowym WO instaluje się natomiast dodatkowy komplet

przekładników prądowych i napięciowych wraz z zabezpie-czeniami przekaźnikowymi przeznaczonymi do zastępowania

zabezpieczeń linii, w której jest remontowany wyłącznik.

Rysunek 3.6. Pole liniowe SN odpływowe w układzie jednosystemowymz szyną obejściową

W stacjach SN często są stosowane rozdzielnice dwuczłonowe. Pola liniowe w ta-kich rozdzielnicach mają wyłącznik zlokalizowany na specjalnym członie ruchomym

(wózku). Przy wysuniętym członie ruchomym tworzą się widoczne przerwy izolacyj-ne, co powoduje wyeliminowanie odłączników. Połączenia szczękowe części stałej

z ruchomą pełnią niejako rolę odpowiednio odłączników: szynowego i liniowego. Na

S1

OS Oo1

WOW

OL

PI Bp PU

SOOo2

OLo

Page 35: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Rozdział 336

rysunku 3.7 przedstawiono przykładowe rozwiązania pól dla układu z pojedynczymi podwójnym systemem szyn zbiorczych. Przekładniki na ogół instaluje się w członiestałym (rys. 3.7a), ale moŜliwe jest umieszczenie ich na wózku wyłącznikowym –wtedy są wysuwane razem z wózkiem z celki prefabrykowanej (rys. 3.7b). W rozwią-zaniach z podwójnym systemem szyn zbiorczych częściej, ze względów ekonomicz-nych, stosowane są rozwiązania z dwoma odłącznikami szynowymi, przedstawione narysunku 3.7d.

Rysunek 3.7. Pola liniowe SN w rozdzielnicach dwuczłonowych prefabrykowanych:P – połączenie szczękowe części stałej z ruchomą,

w układzie z pojedynczym systemem szyn zbiorczych i wyłącznikiem w członie ruchomym (a)oraz wyłącznikiem i kompletem przekładników w członie ruchomym (b),

w układzie z podwójnym systemem szyn zbiorczych i dwoma wyłącznikami na jedno pole (c),w układzie z podwójnym systemem szyn zbiorczych (d)

Na rysunku 3.8 przedstawiono przykładowe rozwiązania pól liniowych propono-wanych przez jednego z polskich producentów dla produkowanego przez siebie typurozdzielnicy. W rozwiązaniu tym, o najbogatszym wyposaŜeniu, przedstawionym narysunku 3.8a, pole jest wyposaŜone w wyłącznik, uziemnik, przekładniki prądowe,przekładnik napięciowy zabezpieczany po stronie pierwotnej bezpiecznikami, ogra-nicznik przepięć i izolator reaktancyjny. W rozwiązaniu przedstawionym na rysunku3.8b nie ma przekładnika napięciowego, występuje natomiast przekładnik ziemno-zwarciowy. Izolator reaktancyjny stosuje się ze względów bezpieczeństwa w celusprawdzenia obecności napięcia. MoŜe być powiązany z blokadą i (lub) wskaźnikiemobecności napięcia.

W stacjach SN często wyposaŜa się pola liniowe zamiast w wyłącznik w bezpiecz-niki i rozłączniki lub nawet bezpieczniki i odłączniki. W najpopularniejszym rozwią-zaniu uproszczonym, przedstawionym na rysunku 3.9a, rozłącznik przerywa prądroboczy, a bezpiecznik prąd zwarciowy, przy czym moŜliwe są dwa sposoby współ-pracy rozłącznika z bezpiecznikiem: praca niezaleŜna obu urządzeń lub pobudzenie

a) b) c) d)

Page 36: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

������ ������ ��� � ���������� rgetycznej 37

rozłącznika poprzez wybijak bezpiecznika w rozłączniku bezpiecznikowym. W roz-wiązaniu przedstawionym na rysunku 3.9b, będącym dalszym uproszczeniem po-przedniego układu, odłącznik przerywa prądy jałowe (pojemnościowy linii), a obcią-Ŝenie wyłącza się w stacji następnej (na końcu tej linii).

Rysunek 3.8. Przykłady pól liniowych stosowanychw rozdzielnicach dwuczłonowych typu RS-17 [36] (IR – izolator reaktancyjny)

Pola liniowe WN i NN charakteryzują się zazwyczaj większą liczbą przekładnikóworaz specyficznymi urządzeniami TEN.

Układ podstawowych aparatów w polu jest kla-syczny, zgodny z wcześniej określoną zasadą, z pew-nymi wyjątkami. Wyjątki te dotyczą pól liniowych220 kV i 400 kV, gdzie z racji wykorzystania prze-kładników napięciowych z kondensatorowym dziel-nikiem napięcia jako kondensatora sprzęgającego dlatelefonii energetycznej nośnej dopuszcza się innąlokalizację przekładników napięciowych.

Rysunek 3.9. Pola liniowe SN uproszczone: a) z rozłącznikiemi bezpiecznikiem (rozłącznikiem bezpiecznikowym),

b) z odłącznikiem i bezpiecznikiem

Pole liniowe odpływowe 110 kV w układzie z pojedynczym i podwójnym syste-mem szyn zbiorczych przedstawiono odpowiednio na rysunkach 3.10a i 3.10b.

a) b)

P

SZ

W

P

PI

U

IR

Og

PU

3

3

3

3

Page 37: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Rozdział 338

W polach tych zaleca się umieszczać przekładniki napięciowe za przekładnikami prą-dowymi w celu umoŜliwienia przeprowadzenia synchronizacji lub stwierdzenia napię-cia w linii. Zwarcie w przekładniku napięciowym jest wyłączane przez wyłącznikpola. Urządzenia TEN, jeśli występują, są umieszczane za odłącznikiem liniowym, couniezaleŜnia łączność od stanu pracy linii. Najbardziej oddalone od szyn zbiorczych sąograniczniki przepięć (odgromniki) słuŜące do przejęcia fali przepięciowej pochodzą-cej z linii. W rozpatrywanych schematach nie zaznaczono tych urządzeń. W energety-ce zawodowej w rozdzielniach 110 kV uziemniki lub noŜe uziemiające na odłączni-kach instaluje się na ogół od strony linii, w pozostałych miejscach nakłada sięuziemiacze przenośne.

Rysunek 3.10. Pola liniowe: a) 110 kV odpływowe w układzie z pojedynczym systememszyn zbiorczych, b) 110 kV odpływowe w układzie z podwójnym systemem szyn zbiorczych,

c) 220 kV odpływowe w układzie z podwójnym systemem szyn zbiorczych

Pole liniowe odpływowe 220 kV w układzie z podwójnym systemem szyn zbior-czych przedstawiono na rysunku 3.10c. Przekładniki napięciowe kondensatorowew tym polu i innych polach liniowych 220 kV i 400 kV są często instalowane zaodłącznikiem liniowym (patrząc od strony SZ), gdyŜ są równieŜ wykorzystywane jakopołączenie urządzeń wysokiej częstotliwości z linią. Dla sieci 220 kV i 400 kV prze-kładniki napięciowe kondensatorowe współpracują z kondensatorami sprzęgającymiTEN (dzielniki napięcia). W związku z tym umieszcza się je na wejściach linii, przeddławikami TEN. W polach liniowych 220 kV, z racji uciąŜliwości stosowania uzie-miaczy przenośnych, stosuje się powszechnie noŜe uziemiające na odłącznikach,a gdy nie ma takiej moŜliwości – uziemniki. Najczęściej stosuje się noŜe uziemiającetylko na jednym z odłączników szynowych.

a) b) c)

Page 38: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

������ ������ ��� � ���������� rgetycznej 39

3.3.2. POLA TRANSFORMATOROWE

Pola transformatorowe słuŜą do przyłączania transformatorów do szyn zbiorczych.Kolejność umieszczania przyrządów obwodu głównego w polu transformatora jestpodobna jak w polu liniowym. Często jednak rezygnuje się ze stosowania w tym poluprzekładnika napięciowego, a odłącznik liniowy jest nazywany w tym polu odłączni-kiem transformatorowym. MoŜna w przypadku transformatorów dwuuzwojeniowychzrezygnować z odłącznika transformatorowego, znajdującego się między transforma-torem a wyłącznikiem.

Dalej przedstawiono podstawowe układy połączeń obwodów głównych pól trans-formatorowych.

Klasyczny przykład pola transformatorowego SN dla transformatoradwuuzwojeniowego w rozdzielnicy z pojedynczym systemem szyn zbior-czych przedstawiono na rysunku 3.11. W polu tym, oprócz wyłącznikai odłącznika szynowego, występuje przekładnik prądowy. Niekiedy spo-tyka się rozwiązania, w których umieszcza się dodatkowo przekładniknapięciowy, wykorzystywany do celów pomiarowych bądź do zasilaniaodbiorów potrzeb własnych prądu przemiennego. Spotyka się takŜe roz-wiązania, w których umieszcza się dodatkowo przekładnik prądowy zlo-kalizowany w pobliŜu transformatora po stronie napięcia górnego.

Rysunek 3.11. Pole transformatorowe SN w rozdzielnicyz pojedynczym systemem szyn zbiorczych

Pole transformatorowe SN dla transformatora dwuuzwojeniowego w rozdzielnicyz podwójnym systemem szyn zbiorczych przedstawiono na rysunku 3.12a. W polu tymwystępują dwa odłączniki szynowe umoŜliwiające przyłączenie transformatora do okre-ślonego systemu szyn zbiorczych. W układzie tym nie występuje odłącznik transformato-rowy. Pole transformatorowe dla transformatora trójuzwojeniowego przedstawiono narysunku 3.12b. W przeciwieństwie do poprzedniego układu, odłącznik transformatorowymiędzy wyłącznikiem a transformatorem jest w tym rozwiązaniu wymagany. Odłącznik

transformatorowy dla transformatora trójuzwojenio-wego stosuje się, jeŜeli przewiduje się pracę tegotransformatora przy wyłączonym uzwojeniu jednegonapięcia. MoŜliwe jest wtedy pojawienie się na wy-łączniku napięcia pochodzącego od transformatorapracującego jako dwuuzwojeniowy. Dostęp do wy-łącznika jest moŜliwy dopiero po otwarciu obuodłączników znajdujących się bezpośrednio przy nim.

Rysunek 3.12. Pola transformatorowe SN: a) dla transformatoradwuuzwojeniowego w rozdzielnicy z podwójnym systememszyn zbiorczych, b) dla transformatora trójuzwojeniowego

a) b)

SZ

OS

W

PI

T

Page 39: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Rozdział 340

Pola transformatorowe WN i NN mają rozwiązania zbliŜone do pól liniowych WNi NN. RóŜnice wynikają ze specyfiki pól transformatorowych. W polach transformato-rowych nie występują urządzenia TEN. Pola transformatorowe zwykle zawierają po-nadto ograniczniki przepięć, usytuowane bezpośrednio przy transformatorze. Częstoinstaluje się równieŜ ograniczniki przepięć, chroniące punkty neutralne transformato-rów oraz odłączniki w punkcie neutralnym umoŜliwiające zmianę wartości składowejsymetrycznej zerowej prądu zwarciowego. Na rysunku 3.13 przedstawiono przykładowerozwiązania pól transformatorowych WN dla transformatora dwuuzwojeniowego (np.110/20 kV, 110/15 kV) i dla transformatora trójuzwojeniowego (np. 110/20/6 kV) orazpola autotransformatora NN (np. 220/110 kV).

Rysunek 3.13. Pola transformatorowe WN i NN: a) dla transformatora dwuuzwojeniowego,b) dla transformatora trójuzwojeniowego, c) dla autotransformatora

W stacjach SN powszechnie stosuje się uprosz-czone rozwiązania pól transformatorowych, przed-stawione na rysunku 3.14. W zaleŜności od mocyznamionowej transformatora i wymagań odbiorców,wyłącznik moŜe być zastąpiony układem rozłącz-nik–bezpiecznik lub odłącznik–bezpiecznik.

Rysunek 3.14. Pola transformatorowe uproszczone:a) z rozłącznikiem i bezpiecznikiem,b) z odłącznikiem i bezpiecznikiem,

c) z odłącznikiem

a) b) c)

a) b) c)

Page 40: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

������ ������ ��� � ���������� rgetycznej 41

Rozłącznik jest przeznaczony do załączania i wyłączania prądów roboczych trans-formatora. Bezpiecznik przerywa prąd zwarciowy. W drugim układzie prądy obciąŜe-niowe są załączane po stronie niskiego napięcia, a odłącznik musi mieć zdolność łą-czeniową wystarczającą do przerwania prądu pracy jałowej transformatora. Skrajnymuproszczeniem jest zastosowanie w układzie jedynie odłącznika, jak to pokazano narysunku 3.14c.

Na rysunku 3.15 przedstawiono przykładowe schematy rozwiązań pól transfor-matorowych stosowanych przez róŜnych producentów rozdzielnic jednoczłono-wych SN. Wszystkie opierają się na zastosowaniu rozwiązania uproszczonego roz-łącznik–bezpiecznik, które jest najbardziej popularne w tym segmencie. RóŜnicewynikają z wyposaŜenia dodatkowego tych pól lub ich braku. W rozwiązaniupierwszym, zamieszczonym na tym rysunku, jest to uziemnik, w trzecim dwa prze-kładniki prądowe, w czwartym natomiast jest to jedynie uchwyt uziemiacza. Przed-stawione na rysunku 3.15 rozwiązanie drugie jest najprostsze i nie zawiera Ŝadnegododatkowego wyposaŜenia.

Rysunek 3.15. Przykłady pól transformatorowych stosowanychw róŜnych rozdzielnicach jednoczłonowych:

T – doprowadzenie kablowe do transformatora [36, 37]

3.3.3. POLA ŁĄCZNIKA SZYN

W rozbudowanych układach połączeń stacji poŜądana jest moŜliwość dzielenia lubłączenia róŜnych części rozdzielnic. MoŜliwość ta jest realizowana w stacjach elektro-energetycznych w specjalnie do tego celu przeznaczonych polach łącznika szyn.

RozróŜniamy następujące rodzaje pól łącznika szyn:• sekcyjne (sprzęgło podłuŜne),• systemowe (sprzęgło poprzeczne),• systemowo-sekcyjne (sprzęgło podłuŜno-poprzeczne, sprzęgło poprzeczno-po-

dłuŜne).

Page 41: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Rozdział 342

Pole sekcyjne umoŜliwia łączenie dwóch sekcji tego samego systemu szyn zbior-czych. Pole systemowe umoŜliwia łączenie dwóch lub więcej systemów szyn zbior-czych. Pole systemowo-sekcyjne umoŜliwia łączenie zarówno systemów, jak i sekcjinaleŜących do tego samego lub róŜnych systemów szyn zbiorczych.

Sprzęgło podłuŜne występuje w stacjach elektroenergetycznych w trzech głównychpostaciach. Najprostszym polem sekcyjnym łącznika szyn jest układ z jednym odłącz-nikiem, przedstawiony na rysunku 3.16a. Remont takiego odłącznika pozbawia napię-cia całą rozdzielnicę. Układ dwóch odłączników w ciągu jednego systemu szyn zbior-czych, pokazany na rysunku 3.16b, umoŜliwia prowadzenie prac konserwacyjnych nasekcjach szyn zbiorczych, druga sekcja moŜe wówczas pracować. Rozwiązanie przed-stawione na rysunku 3.16c, polegające na zastosowaniu wyłącznika między odłączni-kami, umoŜliwia zarówno eliminację sekcji, na której nastąpiło zakłócenie, jak i po-

dział sieci, np. do ograniczenia prądówzwarciowych. Jest to rozwiązanie zdecy-dowanie najlepsze.

Sprzęgło poprzeczne występuje w sta-cjach elektroenergetycznych w postaciprzedstawionej na rysunku 3.16d. Wy-łącznik w tym rozwiązaniu określany jestczęsto jako łącznik systemowy lub po-przeczny. Łącznik systemowy umoŜliwiałączenie dwóch systemów szyn zbior-czych oraz stwarza moŜliwość rezerwo-wania wyłączników w innych polachrozdzielnicy na czas ich konserwacji .

W sytuacji gdy w układzie z podwój-nym systemem szyn zbiorczych wystę-puje jeszcze szyna pomocnicza, wówczasstosuje się pole sprzęgła poprzecznegoz szyną obejściową, przedstawione narysunku 3.16f. Pole to umoŜliwia dodat-kowo powiązanie kaŜdego z systemówszyn zbiorczych z szyną obejściową. Abyto zrealizować, pole takie musi być wy-posaŜone w dodatkowe dwa odłączniki.

Rysunek 3.16. Pola sprzęgła:a) podłuŜnego z jednym odłącznikiem,b) podłuŜnego z dwoma odłącznikami,

c) podłuŜnego z wyłącznikiem i odłącznikami,d) poprzecznego, e) podłuŜno-poprzecznego,

f) poprzecznego z szyną obejściową,g) podłuŜnego z dławikiem zwarciowym

Page 42: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

������ ������ ��� � ���������� rgetycznej 43

Sprzęgło określane równowaŜnie jako podłuŜno-poprzeczne [2, 12] lub poprzecz-no-podłuŜne [15, 16] moŜe występować w stacjach elektroenergetycznych w wieluukładach. Jeden z moŜliwych został zaprezentowany na rysunku 3.16e. Wyłącznikw tym rozwiązaniu jest często określany jako łącznik systemowo-sekcyjny. Łączniksystemowo-sekcyjny stwarza wiele moŜliwości łączenia sekcji i systemów szyn zbior-czych oraz dla kaŜdej sekcji moŜe stanowić rezerwę wyłączników w polach liniowychlub transformatorowych.

W rozdzielnicach SN moŜe być uzasadnione łączenie sekcji szyn zbiorczych po-przez dławik zwarciowy w celu ograniczenia prądów zwarciowych. W takim przypad-ku pole łącznika szyn z dławikiem zwarciowym wygląda tak, jak to pokazano na ry-sunku 3.16g.

3.3.4. POLA POMIAROWE

W rozdzielnicach stosuje się niekiedy pola pomocnicze do instalowania przekład-ników napięciowych. Klasyczny przykład takiego pola przedstawiono na rysunku3.17a. Najczęściej wyposaŜa się je w odłącznik, bezpieczniki i przekładniki napięcio-we. Rozwiązanie pola przedstawione na rysunku 3.17b jest stosowane w rozdzielni-cach dwuczłonowych SN. W układzie pokazanym na rysunku 3.17c, oprócz przekład-nika napięciowego, w ciągu szyn zbiorczych zainstalowano przekładniki prądowe.Takie rozwiązanie nie jest zalecane, ale bywa czasami konieczne (zasilanie licznikówenergii ).

Rysunek 3.17. Pola pomiarowe: a) z przekładnikiem napięciowym,b) z przekładnikiem napięciowym w rozdzielnicy dwuczłonowej,

c) z przekładnikiem napięciowym i prądowym

Na rysunku 3.18 przedstawiono przykładowe schematy rozwiązań pól pomiaro-wych stosowanych przez róŜnych producentów rozdzielnic SN. Pierwsze dotyczyrozdzielnicy jednoczłonowej, trzy pozostałe natomiast dwuczłonowej. W rozwiązaniuczwartym pole pomiarowe jest dodatkowo wyposaŜone w uziemnik szyn.

a) b) c)

Page 43: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Rozdział 344

3.3.5. POLA POTRZEB WŁASNYCH

Pola potrzeb własnych przeznaczone są do zasilania urządzeń pomocniczych stacji.Są to najczęściej pola transformatorów potrzeb własnych SN/nn. Schematy tych pól sązwykle takie same jak pól transformatorów o małych mocach. Rozwiązania przedsta-wione na rysunkach 3.14a i 3.11 stanowią przykłady pól potrzeb własnych. Pola takiemogą słuŜyć do zasilania urządzeń kompensacyjnych w sieciach SN.

3.3.6. POLA ODGROMNIKOWE (ODGROMOWE)

Pola odgromnikowe stosowane są w przypadku potrzeby ochrony odgromowej sta-cji elektroenergetycznej. Jeśli niezbędna jest ochrona przeciwprzepięciowa stacji, toograniczniki przepięć (odgromniki) naleŜy umieszczać w wydzielonym polu. Poletakie przyłącza się do szyn zbiorczych najczęściej poprzez odłącznik (rys. 3.19). Od-gromnik często jest wyposaŜony w licznik zadziałań. Spotykane są teŜ rozwiązaniaw jednoczłonowych rozdzielnicach SN, w których zastosowano przyłączenie bezpo-średnie lub poprzez rozłącznik (rys. 3.20).

Rysunek 3.19. Poleodgromnikowe

Rysunek 3.20. Pole odgromnikowedla rozdzielnicy jednoczłonowej typu RS-24Jm [38] przyłączone

do szyn zbiorczych: a) poprzez rozłącznik, b) bezpośrednio

Rysunek 3.18. Przykładypól pomiarowych

stosowanych w róŜnychrozdzielnicach SN [36, 37]

a) b)

Page 44: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

������ ������ ��� � ���������� rgetycznej 45

3.4. UKŁADY SZYNOWE

3.4.1. UKŁADY Z POJEDYNCZYM SYSTEMEM SZYN ZBIORCZYCH

Układy z pojedynczym systemem szyn zbiorczych powszechnie stosuje się w roz-dzielnicach nn. Często układy takie są stosowane w rozdzielniach SN (6 kV, 10 kV,15 kV, 20 kV, 30 kV) oraz WN (110 kV).

Stacje elektroenergetyczne składają się z rozdzielni, których liczba jest równowaŜ-na liczbie poziomów napięć w tych stacjach. Większość stacji stanowią stacje dwuna-pięciowe, w których występują dwie rozdzielnie. Czasami spotyka się stacje trójnapię-ciowe z trzema rozdzielniami. Na przykład w stacji 110 kV/15 kV występują dwierozdzielnie: 110 kV i 15 kV, a w stacji 110 kV/20 kV/6 kV trzy rozdzielnie: 110 kV,20 kV i 6 kV. Rozdzielnie o danym poziomie napięć mogą występować w róŜnychstacjach elektroenergetycznych, na przykład rozdzielnia 110 kV występuje stacjach400 kV/110 kV i 220 kV/110 kV zaliczanych do stacji NN oraz w stacjach110 kV/20 kV, 110 kV/15 kV i 110 kV/6 kV zaliczanych do stacji WN.

Schematy układów połączeń stacji elektroenergetycznych w podrozdziałach 3.4i 3.5 są przedstawiane w formie uproszczonej, z uwzględnieniem jedynie takich urzą-dzeń i aparatów, jak: transformatory, szyny zbiorcze, wyłączniki, odłączniki. Takisposób przedstawienia jest uwarunkowany względami dydaktycznymi.

Układ z pojedynczym systemem szyn zbiorczych niesekcjonowanyUkład z po-jedynczym systemem szyn zbiorczych niesekcjonowanym, przedstawiony na rysunku3.21, jest najprostszym i najtańszym układem szynowym. Taki układ stosuje się po-wszechnie przy zasilaniu rozdzielni z jednego źródła. Główne zalety układu wiąŜą sięz praktycznie najmniejszymi z moŜliwych nakładami inwestycyjnymi oraz duŜą przej-rzystością układu, wykluczającą w zasadzie moŜliwość dokonania błędnych przełą-czeń, szczególnie wtedy, gdy są blokady ograniczające otwarcie odłączników przyzałączonych wyłącznikach. Podstawową wadątakiego układu jest mała niezawodność. KaŜdezakłócenie obejmujące szyny zbiorcze lub do-wolny z odłączników szynowych przyłączonychdo tych szyn powoduje przerwę w pracy całejrozdzielnicy. Układz pojedynczym systemem szyn zbiorczych nie-sekcjonowanym moŜe być stosowany dla odbior-ców o niewielkich wymaganiach dotyczącychpewności dostawy energii lub mających inne,rezerwowe źródła zasilania.

Rysunek 3.21. Układ z pojedynczym systemem

Page 45: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Rozdział 346

szyn zbiorczych niesekcjonowanyUkład z pojedynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowanyZ układem z

pojedynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowanym spotykamy się często przyzasilaniu stacji z dwóch lub więcej źródeł. W takiej sytuacji zwiększenie niezawodnościzasilania pracy stacji uzyskuje się najczęściej poprzez sekcjonowanie szyn zbiorczych. Wtym celu dzieli się szyny na sekcje zasilane z odrębnych źródeł energii. Podziału tegodokonuje się przez zainstalowanie w ciągu szyn zbiorczych odłącznika, dwóch odłączni-ków lub wyłącznika z odłącznikami (rys. 3.22). Łączniki te nazywa się sekcyjnymi lubokreśla się jako sprzęgło podłuŜne. Łączniki sekcyjne w rozdzielniach NN i WN, zewzględu na pewność zasilania, są najczęściej zamknięte, a w rozdzielnicach SN i nn(m.in. ze względu na wielkość prądów zwarciowych) są zazwyczaj otwarte.

Układy z pojedynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowanym są podzielonenajczęściej na dwie sekcje, czasami na trzy, a nawet na cztery i więcej.

Rysunek 3.22. Układ z pojedynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowany:a) odłącznikiem, b) dwoma odłącznikami, c) wyłącznikiem i odłącznikami (z dwoma sekcjami)

Układ z pojedynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowany z dwoma

sekcjamiPrzedstawiony na rysunku 3.22 pojedynczy system szyn zbiorczych przy zasilaniu

z dwóch źródeł moŜe być sekcjonowany odłącznikiem (a), dwoma odłącznikami (b)lub wyłącznikiem i odłącznikami (c).

Sekcje mogą być zasilane z dwóch oddzielnych transformatorów lub z jednegotransformatora o dzielonych uzwojeniach strony wtórnej. W pierwszym przypadkuwymaga się dodatkowo zbilansowania mocy odbiorników i transformatorów, a stacjamoŜe pracować w nie najbardziej korzystnych warunkach. Przy istnieniu łącznikówsekcyjnych w przypadkach zakłóceń na szynach lub w urządzeniach linii przyłączo-

Page 46: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

������ ������ ��� � ���������� rgetycznej 47

nych do jednej z sekcji istnieje moŜliwość wyłączenia sekcji uszkodzonej i utrzymaniepracy stacji w drugiej sekcji. Odbiory waŜne mogą być zasilane, w sposób „krzyŜo-wy”, z dwóch róŜnych sekcji tej samej rozdzielnicy (rys. 3.22).Zaleta układu z poje-dynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowanym (z dwoma sekcjami) polegaprzede wszystkim na poprawieniu jego niezawodności i zwiększeniu elastyczności.Przy szynach sekcjonowanych istnieje moŜliwość dokonywania dowolnych prac kon-serwacyjno-remontowych w polach jednej z sekcji przy normalnej pracy sekcji dru-giej. Jedynie w wariancie (a) przy uszkodzeniu czy przeglądach konserwacyjnychodłącznika sekcyjnego konieczne jest wyłączenie spod napięcia całej rozdzielni. Ztych względów celowe jest sekcjonowanie dwoma odłącznikami lub wyłącznikiem iodłącznikami.

Jedną z istotnych zalet układu jest zastosowanie wyłącznika sekcyjnego do sekcjo-nowania szyn zbiorczych. Taki sposób sekcjonowania umoŜliwia pracę rozdzielniprzy połączonych sekcjach lub pracę z trwałym podziałem szyn zbiorczych oraz bar-dzo wydatne skrócenie przerw w pracy stacji przy wszelkiego rodzaju zakłóceniach.

Kluczowa wada układu z pojedynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowanym(z dwoma sekcjami) polega na tym, Ŝe kaŜde zakłócenie obejmujące sekcję szyn zbior-czych lub dowolny z odłączników szynowych przyłączonych do tej sekcji szyn powo-duje przerwę w pracy części stacji zasilanej z tej sekcji. Układ sekcjonowany nie dajemoŜliwości rezerwowania wyłączników w polach liniowych i transformatorowych.

Układ z pojedynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowanym moŜe być sto-sowany do odbiorców o nieduŜych wymaganiach dotyczących pewności dostawyenergii lub posiadających inne, rezerwowe źródła zasilania.

Układ z pojedynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowany z trzema

sekcjamiUkład z pojedynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowany występuje czasami

jako rozwiązanie z trzema sekcjami (rys. 3.23). Układ ten jest stosowany w stacjachwyposaŜonych w trzy transformatory lub zasi-lanych trzema liniami, gdy wymagana jest du-Ŝa pewność zasilania.

Zasilany z sekcji środkowej transformator(T3) stanowi przewaŜnie rezerwę kaŜdegoz pozostałych transformatorów.

Główną zaletą układu z pojedynczym sys-temem szyn zbiorczych sekcjonowanym, po-dzielonym na trzy sekcje, jest stosunkowoduŜa niezawodność takiego rozwiązania.

T1 T3 T2

Page 47: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Rozdział 348

Rysunek 3.23. Układ z pojedynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowany (z trzema sekcjami)Wadą natomiast jest przede wszystkim to, Ŝe prawidłowa praca takiego układu

wymaga stosunkowo złoŜonych układów zabezpieczeń i automatyki.Układ z pojedynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowany (z trzema sekcja-

mi) jest w Polsce mało rozpowszechniony.

Układ z pojedynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowany z szyną

pomocniczą (obejściową)

Stosowanie układów szyn zbiorczych z szyną pomocniczą ma swoją przyczynęw analizie eksploatacyjnej pracy stacji elektroenergetycznej. Szyny zbiorcze są pro-stym i niezawodnym elementem stacji. Grupę urządzeń, która wymaga stosunkowoczęstych przeglądów konserwacyjnych i długotrwałych napraw, stanowią natomiastwyłączniki. Układy sekcjonowane nie zapewniają moŜliwości napraw wyłączników wpolach liniowych bądź transformatorowych bez konieczności wyłączenia poszczegól-nych linii lub transformatorów.

W takiej sytuacji wzbogacenie układu stacji o szyny pomocnicze (obejściowe)wraz z jednym lub dwoma wyłącznikami obejściowymi (rezerwowymi) ma wszelkiezalety układu podstawowego i umoŜliwia przeglądy oraz naprawy wyłączników w po-lach liniowych i polach transformatorowych bez konieczności wyłączania tych liniispod napięcia. Wyłącznikiem obejściowym (rezerwowym) moŜna zastąpić dowolnywyłącznik w polu liniowym.

Na rysunku 3.24 przedstawiono układ z pojedynczym systemem szyn zbiorczychsekcjonowany z szyną pomocniczą. Układ taki występuje stosunkowo rzadko wpraktyce, z racji zwiększonych nakładów inwestycyjnych takiego rozwiązania. Pod-stawową zaletą tego układu jest zwiększona niezawodność zasilania poprzez moŜli-wość rezerwowania wyłączników liniowych przez wyłącznik obejściowy zlokalizo-wany w specjalnie do tego celu przeznaczonym polu sprzęgającym systemy szyn SZ i

SP nazywanym niekiedy polem szyny po-mocniczej. Na rysunku 3.24 przedstawionodrogę przepływu prądu w sytuacji, gdy wy-łącznik liniowy WL poddawany jest naprawielub przeglądowi kon- serwacyjnemu i zostałzastąpiony przez wyłącznik obejściowy WO.Prąd przepływa przy załączonym wyłącznikuobejściowym i zam- kniętych stosownychodłącznikach.

Rysunek 3.24. Układ z pojedynczym systemem szynzbiorczych sekcjonowany z szyną pomocniczą (SP)

z odrębnym polem sprzęgającym i wyłącznikiemobejściowym (rezerwowym) WO ;

WL – wyłącznik liniowy; 1 – droga przepływu prąduprzy niesprawnym wyłączniku WL

WL WO

SP

1

Page 48: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

������ ������ ��� � ���������� rgetycznej 49

3.4.2. UKŁADY Z PODWÓJNYM SYSTEMEM SZYN ZBIORCZYCH

Jedną z wad rozdzielni o pojedynczych systemach szyn zbiorczych jest występo-wanie przerw w zasilaniu odbiorników w razie uszkodzeń szyn zbiorczych lub urzą-dzeń przyłączonych bezpośrednio do szyn (odłączników szynowych). Sekcjonowanieszyn zbiorczych ogranicza wprawdzie występowanie przerw w dostawie energii tylkodla odbiorców zasilanych z danej sekcji, lecz wady układu całkowicie nie eliminuje.Nic nie zmienia w tym względzie równieŜ zastosowanie szyny pomocniczej, którepozwala jedynie na zastąpienie dowolnego pola liniowego odrębnym polem szynypomocniczej. Zastosowanie układów z podwójnym lub potrójnym systemem szynzbiorczych umoŜliwia pełne rezerwowanie szyn zbiorczych.

Układ z podwójnym systemem szyn zbiorczych niesekcjonowanyPrzedstawiony na rysunku 3.25 podwójny system szyn zbiorczych jest stosowany

w stacjach wymagających duŜej pewności zasilania. Zwykle w takim układzie jedenz systemów szyn jest systemem roboczym, a drugi rezerwowym.

Rysunek 3.25. Układ z podwójnym systemem szyn zbiorczych niesekcjonowany:WS – wyłącznik systemowy

Charakterystyczną cechą rozdzielni z podwójnym systemem szyn zbiorczych jestpołączenie kaŜdego pola z obydwoma systemami za pomocą odłączników szynowych.Systemy szyn mogą być ze sobą połączone wyłącznikiem systemowym (poprzecznymwyłącznikiem sprzęgłowym). Połączenie to jest nazywane sprzęgłem poprzecznym.

Podwójny system szyn zbiorczych ma wiele zalet, do których zalicza się:• moŜliwość szybkiego przywrócenia zasilania odbiorców w razie zwarcia lub in-

nych zakłóceń w systemie roboczym szyn zbiorczych;

WS

I

II

Page 49: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Rozdział 350

• moŜliwość przeniesienia obciąŜenia z jednego systemu szyn na drugi bez przer-wy w zasilaniu odbiorców;

• moŜliwość dokonywania prac konserwacyjnych i remontowych kolejno na oby-dwu systemach szyn, bez przerwy w pracy rozdzielni;

• moŜliwość rozdzielenia źródeł zasilania i odbiorców na dwie niezaleŜne grupy,przez co uzyskuje się zmniejszenie mocy zwarciowych na szynach zbiorczych;

• moŜliwość wydzielenia grupy odbiorców o częstych i znacznych zmianach ob-ciąŜenia;

• moŜliwość dokonywania przeglądów i napraw wyłączników liniowych bez dłu-gotrwałych przerw w pracy linii, po zastosowaniu bocznikowania zaciskówprzyłączeniowych wyłącznika.

Układy z podwójnym systemem szyn zbiorczych nie są pozbawione wad. WiąŜąsię one z jednej strony z eksploatacją stacji, a z drugiej – z aspektami ekonomicznymi.Minusem jest to, Ŝe w przypadkach zwarć w systemie roboczym następuje przerwaw zasilaniu wszystkich odbiorców. Wznowienie zasilania wymaga określonego czasu,niezbędnego na dokonanie odpowiednich przełączeń. Inną wadą układu jest stosun-kowo wysoki stopień złoŜoności układu. Realizacja systemowych przełączeń liniii transformatorów wiąŜe się z koniecznością wykonania duŜej liczby manipulacji łą-czeniowych odłącznikami, stwarzających moŜliwość wywołania zakłóceń w wynikubłędnych czynności łączeniowych. Taka sytuacja moŜe wystąpić w razie braku odpo-wiedniego systemu blokowania (ryglowania) odłączników. Jego zastosowanie w stacjielektroenergetycznej znacznie ogranicza niektóre wady układu w tym względzie.Największą wadą układu jest stosunkowo duŜy koszt takiego rozwiązania, większyśrednio o 25% od kosztu układu z pojedynczym systemem szyn zbiorczych. Inna wa-da dotyczy rozdzielni napowietrznych. Rozdzielnie realizowane w układzie z podwój-nym systemem szyn zbiorczych zajmują średnio o 20% więcej terenu niŜ analogicznerozwiązania z pojedynczym systemem szyn zbiorczych.

Istotną cechą układu z podwójnym systemem szyn zbiorczych jest wyposaŜenie gow wyłącznik systemowy spełniający wiele istotnych i waŜnych zadań. W normalnychwarunkach pracy stacji wyłącznik systemowy jest wyłączony.Wyłącznik systemowyumoŜliwia realizację następujących czynności:

• przeniesienie obciąŜenia z jednego systemu szyn na drugi, bez przerwy w zasila-niu odbiorców;

• zastąpienie na czas naprawy dowolnego wyłącznika liniowego;• połączenie obydwu systemów szyn do pracy równoległej.

Przeniesienie obciąŜenia z systemu roboczego (system I) na system rezerwowy(system II) wymaga realizacji następujących czynności łączeniowych:

1. Zamknięcie odłączników w polu wyłącznika systemowego, a następnie załącze-nie wyłącznika systemowego w celu połączenia obydwu systemów.

2. Zamknięcie odłączników szynowych naleŜących do systemu II.3. Otwarcie odłączników szynowych naleŜących do systemu I.

Page 50: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

������ ������ ��� � ���������� rgetycznej 51

4. Wyłączenie wyłącznika systemowego, a następnie otwarcie odłączników tegopola.Zastąpienie na czas naprawy dowolnego wyłącznika liniowego przez wy-

łącznik systemowy moŜe nastąpić po uprzednim wykonaniu połączenia bocznikujące-go jego zaciski przyłączeniowe. Na rysunku 3.26 przedstawiono drogę przepływuprąduw omawianej sytuacji. Niezbędne są odpowiednie prace przygotowawcze i czynnościłączeniowe, powodujące dwie przerwy w zasilaniu odbiorców konieczne na wykona-nie, a następnie usunięcie prowizorycznego zbocznikowania zacisków przyłączenio-wych wyłącznika liniowego.

Rysunek 3.26. Przykład zastosowania wyłącznika systemowego WS do zastąpieniauszkodzonego wyłącznika WL (1 – prowizoryczne połączenie bocznikujące)

Przedstawione rozwiązanie stanowi alternatywę dla szyn pomocniczych. Stosowa-nie obejścia w poszczególnych polach umoŜliwiającego utrzymanie pracy pola w cza-sie naprawy lub przeglądu konserwacyjnego wyłącznika liniowego z zastosowaniemwyłącznika systemowego jest wprawdzie ze względu na eksploatację mniej elastycznei wygodne, ale przede wszystkim zdecydowanie mniej kosztowne. W praktyce eksplo-atacyjnej stosunkowo często stosuje się zatem róŜnorodne, indywidualne obejściaruchome, zakładane w określonych warunkach eksploatacyjnych oraz przy planowa-nych remontach i konserwacji aparatów i urządzeń.

Połączenie obydwu systemów szyn do pracy równoległej odbywa się poprzez za-mknięcie odłączników w polu wyłącznika systemowego, a następnie załączenie wy-łącznika systemowego. W takiej sytuacji obydwa systemy szyn są systemami robo-czymi.

Układ z podwójnym systemem szyn zbiorczych sekcjonowany

Zalety i moŜliwości ruchowe układu z podwójnym systemem szyn zbiorczych po-większają się przez zastosowanie sekcjonowania jednego systemu szyn. System sek-cjonowany jest zwykle systemem roboczym, natomiast niesekcjonowany rezerwo-wym. Najlepsze rozwiązanie w tym względzie stanowi układ przedstawiony narysunku 3.27, gdzie sekcjonowanie systemu szyn odbywa się za pomocą wyłącznika

WS

WL

1

Page 51: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Rozdział 352

sekcyjnego i odłączników. Stosowane jest równieŜ drugie rozwiązanie z wykorzysta-niem do tego celu jedynie odłącznika. Podstawowa zaleta układu z podwójnym syste-mem szyn zbiorczych sekcjonowanym wiąŜe się z jego większą elastycznością i polegana umoŜliwieniu dokonywania wielu połączeń i sposobów zasilania odbiorców. Głównawada eksploatacyjna układu wynika z jego złoŜoności i wiąŜe się z komplikacjami ob-sługi rozdzielni i stworzeniem moŜliwości powstania zakłóceń powodowanych błędny-mi czynnościami łączeniowymi.

Rysunek 3.27. Układ z podwójnym systemem szyn zbiorczych sekcjonowany:WS – wyłącznik systemowy, WSK – wyłącznik sekcyjny

Jeszcze lepsze moŜliwości ruchowe układu z podwójnym systemem szyn zbior-czych uzyskuje się przez zastosowanie sekcjonowania dwóch systemów szyn (rys.3.28).

WS

WSK

Ia Ib

II

Rysunek 3.28. Układ z podwójnym systemem szynzbiorczych sekcjonowany:

WS – wyłącznik systemowo-sekcyjny

WS

Page 52: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

������ ������ ��� � ���������� rgetycznej 53

Układ z podwójnym systemem szyn zbiorczych – układ U

Przedstawiony na rysunku 3.29 układ U stanowi, stosowaną niekiedy, szczególniew duŜych stacjach elektroenergetycznych, odmianę układu szynowego z podwójnymsystemem szyn zbiorczych. Jego nazwapochodzi od kształtu systemu szynzewnętrznych układu przypominające-go obróconą o 90° literę U.

Podstawowa zaleta tego rozwiązaniawynika z tego, Ŝe układ U umoŜliwiawykorzystanie jednej podziałki (prze-strzeni pola) szyn zbiorczych rozdzielnido wyprowadzenia linii w przeciwle-głych kierunkach. Dzięki temu uzy-skuje się znaczne zmniejszenie długościrozdzielni, przy niewielkim zwiększe-niu jej szerokości.

Rysunek 3.29. Układ z podwójnym systememszyn zbiorczych w kształcie U

Wady układu wiąŜą się z utrudnionym dostępem do wewnętrznego systemu szynprzy pracy systemu zewnętrznego oraz ograniczonym obszarem stosowania tych ukła-dów do stacji napowietrznych. Inną wadą jest trudność w sekcjonowaniu wewnętrzne-go systemu szyn zbiorczych.

Układ U jest stosowany w energetyce zawodowej w duŜych rozdzielniach 110 kVi 220 kV o duŜej liczbie linii, ograniczonym terenie i potrzebie wyprowadzenia liniiw róŜnych kierunkach.

3.4.3. UKŁADY Z POTRÓJNYM SYSTEMEM SZYN ZBIORCZYCH

Zastosowanie układu trójsystemowego w stacjach elektroenergetycznych stanowidalszy sposób rezerwowania szyn zbiorczych i zwiększenia elastyczności oraz zdolno-ści ruchowych stacji. Na rysunku 3.30 przedstawiono jedno z moŜliwych rozwiązańtakiego układu – układ z potrójnym systemem szyn zbiorczych, w którym pierwszysystem jest sekcjonowany odłącznikiem, a dwa pozostałe – niesekcjonowane. Pierw-sze dwa systemy (I, II) są zwykle systemami roboczymi, a trzeci (III) jest rezerwo-wym. Dodatkowo w układzie występuje sprzęgło z wyłącznikiem systemowo-sek-cyjnym.

Podstawowe zalety układu trójsystemowego wynikają z większej niezawodnościrozdzielni trójsystemowych niŜ dwusystemowych oraz z poprawy zdolności rucho-wych stacji elektroenergetycznych.

Ia

II

Ib

Page 53: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Rozdział 354

Wada takiego rozwiązania wynika z tego, Ŝe rozdzielnie trójsystemowe charakte-ryzują się jeszcze większą złoŜonością wszelkiego rodzaju przełączeń. Powoduje tomoŜliwość dokonania błędnych czynności łączeniowych. Dodatkowo układ stacji stajesię mało przejrzysty, szczególnie po zastosowaniu róŜnych złoŜonych sprzęgieł sys-temowo-sekcyjnych. Rozwiązanie takie charakteryzują ponadto zwiększone nakładyinwestycyjne.

Układ jest stosowany w duŜych rozdzielniach elektrownianych, niekiedy w bardzoduŜych stacjach zasilających ogromne zakłady przemysłowe. Obecnie nie znajdujewiększego uznania ani u projektantów, ani w eksploatacji.

Rysunek 3.30. Układ z potrójnym systemem szyn zbiorczych:WS – wyłącznik systemowo-sekcyjny

3.4.4. UKŁADY WIELOWYŁĄCZNIKOWE

W rozdzielniach o szczególnie duŜych wymaganiach dotyczących niezawodnościpracy są czasami stosowane, na bazie układów z podwójnym systemem szyn zbior-czych, rozwiązania wielowyłącznikowe. Cechą charakterystyczną tych układów jestto, Ŝe kaŜde pole jest przyłączone do rozdzielni przez więcej niŜ jeden wyłącznik.W Polsce spotyka się układ z dwoma wyłącznikami na jedno pole i jego odmianęoszczędnościową – układ półtorawyłącznikowy.

Układy z dwoma wyłącznikami na jedno pole

W rozdzielniach 400 kV są niekiedy stosowane, przedstawione na rysunku 3.31,rozwiązania z rezerwą wyłącznikową w kaŜdym polu. Jest to układ z dwoma wyłącz-nikami na jedno pole. W normalnych warunkach pracy obydwa systemy znajdują siępod napięciem i obydwa wyłączniki są załączone. W przypadkach zakłócenia na jed-nym systemie szyn następuje wyłączenie wyłączników przyłączonych do tego syste-mu, co nie powoduje przerwy w pracy rozdzielni i linii, gdyŜ są one dalej zasilanez drugiego systemu szyn.

Podstawowe zalety układu wiąŜą się z jego duŜą niezawodnością, elastycznościąi ułatwioną eksploatacją. Wykonywanie manipulacji łączeniowych (manewrowanie)

I

II

III

WS

Page 54: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

������ ������ ��� � ���������� rgetycznej 55

odłącznikami nie jest potrzebne podczas normalnejpracy rozdzielni, dlatego ograniczona jest moŜliwośćwywołania zakłóceń w wyniku błędnych czynnościłączeniowych.

Podstawową wadą układu jest jego duŜy koszt.Koszt wyłącznika kształtuje się średnio na poziomie30÷40% kosztu pola [16], dlatego układ z dwoma wy-łącznikami jest mało rozpowszechniony.

Rysunek 3.31. Układ z podwójnym systemem szyn zbiorczychz dwoma wyłącznikami na jedno pole

Układy półtorawyłącznikoweW rozdzielniach 400 kV są czasami stosowane,przedstawione na rysunku 3.32, rozwiązania oszczędnościowe układu z dwoma wy-łącznikami na jedno pole. Jest to tak zwany układ półtorawyłącznikowy z trzema wy-łącznikami na dwa pola. Rozwiązanie to opiera się na powtarzającym się module (ga-łęzi) łączącym dwa systemy szyn zbiorczych i wyposaŜonych w trzy wyłączniki zprzynaleŜnymi odłącznikami (po dwa na kaŜdy wyłącznik). Aparaty te tworzą trzymostki słuŜące do przyłączenia do gałęzi dwóch pól, na jedno pole przypada zatem 3/2wyłącznika.

W przypadkach zakłócenia najednym systemie szyn następuje wy-łączenie najbliŜszych wyłącznikówprzyłączonych do tego systemu, conie powoduje przerwy w pracy roz-dzielni.

Największa zaleta układu wiąŜesię z jego duŜą niezawodnością,wadą natomiast jest duŜy koszt ta-kiego rozwiązania. Układ półtora-wyłącznikowy występuje wprawdzieczęściej niŜ układ z dwoma wyłącz-nikami na pole, ale jest równieŜmało rozpowszechniony.

Rysunek 3.32. Układ z podwójnymsystemem szyn zbiorczych z trzema

wyłącznikami na dwa pola

I

II

Page 55: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Rozdział 356

3.4.5. UKŁADY SZYNOWE Z SYSTEMAMI POMOCNICZYMISZYN ZBIORCZYCH

Zastosowanie dodatkowego systemu szyn, nazywanego pomocniczym lub obej-ściowym, umoŜliwia rezerwowanie wszystkich łączników liniowych jednym wyłącz-nikiem. W literaturze i praktyce eksploatacyjnej spotyka się trzy nazwy tego wyłącz-nika: rezerwowy, obejściowy lub pomocniczy. Rozwiązania takie są stosowanew stacjach WN i NN w układach z podwójnym lub potrójnym systemem szyn zbior-czych. Szyny pomocnicze (obejściowe) wraz z wyłącznikami obejściowymi pozwalająna zwiększenie pewności zasilania układu poprzez umoŜliwienie przeglądów i naprawwyłączników liniowych lub transformatorowych bez konieczności wyłączania liniispod napięcia. Stanowią proste i niezawodne rozwiązanie zapewniające w pełni re-zerwowanie wyłączników liniowych.

Rezerwowanie w układach z podwójnym systemem szyn zbiorczych jest realizo-wane dwoma sposobami: za pomocą wyłącznika rezerwowego, zlokalizowanegow odrębnym polu sprzęgającym system szyn zbiorczych z szyną pomocniczą, lubw układzie z wzajemnym rezerwowaniem wyłączników.

W układzie przedstawionym na rysunku 3.33 rozdzielnia jest wyposaŜona w spe-cjalne pole z wyłącznikiem pomocniczym Wr, stosowanym do połączenia dowolnego

systemu roboczego szyn zbiorczych z szynąpomocniczą. Na rysunku tym przedstawionotakŜe drogę przepływu prądu w sytuacji,gdy wyłącznik liniowy jest poddawany re-montowi lub przeglądowi konserwacyjnemui został zastąpiony przez wyłącznik pomoc-niczy. Prąd przepływa przy załączonymwyłączniku rezerwowym i zamkniętych sto-sownych odłącznikach. „Zamiana” wyłącz-ników dokonuje się bez przerw w dostawieenergii odbiorcom zasilanym z li nii, którejwyłącznik jest poddawany czynnościomkonserwacyjnym.

Rysunek 3.33. Układ z podwójnym systemem szynzbiorczych i z szyną pomocniczą SP z odrębnym polem

i wyłącznikiem rezerwowym Wr

W układzie przedstawionym na rysunku 3.34 zastosowane jest oszczędnościowerozwiązanie wykorzystujące wzajemne rezerwowanie wyłączników. Oparte jest naspostrzeŜeniu, Ŝe w rozdzielni o znacznej liczbie pól znajduje się co najmniej jednopole z wyłącznikiem niepracującym lub które moŜna wyłączyć bez większych strat,a wyłącznik tego pola wykorzystać jako rezerwowy do zasilania linii o istotnym zna-czeniu. Na rysunku 3.34 przedstawiono teŜ drogę przepływu prądu w sytuacji, gdy

I

II

Wr

SP

Page 56: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

������ ������ ��� � ���������� rgetycznej 57

wyłącznik liniowy jest poddawany remontowi lub przeglądowi konserwacyjnemui został zastąpiony przez inny wyłącznik liniowy wykorzystywany jako rezerwowy.„Zamiana” wyłączników dokonuje się bez przerw w dostawie energii odbiorcom za-silanym z linii, której wyłącznik jest remontowany.

Spośród przedstawionych rozwiązań re-zerwowania wyłączników liniowych w ukła-dach z szyną pomocniczą powszechnie sto-suje się pierwsze, drugie natomiast jedyniesporadycznie. Czasami, ze względówoszczędnościowych, stosuje się pomocniczeszyny zbiorcze nie na całej długości roz-dzielni, a tylko na pewnej jej długości. Są toszyny pomocnicze szczątkowe. UmoŜliwiato rezerwowanie jedynie części pól rozdziel-ni związanych z transformatorami zasilają-cymi lub zasilających odbiorców o szcze-gólnie duŜych wymaganiach dotyczącychpewności zasilania.

Rysunek 3.34. Układ z podwójnym systemem szynzbiorczych i z szyną pomocniczą SP bez odrębnego

pola z wyłącznikiem rezerwowym

Podstawowa zaleta układów z szyną po-mocniczą wynika z ich duŜej niezawodności i elastyczności. MoŜliwość rezerwowaniawyłączników w kaŜdym polu rozdzielni zwiększa w bardzo istotny sposób niezawod-ność zasilania odbiorców. Największą wadą tych układów jest natomiast ich duŜykoszt.

3.5. UKŁADY BEZSZYNOWE

3.5.1. UKŁADY BLOKOWE

Układy blokowe linia–transformator stosuje się w stacjach zasilanych jedną linią.Charakteryzują się one szeregowym połączeniem wszystkich elementów obwodugłównego bez pośrednictwa szyn zbiorczych. Najczęściej rozwiązania takie są stoso-wane w małych stacjach 110 kV oraz w oddziałowych stacjach przemysłowych i sta-cjach wiejskich średnich napięć. Stanowią równieŜ przewaŜnie pierwszy etap budowyrozdzielni 110 kV. W końcowym etapie mogą być rozbudowane do układów mostko-wych lub szynowych.

I

II

SP

Page 57: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Rozdział 358

Przedstawione na rysunku 3.35 układy blokowe dla sieci 110 kV są realizowanew trzech postaciach: z wyłącznikiem, uproszczonego ze zwiernikiem oraz uproszczo-nego z odłącznikiem.

Pierwsze rozwiązanie jest najlepsze w ob-rębie układów blokowych pod względem eks-ploatacyjnym, dlatego obecnie jest często sto-sowane.

Drugi sposób był szczególnie popularnyw przeszłości. Aby nie stosować stosunkowodrogiego wyłącznika przy transformatorze,w układzie linia–transformator instalowano czę-sto jedynie zwierniki współpracujące z prostymizabezpieczeniami. W razie uszkodzeń lub zakłó-ceń w pracy transformatora powodują one meta-liczne zwarcia z ziemią, wywołujące działanieodpowiednich zabezpieczeń w stacji zasilająceji wyłączenie linii. Rozwiązania te są jednakbardzo uciąŜliwe w eksploatacji i obecnie zanie-chano ich stosowania.

Rysunek 3.35. Układ jednoblokowy: a) z wyłącznikiem,b) uproszczony ze zwiernikiem (Z – zwiernik),

c) uproszczony z odłącznikiem

Trzeci układ ma bardzo ograniczone zastosowanie do krótkich linii 110 kV wypo-saŜonych w specjalne łącze teletechniczne od zabezpieczeń do wyłącznika. W raziezwarcia w transformatorze impuls jest przekazywany tym łączem do stacji zasilająceji powoduje wyłączenie linii .

Główne zalety układu blokowego to z jednej strony jego prostota, a z drugiej –małe koszty inwestycyjne, które uzyskano dzięki ograniczeniu liczby aparatów, zasto-sowaniu najtańszej aparatury rozdzielczej, braku rozdzielni z szynami zbiorczymi orazbraku odpowiednich konstrukcji wsporczych.

Największą wadą układu blokowego jest stosunkowo mała pewność pracy. W roz-wiązaniu tym nie ma moŜliwości wzajemnego rezerwowania poszczególnych ele-mentów stacji po stronie wyŜszego napięcia, nawet przy dwóch liniach zasilających.Wskazane jest wzajemne rezerwowanie po stronie niŜszego napięcia.

Układ blokowy stanowi najtańsze rozwiązanie układu połączeń stacji elektroener-getycznej.

Przy zasilaniu dwoma liniami moŜna stosować układ dwublokowy przedstawionyna rysunku 3.36. Zastosowanie takiego układu poprawia nieznacznie niezawodnośćpracy stacji .

a) b) c)

Page 58: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

������ ������ ��� � ���������� rgetycznej 59

Rysunek 3.36. Układ dwublokowy ze zwiernikiem:Z – zwiernik

3.5.2. UKŁADY MOSTKOWE

Układy mostkowe stosuje się głównie w rozdzielniach 110 kV oraz małych roz-dzielniach 220 kV zasilanych dwiema liniami.

Niezawodność pracy stacji o układzie połączeń z dwoma blokami linia–transfor-mator znacznie się zwiększa przez zastosowanie poprzecznego połączenia linii w sta-cji odbiorczej. Dzięki temu uzyskuje się moŜliwość wzajemnego rezerwowania za-równo linii, jak i transformatorów. Połączenie takie jest realizowane poprzez zain-stalowanie dwóch odłączników lub wyłącznika z odłącznikami. W taki sposób tworzysię układ mostkowy H.

Układy mostkowe powstają więc przez połączenie dwóch układów blokowych zapomocą poprzecznego połączenia. MoŜliwości eksploatacyjne układów mostkowychzaleŜą ściśle od liczby i rodzaju zastosowanych łączników. Łącznikami decydującymio walorach eksploatacyjnych układu są wyłączniki.

W zaleŜności od rodzaju i liczby zainstalowanych łączników w polach liniowychi transformatorowych oraz poprzeczce uzyskuje się róŜne układy, o zróŜnicowanychwłaściwościach i moŜliwościach eksploatacyjnych, określone wspólną nazwą układówmostkowych.

Z Z

Lini

a

Lini

a

Page 59: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Rozdział 360

W układzie mostkowym wyłączniki mogą być umieszczone w polach liniowych,w polach transformatorowych i poprzeczce. W zaleŜności od liczby zainstalowanychwyłączników rozróŜnia się układy:

• jednowyłącznikowe (H1),• dwuwyłącznikowe (H2),• trójwyłącznikowe (H3),• czterowyłącznikowe (H4),• pięciowyłącznikowe (H5).W układzie H1 wyłącznik znajduje się w poprzeczce. W układzie H2 wyłączniki

mogą być umieszczone albo w polach liniowych, albo w polach transformatorowych,wówczas dla odróŜnienia taki układ określa się jako H2t.W układzie H3 wyłączniki są zlokalizowane w polach li-niowych lub poprzeczce albo w polach transformatorowychi poprzeczce (układ H3t). W układzie H4 wyłączniki sąumieszczone w polach liniowych i polach transformatoro-wych, a w układzie H5 dodatkowo jeszcze w poprzeczce.Przedstawiony na rysunku 3.37 układ H5 jest układemmostkowym pełnym i ma najlepsze parametry eksploatacyj-ne. Jeśli w polach transformatorowych nie zastosowanowyłączników, to stosuje się odłączniki z napędem szybkim.W poprzeczce umieszczone są dwa odłączniki albo wyłącz-nik z dwoma odłącznikami.

Rysunek 3.37. Układ mostkowy pełny H5

W układach mostkowych, w zaleŜności od potrzeb oraz okoliczności, moŜliwa jestpraca:

• dwóch linii i dwóch transformatorów, przy otwartej poprzeczce,• dwóch linii i dwóch transformatorów, przy zamkniętej poprzeczce (praca rów-

noległa),• dwóch linii i jednego transformatora,• jednej linii i dwóch transformatorów,• jednej linii i jednego transformatora,• dwóch linii , przy przelotowym przesyle energii.ZróŜnicowane walory eksploatacyjne układów mostkowych najlepiej prześledzić

na bardzo popularnym w małych stacjach 110 kV układzie mostkowym H3, analizującjego dwie odmiany.

W przedstawionym na rysunku 3.38 układzie H3 zwarcie w linii powoduje samo-czynne zadziałanie odpowiedniego wyłącznika liniowego. Obydwa transformatorymogą pracować zasilane jedną linią pod warunkiem, Ŝe prądy znamionowe łącznikówliniowych i obciąŜalności linii są dobrane z uwzględnieniem moŜliwości takiej pracy.W przypadku zwarcia w transformatorze sposób pracy układu zaleŜy od sposobu na-

Page 60: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

������ ������ ��� � ���������� rgetycznej 61

stawienia zabezpieczeń w liniach i w poprzeczce. Częstojednak zwarcie w transformatorze powoduje wyłączeniejednoczesne uszkodzonego transformatora i zasilającej golinii .

Celowe wyłączenie transformatora bez wyłączenia li-nii jest moŜliwe wtedy, gdy dopuszczalne jest przerwanieodłącznikiem prądu pracy jałowej transformatora.

Ze względu na swoje walory eksploatacyjne układ jeststosowany w stacjach końcowych o równomiernymi znacznym obciąŜeniu transformatorów, niewymagają-cych częstych wyłączeń jednego nich.

Rysunek 3.38. Układ mostkowy uproszczony H3

W przedstawionym na rysunku 3.39 układzie H3t przy zwarciu w linii sposób pra-cy układu zaleŜy od sposobu nastawienia zabezpieczeń w transformatorach i w po-przeczce. Często jednak następuje jednoczesne wyłą-czenie linii i odpowiedniego transformatora, którymoŜe być włączony ponownie do ruchu po wykona-niu kilku manipulacji łączeniowych. Zwarcie w trans-formatorze nie powoduje wyłączenia Ŝadnej li niii przerwy w przesyle energii li niami.

Wyłączenie jednego transformatora nie wymagawyłączenia Ŝadnej linii.

Z tych względów układ nadaje się do stosowaniaw stacjach przelotowych, przy silnie zmiennymw czasie obciąŜeniu transformatorów, uzasadniają-cych celowość ich częstych załączeń i wyłączeń.

Rysunek 3.39. Układ mostkowy uproszczony H3t

Główna zaleta układu mostkowego wynika z mnogości stosowanych rozwiązańdostosowanych do potrzeb eksploatacyjnych. Inne zalety układu to jego prostotai stosunkowo niewielki koszt.

Do wad zalicza się utrudnioną eksploatację układów mostkowych przy rozwiąza-niach uproszczonych oraz jego ograniczoną niezawodność. W układach mostkowychnie ma jawnego rezerwowania Ŝadnego wyłącznika. W ograniczonym zakresie funkcjętę spełnia wyłącznik zlokalizowany w poprzeczce.

W celu eliminacji wad układów mostkowych uproszczonych są stosowane układyz pięcioma wyłącznikami (H5).

Page 61: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Rozdział 362

3.5.3. UKŁADY WIELOBOKOWE

Układy wielobokowe stosuje się niekiedy w rozdzielniach 400 kV. W Polsce spo-tykane są rozwiązania w kształcie czworoboku z dwiema liniami i z dwoma transfor-matorami, przedstawione na rysunku 3.40, oraz w kształcie trójkąta z dwoma liniamii jednym transformatorem. W Rosji, USA i Kanadzie w rozdzielniach najwyŜszychnapięć bywają teŜ stosowane układy w kształcie sześcioboku z dwoma lub trzematransformatorami oraz odpowiednio z czterema lub trzema liniami. Przykład takiegoukładu przedstawiono na rysunku 3.41.

Cechą charakterystyczną tych układów jest to, Ŝe niezaleŜ-nie od kształtu wieloboku, w kaŜdym jego boku znajduje sięwyłącznik i dwa odłączniki. Linie i transformatory są przyłą-czone do wierzchołków wieloboku. Stacja w normalnych wa-runkach pracuje przy zamkniętych wszystkich łącznikach.

Zakłócenia w pracy linii lub transformatorów układuw kształcie czworoboku (rys. 3.40) powodują działanie dwóchwyłączników zlokalizowanych w polach bezpośrednio z nimipołączonych, przy zachowaniu ciągłości pracy wszystkichpozostałych elementów układu. Szczególnie niekorzystnymzakłóceniem jest zwarcie w dowolnym wyłączniku. Powodujeto konieczność działania dwóch wyłączników w sąsiednichbokach wieloboku, co wiąŜe się z wyłączeniem dwóch pólprzylegających do uszkodzonego wyłącznika. Szybkie przy-wrócenie pełnej pracy stacji nie sprawia jednak duŜych kło-potów.

Rysunek 3.40. Układ wielobokowy o kształcie czworoboku

Rysunek 3.41. Układ wielobokowy o kształcie sześcioboku

Page 62: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

������ ������ ��� � ���������� rgetycznej 63

Układy wielobokowe odznaczają się pewnymi zaletami, do których się zalicza:• moŜliwość rezerwowania wyłączników,• wykonywanie wyłącznikami wszelkich czynności łączeniowych związanych ze

zmianą układu połączeń stacji,• duŜa niezawodność pracy stacji.Rezerwowanie wyłączników jest moŜliwe dzięki temu, Ŝe kaŜde pole moŜe być ob-

sługiwane przez dwa wyłączniki, znajdujące się w bokach wieloboku łączących sięz wierzchołkiem, do którego jest przyłączona linia lub transformator.

Manipulowanie odłącznikami jest moŜliwe, jedynie w stanie bezprądowym, przywyłączonych wyłącznikach, dlatego w takiej rozdzielni nie występuje zagroŜenie do-konania błędnych czynności łączeniowych odłącznikami.

Układy wielobokowe mają wady, do których się zalicza:• konieczność doboru aparatury na sumaryczne obciąŜenie węzła,• bardzo ograniczona moŜliwość rozbudowy rozdzielni,• skomplikowany układ zabezpieczeń, wymagający zmian nastawień przy zmianie

układu pracy.

Page 63: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �64

����������� ������������

4.1. WPROWADZENIE

���������� ������� ���� ������� ���������� ������������ � ����� �����r-����� ������������ � ����������� � ����� �������� ����� � � �����������

Pierwsza forma prezentacji dotyczy rozdzielni 110 kV i reprezentatywnych dla��������� �� ����� ���������� �� kV. Schematy rozdzielnic 20 � ��� ������ ��� ��������� ��������� � �������������� !" kV.#����� ������� ������� �� ���������� ����������� � ������ ��nej,

� �������������� �������� �������� � � ����� ��� ������ � ����������� $���t-����� �� ����� ���������� ������� ���� ������ �� ���������� ������o-��� ����� �������� �� ����������� � �������� � ����� � �������� ���� ����������������� ���������� %�� � ������ ���������� ���������� � ��� ���e-matów w stacjach elektroenergetycznych. Prezentowane schematy opracowano m.in. na ������� ��������� ���������� ����������� ��� �� ������ ������� � ��������� ���r-������� &'()� ����������� � �� � ���� �� ��������� ��� ������ ����� � ��������� �� ���� � ����� ���������������� ���������� ������ ���������������e-go. Analizowane rozdzielnie 110 kV �� ������������� � ������� !!� kV/SN oraz NN/110kV, rozdzielnie 20 � �������� ��� ������� � ������� !!� � *�� kV i 20 kV/nn.

Druga forma prezentacji dotyczy rozdzielni 220 kV i 400 kV oraz rozdzielni ni-����� �� ��+� , ��� ������ �������� �������� �������� ������� �� �����������

�������� �� ���� ����������� ������ ��������� ��������� � ������

4.2. ROZDZIELNIE 110 kV

, �������� ���������� !!� � � � ���������� �� �������� ������� � ������

� ��������� ������ � ����� ��������� ���� ������� ��������� ��������� � �������������� �������� ����� ����� �������� ���������� ��� �� � ������ ��� ���������������� �� ���������� � ������������ ������������ ��������� ������jnych.

����������� � �� ����� !!� � ������� ����� �������+ ���• ����������� ���������� ����������� ������� �� ��������� ������� � ����� !!� kV,• ����������� ����������-rozdzielcze, przeznaczone do zasilania sieci 110 kV ener-��� � ����� .. ��� � ����������

, �������� ����������������� ������ ��������� �� ����������� �������������� ������� ���� ���������-����������� ��� ����� � �������� ��������������� �������� � �� ���������� ����������� /������� � ����� .. �����������

����������-����������� ��� ��� �� ������ ����� ������������� ��������� ���������� ����� ��������� 0 ��������� ����������� .������� ������ ���� ��a-���+ ����������� ������ ���������� ��� ���������� elektrownianych, których spe-

Page 64: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

������ ���� �� � ����� 65

������ ����� ��� � �������� �� ��� ������������� ��������� ������������ �������� ��������� � �����������

$�� ������� � ����� ����� ���������� �� �� �������������� ��������� �a-����� �������� ��� � ������� ������� ����������� !!� � ������ ��� �������+����� jednoblokowy lub ���������� .� ������ 1�! ����������� ��� ��z-�������� !!� � � �������� ������� � ���� � ��������� ������� 2����m-����� ������������ ��� ��+� ����������� ������3� #� � ����� �������� ��������a-��� � ������� � ����� ����������� ,.*#.� #���� � �� ������� �������� ��������� ����� odczepowymi z linii 110 � ��������� � ��������� #������� �� ����������� �������� ������������� ����� ������� ���������� ����� ���������� ����� ��� ������ �������� ��������� ����������� � �������� ����� ��k-������� ��������� �� ������ ����������� 4���� � ������ ��� ������� � �����e-�� ���������� ��� � ����������� .� ����� ����������� ����� ��� ������������ ����� ��������+ � ������� ����� ������ � ���������+ �� ������dwublokowego.5������ ������ ����������� ������ ��������� ���������� ���� �+ �������� ��

����� ������ 6� 4���� ��� � �� ���������� �������� � �������� ���o-dowej. Lokalne rozdzielnie dystrybucyjne 110 kV z dwiema liniami i dwoma trans-���������� �� �" 7 8 ������� ��� ��������� � �������� ������� 6� #����� ������ �������� � �������� ����� � � ����� ��������� ��� ������ �������

�������� �� ��������� , ������� �� �� ����� ����� ������ ����� � ������������������� �� �� ������ ����� �������� �������.�� ����������� �������� �� �� ��� �� �������� ������������� ����� 69�

� ������� � ��������� � ����� �������� ��� ��������������� � ��������� � ������� ���� ���������� ������ � �������� ������ :����+ ���������� �� �������� � ��������� � ������� #;/� $����� ������ ����������� ��y-������� ��� ��������+ ���������� ������������ ������� ������ ��� � ���������o-���� ,��� � ���������� ��� ��� ���������� !!� � � ����������� ��� ���� ���a-� ������� 26"3� <������� � ������� �� ������������ ���������������������������� ��������� ����������� � �� ���� ������� ����������� �����

������� 69 ����������� ��� �� ����� ������� �������� 6"� .� ������ 1�� ����������� ����������� ���������� � �������� 6" � ���� � ����eniem.

Rozdzielnie 110 � �������� ��������� 0 ������ ����� ��� �������� ����������y-�� ������� ����� !!� � 0 ������ ��� ��������� � �������� ������ ���

zbior����� ������������� ������������ ��� ������������;������� ����������� ���� ��� ��������� ��� �� ���� ������� !#� ��z-

�������� ���� ������ ����� ���� ��������� ������� �������� ��� ���������;����� � �� ����������� � ����� ����� ����� linia–szyny zbiorcze–transformator lub��� ��� ���������� .� ������ 1�9 ����������� ����� � poje-dynczym systemem��� ��������� ������� ����� ������� � � ������ � �� ������������ =����� ���������������� � ������������� � ����� ���������� ����� ������������ ��������� ��sekcjonowaniu i podziale szyn zbiorczych na trzy sekcje.

Page 65: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �66

Rysunek 4.1. Rozdzielnia 110 kV ������� ������

Page 66: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

������ ���� �� � ����� 67

Rysunek 4.2. Schemat rozdzielni 110 �� ������� ������ ��������

%���� � ���� ������� ������� ��� ��������+ ��� �������� �� ������� ��y-���� ����������� 2 ����������3� #�� � ���� ������+ �������� ����� ��o-�� ���������� ����� 2�������� ������� 0 � ��� ����������3 ��� ����+ ������������ ����������� #�������� ��� ����������� ��� ����������� ��� � ����� �o-���������� ��� ��������� � �������� � �������� � ���� � ���� �� �����+zasilania odbiorów.

Page 67: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �68

Rysunek 4.3. Rozdzielnia 110 �� ������� � ����������� �������� ���� � ���������

sekcjonowanym, z trzema sekcjami

Page 68: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

������ ���� �� � ����� 69

, ������������� � ������� �����+ 2 �� �������� � ���������������3 ����������� " ������ ��� �������+ ����� �#� %�� � ����� � ������� ������ ���

��������� �� � ������� �������� .� ������ 1�1 ����������� ��������

widok takiej rozdzielni. Natomiast na rysunku 4.5 zamieszczono jej schemat.

Rysunek 4.4. Rozdzielnia 110 �� ������� � ��������� ������������ �������� ���� � ��rczych

, �������� � ����� � ����������� �� ��������� �� ��� ������ ��� ����r-����� %���� � ������ ���� ���� ����� ���������� ����� ������ ������������������� ���������� � �������� ������� ��� ��������� �� ������� �y-

���� �����������+ ���� ���������+ ������� � ��� ���������, ����� �������� � ������������������ �������� ������� ����� ����������-

-������������ ��������� � ����� ..� ������ ��� �������+ ����� ���������� !!� kV� ������� ������������ ������ ��� ��������� � ����� �������� ����o-��-�������� .� ������ 1�' ����������� ���� ����������� ���������� �����t-���� ���� ����������

, ������������ �� ������ 2������� ������ �����+3 �� ������ ��� ���������������� ��������� ����

Stosowanie alternatywnie trzeciego systemu szyn zbiorczych jest uzasadnionew przypadku:

• ������������ ������������� ����� !!� kV w danej rozdzielni;• lokalizacji stacji napowietrznej w III strefie zabrudzeniowej i wyprowadzaniu� ���� �������� ����� ����� ����������

, ������� � ����� �������������� ..*!!�� ������ ��� ��������� ������rozdzielni 110 kV o potrójnym sekcjonowanym systemie szyn zbiorczych z trzema���znikami szyn.

Page 69: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Rysunek 4.5. Rozdzielnia 110 �� � ������ � ���� ���� ������ ���� ��������� � �������� ���������

Page 70: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Rysunek 4.6. Rozdzielnia 110 �� � ������ � ���� ���� ������ ���� ��������� � ����� ������� ����������������� ����� �������o��

Page 71: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �72

, �� ���� ������������� � ����� ������ 2� � 1�� 7 8 299� 7 833 ���e-� ����������� ������+ ����������� ���������� ��� ������������ � ������r-matorów o mocach mniejszych (np. 250 MVA) – w indywidualnie uzasadnionych �� ������ 0 �� ������ ��� ��� ��������� &!�)������������ ,. � ��������� ������� ������ ��� ���� �� ��������� � �������

� ������ ��� ��������� ������ /���������� �� ���������� ������ ��� ��k-����� ������� ����� � ������ ���� ������� ����������� <��� ���� ��

����� �� ��������� �� ��������� ����� ��������� ������������� � ����� �����e-������� ���������� � ������� � � ������ � �������� ������� 2#>6).

4.3. ROZDZIELNIE 20 kV

����������� ��������� �� ����� ������� ��������� ������ ���������� ����������� ����� ����� ������������������� ;����� ��� �� ���� ������� ������jno--������������ /��������� �� ������ ���������� #. ��� '� !�� !"� �� � 9� kV. Obecnie� ;����� ����������� ��� ������������� �������� �� ����� � �������� ������j-��� �� �� ����� !" kV i 20 � � �� ��� 0 �� ������� �� ����������� ��� �����o-�� � ��������� �������� ������� ���� � ����� ��� ��� �������� ������� na- ����� 0 �� ����� �� � ������ ������+ �������� , ������������� ����������

� ����� ��� ���� ����� �� ����� ' kV. Uwarunkowane jest to wykorzystywaniem� ������� ������������� �������� �������� �� ����� 0 ' � � :���� � ������� �� ����������� #. � ����� �������� ��������� �� ������ ?���� ����������� ������ �� ��������� �������� ���������� 2' kV) i sieci dystrybucyjnej (20 kV)., ������������� ���������� #. ����������� ��� ������� ������� ���

������ ���� ��� ��������� ���� ��� ���������� ��������� �� ��������������#������������ 2��������� �� ������3 ��� ��������� �������� �������� �������d-���+� 5���� �������������� ��������� �� ������������� ��� � ���������� ������������� ���� �������� � ������� ���� ������������ ��� ���� ���������� ����������� ��������+ ����������� �� ������ ����������� ������������ ��� ����������������� ����������� �� ������ �������������� � ������� � ��� �� ����������� ����a-�������� ���������� #������������ � ���� ������������ ����� ����������� � ����powoduje zmniejszenie kosztów. Sekcjonowanie i wprowadzenie drugiego systemu��� ��������� ��� ������ ������ ����� � ���� �+ ������ ������� ������������������ ;������� ��������� ������ ��� � ������ ��� ������+ �������� ���z-� �� ��� �" &!�)�, ����� ������������� ������������ ������ ��� ������� ������� �������������

��� ��������� ���� �������� ������������ ���� ������������������������ #. � �������� ������ ��� ��������� �� �������� �� �����a-

��� ����������� ������������� ������������ ���� � �������� ������� �e-������� ��������� ������������ ;�������� niesekcjonowane systemy szyn zbior-���� �������� ������� ����������� �������� �� ����� ��� �������� �������

Page 72: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

������ ���� �� � ����� 73

����� ,.� .� ������ 1�@ ����������� ��� ������ �������� ������ �������l-ni 20 � ����������� � ���� ���������

Rysunek 4.7. Rozdzielnia 20 �� ������� � ����������� niesekcjonowanymsystemem szyn zbiorczych

Udoskonaleniem pojedynczego systemu szyn jest wprowadzenie sekcjonowania,����������� �� ����� ��������� ���� �������� ���������� �������� ������rozdzielni 20 � ����������� � ���� �������� ����������� �� �ysunku 4.8.

Page 73: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

� � � � � � � � � � � �

2�

2

3 � �

T-2

� � � �

T-21

S EKC JA - 1 S EKC J A - 2 20k V

P O TR ZE B Y W £ A SN ER O ZD ZIE L N I 1 1 0 k V -

N A STA W N IA

P O TR ZE B YW £ A SN E

R O ZD ZIE L N I2 0 k V

SYST

EM

-1

SYST

EM

-2

T-1 1

20kV

Rysunek 4.8. Rozdzielnia 20 �� � ������ � ���������� ������������ ������ ���� ��������� � ��������� ���� ������� �kcyjnym

Page 74: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

������ ���� �� � ����� 75

4��������� #/� ����� ���������� ������� � ����������� �������� ����t-���� �����������+ ������ ������������ ������������ � ����� ������� �� �����r-����� � � � ����������� ���������� �������� ������� ���������� �������+ ������� ����������� ���� ��� ���������� $��� � ���������

������� �� ���� �+ �������� � ����� ����������� ������� #���� � ���������normal��� ���� �+ �������� ������ ������� ��� ����� ����� 2����� �������� ��������3� <����������+ ������ ����� ���� �+ ������� ����������� �� �����a-��� ����� ������

, �� ���� ����� ����� �� �� ���� �������� �������� ���� ��� ����r-���� ��������� �� ���� ������� �������� � ����� �������������� ;������ ���y-������� ������ ����������� ��� ����� ���������� �� kV przedstawiono na rysunku 4.9.Rozdzielnica 20 � ��� � � ������� � ��� ��������� ��������4������������ ������� ������� �� ����������� ������������ ����� ��������-

���+ �������� ������� ������� �������� ������� ����� 0 �� ������� �� ������-������ ������� ����� ��� ��������� 0 ������� 4� ?���� ����������� �����a-����� �� ������ 1�!�� $����� ���������� ������ !4� ���������� ��

���������� ���������� ���������� ��� ����� � ������� ������ ���

zbiorczych w kszta���� 4� �������� ���� �4� ���������� �� ������ 1�!!�;������ ���� ��� ��������� ������ ��� � �������������� ������� �� ����+

������� �����������+ � ���������+������������ � ������� ������ ��� ��������� ��������� ������� ���

��� ����� � �������������� � �������� ������ ��� 2 ����� �� ����o-������ ��� �� ��������� �������3� 4���� � ������� ������ ��� ����r-����� ���� �������� ������������� ��� ���� ������� ������������ �������+ �������������� ���������+ � �����+� /������� ��� �� ���+ �������� o-przez sekcjonowanie szyn. W rozdzielnicach o podwójnym systemie szyn zbior-����� �� �����������+ ������ ��������� ������������� ��������� ��� � ���a-������ ������ ����� ���������� ���� A����� � ��������� ��� �� ����������������� � �����������,����� ������������� �������� ��� ��������� ���������� �������-

-������� ��� ������� � �������������� �� ���� ������� �� ��������� �������i-���� � �� ���� ����� �� ������ ��� ����� ������� �� ������� ����������<������ ��� ������ ��� �� �� ����� �������� �� ������� �� ���+ ��� ����������� ��������� ���� ���������� ��� ������ ���� ������ ���������� �������-

-sekcyjnym., ����� ������� ����������������� !!� � � � �������� � ���������o-

ry trójuzwojeniowe 110/20/6 � � ��� ��� ������� ���� ����������� ���������-- ��������� #. � ����� �������� �� ��+ �� kV i 6 kV. Rozdzielnia 20 kV zasilaobiekty infrastruktury miejskiej, natomiast rozdzielnia 6 kV jest przeznaczona wy-������� �� ��������� �������� ������� ����������� 2� � �� ���� ���������� ��-gla brunatnego).

Page 75: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

������� �������

������� ������

� �

��

��

� �

� �

�� � ��� ��� ��� ��� �� � �������������� �������� ��� ��� ��� ��� ��� ������� ����������������� �

������ �������

���� ���� ���� ���� ���� ����

���������� �

������ �������

����������� ���

���� ����

������

�������

������

���� �

������

���� �

������

�������

�����������

���

��������

���� ���� ���� ���� ����

������� ������� ������� ������� ������� ������� ������� ������� ������

������� ������� ������� ������� ������� �������

������� ������� ������� �������

������

������ � � �������

������ ������ � � �������

�� ��

�����������

�����������

�������� ���

������� �����������

�������

��������������

���� ����

��������

���

����

���

����

�� ��

���

�������

���

�������

Rysunek 4.9. Rozdzielnia 20 �� � ������ � ���������� ������������ ������ ���� ��������� � ��������� ���� ������� �kcyjnym

Page 76: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Rysunek 4.10. Rozdzielnia 20 �� � ������ � ���������� ������������ ������ ���� ��������� � ������� � ����

Page 77: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Rysunek 4.11. Rozdzielnia 20 �� � ������ � ���� ���� ������ ���� ��������� � ������� � ����

Page 78: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

������ ���� �� � ����� 79

.� ������ � ����������� ���������� �� ����� !!� kV zlokalizowanej na$���� ������ ����������� �� kV jest zasilana trzema transformatorami trójuzwoje-niowymi 110/20/6 kV. Rozdzielnica 20 kV jest wykonana w postaci pojedynczego�������������� ������ ��� ���������� ��� �� ����� � �� ��� ��������������������� ��������� ��������� ������������� ����������� ' kV w tej stacji jest po-dobnie jak rozdzielnia 20 kV zasilana trzema transformatorami trójuzwojeniowymi110/20/6 � � /� ������� �� ������ ���� ������ ����������� ����� ����������� ' kV����� ������ ���� ��������� ����������� ����� ��� ���������� 5����� ������ ��� �������� � ����������� �������, ���� �� �������� ����������� ����� ������� ��������� ����� � �����������

6 � ����������� ������������� ��� ��������� �� � ������� �������� 4����

� ����� ����� ������������ ��������� � � ���� ����������� ���������� ����������������� ������� #/�� ��������� ����������� B ��������� �� �����������przerwy je���� �� ���� ��������� ������������������� � ��� ���� ������� ��� �� � ������� �������-�������� ��� ��r-

����� ��������� �������� � ���� � ���������� ���� ������������ ������� ���������������-���������� <������ ����� ���������� ' � ������ ������ ������

��������� ������ ��������� �� ����������� ���� �����+ ��������� � ����� �����ruchowe.������������ #. �� ���� ������ ��� ���� ��������� � ������� � ������ �����

��� ��������� � �������� ��������� ��� �������� ,���� ������� ������ ������������ ����� #.*��� ���� ��� �� � ������� � ����� ������ � ������ #.�

4.4. ROZDZIELNIE 220 kV I 400 kV

Rozdzielnie 220 kV i 400 � �� ������������� ������� ..� 7��� ��� ��������znaczenie dla funkcjonowania krajowego systemu elektroenergetycznego (KSE).����������� �� ������� ��� �������� � ���� ���+ ��������� ������ �� � ����������� ��������� 0 � ���� ;������ #���� C��������������� #�8�

#��+ �������� � ;����� �������� �� ����� ��� kV i 400 kV, przy czym za per-� �������� � ��������� ������ ��� ���+ 1�� � � ��������� ��� � 5#C ������ ������� ������ �������� #��+ ��� kV nie jest obecnie rozbudowywana i liczba stacji 220 kV������� ��� �� ���� ��������

W stacjach 400 � ������ ��� �������� ����������� � ����� � �������� ��������� ����� ��������

Rozdzielnie 400 � ������ ��� ��� �������� � �� �������������.�� ������ ������� ������� ����������� � ������� �� �� ����� �����

400 kV dla rozdzielni sieciowych jest blok linia–transformator (L–T)., ����� ������������� ��������� 1�� � ������ ��� ����� wielobokowe:

� �������� ������ 0 � �� ���� ����� ����� � ������� ������������ ����

� �������� ���������� �� ����� ������� � ����� ���������������

Page 79: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Rysunek 4.12. Rozdzielnia 220 �� � ������ � ���� ���� ������������ ������ ���� ���r����� ����������� ����� �������� ��

����� �������� ����� �������� �

IIA

IAIB

IIB

Page 80: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

������ ���� �� � ����� 81

, ����� ������������� ��������� 1�� kV z trzema lub czterema liniami oraz����� �������������� ������ ��� ����� � ����������� ���������� �����-��� ������� ���������� ?���� ����������� �� ����������� �� ����� ������� � o-dwójnym sekcjonowanym systemem szyn zbiorczych w postaci 2S+SO lub w postaciwielowy����������� �, ��� 9*�,�

W zlokalizowanych przy elektrowniach rozdzielniach 400 � ����� ������� �a-��� ��� ����+ �������������

Rozdzielnie 220 � ������ ��� ���• ���� 0 �� 1 �����+�• �������� ��������� 0 "D' �����+�• ���� 0 ����� ' �����+�, ����� ������������� ��� � ����� ������ ��� ����� jednoblokowy (L–T),

� � �� ���� ����� ����� � ����� ������������� 0 ����� ������ � 61

lub H3.W rozdzielniach 220 � �������� ��������� ������ ��� �������+ ����� � o-

������ ������������ ������ ��� ��������� � � ����� ���������� ��e-����-�������� , �� ������ ������������ �� ������ ��� ��������� �������# � ��������� ���� ���������� ��� �������� ��� �������� ���, ����� ������������� ��� � ������ ��� �� ���� ����� � ������� �������o-

���� ������ ��� ���������� � ������������ ���� ���������� ���� � ��������������� �������-������� � ����� ���������� �������-�����������szyn. Schemat takiej rozdzielni przedstawiono na rysunku 4.12.;�� ��� ������ ����� ��� ����������� ����������� ���������� �� ������ ����-

� ������ ����� ����������� ���� �� ��������� ��� � ���������� ����� ��������������� ������� ��� ����� � ����� ������� ��� ��������� � �����

���������� �������� � ����������� ������������, ������� �� � ��������� ���������� ��� � ������������� ��� kV zlokali-

������� �� ������������� � ������� � ������ �������� ��� 9"� 7,� ��������������� ����������� ����� ����������������

������������������������� �����

������������ �������� �� ����� ����� �� ����������� �� ������� ���������� ���������� �� ����� ��� ������� ������� �������� .���������� ��� � �����z pojedynczym ��������������� ������ ��� ���������� ?��� ����� ������h-��� ������ ��� �� ��������� ����������� ����� ����� � ������� ������������ � �o-������� ����������� ��� ������������ , ���� ����������� ��� �� ���������������������� �������������� ���������� �������� ������ ����� �� ��������

����������� �������� �� ��� ��� ������� ���� �����+ ��������� �����rników.������������ �������� �� ����� � ����� ������� �� ���������� ���� � �������o-

��� ���������� �������� ������� ��������� ���� �+ � ������� � ��e-

Page 81: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �82

���� ����������� ���� ��� ���������� .���������� �� ��� �������� � ���������������� ������� #���� #.*��� � ����� �������� ��� ��� ������������ � ����n-���� ��������� ���� �+ �������� ������ ������� ��� ����� ����� 2����� �������� ��������3� <����������+ ������ ����� ���� �+ � ���� �� ���� ����������� ����������� ����� ������

W jednotransformatorowej stacji #.*�� ��������� � ���������� ����������� nn��� ������� ������ � ������ �������� �� ����� ������������� ;� ������ �����e-�� �� ����� ������ ��� ������� ����������� � ���������� � ������������ � ��z- ���������� ��� ������������� � ��� ����������� ����������� � � 9�9���

Page 82: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

����������� ������ ���� � �� � ��zdzielni 83

5. ROZWI�ZANIA KONSTRUKCYJNE STACJII ROZDZIELNI

5.1. WYMAGANIA OGÓLNE

��� ������� ��� ������� � ���� ��� �������� ����� ������ ��� �� ���trzowei napowietrzne.

� ���� ��� ����� ���� ��������� ��� � ���� ������� � � �������� ����� ���� � � a-��� ���� ������� � �������� ������ SF6.

Stacje ���� ������� ������� ��� ����������� ��� ��� ������ � ����� ������

������ ��� �� ����� �������� �������� ������ �������� � ������ � �����������

�� ������� ������� ������� ��� � ���� ��� ��� usytuowana w specjalnie do tegocelu wybudowanej lekkiej hali.

� ���� ������� ���� ����������� �� �� ���� ���� ����� �������

• �������������� � ����� ����� ��� ���������� ��� ���������� �� ��������

��� �������� ��� � � ����� ��� ���������� �� ���� �� ������������

• ������� � ����� ��������� �� ���������� �� �������� !"#$ � � ����� ���

����� ��� ��� ��� ������� � ������� ��������� ����� ��� ��u���%���������� ������������� �� �������� � �� ������� �� ���������� �� ��z-

��������� �� ��� ������� �� ��� �������� ������� ��� �������� ��� �����������

�� ������ � ���� & � ���������� �������������� ���������� �� ������ �������� ���j-�������� ��� ��� ���������

%���������� ������ ������ �������� ���� ������� � ���������� � ��������z-�� ����� ������������� ��� �� �������� ��������

' ������ ��� �� ��� ������ ����� � ����������� ������������� ����������

������� ������� ������������ ��� ���� �� ����������� ������� ��� ��������

���� ������� �������� ����������� ���������� � ������������ �������� �����

przeznaczonego do dyspozycji budowy stacji elektroenergetycznej.� ���� � �������� ������� ���� �� � ������� ������������ ��������� ��

30 ( ������ � ���� �� �� ������

• ��� ���� ��������� ������

• � �������� � ��)��� ������� ������ ������ � ������ ����������� �������o-�������

• w warunkach nadmorskich.*� � ���� ������� ������ ������ ������� � ���� ������� ��� ������� � ��������

��� ����������� �+ �� �������� �� $ (� ���� � ����� ��� ����� ��������� ��

���� �������� ��� ����)��� �� � ��� ����������������� , $ (- ���� ������z-�� �+ ��� �������� �+ � ������������� � ������ ������ ��� ����� �������� ���

������������ ������� �������� ��� ��� ������� �������������� � �� � ����

[73].

Page 83: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �84

*� ����� ���� ������� ���� � ���� ������� ������� � � ����� �� ��� ��������

�������

• brak budynku dla aparatury rozdzielczej,• �� ���� ������ � rozbudowy,• stosunkowo krótki czas budowy,• ��������� ��� ����� � �����

• ��������� ������� ������ ���� �� ������� ����� ������,• ��������� ������ ������

• ���������� ���������� ������������ ������� ����������

� ���� � �������� ��� ����� �� ���� � ����� ��� ��� ������ �� $ (� � ����t-�� � ���� ���������� ���� �� ����� ��� � ����������� ����� ��������� ' �u-���� ������������ ������� ��� ����������� � ����� ��� ������� ������� � � a-cjach 110 kV.

� ���� ��� ������ � ���������� � ������� ������ ������� ��� ��� ��������

��������������

• ������������ ������� ������ ���� �� ������� � ��)����������

• ��� ���� �zebowanie terenu,• �� ������� �����������

• � ������� ����� ��� �������

• ������� ����������

• ���� �������� �������� ����������� �������� ��������� ��� �������

• ���������� ���������� ������ � ������������ ��� �����

.��� � ���� ��� ������ ��� ������ �������� ��� $ ( ��� ������� ��� � ���� �a-����� ������ *�� ������ ������� $ ( � ���� ������� ���� �� ����� �� ��� ��o-wych.

'������� ��� � ���� ������� ������ � ��� ������� � ������� ��� ����� ��z-������� � ������ � ���� �� ���� ��� ��������� ����������

• ������ ������ � ������� ��������� � ����� ����� ���� ����������� �����������

� ����)��� ���� ����� ��� ������������ �������� � ���� ���� ��� ���������e-��� � �������� � ������ ����������� ���������� ���gania odbiorców,

• ������ ��������� �������� ���������� � ���������� ������������ ���������� �o-����� �������� ����������� ��� ��� �������� ���� ����� ���������

�������� ��� ������

• dostosowania rozdzielni do warunków zwarciowych,• ������� ����� ��������� ��� ��� ��������,• ����������� �� ��������

�������� �������� ��� ������� � �������� ������ � )��� ����� ���� ' ����e-������ �� � ���� �+ � '+ ���)����� ��� ����������� ������ ��������� ������� ���a-����� ����� ������� )�� � ���� ����� ����� ������������ � �� ���� ��� �����r-�� �� /��� 0�12 '���������� 3���� 2�� ���� ��425��� ��-�� -66� �������

Grupa Schneider 2��� ��� � ��7� %���������� � ������� � � ������ ++ ��� � ������

zindywidualizowany charakter.

Page 84: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

����������� ������ ���� � �� � ��zdzielni 85

'������� �� ������ ��������� ���������� ����� ����� �� �������� ���

na������ ���� ����� �� ����� �� � ����� � ������������� ��� ���wych� ������� ������ � ������� ���������� ����������� �������� ������ ��powiednieprzepisy i normy [18, 23, 24, 25, 58].

Aparatura i inne elementy konstrukcyjne rozdzielni, np. izolatory i szyny zbiorcze,���� ��� ������� ���� �� ������� �� ������� � ��������� ��������� ������ ���r-�������� 0�������� ���������� ��� ��������� �������� ��� ��� ��� ������� ���

����������� ��� ���� ������ ���������������

'������� �� ������ ������� ����������� ����� � )� �� �� ����� ������

��� ���������� � ������ � � ����� �� ����������� ��� ������� ��������� ���e-������ ��� ����������� ���������� � ������� ����� �������� � ���� ����� ��� ���

ograniczenia poziomu mocy zwarciowej, lub skrócenia czasu trwania zwarcia.1��������� �������� ��� ������ ��������� ������ ������ � ���������� ��� ���

��������� ���� ������ � ��� ��� ��� ��� ��������� %���������� ������� ��� �y-����� � ������ ������������� ������� ���� ������� ������������� �� � ��������

��������� ��� ��� ���������

0���������� ��������� ��� �������� ��� ��� �������� � � ������ ��� �����r-�� ������� ������ �� ���������� ������ �������� ��� �������� �������� � ���� � ����a-��� ����� ������� �������� ���� ����������� ����������� �� � ��������� ���

��������� ���� � ������ ��������� ����� ��������� �������� ������ � ��������� ���������i-�� �� ����������� �� ��������� ���� �������������� ��� ���� 0���������� ������� ���

uzy���� ��� ������ ����� � ����� �������� ����� ������ �������� � ��� ����� ��4

� �������� ������� � ������ ������������ ������������ ���� �������ików.���������� ������ �� �������� ����������� �� ������� ��� ���� ������� �������-

��� ������ �������� ��������� � ������ �������� ������������ ��� ��� �� ����-���� ��� �������� /������ �������� � ������7� ������� �������� �� ���������� � ���e-����� ������� � �������������� ������� ���� ���������� ������ �������� ���

�������� ���� ������� ���� ����������� ������ ����������� �������� ������� �����

�� �� ������ �� � ���� ������������ ������������� ��������� ������� ���emiania.6���������� �� ������� ������ ��� �� ������� � ������� �������� ������ ����-

���� ��� ���� ������� � ��������

%��������� �� ������ ��������� ��� ��������� ���������� � � ���� ��� �����r-�� ������� ������������ � ����� ����������� ������������ �� ��� ��������� ���y-����� �� �������� � ���� '+ � �+�

5.2. ROZDZIELNIE 110 kV

5.2.1. ROZDZIELNIE NAPOWIETRZNE

Rozdzielnie 110 ( ������ �� ��������� � ������������ � ����� ������ ����

���� ����)��� ����� ������ ��� ����������� � ������� �������� 8 ������ ��o-

Page 85: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �86

����� � ����������� ���������� �������� ����� ����������������� �������a-���� ���� ����������� � ��������� � ������������ ��� � ���� ##$ kV, oznaczona

symbolem KSU-3, opracowana przez Energo-projekt Kraków [90]. Schemat jej zamieszczonona rysunku 5.1. W stacji tej jest ���� 8 � �y-��������� ������������� � ������ ��������� �

po- ��������� ��� ���� �� ������� �����������

����������� � ���� .�1 � ����� ����������

� ������� 8#�

' � ���� .�14 ��������� ����������

����)��� ���� ������� ��� ���������� � ��4

���� ���������� ���� ����� ������� ���s-)��� ����� ��� ����������� ��������� �������

liniami 110 (� -������� ����czenie transfor-� ��� ��� ����� ����� ��������� � ������

��������� � ������ ����������� � ���e-rwie �������������� ���� ��0 ������ników���� ������������ ����� � ��������� ����� ����a-���� � ���������� �����������

Rysunek 5.1. Rozdzielnia 110 kV stacji typu KSU-3W stacjach typu KSU-3 instalowano dwa

transformatory �������������� � ��� �� ,� �� 9: ;(-� � ��������� �������� ���

����������� 1�������� ��� � ����������� ��� ������� ##$ ( ������� � ��a-������� ����� ����� ##$ (� � ���� � � ���� ���� ���������ana.

� ���� .�1 �� ������ ����� � ������ ��� ��������� � ������������ ' �� �t-�� ������ ������ � ����� ������� ������������� �� ��� ������ �������� �������h-��� ���������� ��� �� �� ������� ����� �� ����� /8:7� ;����������� � ������

�� ��� ������� � ������ ����)��� ������� ���������� ������� /� ����dem za-sobni���7 �����������

���� ��������� � ���� .�14 � )���� ��� � �������� ���� � ����������� ##$ kV,����������� �+� ����)��� ����� ��� ����� ���� ����tami pomocniczymi przedsta-����� �� ������ :�9 <#$� =$>� � ���������� ���� ����formatorowe stacji KSU/� ����������7 & �� ������ :� �

+����������� � ������� � ���� ��� �������� ������� �������� �������� �a-����� ������ ��������� ��� ������ ����� � � �� �� ����� ��������������

����� �� /����������� ����������� ����������� ��������� � ������������7

� ����� ��� ���)��������� ������� ���� ����������� ��������� � ������ �n-� ����� /����7 ����� �� � ����� � ��� ������� ��� ��� � ����� ;���� �������

������� ������ ����������� � ����������� ����� � �������� � ��������������

pola.

Page 86: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

����������� ������ �� �� � � � � ��zdzielni 87

Rysunek 5.2. Plan generalny stacji typu KSU-3 [10, 90]:1 – rozdzielnia 110

��� � � �������������� � � ��� �!"#�!� $�" �!"%� ��&!'(!� ��)&�#�*��+ � &��!"��(�"�!" �����*�!� , � &��!"��(�"�!" -��. �"/ �"#"���!!� 0 � ��%��1� �&��'�- 23&�4 � ��-�-#�����!�� 5 � �������������1 &����"2 *6���1(3� 7 � *!���� 89 – maszt antenowy,11 – stanowisko baterii kondensato�:*� 8� � #��&� �$*!"�#"�!�*�� 8� � &��"*: � %����*1;<=>?=?@<ABC D?EFG?@HIJ KLM N?OEOBCMIOHIJ KNOHA?=B A<=>PKFQ RIC S?NOHTIBU

• pozwala na uproszczenie projektu stacji ,• skraca cO<= VFE?@H B ?VABW< S?=O>HX

Page 87: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �88

• �������� ���� ���������� �� ���� � $"?:@ � � ����� �� ��������� �n-wencjonalnych,

• �������� ������ fundamentów,• ������� ��������� ��� ������

• �������� ����� ������ ����������

������ �(�( )��� ���������������� ����*� +,-�� � ����������� .%&� $&/

� ������� �� ��� ����������� ��������� ��� �������������� � ����������

������� � � ���������� � �����������

���� � ���������� ������� ��� ����� � �������� ����������� ' �����e-��� ���������� ����� ������ ��������� � ���������� � �������� ���� ��� �o-brze widoczna przerwa izolacyjna, podobnie jak w roz����������� �������������

��������� ���������

' ������ ������������� � ���������� �������� ��� ���� ����� �� � ��� ��

��� ������ A�������� � ����� ��� ����� ���� ����� ����� ���� ����bnie jak� ����������� poziomoobrotowych dwuprzerwowych� '�������� ��������� � ���e-������ ����� ����� ���� � ��� ������ � �� ������� �� ��� ������������ �����

poszczególnymi aparatami.

Page 88: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

����������� ������ ���� � �� � ��zdzielni 89

��������������� ������

����� ��� � ��� ���� ������ ��� � ���������� ��� �������� A������ � o-��������� ��dowy stacji 110 ( ������� ����� ��� �������� /������� �������7�

' ��� ��� � ���� ��� ��� ��� ����������� ��� ��� ���we, aczkolwiek architek-tura tych budowli – w tradycyjnym wykonaniu – ������� � ����������� ��� ���

tolerowana w miejskiej zabudowie.' � ������ ��� ������� ##$ kV jest stosowana aparatura przeznaczona do pracy

w warunkach napowietrznych. Teren po ������ �� ������ ���� � acji jest jednak�������� ������� ��� � ���� ������� ������� 1������ ��� � ����� �����������

��������� ����������� � ����� ����� ��� ��� ������ ���������� *����� �����i-������ ����� ����������� �� ������ � ���� ���� ������ ����� ����������� ��z-������� �������� � ��������� �������� � ����� ����������������� �������

B���� � �������� �������� ��� ����� ���������� ��� ������� ##$ kV stanowi� ���� �1'4##$� � ������� �������� 8� ���������� ����� Energoprojekt [10].

� ���� � ������ 9?C $ � ������� =�: � ������ ������������ ����� ���

������� � �������� ����������� ;��� � ��� ����� ������� ���� ��� ������� � �k-�� ����� ����� ������� ����� � ����� ������� � ������� ����)��� ���� �� ��� u-����� �� ����� ��� ���������� ���� �������� ������� ������� 0�������� ����)�r-matorów 110 ( ��� ��� ������� ��� ������� ���� ��� ������� %���������� ���

�������� ��� �������������� ��� ��������� ����������

� ���� �1'4##$ ��� ������ �������� �� � ���� ��� .�1� � � �� ����� ��� ��z-dzielcza 110 ( �������� ��� � �� �� ���� � ��� �� ����na na jednym poziomie.' ������ � � ������������ ������ ��� �������� � ���������� � ������������

������������ /���� � �������� ������������� ������� ���� ����������7� D� � ��

����������� ������� � ���� ��� ������� ���� ������ ����� ��� �������� o-�������� ��� ��������������

����������������������������������

'����� � ���� ��� �������� ������� ��� ������� �� �������� ������ ���

��� ����������� ��� ������� ��� �������� �������� � �������������� ��������

�������� ��� ����� ��� � ��������� � ��)��������

Wprowadzenie �������)����� ����� /�E6) jako izolacji ����������nowej i do-������ �������� ��������� ������ � ���� ##$ ( ���� � ���� �+ ��������� ���-���� �� � ���� � �������� ����� ����� ���� � ����� 1������ ������� �� �����������

�������� � ��� ����������� ������� ��������� ����� ��� � ����������� ���4

��������� ������������ � ������������� � ������ � �����

Rozdzielnie z �������)������ ����� �� ���������� �� ���� ���������� ��

���� �� ������������ ��� ��������� ���� � ����� ������������ ����������� ��4

����� ����� �������� � ����� �� ���������� ����������� �� ���������� � ���� ��z-���� ������ � ����������� ������������ �������)������ ����� � ���������� �i-

Page 89: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �90

�������� ������� ������� ������� ��� ��� ����� ������ A����� ������� ���

���� ���� � �� � ���� �� ������� �� �� ���� �������� ���������� ����������� ������i-��� ���� �� �������� ���������� ���� ��������� �� ��������� ���� A����� ��z-������� �� ���e���� �� �������� ����� ����������� ����� ��� ��� ���������

F�������� ���� � ���������� ������� ��� ������� ������ /������ �� ��y-����� ��� ������ ���� ��� ������ ���������7� ��� ������������ ���� ���� ���

��� ������� ���������� �E6 � ���������� ����� ���� � �������� ��� ��� � prak- ��� ��� ����� +���������� � ����� ��� ��������� $�9$"$�:: ;��� A��������� ����dzy������������� )���� � �������� ������� �� ���� � ���������� ��� ��� �����e-��� � ��)������� ���� �� �������� ����� ����� ���������� ����� #� "#�: ��r- ���� �������� ������������ ����������� ���������wodowego i fazowego [10].

Rozdzielnie z �������)������ ����� �� �������� ��� ������������ � ����� �o-���������� ������� /)���7 ���� ���������� �� ���������� � ����������� ��������

(izolacja jednobieguno��7 ��� ��� ������������ � ����� ����� �� )��� �� ����z-����� �� �������� ������� /�������� ����������wa).

%���������� � �������� ��������������� ���������� ��� ������ ��������������

� �� ����� ������� � � ����� �� ��� � �������� ������������� *��� ��� ���� ��o-����� ��������������� ��� ��� ����� ������� �����)������ ������ �� �� ����������

oraz bardziej równomierny jest roz��� ���� ��� ��������� +� ������ ���� ���

������� � ������ ������� ������

%���������� � �������� ������������� ������ ������� ������� � �� ��� ������

���� � ������ � ���

-���� ��� ���������� /���������� ����������� ���������� �������7 � ���� ����-dzenia w rozdzielniach z SF6 ������ ��� �� ������������ ��� ��������� � �������l-����� ������� ������ � ��� �������� A��������� ��� ��� ���� ����������� ������-����� � �������� ��������� ��������� ������������ ��� �� ��� ��� �����������

0���������� ����� ���������� ����� � ���������� �� ��� ������� � ��� ��� o-����� �������������� ������ ���������� � ������� ������� ���� �����������

� ��� � ������� ����������� ��� � ����� �������� ����������

����� � �������� ���������� � �E6 �� ��������� ������� ��������� ������j-����� +���������� �� ����������� ����������� � ������� ��������� /����������

system szyn zbiorczych, podwójny system szyn zbiorczych i ich modyfikacje).���� �������� ��� ����������� � ���������� ��� �� ��� �� ����������� � G9 ���

9 ���������� �� ����� ����� ' ������������� � �������)������ ����� ������ �

������ ��� �������� �������� ����� ����� �� ���������� � ����������

���� ����� ������� ������ � ������������ ��������� ����� ��� ��������� ���e-����������� �������� �������� ��������� �������������

Rozdzielnie z SF6 �� �������� ������� � ������������� �� ���������� � ������

�������� �����)��� ��� � � ������ � ��� ������������ �� ��kalizowane w bli-���� ���������� �� ��� ����������� ' ���� ��������� � ���wania krótkich odcinków����� �������� ������ ��� �� ���� � �� ����� ��������� ��������� � ��������

� �������� ������ �E6.

Page 90: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

����������� ������ ���� � �� � ��zdzielni 91

Stosowanie rozdzielni z SF6 ���� ����� �������� B���� � �������� ��� ������

��� ���� ����� ��� ��������� ����� ��� � ���������� ��� ������ ����� �o- �������� �� � ���� ������� ���� � ������� ������� ��������� .��� ��� ����

� ���� ������ ��� ��������� ������ ��� ��� � ���� ��� ������ � �������� �a-dycyjnym.

Stacje z �������)������ ����� ��� ��� ������������ � �������� ����� � o-��cych, których architektura na������� �� �� �������� �������� ��� � ������������

������� ������� � ������������� F��� � �������� ��� �� � ��������������

����������� ������ ������� ���������� ����������� � �� ��������� ������ )a-��������� � ������� +� ������ :�? ������ ������ ������� ������� �����������

stacji z SF6 [10].

������ �(�( 0����� ����*� �������* ��������� � ����� ���������������� �� �& 12 ����

i rozdziel��� %%& ���� 34+�5 � ������� �������� 6 7���������8 299:8

�: ��!���� ��������� : �����'* �����wy � ���� ������� ����*�; % ������������� ��'����

� ������������� ������ �������!� � ����������� %%& kV z SF6, 4 – roz�������� ��������� ���������

� ����������� ������� ��������� � ������������� " ������������� � ����� 7���������:

(wymiary w metrach)

a) b)

Page 91: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �92

���� ����� ������� � � �������� ��������� ���������� � �E6 ����� � )� �� ��

��� ����� �������� ���� ���������� ��� �������� ������ ��� � ���� � ������j-nym wykonaniu. Rozdzielnie z SF6 �� ����� ����� ������������ � ������� � ������

aglomeracjach miejskich.

5.3. ROZDZIELNICE SN

%����������� ���)��������� �+ � � ������ ��� �������� ������� ������� ����

������������ ��������� ��� ���������� ' ������ � � �� ����� �������� ���-��������� �������� ����������� ��� � � ������� �� ������

' �� ��� ���� ��� �� ��� ������� ����������� ���)����������� �� ������� ���

• ������ �������� ������� ����� �� ������ ������ ��� �������� ���� ����4

d�� ���� ��� ���� � ����� /������������ � ��� �� ��������� ������� �� ������� �7�

• ������ ���������� ����� ��� ������� ��������� � ����� ����� �� �������l-���� /������������ �����4 � �����������7�

• �������� ��� ��� �� �������� ����� ��������� � ������������ /������� ��

������� �� ������ � � ���7�

%����������� � ��� � ���� ��������� ������� � ��� ����� ��� � ���������niach ru-��� ��� ��������� ��� ������ ��� ��� ������)������� ��������

%����������� ������� � �� � ������� ����������� � ������ ��� ������������

���� ��� ��� ��� ������� ������� � ������ ������������� ��� ������ � �����e-������ ��������������� ����� ����� ���������� ��� ���������

%����������� ���)��������� ������ ��� � ���������� ������� �� ��������

������������� ���� � ����� ������������� /�������� ����)��� ������ ���������

����������� �������� ���� � ����7� ���������� ��� ����� � ��� ���� ������ó-��� ����������� ���������� ���������� �������� ��� ����������� ���������

����������� �� ���������� � ���� ���������� ������� ���� ��� ��������� ��������

��� ����� ����������� ���� � ���������� �������������� ������������� � ���i-��� ��������� � ����� ����� �� �������� ��������� � ������ �������

A������ � ������ �� ����� ��� ����� ������� ��� ����� ����������� ���������

��������� '������� � ���� �� � ��� ����� ���� ��� � ������ �������� ��������o-����� � ����� ��� ������� ����� � � ������ ������� ������� *���� ��� � �o-�������� � ������������� ��� ������� ������ ����� ��������� ���� ����j-����� ��� ������� ����� ����������nymi typami rozdzielnic.

'���������� ��������� ������������ ���������� ��� ������������� � ��������

��� �������� � ���������� �������� ����������� � �������������� �� ����� e-ryzowane przez:

• podstawowe dane znamionowe,• ��� ����� ���������� ���)� �������� ����� ������ ����� ���� � ��� �o-������������ ��� ������������� ��������� �� ����� �������ska (IPXX), ��o-����������� ������ ����� �������� ����� �� /������������ �����4 � ��������o-

Page 92: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

����������� ������ ���� � �� � ��zdzielni 93

��7� ������� �� ����������� ������ ���� ����������� ������ ����� ������� ����-czeniami i inne,

• ������ ������� ��� �������������� ��� ����� ������������ � ������������

przeznaczeniu,• �� ���� ������� � ���� �������� � ������� �� ��� ������� ��� �������������

� � ������� �����4 � �������������� � ������ ��� �� �������.A������ ����������� ���������������� �� ������������ � �������� ����� ����� ��d-

����������� � ���������� ��� ��� ���� ����������� +� ������ :�: ������ ������

������� ����� ����������� & ������������ %�49? ���������� �� '�������� < H>�

�� ���� �� �������� :�, � :�H & ���������� ����������� ���� ��������� � ����

transformatorowego dla wersji RS-24Jm [38].

������ �(�( ������������ *������������ ���� �,���

' �������������� ��������������� ����� �� ����� � �� ����� �������� ��

��� ������ ���� ����������� ����������� �������� ��� � ���������� ' ���� ��z-����������� ��� ��� ������ ������� ������� � ��������� ��������� � ����� ���o-������ ��������� � ����� �� � ���� ������������ ��� ����������� �������� ����

�������������� ����� ��� ������� ���������

%����������� ����� ��������� ��� �� ������� � ������ � ��� �������������� �y-����� ��� � ������� � ���������� ����������� ��� �� ���� �����������

%����������� � �������� ������� ���� ���������� �������� ��� �sowanie� ��������� ��� ��� ������ ����� �������� �� ������ ������������� ���������

�� ����������� ����� +���������� ��� ��� �������� ������ ������ � ��� ���

������������ � ���� ����� ��� ���������� ������ ���mionowych, lecz o poje-������ ��� ��� ���� ����������� � � ���������� �� �������� ���� ����o-wszechnione.

Page 93: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �94

������ �(�( ������������ *������������ ���� �, ���<� 7���� �������:8

�: ���� ��������� : ���� � ���e�'*; % ���������� � ��!���� � ����

������ �("( ������������ *������������ ���� �, ���<� 7���� ����������������:8

�: ���� ��������� : ���� � �����'*; % ���������� � ����� �������������

3 – uchwyty uziemiacza, 4 – uchwyty kablowe

a) b)

a) b)

Page 94: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

����������� ������ ���� � �� � ��zdzielni 95

;������� ������ �������������� ��� � ����� ������������ ���� ���� ����� �o-��� ����� ����� ���� ����������� � ������ ���� �� ������ ����� ������ ������

decy������ � ������� ���������� ��� �������������

' � ������ ��� �������� ������� � ������� ���� � ��� �� ��� ������������

� �������� ����� ����� ������������ ����������� � ������� � ���������� ��� e-mem szyn zbiorczych niesekcjonowanym lub sekcjonowanym. Na rysunkach 5.8 i 5.9������ ������ �������� ��� ��������� ������������� � ������� ��������������

������������� ������������ ����� 2�� ���� ��42���� ��-� < :� ,>�

������ �(#( ������������ ����������� ���� �,�%�� 7���� �������:8 �: ���� ��������� : ����

i przekrój; 1 – izolator przepustowy, 2 – izolator wsporczy, 3 – izolator reaktancyjny, 4 – izolator��������������������� � �������� ��'������� � �������� " ��������� ��������

# ��������� �������o��� $ ����� ������������� %& �� �����������

' �������������� ������������� ����� ����� �� ��� ���������� �� �������

� ��� ������������� ����� ����������� �� )������ �� � ����� & �� �������

������ /�������� ����7� F����� � ��� ��� ������� ���� ���������� ���a-������� � ��� ������� ����� ������� ����� ��������� ������� ���������� ���k- ������ ������� ������� ��� �� ����� ����������� ��� ��� ����������������

' �� ������ ���������� �� �� � ������ ������� ������� � ��� ������� �� ����r-wowym.

a) b)

Page 95: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �96

' �������������� ������������� � ���������� ��� ��� ���� ���������� ���

� ����� ��� ����������� ���� ������� � ���� ��� ����� �������� � ����������

������� ����������� %��� ���������� ��� ������ ��������� ����� ���������� �����-��� ������ � ���� � ������� ���� ������������ ������������ ��� ��� ���������

� ����� ������� � ������ ������ ����� � ��������� ' � ���� �������� ����� �u-���� ��� ������� � �� ����� ���������� �� ��� ����� ���������� ��� ������

����� ��� ���� ��������� � ������� � ��� � ������� ' � ���� ����� � �� o-��� �������� ��������� � ����� ��������� � ���� ����������� & � ����� ������

�� �������� ����������� ��������� ��������� � ���� ������ ��� ����������� �y-montowania go z rozdzielnicy.

������ �($( ������������ ����������� ���� �,�%" 7���� �������:8 �: ���� ���������

b) widok i przekrój; 1 – izolator przepustowy, 2 – izolator wsporczy, 3 – izolator reaktancyjny,4 – izola��� ��������������������� � �������� ��'������� � �������� " ��������� ��������

# ��������� ����������� $ ����� ������������� %& ���������� �������=�

11 – zabezpieczenie

' �������������� ������������� ����������� � ����� ��� ��� �� ����� ���k- �������� � ������������� ��� ������������� � ������ ����� ���)� ������������

���� ����������� ������������ ��� ��������� �������� �������� ��������� ����e-niowych itp.

a) b)

Page 96: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

����������� ������ ���� � �� � ��zdzielni 97

%����������� ������������� � ����������� ������� ��� ������� ��� jedno-������������� �� � ������������������ ' �������������� �������������������

����� �� ����� � �� ���������� � ������ ���)�� ������������ /���� :�, � :�H7�

W rozdzielnicach ������������������� ����������� ������� �� ���������� ����e-������ ������������ ����������� ����� ��������� ����� �� ������� ������ � ����

/���� :�! � :�=7� '����������� ����� ����������� ��������� �������� ���� ����

�������� � � ����� ���� ��� ������� ��������� �� � �� ���� ��� ���� ���� ���e-������� ����� �������� ��� �������� ��� ��������� �������� ��������� ��� ������e-��� �� ���� ���� ������������ ��� ���� �� ����� �� ����� *���� ��� ��������

konstrukcji ������������������ ������� ������� ������������� ��������� ��z-dzielnicy.

' �� � �� ������ ����� �������� � ����� ��� ������������ �+ � �������)������

����� ��� ��������� %����������� � ������� ����������� ���������� � �� �����o-���� ����� 0�12 '��������� ���� ���� ��������� )��� ������ ��� �� ���4

nicznej (ABB, Siemens, Grupa Schneider itp.).W rozdzielnicach z SF6 ����� �������� � ��� ��� ����� � �������� ��� � ���������

zamk��� ��� ���������� � �������)������ ������ %����������� � �E6 �� ����������

� ��������� ��������� ��� � �������fluorkiem siarki.+� ������ :�#$ ������ ������ ������� ����� ����������� & ������������ Roto-

��� �E ���������� ����� 0�12 '����������

Rysunek 5.10. Rozdzielnica z ������ofluorkiem siarki typu Rotoblok SF�� �������� �� �� 7���������8 >)-3 ?��������� ,(2(: .�#/

Page 97: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �98

0� ��� �(%( )��������� �������� �'� ������������ Rotoblok SF [68]

Schematelektryczny

SchematelektrycznyWidok z frontu Widok z frontu

SL2(pole liniowe)

ST2(pole transformatorowe)

SS1L����� �������� � ��� ���������� ���� ������� � ����� �������

SS1P����� �������� � ��� �������

��� ���� ������� � ������ �������

SSP2L����� ������������������

� ��� z������ ��� ���� ������� � ����� �������

SP1(pole pomiarowe)

Page 98: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

����������� ������ ���� � �� � ��zdzielni 99

Rozdzielnica %� ���� �E ����� ��� � ������������ ���� � ���������� �������

������ ���������� ����������� ��� ��� ������ ������ � ����� :�#� ' ����

���� ��� ������� �� � ��� ������������ ���������� ���� �E6 � � ��� �������� ���

����� ��� ����������� 0�� ������� � ������������ ����� �������� ����� ��� �������o-wej w SF6 ������� � ������ � ���� �� ���������� ���������� � ��� �����������

������������ ����� ����� ����� � � ������� & ��� ��� � ��������� �� ����������� i-��� ������� ��������� ������ ������� ������������ ����� ������������ ��

��������� � ������ ������ ��� �� ����� ����� ���� ����������� �� ������� ��w-������� � ���������� �������� ����� ������ *���� ����� ���� � ����� ���������

��������� �������� � �������� ����� ����� ������������� � ���������� ��������

kablowymi.Pola liniowe rozdzielnicy %� ���� �E ��� ��� ���������� � ����� ���������

;������� ��� ������ ��� ������� ����� ������� �� ���������� �� ����� ��

systemami sterowania i nadzoru, z ������� ���� ����� ���)��������� ����� ���� �o-��������� ���������� � �� ���� ����)��� ����� ��� ��� ���������� � ����

������������ ������������ ������ ���������� �����

���������� ����� ������ -66 ������������ 0IA � ����� ��� ���� �������

������������ � �������� ������ �E6. Na rysunku 5.11 przedstawiono klasyczne roz-�������� ���� ��������� � ��������� � ���� ������������ <#$>�

a)b)

Rysunek 5.11. Rozdzielnica z ��������������� �����

���� >@5 �� �������� %�A�� kV (producent: ABB)7���� �������:8 �: ���� ��������� : ����;

% ������ � �� �������������� � ����� ����������

� ��*���������� ������ ��������� � �����

���������� � ������� � ����� � ���������

�������� " ��� ���� �������������� # ��������

��'������� $ �������� ��'*��������owy,10 – szyny zbiorcze

Page 99: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �100

Intensywny rozwój rozdzielnic SN z �������)������ ����� ��� ����������� ���

������� ���� ��� %����������� ��� ����� ������� ��� ����� ������ ���� �����e-����� �� �������� ���� ����������� �� ������ ���������� ������ ���� ���������

���������� � ���������� ��� ��������� ��������� ������ ������� ���������

��������������� �������� �������� ��������� ���� ������ ���� ���������

�� ������� ������� � �����������

W rozdzielnicach z SF6 pierw��� �������� �������� ��� ������� ������� ��

10 latach eksploatacji.%����������� ���)��������� �+ �� ������� �� ������� �� �������� �� H�9 ��

36 (� ���� ��� ����������� ��� �� ��� ��� ����� �� #H�: kV i 24 (� ' ���� ��

�� ������� ������������ �����4 � ������������ �����4 � ������������������ � ���e-dynczym i podwójnym systemie szyn zbiorczych, o izolacji � �������� ����� ����

z �������)������ ������ � ��� � ������� ������ ������� ��� ����������

%����������� � ��� ������� � � ����� ������� ����� ���������� ��������o-wymi od IP00 do IP64. Pierwsza cyfra przy symbolu stopnia IP (International Pro-tection7 ������� � ����� ������� ����� ������ ����� � �� ���� ����� �� ����

����� ����� � ����� ������� ���� ����� ��� ��� �� ������ ��������������� ����

����� ����� ������ � ���� �� �������� � ����� <9!>� +� ������� � ����� ����o-ny na poziomie 0 oznacza brak takiej ochrony, na poziomie 6 oznacza natomiast������� ������������� ���� ���� ��� ��� ��� ����� ����� �������� +��� �

������ �� � ����� ������� ����� ����� �� ������� � ����� ������� �� ������� $

������� ��� ���� �������� �� ���� �� ������� ? ������� ������� ����� �����a-� ���� /������� ���� ������������� �� ������� � ��������� ������ ��� �y-������ ���������� �� ��7�

*��� ������������ �� ��������� � ���� ����������� ���)����������� �+ �o-����� �� ����� ��� ����� ����������� ������ ��� �� ���������� ������� ����o-� �������� � �������������� � ������������� ��������� )���������� � ������

inwestora.

5.4. PREFABRYKOWANE STACJE SN

����� ��� �������� ����� ����������� ������� �������� ������ � ���������� ��

�������� �� � ���� ����)��� ������� ��������� �������� ,"9$ (� ���� ��� $ kV,o mocy od 250 do 1000 kVA.

A������ ������ ��������� � ����� ��� � ���� ���)���������� �� ������� � ���o-��� � ��������� ������� ��������� ' ������ ����� �������� ������� ��� �������

��� �� �� ������� � ���� �� ��� ������� ��� ����)��� ����� �����)��� ��� ��

������� �� � ���� �� ���� �� ����� ������� �� ������� ����� ��� ����������

transformatorowym.' ���������� �� ������������� ��������� ��� � ����� ������� ����������� ���e-

������ ������� ������� ���� ����������� ������������� /��� ��������7�

Page 100: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

����������� ������ ���� � �� � ��zdzielni 101

���)��������� � ���� �+ �� � ������ �� ������� ����� ����� ��������� �����

������������� ��� +����� �� ���� ���� 0�12 '��������� ��-�� 2�� ���� ��4

-Eksport S.A., 2�� �������� ��-� ������������� �� � �� ������� ����� � ���� ���s-)��� ������� ������� ���� � ������� ����� ���� ����������� � ������� ��o-���� � ����� �������������� � ������� ����������� )�� ���� ������ ' � a-����� ��� ��� ����� ��� ���������� ����� ���� ���� � ���������� ����� ���������

���������� ������������� �� ������ ��� �� ����������� *��� ���� �������� ��� ��

������������� ������� ����� ������� ����� ���� � ���� � ��� ��� � �sowane������� �� ������ ����������� �� � � ������ ��������� ��� ����������� �� � ��

miej���� ����� �� �������������.���� � ����������� ������������� � � � ������ �)����� �� ������� ��� y-

��� �� ��������� � ���� ����)��� ������� �������� � ������ ������ � ���� �

�� ��������� � �������� �� ������ ��� � ������� �������� ��������� ����d-stawiono na rysunkach 5.12 i 5.13.

Rysunek 5.12. Kontenerowa stacja transformatorowa w obudowie betonowej typu MRw-b1 20/630(produ����8 >)-3 ?��������� ,(2(: .�#/

2�� ���� ��42���� ��-� �� ����� � ���� ���)��������� ������� � ������

���������� �� '�������� � J��������

'� ������� �� '�������� �� ������� � ���� ����)��� ����� ��� ..049?G, $

/�.F4#$$$7 � ������� ��������� ���� � ���� ������� � �������� � ������� B��

����������� � ����� ����)��� �� � ��� �� , $ kVA, jednopolowa rozdzielnica SN���� ������������ ������������ ��� � ���� � ��� ����� ������� �� ��������� ������y-����� ����� � �������� � ������� �� ������� � �������� �� 9?$

2.

Page 101: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Rozdział 5102

Rysunek 5.13. Kontenerowa stacja transformatorowa w obudowie aluminiowej typu MRw 20/630-3(producent: ZPUE Włoszczowa S.A.) [48]

Na rysunku 5.14 przedstawionoschemat zasadniczy tej stacji , a na ry-sunku 5.15 – jej rzut poziomy wrazz przekrojem [47]. W wykonaniu stan-dardowym w polu transformatorowymzastosowano powietrzny rozłącznik

bezpiecznikowy typu NALF, a w po-lach liniowych nn – 7 rozłączników

bezpiecznikowych typu SLBM 400Alub 630A.

Rysunek 5.14. Połączenia kontenerowej stacji

transformatorowej typu KKZ-24/630(TKC-1000)

(producent: ElektromontaŜ-Eksport S.A.

Zakład Produkcji Urządzeń Wrocław) [47]

Page 102: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

����������� ������ ���� � �� � ��zdzielni 103

Rysunek 5.15. Rzut poziomy i przekrój kontenerowej stacji transformatorowej typu KKZ-24/630 (TKC-1000)(producent: 3������������3����� ,(2( >���� )�����*� -������� ?������: .�"/

Kontenerowe stacje transformatorowe typu KPW5-24/630 i KPW7-24/630, rów-���� �� ������� �� '��������� �� ������ � ����� ������ ����� �����������y-� �� ��������� ������� ��� ������ ��������� ��������� � ��������� 0� �������

�� ������ ��� ������ � ����������� ������ ��� �� ��� ����a��� � ��� �� zabudo-��� �������� '���������� � ���� .�':49?G, $ � ����� ����)��� �� � ��� ��

630 kVA, trój- lub czteropolowa rozdzielnica SN oraz dwunastopolowa rozdzielnica nn.B�� ������������ �+ ������ ��� � ������� ������� ������������ ��� %3F � ����a-��� ����� ���� ��� F�F4( � �������� ������ �E6. Obecnie w tych stacjach producent� ����� ����������� ������ ������������ �+ ��� %�49?B ��� ������������ �����o-wane przez koncern ABB typu SafeRing i SafePlus. Stacja KPW5-24/630 jest przy-stoso���� �� ��������� ����� �������������

Na rysunku 5.16 przedstawiono schemat zasadniczy tej stacji, a na rysunku 5.17– rzut poziomy obu omawianych typów stacji KPW5-24/630 i KPW7-24/630 [49].' ������������ F�F4( ���� ������� �� ���������� � ���������� � �������� ������

SF6, a pole transformato���� � �������� ����������

' J������� �� ����� ��� ��� ���� �� ��������� � ���� ����)��� ��������

oznaczonych symbolami STMC, STLm-l, STLm-2, STLm-2b, STLmb, STLmb-3,STLmb-5, STLmb-6 i STLmb-8 [74–80].

� ���� ��;F �� ������������ �� ��������� ������� ����������� ��� ��������

publicznej i innych. Stacje oznaczone symbolem ��;F4 ����� �� ��������� �����a-nia placów budów, a ��;F4� ������� �� ��������� ������� ������������

� ��������� ������� ���� %����������� ��������� �������� ��� ��� �����4

��� ���������� ������������ ������� �������� �� ���� ����4 ��� �����������������

�� �� �� ������� � ���� ������ ��� ��; � � ����� ������� D�#$ � D�$$� ������a-

Page 103: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �104

����� �� ��� �������� � ����������� �������������� ����� ���� ������������

������ � ���� /���� ����)��� ���� ������������ �+ � ������������ ������� �����-���7 ��� ��� ��� ������ � ����� ������� � ���������� �� �� ���� � ���������� �y-��������� � �� �� � � ����rów pomieszczenia.

Rysunek 5.16. Kontenerowa stacja transformatorowa typu KPW5-24/630 (IN10C-5)(producent: 3������������3����� ,(2( >���� )�����*� -������� ?������: .�$/8

�: ��!���� ���������� � ������������ ,B ���� C0C�

: ������� ����������� ������������ ,B � ����emie RGC

;��������� ��� � ���� ����)��� ����� ��� ��J ��� ��� � ���wane w����� ������� ���������� ����������� ����� ����� ������ ��������� �

����owiskowym.Stacja ��J4� ��� ���)���������� ��������� ��� � ���� � �������� � ��o-

���� ������������ �� ��������� ��������������� ��������� � ����� ������� 9$ kVi 15 (� B�� ����������� � ����� ����)��� �� � ��� �� , $ kVA, trójpolowa roz-dzielnica SN oraz �������4 ��� ���������� ������������ �� � ����������� ��z-����������� <H=>� %����������� �+ ����� ��� � ������� ���� ����)��� �������

� ����� ��� ���������� � ����� ��� ������� ���������� � �������� ����� �����

� ���� ��J49 ����� ��� ������ ����� � � �� � ���� ��J4#� �� ����������

�� � �� ��������� ��� ��� ������������ �+ � �������� ������ �E6 � ��������

a)

b)

Page 104: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

����������� ������ ���� � �� � ��zdzielni 105

� ���� ����)��� ����� <!$>� ' � ���� ��� ��� ����� ������� ������������ � sze-����)�uorkiem siarki produkcji firm: Merlin Gerin z Grupy Schneider, ABB, AEGi Siemens.

Rysunek 5.17. Rzut poziomy kontenerowych stacji transformatorowych typu KPW5-24/630 (IN10C-5)i typu KPW7-24/630 (IN10C-7)

(producent: 3������������3����� ,(2( >���� )�����*� -������� ?������: .�$/

Stacja ��J� ��� ���)���������� ��������� ��� � ���� ������������ �� ���i-����� ��������������� ��������� � ����� ������� 9$ kV i 15 kV. Stacja ta jest przy-� ������� �� ������� ����������� �� ��������� ��� ���� ����� �� � ����� A������

� ���� � ����� ������� ���)��������� ��� ����� ����� ���� ��������� ���

� ���)����������� �� ������� ���� � �� ������� )������ �� ' �����������

stacji ��J� �������� ���� ����)��� �� � ��� �� , $ kVA, trój- lub czteropolowa������������ �+ � ����������� ���� ������ ������� ������������ �� � ���������a-mi bezpiecznikowymi [74].

� ���� ��J�4 ��� ���������� � ���� � ������� � ���� ����)��� �������

� �������� �� ������ ���������� ����� 2�� ���� �� J������ ' � ����� ��

1 – transformatordo 630 kVA

� � ������� � �� ����� � ��owe

4 – tablica aparatowa 5 – SLMB-400A/630A

maks. 12 szt.lub SLK

� � ��� � �������K 158 LR

� � ��� � �������K 400 TB

� � ����� ���������� �RGC/CTC

9 – izolacja dodatkowadla klasy A60

10 – otwór do zasilaczaawaryjnego

11 – zdejmowalny prógdolny

12 – drzwi ze szczelinamiwentylacyjnymi

� � ����� � �����•

���� ! ��� �� ���� ����� � �� "�������

���������� � #$# ������� %��������rozdzielnicy RGC.

�������& ��� �� ' ( )*+, � �� ��� ������ owym

Page 105: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �106

���������� �������� ����� ��� �� �� ���������� �� � ��������� ��� �������l-���� �+ � �������� ������ �E6 [75].

� ���� ��J�4: ��� ���������� � ������������ ������������ �+ � �������� � ��o-����� ����� � ����������� ����������� � ����� ��� ��� ������� <H,>� ����� ���

elementy wy��������� �� ��� ��� �� � � ���� STLmb.0�12 '��������� ��-� ��� ��������� � ������ �������� � �� ���������

� ���� ����)��� ������� �+G��� ' ������ �)����� � ������ ?$ ������� � �����

'���� ���� �������������� ����� � ������ � ���� ��� ;%�4�� ��� ������� � 9# ���-nych wariantach, oraz stacje typu MRw, realizowane w 9 wariantach. Oprócz wymie-�������� 0�12 '��������� �� ����� ������� � ���� ���� Minibox, WST, PST orazZK-SN/TPM [48, 51, 52].

Stacje ;%�4� �� �� �������� � ����� ����)��� ������ � ��������

�� ������ � ����� ���� ��� ���� �������� ����� ������� �� �� ����������

� ������ ������ ��� ������4������� ���� ��������� �������� � ������� �������e-����� ��� ���������� ���� � ������ ������ ������� ��������� � ���� MRw-b�� ������������ �� ��������� ����� ����� ������� ������������ � ��� ����

������� ���������� � ������� ������������� ;��� ��� ����������� ��� ��l-�� � ������ � ���� �� ���������� ��� ���������� ���� �� ��������� ��������� ���

������� ����������� ������ � ���� ���������� � � ���� ������� ���� �����

����������� ������������������ %���������� � ���� ����������� �� ������ � �d-���������� ��� ����������� ���������������� ����� ������ ��� �����������

MRw-bpp.Stacja ;%�4� ��� �� ����� ��������� ��� � ����� ������� �����������

� ����� �� )������ �� ����� ������� � ������ ' � ��������� �������� �����a-���� ��� � ����)��� �� � ��� �������� �� , $ kVA do 1000 kVA, rozdziel-���� �+ ��� Rotoblok, %� ���� �E� ��; 9? ��� ��;4F ���� ������������ nn typuRN-W, RT-W lub PRW [48].

Na rysunku 5.18 przedstawiono rzut poziomy i schemat standardowej stacji typu;%�4� 9$G, $4 G � <?!>� B�� ����������� � ����� ����)��� �� � ��� �� , $ kVA, ��������� ������������ �+ � �������� ����� ���� ��� %� ���� ���� �������������o-wa rozdzielnica �� � ����������� ��������������� %����������� �+ ��a�� ���

z jednego pola transformatorowego i dwóch pól liniowych, w których zastosowano���������� � �������� ����� �����

Na rysunku 5.19 pokazano rzut poziomy i schemat stacji typu MRw-b 20/630-4/5P,�������� ������������ ��� ���������� ������� <?!>� 0��������� ������� ������ ��

��� �������� � ���� ������������� ������������ �+ � �������� ������ �E6 typu Roto-��� �E� %����������� �+ ����� ��� � ������� ���� ����)��� �������� ������� ����

pomiarowego i trzech pól liniowych.Stacja ;�����5 9$G, $ ��� ���������� �� ������� � ���� ����)��� �����

� �������� �� ������ � ������� ����� ���� ����� � ���� ������������ �����

0�12 '���������� B�� ����� �������� �� ���������� � ������ ��� �������� �����

i przeznaczenie jest analogiczne do stacji typu MRw-b.

Page 106: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

����������� ������ ���� � �� � ��zdzielni 107

���

��� �

��������

��� �

��������

���

���

���

������ ��

��

��� ���

� � � � � � ��

���

���

���

���

���

���

���

���

��� ����

�����������������

��

� ����� ����������� ��� ����

� �� ����

��� ��� ��

��������

��������

���������

���

���

��������� �� �������������� ������� ����������

�� �� �������� �� ! ������� �� �"#$ ���%

&'()�*+ ,�& -- .�

���

��� ��

��������

�� �������� ������ �������

�/�� )

�������

�������

����� �����

��

��� �����

��

����

����

���

����

��������������

�������������

����� �����

����

���

���

����

�������

���

����

�������

��

��

Rysunek 5.18. Kontenerowa stacja transformatorowa typu MRw-b 20/630-3��������� � �� ���������� ����� ���� �� ��� ������ ! "� ��#��� ���������

a)

b)

Page 107: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

$������� %108

������ ��

��

��� ���

� � � � � � ��

���

���

���

���

���

���

���

���

��� ���� �

����

�����������������

��

� �� ����

��� ��� ��

������

������

�������

!"��#$ %� && '�

���

��������� �� �������������� ������� ����������

���� ���� ����

���

����

�������

�������

!"��#$ %� && '�

����������� �� ���� �������� �����

����

�������

���

����

�������

���

����

�������

���

����

�����

��

���

���������� ���

()*+*������� �� �,-. (��/

��� ��� ���

����� ��� ��������� � ��� ���

�������

�������

�� �������� ��

���� ������� ��

�������������

����������

��

� �����

��

��

Rysunek 5.19. Kontenerowa stacja transformatorowa typu MRw-b 20/630-4/5P��������� � �� ���������� ����� ���� �� ��� ������ ! "� ��#��� ���������

a)

b)

Page 108: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

����������� ������ ���� � �� � ��zdzielni 109

Na rysunku 5.20 przedstawiono rzut poziomy dwóch wersji stacji �������� �����-�� �� � ���������� ���������� �� � nn w stosunku do transformatora, i schematstandardowej stacji typu Minibox 20/630 „a(b)”/3(4)G [48].

���� ������ ������ Minibox transformator o mocy do 630 kVA, trój- lub cztero-������ ����������� �� � ������� ������ ��6 ���� ��� ! ���� ���� ����������

rozdzielnica �� � ���"����#��� ���������#�����$ � ���� ���� ��% ���� ��������

rozdzielnice z �����&����#��� ���#� �����#�� &���' Merlin Gerin z Grupy Schneideri ABB.

Stacje �(� � #������������ ������ ���� &������������ � �������� ����i-������ � ����������� #��������� �� "���$ ���� �� ����� � �� � �"���� � ����

#������ ��� #������)������������ ��������� ������� � �#"����� ������������� ���

������������ ���� � ���� #������ �� #���� �������$

Stacje �(� � ����������� ������ � �� �#�� �� �� ������ � ������� ���k-������ ������� ���������� ���������� � ��� ������ ������ � ����� ��� z-#������� � ��� ���� � ����� ������� #��� ���� ���� � ��#"��� �����y- "����$

����� ���� ���� � ���������� �� ���� � ���� ��������� ��#� #��������� �y-�� �����$ �� � ��������� �������� �� � ������� ���"������ #���� ��� nn, insta-���� ����������� ���� � �������� � ���"������ ���� &��������$ � �����������

wykonaniu stacja �(� �� � ���� ����� � ����� ��� ��� ���� &�������� � mo-cy maksymalnej od 630 kVA do 1000 #*+� ����������� �� ���� Rotoblok, Roto-���# ��� ��� ! ��� ���), ���� ����������� nn typu RN-W, RT-W lubPRW [48].

Na rysunku 5.21 przedstawiono widok elewacji frontowej, rzut poziomy i schematstacji typu MRw 20/2×1000-5”P”, najbardziej rozbudowanej w omawianej grupie[48].

����� �� �� � ����������� �� �������� #������ � ���� ����$ -�� ���� ������

������� ���� &�������� � ��� �� ./// #*+� ����������� ����������� �� � ����a-�� ���������� ���� Rotoblok oraz rozdzielnica �� ���� 0()� � ���"����#��� ��z-������#����� � ������ �� ������������ �� ������� ���� ����$

(���������� �� #"��� �� � ��� �� ���� &������������ ��� �� ��������

� ������� ���� �����"������ � #���� �� �� ����� ���"����#� � ������� �o-��������$

� ����� ����������� ���� #�� �� ������� �� 1/ #* �� ��� �� ��� ������

������ ���� "�����$ �� ������ �� �� ������ �� ��"����# � ���������#��� ���

���"����# � ���������#��� ���� ���������#� �������%$ (���������� �� #���� �����-��� ���������� ���#�� ���������#� ��� ���"����#� ���������#��� ������������ceposzczególne linie sieci rozdzielczej ��� ���� ��� �� � #����� ����������� ���y-#���� �� #���$ � ����� "������ �� ������ �� ���� &�������� � ��� ��

400 #*+� �����#��� �� 21/ kVA.�� �� ��#� 3$ ����� ������� ����#"����� ���� "����� ���������� �����

0�45 �"� ����� �$+$ 6718$

Page 109: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

$������� %110

Rysunek 5.20. Kontenerowa stacja transformatorowa typu Minibox 20/630��������� � �� ���������� ���� �����

a) rzut poziomy wersji „a”,b) rzut poziomy wersji „b”,

c) schemat zasadniczy

a) b)

c)

Page 110: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

����������� ������ ���� � �� � ��zdzielni 111

Rysunek 5.21. Kontenerowa stacja transformatorowa typu MRw 20/2×1000-5”P”��������� � �� ���������� ����� ���� �� ����& �'����(� )������(! "� ��� ������ !

c) schemat zasadniczy

Page 111: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

$������� %112

$ ����& %�**� ������� ���(� ����)��������� � �������� �� *+ kV��������� � �� ���������� ����� �,-�

(wymiary w centymetrach):a) typu STS-20/100 o mocy znamionowej transformatora do 100 kVA,

b) typu STSR-P o mocy znamionowej transformatora do 400 kVA

��������������������������

(���������� �� #���� ������� ����� ���� ����������% ��������� #�� ���#�j-��� ���� �� � ��#������ � "�� ���� ������ ��� ��������$ � �����#� � ���

� ������ ��������% ����������� ������"� ��� ���������� ��� #���� ����� #��)

teriów.� ����������� ����#� �� ������" ���������� �� #���� ������� �� ������� ��'

• przeznaczenie i zastosowanie (rozdzielnice energetyczno-dystrybucyjne, przemy- "���� ��� �#������� ���������� "�����9�

• &��#�� ��"����� � ���#��������������� ��� ����������� :����������� �"����

������"���� ���������) �����#���9�

a) b)

Page 112: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

����������� ������ ���� � �� � ��zdzielni 113

• �� ��� #�� ���#�� :����������� ��������� #����#���� ��&���9�

• ��������% �� ��"��� ���� &������ :����������� ���������� ���������zne),• ��������% ������� ������ :����������� stacjonarne, ruchome),• �� ��� �� ��������"� ����������� :� �� "��� ����� ������� � �� "��� ��u- ������9$

�� ������� ������� ���������� ���� ���% �� ��� �������� ����"��� #�� �&i-#���$ �� ����#"�� � ������� ��������� �� ������ � ����� ���#�����������z-��� ���������� ��&���� ����� ��#���% ������"� � ��������� ��'

• konstrukcji szaf (rozdzielnice szkieletowe, bezszkieletowe),• �� ��� ������� ��������� ����������)���������������� :����������� ����o-�"������ ����"�����9�

• ������"� &��#��������� ��&� ����������� :����������� �������������"����

�������������"���9$

;����� �� ���#� #������� �� � �� ������ ������ ����� ���� ���������� �i- #���� ������� ������� �� ������������ #������� ��� ��������� ��� �� ���n-���� ���������� �����#������ ����� ������# �� #������ ������ ���#��������z-nej. Z ���� �� ������� ������������ ����������� #�� ���#���� ��� ����������

przedstawiono w formie ograniczonej.(���������� �������� � �������� �� �������#�� ������ �������#�������

������� .// +$ ��� ������ �� ��� �� �� � ����#��� ��������� "����� ��#��

��# �����#� ��� �#����� �#�"�� #���� � ����� ��� �� ��#��� �������#��� �����

odbiorów.� ����������� ��������� � �� �#�� ������� :�����#�� ��"����#� �� ���������

��"����#� ��������������� ���������#� ���$9 � ��������� �� ������ ������a-���� � �������������� ��� #� ������� �� �� ��� ��� #���� � �������� ��"��e-��� � ��#������� ���������� � ��"�� � �������� �3 ��

2$ ������ ������� ��%

��#������� � ������ � � ����� ��������� ���� ����� � #����� ��� �� ����

� ����#����� ������#��� � ��� ����������� �� ���� �� ���� ������ ��� �a-������$ � ������ ��� #�� ���#��� ���������� ���������� � ��� ����# �����

��������� ��� ������������� � ������������� �� ��� �� ������� ��&�# � ���e-���"� ���������������� � ���� � "�� ��� #� ���� �� ������ ���������#� ��"�z-nikami instalacyjnymi.

�� �� ��#� 3$ 1 ����� ������� ����#"����� ����������� ����������� ���������

6278$ ������� �� ����������� ��������� (<). "���� �� �������������� ��� �����d-����� �� ������ ��������� �������� � ����������� ���� ������ ���� �� #����������

pomiaru energii elektrycznej. W szafce blaszanej jest umieszczona przesuwna, napo-wietrzna rozdzielnica tablicowa.

(���������� #����#��� � �������� �� ���# �� ������� ����� ��� �����o-��$ ��� ������ �� ��� �� �� � �#"���� �� #���� ������� ����� ������������

� ��"���� � ��"� ��� � ����#��� ������ "���� � � ����� ���#�����������z-���$ ��� ������% �� ������ ���� ���� ���������� ����#� � �� �����$ ������ ��

���' ��� ���� #�� ���#��� ����# ���� ��������� ��� �� "���� �������#�� ����a-

Page 113: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

$������� %114

��� "�����% ������� � ����������� ���������� ���� ��������% �� ��������� �e-������� � ������� #��� ���� ��������% �� ������ � ����� ������� ����o-�� ������$

$ ����& %�*-� $������'���� "����'��� �� $./0��������� � �� ���������� ����� �1,�

a) widok elewacji, b) widok tablicy i rozmieszczenie aparatury, c) schemat zasadniczy

W rozdzielnicach skrzynkowych aparatura elektryczna jest montowana w skrzyn-#�� � ��������������� ��������$ �#����#� � �� ������ "����� ������ ��� ��

����� ���� ��� #���� � ��������� �� ����� ���������� #��� ���� ��% �� ��"�

��#������� � ������ ����� ������ ��� ������% #�� ���#�� ������$

�#����#� ���� ��% ��#������� � ������ : ��� �� #�� ���#��9� ����� ��� ��o-���� �������$ �������� ���������� #����#���� �&����� � #�������� #���n-#� �� ��� ���� �� ����� �� �������� ����� �������� ��� #��������� � �������a-�� ��������� ���#������ :��$ #����#� ���������#���� ��"����#���� �����#����

������ � ��$9� ���� � ����� ��������� �� #������������ ����������� :��&� #���o-��� �"����� ��#����� � �����#� ���$9$ 0� �� ������ #�����# � ���� �������

upraszcza w pewnym stopniu projektowanie rozdzielnicy.�#����#� �������� ���� �� ������ � ��� ���&����� � �����#��� ����� � �����#

��� ������ �������$ ��� ������ �� ������ �� � ������ ���� ��������"��% ���a-niczna i ��������% �� ��"��� ������� #�$ ���� ��#���� ����������� �� � ������� �

���� �� � � ���������� �� ��� �� ���������$ �� ostatnia wada jest szczególnie nieko-��� ��� � ����� ������� ����� �� ������ � #���������� ��#������ �������� �o-kryw skrzy��#� � ������� ���"��� �� ������� �����������$

�#����#� ��� ���� ���� ����� �� �� � � � �������� � ������� ��� #����#� ����w-��� ��� �� ��������"��% ��������� � ��������% �� ��"��� ������� #��� �

znacznie mniejsze.Obydwie konstrukcje, z ����� �� ���������� �������� ���� ������% ������e-

��� �����������$ ���� ��� ��� ���� ������ �� #�� ���#�� ���������� #����#o-wych.

a) b) c)

Page 114: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

����������� ������ ���� � �� � ��zdzielni 115

� ������ �� ������ ������������ #����#� � ��#������� � �����������

wysokoudarowych i niepalnych termoplastycznych tworzyw sztucznych. W rozdziel-���� ��� � ������ ��������% �� �� ������ �� ����� �� ������� ��������� ���

��#���$ =���#� ���� ������� �"������� �� � #������� � �� "��� ��������� ���#�������

���������� �� � #����#��$ (���������� � ������� ������� ���� ���% ������

wysoki poziom ochrony (IP65), uzyskany przez zastosowanie specjalnych maskownic,��$ � "�� ���������� ��� #� ���#������� �������$ 0���# �� �� ����� �� �����e-��� ��� �����������$

� ��� � ����������� #����#��� � �����#����� ����� ���� ������ �����

����� ������ ���$ ������ �� ��� �$��$ 5��#���������)5# ���� �$+$� ��>�� Polam��#"� �$+$ ����� ������ ��� �� �� �� ���������� ����������� #����#��� �� ������

����������� #������ ����"����� � �ktorze elektroenergetyki.����#"���� ������ ��� #�� ���#�� �� � ����������� #����#��� ���� >��� ��o-

��#����� �� ������ +<< �� ���"���� ����� 5��#���������)5# ���� �$+ :�� $

3$ !9$ (���������� ���� ���� � ����������� �� �� ������ � �� ������� ���k-������� ������ "���� � �������� �����$ ,����#�������� �� ������ �������

����������� ���#��������� ����������� � �# ������������� �$��$ ������ ��a-mionowym od 200 do 1000 +� ����������� �������� ������� �� ./// * �����

przemiennego i 1200 * ����� ��"��� ���� �y-sokim stopniem ochrony (IP65). Standardowa��������� ���#������ ������ ������� ����

��% ��������� � ����� �odzajach skrzynek� ������ ����������� �������� � ��)

po ������ :�� $ 3$ 39$ �#����#� �� "��� ��

� �� � ��� �� � ���#� �� ����� ����l-��� #����$ ��#���� #�����# � ��������y- �� ��� ������� ���������� � ��� �� ���#"��

���� ������ ����� :���# �� �"���#��% ���t-#���9$ ����#����� � ������� ��� ���� �e-����� ����� � � ���#� ������ #��� �����i-������ "���� ������� #�����#$ ���� ������

����������� � ��������� ������� �� � ��#"a-���� ��������� ������� � ���������

klientów i ustaleniami projektanta.

Rysunek 5.24. Rozdzielnica skrzynkowa

niskiego na������ �� 23�

(producent: �'�&�������/�&���� ����

��&��� �o��&�(� �������� �������� �%4�

Page 115: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

$������� %116

$ ����& %�*%� �� &������ ���'&���� �&�� ��& ��������� �# � ���� 23� �%4�

BE – (podstawowa jednostka powierzchni) = 18×100 mm,DT – pokrywy przezroczyste, DN – pokrywy matowe,

56# 7 ��&� � ��������� �� ���� ������

Rozdzielnica skrzynkowa typu Mi-l000, produkowana na licencji firmy G. Hensel����� ����� ������ ��� ��>�� �� � ����������� �� �� ������ � �� ������� ���k-������� ������ "���� 6?8$ (���������� �� ����#�������� �� ������ �������

parametrami elektrycznymi, mechanicznymi i eksploatacyjnymi, podobnymi do tych��#��� ����� �� ����������� >��$ ����������� ��������� ���#������ ������ �o-����� ���� ��% ��������� � ����� �������� #�����# � ������ �����������

wymiarach i ���� ������� ���� ��� #����#� � ���# ��� �������� � �"#�����

Page 116: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

����������� ������ ���� � �� � ��zdzielni 117

#�������� ������� ��� �������� :�������� ����9$ ������� �� � ����� �� ���������

���������� �� �������� �� #�����# � ����� ��������$ �#����#� "��� �� ��

��� �� ����� #����� �� ��� ������� � ����#� ������������$ ��#���� #��y-��# ���� ��% ��������� �� ��� ������������ ��$ +������ ����������� �� �� "���

���� ��������� �� ����� �������� :���������#�� ���"����#� ���������#���9

���� �����#��� ��#���� ���������� ������� ����� �������#���� ���#������

���� ��� �������� �� ������ ��#����$

��������% ���� ������ #�����# � ��������� ��������� � � ����� ������

����������� ��������� ������ ���������� � ��������� �"��������� � ���e-znaczeniu.

>��� � ���� ���������� #����#���� ��#������ � �������"� ����������

���� �"������� �������� ������� ��� �������� �� ���������$

(���������� ��&��� �� ��� �� �� ������# �� ����� ��������� �� #��#� �� ��

#��#� �� ��� ������� ��� ���������� �� � �� ������ ���������� #����#����$

W rozdzielnicach tych aparatura elektryczna jest montowana w pojedynczej szafie��� �� ����� ��&� � �������� ���# ����� � ��"������ � ����� ����� �y-nowym.

������� �� ����� ��������� #�� ���#����� ���������� ��&����$

� ������������ �#��������� #�� ���#�� � ����� ������ �� �� �#������

� #������#� ������� � "������� �������$ (���������� ��� �#�������� �� �a-#��� � #���� ��&� ������ ��� ���� ������� ���������$ ���&� ����������� �� �

��#����� � ����������� �# ���"������� #������ ������� ����� #��� � � "o-���� ������ ������ �� ��������� ���������� ��# � ������ �� ���������

��&���$ -� � �� ����������� ����#��� � ����� ��� ������������ ���� ������

w stosunkowo lekkie aparaty.� ������������ ������"������ ��������� ����������)��������������� �a-

��������� �� � �� ��"�� � ������������ ����"������ ������� � ���#��� "����#�

� ����������� �� �� ����� ��#��� � ��&����� ��� ��#� "����#� ���#���$

W rozdzielnicach �������������"���� ��������� ����������� ���������������

i ��������� �� � ��������� � ���������� ��������"�� ��&�$

(���������� ����� ����� � � "������ �� � �� �#�� ����� � ���������� �� ��-pu jedno- i ��� ��������$ (���������� ���������� � ������� � �� �� ��#�����

��#� ������� �� ����� ����� � ������� �� � ������� �� "��� ����� ������$

;����� #�� ���#�� ���������� ��&���� �� #���� ������� � �� �� ��������

��#� ���$ ����������� ����"���� � #���� ���� ����������� ������ ����������

���% &��#������� � #�� ���#����� � �#��������� ��������������� ��������

i ����������� ���� ������$

Na rynku krajowym istnieje bardzo wiele konstrukcji rozdzielnic szafowych ni- #���� ������� � ���������� ���� #�� ���#������ ���� ������� ��������e-niu i ���������� �"��������� �# �����������$

� ��� � ����������� ��&��� � �����#����� ����� ���� ������ �����

����� ������ ���$ ������ �� ��� ������ ������ 5��#���������)5# ���� �$+$�

Page 117: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

$������� %118

0�45 �"� ����� �$+$� ��>�� =5�+$ ����� ������ ��� �� ���������� �� �� ��z-�������� ��&��� �� ������ ����������� #������ ����"����� � �#�����

elektroenergetyki.����#"���� ������ ��� � ����������� ������ ��������� #�� ���#�� �� � ��z-

�������� ��&��� ���� ���� �����#����� �� ������ +<< �� ���"���� �����

5��#���������)5# ���� �$+$ 6118$ (���������� ���� ���� � ����������� �� �� o-����� � ��������� ��������� � ������ "����$ ,����#�������� �� ������ �������

����������� ���#��������� ����������� � �# ������������� ������ ������ ���-dem znamionowym szyn zbiorczych do 5500 +� ������ ����������� �� ���"y-wowych do 2000 +� ����������� �������� ������� �� ./// * ����� ������������

i 1500 * ����� ��"��� ���� �� �#�� ������� ������ :IP54).(���������� ���� ��� �� � ��������� ����������� ��&��� � ������� �#���e-

�����$ ���&� ����������� �� � ��������� � ��� #������ � ���&�������� # ���"-tow��#� � � "�� ��� ������ ��������� #������� ����� ��"����� ������������

����� ���#������ ���������� ���� ��#���� &���� ���# ����� ��� �#���$ ���&�

����������� �� � ���������� �� ��������� ������ ��� ��������"�' ���������� ���o-�� � #������� � �������� ���#������ ������� ���������� �� #��#� ����% ���k-trycznych.

(���������� � �����#����� ��#� �����) ��� wieloszafowe, przy czym do dyspo-���� �����#����� �� � ����� #��&������� ��& � ���������� �� ���� �� ��������"�

����������� ����� �������� ��� ��� �������� :�� $ 3$ 29$ ���&� ���� ��% ��#�����

��#� ����� ����� ��� ����������$

+�������� � ���������� ���������� �� � ��������� � �� ��� ����"� ���o-������ ��� �� ����� � �#�������� ����"���� �������� :�� $ 3$ 79� ����

��� ������� �� � �� �� ������ � ������ ��&�� ����������� ����"� ��"��

i stacjonarnych.������ ���� ����������� &��#��������� ����������� ���� ��� ����� �� ��

�� �� ������ ����"� �� ������ ����#� ���� ��� #��� ��'

• ��������% ������� ����"� ��� ���������

• ������ ����� ���������� ������ ���#������� ��� �������� �����#����

� ���� ���#�� � � "���

• ������ ������"�#����

• ����"� ��������� ���#��� ������ "����#� ��������������� �"���� ��������

• ��������% �� ������� �#"��� ���������$

=� ����� � ����"� ���� ����� � ��������� ��������� "�������� � ����z-����������' ���"����#�� ���"����#� ���������#��� ��� ��"����#� ��������

����� ���� ���� ��������� ���������� ��������� � #��������$ � �� �#�� ���u-"�� � �����#��� ���"����#�� � ��#������� ��#� ��������� ��� �� ����$ �o-��"� � ���"����#��� � ��#������� ��"����� � ��� �� ����������$ +��������

��"������ #"��� �� � �������������� ��� ������� �����#������ � �����

koncernu ABB.

Page 118: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

����������� ������ ���� � �� � ��zdzielni 119

Rysunek 5.26. Wybrane konfiguracje szaf rozdzielnicy MNS [3, 33]:8 7 � ��&��9 **++ ��! . 7 ����o&��9 ���) ! 6 7 :��"�&��9 ���)

������&��9 � :��"�&��9 ���) ��:� ��� �������9 � ��'�������

od przyj��:� ����������� �� *++ �� �� 0�++ ��! � �������# �� *++ ���

�������� � ���� � � � ��

�������� � ����

Rys. 1��� �������� ��� ��� �������� ���������

Rys. 2� ���������� ��� ��� �������� ���������

Rys. 3� ���������� ��� � ���������� ��������

Rys. 4��� �������� ��� ��� �������� ���������

Rys. 5� ���������� ��� ��� �������� ���������

Rys. 3� ���������� ��� � ���������� ��������

��������� �������y��������� &�"'��

prze����� �� �

Page 119: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

$������� %120

$ ����& %�*,� �� &������ ���) �������'��� ;3� � ��&������� ���'&���� ������ �� �� �

�� ����� � �������� �������� �� ����� � �������� ��������

� � �������� ����� �������� � � �� ��

� ������ ����� � ��� �� ������� ��� ����� ���������� ��� ������a-��� �������� �� �� �������� � ������������� �������� ���

• ����� ������������� �

• ����� ������������� ��� ��������� �������

• ����� ������� �

• ����� ������������� � ������������� ����������������

����������� ����� ���������� ��� ������ ���� � �������� �� ��� ��������

���� �������������� �� � ������������� �������������� ��

� ������ ��� �� ����������� !"# ���� � � ����������� ���� ���������� ��

��������� � � ���������� ��� ���� ��������� � � ��������� ���� �� $% ��� �d-������ �� � ��� � � ���������

&����� ������� ������ ���������� ������ �� ����� ��� ��� � �������������

����������� !"#� &���� ������ �������� ���� ��� ���������� �����������

do indywidualnych potrzeb, dokonywanie zmian oraz rozbudowy. Konstrukcja roz-�������� �������� ������� ������ � ���� ������� �������������� ���� ��� ��� �b-����

a) b)

Page 120: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

����������� ������ ���� � �� � ��zdzielni 121

'������������('������ #�)� � ������ ����� ���� � � ����������� ��� �� �� �i-������ �������� � ������� �������� �� �� ������� �� �� ����������� � � !"#� Na-��� �� ���� ����� ������������ � � *!+ ��� ��������� �� � ���� ������ ��������

��������� �� � ����� � ��� �� ����������� ����������� ���������� �����������o-��� ���������� �� ����������� �� ������ �������� � �� ��� � �������� � ��� ���o-� � +����������� �� �� ����� ������� ��� �� � ���������� ��������� ���� ����

funkcjonalny (pole). Realizowany w ramach rozdzielnicy typu ZMR system jest syste-��� ������ �� ����������� � ����� ����������� �� ���������� �� ��� ,�����-�

���� �� ���� ����� ./� ���� ��� � ������� � ������ � � ��������� +�����������

� � *!+ ��������� ��� ��� ��������� ���� �� ����������� ������ ��� ��� ����a-����� �� � ���������� �� ��� ����� ������ ��������� � �� � ������� �� �� 01// A,��������� � ��������� �������� �� %%/ 2 ���� ������������ ���� �������� ������

(IP40).#���������� ���� ����������� � � *!+ ���� � � � ������ � ������� ��� ���

� ���� �� �� ����� �� �� ��� ��� 3��� � ����� ������������� �� �u-���� � ���� ,�������-� ����������� ����� ���� ������ �� ������ ��������� ��

��������� ���� ��� ��������� � ������� ���� � ���� � ��������� ���� ����������

������������ ,� ����� ����� -� 3��� ������ �� ���� ���� ��������� ����������

� ������� ���� ���� ������������� 3����� ����� � ���� � � ��� � ������

�� ���������� �� ���� ������� � ���� �������� ,������������� �� ������ � ��z-nik, prze������ � ���-� 3��� �� ���� � � mocowane do wspólnej konstrukcji po-����� �� �� �� ���� ������� ���� �� ,�� ����� ���������- ���� ������ ���������

�� �������������� ��� ������� ����� ,�� ����� ���������-� ����� ���������� ��

� ���������� ����� ������ ��������� �� �� ���� � ������� �� �������

*45' ��������� #�)� ������� ����� � ��� ����������� ��� �� �� ��������

�������� �� ������� ������� �� ���������� ����� � � ����������� "�������r-niejsze z nich to m.in. rozdzielnice typu Instal-Blok, ZR-W, RT-W, PRW i RNW [66,%67� 8� �������� ������������� �� � ��� 1�.9� +����������� � � +"(� ���� roz-��������� ������� ����(� ��� �� ���� � ���� �� ���� ����� � �������� ����� �r-������� �� ���������� :��� �� ������������ ����� �������� ���������������� ����o-�������� �������� ��� ������ ����� � ��������� �� �� ����� ����� ����

tego typu rozdzielnic jest stosunkowo niewielka liczba odbiorów zasilanych z jednej��� � ���������� ������ �������� �� ����� ������� ���� � ��������� ����

4����������� � � ����������� ���� � � � ������� ��� ��� � ���������� ��z-����������� ����������� � � � ������ ��� ��� �� ���� ��������� ���������i-��� �� ����������� � � ������ � ��� ��������� � ,� �� 1�.1�-� ;���������

����������� �������� ���������� � ����� ������������� � ��� ���� ������������.:��� �� ������� �� � ������ ����� � ������ ���� � ���������� ���������i-������� *� ������ �� ��������� ����� ����� ��������� �� ������� �������l-���� ���� � � ���������� � wydzielonych pomieszczeniach ruchu elektrycznego� ���������� � ���������

Page 121: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

������� �122

����!" �#�$# �����!%���� ������ ���"�!&� �������� ���� '()

*������!��� +,-� )�������� .#/#� �� 00 �

�� ���!"��1 ������� �� ���!"��1 ������� �� ��2!��� ����dniczy

,��!�����

����%�1���

,��!�����

pomiarowy

,��!��������������"��*��������

,��!�����

����������

.���� �� ��������ania�����"� ���!������ ���!������2

-"��� �������!���

pomiaru energii

a) b)

c)

Page 122: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �� � ������ 123

����������� ����������

6.1. WPROWADZENIE

���������� ����� ������� � ���������� � �� ��������� � ��� ��a-��� ������������������� ���� �������� ��� ���������� ������������������ ����� ������� �� ������ �������� ������ ��������������������

����������� � ��� ������ ��� �� ��� �� ���� �������� ����lnych� ����� �������� ������ ��������� ���������� ��� ��� �� ��� ���� ������d-���� ������� ���� �� ������� � ������ � ���� ������ �� �� �� ��� ����� �������� � �� ��� ���� � ������� ����������������� ������� ���� ������� �� ���������� � �������� ������� ���k-

�������� ���� ���������� ��� ���� �������

��������� ���� ���������� �������� ��• o� �� � �������� ������ ������ � ������� ���������� ��� � �� ������

wtyczkowych,• ���������� ���� ��� ���������� ������ ���� ���� ����� �������� ����• s������ ��������� � � ��������� ������������ �• s������ ����� ����������� ������ ������������ �• p��� ���� � �������� � ��� ���� � ���� � ���� ������� ���������� �• s������ �������� � ������ �������� ���������� ������� �������• s������ ����� �������� �• silniki wentylatorów w pomieszczeniach stacyjnych,• u��������� ����������� ���������� ��� ��������� ������� ������ ��������-���� ��� ����� �������

• u��������� ���������� ��� ���• u��������� ������� ��������� ���������������• przetwornice do zasilania TEN,• n������� ������������� ��������� �� ���������� ���������� ������������������� ������ �������� � �������������

������� � ���������� �������� ���� ����������� � � ������� ������ �������� ��� ���� ����� �������� ����� �� ��� ���� ����� � ���������z baterii akumulatorowej.

��������� ���� ������ �������� ��• ������������� ��������� ��• ���������� ���������� ��������������� ��������� ����������• ����������� �������� ����� ����• � �������� � �������• ������� ����� �������� �

Page 123: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �124

• ���������� ������� ��������� ���������������• ���� ����� �������� ������� �������� ��� !��������� ����� �"�#����� ���� �������� ����� ������� ������� ������� ����������� ����� �a-

������ � ������� ������� $ ������ �������� �������������������� ���� � �� ��� ����a-������ ��� ��� � �������� ������� ����� ����� � ���� ��� ����� ���� �� ������ �������� ��� ��� � #������ ����� ������ �������� % � � ���� � �������������� ��� ����������� ��������� �������� $ ������ �������� % ������ ����� ���������� ���� ��� � ��� ��� ��� ���� ����� � ��� ���� ������� ��umulatorów.&�������� ���� �������� ����� ������� ���� ����� ������� ���� ����óre

� ���� �������� !���� ������� ������� �����������" ���� �������� �������� ����������� ���� ����� ����� �������� �������� � �������� ������� ���������� ��������� ��������� ������ !�� �� �� �� ������� ��������� � ���� ������izacyjne� �������� ������"� ������� � ���� ������� ��� ������� ��� !�� �����������������"� ���� ������� ��� �� ��� !�� ���� ��������������� �������� ��e-���"� %� �� ���� � ����� ��������� ����� ������� ��� �������� �� ���� � ������������ �� ���������� � � �� ���� ������ �� ���� �� ���� �a���������$������� � ���������� �������� ������ �������� ����� ���� �������

i dlatego podstawowe znaczenie dla zapewnienia nieprzerwanej pracy stacji ma od- ����� ���� ������ ��������� ��� ����� � ������� ���� ����� ���������������������� ������� � ������ ��������� ����� ������� �������� ������o-

�������������� ���� ������� ���������� ���������• ����� ���� ��������� ������ ���� �����������• ����� ���� ��������� ������ ���� �������• ��� ������ ������� ���� � �� ������ �������� ���������������• ���� ���� ������ ��������� ����� ������� � � ��������� ����� �

� ����� �������� �����������• ��� ������ � ������� ������ � �������� ���� � �������������� ���

i na terenie stacji w warunkach pracy normalnej i awaryjnej,• utrzymanie odpowiedniej temperatury w pomieszczeniach stacyjnych (ogrzewa-

nie, wentylacja),• ��� ������ ��������� �������� ������� ������ � ����� ���� �a-

silania w powietrze,• ������������� ���������• ����� ������� ��� �� �����������

������� ���������������������������� ����������������EMIENNEGO

'������ ���� �������� ����� ������� �� �� ���� ���������� ������ (��� ������ ( � ������� ������ ��� �������� ����� ���� ��������� �� ��� �� ���� ��� ��������� ������ )* a 500 kW.

Page 124: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �� � ������ 125

��������� ����� ������� ���� ���������� !#$" ������� ��������� ��������� +** ,-).* ,�$ �������� ����� ������� +** , ������ ����� ������ ��� ���������

� ���� ��������� ����� ��������$ ������� �������� ������ � ��������� �������� ����� ������� ����

���������� ������ ����• ������������ ����������• ������������ ����������� � �� ������ ����� �� +**-).* ,� ������� �

wykonania sztucznego punktu neutralnego sieci w celu jej uziemienia,• ��� ������� �� ���� ������������ ���������� ��� �� �������• ����������� ������ ��W stacjach % -�� �������� #$ �� ����������� �������� ��������� � ����

��������� ����� ������� ������ +** ,�W stacjach SN/SN (np. 30 kV/6 kV, 20 kV/6 kV) do zasilania odbiorników potrzeb

������� ���� ���������� ��������� ��� ����� ����������� ����� ������� /#���������� � ���� ��������� ����� ������� ������ !���� 0�1�"� 2��������� o-����� ������� ���� ���������� ���� ������ ��� �������� � ���������� nie-sekcjonowanym systemem szyn zbiorczych. Czasami w tych stacjach do zasilania�������� #$ ���������� ��� ������������ ����������� ��� ��� ������ ���j-������ ��� �� ������� /����������� ����������� ���������� ����� � � ��������������� ����� ��� ��� 3�� ������ ���� ����� � �� ����� �������400 V/230 V, wykorzystywane do zasilania odbiorników PW. Niekiedy w stacjach% -% � ��������� �������� ����� ������� ���� ����������� ������������������� ����� ������� /#� ������ ��� ������ �� ������� ����� d-��������� ����������� ������ ��� ��������� � ������ ��� ����������� ��������� � ���� ��������� � ��������� � ����� ������������$ ����������� �������� % -% � ��������� �������� #$� ���� ������r-

����� ����� ������� /#� ��� ����� ��� ����� ��� ���� �������� �����a-��� ����� � ���� ���������� %'2 � �������� ����� �� �������� nn, zasilanej����������� � ����� ������� �� � ������� ����� ���������� � ����� �������� �������prze���� �� ���$ ����� ������ �������� % -% � �������� 11* kV i stacjach 220 kV z dwoma

������������ �������� ��������� ����������� ����� ������� ���� ���������������� ��� � � ��� ������������ /#1 � /#)� �������� ��������� ���o-������� ���������� ����� � %'2 !���� 0�1�"� $ ��������� �������� ���� ��a-��� ����� � ���� ������������ ������ ���������� ����� �������� ����� ����������� ����� ��� $ ����� �� ������� ��� ��� ����� ��� ���� ��� ���� �� ��e-���� ���� ������������ � 3�� ������ � ������������ ����� �������

������ ��� ���� ��� ����� � ���� ���� ������� �������� ��������� ����� ��� �a-� �� ��������� �������� ���� ������ ��� �������� ������� ��� ���� ���� ����� ����������� ���� ����������� ������������� %���

����������� �� ������������ ������ ��� ������ ������� ������ � ������

Page 125: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �126

������ ������� ������ ������� ��������� ������ ������������ ��� ����

������ ��� ��������� ��� ����� ���� ��� ����� �� ��������� ����� ������� �sieci lokalnej.

��� � ���� ����� �������� ������ ���� ����� � ������ ����� ��� �� �� ���

�� ������ ����� ������� � ��� ������������ � ����� � ������ �� ������ ����� ������� � ��!��

������������!� ����� � ������ "Rpw # ������ ����� ����� � ��asnych)

$ ������ �������� ))* kV i stacjach 400 kV do zasilania odbiorników PW insta-���� ��� ���� ������������ ����� �������� �������� � �������� �� ��� ����������o-rów 220 kV i 400 �, ���� � ����� ��� �� ��� ��������������� ))* �,-11*kV, ���� � �� ��������� ����� % � 3� ������ � ������ � ������������ o- ���� ��� ��� �������� ��� 4*5 ������� ���� �� ��� ��� ����������� ���i- ��� ����������� ������������ � $ ������� ���� �������� � � � �������� a-���� ������������ �������� ���� ������ ��������� +**-).* ,� ������ ��� ���� ������ �� /���������� ����� � ��� ��� ��������� ������� ��� �� ��� �u-������� %'2 � � ���� ������ ��������� ����� ��������

$ ����������� ������ �������� ))* kV i 400 �,� ������������������ ��� ������ ���������� �������� ����� ������ � ��������� �������� #$ ����������

��� ���� ������������ /# ��� ���� ����� �������� ����� � !���� 0�)"� 6����������� ����� ����� ���� ��������� ��� ����������� �������� ���������������������� ����� ������ ������������ �������������� � ������� ��� ������� ����� �������� ��������� � ����� 7 ����� ������ ������ ��� ������� ����� �� ������ ������ ���������� �������� ��������� ����� ������ ������� ��������� ��������� ����������� ����� �������� &��� ������� ������ �����

���� � ���� �� 1* ��

Rpw 0,4 kVRpw

TP TP1 TP2

a) b) I II

SZR

Page 126: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �� � ������ 127

��� � ��$� ����� �������� ������ ���� ����� � ������ ����� ��� �� �� ��

� ��� �!��� ������ ������� $$% kV i 400 kV

/����������� ����� ������� �������� � �������� �� ��� ������������ ��� ���� ��� ����� ��� �� ��� ��������������� ��� ��� ���������� ��z-������ � ������� ������������ ��� ��� ��� �� ��� ��������� ���������� ��� ����������� ��� �� ��� ��� ��� � ��������� ��������� ��� ���-czalnej.$ ������� ����������� ����������� ����������� ����� ������� ���a-

�� ��� ��� ��������� ������������ ��� ���8 �� � �� ���� ������������ �� �o-������� � ��������� � ��� �� ���������� ������ ��������� ������������ �������� ��������� ������������ ��� �����

������������������������������������ ����������������EMIENNEGO

'� ������ �� ���� ��������� �������� ���� ���������� �������� ����������� �� ���� �����

• �������� ������ ����� � ��������� � ����� ����� ������� ���� ����ego,• �������� � � ����� ���������� � ����� ���� �����������• odbiorniki z pojedynczym zasilaniem.

0,4 kV

0,4 kV

SZRSZR

SZRSZR

TP2

TP3

TP1

T2T1

RI

RII

SZR

DD GG

Page 127: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �128

7 ��� ���� ���� ������ ��� ����� ���� ����� �������� ���� ��� ����� d-������� � ������� ���� 7 ������� ������� ��� ����� ������ � ��������� y-�������� ���� ������� ���������� ��������� � ����������� ������ ������r-����� ��� ������� �������� � ������������ #������ �������� ���� ����������������� ��� �� ��� � ���� ��������� ��� �� ��� ���� �� ��������� ����� owego.&���������������� ����� ����� ������ ��� ���� �� �� ����� � ���� ���� �����z-

���� ����� �� ���������� # ���� �� �� ���� ���������� �� ����� �� ���������������� ��������� �� ���������� ���� ������ ���� � ������������ �� ����������$ ����� ����� ���������� ����������� ��������� ��� �������� �����o�������$ ������ �������� ���� ���� � �������� �������� ����� � ����� �������l- ��� ������ ���������� ����� �� ��������� ��������� ������ ������ $ ������������������ ���������� ����������� ��� ����� ��� ����� ��������� ���������-����� ��������� � �������� ������� �� �������� ��������� arunkach.%������ ���� � ��������� � ����������� ������ ������������ �� � ����

��������� � ��� ������� ��������� ������� �������� ����������� ������ ����������������� 7 ������ ��� �� � ����� � �� ����� ����������� � ������� ��������� � ����� � ��������� ��������� $ ������� ������ �������� � ������������� ���� �� ����� � ������ � ���� ���� ����� ����� �����a������ ���������� �� ������������ ������ ����� ����� �� ����� ���������

�������� ���� �������� $ ��� ������� ����� ����� ���������� ���� ���przystosowana do zasilania silników obydwu transformatorów.%������ �������� � ����������� ���� �� ��� � ���� ��� � ���������� ���� ���

������������ ����������� ������� ��� ����� ���� ������ ����������������� �������� $ ������ �������� ��� � ������ � � ����� ������� � ��������� ������ ������ 9���� � ����� ������������ �� ������� ������������ � ������������ � ����� ������� ���� ������ ���� ��� ���� ���� ����� ���� �����uszkodzenia jednej z nich.:����� ���������� ����� ������� +**-).* , ������ �� ������ ��� ������ ����

���������� � �������� ��������� � ����� ��������� � ����� ���� ���������������� ��� ���� ;����� �< � ������� ������� 7����� ���� ����� ����������

jednej sekcji szyn zasilanie tej kategorii odbiorników nie zostaje przerwane. ������� ������ �������� ����� ������� ���� ���������� ������

�������� �������������������� ( ������������ ���������� �������������� ��������i-������ �������� ������������� ������ ���������� ������ � � ����� ������� � ��e-���� ���� � ��������� �������� ������ ������� ������������� ������ ���k-�� ��� ������������ �������� � ���� ������������ ��������� � ���� ���� ( ������� ����������� � ���� ���������� $ ���� ������������ �� �� ������� ��e-� � ��������� ��� � �� ���� ���������� ���� ����� ������� Do zasilania������ �������� ������ ��� � ���� � �� �������� ���� ����� ������� � !���� 0�."�� ������� ����� ��� ���� ���� ������� ���� �� �� ����������� �����i-�� � %� �� �������� � ����� ���� ���������� ��� � ������� ���������� �

Page 128: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �� � ������ 129

$ � �������� �� ��������� ������ �������������������� ��� ����� � ����������������� ������ ��� ������ ��������� �#% !���� 0�+"� ���������� �� ������ ��s-����� ���� ������� ���� ����� �� �������� �� �������� ��� ��������� � ������ ������ �������� �� ���������� $ ����� ������ ������� ���������� ����� ���������������������� �������� ������� � ��������� �� �������� ������� ���������� � �� a-��� ������� ��������� ).* , �������� ��� 4* =�� $ �������� ��������� �z- ����� ��������� �#%� ��� ����� ������� ����� ����������� ���������� ������ ��� ���� ��� ������� ������� ������ ����� 1>0 , ( �������� � ���� ����������� ��������� ���������� #� �� ���������� ��������� ��������� ��� ������� �������� ������ ��� ���� 1?4 ,� ���������� �#% ���� �� ����� ������� � ����� ����).* , �������� ��� 4* =� ��� �������� ����� �a����� ���� �����������

Rysunek 6.4. Zasilacze UPS firmy GE na stacji elektroenergetycznej� ���� ��� ��� ������ � � � ���n���� � � � ����� ���� �

Rpw–

Rpw~

≈400 V/230 V

–220 V

≈230 V

SZR

SZR

1��� � ��&� ����� ��������

���������!� ����� � ������

����� ��� �� �� ���

Rpw– – rozdzielnia potrzeb������ ����� ��� ��

Rpw~ – rozdzielnia potrzeb������ ����� ��� �� �� ��

bezprzerwowego,

1 – falownik

Page 129: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �130

6.4. DOBÓR TRANSFORMATORÓW������� ASNYCH

7��� ������������ ����� ������� ���� ��� � ���������� ������ ������r-matorów TP i ich mocy znamionowej. Liczba wymaganych w stacji transformatorów/# ������ � ������� ������� ���� ����� ������ ��� ��� ��� � ���������stacji w systemie elektroenergetycznym. Sumaryczne zapotrzebowanie na moc przez�������� ����� ������� ������ ��� ����������� �� ��� ����� ��������������� ���� ���� 9��������� ��� � ������ �� ����� .*@4*5 ����������

do sumarycznej mocy zainstalowanej tych odbiorników.3� ������ � ������������ /# ������� ��� � � ������������ ���� b-

�������� ������� ��� ��� ���� ��� ��� ��� ���������� ��� ��� ��� ����� y���������� ���������� ����������� ������������ �$ �������� � � �� �������������� ����� ������� �� ������ ������r-

����� ���� ��� ��� ��������� �������� ��������� ��������� �����i-�� ������������������ ��� ���������� ��������$ �������� � ������ �������������� /# �� ������ ������������ ����

���� 4*5 ������� ���� ��� �������� #$�

$ �������� �������������������� ������ ��� ��� �� ������������ ����� �a-snych o znamionowej mocy 250, 400 lub 630 kVA [13].

������� �����������������������

������� ���������������� ��

'� ������ �� ����������� ���� ���� ���� ���� ��� �������� ���������� ��-�� ������� ����� ��������� �������� ��� ���� ��� ��� ��� ������� ��������� ������� �� ��� ������ � ��� ���� �� ������ ���������� ���� ���������� ���i-������ ��� ������� �� ��� ��������� ���������� '�� ����� �������� ���� �� ������ ������� �������� ��������� ��� ��� ���� ���������� A1*5 �r-���� ������� ������ ���7 ��������� �������� � � �� ����� ������� ������ ���� ������ ������ ����• baterie akumulatorów, zlokalizowane na terenie stacji,• �������� ���� ��� ��� � �������� �� ������ ���� ����������� ���������� ����������� ������ � � ��� �� ������������ ����� ��������B������ ���������� ������ ������ �� ������ � ������������ ��� �i-

� ���� ����� �������� ��������� �������� �������� ���� ������� � ����o-������� ���� ��� ������� � ��������� ����� ����� ������� �� ������� ����������B������ ���������� �������� ��������� ��� ������������ �������� ������������� �������� ��� ��� ����

Page 130: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �� � ������ 131

$ ��� ������� �������� � ��������� � �� ������������ ���� ���� � ������i-����� ��� ����� ��� ��� ������ ��� �� ���������� ���� ��� ��� ��� !����0�4"� ������� ������� ���������� ������ ����� �� �������� �������������� �� ����������� ������ � ��� ������������ ����� �������� ���������� �������� ���� ������� ���� ���� �������� ��� ���� �� ������ ���i-����� !���� ��� ����" � ����������� �������� �� � ����������� ������o- ��� '�� ��� � ������� ��� ������� ��� � ������� � ��� ��� ������������������ � �� ������������ B��� ��� ��� � �� ������ ������e-��� ������������� ����� ������� ���� ����� B��� ��� ��� � ��� �������� ��� ���� ������� � ��������� �� ��� ��� �������� ����l-���� �������� ���� ���� ���� ���������� ������ � �������

� ������������ ����� �������� $ ����� ������ ������� �� ������ ���� �o-�� ��� ��� � ����� � ����� ������������ ��� �������������� ���������������� � ������ ������� ���� ��������� ������� � � ������ �����a-��� !��������� ����� �� ��� �� ���� ��� �������"� $ ��� ���� ������� �������� ���� ���������� ���� ���������� �������� � ����� �� ����n-���� ������ ���� ������� ���� � ��������� '�� ��� ��� ��� ���� �� �a-������� � ���� � �������� ���� ������� ��� �������� � �� ���������pracuj���� �������� %#'�

��� � ��'� ��������� ����� ������ � ����� ����������� ��� () # ����* �������

(� # ����* �a�������� +, # ������� ���� ������� Tpw – transformator potrzeb������ -� # ��� ������� ��������� ���������

Tpw

BI BU

PU

ZKC

Rd

Pk

<U

Page 131: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �132

$ ������ �������� ������� ������� ������ �� � �� ������� ��������� � !� ��ó-���� ����� ���� � ����� �" ��� ��������� � ���� �� ������ ��� �����#��� ������� ������ �� ������ � ������� ������ � ������� ������� ����

��� ��������� $ ������ � �������� �������� 11* �, � ������� ����� ������ ��������������� ������� ������ �� ))* ��� 11* ,� ��� ���� �������� ���e-����� �������� ���� ��� ���� ������ � ����� ����� �������� ������e-����� ���� ����� ����� � ������������ ������ ��� ������� ))* ,� #���� ������ ���r-������ �� � �� ������� � 11* �, ��� ������ ������ � ������� �

������� ������ ����� � ���� ��������� � ����� ���� ��� ���������� ��� ��� ������ ������� ���� ��� ��� �� $ ���������� ��� ��l-���� �������� ��� �������� ������ � ��������� �������� ������������� �� �������� ��� ������� ��������� ������ ��� +? , ��� )+ ,� 7��� ������ ���������� ��� ��� ��� ���� ����� ���������� ���eli 6.1.

.�� �� ���� /��!� ��!� � ����� ��� �� ���� ������ ������ �����* � ������� � ���� � �� ������

��!��� ����� ��� ��Rodzaje stacji

rodzaj ������� V0���� � �������� �!��� 1%% kV i 220 kV,stacje elektrowniane

akumulatornie����

220

0���� � �������� �� ��% �2 � �������

szynowymakumulatornie����

220110

0���� ��������� � �������� �!��� ��

110 kVakumulatornie����

220

3�!�� ���� �������� �

3�!�� ���� �������������� �

3�!�� ���� ������ ��� � ���� ������

��� ����� ��� �� � � ������������

������� ��� ��� �� � � ������� ������

i sygnalizacji

akumulatornie����

220110

��!��� ��� 110220

akumulatornie110220

3�!�� ���� �������� �

3�!�� ���� �������������� �

3�!�� ���� ������ ��� � ���� ������

��� ����� ��� �� � ������ ��� ��� ��e-niach bloki prostownikowe

110220

��!��� ��� 220110

4�������� ���� ��������������

� ��������� ���� ������ ��� � ����

������ ��� ����� ��� �� � � �������o-���� ������� ��� ��� �� �

akumulatornie����

110

��!��� ��� 220110

akumulatornie����

4824

-��� ��������� ���� ��������������

� ��������� ���� ������ ��� �����

niezbyt rozbudowane obwody pomocnicze����� ��� �� � ���� ������ ���

bloki prostownikowe4824

Sta

cje

ener

gety

kiza

wod

owej

���������

�� ���

Page 132: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �� � ������ 133

$������� ������� ���������� � ��� ������ ���� ������ ��� � �� ��o-����� #��� ��� ���� �� ���� �� ������� ���� ��� ��� ���� ���� � $ ��u-gim ������� ���� ������ ���� � ��� !�� � ���� ���� �"�B������ ��� ��� ���� ����� ��� ������� ��� ����� # ���� � ���b-

��� ������� ��� ���������� !��� ��� ��������" � �������� ���������� ��acji.' ���� ������ ������ ��� ��� ���� ������ ������� ������ ���� � ������#���� ������� � ������� ���� � ����� � ������ ������ ���������� ��������� � ��� ��������� �������� ���� ������� ����� �� ��� ���� ������� ������������� �������� ��� �� ������� �� ��� �������� ��� ������ ����� �����

�� � � ��������� �������� � /��� ������ ������� ������� � �����������

� ������ �� ���� ���������� � ������ ���� � ��� ������ ���� � ���� ��������$ ��������� � �������� ������ � ���� ������� ������� � ��� ������

������ ��� ���������� ������ ��������� ��������� ����� ������� ���� �������• ����� ���� ��• ����� � � ���� ��� �����• ����� � przeciwogniwami,• ����� ���� C������ ��• ����� ������ ��• ����� � ������� ����� �� ��������� � �������� ��� ���� ������� ���� ����� ���� � !���� 0�0"�

������ ������� � ��� ��� �� ��������� �� ������ � ���� ��������� �z-������� ����� �������� $ ��������� a-������� ���� ���� �� �������� !." ������������� �������� ���������� !+" ����������� �� �� ������� ������ ���� ���o-rowej jest przyjmowane na poziomie)�1?@)�)4 , �� ��� � � � ������ �� t-��� ��������orów.

��� � ���� 0�� ��� �������� ������ ������� ���

� # ��� ��� $ # ��������� & # ��������

1 # ��� ���znik

#���������� � ���� ���� �� ��� ��� ����� ��� �������� ��� � ����y-�� �� ��������� �������� �� ������ ����� ������� �� ������� � ������o-���� � 1@)5� ' ���� ��������� ��� ��� ��� ����� ������ �� ���� ������������� ���� �������� D�� ���� ����� ������� ������� � ��������� ��� ����������� ���������� ����� ������� � ��� ���� ��� ����� ��� ��� �������������� ���� ��� ��� ������ ���� ��� �������������� ���� �� � ���o- �� �������� ��� ���� �� ��� �� ��������� ������ ������� ���� ���� �j �� ���� ���

1

2

3

4

Page 133: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �134

�������� )�1?@)�)4 ,� :����� ������� ��� ���� ������������� ������� �� �������przekracza granice dopuszczalne dla odbiorników, szyny zbiorcze rozdzielni potrzeb ������� ������ ��� ���� � ��� ���� � ����� ������� $ ����� ������� ��������!." ���� �������� � ���������� !+" ����� ��� ����� �� ������ lewym.$ �������� � � ���� ��� ���� !���� 0�>" �������� �������� ���� �o-

�� ��� ���� ��������� � ���� ��������� �� ������ � ������� ��������� �!����� ��� �������� ���� ��"� D�� ���� ���������� ��� � ����o-��� ������� �� ��� ��� ��� � ��� �������� ��� ��������� ������� � �����$ ��� ������� ������� �� ������� �������� ��� �� ��� ��� ���� ���� ���a-�� ������ ��� �������� ����������� � ���� ���������� $ ����� ������ ����������������� ����������� ��� ��� � ������ ��� ������ ��� ����������� ������ $��� ������ � � ���� ��� ���� ���� �� �� ����� � �� ������� �u-��� ������ ��� �� � ��� ����������� � ������� ���� ����� ���owany.

$ �������� � przeciwogniwami (rys. 6.8)��� ��� ������ ���� � ������� ��u-������ �� � ������� �� ������� ������������� ������� �� ��� przeciwogniw. W �������� ���� �������� ���������� !+"

�������� ��� �� �� ������� � ��������!0" ���� �������� $ ����� ������ ����������������� ����������� ��� ��� ��e-������� !+" � ���� ���� �������� �������� !0"������� ��� ������� ��� ���oczynnie.

��� � ��5� 0�� ��� �������� ������

z po��!��� ����������

' # ����!��� ���������

"������� ���aczenia jak na rys. 6.6)

12

3

4

5

��� � ��6� 0�� ��� �������� ������

z przeciwogniwami: 5 – przeciwogniwa,� # �������� �� ���erania przeciwogniw

"������� ������ ��� ��� �� �� ����

1

2

5 6

3

4

Page 134: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �� � ������ 135

Zwieranie ����� ��� ��� ���� ������ � �� ������ �� ��� ����� ���� o-������� E����� przeciwogniw jest dobierana w taki sposób, aby w warunkach pracy�������� ������� �� ������� ��������� ����� �� 1�*4 ������� ������o-wego.$ �������� ���� C������ �� !���� 0�F" ������ � ��� ������ ��� ���

!)" ���� ������ ��� ��� ����� � !."� ������ ������� ���� �� 1*5������� ��� ���� ��� ���� $ �������� ���� �������� �������� ��� ��

��������� ������� ��������� �� ��������� ��� ������� �� 1*5 ������ ��� ��������� ���������� $ �� ��� ������ ������� ���������� ��� � ��� ���������� �������� ������� ��� �������� �������� !0"� � �������� ���� !+"� �r-��� ��� ��� �������� ������ ������� � ������� ��������� �� ���� ��� ���

������� ������� ���������� ��������� !0"� #��� �� ������ ��������� ���n-���� ���� ��� ���� �� ������ ��������� � ������� ��� ���� ����� ����� ����� ������� ������ ������ ���� � ���� ������ ��� ������� 7���� ���� ��� ������ ���� C������ �� ���� �� �� ������ ������� ��� ��� �� ���

����������� ���������� ��������� !0"� ������� �� ������� ��������� �� �� ����� ��� ������ ����� ����� ��������� ����� !+"� � ��� � � �� od- ��������� ������� ���������� � ����� ��������� �������� �������� ��� ����� ���������� '� ������ �� �������� �������� ���� C������ � ��� ������� ���r-szego zastosowania w stacjach elektroener-getycznych.

$ �������� ����� ��� �������� ������ ������ ���� C������ ��� ������������� ����� ������ ��� ����� ��� �� '����� ������� ���� ������ ���� ���� ������ ������� �� ������� �� ������� ��������� ��� ����� ��� ����������������� ��� ��� ����� ���� ������ ��������� ������ ���� przeciwogniw��� ����� �� ��� ���� ���� ������� �� ����� ���� ������ � �������� ������$ �������� ������ �� !���� 0�1*" ������� ��������� � ���� ���� ���

� � ��� ������� ������� ��� ��� !1" � ����� �� !)"� $ ������� �������� ����

�������� !0" ���� ������� � ���� ��� ������� ����� ������ � ���� �� � �������� ������� � �������� ������ ��� ���� � ��� ��� !." � �����o- �� !+"� ������ ��������� � ���� ��������� �� �������� � ��� ���� ���w-

��� � ��7� 0�� ��� �������� ������ ��������8

8�!������ ��� � # ��� ��� $ # ���������

3 – prostownik dodatkowy, 4 – opornik,' # ��������� � # �������� �� ��� ����� ��������

1

2 3

5 5

5

4 6

Page 135: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �136

���� � ��� �� ����� ��� ������ ������� �� �� ��� �� ���� � ������� ���w-���� $ ����� ������ ������� ���������� �������� ��� ���� !?" ������ ������������ �������� ������� !0" ������� ���� ������ ���� ��������� ����� ��� � ��� � �������� ������ ������� ��� ��� � ����� ��� '� �� �o-�� ����� !4" ������� � ����� ������� ����� �� ���������� ��������� o-mocniczego (6).

����� � ������� ����� � !���� 0�11" �������������� ��� ���� �� ���������

�������� ������� ��� �� !1" ������ ���� � ��� �i���� ��� ��� !."�

� ������� ����� � !)" ���� ������� ��� ������ ����� ���� ����� ����� ���-cym z prostownika dodatkowego (4).

��� � ����� 0�� ��� �������� ������ � ��� ��� ���������� 6 # ��� �������

"������� ������ ��� ��� �� �� ���%�

Rysunek 6.10. Schemat zasadniczy������ �� ������ ��� � # ��� ��� ��!���

2 – bateria dodatkowa, 3 – prostownik��!�� 1 # ��������� ��������

5 – zawór prostowniczy,6, 7, 8 – wy��������

1 2

3 4

5

6

7 8

1 2

34

5

6

78

Page 136: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �� � ������ 137

B������ ��� �� �� ���� �� F*5 ���� ���� ������ ��� � %���� ������� �� ��������� �������� ��������� � ������� ��� ��� � ��� ���� ��� ���� ������������� !?" �������� ��� �� �� ������� $ ����� ������ ������� ��������e-� ����������� ��� ���� ������ ������� ��������� !0" � !>"� � ���������� !?"���� �� ��� �� �� ������� $ ��� ���� ����� ������� �� �������� � ���������� ��� � ����� �� �������� ������ � '� �� ��� ����� !4" ����� � ������� �� ��� ������ ������ ����������� !?" ��� ��� ���� � ��������� ���o-�� � # ��� ������� ������� ��e������� �������� �������� ������ ���� ��� ������ � ��������� �������� arunkom pracy.

6.6. BATERIE AKUMULATORÓW

$ �������� �������������������� ������ ��� � � ������ ��� �• ��� � � �� � !� � �"�• ogniwa zasadowe (kadmowo-niklowe).B������ ���� ��� � ��� � �� ��� ������ ��� � ������ ������ ����� �����

������� ��� � ������� ����� � ����� �������� �������� ������ ���� ������ ������� ������� �� ������ ��� � ����� ���� � ����� ��� �� ����� ��� a-ne.Baterie zbudowane z ogniw ����� ��� ������ ��� � ���� ������� ������� �������� ����� �� ������ ��� � ���� �������� �������� ����������� ��� e-�� $ � ����� � ��� �������� �������������������� �������� ������ ��� ���� � ������� ���������� ���������� ��� � � �� �� ���������������� ���� �� ����� � ��� ��� ����� ���� ������������ ����� �������

• ���������� ��������� ����� ������ ����� ����� ���� � ����� �����• ������ ��� ������• �������� ����������� � ��������• �������� ��������• ����������� ������ �������• ������ ���� �� ������ �������� � ����� � ��������� ��� ������ ������ ������� �� ������� ����a-

������ � ����� ���������� ��� �� ����� ����� � �� ������������ 3�� ���� �� ������ ����� ���� ���� ������� ���� ��� ��������� %� ������ ��� ��� �������������� � ��� � �� ���� B������ � ��� ��� ����� ��� �������� ����� a-��� ������������ ��� ������$ �������� �������������������� ����� ��� ����� ��� � �� ������� ��������o-

�� �������� ����� ������� !))* ,� 11* ,� +? , � )+ ,"� ��� ���� � ��

������� ������� ))* , ����� ��� ������ �������� +** � ))* kV oraz bardzo du-���� �������� 11* �,� :���� � ���� ������� ���� � ����� �� � ������� 0�1) ������� �� ������� ������� ))* , ������� ��� ������

elektroenergetycznej 220 �, ����������� ��������� ����� ��� ��������rnia.

Page 137: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �138

��� � ���$� (�� ��� ����������!� � �������� $$% 2 � ����� � ���� � �� ���� �

E����� ��� ������� ���������� ������ � ������� ������ �� ���������� ������ ������ � ���� ������� ������� � ��� ������� ��� ����������� ���������� �� ���� ��� � �� � �������� ��� ���������

2,18÷2,25 V. ������ ������ � ������� ����������� � �� ����������� ���������o-

���� ��������� � ���� ���� �������� ���� � ���� 11* ��� ))* ,� �������� ��������� � �� ���������������� ��� ����� ��� ������ ������� �������24 i 48 V.$���� ������ �������� 11* , � ))* , ������ ����� �������� � �������

� ��������� ������� ��� ���� �������� ����� ����� �������� ������������sterowania, blo��� � ������������ ������ ��� ������� ))* ,� ���������� ������ ������� ���������� ������� ))* , �������� ���

� � ��� ����� �

1. C���� ��� ���� ����� ���� � 1*+ ��� � ������������ ����

z prostownikiem,2. &���� ����� ��� ������ � 1) ��� � ������� ���� ������ ���������� ���� ���� ���� ��� ��� �������� ���� ������������ � d-������� � # ������ ������� ���������� � �������� ��� ������� ���o-��� ��� ��� ����� ) , �� ��� ��� ������������ ���� ����� � ����

������� ������ � ������ ��� ���� ����� ���� ������� �� ����� ������� �� )+ ,.

#������ ������� ���������� !6�" ������ ��� ���� ����� ��� ������������ ��������� �� !����� ������� ���������� ��� ���������� ��� ����"������� ���� ����� �������� ����� ������� �������� ��������� � ���� d-�������� #������ ������� ���� ��� � �������� ����� ��� ��� ���� � ��������� ���� ��������� ���������� ������ �������� ���� ������ !�������������

Page 138: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �� � ������ 139

� ���������� ���������� ��������������� ����������� ��������� ����� �������� � ����"� ���� ����� ��������� ����� �� !� �������� � ������� ���� ����� ����-���� ����� �������������� � ������ ��������� �������� � ����"� ����� �� �� �������� ����������� � ���� ��� �� ���� ���� ���� ��� �� ) ������ �������� ��

����� ������ G1*H� #������ ������� ������ � ����� ��� ���� ����� ����� ���j-���� ��� �� �� ���� � �� ���� ����� ��������� ��� ���������� ������ ��a-��� � �������� � �������� ��� ���� ��� ���������� ����� ���� ���� ������������� ��� ������� ����� ��� ���������� � ��� �� � �������� �������� ��� ���� ������� �� ����� .*@+*5�B������ ��� ��� ������ �������� 11* kV, 220 kV i 400 �, ������� ))* ,

���� ����� ������ ))? 6�� /� ��������� ����� ��������� ��� ������ ��������

110 �, ���� ������ ��� ����� � 1** � 1)* 6�� B������ ������� )+ � 48 V���� ����������� ������ >) 6�� � �������� ��� � ���� � 1) ��� )0 ��� ����a-�������� ���� � ��� �������$� ���������� ��� ����� ��������

�������������������� ��� ����� ���� ������ ������ ��� ���������� � �� ��������� � �� ����� � ��� �� ���� ���b���� ����$ ��������� � ������ ����� ���� ���������� �������� ��� ���� ������ ��u-

mulatorów szczelnych z zaworami:• � ����������� ����� �����• � ����������� � ������� ���������� ����� ����� �������� � ����

szklanej (technologia AGM),• � ����������� ������ � ����������� ���� ,2E6�$ ������� � ������������ ���������� ��� � � ������ � ������ ������o-

������ � ����� ���������� ���������� �������• znaczne ograniczenie zabiegów eksploatacyjnych,• ograniczenie wymaganej powierzchni akumulatorni (do ok. 30% w stosunku do������������"� � ����� ���� �� ������ ���� � ������� �������eniach� ������ ������������ �������������� � �� �� � ������� ��� ��� !������������� ��� ��� � 6I3"�

• zdecydowanie mniejsze wymagania instalacyjno-budowlane (wentylacja, rodzaj���� ���"�

������ ������� ,2E6 ��� ���� ���� ����� ������ ���������� ���������#����� �������� ������� �� ������� � � �������� �������� ��� �i-�� � ����� ��� ����� ���� ��������� � �������� �������� � ����� ������� ����� ��������� ������ ������ '�� ��� ������ ���� ���� ����������� ����� ������� �������� ���� �� ������ �� �������� ��� � �� ������� � ���������akumulatorów jest procesem bezpowrotnym.7��� ��� ���������� � �������� ��� ���� � ���������� ����z-

������ ������������ $�������� �������� ��� �� �������� ��� ���������� )* J&� ������� ������ ���������� ������� ������� � ������� ������ ������������ �������

Page 139: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �140

��������������������������� �������������

���������� ����� ������� ���� ��� ������ ��� ������� ���� ������ ��a-��� �������������������� ���������� ������ ����� ���� ��� � � ��������� ������

� ������� ����������� ���� ����� ��������� � ������ ���� ��� ��� ��������������� � $ ������ �������� ��������������������� �������� ����������

������� ������� ������ � ��� ����� ���������� ������� ������� #o-����� �������� �� �� �� ����������������� � ����� ��������� ���� ���r-���� ����� ��������

���������������������������

I BUDYNKÓW STACYJNYCH

$ ���� ����� ����� �������� ��� ������� ������� ���� ���� ��� ������� ������� ���� ����� ������ ������������������ ����� ��� �����������

� �������� �������:�� ������ � ����� �������� �������������������� ������ ��� ��� �� � �e-

��� ��� ���� �� ��� ���������� ��������� ���� ����� � ��� �� �� ������� ����� �� �������� ���� ��� ����������� �� ����� ����������� � �������� ������ ���� ��� ��������� � ������� ������ ����� � ��������� �� ������ �������� ��� �� ������ ������� ������������ ����� ���� ���� :����� �� �a-��� ����� ������ � ����� ��� ���� � �� �� �������� � �� ����� ��������������� ������ ������� ���� ���� �������� ���������������$�������� �������� � �������� ������ ��� ������ ������� � �������� o-

�������� ������� ���� ����� � �������� ������ ������ ������� � �� ����o-���� ��� �� � $ � ����� � ��� ����� ��� ������ � ����� ��� �� � ��������� � ����� ����� ���������� � �������� K����� ��������� �� ����� ��������� ���� ����� � ��������� ������ � ����� �� ������ ���� !�� �������� ) �" ���� ��� ����������� �� ��������������� ������� ����������

� �������� ������ � ����� ����� ��� ��� !�� ������ �� F �" ���� �a-������ ���� �������� � ������ ����� ��� �� �� ��#��� ����� ���� ��� �������� ���� ���� ���� ����������� �������� �

������ �������� �������� � ��������� #� ��� � �� ��������� ������ ����o-������ ������ � ����� ��� ���������� ��������� � ����� �������� ����������������������� �������� ���7 � �������� ������ ������ ����������� �� ��� ��� ���� ������ F � � �e-

dynczymi lub podwójnymi oprawami, usytuowane w miejscach wolnych od przewodów ������ �������� ��� � �� �� ���� ����������� �� �� �������� �������o-����� �� ������ ��� �������� �� �� ������������ ���������� ��� �� ������������� ���� ���� ���� ����������� �������� � ������ �������� � �a�������

Page 140: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �� � ������ 141

'� ������ �� ��� ���� �������� � � �� ��� ����� ( ����� ����� ���� ��������� �������� ������ ���� ������� �� ���� �����

• � �������� ������• � �������� ������ ��• � �������� � ������ !��������� �"������������ ���� �� �� ���� ��� ������ � ����� �������� ��� �������

������ ��� ��������� ��� ����� ����� ����� ���� �������� ���������������z-����� �� �������� � ���� ���� ��� � ������������ ��� �� ��������� �������� ���� ��� ��� ������ ��� �������� ������ �� ��� )4* $����������� ����������� �� ������ �� F �� � ���������� ������ ��������� �������� ���� ��� ����� ��� ����� ������� � �������� �������� �������� �a-������ �������� ���� ������� ������ ��� � � ��� ������'���� ��� �� ������� ������ ���� ���� � � ������ � ����� ��� � ��d-

�� �������� � � ��� ����� � ����� ������� �� ������ ������ �� ��� ���ó- ��� ��� ���������� ��� ���� ������� E��� �� ������ ��� ������� ���

��������� ����� �������� ��������� ������� ��� ����� ������� �������

������� ���� ��� ������ ��������� � ��������� �������� � �������� ������ ������ ������ � �������� �������� ��� � ������ G)*� )1H ��� ����� ����� mini-����� ��������� � �������� ���� ��������������� ���� ��� ������� ��������o-�� � ���������� ����� ��� ����� ��� ������ ������ ������� 7���� �� ���������

� ����������� ��������� � �������� ���� ��� ������ ���� ������ ������ ������ �� ����� ������ � ������������ �������� ����� ����� �� �������stacji.

����������� ���� ���� �� �� ������� ����� ����� ���� ������� ��������o- �� ������ ����� �������� �������� ��� ���������� � ������� ��� �����o- ��� ��� ���� ������ �� �������� � ���� ������ ��� ���� ����� ���� ��� ����a-��� �� ����� �� ����� � ���������� ��� ��� �������� ��������� �� ����� ����E����� ��� �������� ����� ����� �� ����� ������ � ������� ������ � ������ �a-��� ����� ��������� ' ���� ��������� ��� �� ����� ��������� � ��������a-��� ��� ������� ������ �� �������� ������� ������ ��� �� ��������� ������������� � � ������� ��� � ��� ������� K�� ������ ������ � ������ � ������� ������l-��� � ������ ���� ��� ��� ����� ��� � �� �������� � �������� ������ �� ������ �� ����� ��������� � 4* �L ��� ���� ����� ����������� � 4** �L ��� ��� ����������� ����������� � ��� G)1H�#��� ��� ��� �������� �������� ������� ���������� �����������

awaryjne� ���� ��� ��� ��������� ��� �� �� ���� ����� ����� � ������� ��s-������� � ����� ��� � �������� ����� ���� ���������� �� �������� � ������ o- ��� ���� �� �� .*5 ������ � ��������� $ �������� �������� ����u-������� ������ �� ������� � ������� ���������� � 7 � �������� � ������� ��������� ����������� ���� ��� ���������� ����� �� ���������� ������ � ��������������� ������� � ��� ������ �������� � �������� ������� ����� ��������napi�cia.

Page 141: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �142

$���� ��� ���� � �������� � �������� � ��� ������ ���������� ���������� �������� �� ����� 1 �L ��� ������ ������ ����� ���� ������������ ��� *�4 �L��� ��� ���� ���� �������������� G1FH�

$ ����� ������ ������� ���������� ������� �������� ��������� �������������� ��� ��� ����� ��� ��� � �������� � ������� �� ���� ��� ��� � ���������������������� ������ ���� � ��� �������� ��������� �������� � �����zasilanie.%�� ��� ������ � �������� ������� ������ �� � � ������� ������ ��� ���-

��� ��� �������� � ������� ����� ����� �� �%��������� � ��� ������ � ����� �� � �������� ������������ ������ ( ��

������ �� ������ ��� ��� � ( ��� ��� �� �� � � ������� � �e-������� ��� ��� $ ������������� �� ���������� ������� ���������� ��������� �� �� � � ������� � ���������� � ������ !������ �"�

a �������� � �������� ���������� �� ������������ ������������ E���

���� ��� ��� ����������� ��� ���� � ���� ��� ������ � �������� ��������� ��� ���� ������ � ����� � �� �� ���������� �� ��� �������� ��i-wami akumulatorów.$ ������ ����������� ��� � ��� �� ��� ������ ��� ��� �� �� � r-

����� � ��������� � ���� ��������$ ������������� ��������� ����� ��� � ������� ������������ �������� ���

������ ���� �� � ������� ��� �� ��������� ���� ������������ ��������� ������ ���� �� ��� � ����� ��� ��� ���������� ��������� ��������� �� �a-������ '����� ��� ���������� �� � �� �������� ��� �� ������������ ��������� �� ������ ����� ������� ��������� ������ ���� $ ������ �������������

�� � ���� ��� ������ � ����� � ����������� ��������

�����������������������

� ������� ������ ������������������� ����� ��� �������� ���������� ����w-���� %��� �� �� ���� ���� �������� ����� ������� � �� ��� ��� � ������ ��������� ����� �� � ������������� ������ ������� $ ������� � ��������

������� �������������� ��� ����� ������� ������ ������� ,2E6� ���� ���w-������ ��� �� ��� ���� ������ ����� �� �� ���� ������ ��� ������������������������� K�� �������� ���� ������� ���� ������ ���������� ������� ��� �

� �� ���� �� �� �������� ������� ����� ������� � � �� ��� ����� ( ��

�� ���� ��������$ ��������� � ������ � ������� ��������� ��� ��� ������������� �� �a-

��� ����� �������� ���� ����� ���� � ����� � ���������� ��� ��� � D��z-��� �� ������ ���� ���� �� ������� ����� ������ ��� ����� ��� ��������� ����� ���������������� � �������� ��� ��� ��� ������ ������ � ����� ����� ����z-�������� ���� � ������� :�� ������ ����� �� ��� ��� ���� � �� � �o- �������j����� �������� ���� ������������ � ���� � ��������� ������

Page 142: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �� � ������ 143

�������������� ��������

$�������� �������� ������� � � ����� ������ ������������������� !����-������( ��������� ��������� � ���������(� ������� ��������� ���" ������������ ���� � ������� ������ ���� ���� � ����� ������������ ���������$ ���� ��� ������ �� ��� �� ��������� ����� �������� ��� ����������

������� ��������� ����� ��� ����� ������ �� ����� ���� �� �������� ������� �������� ������� ��� �� ������� ������ ��������� � �����������nastawni.$ ��������� � �� ����� ����� ��� ��� �������� ����� ����� ������

������������������� ������ ������������� � ��������� ����� ��������� ��o-���� ��� ������� ����� � ��������������� ������ �� ������ �� ����� ������� ������������ ��� ��� ������

����� ���� ������� ���• �����������• ������������� ����������� ���� � ���� ��������� ������ �� ������� ������� ����o-

wa jest przenoszona �� ���������� ��� ����� ������ �������� ��� �������� � �a-������ �������� $ ������ ������ �������� ���� ��� ���� ���� ��� ���� ����iki� �������������� $ ��������� � ����� ���� �� �������� �� ��� �����

������� ���������� �������� ����������� ������� ��� ������������� � �������z-������ ����� ���������

����� �������� ���� � ���� ��������� ������ �� ������� ������� ���� ����� �������� �� ���������� ��� ����� ������ �������� �� �������� �� ���b-nika energii.$ ������� ����� ������� � ������ ������� �� ���� ���� ������ ���

������������ ������� ����������� ����� � ������� �������� $ �� ��� �����

������� ���������� �������� � ������� ������ � ������� ����� ����������������� ����� �������������� ����� ���������'����� ����� ���� ������������ ������ ����� ������ ��������� �

������ �������� � ��� �������� � ���� ���� �����

���� ������������������������������

# ������� ������ � �� ������� ���� ����� ��� ���� ������� � ����� � �a-������ ���� ������������ ���������� ������ �������� %������� ������ �� ����� ������ ����� ������ ���������� ��� �� ���� �� ������ �������z-���� �������� ��������� ' ��� �� ������ ������ ������ ��� ������������ ����� ���� � �������� � ���� ���� ������ ����� ������� ������ �u-���� � ���� �� ������������ �������� ���� ������� �������� � %����� ������ ���� ��� ��� ������ ������������������� ������ � ���� ��� ���n-ników pra ��� �� � ���� ������� ���� �������� ������ ��������

Page 143: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �144

$ ����� �������� ������� ������ ��� ����� �������� �����������e-�������� ����� ���������� ������

• ���������� �� ����� ! �� �������� � ������������ ������ ������"� �� ��������� � �������� ��� ���

• ���� ����������� ����� �� ���� ������ ������ � �������� ���������!��������� �������� ��� �� ���� ��������"�

• ���������� �������� ����� ��� ���� ����������� ������� �� �������

� ��� ������� ������� ������� ����� ���� �������� �� ��� � �a-�� ���������� �������� !�� � ���������� ���� ������ �������������� ���"�

$ �������� �������������������� ���������� ��� ������ ������ � ��o-��� ����������� ���� ������ ��� ������� ��������� ������ ��� � �������� ������ ������ ��� �������� ��� � ����C ��� ������� � ������� �e-������ ������� ���� ���� �� ������� ����������� !����������� ���������� ����� �"�!���� 0�1."� ���������� ������� � �� ��������� ��� � ��� ������� ������ ���u-��� '��������� � ��������� �������� ��� � ��� ���������� ��� �������� ��� ��� ������ ��������� ����� ��� ���� �������� ������� ��������� ����� ������ ���������� �������� �� !���������"�

Rysunek 6.13. ��������� w stacji elektroenergetycznej 110 kV

'������ ���� �� ������ ��� ��� ������ ������������������� � �� ��� ������������� ' ���� ������ ���� ����� ��������� ����� ���� ��� �� ���� ��o-����� ���� �� ������ ������� %������� ����� � ������� ��� � ����� ��� o-��� ���� �������� ���� �� ��������� ���������� ���� ����� ������ �a-��� ���� �� ���������� �������� ��� �������� � ���� ���� �������� ����� ���

Page 144: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �� � ������ 145

$ �������� �������� ���� ������ �������� ������ ��� ��� � ��� ���� ������� ���������� ��� ��������� � ���� )4 ���� � ����� ����� ��� )4* ����$�� ���� ���������� � ������� ��� ���������� ��� ���� ��������

�� ������� ������ ������ ���� ���������� � �������� !�������� ��o-���� �������" �������� �������� � � ���� ���������� ������� ������� %�a-� � �� ����� ����������� �� ���� � �������� ��� ���� ��� �� ���������� y-�� �� ����� � ������������ ���������� ��� ����� �������� ����� � ����������� � �������� ���������� ���� ���������� �� �������� ������ o- ������ � �������� ! ��������� � ��������� "���� ��� � ����� �������� ������ ������ ��� ��� �� ����� ����e-

���������� ������ ��� ���������� ��� � ���� ���� ��� ���� ��� ����������� ���������� ��� ��� ������� � ��������� ��� ��� ���� ���������� � ����������%���� ������ �������� ��� ���� �������� � � ��������� �������� ������ ������������ ������ � ��������� ��� ��� ���� ��� ���� ���������� � ���aczy.'����� ��������� ������� ������ ��� ���� ������������ ������������

������ ������� ���� ������ !���� 0�)"� ����� ��� ��� ��������� � � ����������� ������ ��������� ������ �� �������� ��� �������� ������� ������� ��� ������������ �������������������� ������ ��� ��� ������

� ������ &������ ������ �������� ��� ���� ��� ���� ��� ���������� �o- ������� ������ ��� ����� $ ���� �������� �������� ������ ����� ��� �� � ������ ���������� � ���� �������� ��� �������� ����� !��� ����"�%������ �� ���� ��� �� �� ����� ���� ���������� � ���������� ������� ���������� ��������� 11*@+** �, ������ ����� ��� � ��������� 10@.* MPa, ��������� �������� ������ � ���������� )�*@.�* MPa. Redukcja wysokiego ci-������� � ��������� ������ ���������� �������� ��� � ��� �� ��� �� �� redukcyj����� ��� ����� ������������������� ��� ��������������

.�� �� ��$� +��� ����� ��� ������ �� ���� ���� ������ �� � ������ ����� � ���� � �� ������

9���� �� ���������

MPa

Dopuszczalny���� �����enia

MPaZakres zastosowania

0,5 0,425÷0,55 �� �����!� ���� ������

1,1 0,95÷1,15�� �����!� ���� ������ � ��� ��� ����

� ������ ����� ������ ����� �� &% kV1,5 1,3÷1,62,0 1,8÷2,1

�� �����!� ���� ������ � ��� ��� ����

w urz��� ����� ������ ����� ������� �����*

Aparatura

0,8 ���� � $ � ��� �� ���� � ������ ����� ���� � $$% kV2,0 0,8÷1,0 �� �����!� ���� ������ � ����� ��� % ' MPa

3,0 2,7÷3,1�� �����!� ���� ������ � ��� ��� ����

� ������ ����� � ����� ��� ���������� � ' MPa������ ���

wytwórcze������ ��

powietrza 4,0 3,6÷4,1�� �����!� ���� ������ � ��� ��� ����

� ������ ����� ������ ����� � ����� ���

znamionowym 2,0 :-� � ����

Page 145: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �146

��!����������������� ������

W RZECZYWISTYCH OBIEKTACH

#���� ������� ���������� ��������� ����� ������� �������� ������o-�������������� ����� ������� ����������� �������� �������� ������ i-����� �� ����� ��� ����� ���������� �� � ��� #������� ��� �� ������������� ������ ����������� ���� ������ ������� ����� �� ������� ������ � d-������ ������� �������������� 7�� ������ ���������� �� ���� ������ ��e-� ���� ������� ��������������� ������� ������ ����� ���� ����������������� ����� ���� ������ � ���������� ������� ������� ' � ��� �� �������������� ����� ��������� �� ���� ������ ������ ������� ����

• ������ 6� ������� ������ 11* kV,• ������ B� ������� ������ 11* kV,• ������ &� ������� ������ ))* kV.Stacja A ���� ������ ������� 11*-)* �, ��� ������ ������� $ ������ ������

) ������������ ��� �� ������� ������ 11* �, ������ ���������� ����� �a-����� �� �������� � ������ ���� ������ � ��� ������������ ����� �������o mocy 100 �,6� �������� ����������� ���������� $ �������� ���� �r-������ �������� ���������� ����� ������� �� �������� � � ��� ������������ �� �������� �������� ���� �������� $ ����� ����� ��������� ������ � transforma-��� �������� ������ �������� �������� � ����� ��� �� ����������� ������wszystkie odbiory obu sekcji.

������� ������� ������ ��� �������� ����� ������� �� ��� ���� ������

���� ������� ���������� ����������� � ��� ������ �������� ���� ���

'���� ��� �������� ���� ���� ������ ����� ))* , ��� )+ ,� �� ���� ���� ��� � �� ��� � ������� �������� ������� ������� +? , ������ ���� ���z czte���� ���������� ���������� ������� 1) ,���������� ���� ������ ��� ������� ���������� �� �������� �� ��� �����y-

storowego zasilacza impulsowego.'� ������ �� ���� ����� ����� � �� ����� ������ ������ ����������

����� �������� ������� ������ ������� � � �������� ������ ��� ���� a-��� ����������� ����� ��� /���� ������ ���� � ������� ������ ����� ���� �a-������ � �������� ������ ������� ���� �� � ����� �� ��� ���� �� o-mieszczeniu akumulatorni. Do ogrzewania pomieszczenia nastawni wykorzystano��������� ���� �� � �������� ������������� ����� �� ����

elektryczne.Stacja B � � ������� ���� ��� ������ ����� �� ������ �������

110/20 �,� ���������� � ��������� ������ ������� ���� $������ ���� � � ������������ ��� �� 11*-)* �, ��� � � ������������ ����� �a-snych 20/0,4 kV o mocy 200 �,6 ������ $ ������ �������� ���� ������ ����

����� ������������ ����� �������� ���� � ����� �� 2��������� ����� �a-

Page 146: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �� � ������ 147

����� ���� ���������� ���� �������� � � ��� ������� �������� ��������������������� 2���������� ����� ������� ���� ���������� � ������ �� ��o-���� ����� ���� ��� � �������� ���������� ��������� � ���� � �� ������e-niami cyfrowymi.

����� ������� ������ ���� �� ��� ������ � �� ������� ���������� �������))* , � +? ,� ������ �������� ,2E6� ����������� ���� � ���������o- �� ���������� ����� ��� B������ ))* , ������ ���� ��� � .4 ��� ����-��� 0�?1 , ������ �������� ������� +? , ����� � + ��� 1) ,� '���� ����

�������� ��� ���������� ,2E6 ������ �� ���� �������� ���� � ��d-���� �������� ���������� ����� ������������ �� ���� �������� ���������� � ���������� � �������� �� ���� �������� ����� ��� � �� ���� $ ���� ���������

tych szczególnych warunków zastosowano w pomieszczeniach stacji piece akumula-����� � ����� ����� ������������ ����� �������� ���� ������ �� ������� ������zamontowano klimatyzatory, których zadaniem jest utrzymywanie odpowiedniej tem-������� ������������� �������� �����������������%����� ��� ���� ������ ���������� ������� ������� �������� ������

������� � �� ������ ��� �� ��� ����� ��������������Stacja C ���� ���� ������ ���������� ������� ������ ))* �, � ����� �������

� ������� ������ �� �������� ��� � � ��������������� ��� �� ���������220/110/10,5 �, � ��� 10*-10*-4* 3,6 ��� ���� ������������ ����� ���������������� � ����� ������������ ��� ����� $ �������� ���� �������� ����-������ ����� ������� �� �������� � � ��� ������������ � � ������ ���� � ����r- �� '� ������ �� ���� ��� ������ ���� ������ �������� ������������������������ � ����������� ����� ������� )*-*�+ �, ���� ��������� � �� ��������linii 20 �,� ��������� ����������� � ������ &� 7���� �� ������� ������� ��e-������� ������� � �������� ���� �� �� ����� ������ ������� ���� ����� ���-dzany silnikiem Diesla.

������� ������� ������ �� ������ �� � �� ������� ���������� ������� ))* ,����� ��� ������� ������� +? , ���������� ���������� ��������������� $ ��������

�������� ���� � ��������� �������� ����� ������� ���� ������ ����y-��� ��� ���� ����� �������� ����� �������� ���� ������� ����� ��B������ ���������� ))* , �� ���� ��� � ��� � �� ��� � �������

������������� �������� ���� �� � � �� ����������� ����� ���� ���-��� +? , � �������� ������������������ ���� �� ����� � �������� ������o- ���������� � �� ��� ������� 1) ,� �������� �������� ,2E6������ ����� ������������� �� ����� ������ � ����� �������� ����e-

� ������� ������ ��� ������ ������� :��� � �� ������ �� ��� ���������������� ��� ��� �������� ����� �� ������� ������� /��� ���������� ��� ���������� ������� ���� �� ������ ������� �� ���� �������� ���� ������������������� ����� ���$ ������ 0�. ������� �� �� ����� �� ����� ������ ��������� ����� �a-

snych stosowanych w omawianych stacjach elektroenergetycznych.

Page 147: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �148

.�� �� ��&� -��!����� � ���� ������ � ����������� � �����!� �������� ����� � ������

w wybranych stacjach elektroenergetycznych

Stacja A Stacja B Stacja CCharakterystyka

� � ��� � ������ � � ��� � ������ � ���� ������

;������ 110/20 kV 110/20 kV 220/110 kVTransformatory 2 2 2Rola w systemieelektroenergetycznym

zasilanie odbiorcówindywidualnych

zasilanie odbiorców��� ������

���� ����� ������ ����

energetyki zawodowej

�������� �� � �����

przemiennego

����� ��������pojedynczysekcjonowany

podwójnysekcjonowany

podwójnysekcjonowany

Liczbatransformatorów

2 23 + agregat�������!rczy

Odbiorniki potrzeb������ �����

przemiennego

# ���� �� ��

– ogrzewanie– prostowniki– przetwornice

telefo��� ���� � �����

# ����� ���������!�

# �����

��� �������!�

transformatorów

# ���� �� ��

– ogrzewanie,klimatyzacja

– prostowniki– przetwornice

telefo��� ���� � �����

# ����� �������!�

# �����

��� �������!�

transformatorów

# ���� �� ��

– ogrzewanie– prostowniki– przetwornice

telefo��� ���� � �����

# ����� �������!�

# �����

��� �������!� ����s-formatorów

# ����� ������ �

– automatyka SZRMoce znamionowetransformatorówpo��� � ������

2×100 kVA 2×200 kVA 2×630 kVA

�������� �� � �����

������

����� �������� buforowy buforowy buforowy-����� �������� 220 V, 48 V, 24 V 220 V, 48 V 220 V, 48 VLiczba bateriiakumulatorów� ��� ��� ����*

1 – 220 V, 165 Ah1– 48 V, 100 Ah1– 24 V, 50 Ah

1 – 220 V, 165 Ah1 – 48 V, 100 Ah

2 – 220 V, 312 Ah1 – 48 V, 100 Ah

� �������� ������ ���

powietrza-����� ����� ��� brak brak 2,6 MPa, 1,4 MPa����� ������ � brak brak ������

<����� ������ � brak brak 4

Odbiorniki zasilane������� ���� ��� �

brak brak

2,6 :-� # ���������

rozdzielni 220 kV1,4 :-� # ����������

rozdzielni 110 kV

Page 148: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

���������� ���� �� ����� 149

��������������� �����������

7.1. WPROWADZENIE

��������� ����� ����� ��������������������� ������ �� ���� ������ ������

��������� ����� ����������� � ���� ���� ����� ������ ���������������������

��� ��������� ���� ��� ������� ����� ����� ������� �� ������� ���� ������ ���!

����� ������" � ���� ������� ���� � ������� ��� �������� ������� � ����� � �����

systemu.#�� ������� ����� ������ �� �� ������ ����� � ��� �������� �� ��"����

������

• ��� ���� � ������ ���� ��������� ���� ������� ��� �� ����$� ����� �����$

� ������������$�

• ����������� ����������� �������� % ������� �� ����������� ����" ����!

wy energii elektrycznej,• ����� ���������� � ����� ������

#�� ������� ����� ����� ��������� ���� ������� ��� ����� ���������������

������� ����� ������ &��� ��� � ��" ��� ���� ��� ������� �� ���� ������

� ����� ����������� � � �� ����� ������

���� ����� �������������������� ����� ����� ������ � ���� '&(� �������

����� �)!��������� ������ *����� �� ��� ����� ����� ������� ������ ����� ** ����

% ���� ��� �������� ������ ������� % ����� ��+ �,�

- ������� � ����������� � ����� �� ������ �������� � ������� �

����������� � �� ����� ����� ���� ������ ����� . �� �/ ������� *� ����������

�������� ��������� ����� ���� ������ ����� ���� � �� ����� ����� ������

������ �� �������������� 0#(1� 2���� ��� ������� ���� ����� ��� ��� ���

������ ������ ������ ��� �������� ������ ������� ������� -*�

&����� �� ����� ����� ����������� � ���� ��� ������� � ������� ��� ��������

����" �������������� 3��� �$ ����� ��� ����� ����� ���� ����������

����� ���� � �� ����� ������ �� �������������

- ������� ������ ��� ������ ��� ��������� �� ������������� � �� �� �������!

wania personelu ruchowego ze stacji elektroenergetycznych� 4������ �� �� �����

��� ���� �� �������� ��� ����� ������� ���� ��������� �����������

�����" � �������� ��������������

7.2. AUTOMATYKA STACYJNA

&����� ������������������� � �������� ���� ��� ���� ���������� ���!

������ �������� �� &� ��� �������� ��"��� ����� ��� � ��������� � ������

� ��� �������� ����� ������ ����� ����� ������ �������� ������������ ����!

Page 149: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �150

������� - ��������� ������� ��������������������� 0�� ����� �����1 �������

��� ������� ����� ������� �������� ���������� �����������

5 ���� �� ����� ������� ������� ��������� ���� ������������� ��� � ����!

����������� �������� ������ �� ��� �� �������� ���������� � �������� � ����

����� � ������" �������� ���������� ��� ����� ������� ����������������������

#��������� �� ����� �� ������������ ������ ��������� ������� ��� ������� ����� ��

���������� �������� � ����� ��������� � �������� ����� ����� ����� ��� ������� ������

���������� ��� "� ���������� �������� ���� �� ��� � ��� �������� �������� % ��

��� ���������� ������

• ���� ���� ��$ �� ����������

• �����$ ����������

• obiek�� ���$ ��������

Rysunek 7.1. Klasyfikacja automatyki stacyjnej

#�� ������� ����� �� �������� ����� ��������������������� ����� �����!

��� ���� ������� ����� ��"���� ������� 6�� �� �������� �������� ����������

��� ���� ����� � ���������� ������ � �rii i przerw w dostawie mocy i energii.

AUTOMATYKA STACYJNA

SYSTEMOWAZABEZPIECZENIOWA LOKALNA

ELIMINACYJNA����� �� �����

REGULACYJNA(ARN)

PROWADZENIANIARUCHU

(rejestracja,wizualizacja)

PREWENCYJNA��������� ���

RESTYTUCYJNA(SPZ, SZR)

PREWENCYJNA���� ������ ��

mocy, dzielenie sieci)

OPTYMALIZA-CYJNA

����������

(sekwencje, niepewna��� ��� ����� ���

���� ��!�

"���#���POMOCNICZYCH

�$����� ��

transformatorów,���������� %������ ��

��&���' �asnych)

Page 150: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

���������� ���� �� ����� 151

7��������� ���� ��� ����� ����������� ������" �� ���������� ������ ������!

������ ������������ ��� � ����� � ��� ����� �� ����8�������" � &����� ������!

������ ���� ����� ����$ �� ���� �"����� ���������

7��������� ������� ���� � ������ � ������ ����� ����������������� 0��� ����!

8������ ������� ���� �� ������ 9��1�

7��������� ������� ������� ���� ����� � � ������

• ���������� ������������� ��

• ���������� ����� ��

• ���������� ��������

�������� ���������� ������������� �� ��� ��������� ����������� ������!

�" ����� �������� ���� 0�� ����� ������������ ���������1 �������" �������!

������ ���� ��������� ���� ������� �������� 0����� ������ ����������� ���� !

���� ���������� &#� �� ����������� ���������� ����� � ��� &�:1�

�� ����� ���������� ����� �� ������ ������� ���� � ��gulacja warunków����� ���� ������� ������������ ��������� ��������� ��������� �������� ����� �

���������� � ������������� ��������" ���� ���� ������������� �� �������� ������

�������� ���������� �������� ��� ���������� ��������� � �������� � ��� ����!

niem ruchu stacji (ste�� ���� �� ������� ����������� ���������� ���" ������

�������� �������� ������������ ����1�

7.3. AUTOMATYKA ZABEZPIECZENIOWA

7��������� ������������� � ������ �� �� ������������� ��� ������� � ������!

������

Automatyka eliminacyjna ��� ������������ �� ������� ���� � ����� ���� ����!

���� � ������ ��"���� ������� ���������� ��������� ������ ��� ���� � �����

������ �������" ������ �� ��������������� �������� ������� �� �"����� �����!

�� � ������ &�����"���� ������ � � ������ ���� ��"���� ������� ���� �������

����" � ����� ����

Automatyka prewencyjna �� �� ���� ����������� ����"������� ����� ����

�����$ ����� ����� ���������������������� ;�� � �� �� ������� ���� �!

���� ����������� � ��� ������ ������������� ���" ����� ����� �� ���� ������!

�" � ������ ��� ������������� ��������� ������ � ���������� �������� ���� �����!

��� �����

Automatyka restytucyjna �� �� ������� ���" �� ��������� ������ ���8�!

������� ���� ������ ����� ���������������������� ��"���� ������� ����"�����

� ��������� ���������� ��� �������� �� ������������� ��� � ���� �"����� ����������

lub optymalnego – w warunkach ist��������� ���������� % ���� ����� ������ ��

���������� ������������ ������� �� ������ ������ ������ ����������� ���� !

���� ���������� 0&#�1 � ����������� ���������� �� ����� �������" ����� � ���

(SZR).

Page 151: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �152

7��������� ������������� � �������"����� �������� �����������getycznychstacji, takich jak transformatory, szyny zbiorcze, linie elektro������������ � ����� ���

���������� ������� ��� � ����� ����� ���� ��������������� ����������"

0�������� ���� �������� ���� �"����� ���� ���� ��������� ���� �����������!

���� �������� ����� ���� ���� �!������� � ��� � ������1� ������������ ������!

���� ������� � ���������� ��� ��� �� ����� ������� �"����� �������� ����!

��������� ���� �� ������ ����������" �������������

;����� ���������� ������������� �� �������� �����������������nych naj-�������� ���������� �� �������� ��� ��8�� � ����������� � ��kroprocesorami,����������� ���� �"���������� 8������� ��"�� �� ���� ��� ������� ��� ����� ����

����������" �

- ������� ��������������������� ������� ���� �"���������$ ����dów automa-���� ������������� �� �� ������ �� ���� ���� �������� � �������" �����

������������� ��������� ��� ���� �������� �� �������� ����� �"��� 8����

������ � ������������ ���� ����� �� �� ��� �������� � �����" ���������� ����

������������ ��� ������������ ���� ����������� �������� ��� ��� ������������

����������� �������� ����� �����������

����������� �������� �����������������������W STACJACH

- ������� ��������������������� ����� ������� ����� ��������� � ��8�� �

����� ������������ ����������� ���� ���� � ������" � ��������� ��bolami:<�=#� <�7�� &(#73� :(2� :(> ���� ���� �� ������ ����� ���� �������������

koncerny elektrotechniczne, takie jak np. Alstom czy Siemens.#���� � � ��8������� ��������� ������� ����" ������� ���� ��"

��"�� �� &������� � ��" ��" ���� ������ �� ��"���� ���������� ��� � �dy���������� ������������� ��� ��� ����������� ���� ���� ����� ���������� ����nie ����������

System CZIP, którego schemat pokazano na rysunku 7.2 [83], realizuje wszystkie8������ ������������ �����" ����������� � ���������� �"� ���������� ���������

�������� � �"���� ������������� ���� ������ �� �"������ � �������������

syste���� �������� � ������� ����� ���� ��������������������� 4����� �� ��� ��!

bezpieczenie innych elementów sieci, np. transformatorów, baterii kondensatorów.#���� � � 8������ � ������� ����� <�=# � ����������

• realizacja automatyki zabezpieczeniowej danego pola,• ������� ����" � �����$ � ����� �"����� �"� �����������

• pomiary i obliczanie mocy � ������� ������� ������� ���� ������ � �����

pola,• ���������� � �������� ���� �� ����� ����������� ���� �������" �����

• ���� ���� ����������� ����� �������� ���� ������ � �"������ �� ���� ��!

kiem,

Page 152: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

���������� ���� �� ����� 153

• realizacja funkcji telemechaniki,• komunikacja z komputerowym systemem nadzoru,• ����������� ����� ����� ����� �������"����� �������" ������ <�=#�

• ����������� ������" �

• ����������� ���� ���������� ����������� ��� ���� �� ����� ���� � ��������

����������

• ���� ���� ������������� �������� ������

• �"������ � ���������� ������ ������� ������ ���� � ��������wanie����������� � ����������" � ������������ �������� ��� � ���� ����"

pomiarów itd.,• ���������� 8������ ������������ ����������� � ������ ������������ oraz

��������������� ���������

���% �� �()( *������� ���&���� �� �!� ��$ � �+� &! ���&�+% ���* �� �� ! ��'�������� ���

�%&�+�&���� ��+���! ���� ������ �� ����� �&��,�

Page 153: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �154

#������"��� �������� ����� � ��������� ������ <�=# ���� ��8�� � �����

������ 0�� ��������1 ����������� ��� ������������� 0��� 9��1� 3��� ��� �"������!

�$ �� �� ���������� ��������� 8������ ���������

-�'� � �(.( � �+� &� ���&�+% ��'���������� �%&�+�&���� ��+���! � �&���� �� ���&�+% ���* /012

Oznaczenie Zastosowanie

CZIP-1L �� � � ��� �������

CZIP-1T pole strony SN transformatora 110 kV/SNCZIP-1Y pole transformatora SN/nn

CZIP-1C pole baterii kondensatorów

CZIP-1U �� � ��+���% �������

CZIP-1S �� � ���� ��� ��� �

CZIP-1K �� � ��&���' ��� ��$ ����� ��+�� ��� �,

CZIP-1P �� � ��&���' ��� ��$ ����� %���+�� �, ����� �����&��

CZIP-1X�� � ��&���' ��� ��$ ����� %���+�� �, �����'�+ +����� �+ %���� �! � �3��

������ � �����&����

CZIP-1M �� � �� ��� ��� �$�� ��� �3� ������3� �������

CZIP-2R �%&�+�&��� ��+���� �3� ������� �� ������

CZIP-3H pole strony 110 kV transformatora 110 kV/SN

CZIP-4Q��+��� �&�� �� ����&��,� �� ��+�� ���,� ����% ��,�+ ������3� �������$

� �% �&�+ �����+ %���+�� �+ ����� �����

CZIP-NET���&�+ �����% ��� �3� � &�3�%,��� ������� �������3! ��$ �!

� ��!�����%,��� � ���&�+�+� �����3� ����%

#������ ������� ����� ���� ���� �������� ����� ������� ������������

�� ��� ������ �������� ����� <�=# �������������� �� ���� ����������� ����

<�7�� ������� ��� ����� 8���� �(5!(��������� �.?� @)�� &���� ��� ���� �

�� �� ������� ��� �� ���� ����������� ��8�� ���� ��������� ��� ����� ������

niekiedy w stacjach elektroenergetycznych analogowego systemu ZAZ.:�� ������� ����� <�7� ������� ���� ��� ������������� �� ���� �� �������!

zowanej na wschodzie Polski. Na rysunku 7.3 przedstawiono uproszczony schemat������ ��������������������� ��� ������������� ��� -���� ������� ���� � � "��

���������" ���� ��� ��� � �� ������� ����8�������� ���� � �?A/ kV na���� ������� �� ���������� �? �,� �������� ���� �������� � ����������� ����o-�� ���� ������ ��� ���������� � �������� �� ������� � ����� -* �������

��"��� ������ � ����8������� ������� � ��+A�?A�? kV. W polach rozdzielni 15 kVoraz w polu 110 �, ����� ��� ������ ������� <�7�� ������ �� ����� ���

8������ �������� ��� ����������� � ���� ���" ���� ����

- ������� ���� �������� �������������������� ������������� �� ����� ���

������ <�7�� ������ ����� 9��� ���� ����������� �������������������� ������

w tabeli 7.3 [50, 94].

Page 154: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

���������� ���� �� ����� 155

Rysunek 7.3. U���� � ��&��� ��3�&��� � � ��&�������� � 3����,

4 �� ����,� ������! �%&�+atyki zabezpieczeniowej CZAZ [50]

Page 155: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �156

-�'� � �()( ������� �%&�+�&��� ��'�������� ���, ����

dla u����% � ��&��� ��3�&��� �3� � ��&����e��� � 3����,

Rodzaj pola ���� ������%

Pole transformatora 15/6 kV CZAZ-T1*� � &�� �5��+�&��� ��&���' ��� ��$ .678�1 �9 CZAZ-T1 *� � � ��� ���� �,��� .6 kV(po stronie 15 �9 &�� �5��+�&��� �����3���3� ..87.67.6 kV)

CZAZ-PZ

*� � ���� ��� ��� CZAZ -CR*� � � ��� ������� .6 �9 CZAZ – L*� � ��+���% ������� CZAZ – PRPole transformatora 110/15/15 kV (strona górna) CZAZ -THPole liniowe 110 kV CZAZ – RL

-�'� � �(:( *������ ��� � ��&��� ��3�&��� � �&���� � ��� � �������+� �%&�+�&��� ��'�������� ���,

CZAZ dla u����% � ��&��� ��3�&��� �3� � ��&�������� � 3����,

Rodzaj polaNazwa

������� ���Zastosowamie

Pole liniowe 110 kV RRTC 1/3��5��� ��'�������� �� �!� ����

(producent: Instytut Energetyki w Warszawie)

Pole transformatora 110/15/15 kV(strona górna)

ODR-2W

trójfazowe zabezpieczenie ��������

����� � � �%&� �+��� �+ ��� aniem;rezerwowe zabezpieczenie strony 110 kVransformatora

Pole liniowe 110 kV RIoK-2 zabezpieczenie ziemnozwarciowe linii 110 kV

Pole liniowe 110 kV REL 551��'�������� �� �!� ���� � �� ..8 kV(producent: ABB)

&���� &(#73� ������ ��� ����� 8������� ������� ����� ������������������ %

5���� &��������� ��� ���������� ��� �������� ������������� �� ������������

pomiarów, sygnalizacji, sterowania i monitorowania: linii elektroenergetycznych, szynzbiorczyc�� ����8�������" � �����" � ������ ����������" � ���������" � *������!

���� ������ �� �� ����� ���� ��8�� ��� �����" ������������� �!�������wychtypu SEPAM 2000 [70].

3����� &(#73 �������� ����� ������ 8������ ����������� ���� ���� ����

����� � �������� ���������������������� 3��� ����� ������ ����� ���� ���� �����!

���� ������ �������������� ���� ������ ��� ������� ������ ������������ ������

wbudowanemu programowalnemu sterownikowi logicznemu PLC oraz interfejsowi������ �� ���� �����$ ����� �"��� 8������ �������� � �������������

'���� ���"� &(#73 ��� �������� �������� � ��������� ���� ��������

�� ���������� 8������ ���������� � ���������������� ������ ����� � �������

������ ���� ��� ���������� �� ������ �� ����� ��� ������� �������������� ��!

���� ������������ ����������� ����� ����� - ��� ��" ��� ���� ����� ��������!

��� ��8������� � ����� ���� � �������"����� ��� ������������ ���� ����� � ���

������ ���� ���� ����� �����������

Page 156: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

���������� ���� �� ����� 157

����� ���� ������ &(#73 �� ����������� ������� ���������������������

������� ���� ������������ 9�)� �������� �� ������" ��" ���� �����"�� �

w punkcie 11.4.1.#����� ����� ���� ���������� ���������� �"����� 8������ ������������ ���� �!

��� � �������� ���� ����� ���� �������� ��������������������� ��� ������ &(#73

���� �" ���� ��8�� � ����������� ���� :(2� :(> 8���� 766 ���� ���� �><!�+�

&37�!<� 3=<;3 8���� 7����� � ����� ���� �������� �� ������� �������������!

tycznych.

7.3.2. ZABEZPIECZENIA TRANSFORMATORÓW

B���8�������� ������� ��������������������� �� ���� �$ ��������

������� ����������� ����������� �� ����� ������� ���������� ����"���� �akich��� � ����� �� �������� � ����� � ������� �� �������� ���� �� ���� ����!

������ �������� ������� ����� � ���������� � ����� ����� ���� �������������

:����� ����� ����� ����������� ������ ����� ������ �� �����cia i mocyznamionowej jednostek transformatorowych.

;������ ����8�������" ����� ������� � ��$ �� ��������� ��� ������� ��� ��

��"� ����� ����� ���� ����������� �������� ��� � ��������� � ��� ����8������!

�" � �"���� �������� ��+ �, �� ������ ��������� � ��������� �� ������

����������� ����������� ��� � ������� ����

������������� �� � ��$ �� ��������� ����8�������" ��������� �������� � ���!

������� ���� �������� ��� �� ����� ?++ �,7� ��� ���������� ����������

������� �� �� ������ ����������" ��+��

������������� �� � ��$ � ��������� ����8�������" 0� ��$ � �jowych,����������� �� ���� ���������1 ��������� �� ���� �������� �� ����������� ��

����������� ���� � ������� �� ���������� ���� ��� ������ �� �"����� ��

������������� �������� � ����� �� ����8���������� o mocy do 6,3 MVA.- ����8���������� � ���� 9�? 3,7 � ������ ����� � �� ����pieczeniem

�� � ��$ � ��������� ��� ������������� �"����� � �����zowane.�� ������������� ����8�������" ����� ������� �"����� �������� � �����

������ ��"�� ��� � ���� ��� ����� ������������� �"����� � ��� ����� ���� �����

������������� �������� �� ����� �� ����������� ���� �!������� � � 06��������1�

������������� ����8�������" �� ����" ���������� ��������� �� ���� ������!

�� � � ������� ���������� �� ������������ #��� ��������� ����������� ���� �� ��

�� �����$ ���+C���? ����� �������� ��� ����8��������� #�� ��� �� �� ���������!

��� ����8�������� ������������� ���������� � ��������� ���� ������ �� ����!

����� ���� ������� ���������� ���������cych.D��� ������������� ������������ � ���� �$ ��� ��� �������� ����������

���� �� � ������� �� �"���������� � ������������� ������������� ����������

�� ����������� " ���� ��� ����������� ����� ����� .+C.? E<� ���� �� ���������

w temperaturze oleju 90÷95 °C.

Page 157: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �158

- ����8���������� ������ ����� �� ������������� �� �������� ��dele cieplne,��"�� �� ���� ��� �������������� ����� �!����������� � �� ���� �����������

�����" � B���8�������� � ���� �� �++ �,7 �� �+ 3,7 �� ���� �$ ��������

���������� �� ��������� ���peratury maksymalnej, natomiast o mocy 10 MVA� ������ ������������� �������������� � ����������� ������������� �������!

tury maksymalnej.������������� ����8�������� ���� �$ ��� ������� ��� � �����waniem spec-

������� �������" �������� ����� ����" ������������ ��� <�=#!�B� <�=#!FG�

�������������� �� �������� �� ����� ���� ������ ���� &* � ���� ��+ �, ����!

formatora 110 �,A&* ������� ������������ ����������� �����rów, sterowania,���������� � ������������ ���"� <�=#!�B �� ���� ������������� �������� � ��

����������� � ������ �� � ��$ ������8��� ���� � ����� � 0�� � ��������1 ����

������������� ���� � ������� �������� � �� � ��$ ����������� ����������� ��

��� ���������� ������� � ���� �� ���� ������ ����������� � � ��������� ����

������ ���� ���� ����� ��$ �"������ � &�: �.)��

������������� ����8�������� �������� ��� ����� ���"� &(#73 �+++!�;��

���"�� ���� 8������ �"����� ������������ ������" � ������rowania i sterowa-���� �� ���� ������������� �"����� � ������� ���� ������������� ����������

z wysokim nastawieniem, zabezpieczenie ziemnozwarciowe stosowane w uzwo-jeniu z uziemionym punktem neutralnym oraz dwie funkcje sterowania i moni-���� ���� ��������� ���� ����������� 6�������� ��� ����8�������� ����� ����

����8�������� ������������� � ������������ ������" ������������ ��� ������!

niem [70].

���������� ������ �����������

4 ����� � ������� ���������� ����������� ���� ���� ���������� 0&#�1

���� ������������ �� ������� ����$ � ��$ ������ �������������������� ��

��������� ������������ � �� ��������� ����������� 8�������� ���� �� ��"� ���

����� � ���� �� ���������� �� �� ����� �� ��"����� ����� �� ���������� ���

������� �� � ������ � ��$ ���� ��� ��������������������� ������� ���� �����!

����� �� ��� ����� ������������ ����8����������

- ������� ���� ��������� ����� .+H ������� � ��$ ��� �� ����������

�� ����� � ������� ����� � ���������� � 0� ���� +�?C� 1� �������� ��� ���������!

���� ���������� ���� ��� ����� ������ �� ���� �� �������� ���������� ������

������� ���� ���� ���������� ������ �� ����������� ����������� � ����� ����

������ ���������� ����������� ���� ���� ���������� 0&#�1� 3��� ��� �$

������� ���� �����! �� ����������� &��� ��������� ���������� &#� ����

�$ ��"�8��� � �� �����8��� � 0 �������� ��� ����� �� 8���� ��"��� �������

� �����1� #��� ��� ������� �����8��� �� ��������� ���� ���$ ���� ������

������� ������� -��������� ������� �������� �����$ ���� � ����� � �8��� ��

jest trójfazowe.

Page 158: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

���������� ���� �� ����� 159

����� ���� ������������ ��������� &#� ������� �������� �����$ ��� ���!

������� ���� �� ��� ������ � ����� ������������ � ��� ��� ��� ���� ����

��"����� ����� �� ���������� ��� � ��� ������� ��������������� ������ �� ����"�

� ��$ �������������� ������� �������� �����$ ����� ���� ��� ����� � ���

��� ��� ����� ����� 9+H ������ � ��$� ������� ����������� �� % ����� �?C�?H�

� �������� �������� ��������������� �� ����� �� ���������� ��� - �������

� �������� ��+ �, � ����� ����� �� &#� ������������� ���������� -���������� &#�

������� ��+ �, �������� �� ������� ��������� ������������ ������������

7��������� &#� ��� �� ���� ������$

• ���� ��������� ����� ����� ������

• ���� ���������� ���������� 0� �����1 ����� � ����������� �� ��� ���������

����� ��������� ��������������

• �� ��������� �� ��� ���� ���������� ���������� ����������� �����!

��� ����� ��� ���������� 0&<;1�

���������� ���������������������

�������� ���������� ����������� ���������� ����� � 0&�:1 ��� ������������

�������� ����� � ��� �� ����� � � ����� ������ �� ����������� �������� ��

�������� ������������ �������� ����� � ���� ���� ����������� ������ ��� !

����� �������� �������� ����� � ����

�������� ����� � � �� ���� �� ������������ �$ ����������� ������ �����

���� �������� ��� ���� � ����� � ������� ������������� ��������" � ��� �" ����

���� ����������� �����" � ��������� &�: �� ���� �$ ������������ ����dynowane� �������� ����������� �������� ����������� � ����������� 7��������� &�: ����

�$ ��� ������ �"�������� ��" ���������� �� �����" ����� ���������

Warunkiem zainstalowania SZR jest:• odpowiednia rezerwa w liniach zasil�������� ����8���������� �����

• ��������� �������" 0������ ����8�������" 1 ���� ������ 0���������1

���������

• kategoria zasilania odbiorników,• ����� ��$ ����������� ������� ������ �����" �

;����� �������� ���� ������ &�: ������� ��������������������� �����

��" ��� � ������� �� ������

�������������������������W STACJI ELEKTROENERGETYCZNEJ

:�� ������� ������� ����������� ������� ���� �� ����������� �� �������

�������� �� ����� �������������������� ��+A/ kV.

Page 159: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �160

W analizowanej stacji transformatory 110/6 �, ������������ � ���" �� �� ��o-��� ���� ������ ��� � �"����� - ����� 9�) �������� �� ��� ����������� ����� a-nych dla tych transformatorów po stronie pierwotnej, natomiast w tabeli 7.5 wykaz����������� �� ������ �"����� ������������� �� ������ ��" ��� �� �����������

��� �������� �����" ������������� ��� &(#73 �+++ ���� ����������" :=B�

-�'� � �(1( ����� ��'��������� ���&���� ��$ &�� �5��+�&����$ ..87; kV (strona pierwotna)

Lp. Rodzaj zabezpieczeniaTyp

przeka�nikaUwagi

1 ������� ����� � RIT-30������ � ������ �� ����� ��apo stronie 6 kV i 110 kV

2 *���&��� ��� RIT-30������ � ������ �� ����� ��apo stronie 6 kV i 110 kV

3��������� ����� � �% ����

neutralnym transformatoraRIT-10

������ � ������ �� ����� ��apo stronie 6 kV i 110 kV

4 �!� ���� &�� sformatora SEPAM 2000 D02������ � ������ �� ����� ��apo stronie 6 kV i 110 kV

5 Autonomiczne rezerwowe transformatora RAZT������ � ������ �� ����znika po stronie 110 kV

Tabela. 7.5. Zabezpieczenia transformatorów 110/6 kV (strona wtórna)

Lp. Rodzaj zabezpieczeniaTyp

prze��� ���Uwagi

1 ������� '������� � SEPAM 2000 T17 ������ � ������ �� ����znika po stronie 6 kV2 *���&��� ��� SEPAM 2000 T17 ������ � ������ �� ����znika po stronie 6 kV

3 �!� ���� &�� �5��+�&��� SEPAM 2000 D02������ � ������ �� ����znika po stronie 6 kV i 110 kV

4 Autonomiczne SEPAM 100 LA ������ � ������ �� ����znika po stronie 6 kV

Transformatory 110/6 �, � �������� � ������� � ������������� ���o- �!������� � �� ��"�� ������ �� �� �������� �� ������� ����� � �������� e- ����� ����� ����8��������� #��� �� ������ ������������� ������ �� �����������

� ����� �� ������ ����� �������� ������������ ��������� ��������� ����-���� ����8�������� � ����� ����� �����" ����������� ��� ������ ������� �����

w transformatorze – odstawienie transformatora w przypadku, gdy poziom oleju od-biega od normy oraz przeprowadzenie badania gazu pobranego z zabezpieczenia ga-�� �!�������� ���� ����� ������ ����������� ������� " ���� ��� ��������

����������$ ��������� �����"�� ��� ���� ����8�������� � ���� �� � �����n-��� ���������� ����8���������

#����������� ������" ����8�������" � �������� � ������� � ���z-��������� ���� �!������� � �� ������������� �� ������ �� ����� � �������� y-�������� ����8��������� � �� ��� ��������� ������ �����$ ������ ������������

zaczepów.

Page 160: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

���������� ���� �� ����� 161

Transformatory 110 kV/6 �, � �������� � ������� � �������������

����������� �� ��������� ����8������� ����� ���������� ������ ������������

������������� �� ������ �� ������������ #��� �� ������ ��� ��� ���� �� ��������

/+ E< � ����� �� ������ ����� �������� ������������ ��������� ����������

���������" ����������� � �������� ���� ��������� ����8��������� ����� ������

��� ���� ��� �� �������� .+ E< � ����� �� ������ ����� ��� ������ ���y-�����" ������������ ���������� � ���� ����� ����sformatorów.

-��������� ��+ kV z SF6 � �������� ��"������� � �������� ��������� �����

������������� �� ���� �� �� ������ ���� ������� �������" ��������� ����� ��e-��������� ��� ����� ��� ����� ��������� ����� &26. '���� ������ ���������e-��� ��� ��� ���� �� ���� ����� ������ ���������� ��"���� ���������� ���������

�� ����� ��������� ����� �� ����������� ��������� � ���������� ���� ��

� �������� �� ������ �������� ����������� ������� ���������������� - ���j-��� ��������� �������� ������ ����������

- ������� ���� ����� ������� ��+ �, ��� ������������ ������������� :=B!F+�

:����� ����������� ������� ���� ����� 9�/�

Pola liniowe 110 �, ������ �������� � � ������� ����������� 8���� 766

������������� ����������� � ���� :(>!?�� ���� ������������� ������� ����� �

kierunkowe typu REF-545.

-�'� � �(;( ����� ��'��������� �����3�� ..8 kV

Lp. Rodzaj zabezpieczeniaTyp

prze��� ���Uwagi

1 ������� ����� � RIT-30 ������ � ������ �� ����� ��� �����3�� ..8 kV2 *���&��� ��� RIT-30 ������ � ������ �� ����� ��� �����3�� ..8 kV

Pola rozdzielni 6 �, � ������������ �������� ������������� ��� &(#73�

-���� ����������� ������� ���� ����� 9�9�

-�'� � �(�( ����� ��'��������� �� ��$ ������� � ; kV

Lp. Rodzaj zabezpieczeniaTyp

prze��� ���Uwagi

1 ������� '������� � SEPAM 2000 T17 ������ � ������ �� ����znika po stronie 6 kV2 *���&��� ��� SEPAM 2000 T17 ������ � ������ �� ����znika po stronie 6 kV3 Autonomiczne SEPAM 100 LA ������ � ������ �� ����znika po stronie 6 kV

#��� ������� � ���� ������������� �������� � � ��������������� ������ ����-��� ��� ��������� � ��������� � ���� ���� � �� �� � ����� :������ ��� � � y-korzystaniem mo���" &(#73 �+++ &+)�

#��� �������� ����� � � / �, ���� ������������� ����� � � ������� ����o- �� ������������� ����� � � ������� � �����������" ����� ��� � � "�� 8�� 0>��

Page 161: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �162

>F1 � �������� �� ��������� ��������� ����� ����"��� ���� ����������� ��u-������ ���� �� � �������� ����� ���� ���� ���� ��� ������������� ���m-��� ����� � ��� ������� � ������������ 2���������� � ������ �� ��������� ����z-���� ����� ����"��� ���� ����������� ��������� ���� �� � �������� �����

polu oraz w nastawni.#��� ������ ������ ��� �������� ���� ������� ������������ #��� �� �a-

nowi zabezpieczenie �������� � � ������� ������� ��� �� ���� ������ &(#73

�+++ B�9� ���������� �� ���������� ������ �� � ������� � ������������� ���owo-!������� � � ����8�������� ���� :5�� B������ �������� ���� � �������������

����������� � ����8�������� B# ���������� �� ������������

Pola pomiarowe po stronie 6 �, � ������������ ����� ����������� �������

��������� ������� � ���� ������� �� �������� �� ������������� ����������� �

� ����������� � ������� ��� � ����� ����� ������ &(#73 �+++ 6+)�

- ������� 9�. � 9�@ ������� ���� ����������� ��"�� ���� ���� �� �� �� ��������

� "�� ����������� ��� ����� ������� ���� ����� �e���" &(#73 �+++ B�9

� &(#73 �+++ �+�� '��������� � ������ �� ������ � 8������ ������� ��� �����

����� &(#73 ���� � �8����� ����������� ��������������

-�'� � �(0( <�+% ���&� � ����& ���% +��%�% ��*�= )888 -.� �� ��$ ���� �,����$

Komunikat Funkcja – zabezpieczenieUwagi

��&���&� �������� �� ��'�������� ���

LOW O/C �������� 5���� ��>.� ������ �� �� � ������� �� �����HIGH O/C �������� 5���� ��>)� ������ �� �� � ������� '������� �

�?� ..8�9 ������ �� ��'��������� �&�� � ..8 kV ������ �� �� � �� ��'��������� ..8 kVSF6 SP-1SF6 SP-2SF6 SP-3

��� �� �� �@6 ����� ��% A@*

��3 � ����,� �� ��� �� �� �@6 (SP1)������ �� �� � �� ��� �� �� �@6 (SP2)������ �� �� � �� ��� �� �� �@6 (SP3)

�?�>�A rezerwa lokalna ������ �� �� � � �'��% B�AC

-�'� � �(D( <�+% ���&� � ����& ���% +��%�% ��*�= )888 #8) �� ��$ ���� �,�cych��'�������� �� �!� �����

Komunikat Funkcja – zabezpieczenie UwagiDIFF ��'�������� �� �!� ���� ������ �� �'%�&�� � &�� �5��+�&���

HIGH SET �������� 6E�b ������ �� �'%�&�� � &�� �5��+�&���

O/CURRENT �������� 5���� ������ �� �� � �� ��������� �� %' ������

EARTH FAULT �������� ���+ �������� ������ �� �� � �� doziemieniaDIR E/F ziemnozwarciowe kierunkowe ������ �� �� � �� doziemieniaUNDERVOLT.1 ��� �������� 4 ��&��� �� . ��'%��� �� ��3 � ����,�� ��,��&��&��� ����!���UNDERVOLT.2 ��� �������� 4 ��&��� �� ) ��'%��� �� ��3 � ����,�� ��,��&��&��� ����!���OVERVOLT.1 �� �������� 4 ��&��� �� . ��'%��� �� ��3 � ����,�� ��,��&��&��� ����!���OVERVOLT.2 �� �������� 4 ��&��� �� ) ��'%��� �� ��3 � ����,�� ��,��&��&��� ����!���N VOLT DISP. �� �������� 4 BUo} ��'%��� �� ��3 � ����,�� ��,��&��&��� ����!���?CONTROL? nadzór obwodu wyzwalania �� &�� � ���3����� �'��% ���� ������,�cejPRESSURE ������ ��� �� �� 3��% ����� iku ' ����� ������� �� ����� ���

Page 162: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Obwody sterowania i blokady 163

8. OBWODY STEROWANIA I BLOKADY

8.1. WPROWADZENIE

������������ ���������� � ������� �������������������� ������� � ����� ��r-������ ��� � ��������� ���� �������� ����� ������� ������������ � ���� �� ��a-���� �������� �������������� ���������� �� ��������� ���������� ����� �� �������������� � ������������� ��� ����� ������ �������� ��� �� ����������� ������-����� �� ��� ����� �� ������ �������� ���������� ����������� ���������� �� ����������� ������� �� ������ � ������ ��������������� ��������� ������������� ��������� � ������ �������� � ��������� ������ ��� ��������� � ����� �����o-energetyczne.

� ������ ���������� ������ ���������� ����� ���������� ����������� ���n-����� ������������ � ������ ��������� �� �������� �� ���� �� �����w), realizowane��� ����� ���������� ������������� �� ������ ���������� ������� ������� ������obiekty sterowania w stacjach elektroenergetycznych.

8.2. RODZAJE STEROWANIAW STACJACH ELEKTROENERGETYCZNYCH

Realizacja procesu sterowania wymaga wykonania odpowiednich obwodów ste-rowniczych.

� ��������� �� ��������� ��������� ���������� ��������� � ���������� �e-���������� ��������� ��!

• ����� ������ ����������• ����� ������ ������nia.������ ��������� ������� ��������� ���������� � ���� ������ � ����o-

������� � �������� ���������� ���� � ����� ����������� �� ��"�� �������� � ��"���������� � ��� �� ��������������#�

������ ��������� ������� ��������� ���������� ���� ���� �� � ���������zlokalizowanej w nastawni lub dyspozytorni (sterowanie centralne, telesterowanie).

� ������ ������� �������������������� � �������� ����� ������� ���������� ���������� ���� ��$ ����������� ��������� ������������ � ���� �� � ����������������� � ��������� �����#�

� ������ ������� �������������������� � ���� �� ����� ������� ���������� ������� ��������� � ���� �� � �������� ��������� ��� �����nia przeprowadzenia����������� ������ ����� � ����������� �� ��� �� ��������� ������

�������� �� � ��������� ����� �� ������ � ���������� �������� �������� ���� � ��������� �� ��������

Page 163: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �164

�� ������ �� �� �� ��������� ������� ������������ ��������� ��!• ��������� ������������� ���� % ���������� ��������� �� ����� ��������� �e-���������� % ������������ ������� �� �� ������ ����� ���������� ���������������

• ��������� ���������� ���� ������ ��������� �� ����� ��������� ��������������������� ������� �������� ���� �������#� ����� ������� �� ������ ����� �e-�������� ������ ���������

������ ��������� �������������� ����� ������� �� � �������� �� ������ ��a- ���� ���������� � ����� ����������� ��������� �������� � ���� ����� ������� ������ ���� ���������� � ��������� ������� ����� ������ ������������# ���������� �� �� ������ ��������� ������������ � ������ ������������

������ ��������� ����������� ��������� ������ce i �������� ������ ���� y-���� ������� ���� �������� ��������� ���� &' (# � ��������� �������� � ����� ���z-����� � ��������� �� ��� �������� ������� ���� ))* (# �� ������ ������������� �������� � ������ ��������� +������ ���������� �� ������ �������� �� � �o-starczana osob���� ������ �� ��������� ,���� ����������� �������� �� ������ ��ste������� ��������� � ������ ����������� ��� ����� �� ������ ����������

� ��������� ��������� ����� �� ���$ ��������� ����������� ������ ����nikma osobny, zazwyczaj zminiaturyzowany sterownik) albo sterowanie wybiórcze (je-��� �������� ����������� �� ������� ��� ���� ������� �������#�

,�� ��������� ������ ����� � ��������� ��������� ������������ ���� ��������$ ���� ��������� ������ ����� ��������������

����� ������� ��������� �������������� �� ����������� ����� ����� �� ����o-��� ����� ����������� ����� ����� ��������� -��� ���� ��� ���� ��$ ���������� �e-���������� �� �� ��� �� ����� ��������� ������������. � ���������� ����� �e-������� ����������

����������� ���� ���������

��������EROWANIA

����������� ����� ��������� ������������ �������� �� �� ���� '�/� � ����d- �������� �������� ���� � �� ��������� � �������� �� ����� �������ników po-mocniczych Rpz lub Rpw, ������� �� ���� ������� �������� ������ ���������� ������������ ����������� 0� ����������� ��������� ���������� ����� ������ �u-�������� ����������������� �� � ������� �1��� 123# � wykorzystywane zesty-�� ������� ������������ ���� ������������ Rza. � ����dzie zastosowano dodatkowo����������� ���������� Rpsz i Rpsw, ������ �� ���������� ��������� ����� �y-�������� ���� ������� ��������� ������ ���������� � ��������� ������������� ����� � ������������ �������� �� ��� ��� ���������� � ����� �� � ����������Przy uszkodzeniach w obwodzie ��������� � ���������� ������ ���������������������� �������� ���� ��������� ���� ������������ �������� ����� ����i-

Page 164: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Obwody sterowania i blokady 165

������ ���������� � ��wodzie sterowania. ����������� Rps ����� �� �������� � ��w-���� ���������� ����������� oraz rezystorem dodatkowym Rd, o tak dobranej�������� ���� ������� ��� �������$ �������� ��������� ������������� � ��� �o- �� ��������� ����� �� ������ �� ������� ���������� ���������� ��� ������ �o-�������� ��� ��������� ��� ����������� ����������� ���

����� ������� ����� ��������� �� ��� �� ������� �� ������ników o zblo-������� �������� � �� ����� "��� ��� � ����������� � � ������ ��������poszczególnych biegunów. W tym drugim przypadku obwody sterowania wykonuje �� �� ������� ������� �����������

� ������ ������� �������������������� ��� ������� �� ��� �� �� ���������elektroniczne systemy sterowania i kontroli oraz komputerowe systemy wspomagania,������������ � ���������� ����� ����� �����oenergetycznej.

���������� ���� ����� ���� ����������� �� � ����� ������� �� �� ���� '�) �s-tem ESSK, opracowany przez Energoprojekt-Kraków. � ���� � ���� �������!podstawowy zestaw operatorski (PZO), zainstalowany w nastawni, ��$ ���������4-wykonawcza oraz � ������������ �� ��� ���������� ���������� �� � ������������������� ������ �������������� ������ ��������� ���� � �� ������ ���������j-����� ������������ ������������ ���� ������� � ��� �� �������������� ����#�

Podstawowy zestaw operatorski obejmuje:• ����� �� ������� �� � ������� ������������� ������ ��������� ���������� o-

kalnego pomiaru wybiórczego, kontroli synchronizmu, sygnalizacji ostrzegaw-���� ���� ��������� �� ������� �����

• ��� �� ������������4���������� �� ������ �������� �� �������� ����������������� ����������� ���� �� ��� ���������� �����������

PZ

CZ

CWW

WW

WW

PW

Rpz

Rpw

Rpz

Rza1

Rza2

Rza3

Rza4

Rpw

Rd

Rd

Rpsw

Rpsz

(–)(+)

��� � ���� ��� ��� � ������� ���cznika:��� �� � ������� ���������� � ��������� � ��������

Rza � � ��� ��� �� ��� �������� �������ykizabezpieczeniowej i systemowej,

Rpz, Rpw – ��� ������� ��������� ���������� � ����������

Rps � ��� ������� ��mocnicze,Rd – rezystor dodatkowy,

� � � ��� ��������� ����������

�� � � � ��� � ����� ��������� �����������

� �����a����

Page 165: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �166

• ������ ���������� �� ������������ ������ ��������� � ���� ��������� ����4ników,

• ��"��� ���������� �51,+64�� �� ���������� ��������� �����������• ��"��� ���������� �� ��������� ���������� � ������������

5���� ���������� ��������� � ��� ����� �� � �����o-������ ���������� �51,+647� przeznaczone dla uproszczonych stacji 110/15 kV.

7��������� �51,+647� ����i��� ��������� �� ���������� "������!• ��������� ������������ //* �( � ������������ /8 �(� � ������nieniem wy-

maganych blokad,• ������������ ���� ��������� ��������� //* �( � ����������� /8 kV,• ��������� ������ ����� ����� � �������� ��������� //* kV i 15 kV,• ��������� ������ �������� �������� �������� � ���������� ���� "��matorów

110/15 kV,• sygnalizacja ostrzegawcza.-����� � ���������� ����������� �� ���������� ���������� wybiórczm jest

���������� ������������ �51,+64��� � ������ ��� ���������� � �� ������ �������� ��� ���� ������� �� �� ������ ������ ��� 9):� 3��������� � ��������� �����i-��� ������ �� ������skami „���; �� <���;� � �� ���� �� ������� �������� �� ��pulpicie ste���������� � ����� ��� � �������� �� � ������������ �� ���icy synop-tycznej.

7��������� �51,+64�� �������� ����� �������������� �������� ��������������������� �������� ���� ��$ ������������ ���� ��������� � ������� � ���� ������������� �� ������ 7��������� ������������ �������� ��� ����������� ������u-��� ���� �� ����� �����������$ ��������� ���������

7��������� �51,+64�� ������ ������� ���� ���������� �� ���������� ���z-������ ��������� ������������� ������ ���! ���������� ���� ��������� �� ����a-��� ������������ ���������� ���������� ���������� ������������ ������� �a-������ ����� ��������������� ������� ����������� �����$ ���� ������������� ��������� �����������

1W

2W

7W

3W 4

W

5W

6W

Rysunek 8.2. Schemat struktural-no-przestrzenny podstawowegozestawu operatorskiego (PZO):

1 – pulpit operatorski, 2 – konsolasygnalizacyjno-pomiarowa,

3 – tablica synoptyczna,! � ������ ��� � ������� �����i-����� " � ������ ��� #��$������

ostrzegawczej, 6 – krosownica,7 – pomieszczenie dyspozytorskie%������ ��� !� "� & ��� ������

poza pomieszczeniemdyspozytorskim)

Page 166: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Obwody sterowania i blokady 167

7��������� �51,+64�� � �51,+647� ��� � ������� ������������ �� ������ �� �� �������� � ������� ���������������������

0���������� ������������ ���������� � ������� �������������������� ����� ������� ���������� �������� � ������ �����������nych, dlatego w nowoczesnych sta-����� � �� ����� ������ �� ���������� �������������� � �� �������� ������������������� � � ����� ������ ���������������� 2�������� �� ���� ���������� ���� ����������� ������������ ������ ��� ������ ��� ���� �������� �������������2������� ����� ������� � ���� �� ����� ������ �������� ����������� ��� ���� ���n-���$ �� � ���� ������ � ������� ����� ������ ���� ���� � ���������� �� �������d-���� �������� ������������� =������������ ��������� ������������ ���� ��$ ���i-������ �� ������ ������������ ������������ �� ��������� �������������������������� ������� �� � �� �� ������� ���hniki komputerowej.

1�� ������ � ������� �������������������� ������� ���� ��������� � ����� �� ��������� � ��������� �������������� ������ ������������ � ����� ����� ���� �������������� � �� ���� �� ��������� ������������� ������������ �� ����� �������elektromechanicznych.

>���� �� ����!• ���� ������� �� �����• ����� ����� ���"���� ����� �� �����• ����� ����� ������������� ���������• ������� ������ ����� ����������� ����������� ����� ������• ��� ����� � ������� � ���������� ��������������• ������ ����� ����� � ���� ������������ � ����� ����������� �� ���������skrócenie cyklu inwestycyjnego.

���������������� ��������������

W STACJI ELEKTROENERGETYCZNEJ

6���������� � ����� �� ��������� ���������� ����� ������� �� ����������� ���o-��� ��� ������ ����� ����� ������������������� //*?@ kV w odniesieniu do rozdzielni110 kV [46]. W rozdzielni napowietrznej 110 �( ��������� ������������ //* kV oraz������������ //* �( �� � ���������� �� ������ ������� ������������� 3����� �e-������� �� �������� ������� ����������� � ����������� ���� � �� ���� ���������))* ( ����� ������ � �� ����� ))* ( �� ������� ����������� ����������� ���� �y-�� ������ �acji.

1��������� ����������� � ����������� ������������ � ��������� //* �( ������$ ����������!

• ������ � �� ����� �� ������ ���� ������ ������ �� ������������� �����-zanego ze sterownikiem stacyjnym telemechaniki,

• � ��" ������������ � �� ����� �� ������ ������ ��� ���������� ������� �a-���� ���������#�

Page 167: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �168

• �� ������ ������ ��� ���������� ������������ � ��"���� �������� ���a-lizowanych na terenie rozdzielni.

1��������� �� ������ � ���� ������������� ������ �� � �� ������ � ������ �� ��� �� ��� ����������� � ��� � ���������� ������������ � ��������������� ����� ������������������� % 1A>051 9'/:� ���������� �������� � rozdzia-le 12.

������� �� ��� ����� �+>7 1�2�+BC 3�+� ����� ������� �� �� ���� '�D������ ������� �� �� ������� �������� ������ �� �� ������� ����� �� ������������� ���� �� ��� �� ������ ����� ������ ������ ������$�

��� � ��'� ����� ����� � ���#���� �()*+� %��$ � �� ����� ��� ���������,

+������� ��������� ���� ��$ �� �������� ����������� ��������� �� ����m-���� �+>7 1�2�+BC 3�+ ������� �������� 1,+63�=>5+� � ���� ���� %�������� �� �������� �3E+2+>5+ �A �2�>5F= ���� �3E+2+>5+�= �2�+>5= �A �2�>5F=� �������� ������������� �������� �������������� �������� ��������� ��������� ������������ ���� ���������� ��blokady w systemie oraz blokady fizyczne zainstalowane na obiekcie sterowanym.Operacja zostanie zapisa�� � 0�5+>>5F7 �0=6�+�� � ������� ��� ���������� ����� �������������� �� ��������� B�� ������ ���� � ��� ������������������� ���� ������ �� � ��������� �������� ������� � ���������� ������� � � ����� 1A>051 ������ �� �� ������ "������ 6+F=� ������ ���� ����������jest wówczas wprowadzana do obiektu.

1��������� � �� ����� ������ �� �� ������ ����������� ���������� �����u-������ �� �� ������� ��"�� ������������ ����� �������� �� �� ���� '�&� F����

Page 168: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Obwody sterowania i blokady 169

� ����� � ��� ������� ������������� �������� �� ��� ���� ������� ���"������������������������ ���� ������� �� �������� � ��������� 1��������� ����������rozdzielnicy 110 �( ���� �� ������$ � ����� ������������ 6+G� ���� � ���n-stalowane.

Rysunek 8.4. Centralna szafa sterowniczo-pomiarowa

>� �� ���� '�8 ����� ������� "������� ��������� ��"� ������������ -� � �� ����$������ ������������� ����� �������� ���� "�������� //*?@ kV o znamionowej mocy�������� D*�8 �(= ���� � �� ���������� �� ����������� ���������� �������� �������������� 5�� ��������� ������� � ��������� ����� ������������� � ���y-����� ���������� ���������� //* �(� � ���� ������������ �������� ���������� ��pozycji „���;� ����� ������ �������� ������������ 3������ ��� �� ���� ����� ����-������ ����������� 5�"������� �������� �������������� ��� ���������� ��������� �o-������� �� ����� ������ �������� ��������

7�������� �������� � ��������� ������ �� ������ ������ ��� ����������������������� �� � ��"���� �������� ������������ �� ������� ����������1��"�� ������ ��� �� ������� ��������� ������ ������� ������� ������������������ �� ��� ��� ��� ���������� ��������������� 1��������� ������ �� ����������� ������������ �������� � ��"�� ����������� � ������� <*; � ���������elektryczne). Po ����������� ���� ����� ��������$ ����� ��������� % �������</; � ��������� ������#� 2�� �� � ��"���� �� ��� �� ������ �������������������������� ���d���� ��������� ������������� �� ��������� ������� uziemni-�� �� � ����� ������ �� ��������� �������� ������ ���� ������������ ������e-��� ���������� �������� ������ ������� � ���������� ����� �������� �� ����110 kV.

Page 169: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �170

Rysunek 8.5. Fragment tablicy sterowniczo-pomiarowej

1��"�� ������� ������� �������� ����� ������� �� �� ���� '�@� ������ �� ���o-����� ������� ������������ � ������������ ������� �� ��� �������� ������������ ����� � ���� �������� ����������� �������4������ � ������ ������������������ ���������� ���� � ��� ���� ���� ������ �� ������������� ������� �e-���������� � �� �������� � ��������� 1��"�� �� � ��� ���� ����� � �� ��� ������������������������� 7���������� ��� ������������ ������� �� ���� �������� ��� ���� ����� < ��������� ������;� �������� �� �� ����� ������ "���������� �������������������� ������� �� ����������� ������ ��� � ������� ��"���

� ������ ����������� � ���� �������!• przyciski sterownicze,• styczniki do zasilania i zmiany kierunku obrotów silnika,• ������� ������� �������� �� �������� ���� ������������� ���� �������������� ������ �������� �����#�

• ���������� ��������� �� �������������� ����� ����� ��������������

Page 170: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Obwody sterowania i blokady 171

������ ���������� �� � ���������� � ����������� ������ �� ������ ������i-��� �������������� ���������� ���� �������� ���� ����� � ��� H*I � ��������a-��� ������� ���������� ���� ���������� ���� ���������

Rysunek 8.6. Widok szafki sterowniczej po otwarciu drzwiczek frontowych

����� ��������� ���������� ������� �� � ����� ������� ���� � �������������������� ���� � �������� ������ � ���������� �� �� ������ ����������� ������#�������� ������������� ����� ����� �� ��������� �������� �� ����� ������ �b-������ � ����� �� � ���������� ������� ����������� �� ��� ������ ������� �� ��y- ����� ���� ������ ���� �������� /H)I �� ������ �������� ����� ��������� �����i-��� ���������� � ���������� �� ����� ������ 6�������� ������� ���������� �� ������� ����� ������� ���� � ������� ����� ������ �� � ����������� "���� �����a-��� ������ �� ������ ����������� ����� �� ������� ����������� ��������� ������������ ����� �������� � ����������� ��� � ��������� ���������� � �� ������ % ������ ��� ������� ����� ��� ������ ��������� ���������� % �� ������ ���������� ����� ���������� 1��������� �� � ��������� ��������� ���������� ����� ����������� ��������� � ������� ��������� ���� ������ �� ������ ������� ����������� ������� ������� �� �������������� ����������� ���� � ����� ��� ��� ������� � ��� ���� ���� ������������ � ��� ����������� � ������ ����������� ���������� �� ��-puje prze�������� ����� >� � >3�

� ����� ������������ ��������� �� ����� ������ ����� ���� ��$ ������ � �� ������ ������������ ������ �� ������ ����������������� � �������� ���� �������� �o-

Page 171: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �172

������ �������� �� �������� ��� ������� �� �������� �������� ����� �������# ������������ ������� �� ����� � ��������� ������������ � �������� ��� �� ��������������� �� ������������ ����� �������� �� ��������� 8& ������� ����� ��� ���������� ���� �������� � ������� �������� ��������� � �������

8.5. BLOKADY

3������� ���������� �������� ���������� ������������ �� ��� ����������� ��e-������ ���������� �� ������ �������� �� ��� ��� 6����� ������������� ���� ��a-��$ �� ���������� ���������� �� ������ ����������� �� ���������� �������� ������ �� ������ ������ ��������

� ��� ���������� ������������� ��������� ������������� ����� �������� �o-����� �������$ �� ���� ������ �� ��� �� � ���� ���� ������������ ������ ������a-������ ����� ������������� ��������� ��������������� ��������� �������owych.

>���������� �� ����� ������ � ������� �������������������� �����������!• �������� ����������� ������������ �� ��� ������������• ���������� �� ����� ���������� ����� ������ �� ����� ������ ��� ���� �����

jest niedopuszczalna,• ��������� ������� ���� ������� ������� ����� �� �������� ��������� ���-������ ����������

0����� �� �� ������ ������ ��������������� ����� ��������� ����������� ���-��� �� � ������� ������ � ��� � �������� �������� �������� ����� ����� �� ���a-�� �������� ������������ >� �������� � ����������� � ����������� � ����� ������������� �������� ���������� ������������ ������� ������� ��$ ������ ���������� � ��� ��������� ���� ��� �� � ���������� � �������� ���������� �������i-���� ������� ������� ��$ ������ ���� ������ ��� ��������� ���� ��� �� � �y-������� ���� �������� ���� ��� �� � ��������

J����� ����������� ������� ��$ ����������� �� ����� � ������������ � �o-dwójnym lub potrójnym systemie szyn zbiorczych. W rozdzielnicach o prostych,�������� ���� �������� ����� ��� �� ���$ ����� ������������

� ��������� �� �� ��� ���������� ������ ����� �������$ ��!1. ������������ ��������� �� ������������ ����������� ��������� ������������������ ����������� ������������ �� ��������� ������ �������� ��������ika).

2. +����������������� ��������� �� �� ������ ���� ���� ���������� �����o-�������������� ��������� � ����� � ������

3. ������������� ��������� �� ����������� ����������� ������� �������������� �������������� � �������� ��������� �� ���������� ��������� ����e-�� ��� ����������� � ���� �� ��� ��� ������������ ������ ���� ������ ��l-�� ������ � ��� ���� �������� ���������� �� � ���������

4. +����������������� ����������� � ������� ������������� ��������������������� �� ������ ������ ��� ������������ ������ ������nika � �y-

Page 172: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Obwody sterowania i blokady 173

�� ����� � ������� ������� ������# ��������� 7����������� ������ �� ������� ������� ������ � ��� ����� �������� �������� �� ��� �����ciem.

5. +���������� ��������� �� ��������������� ������� ���������� ����� ���������-��� � ������������ ���������� ����� ����������� �� ���� �������� ������ �����i-��� ���� ��� �������� ���� ������� ���� ��������� �������� �������owej.

1������ ������������ �������� ��� ������� �� ��� �� ������ ������������������ � ������ ����������� ���� � ������������� 1> � ��� ���� �������� �b-����� ��������� � ������ ����������������� % ��� �� �� ����������� ������������������ ���� ���� ������� ����� � �� ����� �������

6������ ����� ����� ��� �� �� �� ������� ������ � ������������� ���� ����-���� �������� ����������� � �� ����� ������ ����������� �� �����������������,���� �������� ��������� ������ ����������� ������� � ���� �������� ���������z-���� ������ ������������������� � ����dach blokad elektrycznych (sterowanych�����������#� � ������� ��� �������� ������������ ������ �� � ������� ��� ���������������� �� ���������� ����� ��������� �������� �� pod napi�ciem.

>� �� ������ '�K � '�' �������� ��� �� ������ ����� ������������ � ������ ����������� ������������ � ����� ��� ���������� ����� ������ ���������� ��������� ��� � '�K# �������� ����������� ��������� ������������ ��� �����z-������ ���� ���� ����������� ������������ � �� ����� �������� �������z dwóch sekcji.

Rysunek 8.7. Blokada stacji o pojedynczym sekcjonowanym systemie szyn zbiorczych: - � � ��� .$������ �������ików

� �������� ����� �������� �� �� ���� '�'� ���� ����������� ������������ � �y-�������� ���������� �3&� �)� 38#� �� ���� ������ �������� �� ���� �����������3J� ����� �� ��� ���� �� �������$ ����������� �������� ��������� ������������������������ ��������� ����� ������������ �� ����� � ������� �stemu szyn na drugi.

O7

O1 O2 O4 O6

O5O3

W1 W2 W3 W4

W1

W2

W3

W2W1

W4

W3 W4

(+) (–)CB1

CB2

CB3

CB4

CB5CB6

CB7

Page 173: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �174

����� �� ���������� ������� ��������� �� ������� �������� ���������� �� ��� ����� ��������� ����� �� �� ��������!• ��������� ���� ��$ ��������� �� ��������� ��� ���• ��������� ������ ���� ��$ ��������� ���� ���������� �����������• ��������� ������ ���� ��$ �������� ���� ���������� ���������� � ����r-���� ����������� �� ��� ������� �����������

• ��������� ������ ���� ��$ ��������� ���� ���������� �����������• ��������� ������ ���� ��$ �������� ���� ���������� ���������� � ���������

uziemnikach po obu jego stronach,• �������� ���� ��$ �������� ���� ��������� ������������ �� � �� ����� ����

stronach,• �������� ���� ��$ ��������� ��� �� � ���� �� ��� ���������#�• � ������� � ����� � ������ ��� ��������� ������ ���� ��$ ��������� ���������� ���� ���������� ���������� � ���������� ������ ���������� �y-������ ���� ���� � ��������� �� ��� �������� ���������� ���� ����������� ����������� ������������ �� ��� � ����� ��� � ���������� �y�����������

J����� �� ������ ����� ������ ��� ��������� ���������� �������� �� �� ���o-�� ������������ � ���� ������������� 1A>051 9&D:� 3 � ������� ����� � � �e-��� ��"������ G36�7 A 1,+63�>52�+ ����� ����������� ��������� ��������������� ��� ����������� ������� �� ���� ��� ���������� �� ������ ������������� � ��� �� �������� ������������ � ����� ��� ���������

(+)(–)

CB2

W2

W1

W2

W2

O1

O1

O2

O2

O5O4

CB1

CB3

CB4

CB5

OB

O1 O2 O4 O5 O6

O3

O7

W1 W3

W2

Rysunek 8.8. Blokada ��������� ��$� $����� #�rozdzielni o podwójnym systemie szyn zbiorczych:

- � � ��� .$������ ������������

OB – szyna odblokowania

Page 174: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Obwody sygnalizacji 175

9. OBWODY SYGNALIZACJI

9.1. RODZAJE SYGNALIZACJI W STACJACHELEKTROENERGETYCZNYCH

�������� ����� �� �������� ���� ����������� ����� � ������ � ��������� ��a-��� ������� �������� ���������� ������� ������� �� ������������� � o-������� ��� ����������� � ���� �������

� �������� ��������� �������� ��������� �� ����������� ����� sygnali-zacji:

• �� �������� ��������� ��������� ���������� ����� � � ������ �������� � �y-������� ��������� ��� � ������ ��������� � ������� ����������

• �� �������� ����������� �������� � ���������� ����� � � ����������

��������� ����� ������ ���������� � ����������

• �� �������� ���� ����� ���������� ����� � � ����������� ���������� �

����� ���� ����� ������ ������• �� �������� �������� ��������� ������������� � �����������

!���� � ������ ���� ���������� � ������ ������� ��������� � ������������

"� �� �������� �������� ������� ���# ��������� �� ���������� ��� ������� ���o-miast do sygnalizacji akustycznej – syreny, dzwonki, buczki itp.

$������ �� ���������� ������� ��� � �������� �� ���������� �� �� � ����

przeznaczonych tablicach sterowniczych.� ����������� �� ������������ �������� � ����� ���� �������� ������� ���

�������� ���������� �� ������� ����������� ������������� ��������� ���o-wania.

"� ��������������� ������� �� �������� ��������� �������� ������#• �� �������� � ������ ������ � ������� ��������� ��������� ��• sygnalizacja dwulampkowa,• �� �������� � ������ ���������� ��������� ������� ��� ����������� �

� ������� ������� �� �������� �������� �� ������� � �������� ��������e- � ���������� ���� � ������ ��� ��������� ������ ��������� ��������� ����r-����� � ������� % ��������� ���������� �������� &����� ��������� ������� ����

���� ���������� ����������� � �������� �� ��������� � �������� ������

������ �������� ��� ���� � �������� ��� % �������� �� ������� � ����������

�������� ��������� ������� ��� �� ��������� ������������ ���������� ��� ��

tablicy sterowniczej."� �� �������� ���� � �� ���� �� ��������� ������� ���� ��������� ��

��������� ������ ����� ������� '����� ������ ������� �� ������ ���� ����������� ������� � ������� �� ������ ���� ������� ��� ��������� &��� �� ���������

����� �� ����������

Page 175: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �176

(���� �������� ���� ��������� ������ �� �������� ��� ����� ������� ���o-����� �������� � ����� ��������� �� �� ��� ���� �������� ��������������

������� ��� � ����� � �� ����� ���o����� ��������$���� �� �������� �� ���� ��������� � ��������� ��������� ����������� ��

������ )��� �������� ������� ��� ���������� � ��������� �������� �� a-��������� ������� ������� �������� ��� � ��������� ������� � �������� �����e-��� �������� *�� �������� ��������� � ��� ���� � ������� ��������� ���������� ������� ��� � ��������� �������� ��� ����� +,- �� �������

.� �������� ����������� ���� ��������� ���� �������� � �������� �����z-������ ������� � ��������� �� � ��� ������ ������/ ����� ��������� ������n-��� � ������ ������ ����������� ��������� � $���� ������ �� �������� ������ ��� �� ���� ��������� � ������ � ������� � ��� ����� ������� �� ��������������

�� ����� ��������� ��� ����� � ���������� �������� ��������� � ��������

��������� � � �������� ����� � ������� ��� ������� �� ������ � � �������� �� �b-��� � % ��� ���

0���� ����� �� �������� ������������� ��������� ��������� � ������� �y-�������� �������� � ���������� ���������� ����������� �� ������ )�1�

������ ��������� ��������� �Szi ������ �� ����� ������ �������� �� ����� �e-������� ��������� � Rp� ���� ���� ����������� � ������ ��������� �� � ��a-snych styków Rp1� 0� ���� ����� ����� �� � ��������� �2p2, Rp3) jest podawane�������� �� ������ �� �������� �������� � �����������

O

Z

(–)

(+)

��� � ���� ����������� ����� ��� ���� ��������

�� ������ �������� ������� ���

O, Z – cewki elektromagnesu odpo�������� ������ ��

� �������� �� �����eniu

��� � ���� ����������� ������ niow� �����������

o samoczynnym za��������� ����znika:Szi � � �� ������� ���������

Rp � ��� ������ ���������

Rp1

(–)

Rp

(+)Szi

Pk

Rp2

Rp3

Pp

Page 176: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Obwody sygnalizacji 177

.� �������� ���� ���� ������ ��� �� ���� ��������� � % ������ ��

�� ���� ������� �� ����� ���� ��/ �������� �� ���������� ���� ������

�� ������ �������� � �� ������ �� ����� � �� ���� ����������� �� �������� ������������������� �� ������� ��������� �������� ������� � ��� ��������� u-��� � � �������� ����� � ���������� �������� �������� ������ �� �������� ����������� �� ���������� ���������� �� ��������� �������� ���������� � �y-��������� ���������� � ����� ����� "�� ������ ������ ���� �� �������� ����� �d-��� � � ���� �� ��� ���� ���������� ������� � ������ �������� �� ���������

lampki sygna�������� �������� ������������ ���������� � ��������wane������� '���� ������ � �������� ����� ������ ���� �������/ �� ,33� ����� � �d-������� �� ���� ��� ���� ������

W nastawniach do wizualizacji aktualnego stanu pracy roz������ ������ �����a-����� �� ������ )�4� ������� ����������� ���� ���� �����������/ ���������5.(627�0� (������ ���������� ���� �������� �������� ��������� 8��� �������

������� ���� ������ ��stek o wymiarach 25×25 mm. Na elementach mozaiko-���� ���������� �� �� ����� ���ematu synoptycznego rozdzielni, a ponadto� ���������� ���� ������ ��� ������ �� ��������� ���� ��������� ��������� ����-cze��� ������� ���������� ���� ���� �� ��������� ���� � ������� ����ptycznej������� ��� ����� ���������� ���������sterownicze, przedstawione na rysunku 9.4�� ��������� ���� � ��������� .������

���������� ����� ������ ������ ��� �����-nie na tablicy o wymiarach 3×1,5 m. "������������� ������� ������� ���� �����

jest dostosowanie schematu w przypadkustopniowej rozbudowy stacji.

��� � ��!� "� � �� ��#��� �������� �� �$ ����� ���� #$ � ����������� �������� �

.�������� � ����������� ������� ���������7�������� ����������� ���������������� ����� ���� �������� 9� ������ ������� ������� ��� ����� �����o-��� ������� ���������� ����������� ����������� � ����������� ��������������� �� ���������� �� ��������� ������� ���������� � �����������

a) b)

Rysunek 9.3. Fragment mozaikowej tablicy synoptycznej

Page 177: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �178

� �������� ����� � ����������� �� ����� ���� ���������� �� ����� �� ������� ���� ������� 9�������� ���� ���� ���� �������� �� ������ ���� �������

� ������ �� ������ ����� � ������ 2��������� �� ����� � ��� ���� ����

����������� ���/�� � � ���� �� ������/ �������� � ��������� ���� ������������� ����� � �� � � ���� ����� � �������� � ����� ����� � ������ ���� ����������

������������ ��������� ����� ���� ���� ���� ����t��� ������� ������7�������� ���������� ������ �� ������ ����� ��

������������ �� ��������������������

ELEKTROENERGETYCZNEJ

2�������� � ������ �� �������� ����������� �� �������� ����������

���������� ������ ��������� ������� ��3:; �< =+;>� 0��������� ������ ���a-��� �� ������������ � ������ ������ ����� ��� ������������ ����������� ��� �b-��� � � ��������� ������ ������� �������� ���������� ������� ������� ��

� ������������� � �������� ��� ����������� � ���� ������� .� �� ���� ���������

�# ������ ��������� ��������� �������� ������� ���� �� ����� ������������

������� ���� ����� ������ ����� �� ������ �� � ��������� ���������������������� � �����������

������������������������ �����������������

.� �������� ����� ��������� �������� ������� ��3 �< ���� ��/ ���������

przez:• ������ �� ���������� ��������� � ��������� ��������� ��������� ��� �� �a-

blicy sterowniczo-pomiarowej,• ���������� ������ ������ ����� ���������� � ��������� ���� ������

elektroenergetycznej – SYNDIS,• ������� �����������Pierwszy, najprostszy sposób sygnalizacji, oparty na lampkach wbudowanych

� ��������� ��������� ����������� �� ������ ?�,� ��������� ������ ���� ����r-����� ������������ ���� �������� ���� � �������� ��� ��������� ����� ���o-����� ���� ����������

"� �� ������ ��������� ���� ��/ �� �� ���������� .@9"5.� ��������

w rozdziale 12.9� ������ )�, ����������� ���������� ���������� �� ����� � �� � ��������

� �� ���� .@9"5. ������� ���� ����� ���������� �������� � ����� ������������������ �������� ������� ��3 kV oraz 6 �<� &��� �� ������� ����� ����� ��� �� ���� ������� ��� ��������� ������ ������� ����� ������ 0� �� �����i-��� ����������� ���� � ����� ������������ �� ����� � ���� ������� �� *�r-

Page 178: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Obwody sygnalizacji 179

�� ����� ����� ������ ������/ ��������� ���� � ������� � ������ �������

gra����� � �� ������� �������

��� � ��%� ��������� �#���� � �� ������ ��� �� �&'()�

Rysunek 9.6. Tablica synoptyczna*���� ����+ ��#��� �� � + ���������� �� �� ���� ���,�� ����+ ���� ������ �#������ � + ����� m��$

Page 179: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �180

(���� ������ ��������� � ��������� ������� ������� � ����� ����� ���� �������������� ����� � ���� �������� ������� ����������� ����������� ��

������ )�;� .��� �������� �������� ���� ������������ ����� ���� �����z-����� �������� ������������ ��������� ��������� "���� ��������� �������

������� ���� ����� ���� �������wanie schematu w przypadku stopniowej rozbudowy������� (������ ���������� ����� ��� ������� � ������� ��������� � ������� �����

����� � ��� ����� ������� �������������

.� �������� ����� ��������� �������� ������� ; �< ���� ��/ ���������

przez:• ������� ��������� ��������� ���� �07+?�

• ���������� ������ ������ ����� ���������� � ��������� ���� ������

elektroenergetycznej – SYNDIS."������ ��������� ��������� ����� �� ��������� � �������� ��������� ����z-

���� ���� ���������� ������ �� �������� ����� ��������� ��������� 9� ������ )�A

����������� ��������� ��������� �������� ��3 �< � ����� ������ ��� ����������

stacja 110 �<� ��������� �� �� �������� ����� ������� ���������� �������

� ��������� B��� ���� ���� ����� "���� �������� �� ������ � ���������� � ���o-����� ����� ��������� ������� ���� �� ��������� ����������� �� �������

���� ��������� ���� � �������� '������ � ����� ������� � ����������� �����z-��� �� ��������� ����������� �� ������� ���� ������� �������� C������ ����r-��� ���������� ���� �� ��������� ������ �� ��������� �� ����� �����������

���� ���� ����/ �������� �� ����� � ���� ���������� �� �������� �����-kowej.

��� � ��-� (����� �������� ����� ��� �� ���� � ������� �

rozdzielni 110 kV

Page 180: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Obwody sygnalizacji 181

W rozdzielni 6 �< �� �������� ��������� �������� ���� ��/ ��������� � ��r-��� ������� �� ����������� '8" ������� ��������������� 26D� .� ���

����������� �� ������� ���� ��� �������� �� ������� ���������� � .@9"5.�

��� ���� ������������ �� ����������� ����� �������� �� ��������� ���������

������� ����� ��3 kV i 6 kV.

����������������������������������������������E����

.� �������� ��������� ��������� ���� ��������� ���� ��������� �y- ���������� ���� 2C7A3 �� 2.7??1� ������� �� �� ����������#

• ������� ���������� ��������� �• ������ �����/ ����������� ��������� �����/ ����������� �

• ������ ������� ���� ��������� ���������� ������� ��������� ������

��� ���������� ��������� �

������������ ��������� ������ �������� �� ���� ���� � ������������ �e-������� � ��������� ���� � ���������� � ������� ����������� ������� ������ �a-�� � ��������� �� ������������ �� ��������� ����������� ����������� ��a-������� ����������� � ������������� �� �������� ��������� � ����� �������

C������ �� �������� ��������� ���� ��������� � ������ ������ ������e- � ����� ������� 5������� ��� � �������� ��������� ������� � ����������� ����������� �� � ����������� � ���� �������

� ���������� �� �������� ���� ������ ����������� � ����������� � ���o-���� ���� ����� � � ��������� �� ��������� ������� ���� ������ ������� �����przemiennym.

.� �������� ������� � ��������� ��������� � ���� ������� ; �< ���� ��/

��������� ������������ ������� ��������������� 26D ������onych� ����� ������� ��� ���������� !������ �� �������� ������ ��� � ������ ���o-�������� ���� '6" �� �� ����������� ������� '8" � ������� 6<69(.� � ��r-mie ������� � ����� �� ���������� �������� � ���� ����������� ����������

�������� ��������� �� ��������� ��������� ��������� ��� �� ������ �������

������������ �� �� ������ ������������ � ���������� �� ������ .@9"5.� 0o- �� ��������� �� ��� ��� �������� �� ������������ �� ���� ������� .� ���i-���� ���� ����� ����������� �� ������������ ����������� �� ������ ��������

������� � ��������� ������� �� "�56995BC �"C2�6� =?A>� "���� ���� ��������

��������/ ��������� ����� �� �������� �� �������� � ���� ��� �y����������

���������������������������������������������EPÓW

Transformatory 110 kV/6 �< � ����������� ������ �� ���������� � ����� ���o-�������� � ������ ��������� &����� ��������� �� � ������ ���� �������� ��e-���� �������� ������������ ���� � ���������� ����� ��������� ������ �� �

Page 181: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �182

���������� !����� ��� �� � ������ ������ � ��������� ��������� ��������������� ����������� 0�(� �������� ��� ��������� ����� ����� ����� ��e-��� �� ����� ��������� ����� ��������� ��������� $���� ���������� �����acje� ��������� ��������� ���� ��������� � ����� ��������� � ������� ���

������������ $���� ������������� ���� �������� � ����� ���� ������������

na, ���������� ��� � ��������� tablicy sygnalizacyjnej pola danego transformatora.$������ ������ ��� ����� �����# ��������� �� ����� �� ����������

.������ ������� ����������� �� ������ )�?� 0������� 9C"C&95B ������ ���1A7�������� � ��������� ������� � �� ������ ���� ��������������� �e-������� ����� � ��������� ��������� �� ���������� ������ �� ����� �����-������� ���������� ������ ������������ ������ ����� � � ���� ��������e-��� �������� 1A ���������� �� ����� � ������ ������ ����� ���������� ���

������ �����/ ���������� % �1 < � 1+ <� 0���������� �� ������ )�) ��������

!"*5!295B ������ ��� ������� ���������� ������������ �� ����# ��������

zasila�� �������������� � ���������� ���������

��� � ��.� /����� ��� � ������� ����� �� �������� ����� ��� ���� ���

��� � ���� 0������ ����� ��� ���� ��� /123

PZT-26 ODBIORNIK

0&�0)"24561

PZT-26 NADAJNIK

������� ������

220 V

Page 182: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

������ ������� � � � � ������ 183

������������� ���������������� ���

����������������� ���������������

ELEKTROENERGETYCZNYCH

Efektywne funkcjonowanie systemu telekomunikacyjnego stanowi warunek spraw-���� �������� ��� � ���� � � ���� ���� �������� ������� ��� �� ���������

������� ������ ���������

• na potrzeby dyspozytorskiego prowadzenia ruchu,• � � ����� ���������• � � ����� �����������• �� ����� ������������ ��� ������������ ����� ����• dla telemechaniki. Przekazywanie informacji i rozkazów w stacjach elektroener-

�� ������� ���� ��� �������� � ������

• telefonicznych linii kablowych i napowietrznych,• ����� �������� ���� � ������� ��� ! � ������ ���� �������� ������� ""# kV,

220 kV i 400 kV,• ���� �������� ���� � ������� ������!�• fal radiowych,• ����� ��� �����������

• telefonii komórkowej.� ����� � ��� ���� �������� ������ ��������� ��� ��

������� �� ��������� ���� ���������������� ������ ������ � ����������

$���� ������ ������ ��� ��� ��� ���� �� ������ ��%� � �������� ���������

� � ����� ����� ��� ������� �������� � �������� ��� ��� ���� �� ���y-���� ��������� ��� ����� ������ ������ � ����� ��� ����� ���&�������� � ��e-�� ��������� ������ �������� ������� � � ��� ��������� ������ ��� ���

� ���� ����� ���&���� ������ ������ �������

$���� ��������� ��� ���������� �� ����%� ������ ��������� '����� � ��

������ �� � ��� ���� ��� ������ ����� (�������� ��� ��%���� � �����

����� ���&����������Przekazywanie informacji w zakresie pomiarów telemetrycznych�%����� ���������� ��&������ � � ��� �������%�� �����%� �������� � � �����

��� � �������� ��� ����� ��� ���������� ��� ����� �������� ��������� �a-��%� ���� o ������������ � ������ �� � ������ ���������$������� ���&������� ������� ��� � ��� ���� ��������! ������ ������� ��� ��e-

&��������� ����� ����� ������ � ��������� ���� ��� ���&���� ������� )���� �� ���

• ��������� �������%� �� � ��� �� ������ ��������� ��� ������ � ���

������ �� � ����

• ��&������ ������ � �����• ��&������ �� ������ �� �����������

Page 183: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �184

• ��&������ �� �������� ����%� ������ ���� �� ����� � ������������ o-������ � ��� ������ � �

*�� ��� ������ ���� ����� ����� ��� ����� ���&������� �� � ��� � ��� �����a-� � � �� ����� ��� ���� ���������! �� �

������ ������ � ��� ��� ��� ���� ����� ��� ���� ���������� � %� �����i-�� ����������� ������� �� ��� � ������ ����������� ��� � ��������� ��������

����������� +� � ���&������� �� ������ ��� lowane w kabinach ustawionych narozdzielni.$��� ������ �� � � ���� � ������ �� �������� � ������ ���� �����������

*��� � ����� ��� �� � ��������� ���&���� ������� � %�� ���������� �����������

korzystanie z pasma ����%����� ��� � ����� ���%� ������%������ )� �� ��� ��� ���� ���������� �������� � �� ������� ���� ��� ����������� � �����z-������ ��� ����� �� ����� ����������� ,������ ��� �� �������� ��� �� ���%�

teletechnicznych samych przewodów odgromowych linii elektroenergetycznych, pouprzed��� ��� ����������� �� ���%� ����������(�������� � ������� � ����� ���� � ����� ������� � ����� ���������� �� ���

������� ���� ����� $��� � �� ������ ���� ��� ����� ������� ���������� �n-formacji.� � ���� ���� �������� ������� �� �� ���� ��%�� ��������� ���������� �a-

������� ���������� � ���� ����� ������������ $������� ����� ��� �%���� �a-����� ���� ���� ���&��� ������ ��� �������� �������

)�����%���� ���� ������ � �� ��� ������ �������� �� ����������� -a-������ �� � ���� �� � ���� ������ ��� ���� ��� ���������

(���%� ������ ��� � �� ��� ������� ��� ����������� ��������� ����� ���a-����� ����� � � ���� ������� ����������� � ���� � ������� ��������� � �� �n-����� ����%� � �������� �����%��

������������ ���� ������� �� �� �

����&��� ������ ���� ���� ��� ! ��� ����� � ����� ��������� ������ �����.

.�������� � � ���� ���� �������� �������� *��� � � �� �� ���� ������ ��� �%��o-����� ������� ����������������� ���� ���� ����� � ���% �� �� � � ����������

� ����� �� ��� ���� ���� ��������� ������ �����.���������

����&��� ������ ���� ���� ��� ! ������ ����

• ���� ��������������• umiarkowanymi kosztami inwestycyjnymi,• ����� ���� �� ����� ��������• ����������� �������� ���� �������� �� ���� ����� �� ������� ���%�������%����� �� ���������� �����%� ����� ��� � ������������

$��� �� ����� ��� ���� � ������� /012## �3� 4"25� 6�%��� ������ � ���&o-��� ������ ������ ������ ��� ! ��

Page 184: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

������ ������� � � � � ������ 185

• ��������� ������.��������� �� �• ��� ��� ���������! � �� ����� �� �• filtry liniowe,• ������ �������• ������� ��� ����������• ������� ������� ����� ������ ����� ���� �������� ������� � ������ ""# kV,

220 kV i 400 �7� �������� ���� �� �������� ��&������� ������� ��������� ��������� � ������� ���������� '8* �Power Line Com-

munication! ���������� �%����� ��������� ��&������ �������� � ����� ������liniami SN.

� ����������� ���&���� ������ ������ ������ ����%��� ��� �� ������ ����-���� �������� �� � ����� ���� �������� ������ �������������� � �������o-dowe. � ��������� ��������������� ������ ��� ���� � ������� �������

��������� ����� ���� �������� ������ �� ���������� ���%� ������ � %�� �����

���

� ����� ������ ��� ������� �� ��������� � ������� ��� � �������� ���

&�� � ���������� ) ������� �������� ���������������� ��� � �������� ����

,����� ������ � ������� ��� ��������� � ����� ������ �������� �������

���� %� ���� �� � )�������� �������������� � ����� ��� � ������ ""# kV�� ���� ���� ������� ���� ����� ����� �� ! ��� � ����������� �� ��� �

���������� '8*� � �� ������ ������ ���� ��� ��� ���� �������� � �o-���� ����������

� ��������� �������������� ����� ������ � ������� "#�"� ������ ���

� ��%�� ������%� ��������� ����� ���� �������� ������ �� ���������� ���%�

����� � ��������� ������������� ��������� �� ������� ��� ����� &�� �

������� �� ��%�� ������%� ��������� ����� ���� �������� ������� )�������� ��u-��������� � ����� ��� �� ����� ���� ������ //# kV i 400 �7 ��� � �����������liniach 110 �7 �� ������� � ��� �� ���������� � ��� ���� �� ����� ������ �

������������� L ���� ����� �� ���%� ������ � %�� ���� ������� �� ���������� ��������� C � &�� � ������� �� �������� �� ��������� ������.�����������

�� � ��%���������� � � �� ����� ��� ��� �� �

-� ������ � ���&���� ������ ������ ������ &�� � ������� � �� ������ �a-dania:

• �������� ������� ��� ����� �� �������� &����� ����� �����������• �������� ��������� �� ���� ������ ���� ��� ����������� ���� � �����

�����������

• ������ ������� ���� ���������,���� ������ � ������ � �� ������ ��%�� ����� ������������ �����m-

��� � ���������� � ����������

Page 185: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �186

��� �� ���� ������ ������ �� ����� ��� � ������� ���� ������� �� ������������� �� !

� � ���� ���� �������� ������� � ����� ��� �� ��� ��������� ��8 ����� 2##

� 9##� ��������� ���� ������� +:: 40"5� ;��������� � � ����� ����������

������� ��&���� ���&���� ������ ������ ������� �������� ��� ��� �� �� �������

���%� &����� �������� ����� ��� �����%� � ����� ����������� � �����e-���� ����� ���� �������� �������� -������ ��� ����� ��������� ���� ����� �����

��� ������������ �������� ����� ������� ��������� � ��%����� � ������

��������� ������ ��������� �������� �������� ������ ����� ���� ���t-���� �� ������ ������������ ��� �������� '���� � � ����������� ������

���%� �������� ��� �������� ��������� �������� �������� � �������

odpowiednio 64 kbit/s dla terminala ETL500 i 256 ��� <� �� ��8 9##� ;����������8 ���������� �������� ��&������ ��������� � �%����� ���%� ��� �������

���� �� ���� ����� ���� ����%���� ���� ����� � ������� ��������������

����� ��� ���� ��&������ �� �������� � ����� ����� �������� ���&�������

��� � ���� ������� ����� 0#12## �3�� � ���������� ��8 9## �%��� ������

������ ���� � ������� ������ ���������� �� "### �3�� �� �������� ��������

������������ ;��������� ��8 2## ����� � ��%�� ������ ������������ �

Kondensator���������cy

Filtr liniowygórnoprzepustowy

Kabel w.cz.

��������nadawczo-odbiorcze

Automatyczna�� �� � ����� ��

Aparatytelefoniczne

������

zaporowy

Stacja A Stacja BLinia 220 kV

F

FF

F

Page 186: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

������ ������� � � � � ������ 187

����������� � ����� ���������� ��� �������� ���� ������ 0 �3� � ���

wyko���� ���� �� �����&�� ������ =>�

10.3. TELEMECHANIKA

(������ ������� ��� ������ �������� ����� ��� ��������� �������

�� ��������� �������� ��������� � � ���� ���� �������� ������� �������

����������� � �� ������� ��������� �� � ��� �����%� ��������%�! �n-&���������� ������� ������ ����� � � ��� � ��� ��� ������ �� ������ �� ��

� ��� ? ������ ���������� -��� � ������� ��������� ������������ � %��

�������� �������� ��� �� ����� ��&������� ������� � ����� ��!� �������a-cyjne (telesygnalizacja), sterownicze (telesterowanie) oraz regulacyjne (teleregula-cja).) ��� �� ����� �������� ��&������ ��� ������ �%������ � ��� ���� ������

������ ��������� 8���� ����������� �����%� ��� ����� ���� ������

������ �������� ��������� ������� ��������� ����� �������������� � a-���� ���� ������ ���� ������ �� ���� ���������� �������%� � ������ � e-����������� *���� � ��� �����%� ���� ��� �� ����� ��� �� ��������� �����e-go szczebla.-��%� �������� ����������� ���� ��� � �������� �������� � �����������

��� ���� ��� ���� �������������

� �� �� ���� �� �� ��� �%��� ��� ��� ����&����� �������� ������������ j-�������� � ������ ��� ��� ���������

• � ��� ��� ������������• ������� �������� �����%��• kierunki transmisji,• �������� �������� � �������� ���������• rodzaj elementów i technologii wykonania.

'����� �� ������� � � ��� ��� ������������

• punkt–punkt,• ����� � �� ���������• gwiazda bez retransmisji.

'����� �� ������� � ������� �������� �����%��

• analogowe,• cyfrowe.

'����� �� ������� � �������� ���������

• jednokierunkowe,• dwukierunkowe.

Page 187: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �188

� ����� ����������� �� � ������ �� ������ ������ ������

• ���� ���&���� ������ ������ ������ ��� !�• ���� ������� ����� ������ ��� ��� ������������• radiolinie,• ���� ��� ���������• telefonia komórkowa.) ������ � � ����� ����������� ���� ��� �� � �� ���� � ��� �����

&������������� ,������� �� � ������� ���� %� ���������� � �&��� ��������

������ � � ���� ���� �������� �������� ) ����� ������� ����� @#A ���� %�

�������� �������� ������ � � ����

$��� ���&���� ������ ������ ������ ��� ! ��� ���� ��� �������� � �����

��� ���� ���� ��������� � � ����� ������������

� ������� ��� ���� ���� �������� ������ � ���������� ��� ��wano �%���

��������� ����������� ��� ��������� ����������� ���������������� ;�B.90!�

Ostatnio, od kilku lat, jest rozwijana telemechanika oparta m.in. na opracowanych� ���� ������ �� �������� ��������������� �������� ���� � ��� ������

��������� ��&���� ��� ������ ��������� �� � � ����&������� ��� ���� ��n-� ������ ������������� ��������� ���� ������ ���� ��� � ������ �� %���e-������������ ������ ��������� ���������� kontaktronowych itd.� � ���� ���� �������� ������� �� �� ��� ����� ��� ������ ���������� ���

• ��������� ����������� �������������� �C,�* �������� � ������� punkt–punkt),

• ��������� ����������� �������������� ,���* �������� � �������

gwiazdy).)� �� ��� ��� �������� � ����&����� ��� ����%�� �������� ��� ��������

mikroprocesorowy system telemechaniki typu MSTO.)���%� ������������ ��� ��%� ��������� �������� � � ���������� � ������

jest, przedstawiony na rysunku 10.2, system DETEC [13, 91].� ��� ���� �� �������� � �� ��� ��� '*� ���� ���� � ������ �����y-

tor����� ��%������ � ������ ��� "#! ��� ���� ') "1') "#� ����������� ���� � ���� ������������ D���� �������� � �������� ��&��������� �� ��e-kazywane pomiary i meldunki o stanie obiektu nadzorowanego, a w kierunku decy-������ � �� �� � ��� '* �� ��� ���! �� �������� ������� � ��������� � �������j-ne. W punkcie dyspozytor���� ������� ��� ���������� ����� ��&������ 'C�

���������� ���skane informacje na tablice synoptyczne, pulpity sterownicze,����� � ��� � � ��������������� ��&������ �� �������� � ��� ��spozytorskich�� ����� ��� ���������� ')� ��������� ��� � ������ ������ ������� ;���������

��� ���� '* �������� ��&������ ���������� � ��� ��� ') 1÷PS 10 i kieruje je do��������� ����%� ��� �������� 'C ��� ')� � ���� � ������ polecenia kierow-����� � ������ ���������� ������ �� �������� ��� ��� ') "1') "#� Przewidziana��� ��������� ��%���� ��������� ,���* � ���� ���� ����� �������nie��������� )>+�

Page 188: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

������� �� � ������ ���� ����� � �������� ����� �� ������� !"� # �����$

Meldunki, pomiary

Meldunki, pomiary

Meldunki, pomiary

Pomiary

Polecenia sterownicze

������� ���������

Pomiary

Meldunki

Polecenia sterownicze

Polecenia regulacyjne

Pomiary

Meldunki

Polecenia sterownicze

Polecenia regulacyjne

Zadajnikreg.

Zadajnikreg.

DETECPS

Retransmisja ������ ���� �

Inny komplet������� ������������

������������� ������ ������������ zestykiem zwiernym

DETECPC

DETECPI

DETECPS 10

DETECPS 1

InnepodstacjeDETEC

PS 2÷PS 9

Przetwornikipomiarowe

Styki������� �

������������������������

Regulatory

Przetwornikipomiarowe

Styki������� �

������������������������

Regulatory

�����������

�����������

�����������

�����������

Komputer

SMA

Page 189: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �190

� ��� ���� ,���* ��&������ �� ��������� � ��������� � ���dyczne. Infor-���� ��������� ������ � ������� ����������! �� ��������� �� ��� ���

,���* � ���%� ������� ������� �� ����� ���� ��� ���� B���� ���������� ��� ���

PS przekazuje wyniki ponad 50 pomiarów. Informacje sporadyczne (meldunki, pole-���� � ���������! �� ��������� ���� � ���� ���� � �� ��� � ����������

stacji ��� � ������ �� �������� �������� ������� � �� ����� ���� 2## �� %�������������� � ������� �� "## �� %� ������ � ������������

����� ��� ��&������ �� ��������� � �� �� ��&������ � &����� ������a-���� ������%� � � �������� �������� ;������� � ��� ���� �������� �y-���� � ����� �������� &������� �� �� �legramu.������ ����%� ����� ����� � ���� �� ��� ����� � � ���� � � ��z-

���� ��� �������� ����� �������� � � ������� ����� � ��������� � %��

� ���������� ����������� ��� ��� ����� ���� � �� � ��&����� ;���������

,���* ��� ���� ������ �� �����%� ��������� ���� � ���� 2 mA oraz 5 V� ������� � "# 7 � �������� ) ������ ������� ��� ������� ����� ������ ���

���� #�2�

(������ ��� ����������� ������ ���� ������ � � ��� ��� ���� �����

���� ����� ��� �� �������� ��������� � �������� ��� � ��� ���� �o-energetycznej.

����������������������� ����I TELEMECHANIKI W STACJACH

ELEKTROENERGETYCZNYCH

(�������� � ������� ��������� � ����������� ����� ����� � ���������

����������� ����������� � ��� ���� �������� ������ ""#<9 kV.)�� �� ��������� ���&�������� � ������ ������� � ��������� � ��� ���� ���

na elektronicznej cyfrowej centrali telefonicznej abonencko-dyspozytorskiej AT&TDEFINITY G3, przedstawionej na rysunku 10.3.*�� �� ,�=C C�E ��� ��� �� ��������� ������ ������� � �� � ���� � ����

��������� ������ ������� ������� ��� ���� �� ���%��� ��� � �� F0@0

� ���� ���� �������������� �� F#"+� Rozmowy prowadzone z pulpitów dys-pozytorskich �� ����� ����� ��������! � ��&����� ��� ���� ����� ���� ����%�

���&��������� �� ,8./� ���������� ��� � ������������ ��� ��� ���&���������

)�� �� ������ ����� �������� ��������� ����%� ��%��� � ����� �� ���-������� �� ����� ������ �������� �� � � ����� �� ����� ����� ����� ��� ����n- �� ��������� ����� ����� ������

������ � ��� ������� ��� ����� ��� ��� ��� ���&������ �� ������� � a-nowiskowych w pomieszczeniach nastawni i na terenie rozdzielni 110 kV (gniazda na� � ��������!�

Page 190: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

������ ������� � � � � ������ 191

��� �� �� � "�#�$ ���� ���� �����#������� #�� %& &

W analizowanej stacji na potrzeby telemechaniki i pomiarów rozliczeniowych za-��� ����� ���� ��� ���������

W rozdzielni 110 kV i 6 kV zastosowano system telemechaniki rozproszonej��%�������� � ������������� &��� +:: �(�8� (�=! )�������� �)�'+>! o-przez koncentrator typu SKD-03 firmy ���� �� �� ������� D����� � �� �� �����

�� ���������� � ����� ���� ��� ��� ��������� � ������������� ������o-���������� �� (�=� =�8� )�'+> ��� � ������� ����������� �����������

������������� ����� ��� ����� ���&��� ��%� � ��� ���� �����������

'��������� ��������������� ���������� ���� ����� � � ��� � �������

����������� ���������� �������� �� �������� &�������

• ���� ����� ����� � �����• � ������� �������%� ""# kV i 6 �7� � ���� ���� ��������%��• ������� ����� � ���&��� �����• ��������� ������ ��������� �)'-!�• ������������ ������� �������%�� ������� ����������� ����� ����� ������ ���%����

• �������� ����� ������ ����� �������� � ���� ��������

Page 191: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� ��192

11. POMIARY W STACJACHELEKTROENERGETYCZNYCH

11.1. RODZAJE MIERNIKÓWW STACJACH ELEKTROENERGETYCZNYCH

�������� ��������� �� ��������� ��������� � �������� ����� ����������r-�������� ������ ����� �������� ��������� ���� ������ ���� �������� ���

���������� �� ������

�������� ��������� � ������ ��������� ����� ���� ��������

• ����������� �������� ��������� �������� ������� ����������

• ����������� �������� ������ ������� ���������� ��� ������� ���� ��a���• ���������� ��������� � ��� ���� ������� � ���

• ������� � ������������

• ���������� ����� ������ �������� ���������� �������� �������� �

stacjach elektroenergetycznych to:• ����• �� �����• moc czynna,• moc bierna,• energia czynna,• energia bierna,• ����������� �

!���������� ������� � ������ �� ����� ����� � �� �� ���� ������� �n-nej.!�� � ����������� �������� � ������ � ������� �� �������� ���������� � ��a-��� ������������ ��� ��� �� ����������� ���������� ��������� ��������cych.

�������� ����������� ��������� ��� ����� �� �� �� �� ���������� ��� �� ����i-zy pracy stacji.

�������� ��������� � ����������� ����� ��� ����� ���������� ��� ������ ��� "�#�

$���� �������� ��������� �� ������ ���� ���������� �� ����� ��� ����� %�#� Liczba��������� � ���������� ���� ����� ��� ������ � ��� ����� �� ��� ��e-���� �������� ����� ������������ � ��������� ����� ������� ��� ����o-������ ������ � ���������� �� ���������� ��� ������� ������

Rodzaj i liczba stosowanych standardowo mierników w poszczególnych, charakte-������ ���� ������ ����� �� �� ���� ������������� �������� ����� � ���

�������� � ������� ������������������ ���������� � �������� ����� ������o-energetycznej w mierniki (bez liczników energii) przedstawiono w tabelach 11.1i 11.2.

Page 192: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Pomiary w stacjach elektroenergetycznych 193

���� �� � �������� ����������� �������� ��� ������������� � ��������� ���������

do pomiarów ruchowych w stacji elektroenergetycznej [1, 2]

�������� �����

przemiennego

���������� �������������������Rodzaje pól stacji

A V W Var A V A V� �������� � �� kV zasilane jednostronnie 1 – – – – – – –� �������� � �� kV zasilane dwustronnie 1 1 – – – – – –� �������� �� kV zasilane jednostronnie 1 – – – – – – –� �������� �� kV zasilane dwustronnie 1 – 1 – – – – –� �������� �� �! "��������� �������enie) 1 – 1 1 – – – –� �������� ## kV 3 1 1 1 – – – –� �������� $ kV 3 1 1 1 – – – –

Liniowe

������ �� ������ 1 – – – – – – –trójuzwojeniowe po stronie górnego napi�cia 1 – – – – – – –��������������� �� ������� ��������� �����cia 1 1 1 1 – – – –trójuzwojeniowe po stronie dolnego napi�cia 1 1 1 1 – – – –dwuuzwojeniowe o mocy < 10 MVA 1 – – – – – – –dwuuzwojeniowe o mocy > 10 MVA 1 – 1 1 – – – –

Transforma-torowe

������ �� ������ 1 – – – – – – –Potrzeb��������

transformator TP 1 – – – – – – –

� �������� � 110 kV 1 – – – – – – –� �������� �� kV 1 1 – – – – – –%���������

� �������� & 110 kV 1 1 – – – – – –

���� �� # �������� ����������� � ��������� ��������� ��� �������� ��������

w stacji elektroenergetycznej [1, 2]

�������� �����

przemiennego

���������� rejestruj�ce�������������� ��������

A V W Var f A V A V110 �! ������ � ������ – 1 – – 1 – – – –110 �! ������ �� ������ – 1 – – – – 1 – –220 kV – 1 – – 1 – – – –nn"������� ������ ����� ������������'

– 1 – – – – – – –Szynyzbiorcze

nn"������� ������ ����� �������'

– – – – – – – – 1

Bateria kondensatorów 1 – – – – – – – –Kompensator synchroniczny 3 – – 1 – – – 1 1Bateria akumulatorów – – – – – – – 1 –����(������� ����������� 1 – – – – – – – –)����� ������� 1 – – – – 1 – – –

Page 193: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� ��194

� ��������� ������� ��������� ��� ����� �� ��������� &�� �� ��������� ' �

����� � ������ �����( ��������� ��� � ���� ������� %%) kV i 400 kV oraz wów-���� �� � ��������� ���� �������� ���������� ����������� ������� ��� � ������

����� � �������� !�������� ��������� ��� ����� ����������� ���������� ��������� ���

w polach liniowych WN i NN oraz w wybranych polach transformatorowych dla trans-formatorów trójuzwojeniowych i dwuuzwojeniowych wielkiej mocy. Podobnie w sta-��� ����������������� ��������� ��� ����������� *������������������� ������� ���

������ ������� ��������� � ������ � ������� � ������ ��������acyjne.+����������� ���� �������� �������� � ���������� ������� ��� �����

przez pomiar scentralizowany, zastosowanie tzw. pomiarów wybieranych lub cyfro-�� �������� ���������

������ ������������� ����� �� ������������ ������� ��� ���� �������� ��

������� �� �������� ����� �� �� ��� ������ ��� �� �� ��� �� ���� ��y-������ ������� �� �������� � ������������ �������� ����� ����� ��dowy� ����������� ��������� ���� # �,� ������������ �� �� ��������� ����� � ���emetrii.

������ ������� ����� ��� � ����� ������� ��� ���� ��������� �����o-�� �� ���� ����������� �� ������� ������ ��������� ��� ����� � ����o-������� �� �� ������ ����� �������� ����������

������� ����� ����������� ����� ���������� � �������������� ����� �o-�������� ��������� ��� �� � ���� ������ ������������������ � ������ ���

������� ���� ��������� ����� ��� ��� ���� �������� ��������� � ����������� � ��t-������ ������� -�������� � ��������� �������� �������� ��������� y-������ ���� � ������� �� ������ ��� �������� �� ���� ���� ��������o-������ ��� ���� ���� �� �� ������ '������ ./.� +/.� 0/�� 1/�( ���

odpowiedniej jednostki.� �������� �������� ������ ������ �� ������ ����� �� ����� �� �n-

��� � �� ������� �� ����������� �� �� �������� ������� sterowniczo-pomiaro-�� ' ����� ���������� � ����� ���(�

� ����������� ���� ����������� �� �������� �� ��� �������� �������� ��

������� ������� ��������� � ����������� ���� ����������� 2!� �! � !!

�������� �� �������� �� ������ ������� ������������ ������ � �� ���o-��� � �� �� ���� �������� ����� � �������� � ������������ ������

� �� ������� ����� ����� ���������� ������ � ����� ������ ����������� �o-�������� �������� ��� � � ����� ����� ������ +���� ��� ��������� �������� �

������� �������� �� ���� ������ �� ������� �� �������� ����� �������������

�������������� ��������������������

W STACJACH

������ ������� ���������� � ���� ������������������ ������� ��� � ���

�������� ��������� ����� ������� � ������� ������� ���� � ��� �������� �e-

Page 194: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Pomiary w stacjach elektroenergetycznych 195

�������� ��� ����������� �������� ����� ������� ����������� � �������

�� ���� �� �� ���� ����� ������������� � ������ 3 ����� ����������

Do pomiaru energii czynnej i energii biernej w stacjach elektroenergetycznych,��������� ���� ������� ����� ����� ������� ��������

+ ���� ����� ������������ ������������ �������� � ����������� � ���� ��� ���-�� ������� �� ����������� !�������� ��������� ������� �������� ������ ����i-��� � ��������� ���

• ���� ������� �������� '������� �����4� ���4 ��� �����������(�

• ���� ������ '�����4 � ������������(�

• � �������� ����������� '������� ���������� � ���������� ����znym).5���� �������� ������� ����� � ������� ����� ��������� ��������� �����

������� ����� ��� ������� ���� ���������� ������� ������ ������� ��������

�� ������ ������� ������� ������� � ������ � ��������������� ���� ���������

�� �������� �� ���������� ���������

/� ������� ������� ���������� ����� � �������� ��������� ������� ��

�������� ������ �������� ����� ������� trójsystemowe, jedno-, dwu- lub trójtaryfowe'�������� �� ������ ��������������(� � ������� ���������� ����� � �� ����

��������� ��� ��� ������� ���������� � ���� ��������� ��������� ��� ���

��� ��� �������� ������� � ������� ���� ���������� 2�������� �������� ��a-��� ��� ������� ������ ������� � ������������ ���� �� ������ ����� ������a-rodowej.

0������� ��������� ������� ��� � ������ ����������������� ����������

������������ ������� ��������� ����� ����������� ����� ������� ������� ���a-wanej, jak i pobieranej.

������ ������� ���������� ���� ������� � ������ � ������� ��������4

4������������� !��������������� ���������� �� ������� �� ������� ��������

����������� ������ � ����������� �� �������

�� ����� ��� ������� ��������4������������ ����� ��� � �����������

� �������� ��������� ������� ������������ ������ � ������ ���������� �y-������� �� ������ � ���� �� ��������� ���� � ��� ������� ���� ����������� � ���a-������ � �������� ������� � �������� ���������� 67#8� -�������� �� � ���� ���

�� ��� ���������� �������� 9�� ������ � ���� %# �������� %))) �� � � ����� ���e-������ �������� ��������� �������� �� ���� ������������������ ������

������� ���������� ���������� ����� ���������� ���� ��������� � ��� ����a-�� ���� ���� ���������� ��������� ������� ��������� ������� ����������� ��o-������� ������� � ���� �������� ������

0�������� ������������ ������ � �� ������ � ������� ��������4

-������������ ��� ���� �������� ������� �� ��������� �� znamio-���� ������ � ������� ������������ ������ ����� ��� ������� �� ������������

���������� �� �� ���� � ����� ��� ������ ��������4rozliczeniowego. Do��������� �������� ������������ ������ ��� ����� ������ ���� �����-dów, oprócz liczników energii elektrycznej. � �� ���� �������� ����������

Page 195: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� ��196

� ����� �������� �������� �� ���� ������������������ � �� ���� �����

1 �: ����������� ������ ����� ��� ��� ������� �������� � ������ ����������

)�#� ������ ������� �� ������ ������� ����������� ������������ ������ �����

� ����������� do mocy umownej.5��������� ������� � ����� ������� ������ ��������4�������������� �u-

��� ��� ���������� ��� ���������� ������ � ���������� ���������� dla danego����������� � �� ���� ��������� ����� ����� ����� ������������ '� �

������ ��������� �������� �� ���� �����������(� ����� ������ ����� syn-��������� ���� ���� ����� ���������� ������ ���������� ������� �� ���������

operatora systemu dystrybucyjnego.5���� ��������4������������ ����� � ������������� � �� ���� ����r-

�� 3 � ������� ������� �� ���� ��������������� ������� � ���������������

������ ������� ��������� � �� ���� �������� 3 �� �� ���� ����� �� ������

��� ������� ���� ��������

2���� ������� ��� ���������� ������� ���������� ���� ��������� ���

�� �������� �������� �������� ����� ��������

/�� �������� ������ � ������� �������� �� ���� "") kV i na li-niach 110 �: ������� �� ��� ���������� ����� ��������4rozliczeniowe:podstawowy i rezerwowy.

� ������� ��������4������������ �� �� ���� "") �: ����� ���������

����������� ������ � �� ������ � ������ ���������� � �������� )�#� � �������

������� ���������� � �� ������� ����� ��� ����� ���������� � �������� )�#

dla energii czynnej i 2 dla energii biernej. 5���� ������� ��������� ������ transmi-��� ��������

� ������� ��������4������������ �� �� ���� ������ ��� "") kV zaleca��� � ��� ������� ������� ������� ����������� ������ � �� ������ � ������

���������� � �������� )�#� � ������� ������� ���������� � �� ������� �����

��� ����� ���������� � �������� " ��� ������� ����� � % ��� ������� biernej..�������� ����� ��������4������������ ����� ��� ����� ����������

co najmniej 1 dla energii czynnej i 3 dla energii biernej.

��������������������� ������

W STACJACH

� ������ ����������������� ��������� ��� ����������

• ����������� ������� ��������

• ����������� ��������� ��������

• ����� �� ������ ����� ��������

.���������� ������� ������� ��������� ��� � ��� ���������� ������� � ��e-����� ������� � �� ������ ������������������� �� �������� ��������������

��������� ����� � �� �� ���� ��������� ����� ����� ������������ � �����a-

Page 196: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Pomiary w stacjach elektroenergetycznych 197

��� ��������� !�������� ���������� ���� �������� �� �� ������ �� ����� ����r-��� ����� ������ � ���� ��������� ����������� ����������� ���������

����� ����� ������������ ���������� �� ����������� ����������� ���o-����� ��������� �� ��� �������� ������� �� �������� ���� ����� �������

�� � � ������ ������� �� ����������� ���������� ����� �� ����� �������� �� � ���o-�� ������ �� ���� ������� � ���� ������ ����������� ����� �� �� �����-ce z komputerami.;���������� ��������� ������� ��������� ��� � ��� �������

��������� �� ������ ����������� ������ ������ ������ ����� ������ � ���-czona spod na �����

5���� �� ������ ����� ������� ��������� ��� � ��� ����� doziemienia w sieci� ���� ������ ��������� !�������� ������� ��� ����� ����� ���������� ���-���� ����� ���������� ��� � �������

0��� �������� �������� ��������� ��� � �������� �� ��������

�������� ���� �������� � ���������� �������� � ������� ��� ��������� y-������ ���������� ���������� ������ ��������

.���������� �������� �������� ��������� ����� ���� �������

• ����������� ������� �������� �������� � �������� ������rycznym(w okre����� ����� �� ���� ��� �� ������� � �������(�

• ���������� ��������� ������ ������� � ������� ���� ���� ����� ����

przekroczenia oraz numeru punktu pomiarowego.

��������������� �����

W STACJACH ELEKTROENERGETYCZNYCH

.���������� � �������� ������� ������������ �� ��������� ����������

���������� ����� ������������������ "")<= kV [46].

11.4.1. POMIARY W ROZDZIELNI 6 kV

Na rozdzielni 6 �: �������� ��������� �� �������� �� ���� ������ 2>�,�

%)))� �������������� �� ������ ""�"� ����� ���� � ��� ������ ���������� ����

������� ������ ����� ��������� � ���������

���������� �� ���� ���������� ���

• ���� �� ����� �� � �� ���������� ������������� � �� ����� �����������

pola elektromagnetycznego,• �������� ��������� �;*� ���� �������� ��������� ���� ��������

������� ��������� ��������� � ����� ��������� ������ ����� ���������

i komunikacyjnych,• �������� ����� �������������

• �������� ������� ������ ���������� ���������

Page 197: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� ��198

• ������� � ���� ��� ���� � �� ���� ����������� ��� ����� ��������� �e-� ��� 2>�,��

• �������� ����������� ������� � ��������

• ������� ������ ����� �� ������ ����� ������ ����� ������

• �������� �� �� �� � ������������� ������� � ������ ������ " , ���

# , ���� � ������������� Ferrantiego typu CSH,• �������� �������� ���������� ���� ������� ��������� ������� � �

������3������

Rysunek 11.1. Panel SEPAM 2000

5��������� �������� ���� � ����� ������� '���������( ������ �� �� �����

� ��� �������� �������� �������� &2� %))"� �������� ������������� � ����e-����� ���� ����� ��� �� ����� ����� 2>�,� %))) �� � ������� � ������

������ 6?)8� � ���� ������� � � ���� �������������� ������ ������ ���y-�� ��� ����� �������� ���� 2>�,� %))) 2)7 ���� ���� 2>�,� %)@# 2)7�

�������� �������� ���� ��������� ��� �� 2>�,�� ���

• ��� �������

• ������� ������� ����� �������

• �� ���� ������������

• moc czynna i bierna,• ������� ��������� ��� ���� � �������

• �� ������� ���

• ����������� �

• energia czynna i bierna,

Page 198: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Pomiary w stacjach elektroenergetycznych 199

• �������� ������ �����

• �������� ������ �� �����

������� �������� �������� �� ���������� �� ���������� �������� .o-���� ��������� �������� ������ ��� �� ���� ������� mikrostykowych na panelu������ 2>�,�� 5��������� ���� � ������� � ������ ���� ������� -��������

� ������� �������� �� ������ � ����� ������ �� ������ ��� ���������

2A!/-2� ����� ������� �� ���������� � � ���� ����� �������� �����o-����� ������� �������� �� ���� ����� ������������� ����� ���������� �����o-��� �� ��������a�� ������� � ������� ��������

11.4.2. POMIARY W ROZDZIELNI 110 kV

W rozdzielni 110 �: ������� ������ �� �� � �� ����� �� �������� �� o-��� �� �������� ������������ ������ � �� ������ � � ���� ���������

������� �������� ��� ������ ����� �������� ��� � ������� ��������� ���� ����

sterowniczej, przedstawionej na rysunku 8.4. Pomiar energii jest natomiast wykony-��� ���� ��� ���������� ����� ��������� 9���� ����� ������ ������� ����

���������� �� ���� ������������ �������� ,"#)) '����� �� ����� �����(�

Pomiar jest dokonywany cyfrowo, z zastosowaniem przetworników analogowo-cyfro-�� � � 2����4/����� ;������ ������ �� ���� ������� ���� �� ���rnych� ����� ���������� �� ���� ������� �� ������ � �������� �� ��������

���� �� ������ ������ � ���������� o������ �� �����

������ ������� ����� ��� � ������������ %% �������� �������������

DA&,�-! #"%� � ����� �������� ��� ����� �������� ����������� �����

� ���� ������������ ����� ����� ������� �������� �� ���� ������ ��

����������r���� ������������ ������������� ������� ����������

11.4.3. LICZNIKI IMPULSOWE

*����� � ���� ������� �! ��������� ��� ������� �� ������ �� �������� ���l-��� ��������� ������� ����������� ���� ������ ��������� ������� ����� � �������

L3F. ;����� ;@B ���� �� ������ ������� ����� ���� ������������� � ��������

10 (100) A � �������� ��� ��������� ;@B ���� ��������� �����4� ���4� ���4 ���

czterotaryfowym, � ������� � ����� ����������� ������������ ���������

dodatkowych przystawek ������������ ������ �������� ����� ���������

�� ��������� ������������� komunikacji z systemami zdalnego odczytu liczni-��� � � � ���� ��� ����������������� �������� �� ����� ���� ��������j-��� ����� ������ ���� ��������� ������������ ������ ���������� ������a-���� ����� +���� ������� �������� ��� � ������� ���������� ;����� ;@B

�� ����� ���������� ������ ����� " ��� %� $��� � ������ � ����� �� ���u-������ � ������������ ����������� �� ���� ���� ����������� � ���towo� ��������� ����������� ������������ ;@B �������� ������ �� ����d-

Page 199: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� ��200

nionej w 15-minutowych cyklach pomiarowych, �� �������� ��� ������ ����y-����� P(15�(max oraz zlicza (w postaci licznika ��������� �� LpP) przekro-czenia zadanego progu mocy maksymalnej Pmax� � �� �������� ����� �����o-��� � �� ����������� ����� ��������� ��������� �� 'LpPmax). Po���������� LpPmax ������ ���� ������ ����� ������������ ��������� ��

�������� ������� 2��������� �� ���������� P(15�(max ������� ����k-szenie ������� ������� ����� 'L�(� ���������� �� ������ ����������� ����e-trów licznika.

� ������� � � ;@B ��� �� ����������� baterii. Nie jest to wymagane,�������� ������� �� ������ ���������� � ����� >>�.0�� � �����

����������� ������� ���������� ��� ���� ���������� ���� �� �achowane� ����� � ����� �� � ���� � ����� � ���� ������ �

;����� ���� � ������ � "=4������ ��������� ;*/� ��������� �� ���

�������� � ;@B ���� ����� ����������� �� ���������� ����� �� ������

.24%@% �� �������� ����� ������� ���� ��������� �������� ����� �� ��e-�������� ���� �� ����������� 5��������� �� �������� ������ ������� � o-������� �� ������ ����� ������ ���� ������������� ��������� �� �������� ��e- ��� ����� � ��������� ����

-�������� � ������� �������� ��������� ���� � ���������� ����

����������� ����� ����� �� ������ ��� ��������� � ����� ������ ��� ����o-gowej.

Page 200: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

���������� ����� ���� ����� ����������� � ��������� ����� ������ 201

12. KOMPUTEROWE SYSTEMY WSPOMAGANIA,NADZOROWANIA I KIEROWANIA

�������������KTROENERGETYCZNEJ

12.1. WPROWADZENIE

������ ������� ����� ���� �������������������� ���� ������ ����� ����o-��� ������� � ������ ���� ��� � ������ ��� ���������� � ����������

ostatnich lat intensywny r����� ���� ��������������������� �� ������� ����

� ���� � ���������� ���������� ���� �� ������� ��������� ����� ����

������� ������ ����� ��� ���� ������� � ����� � ������� ������

������� � ����� ���� ���� ���� ������ � ���������� � �� ����� ��

������ ����� � ���������� �������� � � �� �������� ������� ���� ��e-���� � ��� � ����� � � ����� � ����� � �������� ����� ����� ��������z-��� ����� � ������ ������ � ��������� ����� �� ������� � ��������� ��

����� �� � ������� � ������ ��������������������� ��������� ������������

mi systemami sterowania i nadzoru. ��������� � ���� �� � ���������� �

������������� � ������� � ������������ telemechanicznymi komputery��� � �� ���� � ����� �������� � � ������ ���������������������� �� ��� �y-����������� � � ��� �������� � ��� �� ��� ��������� � ������� �����a-�� � ������� ����� � ������� ��������� ����� � ��� �������� � ��������������

����� ���� � � �������� ����� ��������� ��� � �������������� ������� ���k-������������������ ����� �����yki i sygnalizacji itp.

!� �������� �� ������� ������������� ���� �������������������� �����

� ���� ������� � ���� ���� ������ �� � � ���� ������� ����� e-���� ����� ���� ������� � ���� ����� ��� � ������ ��� � �� ���������"

����� � ������" � ���� ���� �������� ������ ���� �������" ����� ���o-��� ��� ������� � ����������� �������� ����� ����� ������ ��� � �� ���

��" ��������� � ������� ���� ���� ������� � ����� ���� � ��� �� � ��� �a-��� ���� ����� � �� �� ���� ���� � �������� ����� �������� ������

��������� ������� � ���� ����� ���� ������� � �������� ����� ����� ������

powi� �� ���������" ���� ���" ������ ����� ������� � ������ ��� �� ��"

��������" � ���� ���� ������� ����� �������� �������� � ��������

����� ��� ����� ������ �� � ���� ��������������������� �� �� �� �� � ����

������� ����� ���� ������� � ����� ����� ��� ����� ��� ����������� ��a-nicznych war���� �������� � ������ �

������� � ������ ������������� ���� ��� ������������ �� �� �� ���

programy typu SCADA (Supervisory Control and Data Acquisition) ma na celu uzy-��� � ��� ������ ������� � � ��� ���� �������� � �� �� ��������� �� ������a-

Page 201: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �202

� ��� � �� ������ � ���� �������� ��������� ������� ���������������������� �o-��� ������� ���� ����� �� ������ � � �������� �� �� �� ����� ��� ����a-� ����� ��� ������ ������� �� �� �� ������ ������� � �������� ���� �� �����

��� ���� � ������� � ���������� � �� � � ������������ ������� ��������r-�� �� ������ ��������� ������� ����������� � ���� �����echaniki ����� � �� �� ���� � � ������� � ��� ����� ������� ���� � �� ������o-�������������� #��� �� ����" � ��� � �������� � � �� ��������������������

���� � ��� ��������� ��� ��� ������" ����� �� ������ �������� �����

����� �� � ���������� ��� ����� �� � ����� � � � ������� �� �� ���o-czesnych systemów sterowania.

������� ������� � ����� ���� � �� ���� ��� �� " � ��� ���

1. ��� �� ��� $ ��� �� ������� �� ��������� ����� ��������

• liczniki elektroniczne i analizatory parametrów sieci – pomiar i rejestracja mo-��� ����� ������� � ����� ��� ������ ��� ������ %���� �� �� �� ����

wspó�czynnik mocy),• ������� � �&' $ ���� ��� ������� ������� ��� ��������� � $ ����� ����

����� ����

• ����� ����� ������� $ ����� � �� �� ����� ���� ��� ������ � �n-sowych.

2. ��� �� ���� $ ��� �� ������������� ����� �� ����� ����� ������ � n-������� � ���� ���� ��� ������������� � ������� ������ � � �������

��� ����� !�� � �������� �� ��������� � ������ �� ���� (� )*+ ���

�� ��������

3. Poziom centrum nadzoru – poziom administracji systemu, gdzie zainstalowano:• serwer systemu monitorowania do odczytu i archiwizacji danych pomiarowych

oraz dwustanowych,• serwer systemu rozliczeniowego do odczytu i archiwizacji danych rozlicze-

niowych,• stacje operatorskie – komputerowe stacje operatorskie

System typu SCADA realizuje zadania na poziomie centrum nadzoru i kontroli� �� � ,����� � � �� ��� �� ���� � �������������� ���� ���������������������

��� ����� � ���������� �������� ���� � �� � ���� �������� ���� �������

� �� � ��� ������������� ��������� ������

-��������� ������� �'.!.� ���� ����� � ���� � ��� � ������� ���� $

Online $ ������������� �� � ������ ��� ���� � �� � ������� ���� ���� ����

ich wykorzystania.������� ���� ���� ������� �'.!. ��������

• ���� ������ �� %������ � ��� ��� �����/�

• ������ ������

• szybkie wyszukiwanie schematów, np.: stacji z list alarmowych, dziennika itp.,• � �������� � �� ��� ����������� ������� � �� �

• online-help,

Page 202: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

���������� ����� ���� ����� ����������� � ��������� ����� ������ 203

• ����������� � ��� ���

• ����� ������� ���� ���� �� � � �� �

• tryb testowania.Stanowisko dyspozytora (zazwyczaj kilka stanowisk) zawiera zestaw monitorów

� � ��� ��� ������� ������� ���������� � ���� � �� � ������� ��� ����

������������� � ������ ��������� ����������� ����� ��� ���� � �� ������a-� ��� � ������� 01�0� !������ ������ �'.!.� � ������ ����� ����� ��e-���� �� ��� ����������� � �� � �� ��� �������� �������� � ��� �� e-� � ��� ���� ��� � ������ ��������� � ��������� � � ���� ����� ��

��� �� ���� ����� ����� ������������� �� �������� ����� � ������ ������ ��ADA

� ����� ����� ���� �� ������� ��� ����������� � ������� �� ��������

w stacjach elektroenergetycznych systemy wspomagania, nadzorowania i kierowania:SYNDIS i � �23� #��� ��� ���� �� � ��� ������� ���� ���� �(4-� 4546

oraz systemy ���47� 28-.� �4'.7 �.�� ����� ������ ������� �� �� ��������

systemów nadzorowania i kierowania.

Poziom 1Widok ogólny����� �����

Poziom 2������ � ���� ����� �����

Poziom 3����� �����������������jnych

Poziom 4Widok stacji

Poziom 5Widokrozdzielni

Poziom 6Widok pola

Page 203: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �204

12.2. SYSTEM SYNDIS

12.2.1. STRUKTURA I ZAKRES ZASTOSOWANIA

System SYNDIS jest rozproszonym systemem czasu rzeczywistego przezna-czonym do nadzorowania stacji i sieci elektroenergetycznych, wspomagania pracy����������� � ���������� ������� ������� � ��� ������ �� ���� ��������

�������� � 9*0� *1� *:;� � ������� ��� �� ���� �� �� �������� �����i-�������� ����� � ������� �������� � � ������ ����������� �������� ���r-��������� ����� ����� ���������� � ��� ���� �� � ����� � ������� � � ����i-���� � ��� ����� �� �� ����� ��� (��� � �� � ���� ������� �<-!4� ������

najogólniej docelowe funkcje systemu: system nadzoru, doradztwa i sterowania.System jest wykonywany w technologii rozproszonych i rozdzielonych serwerów

����� ����������� �� �������� ��� ���� ���������� � �������� � � ������

������ ������� �� ���� �����" � ����� ��� � ��� ����������� ������� ������

�������� ���� ������� ����� �� ���� ���� ��" ������� � ���� �� ������

���������� ��� ����������� ��������

������ ���� ��������� �� ������� � ����� ��� ������ � ����� � ������a-���� ����� � ����������� ��������� � ����� ���� ��� ����� �������

danych ze wszystkich systemów telemechaniki stosowanych w polskiej energetyce,jak i interfejsy do wymiany danych z innymi aplikacjami informatycznymi, korzysta-����� � powszechnie stosowanych w Polsce platform programowych (Windows,Unix, Netware), ����������� ����� ���������

������ �<-!4� ��� ���� ��������� �� � ������ ������� ����������� ���

komunikacyjnej i obiektowej.�������� �� ������� �<-!4� ���� ������ " � ����� � ��������r-

skiej do:• � ��� ��� ��������� ������ ����� ��� ��� ��� � ������� �� ���ch

lub systemach,• ��������� ������ ��������� ���� ����� � �������� ����� �

• ������� ������ ������� � � �� ����� �������������� ������� ���-ne media komunikacyjne,

• ������� ��� �� ������������

• wizualizacji danych i parametrów technicznych z bazy danych o obiektach i������� �� �������������� �������� � ������� ����������� ��� �������

przez dyspozytora.4�������� � ������ � � ��� ��� ��������� ���� ��" �������� � ��s-

���� � ������ ���������� ������� ��������� � ������ � ����������

�� ������ � ������ ����� � �� ������������� � ����� �������� ��������o-���� ��� ����� � � ��� ���� ��������

,� ������� �<-!4� � ����� � ����� ������� ������� � ���������

����� �� ����� ����� ����� �������� ������� � � �� �������� � ��e����

Page 204: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

���������� ����� ���� ����� ����������� � ��������� ����� ������ 205

i informacji o stanach krytycznych obiektów energetycznych oraz o stanach awaryj-���� ������� ����� ����� ���������

,� � ����� � �� ������� � ��� � � �

• zbieraniem poprzez RTU (Remote Terminal Unit) informacji o stanie obiek-tów,

• ������� �� ������� � �

• ����� ���� � ������������ � ��������� ��� ����� ������� ���� ������o-energetycznej.

������ �<-!4� ��� � � � ������������ ���������

• ������� � �� ��� ���� � ������� stanie i zmianach stanu zestyków������ ����� ����� ��� �������

• ������� � ��� ��� ��������� �� ��� � ��������� ��� ���������������

������ ������� � ������ ��������������

• ��������� � ������������� � ����� �� �������� ��� �������� ����ych� ������ ������������� � ���������������

• ������� ��������� ������ ������ ��� ��� ������� � ������� ���z-� ������

• ����� � ����� ��� ����

• manipulatory i terminale sterownicze,• ��������� ������� ��� $ ������������ $ ������� ������������ ������� 42!

(Inteligent Electronic Device), takie jak zabezpieczenia, terminale sterownicze,� ��� � ����� � ��������� �� �� ����

• ��������� ��� ������ ������� ��� ���� �����������������

• ������� � ������� �������� ����

• ������ ���������� � ������ ������� ����������� � ����� ����������

• lokalne stanowisko nadzoru i sterowania,• ���������� � ����������� ���������� ��� ��������������

7������ ���� ������ ������� ����� �<-!4� ������� ��� � ������� 01�1

9*0;� ������ ���� ����������" ����� ��������� ����������� � ������� � u-������ � ������� ��� ��� ������� � ��� �� � �� ����� ����� � �������r-� � ��� ����� ��������� �� �� � ������� � �� ������ ����������� �������� � �z-� � ����� � ���� ���� ���� ��� ����� � �� �����

�������� ������� ������� �<-!4� �� ��� ����� � ���� �� ��������� �i-� ����� ���� ����� �������� #�������� ��������� ������� ����� � �� ������

� �������� ���� ���� ���� ������� ���������� � - �������" �������

���� ��" �� ������ ����� ������� � �������� ����� �������� � ����� �

���������� ����� ���� ���� ������������ ������� � � � ����������������

zdublowanie serwera aplikacji �<-!4� ��� �� �������� �� � ��� �����

transmisji.7����� ��� ������ ���������� ��� ���� ��� ��������� ����� � ��

��������� � ������ ������� �<-!4� � ����� ����� �������� ��

Page 205: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �206

������ ����������� �<-!4� ��� � � �

• �������� ������� ����������� ����

• podsystemu komunikacyjnego,• ��������� ������� ��� �� ������������

=����� ������ ����������� �<-!4� ���� ��" ��� ����� � ������� � ��� �

����� �� ����������� ��� >�� ����� ��� ��� ��� ��" ��������� � ��o-� �� � � ������������� ��� ���� ���� ��� � � ����� � � ����� ���� ���e-������ � ������ � ��� � ������ ��� ���� �� � ������ ��������

����� �� ��� ���� ����� ����� ��� ����������� � ���� ��" ������ ��� �k-symalnie 4 monitory kolorowe.

������ ����������� �<-!4� ����� � ��� ���� ������������ ��������

• ��� ��������� � �������� � ������ ���� �� �����

• �������� �������� ���� � �� � � ��� ��� ���� ������������� �

� ���� ���� � �������� ����� �� ����� w czterech kierunkach,• odzwierciedlanie stanu obiektu na schematach sieci i stacji w czasie rzeczywis-

tym,• ���� ���� � ������ � � ��� ��� ����� ����� �� ������ ������ ��� ��a-

cji, schematów sieci i stacji, zbiorczej informacji o stacjach oraz raportów, bi-������ ����� ��� ���� ���������

• ����� �� � � ��� ��� ����� � �� ��������� � ����� � � ������ �a-�����

• �� ���� � ������� � � ��� ��� ����� ����� ����������

• ��� � ��� � ��� ��� ����� � ���� ���� � ������� ������� ����a-���� ����� � ������ ����� � ������

• ��� � ��� ������ ��������� � ���� ������ ����� � ���� �o-�� � ������� ������� �������� ��� ��� � ���� �� � ������

• zaawansowana analiza graficzna pomiarów analogowych z archiwum,• ������� � ����� ��������� ����� ��� %� ������ ������� ����� �������/�

� ���� ���� � �� ���� �������� ����� ���� � ��� � ����� � ��

alarmowych do notatnika ogólnego,• ������ ������� ��������� %� ��� ������� ������� �����/ ������ �� ���e-

matów dla poszczególnych ��������� ���� ��� ����� ���� �

• ������� � ��� �� ������������� ������� � ��� ���

• �� � ��� �� ���� ���� �� ������ � ���� ��������� ����� dyspozy-tora,

• ��� ��� ��� � � �������� ���� � �� � �� �������� ������ ���

operacji schematowych,• wiz�� ��� � ���� � � ����� ����� �� ����� doziemnionych,• przekazywanie i pobieranie informacji do i z innych systemów SYNDIS oraz

aktualizacja parametrów,• ������� � ������ ��� ��� ����� ���������� � ��� ��� niestele-

mechanizowanych,

Page 206: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

���������� ����� ���� ����� ����������� � ��������� ����� ������ 207

• obli��� � ������ ������ �� ?� 4� �� @ � ������� ���� ��� ��� ����o-���� ���

• �� � ����������� ��� � ������ ��������� %���� � � ��� �������w-czych i alarmowych, górnych i dolnych),

• retransmisja wybranych zbiorów danych obiektowych do innego szczebla zarz�-�� � �� � ��������������������

• tworzenie i modyfikacja schematów sieci i stacji, raportów, bilansów, zesta-� ��� ���� ��� ���� ��� parametrów systemu w czasie rzeczywistym��������� � � ����� ��� ����������� � ��� ���� komputerze bez ko-nieczno�� ��� �� �� �� �������

• ���� ���� ���� � ������ � � %�-� �-� nn),• autotestowanie systemu,• eksport danych do arkusza kalkulacyjnego Excel,• ������� % �����/ ���� � %�/ ����������� ��� ���� � ����� �� �����

• �������� � ����� ����� � �������� ����������� ��������

• �������� � ������� ��������� � ������ � � �� ���� Novell i systememUnix.

Podsystem komunikacyjny jest zbudowany z zastosowaniem mikroprocesoro-wych sterowników MS i ��� ���� ����� ���� ������� ������ �� ����� �����

z systemami obiektowymi SYNDIS, ������� ������� � ��������� � orazz innymi centrami dyspozytorskimi. Podsystem ten pracuje w dwóch trybach: normal-nym i buforowym. P�� ������ ����� �� ���� ������ ��������� ���������

���������� ��������� ������� ��� �� ������������ � �� ������ �raca bufo-��� ���� � � � ������� ���� ��� � ��������� ��������� �����������

wówczas system przechodzi w ���� ��������� ������

�������� ������� ��� �� ����������� ��� ���� ������ ������� ������

�� ������ � ������� ����� �������� ����� ������� � ���� ������� �������

������ ����� ��������� � � � � � �������� ���� � �� �������

�� ������� ��� � ���������� � ������ �� � � �������� � ���� �� ���� autote-����� � ��� ������� � � &2! ��� ��� � ���� ���� � ���� ������ �

poje������� ������ � � ����� ������

������ �� ������ �<-!4� � ����� �#�+ ����� �� ������� �������

������ � ������� � �������� ������� (8?� ������� ��������� ��������o-���� ������� ����� ������� ���� ����������� �������������� ���

sieci elektroenergetycznych 400, 220, 110, 20, 15 kV. Pozwala on na zintegrowanie���������� � � � ������ ��������������������� � ��� ������� �����������

����� ������� ����������� ?������ �� ������ ��� � ������� ��������� �o-� ���� � � ���� ��" ��������� � �������� ������ � ���� ����� ��������

>�� ����� ���� �������� � � ����� ������� � ����� � ������ �� ���� ����a-����� ��������" �� � ������ �������� ���� ��������� � ��� ��� �����d-� � � ���� ������ �������� ������ � ������ �� ������� ����� ����� � ����

���� �� ���� � ����� ����� ������� ������ ���� ������� � � ��� �

Page 207: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �208

������� ���� ���� � ����� �� �� ������ � ��� ���� �� � ���� ��������o-���� ����� ����� �������� ?������ � �� ��� ��� ���� �� ����� � " ����

������� � �� ����� � ������� �������� � ���� $ ������������� ��������

��� ��� ������� � $ ����� " ��� ���� �������� ������ ������� �

8���� �� ���� �� ���� � ���� ��� �� � � ����" ��������� � � � ��o-� ������ � � ���� ���� � $ ��� ������ � ����� ���� $ ��� � ��a-� ������ �������a���� ������� �������� ?���� ������ ����� �� ��� � ��

%� ��� ��� �� ��� / ����� " ����� ��� � ���������� ��� ��������

������� ��� ������ �� �������� ���������� � ������� �� ������ �� �����

����� �������� ������ �#�+ ���� �� ���� �������� �������� ��������� �o-�������� � ��� ���� � �������� (8?� ����� ������ �������� � ������� �

������ � ���� ���� ������� ������� ����������� � � ��� �� ���a-���� ������� ����� �������� �� 7�������"� ������ �������� �� ���o-������ � ����� � ���� ����� �������� � ������ ����� � ������ ���a-� � � ������ ������� ������� ����� � � ��� � ������� ��������

������������� � ������� ����� ������� ����� ��� ��� ��� � ������ ����-��� � ����������� ������� ������� �������� ��� �� ������� � ������

�#�+ ��� � � � ��������� ������� ��� �#�+333� ����� � �������� � �y-���� ���������� ���� ��������" ����� � ���� ������� � �������

parametrach.������� � ����� ������ �#�++33 ���� ������� �� ��������� ������� � ��

w systemie SYNDIS i stanowi jego podstawowy element [82].

������� � ����� ������ �� ���� ���"

• realizacji funkcji telemechaniki i automatyki scentralizowanej, rozproszonej lubmieszanej,

• tworzenia lokalnych stanowisk nadzoru i sterowania (SCADA i (lub) EMS),• �������� �������� a sterowników,• ����� ������� ���� � � �������� �������� � ��� �������� � ���� �j-

szych okresach,• ������� �������� ������ � ���� ��� �� �� ���������� � �����y-

������� ��������

• zdalnego definiowania parametrów ��$�� � ��� ��� �������� ������� �s-pozytorskiego lub z komputera serwisowego,

• �������� �� � �� � ������� ��������

• ������� � �������� ������� � ����� �� � ������� ������� ��� ���e-���� ����� ����� ��� �������� ���� ��� ��� ������ ������� ���l-nych,

• �������� ����� ����� ��������� %��� ������� .AA� .2=� (25.�

�4272-�/� ������������ �������� � ��� ��� ����� ��� ��� ����������a-nia nastaw z poziomu stacyjnego lub oddalonych systemów dyspozytorskich,

Page 208: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

������� � �� �������� ������������ ������� ������ ������� ������������� �� !!"" #��$%�praca z systemem Ex na poziomie RDR)

Page 209: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �210

• ����������� ��������� � � ���� ������ ����������� � � w przypadku�������� ���� ����� ������� ������� � ������ � ���� � ���������� �����B

����� ����������� ���� �������� �� ������ � �����isji,• � ����� �������� ��� ���� � ��� ��� �������� ��� ����� � � ���� ��e-

� ������ ������� =�� ��� ������� � ���� !'5::�

• �������� �������� ���� ������ � ������� �� � ������� ������o-wania parametrów,

• ��������� � ������� ������� ����������� ��

• ��� � ��� ������� �� ����� � ������ ��

��������� � ������� ����������� ��� � ��a�� ������� ������� �������

� ����� �#�+ ������ ���� �� �������������� ������� � � ��������� ������

system nadzoru stacji. ����� �� �������� ��������� ������� �� ������

������� �<-!4� �������� ���������� ����� niego danych jest zapewnienie������� ���� �� � ������ ������� �� ��������������� � ���� systemu�������� � ������� � ���� �� � � ��� ���� ������ ����� �� � ����

������ ����� �� ������ ����� ����� ������������������� ����� ��

wszyst� �� ������� �� ��������

'�� � ������ � �������� ���� � � � ������ ���������� � ������ � ������e-rów zegara GPS (alternatywnie DCF77).

������ ����� � ���������� �� � ����� ������ ������ ����� ����� ���e-� ���� ����������� ��� ��� � ������ ���� ��������� ������ � ��������� ���

������� � �� ���� � '��� ����� � � ��� � �� �� ����� �� ����� ����� ��������

�� ��� ���� � ����� ������� #������ ������ �������������� ���� �� �������� �

������ ������ ������� � ����������� �������� �� ���� � ����������

� ��� � � ��� ����� ��������� ����� ��� �� ���������� ����������

=�� ���� �������� �������� �. ���� �� ���� �� ������� ����� � ��������

���������� � ����� ��������� � ���� ��� � ���� ���� ���� �������� �� ��

���� ���" ���� ���� ����� �������������� �� �������� �������� ����

���� ��� ������ �������� � �������� ���� ���� � ������ � ���� ����������

���� ���� � ���� ��� ����� � ����� �� ���������� � ���� ���� � ����� ��e-mentów � ��������� � ��� ���"� ����������� ����� ���� ��" ��� ������ ���

���� ������ �������� � � �������� �������� � ����� ���� ���� ��� ���

��� ����� ,����� ���� ���������� �� ������ ��� ��� �� ���� �������

������� � �������� ���� ��" ��� ��� � ��������

� � � ���������������������������������������

������ �<-!4� ������� ���� � ��� ����������� ������ ���� ���� ����a-������� � ���� ����������� � � ����� � ���� ���� ���������������������

=����� ������� ������� ������� ��� ���� ��� w sposób �������� 9*:;� -����

do nich:

Page 210: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

���������� ����� ���� ����� ����������� � ��������� ����� ������ 211

• prezentacja schematu sieci,• ��������� ���� ������� � ��������

• prezentacja sieci i stacji elektroenergetycznych,• sposoby selekcji obiektów,• operacje makietowe,• dziennik dyspozytorski i listy informacyjne,• sterowanie (blokady i uprawnienia),• przekazywanie kompetencji,• bilanse,• ��������� ���� ����������

• symulator treningowy,• eksport danych,• rejestry i dzienniki operacyjne,• ����� ��� �� ���� �������� ������

• ���� �� �������� ��

• administracja i diagnostyka systemu,• wykresy,• ���� �� � ������� �������

• prezentacja braku zasilania.

Prezentacja schematu sieci ����� ���� � ���������� ������ ������� �<N-!4�� ������ � �� ���� ������� �� � ��������� �� � ����� �������� �� �� ����

��������� � ��� ��� � ���� ������� ������� ����� ������� ���� ������ �a-���� ������� � � ����������

������ � �� ����� ����� � �� ��� �������� � �" � ��� ����������� $ �o-� ����� ������ � � ����� � ��� ������ � ���� ���� ���� ����� ����� ������

7��� �� ���� ������� � �������� �������������� ������������� � ������� ���p-� ��� �������� � ������ ������������ �������� ����� ���

>�� ������� ������� ���� ��" �� ����� ���������� ���������� �������

��������� � ������� � � � �� �� ���� � ������� ����� ���� ����� " ������

��������� � ��� �������� � � ��� � � %��� ��� ���� �� ��� �� �� � ��� ����

uziemiona itp.).������� � �� ���� ��" ��������� �� ������� ���� � ����� ������� ��

����� ����� � �������� ��� ��� ���� ��������� ����� � �����" � ������ ��� �

������ � ������ � � �� ���� ��" ������ ��� ������� � � � ����� ���� ����

������ � ���� � �������� ����� � �������� �� ���� ������ ��� �������a-� �� ���� ���� � � ������ �� �������� �� ������� �� ����� ���� ������ �����

�� �� � ���� ��� ��������� ���� �� ������ ������������ ����� � � ��� ����� ��

>������� � ���� � � � ���� � ���� �� ���� ���� ����� �� ���� �� � �

������� � �� � 5����� � ����� ���� � ��������� ����� �� �� ������� ������

(�� ���� � � ��������� � �������� � �� ������� � ������� ��� � ��� �

��������� - � ���� ������� ���� � ��� ���� ������� ��� � � �� ���� � �

Page 211: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �212

�����" � ������� �������� >������� �� ������ ���� ��" �������� �����a-tów oraz map.

����������� ���� �������� �� ������� ���� ������� ���� ������� ��������

� ������ � �� ����������� ������ ���� �������� �������� �� ����� ��� ��

������� � ������� �������������� � ������� ����� � ����� -���� � � ��

����� ������ ��� ��� �������� ���� �� �������� ������������� � � � ������o-energetyczne.

��� �� ��� � ������ ��� ���� ����� � ��� � ������� ���� ���� ��" ��e-zentowane:

• na schematach w dowolnych miejscach, stany alarmowe i ostrzegawcze sygnali-����� �� ������� ��������

• w oknach pomocniczych,• w arkuszach Excela,• w oknach aplikacji bazodanowych,• � �������� ������� �����

• � ����� ����� ��� ��������� � �������� �������� � ��� � ��� ����

� ������� ���������� ����� ������ ��� �������� %��� �������� $ ������o-czenie granic alarmowych).

Sygnalizacja ostrzegawcza jest prezentowana na planszach w postaci tekstów lub������ � ������ ����� � ����� �� ������

����� � ���� ������� ����� �� ����������� � ����� �� ������ �����n-tów graficznych lub atrybutów sterowanych elementów.

Prezentacja sieci elektroenergetycznych stacji ����� ���� � �� ����� �������

�� ��� ����������� � ���������� ������ ����� � ������ � ��������

�������� � �������� �� ����� ���� ���������� � � ������������ �������

���� ��" ���� ������ ���������� �� �������� � �� �� ���� � �� ������

������� ������� � ����� � ����� ���� � � ������" � � ������� ����� �� ��

� � ��" ������������� � ���� � ����������� � ����� ����������� ����o-� ��� � � ������ ��������� � ������� �� � ������� ������������� ���� ���

������ ������ ����� ������� ��� � ������ � � ��� ��� �� �� � ���� ��"

��������� ������� ���� �� � ������� ������� 7��� ��� ����� ���� ���"

�������� �� � ��� ��� ������ ������� � ������� � ��� ���� ��d-��� � ������ ���� ��" ����������� � ������� �� ���� ���� ���� � �y-��� � � �������� � ��������� ��� � � ������� �� ������� ������ ���������

����� ������� � � ������ ����������

������� ���� ���� � �" � ��� ����������� � ��� ������� ������������ ���e-��� ����������� � �������� ������� ������ ������� ����������� � ��������

��������� � ����� �������� ���� ��" ������ ����� ������� � � ������

���������� ��� � �� ��" ���� �� ��������� � �������� ����� ����� ���t-kownika.

Page 212: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

���������� ����� ���� ����� ����������� � ��������� ����� ������ 213

Sposoby prezentacji schematów w programie SYNDIS przedstawiono na rysun-��� 01�C 01�)� ������ ��������� ���� �� � ������� 01�+�

Rysunek 12.3. Sposoby prezentacji w systemie SYNDIS (I)

Sposoby selekcji obiektów ��� ��� ��� ����� � �������� ������ �������

�<-!4�� ������ ������� ��� ������� ��� ���� ��� �� ��� � ���������� �������

����� ����� ���� ��" ����������� � ��� ��� � ��� � ������ ����� ���������

��� ��������� � ���������� ����� ������� ����� ��������� � ���������� ��y-���� �� ������ ����� ������ � ���� ��" ����� � ������� �� ����� ����� �������

kryteriów i zasad.������ ����� �������� ������� ����� � �� ����� ������� ��������� �����

��� ���� ���� ��� � ���� ������ � ������ � ��� ����� ��� � �� ������� � sko-������� ����������� �� � �����

Page 213: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �214

Rysunek 12.4. Sposoby prezentacji w systemie SYNDIS (I)

��� � ��� ������� ���� ��" �����������

• � �������� ����� ������ ���� �������� � �� ����� ��� ���������� �� ��i-��� ��� ����� �� �� ������� �� ����� ��� �� �� ���������������� �� ��m-boli,

• w listach lub zestawieniach poprzez zaakcentowanie wyselekcjonowanychobiektów w charakterystyczny sposób,

• � � ���� ��� � ����� �� �� �� �������� ����� ��������������� ��ementy.������ ����� � ������� � � ��� � ��� ��� ������ � �� �������� � �� k-

������� ���������� � ��������� � ��������� ��� ������� ����� ��� � ������ ��

!� �� ���� ���� �� ���� ������� � ��� ���� ������������ � ������ ����� �

������������� �� ��������� ����� ����� ���� ��������� ���� ������" �� �r-��� �������� ������ �� ���������� ����������� ����� ���������� ���� ��e-ratora.

Page 214: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

���������� ����� ���� ����� ����������� � ��������� ����� ������ 215

Rys. 12.5. Prezentacja schematu rozdzielni 110 kV i 20 kV w stacji GPZ 110 kV/20 kV(schemat pozbawiono danych identyfikacyjnych)

Operacje makietowe ����� � ���� � ������ ������� ���� ������ ����������

���� ��������������������� .�� ��� � ����� � �� ������ � � ������� ���e-��� ������� ������� ��������� �������� ���� �������� �������� �������l-nego traktowania, np. praca brygad, uziemienia, �� �� �� � �������� � ������e-

Page 215: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �216

nie generatora, ����������� � ����� � (�� ����� �� ��� ����� D����� �gnij ����"E %drag and drop/� 7����� ������ �� ������� ���� � �" �� ����� �����

������ ������� ���� �� � ������ � � ��� �������� �� ����� � �� ���a-��� � ���� �������� �� ��� ��� �

Dziennik dyspozytorski i listy informacyjne ����� � ���� �� ������ �

�����������" �������� �� ���� ����������

4�������� ��������� ����� ������ �<-!4� �� ����������� ����� ����������

����� ���������

1. !� ��� � ����������� %� ��� � �����/ ��� � ����� ��������� ������

� ���� ���� � � ������ ���� �������� ��������� � ��� ���� ���� �o-tomnych. Dziennik standardowo zawiera ostatnich 1000 komunikatów i jestprzeznaczony przede wszystkim do analiz krótkoterminowych.

2. .��� ��� � ��� �� ��������� � ������ � � � ��� � � ���� � ����i-� �� �� ������ � +FFF ����� ����� � ���� ���� � ��������� ��������

����� �� ����� ������� ������" � �� �� ������������� � �� � �u-goterminowych.

3. & ��� ����� $ � ����� ������� ��������� � ���� ��� � ����� �� ��

����� ����� �� ���������

4. & ��� ��������� $ � ����� ������� ��������� � ���� ��� � aktywnych ele-������ ��� ������ ����� ������ � ���� � ����� � ��� ��������� ���� �i-��� ��������� ����

!� ��� � ����� ����� ������� ���� �������� � ��� ���� ������������

������� � ����� �� ����������� � ����� ���� ��� ��� $ ����� � � ����

����� ��� $ �������� �������� �� ���� � ����� ������ ������ � ���������o-���� ��� ��� ������� ��������� ��� ��������� �������� ����� ������� ���

�������� ���������� � ������ ��������� �������

Sterowanie ����� ���� � ���������� ������ ������� �<-!4�� ������������

�������� � �� �������������������� �� �������� ��������� � �� ����� �� ���o-����� ����� � �� � �� �� �� �� � � ������ ����� � � ������ ���� � � ���� a-������� � ������ � ���� ���� ���� ��� �������� �� ��� ����� � ������

stan. Innym sposobem jest wybranie opcji STEROWANIE, co powoduje otworzenie� � ��������� �� ��� � ����� ������� � ��� ������ ����� ����

���� ������ �� ������� ���� ����" � ����� �������� ������� � � �a-��� ������ ������ � ������ �������� � ����� ������������� ����� � ��� ��e-�� ������� ������������� ������ ������� ������

������ ������� ���� ��������� � ������ ������� ��������� �������a-���� ������ � 7��� ��� � ������ � ����� ���� ���� ����� �� ������� �����w-� ������ ����� ��� $ � ����� ����� $ ����� � ,� ����� ���� �����

���� ��" ������ ���� ����� ���� ���� ����� ��� �������� ��� �������w-������ ��� ��� �� �� ���� ��������� ���� �� ����� ������ ����� �� ������

Page 216: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

���������� ����� ���� ����� ����������� � ��������� ����� ������ 217

�� � ������� ������� � ��� ��� � � �������� ������ �� �������� � �� � � e-����� �� ����� ������ ������� � ���� �������� ������ ���� ���� ��

����� ������� ������� �� ������� � �� ��������� ��������� � ���� ����"

wykonane z omi� �� �� ������

� �� � ���� �������� � ��������� ���������� ��������� � ������ ����a-� ���� ���� ���� � ������� ��� ���� ���� ���� ������ � G��� ��� ���� �o-�� ����� ������ ������� � �� ����� � ����� ����� ������ ��������

alarm o niewykonaniu sterowania.#����� ������� ����� �� � ������ � ���� ������" �������� �������

��������� ����� ����� � � ������ �������������� ����� ���� ������������

Przekazywanie kompetencji ��� ��� ���������� ����� ���� � ��������

��������� ���� ���� ����� � ������� .�� ��� � ����� � ������ ���y-� ��� � ����� � ����������� ������ � �� ����� � ��� ����������� 4��� ���

���� ���" ��� � ��� ����� �� � ������� � � �������� � �� ��� ���� � ���

��� � ���� �-H�-� #����� �������� ����� ������� ����������� ���� � �

������" ��� � �� � �������� � �������� ���� � !� ������ ������� ����� ���-� �� ����� � ������ �������� � ��� ��� ���� ����� ���� � ����� �� �����

jednemu operatorowi w wybranym obszarze.4��� ��� � �� ���� ��������� ���������� ��� ��� ������ �����

��� ��� ���������� � �������� � ��������� ���� ������� ������� � �� �

,� �� ���������� ���� ��" �������� ��� ��� � � ��� � ���� ��������

������� ������ � ������� �� ����� %�� ����/ � ����� ��� ������ ���w-� �� � �� �� ���������� � ,� � ����� �� ����������� ���� ��� ����

� ��� �� ���� �� ��� ������ �������� ����

,� �� �� � �� ������ �� ����� �� �� �������� � ������� ����� ��� ��ó-�� ����� � ������� �� � ������������� �������� ��� �������� ������ � �d-� ��� � � ����� ����� ���� %����� � ��������� ���� ��� � �� ��� ������a-nia itp.).

Bilanse ����� � ������� ���� ���� ���������� ���� ���������������������

������ �<-!4� ���� ��������� � �� ���� ��� ���� ��� ��������� �� �����"

� ������ �� � ������ ������� ������ ��� ���� ������ ������ � ������ �o-� ���� ��� ��� � ������� � ��� ��� ���� ���� ������� � ������ ?���� � ��

������� � ������������� � ������� ����� �� �������� � ��� ���� � ����

���� ����� � ���� ���� � ���� � �� � ���� � � .������� ��������������

���� ��� ��������� � � � ��� � ������� �� ����� � ���� ����� �� � ����d-���� � ���������e� � ���� � ������ ��� ����� ��� �� ������� �������� �����

A ����� ����������� ��� ����� ������� ���� ��" ���������� ���� � ��a-������������� �� ������� � ����� ������������ 23���� ��������� ������e-�� � � � ��� �������� ��� � ���� � ���� ��� 7��� ��" ���� ����������� �������

strony www.

Page 217: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �218

����� � ����� ���� ����" � � ��������� � � ���� ��� � � ������

� ������� ��� ���� ����� � �������� ����� �� ���� ���� ���� � ���anych.

����������� ������ ���������� ���� �� ���� ���� ������� � ����������

������ �<-!4� � � ����� �������� ������� ���� �� � ������� �� ���������

������� � ����� ��� �� �� � ��������� ���� ��������� $ ��� ��� � ���

w formie listy elementów.,� � ���� ��������� ���� ��� ���� � ���� � on-line na stanowisku dyspo-

������� �� ��������� � � ���������

Symulator treningowy ���� �� ���� ������� �<-!4�� ���� ����� � �����a-��� ����� ������� ������ ��� $ � ��� ��� � � ����� ��� ���� $ ��������

������ ����� ����� �������� ���"� �� ����� �� ������� �������� � ����-���� � � ���� �������� ������ ����������� ������� ��� ������ � �������

� ������� ������� ����� ���� ������ " � ������� ���������� �������

���� ����� ��� �������� ����� ����������� ���� ��� ����� ���� �������-���� � �� � ������� �

Eksport danych ����� �� ���� � ������ � ������� ��������������

!� �� � �� �� � ��� � ����� ��� � ����� �� ��� ���� ���� ��" �������o-��� � ��� � ������� ���� ������� ������ ��� �� ����� 7��� �� �������o-�" � �������� 23��� ���� ���� ��� ��" ������� � ���������� �����e-towych.

, ���� � ������� ���� � ������� ���� �������" ������� � �����i-���� � ������ � ��� � � � ��������� �������� ��� �� ���� ����������� #!A'� G!A'

�@&� !��� ����� � ���������� � � �� ������ ������������ ��������� ��� a-ny danych (import–eksport) z innymi aplikacjami poprzez zbiory.

Rejestry i dzienniki operacyjne ����� � ���� $ �� ������ � ��� ����

���������� $ �� ���� ���������� ������ �<-!4� ���� ��������� � ����a-� �� ����� � ���� ������� � ������� ����� ����� ���� ���������� �� �����

�������� � ��� ���� ���������� ����� ��������� ��� ����� ����� �

� ��� ����� � ���� 7��� ��� �� ��" ��� �� � ����� ������������ �� ���

dokumentów.������ �� � ����������� ������� �������� ��������� �� � ��� �� �����k-

������� ������ �� ��� � .�� ��� ���� ������ ������� 4�������� ����� �

��������� � ��� �������� � �� ��� ����� �������� ���� ������ � �����i-� ������ � �� �� �� ������� ��� ��� ������ �������� �� ���������

���� �� ��� �������� ����������� �� !� �� ��� ����� ���� ���� � ����

������ ������� �������� ��� ������� � ����� ���� ����� � ������� �o-��� �������� ��� ��������� � .�� ��� ���� ��" ��� ��� � ��� ���� �

� ������ ��ilaniu obiektów i systemem bilingowym.

Page 218: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

���������� ����� ���� ����� ����������� � ��������� ����� ������ 219

������������ �������� � ��������� ������� ���� �������� ������ �����a-������ ������� �<-!4�� ������ ���� �������" ������ �� ����� � ������o-���� ������ � ������� �� �� �� ��� ��� ���� � ����� ��� ���� ����� � � �

� �� � ������� �������� ����� � �������� � �� ������� ������ �� ���������

����� �� ������ ����� ��� �� � � ��� � ��� ���� ����� 7��� �� ����

���� ������ �������� � ���� ��� ���� �� � ��� ������ ����� ���� ��"

��������� ����� ����� � �������� ����� �� ��������� ��� ��� ��" ��������

������� ����� � �������� ����� ��������� , ���� ��� ���� ���� �� �������" �

������ ������ �� ��������

������� ����������� �� �� ���� ���� ���� ������� ������� �������������

����� ���������� ���� �� ���� ������" ����� ���� ���������� �� �� �� ������a-� � ���� � ��� � ������ ������ �������� ������� � ���� ���� ������� �a-� ���� ������ � ����������� �� ��� � ����� �� ������� ������ ���������� �o-dyfikacji schematów i baz danych.

Administracja i diagnostyka systemu ���� ���� �� ���� � ��� ����� ����

systemu komputerowego SYNDIS.� ����� � � � ������ �������� ������� �� ������ ��������� ���e-

���� ��������� � � ����� ��� ���� ����� ����������� ������ ������������

�������� � �� ����� ������� �������������� 2����� �� �� ���� � ��� � �o-��� ���������� ��������� ��������" ���������� ����� �� �������"

i wia�������"�

������ ���� ��������� � ����� ���������� ��� �������� ���� ������� n-����������� ������� ������� �� ��������� ����� �������� ������� ��������

��� ����� �� � 4��� ��� ��� ������� ������� ��������� � �� �����������

procesów systemowych i funkcjonalnych.

Wykresy �� �� ���� ��� ���� �� ��� � ������ ��������� ��� ������ 7���

��� ������ � ���� ������ ��������� � ������ ��� ������ ��������� ����

� �������� ����� �� � ����� � � ��� ��� ��� ��� ������� ����� ���� ��"

����������� � ������ �������� ������� ���� � ������� ����� �� �����

z dowolnego momentu historycznego i zadanym okresem próbkowania. Dane w tym���� � �� ��� ���� � ��� �����

.�� ��� ������� ����� ��� ��������� � ������� �������� ��� ������� �

�������� � ������ � ��� �� ��� ������ %����� ������� �� ��/� ��������� �

�������� ��� ��� ����� �������� � ���� � ������� � ����esach.

����� ������ �� ����������� ���� ����� � ����� ������� ��������� �������

�<-!4�� � ���� ��� ������ ����� �� �� � ���� �� �� ������ ���� ����

�� �� ���� �������� ��� ������� � ���� ������� ������ � � �� ���� �l-czej.

Page 219: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �220

7��� �� �� � ���� �� �� ����� ��� �� ��� ����� � ������ � � �� � G���

�� ��������� � ����� � ����� � � � �������� & � � ���� ��" ���������

� � ����� �� ������ � ��� � �� �" � � �� � �� ���� �� ��� � �� ������ �����

������ �� �� � ��� � �� � ���� ��� " � ������ ������ 7��� ���� ��d-��� ������� ������" =�,� ������ ������� ����� � � � ����������� ���sformator.

7��� ���� ��� ����� � �������� �� ��� ���� � ������� ����� �� �m-� � ��� �� �� �� ����������� ������ ��� �� ��� � � ������� ��� � � � � ����-�������� ������ ������� �������� � ���� ����� �� ��� �� �� ����� ������

?� �� ��� ��� ����� ����� �� ���� �� � ����������

7��� �� �� ���� �������� ���� ��� �� ��� � � ������� ��� � �����������

�� ����� � �� ���� ����� ����� � ������ � ������� ���� ���� � �� ���

������ � ������ ������ � � ����� ������ ���� �������" ������� � �� �d-��� �� � ������� ���������� � �� ��������

7��� ������� � ���� ������� ������ � � �� ���� ������ ���� ���� ���t-�� � ��� ����� ��������� ���� � #������ � ���� ���" ���������� ����a-� �� ������� ��� � ����������� �� ���� �� ����� � ����� � �������� � ����

� �� � .�� � ���� �������� � ������� �� ���� �� ������� � ������ � � ����

������� �

Prezentacja braku zasilania ����� �� ���� ������� � ��� ����� �����o-��� ���� � 2������� � �� ���� ����� ��� �� �� �� ��������� �������

�������� ��� � ���� !� ����� �������� ����� ����� �� ����� �������

���� ��������� � � �� ���� ��� ��� � � ��� ���������� 7��� �� ���� � ��� ������

��� ��� ���� � ���� ���������� ������ ����� � ������ �� ������ ������

��������� � �� �� � ���� �� ����� ����� ����� �� �� � ��� �� �� � 7e-��� �� �������� � � ����� � ����� � ���� ���� � ���� ����������

zasilania.

12.3. SYSTEM WindEx

12.3.1. STRUKTURA I ZAKRES ZASTOSOWANIA

System wspomagania pracy dyspozytora WindEx jest zintegrowanym systemem���� ������� ������ ����������� ������ ��������� 9)F� **� I1;� ������ � ��n-� ����� ������%�/ ���� ���� � ���������� �� � �� ������������ ��� ����� ����e-gowych. Realizowany jest jako rozproszony system przetwarzania, oparty na systemieoperacyjnym UNIX, LINUX lub Windows 2000/XP i dedykowanej bazie danych.

System � �23 ������ � ��� � ������� ����� ,���� �������� �� ��������i-zowane odbiornikiem systemu DCF77 ��������������� ������� ���� ����� �

���� ��� �� � ��������� �� �� 5������� � ��� ������� ���� ��� ������� =���

�� ����� �������� ���� ���� � ������� �� � � ��������� ������ ��������l-

Page 220: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

���������� ����� ���� ����� ����������� � ��������� ����� ������ 221

���� ����� %� ��� ���� ������� �/ ������ � ����� �������������� ��� a-��� ������� ���� ���������� � ������� � ������ ������� ����������������������

� �23 ���� ����������� � ����� ������

• ��������� � �� � �������������������� %��������� ������ ��������

dyspozycje mocy oraz Krajowa Dyspozycja Mocy),• niewielkim obszarem sieci (posterunek energetyczny),• �� ����� ������������� %���� � �������/�

• budynkiem inteligentnym (dyspozytornia),• ������� ������������

Przedstawiony na rysunku 12.6 system � �23 ���� ����� � � ����� � ��n-������ ���� ��� �� ����������� ������������ ������� ���� ��� ��a-���� � ���������� ���� �' ����� ������������ ��� ������� klient–serwer z nie-���� ����� � ���� ���� �� � ������ ���� ��" ������� ��� � ����� ��� ?-46�

LINUX lub � ���� 1FFFH6�� 8��� ��� ������� ������ � ����� ��� !#� ���

Windows.

Rysunek 12.6. Architektura systemu WindEx

System dyspozytorski � �23 � ������� ���������� � �� ���������������������

���� ������� � ����� � � �� ��������������� �������� ����� ����� �����

�������� ������� ��� ����� �������� ���� ��" ���� �������� ��� ������� �

� ����� �������� � ��� � ���� �������� � � �� �� ��� � ������� � ����� >�-dy z pracuj����� ���������� ������ ����� ����� �������� � ��� � �� ��

Page 221: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Rysunek 12.7. Dyspozytornia i stanowiska dyspozytorskie

Page 222: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

���������� ����� ���� ����� ����������� � ��������� ����� ������ 223

(��� �������� � ������� � ��������� �� ������� ��� ����� �������� �����-������ �� ���� � �� ������� �� ��� � � �� �������� ��������� ����� , ��-��� ���� ���� ���������" ��� � �"� ���� � �������� ���� ��� ������� Win-23 ���� �� ���� ������� � ������� �� ������ ���� ���� �� ����� � ��������

����� ���

W wariancie systemu � �������������� � �������� � ����� ���� �������i-������ �������� ����� �- �- ��� ����� ������� �� ��� ����������� �� ���o-��� � ����� � ������������ �� ��������� � ������� ����� � �� ��� �������

����� ������� ������������ ����� �������� � �������� ��� � ���� ��������

������ �� � � ������ �� ������ ������� � ������� � ������� �� ���������

�������� ��� ��� ��� ����� >� � ����� ���� � ���� ��� � ������"

���� �����

!� ���� ����������� ���� ��� �� �� � � �� �� �� ���� � ��������� �����

��������� ��������� ������� �������� ��� ��� ��� ���� � ������ ����� �a-cyjnych.

� �������� ������������ ���� ��������� ��������� � �� �� ������ � � �����

� �������"� ���� ������ ���� ������������� � � �������� � �� ���� �� �

8��� ��� ����������� � ���� ��" ������ ��������� � ������� �����

���������� ������������ �������" �������� ������� � �"� - ������� 01�:

������� ��� ��������� ���� ������ ��������

12.3.2. FUNKCJE SYSTEMU

System WindEx oferuje funkcje podstawowe, funkcje opcjonalne oraz funkcje�� ���� � ��� ���� 9)F;� �������� ������� ������� � �23 ����� �

1. Prezentacja ������h” schematów $ ����� � ���������� �������� � ��

elektroenergetycznych w przewijalnych i ���������� ������ �� �������� � ���-�� ���� ����� ��� ������ ��� ���� & ��� �� �� �� ������� � � ���� � � �a-���� ������� � � �������� ��

2. Manipulowanie obiektami na schematach $ ������� ������ � ���� ���e-���� ���������� � ���� ������ ��������� ����� ��� ���������� � �a-��� ����� ������ ��� ��� � �� �� ���� � �� � ������ ��� ��� �� ��� � �� �

czasie rzeczywistym.�� � ���� terminali $ ������ ���� ������ �" �������� � � ����� ����� � �z-

�� ���� �� ���������� � ������� ����� ����� 8��� �� ������� ���� ��" � n-������� � ����������� � ������ ������� ����� � ������ �������� �� � ��s-temach � �������������� � �� � ����� �������� � jednym z serwerów terminale��������� � ����� �� �������" � �������� ����������

4. Prowadzenie wydruków prezentowanych danych $ ������ ����� � �����

� ��� � ����� %� � ����� ��� �������� ������ � ��� �/� ����� �����e-rowanych raportów i � ����� ��� ����� ������� �� �� ���� ��� %��� ������

��� ����" � ����� � ��� �� ������� ��� ��� ��� ������" �����/�

Page 223: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �224

5. Prowadzenie i obróbka dziennika ������� $ ������ ������ � � ����� � �n-� � ������ �� ����� ������ � ���� �� ���� �� �� �� ���� � �� ������������e-�������� ������� ���� �� � � ������� ��������� ����� �������� � � �����

� ��� �� ���� ��" ���������� ������ ��������� ��� � �� ������� �� �����

��� � ��� � ������� �� � �� �������� ����� �� ������ � ������� �� �k-���� ��������� ��� � ��� � ���� � ��� � ���� ��� � ��� � � � � 5 ����� �a-���� ���� ������" ���� ���� ���� ��� ��� ����� ����� %��� ������� � /�

6. Rejestracja i prezentacja pomiarów $ ������ ��� ��� ����������� �

systemu � �23 ������� ������� ����� ���� � �� �������������������� �� ���e-������� � �� � ���� ���� ������� ����� ��� ����� � ����� ���� ���� ��"

����������� ��� �����" ��� �� � �� �� � ��� � ���� � ��� ������ ��������

��� ������� ������� ���� ��" ���� ������������� � ������� ���� ����

� ����� ������� ������� ����� � ������������ & ��� �� ������ ������

zale�� � ���� ���� �� �� ����� ���������

7. Alarmowanie dyspozytora $ ������� ������� � ��� a������� ������ ���o-����� � ������ �� � ���� ������ �� � ���������� ������ ����� ������� ���k-troenergetycznego.

8. System pomocy $ ���� ����������� � ������� ������ �� � � � ����e-mem WindEx.

Oprócz wymienionych funkcji podstawowych system � �23 ������� ��� ���

����������� ������ ����������� 9)F;

!� � ���� �������������� do systemów podwójnych – stosowany jest w sys-����� ��������� � ����� � �������� ������ ����� � ��������� ��������

�� ���� synchronizuje ich bazy danych.2. Sterowanie ������� �� �������� $ ����� � ������� ����� ��� � ��� �a-

� �� ����������� ��� 4��� ��� ���� ���" ������� D� � ����E „na jasno” dowol-��� �������� � � ���� ������� �� ������� ��� ���� ������ �������������

3. Blokady i sekwencje ste����� $ ����� � ���������� �������� ���n-���� ������ ������ ��������� � � ������ � � ��� ������ ������� ������ �e-������� ������� �� ��������� � � ��� �������� � ������ � � ����� ����

#����� ����������� ������� ���� �� ��" ���� ��������� ������ ��

������� ��� � ���� ����� �������� � ��� ������ �������� ������� ��e-���� ����� ��������� ���� ��������" � ������� ��� �� G��� ���� �� ���e-rwanie procesu w ������� ��� � � 7��� �� ���� ���� �� �������� � ����a- ���� ������� � ����������� ������� $ ������ ��������� � � ���� ����

stero���

"� � ���� z systemem telemechaniki $ ����� � ������� ������� �� ���o-wych, zarówno tych wyprodukowanych przez producenta systemu WindEx, jak i pro-����� � �� ����� ��� ���������� � ���������� ���������� ������ ����� �

�������� � � ���� ������� ������� ��� �� ���� � �� ���� �������� ���k-����� � ����� � �� ���� !&& ��� ���� ����� ������� ��� �����

Page 224: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

���������� ����� ���� ����� ����������� � ��������� ����� ������ 225

5. Zdalny nadzór $ ����� � ������� ���� ��� ����� ����� ����� � ����

� �������� ���� �� � ���� ?���� � ������������ ���� ��� ����� ���� � � �d-zoru systemu.

6. Diagnostyka ������� i ��������� telemechaniki $ ����� � �� �� ���r-������� ���������� ��������� � ��� �������� ������ �������� �uchu przez���������� ��������� ��� !� �� ����� ��� ���� ������ ������� �� �������

���� ���� �� ����� � ������ � � ������� � torach transmisji, uruchamianienowych obiektów itp.

#� $��������� ������ systemami dyspozytorskimi $ ����� � ���������

�������� �� ����� ��� �����$���� �������� � � charakterze informatycznym (mo-��� �� ����� ���/ ������� � � ����� ������ ���� ������� ��� ��������

����� ��� ��� ��� �� ���� ���" ������ � ������ ������ �������� ���

��������� � ��� ���� �� ����� #� ���� �� ��������� � ���� ����� �����

8. Arkusz kalkulacyjny czasu rzeczywistego $ ����� ����� � ����� � ����

������� � ���� ���� ��������� ��� ���� ������ � �������� %��� ��/� ��

��� ������� .����� ������� ���� �� ���� �� ���� � ����� %��� ��� � � �a-�� ��� ��/� � ������� �������� � ����� � �������� ���� ���� � �n-��� ���������� ��� ������� ������� ��� !�� ����� ��� �� ������ ��������d-� � � ��� ����� �� ��� ���� ���� ��" ���� ������ �apisywane w bazie, ���� ����������� � ����� ����� � #���� ����� ����� ������������ �

rozbudowany zestaw operatorów arytmetycznych, logicznych, funkcji matematycz-����� ?���� � ������� � ���������� ��o���� ��������� � � ���� � ���

� ����� ������� � ������� 7��� �� ���� ��� ��� ���� %��������/ ������� a-nie tabel. Arkusz ma ���� �� ��u���� ���� ���� ��������� � ��� �@&�

9. Graficzna prezentacja pomiarów, analiza trendów $ ����� � ���� � ���-nych wariantów krzywych, symboli do prezentacji dowolnego zestawu pomiarów.>��������� � �������������� ��� ��� � ���� �� �� ��� ���� ������" ��e-������ ��� ��� � ������� � ������������ .�� � ������ ����� � ������� �

���� ������� � � ����� �������� ��� ��� � ���� �������� � ������ �� �� ��

Operator wybiera pomiary analizowane przez zaznaczenie ich na schemacie sieci.10. Analizator ������ ���� ��������� – zaznacza na schemacie obiekty po-

��� ��� �� �� ��� ���� ��� �� � formie listy. Dla obiektów niezasilanych������� ���������� ���� ���� �� �� B � �� ����� �� ����� �������� � �a-kiego pola w GPZ obiekt jest zasilany.

11. Analizator ����% $ ������ ��������� � ������� ����� �������

�� �� ���� � � � � ���� � ����������� ����� �������� � �� ����� �� ����

������ ���������� ������ � �� �������������������� � ������ ���������� �� �� ���

� ��� � �������� ����� ��������� ������ �� ������� ���������� � ���-czeniu elementu na schemacie sieci lub telesterowania, system analizuje schemat sieci � �� � ������ ������ �� ����� � ����� ������ � ������ %��� �� �� �� �

linii) alarmuje o ��� �������� � ������� � ����� �������� � ���� ������ �

2������� �� �� ��� �������� �� � ������� ������� �� D���� etlenie”.

Page 225: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �226

12. Symulacja $ ����� � ����������� � ������� ������ ��� ����������

w celu sprawdzenia skutków przeprowadzonej operacji przed faktycznym jej wykona-� ��� #������ �� � � �� �� ����� � dzienniku dyspozytora systemu. Aplikacja ta jest ������� ������� �� �� � �� ���� � ���� ����� �� ����� �� ���� ���"�

13. Generator raportów o ������������ – wykrywa i rejestruje przerwy w zasi-�� � ����� ��� ���������������� ���� �-H��� ��������� ������� � ���

���� � ��� � ����� �������� � � ��� � �������������� ����� ���� �� �� �� �

��� � � ��� ������ �� ������ ���� �������� ��� ��� � niedostarczonej energii.� ���� � ����� �� ������� � �������� �� � � ����� ������ ��� �� ��u-� �� � ��������� �������� �������� �� ���iwizowane.

14. Prezentacja danych retrospektywnych $ ����� � � ��� ���� ������

��� ��� ���� ���� �������� � �� � ���������� � ,����������� ����� ���e-� �� ����������� ��������� � � ������ � � �� � ?���� � �� ���� �� �� ��

���� ������� ��������������������� � ������������ ����� �� 7��� �����" �e-���������� � ����� ��� � ��� D������" � � � ��� �E � ����� � ���enia� � ��� �� ������� � ��� �� '������" ��������� ������ �������� �� & ��� ��ó-bek jest ograniczona rozmiarem systemu dyskowego.

!&� '���� normalny $ ����� � ��� ��� � ������ ��� � ��� ����� ��r-malnych (np. ���$� � $ ��� ��������������/� ?�� ��� ���� ���� ���y-���" � ����� ������ " � � � �� ��� ��� ��"� 7��� �� ���� ���� ������a-� � ���� ��� ������ � � ������ ���� ����� � ���� ��

16. Prezentacja grafiki wektorowej $ ����� � ���� ���� � � ������ ��r-minali animowanych skalowanych schematów, rysunków technicznych, map itd. Gra-� � ���� ��" �������� � ����� ����� � �� �� �� ������� '.! ���

17. System informacji technicznej – pozwala na kojarzenie informacji hipertek-������ J87& � ������� �� ���� ������������� � ������ ������� � � ��� �� �

����� ������� ��� ����� �������� ����� ��������� � �������� ��a-������ ��� ���� ���������� ������������� �� ����� %��� ��������� ������-����� ��������� AJ� � ���� /� ������ ���� ����� �� ������ �� �� �������

na internetowych stronach ��� �� ��� �������� ���� ��" ��������� � �o-���� ��������� �����������

Trzecia funkcja systemu WindEx dotyczy baz danych [40]:!� (��������� ������� baza danych systemu $ ����� � ����������� �

paszportów obiektów widocznych na ������ �� ���� ����� %np. grafik pogotowia,�������� � ������ ���� /� 7��� �� �� relacje � ��� tablicami, np. stacja → trans-formator → typ transformatora.

2. Interface do standardowej bazy SQL $ ����� � ��������� ������� � n-nym systemem przetwarzania, np. �� ����� � ����������� � ���������� ��

wspól��� ��� ����� - ������ ���� ���� ������� ���������

3. System ����������� $ � �������� � � ��� ��������� ����� � ������w-nikowi samodzielne tworzenie i ���� ���� �� ��� ������� � ���� ���� �@&�

Page 226: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

���������� ����� ���� ����� ����������� � ��������� ����� ������ 227

4. Dokumentacja ruchowa $ �������� ����� � ���� ������� � � ��� �

operacyjnego i dziennika �������� ?���� � ���� � ���� � ��������� D�� e-rowej” z dyspozycji.

5. System przyjmowania reklamacji $ ����� � ��������� � ������� � �o-jarzenie ich z obwodami, notowanie historii reklamacji.

6. System planowania prac w sieci – pozwala na ���������� planu prac – roczne-go, kwartalnego, � �� �������� ������ � � ���� �������� � prace i odmów.

7. Baza danych nastaw �� �� ������ SN $ ����������� � ����� ����� � ����

A2&� �� ��������� � ����� ���� ���������������������� ����� � ���� �����

�������� � ���� �������� ����� ������

8. System bilansowania energii i mocy (system licznikowy) – system pobiera in-������� � �������� � ����� ����� � � � ������������������� ����������� ����� �d-��� �� � ������������� !�� �� ������������ ��������� � � ������� ��� ���-��� ����� ��������� � ������� � �23� ������ � �� �� ����� ����������

� ������ ��� ���� �@&� ������ �������� ������� ������� ����� ����� �o-�� � ������� ����� ��������� ��� ������ ������� � �� �������� ������

������� ����� ��� ����� �� ������� ����� ��rtowej.9. System WindEx Lite – skalowalna architektura systemu � �23 ����� � �e-

� ���� � ������� ������ � ����� ��� !#� ��� � ����� ��� ������ ?-46�

7��� ������� " � ���� ����������� ������ � ����� ���������� %��� ���� �p-���/� (��� ��� � �� ����� � ��� ���� � �� ��� �� �������� � �� ������ ��o-� �� ����� � ����� �� � ����������� ��

��� �� ��� ��������� �� ���� � � � ���� ���� �@&� �� �� �� 4����� 3�

Oracle, Sybase itp.

12.3.3. OPIS WYBRANYCH FUNKCJI PROGRAMU

!����� � �������������� ����� ������� � �23 ���� � � ������� ������

����� ��� ?���� �� ���� ��" �� ���� � ���������� ���� ���� ��� � ���

�������� � �� %��� � ������ ��� �������� ������/� ������ � �� ������ � ���e-���� %���� � �� � ���� ������� �/ �� ������������ � � ���� ����� zalo-������� ������ ����� �� ���� ������� ����� � � ������ ������� WindEx.

8��� �� ������� ����� � ������� �� � ���� ������� ����� ����� �����

��� ����������� � ��������� ��� ��� ����� ������ >�� � pasków narz�-� ����� ���� � �" � � ������ ������ ����� ���� ����� ��� ������ ����� ����

stanu.,������ �� ����������� ���� ��� ����� ���

• ���� ����� ����������� $ ���� � ����� ��� ����� ��� ������ � ����a-���� ������ ������� %��� 7��� ������ 1� ������� ���� A ��� ���/�

• pasek stanów obiektów – pasek z prz�� ��� ����� ��� ������ � ��������

obiektów energetycznych,• ���� ��� ���

Page 227: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �228

, ������ ����� ���� ����� ����� �������� � ���� ������" ��������o-�" ���� ������� ���� ������� �� ������ ������� � ��� ��� � �� �� �� ��

rozmostkowanie, ��������� �� �������� � ��� ��� ���� ����� ������

informacji o stanie obiektu, zaznaczenia charakterystycznego miejsca na planszy itp.������� � ����� �� ����� ��� �� ����� � ��

• zaznaczenie zadania lub pracy,• ������ � �� %��� !� ��� �/ ��� ������ � ������������ ������

� ����� ������ ���������� ���� ����� D����� ��� � ����"E� ���� ��

����� � �������� ���� ����� ��� D�� � � � ��E ����� ��� ���� �����

i ����� �� � ������ � ����� � ������� !��� ������ jest realizowana po klik-� �� � �y��� ��� �����

������� � �� ���� ������� � � � ����� ������� ����� � ������ ����� �� �

� ������� � ������� ������ � ����� � ����� �� ������� � & ��� ��������

okien jest teoretycznie nieograniczona.7��� ��������� ��� ����� � � ��� ���� �� ������ ��� ������ o-

���� � ������ ������� � �23� ����� ������� ���� ���� �� � ���� �����

do menu aplikacji systemu.Menu funkcji pomocniczych terminalu systemu � �23 ����� � ����� �

������ ������� �� ������ � ���� ���� ���� ��� �� �� �� Informacja, Opcje,Plik „Terminal.ini”, ��������� �����, Schowaj wszystkie okna, ����� ���������

okien, Zamknij terminal Ex.8��� �� ����� � ����� � � ���������� � �������� � ������� ����e-

mu WindEx w razie awarii jednego z serwerów lub uszkodzenia podstawowego�� �� �������� � ������ ����� ������� ����� � � ������ � ��� ���������

��� �������� ����� ������ " � ������ ������ ��� ���������� ��������

������ ��cze..��������� �������� � ��� ���� ���� ������� ������� WindEx obejmuje:• ������ � ���� ���� �������� ������� � ����� �������� �

• ����� ���������� �������� ���� � ������� � ��������� ���� ���w-nego,

• ������� � ���� ���� ���������� � ����� lepsze od aktywnego,• � ��������� ������� �� � � ���� ���� ���������� � ������ ������

• �������� � ���������� � ������ �� ���� �� �� ��������� �������

i ����������� �� �������� ���������

G��� � ���������� �� ��� ������� WindEx jest aplikacja Mapy, która����� � ����� � ������� ����� ������� ������ ������� � �� ����������r-���������� ��� �� ���� ������������ ��� � �� � ����� � %�� �� � � � � � �� ����

rozdzielnie, stacje).������ ������� ������� �� ���� Mapy �� ������� ��� � ���� � � �����-

nych ����� ������ �� ��� � ������� �� ������� �������� �� � ��� �� �� ���e-� �� � ����� ��� ������ � ����� ��� $ ���� ����� � �����" ����"

otwartego okna.

Page 228: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

���������� ����� ���� ����� ����������� � ��������� ����� ������ 229

4��� ��� ���� ���" ����� � ��� �� �� ��� ���� �� ��� � ������ ��� � ?��t-���� � ���� ���������" ��� ��� �� ������" ����� D����E�

� ������ � ���� ����������" ����������" �� ���� � ��� ������ ������ �

���� � ������� ������ � � � ��� � ������� ����� � ��� ���� ��� � �

������� � ������ � ����������� ����� �

• otwarcie tej samej planszy w wielu oknach terminalu,• ����� � ������� ����� ��� ���� � �� � ����� ���� ����

• ����� � �� �� �� ������� ����� ��������������� � �� ������� 23 %���

������� �������� � ��� � ������� ���� �������� ������� � dyspozycjizdalnej).

, ���� �� ����� � ������ ���� ��������� ���� ������� ����� � ����

� ��� ���� ����� ������ � � � � ��� ������ � � ������� �� �� ��� �y-��������

!� ����� ������ �� �������� ��� �� ������ ������� ���� �� ����� �

����� ����� ����� ������ ��������� � � � � ������ ���� ����� �����" ������

tak, aby elementy ���������� ����� ����� �� � � ������� � ���������� ��e-������ �������� ������� ������ ������� stelemechanizowanego jest wy-���� ��� ������� ���������� G���� ����� �� ���� � danego pola zostanie prze-���� �� ��� ���� ��� ��� � ���� ������ ������� � �� ��� ��

?������� � ���� � � ����� ���" � �������� ������� �������� � �����o-�� ���� �� ������� ���� � �������� ����� D����� ��� � ����"E�

?������� � %����� ���� �� � ����� �� /� ����� �� ��� " � dowolnym� ����� � �� ������ % ����/� � ������ rozmostkowania, uziemienia czy pracy��� � ������� ������ ���� �� ����� �� ����� � ���� ����� ����

���� ���� D�� � ��E �e��� ��� ���� ������ ����� �� � ������ � �����

i „upuszcza”.7��� D����� ��� � ����"E ����� ���� � ���� � �������� ������� �� ����

�������� � ������ �� ������ �� ������� ��� ������ �������� ������

sterowania danym elementem.#� �� ���� ���� ��" ���������� � prowadzenia nadzoru i rejestracji prac

���� � � �� � ?���� � ����� ����� �������� ��� ���� �� � ������� ����

brygad w dowolnym miejscu na schemacie sieci elektroenergetycznej. Umieszczenie������� � ������ �������� ������� ����� � ���� �������� ��� �� �� � ���

����� !�� �� ��� ����� �������� � �� ��������� � �� ������� � dzienniku������ ?��� �� � ������� � ������ ��� ����� ��� ������ � ��� ����� �����

������ �������� ��� �������� � ���� ��������� � ��������� � dzienniku����� ��� � ����� �� � ��������� ����

Umieszczenie symbolu uziemienia (rozmostkowania) na schemacie sieci elektro-������������� ���� �������� ��� ������ � ������ �� ������ ���������� �a-� � � ���" �� �� �� �� �

Zmostkowanie linii dyspozytor zaznacza na schemacie awaryjnego zasilania frag-mentu sieci.

Page 229: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �230

������� ��� � ������ �������� � �� �������������������� �� ����������

w �� ����� #� ����� ���� ��" ����� � � � �� ��� � � � ���� ���

- �� ����� ���� ���������" � ��� ���� ���������� �������

• � ���� �������� ���� �� ���� %������� �� ������ ������ ��� ����a-tyczne),

• � ���� ���� �� ���� %��� ������ � �� ����� ���� � ��nów alarmowychitp.),

• animacje kolorem elementów obiektu,• ���� � � ������ ��� � �������

• ������� � �� ���� � ��� �����

• ������� � ����������� ������ ������� � �� ����� %������� ���� ������/�

• �������� �� ������

, �� ���� � ��� ������ �� ���� ���� ���� ������� ����� ������ � � ��

�� �� �� � ��� ���� ����� � �������� ��� �� ���� #���� � �� �� �� �������

����� � ���� ������ � ������ �� ������ � ��� �� ������ ������� ������-ce � � � ���� ������� ����� � ���� ����i wskazanego obiektu oraz od prawa������ ���� ���� ��� � ����������� ������ �������� & �� � ���� � ������

�� ��" ���������� ������� Dokumentacja ruchowa, Operacje makietowe, Stero-wanie, Sekwencje w polu, Selektor, Dziennik, Mapy – inne okno, Bazy danych, Tele-mechanika, Informacje o ..., ���������� ������.

System � �23 ����� � � ���� �������� �� ����� ������ � ��n-����� .� ��� ����� � �� � � ���� ������ ����� ���� ������� ���� ���� �o-�� ���� � ������ �������� �� ���� ������ ��� �� %��� �����������

czy ���������/� �� � � ��� � ������ ���� ������� ������ � ������� ��e-mentu oraz zmianie koloru, jakim jest namalowany symbol animowanego elementu.

Animacja jest realizowana:• ����� �� � ������ �� ������ ��� ����� � ��� ����� ����� ���� ����

• ��������� �� � ������ ������� ��������� ������ ����������� � ����e-�� � ������� ��������� � ���������� � � � �� ����� ���������������

• ��������� �� ������� �� �� ���� � �� �

������� � ������� �� ����� �� ��������� � ���������� � dzienniku sys-����� � ������� ���� � ������� ������ ������� �� ����� �� ���� ��

z uprawnionych terminali.���������� � ������ � �������� � ������ ����� ���� ��� ���� �����n-

���� ������ �����

,� ���� � ��� �� ����� ���� ������ ����� � ����� ����� ��������i-��� ������ � ������� ��� �������� ������� stelemechanizowanymi elementami���� ����� � ������ ��������� ���� �� � ��������� � ����� �� ��owy.

��������� ������� ��� ����� � �� ���������� �������� �������� ������ o-����� ��������� � � ������ � � ��� ������ ������� ������ ��� ��������� ����s-formatora, Uwolnienie systemu szyn ��� 7��� ���" ������ �������� �������

���� ��" ������ ������ ����� �������� ��� ��������� �� ���� ��u-

Page 230: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

���������� ����� ���� ����� ����������� � ��������� ����� ������ 231

waniu awarii, np. ���������� �������������� ����������� ����� ��. Dana se-������ ���� �������� � � ��� �� ����� � ��������� ��� ������ ��� polem roz-dzielczym.

4��� ��� ���� ���" �������� � ������� �������� �� ����� �� � �������

������ ����� � ������ � ������� � � �� � � ������ �� �������� ���n-�� ������ $ ������� �� ���� ������ �������� – automatycznie odrzuca polecenie������� ���� ����� ������� ������� �������� ��� ������� ��������� �y-������ ���� �� � ��������� �� !��������� � ���� ���� ���" ������� �y-������ ������ ����� ������� ������� ������

Aplikacja Selektor obiektów � ����� � " ����� � ������ �� � �� ����� �

������� � ���� ��� �� ��� ���� � ���� ��� ��� ������������ ����

• selektor stacji – lista wszystkich stacji opisanych w danej instalacji,• selektor pól w stacji – � �� ��� ��������� � ��������� ���� �

• selektor linii – lista wszystkich linii opisanych w danej instalacji,• selektor pól w linii $ � �� �� ���� � � ��������� � � � �� � � ��

• selektor pól poza stacjami – lista pól � ���������� � ���� ���� � ������ �� ��

�������� � �� ���� �� �� �"�

• lista stacji niezasilanych $ � �� ��������� � �� � ����� � � �� �� ��� � �����

� ������� ������� ���� ����� �� ���� ����� ������������,• ����� ������������ ������ $ � �� ���� ������ � ����� � ������� ���� ���� ��

������� � �� �� � �������� ��� ����� ����� �� �� �

• lista ������ ���������� ���� – lista stacji typu GPZ, z której jest zasilanewskazane pole,

• ����� ��� �� ���� – lista miejsc uziemionych na modelu sieci, na które podano�� �� ��

System alarmuje o odebraniu z systemu telemechaniki zdarzenia poprzez:• �������� ������ ��mu na dynamicznym pasku stanów obiektów,• �� �� ������ �� ��� � ����� ���������

• ��� �� ����� ��� �������

• �������� ���� ������ �����

• � ��� �������

8�� ���� � ������ ����� ������ ��������� � ����� �������� ���� ���������

����� ��������� ����� � �������� ��� �������� ����� ��� ����� �����

����� �� ��� ����

System � �23 ����� � ��������� ������� � ����� �������� ��� ��

������ � ������� - ����� � � ��� ������� ���� ���������" ����� � �����

pliku html.!� ��� � ����� ���� �������� ����� ������ � � ������ ������ ��� �����

������ � ���� �� ���� �� �� �� ���� � �� ��������������������� � ����� � �n-� � ���� ��" ���������� ������ ��������� ��� � �� ������� �� ������ ��

� �� �������� ����� %����� ���� �� � � ������ ��������� ����� ��������i-�/� 5 ����� ����� ���� ������" ���� ���� ��� ����� ����� %��� ������� � /�

Page 231: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �232

#�� � ��� � ����� �������� � � � ���� �������� ������� ������� Dziennik:dziennik pola, dziennik stacji, dziennik linii, dziennik ogólny. Trzy pierwsze opcje������� � ���� ����� � ��� �� ������ � ������� �� ����� %������ ����� ���

� � �/� #���� ���� ����� � ���� ����� � ������� �� ��� ��������������

przez system.

Aplikacja Dokumentacja ruchowa ��� � � � ���� ��� ��� � ����������� ���-�� dziennika operacyjnego i ������� �������.

,� �� ��� �� ��� ���� ����������� � ���� ��������� ����� ����� � e-� � ������� ��������� �������� � ��� ��� � � ���������� ������� teleme-��� ������ ����������� � ������� ��� ������ �� ������ �����������

� ������ � ��������� � ��� � ������� ����� ����� �������� � ��� �� ���

��������� �������� ������ � ����� ���� ��������� � �� ������ ��� �

���� ���" ������� ������ ���� ������������ � � �������� ��������

i ������� ��������� � � klawiatury.Dokumentacja ruchowa jest zbudowana z identycznych kolumn �������������

w dokumentacji tradycyjnej (prowadzonej na papierze).� � ��� �� ���������� ���� �� ���� ��� ���������� �� ���� � �����

z telemechaniki oraz z operacji makietowych. Dane zdarzenie jest zapisane w dzienni-ku operacyjnym przez wskazanie go w � ��� �� ���������� ������� �� ���� e-���� � ��������� � ������ ��������� � �� ������ �� ������� � �������� ?��t-���� � ���� ��������" �� �� � ��� �� �� " � ������ � ��� ����rdu.

Aplikacja Rejestracja i prezentacja pomiarów ���� �������� ����� ����������

������ ��� ��� telemechanicznych zarejestrowanych w bazie danych czasu rze-czywistego. Jej zadaniem jest prezentacja wykresów przebiegów pomiarowych� � ��� ������ %������ � ������ ������ � ������� ������ � ���������/� >��

����� � ������ �� ��������� ������ � �������� ���� �� ����� � ����� �

#��� ��� ���� � ��� �� ��� � ���������� �������

• ������ $ ����� � ����� � ����� ���� ��������� � �� ����� �������

i ������� �� ��������� ���� ������ �� ��� ����� �� ������� � pracyaplikacji i okna,

• 1!HC! $ ��������� � �������� ��������� przebiegów pomiarowych, powoduje��������� � � ��� �� ���� 1� C���� ����� ��������

• ���� � $ �� ����� ���� ��� ��� ���� ��������

• parametry – formularz do ustawiania poszczególnych parametrów wykresu, ta-� �� �� ��� ������� %������ ������ ����� ���/� ������� � ���� ��� ���

po� �� � ���� �������� ������� ������� �� � ������� � � ����

• ����� $ ����� � ������� ������� ������ ���� ������� ����� ���� �o-miarowych,

• �������� $ ����� � ���� ���� � ������ �������ego maksymalnych i mi-� ������ ������ ���� �� 0� 1)���� ����� �������� ��� ����

Page 232: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

���������� ����� ���� ����� ����������� � ��������� ����� ������ 233

• ������� � ��������� $ ����� � �������� ��� �� � ��� ���� ����� ����

� ������� �� �������� ����� � ����� ����� ��� ���

• ����� ���� $ ����� � �������� � ������ ����� � ������ ��� ��"

przedstawione przebiegi pomiarów.

Retrospekcja ���� �� ���� ����� � ���� � ��� ���� ������ ��� ��� stanu���� �������� � �� � ���������� �

Arkusz kalkulacyjny wykonuje obliczenia na danych arytmetycznych i logicznych.#�� ���� �� � ��� � � � ����� �� ��� ��� ������ ������ ������� � komórkachprosto������� ���� %��� ���� ������ ������ /� � ��� ���� ����� �� ���

���������� ��� � ��� �����

.�� ��� ���� ������ �" � ��� ������ ���������� �� & �� ��������� ������

jest definiowana w pliku konfigu������� �� ��� � >�� ����� %����/ ���� ���e-chowywany w ������� �� �� ���� ��" ����������� ��������� � � � ��� �����

� ������� ���� ���� �������� ���� � � ��� ����� � ��� ���� ���� ���� (e-��� ����� ���� � � D� ����E� ��� ���������� ��� �����

K������" � ��� ���� ���� ������� ����� ����� � �� ��� �� ��

• ��� ������ � ���� ��� ���� � �� ����� ��� ��� � � ����� � ������� ���

� ��� ��� ���

• moni������ � �� � %������/ ��� ���� � �� ����� ��� ��� � ����� �� �

zadany okres,• � ����� �� ������ � � �� � ���� ��� ������� ������ � ��������wanych na-

����� � ����� ��� �� ����� � ������ � ��� ���� ��� ����� � ��� ���

� ������ ���� ����� � ������ � ���� �

• � ����� ��� ��� � ������� ������ ������ ��� ����� ��� ���� ��������

��� � ����� � ���� ������� � �������������� ����� ���� ����� ����

��� � ���� � ����� � ���� ����� ������� � pracy ludzi w polach..�� ��� � ���� ������� �������� � ��������� �@&� ����� � ���� ���

����� � ������������ ����� ��� ����������� ����� ������ � ��� ����

i przetwarzanych w systemie bilansowania energii i mocy. Dodatkowo aplikacja ma���� �� ������� �������� ����������� ������� � �� �� � ������� ������ � ��i-�� ���������� #����� � ����� � ����� �� �� � ��� ��� ��� ���� � �������z-nych systemów, np. baz danych czy arkusza kalkulacyjnego, z którymi aplikacje sys-temu Ex nie komu� ���� � � ��������� o.

Aplikacja !�������� ������ ������������� ����� �

• ������ ���� ���� � ��� � ��� ������ ����� ������ �� � � schematach ele-������ � �� � ����� � ��� ��� � �� ����� ��� �� �� ������� �� �� �o-���� �� � ����� � ������� %����� ���� �������� �/�

• ���� ��������� � �� ������ ���" ������ �� � � �������� ���������

� �� � ����� ����� � ��� ��� � �� �� �� �� ������ ������� �� ��

������ �� � ����� ����� ����� %����� ���� �������� �/� ������� ��������

Page 233: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �234

������� �� �������� �� �� ���� ����� ������ �� � � ������ ����� ��� ��i-lania,

• wyszukanie wszystkich obiektów � ��� ������ ���� ����� � �� � formie listy,• ������� � � ���� ������������ �� ��� �������� niezasilonego obiektu,• wyszukanie =�,��� �� ������� �� ����

• �� ��������� � �� ������ ���" ������ �� � � ���� ���� ���������

sieci do ziemi.� ������� �������� �� ��� ����������� �� ����� ����� ��� �� �� ����

��" ����������� � ������ ����� � ���� � ���� ���� ������ !����� � ������

�� ���� � ���� ����� �� ����� �������� � � � ���� �������� ���eceniem Selektor.

Symulacja ���� ������ ������� � �23 ����� � ����� �� �� ������� ����a-�� ������ ���� ���� ��� ������ ��� � ���� � �� �� ���� ������� �� �� �

�� ����� � ������ � %���� ���� ��� � ���� / ��� ���� ���" ������ �� ���" �

� �� � ������ � � �� ����������� � ���� � ������� � � ��� ������ �

� �� � ������� � ���� � ������� ����� ������ WindEx po uruchomieniu symulacji������ � ���� �������� � %� ��� ���� ���/ ��� ���� ��� � �� �� e-������� ���� ����� ��� ��� ������� � �� � ����� ���������� ����� L�YMUL>.

"���� ������� ���� ���� � �������� ������ �������� ����� � ���� � ���i-���� ���� ���� �������� � �� ��� ������ � ���������� ��� �������� ���

��� � ����� ���� ��� ����� �� ���� � ������� � ����� � ���� � ��� �-�� ����� � ��� � � ������ ������� ����� ��������� 7��� ��� ��"

� �� ����� ��������� � ������� ��������

W systemie � �23 ���� �����" ����� �� � ���� �� ��� ������� ����

� ������� ��� �� ���� ����� � ���� � ����� �� ���� � � ���� " � ���-���� ���������� � ������� ���������

12.4. SYSTEM PRINS

������ �(4-� ����� � ������� � ����� ���� � �� ����������������z-nej [56]. Generalnie stanowi zintegrowany system do nadzoru i kontroli nad procesa-� ������� ������������ � #� �� � � � ���������� �� ��� �� �� ���������

komputerowej, telemechaniki i technologii SPS.������ ������� �� ��������� ������� %�'� �������� ������� ��/� ����� �

sieci komputerowe i systemy operacyjne Microsoft Windows NT i OC/2. Dodatkowo ��� ��� ���� ���� �������� ������� � � �� � � ������ #���� �������� �������

����� � ��� �� ���� � ���� ������� � ��������� � ����� �� �rstwie.>������� ������� �(4-� ����� � �������� � � ��� ����������� �� �������

� �" ���������� %���� 01�*/� � ����� ���� ����� ������� ������ � �� ��������

Page 234: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

������� �& �� ����� ������������ ������� �����' OR – komputer Online, AS – serwer Archiwów,(� ) ������� � *��� � �������� �� � ��+� ���� #High Resolution), DR – komputer Dialog,

,� ) ������ ��+����-�����. /00 ) ���+��������� ��������� ��� �����

Page 235: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Rysunek 12.9. Wizualizacja sieci elektroenergetycznej w systemie PRINS

Page 236: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

���������� ����� ���� ����� ����������� � ��������� ����� ������ 235

��� �������" ��������� ���� ����� � ���� ����� �������� '���� �������

PRINS jest integracja wszystkich funkcji systemu na dwóch grupach komputerów,���������� ��� ��������� Online i komputery Dialog [56].

Komputery #�� �� �� ������� ��� ���� �� ������� ������� � �������� a-�� � � �� � ������� ����� ��� ���� � ��� ��� ���� ��� ��������� � ��� �

���� � � �� �� >�������� �� �� ���� ������� � ������� � ������ � ������ �� �

�� ��������� ���� � ��������� � � ��� ���� ����� ������� �������� ������

� ��� ��� ������ ������ ����� ������� � �� �� ����� �� 4������� � ����-� � ���� � ��� � ������� ���� ������� �� ���� ������ �

>�������� ! ��� ����� � �� ���������� � ������� �� ������ ������� � ����

� � �� �� ���� � �� ��� � � ����� �������� !��������" ���� ������ ���� �������a-� ����� � � ������ ������� ���� ��" ����� � �� �� �� ,���� ��� ��������

���� ������� ������� �� � ���� ����� � ���� ���� � ���������� �� ������

jako miejsc pracy dyspozytorów, jak i projektantów lub administratorów systemu.������ �(4-� ���� ���� �������� $ � ����� ��������� ���������� � ��e-

���� �������� %��� ���� ��� �� ��������� � � ����� ��/� ���������� � ��d-��� ����������� ����� ����� ������ ������� �������� #�� ��� �� ! ���� �

� ����� ���������� �������� ������ � �� � � � ������� � C1 ������e-rami Dia���� ������� ������ �" � : ��� ������

Oprogramowanie PRINS zawiera wszystkie funkcje SCADA oraz dodatkowefunkcje, takie jak:

• ������� ������� ����� ������� ������� ��� � ������� �� � ������� � �� �y-������ �������

• �������� ����������� � ����� � ������������

• ������ ��� ������ ����� �� ����� �� �� �

• ��� ���� � �� ��� %�������� ����� �������� ����� ���� ��/�

• symulator tren ����� ������ ������ ������

• ������� �������� ���� � ����� ������

• ������� ���� ��� ���"�

#��� �� � � ������� �������� � ���� ���� �����" ��������� ��� a-���� � � �������� � ��� 1FF FFF �� ������ ������������ ?���� � ��

�������� ������ � ��� ���� � ������� ����� ���� ��� ��������o-���" anych i krótkie czasy reakcji systemu.

Przez zastosowanie inteligentnych kart komunikacyjnych w komputerach Online���� �������" � ������� � MC � � ��������� � � � ���� ���� � ��� �����

� ���� � � ������� ���� � ��������� ���������� #�� ��� ���� ����� ������� ����

���� ���" ������ � ��� ���������� ��������� � � � � ������ � � � � � ������

dostawcy.?������� � ������� ���� ������" �� ���� � �� ��� ���� ��� � ��� �o-

� ������� ������� ������� ��� ����� ���� ��� ������ �������� 2����� � ��

����� � �� ������ ������ ������� �� � �� ��� ��������� %���� 01�I/� >��

�� ��� � ���� � � �� ���� ��" ����� � �������� �� �� ���

Page 237: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �238

12.5. SYSTEM IFIX

Oprogramowanie IFIX jest przeznaczone do monitorowania sieci elektroenerge-�������� ����� �� ���� �������� ����� � �� �� � ����� ���� �'.!. �

������ ������� �� ������ �(4-�� ������ 4546 � � � ����� ��� � ���� -8�

?���� � �������� � ���� ���� �������������� ���� ��� � ����� �������

������������� � ���� � ������� � �������� � ����� ����� ���� ������ ���-�� � ������ �� �� � � ��y��� �� �������� ���������� �� ���� %���� 01�0F/�

Rysunek 12.10. Schemat rozdzielni w systemie IFIX

#����� ������� �������� ���� ��� ���� �� ���� ����� ����������� ���

� �������� ����������� � ���� �������� �� ���� ����� ������ ��� ������

����� �� �� � ����� ���������� � ���� �������� ���� � - ���� � ���� ���

������� ��� ������ ����� ���� �������� �������� � ������ %���� 01�00/�

#��������� � ����� � ����� �������� � ��� ���������� ����� �r-��� ������ ������� � ������ %�� �� ���� ����� ���/� �� ���������

%����������� ����� ������ /�

Page 238: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

���������� ����� ���� ����� ����������� � ��������� ����� ������ 239

Rysunek 12.11. Widok pola w systemie IFIX

12.6. KOMPUTEROWY SYSTEMROZLICZENIOWO-POMIAROWY eSPIM

System ���47 ����� � �� ���� ���� ��� ������ � ������ ����������r-����������� .�� ��� ����� � ����� ���� � ������� ��� ������ � ������

���������� �������� ������ ���� � � � ������ ����� ���� ����� ���������

�� �� �� � �" ��� ����� ���������� #���� ���� ���� �� ���� ���� � ��� (.7

��� ����� .�� ���� ���� ��� ������ ��������� ������� ��� ����� �����

� ��� � ��� � ����� � ��� ��� �������������� ��� ��� �������������

lub pomiarów chwilowych..�� ���� ���� � � ���� � � ��������� ����� �������� � �������� �d-

����� ��� ������ �� � ���� ��� �� ������ ����� � ��� � ��� ���� ����� ���

������� �� ���� ��� ����� ��� � ���� � #����� ����������� ���� � � ����a-����� ���� � � ������������ ������ �������� ����� �������� ��� 7��� �� ����

Page 239: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �240

���� �������� ����� ���� � ������ � �������� � ���� �������� �� ���� a-���� � ������ � �������� ����� �������� ��� ���� �������� �������� � ��r-������ #����� � ���� �������� ���� ��������� ������� eniu programu.

������� � ������� �� ���� � �� ����� ���������� �� ������ ��� � ��� ����

������ � >����� �� ����� ����� ���� ����������� ��� ����� ���� �����o-��� 7��� ����������� �� �� ������� ���� �� � � ���� ���� ������� �

.�� ���� ���� ������ � � ��� � �������� #���� ���� � � ���� �

� �������� ������� ������� ������ ���� ������" ��������� � �� ��u-chomieniu komputera.

?������� � � ���� ���" ������ �� ������ � �� �� ���� ��" ���y-����� � ���� ������� � � �� �� ��� Parametryzacja akwizycji danych.

W ramach opcji Konfiguracja akwizycji �������� � �� � ��� � �" ����� ��� �

���� ���� ������ � ������� � ?��� � � �� �������� ���� ��� �� ��������

Monitorowanie danych ����� ���� � ������ �� ��� ������� ���47� 7��� ���

����� � ��� ������ � ���� �� ���� ���� �� ������� �� ��� � ������ ���e-�� �� ��������� ������ �������� ��� ���� ��� ���� ��������������������� � ��d-��� � �� ��� � �� �� � ����� Ustawienia lokalne ��� ��� ���� ���" ������ ���e-rech typów prezentacji danych: Rankingi, Stacje E.E., "������� � ����� ����# Istnieje���� ���� ���" ������� � ������ ����� e-maila lub sms raportów do wpisanych na� ��� �� ������ $������� ����� ����� � �������� � � ���� ����� ��������

���������� � ������ � � ������ �������� �� ��asu wystawienia oraz typu.Lokalna akwizycja danych �� ���� �������� ������� ���47� � ����

�� �������� ���������� �4-!#�� -8� ���� ���� ������� �� �� ������� �� e-�� ���� ������� �� � ����� � ���� �� ���� ���� ��������� � � ����-���� 4��� ��� ���� ���" ��������� ������� � � ������� � ��������� ��������

12.7. KOMPUTEROWY SYSTEMROZLICZENIOWO-BILANSOWY ETNA

'������ ������� �� �� �������� �������� ������� � ����� � �� � ��

systemy do celów bilansowych i rozliczeniowych. Jednym z takich systemów jest opro-������ � 28-.� �������� ��� ������� �� ���� ����� ������� � � ��� ��� ��

������� ����� ����� ���� ����� ��� ������ ����� %�������/ ����� ������������

%����� � � �������� ���� ���� � ������/ � ������� �������������� �������� ����

��� � ���� ��� ��� ��� !�� ���������� %������ ���� 0+�� ��������/ ��

�������� ����� ������������� !�� �� ������� � ��������� �� � ����

#���� ������������� ����� ������������ ����� ����������� ��stemu.������ 28-. ��� � � ���� ��� ����� ������ �������������� � ������

$ ���� ��������� ���� ���� ���� $ �� �� �������� ������� ����� � ����

���� ������ �������� ������� �� �������� ����� ��������� 7��� ��� $ �a-

Page 240: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

���������� ����� ���� ����� ����������� � ��������� ����� ������ 241

������ �� �������� $ ����� ����� � � �� �� ���� ����������� � �� �

����� ������� ������ ��� (����� �� ������ ����� � �� ��������� � �����a-�� � ������� ����� � � �������� ������ ��� ������ ����� ������������

w wybranych dniach w roku.������ 28-. ����� � �������� � ������� ����� ������� ���� ���� �o-

�� ����� ����� ������ �� �� � ������ ����� �������� �� 5��� ��� ��� �a-������ ���� �������� � ����� �������� �� >�� � ������� �������z-���� ���� ���������" ��� ��� � � ������� ����� � ������� � ������ ���� ��"

����������� � ����� ������������ 7 ������� 23���� � ������ ������ ��

formy graficznej prezentacji.

12.8. KOMPUTEROWY SYSTEM STEROWANIAI NADZORU SICAM SAS

W zakresie elektroenergetycznej automatyki zabezpieczeniowej i sterowania kon-cern SIEMENS proponuje dla stacji elektroenergetycznej komputerowy system stero-wania i nadzoru SICAM SAS wraz z lokalnym stanowiskiem dyspozytorskim,umieszczonym w pomieszczeniu nastawni stacji elektroenergetycznej [72]. Schematblokowy tego systemu przedstawiono na rysunku 12.12.

Rysunek 12.12. Schemat blokowy systemu nadzoru stacyjnego SICAM SAS firmy SIEMENS [72]

STEROWNIK SICAM SC

ODBIORNIK GPS

LOKALNE STANOWISKO NADZORU

ZABEZPIECZENIA

MODEM

�������

BINARNE

�������

STEROWNICZE

Page 241: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �242

������ �4'.7 �.� ���� ������� ��������� ������ � ��� ��� �����������

��� ���� �������� �� ��� ��� ���� ���� �

������ �4'.7 �.� ����� �

• � ��� ���� �������� ���� ��� �- �- � ���� � ��� ��� � ����� �

����� ������� ����� ���� ����� ������� ����� ����� ����� ������

wiel���� � ���������

• ��������� � ����� ����� � �������� �

• ���������� ������

• ��� ���� ������� ������� ����� � �������� � ����� ��� %,��H����/� ����a-tyki zabezpieczeniowej (odblokowanie, zablokowanie).

!� ������� � ��������� �� ��������� �������� � ����� ������� �����i-��� ����� ������� ������� � ������ ����������� ������� ������ �a-� �� � ���������� � ���� ������� ����� ����� ��� ��� ��� !� ��e-���� � ��������� ���� ��������� �� ��� � ������� ���� ������� ����� =���

������� ��� � �������� ��� ���� � ������� �� ����� ����� ������

&����� ����� ��� ����� ����� � � ������� ������� ���� � � ���������a-� �� ������� �� ���� ���� ������������� ������� ������� ����� �4'.7

�.�� !� �� � ����� �� �������� ����� � � � ������ � ������� ������

nadzoru sterownika stacyjnego. Oznacza to nieprzerwany zdalny nadzór i przekazinformacji do centralnego systemu nadzoru.

� ��������������������������������

!��� �� ���� �������� ������������� �� � �� �4272-�� .AA ��� .&�8#7�

��� � ��������� ����� � �� � ������ ��������� ������ ������� ������� �

� ���� ���� � ������� �� ������������� �������� � �������� ������ ������� �

?������ ������������ ������� ������� ����� ����� �� ��� ����� � ��r-�� ��� � � � ��� ��� ��� �� ��� ��� �� ���� � ?������ �� �������� �

��� �� � ��� ���� ����� ��" ��� ����� � � � ���� ����� � ������ %��z-� ��� �� ������������� ������� � ������� ������� � �� �� ���/ ��� �a-���� ����� %������� ����������� � ����� ���� ������� ������

� �������� ��� ����� ��� ���/� ������� � ������ ���� ������� ��� �����

������� ���� ������ ��� � ����� ����� � � ��������������� � ������� � �o-���� ����� ���� � � � ��� ���� � ������ ��������� � ��� ���� �������

� ������ ����� �� ���������� - ��� �� � ���� ������ � � ����� �����

i mo� ��� ���� 7 �� ����� �� ����� � ��� ������� ������ ��� ��� ����

�������� ������� �������� ����� � ����� ����� � ��� ��� ��� ��� ���

nadzór i sterowanie.

Page 242: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� ������� ��� �� �uchowych 243

����������� ���� ���������RUCHOWYCH

13.1. WSKAZÓWKI OGÓLNE

� �������� �������� ���� ��� ������������ ��������������������� �����-�� � ������������� �������� ��������� � ���� �� �������� ���� �� � ������ �z-���������� � ������� ���� ��� ������������ � �������� ��� ���������������

����������� ����������� ����� � ������������ � ���� ��� ����������������z-nych przedstawiono na podstawie ��������� ���� � ��������� � � ���� � �� ���z-nych sieciach rozdzielczych, wydanej przez PTPiREE [41].

������� ����������� ��������� ������������ ������ ���������� ������ �����

zasad:1. !������ �������� �������� ������ �������� � ����� ���������

2. Nie ���������� ��������� ������������" ����� � ����� ��� ��� �����nia������ � ���� �� ���� ��������� ��������������

3. #����� � ���������� ��$ ������" ��� ������ ����� ��������" ������ �

������������ � ������ ������ ���� ��������� ���������� ��� ������

����������� ����� ��� % �����

4. ����� ������������ �� ��������� ������������ ������� ����� �������"

��������� ����������� ����� � ������ ���" � ��$��� �� � ��������

������� � ������ � �������� ���������

5. !������ ����� ��� � � ���������� ��� �����

6. ����� ��������� ���������� ������� ���������� �����������

7. !������ �������� �� ���������� �������� �� ������ &������

8. ����� � � ��������� ��������� ������������ ������� ���� �������� �okad.9. ������� ��������� ������������ ������������ � ���� � ������ ����������

�� ���������� ����������� ��������� ����� &�������� ����� �������� �����i-�$�" ������� ������� � �������� ���������� ��������� '����" �������" ����(

w stacji i w zdalnych systemach sterowania i nadzoru.� ������������ ������ ����� �" ����� ��� ����� ����� ������$�) ��������

������ �� ����������" ���������� ������������ ����� ������������� �� ���o-����� �������� ����������" ��� �� � ���)

• ������������ �������� �������$� �� ������ ���������� ������������" �� �o-������� �� ���� ���������� � ��������� � �������� � ��������� � ���� �"

• ���������� ���� ������� ����������� ������������ � �������� � ������enia,• ���� ��������� ������ ������� ���������������� " ��$�� ������� ��������

wykonanie pracy.����� ������������ �� ���������� �������� ������ ������ �������� � ����� ���

���� ������� ���� � ����� � ���������� ��������� ���� ���� ��

Page 243: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �244

*�� ����� ������� �������� � ��� ����������� ���������� ���� ��������e-���" ��$�� �������� � ���������� �� ����� ������������ � ��������� ������� ���o-�������� �����������

����� ���������� ������ � �������������� �������� ���������� ������ �������

���� ������ ��� � ���������� � �������� ������������� �������� ��

����� ������ ����������� ���������� �� ������� ������)

• ������� ��� ��� �� �� ���" �� � ��� ���" ���������� ���������� ���� ���

������� �� ��������� �����"

• ������� ��������� ����������� ���������� � �������� ����������� ��� �����"

• ������� ��� ��������" ��$���� ������ � ��� �������� � �� � ����� ������

technicznym.������� ����������� ������ � ����� ����������� � ��������� � ����������

������ ������� ������ ��� ���� ��� �������� �)

1. P������ ����������)

• ������� ���������"

• ������� ��������� �������"

• ������� ��������� �������"

2. P������ ����������)• ������ ��������� �������"

• ������ ��������� �������"

• ������� ����������

������� ����������� ������ � ����� ��������� ������������ ����������� �a-���� ������� ������ ��� ���� ��� �������� �)

1. P������ ����������)

• ������� ���������"

• ������� ����� ������������ �� ���� � �$�"

2. P������ ����������)• ������ ����� ������������ �� ���� � ����"

• ������� ����������

������� ����������� ������ � ����� �����&�������$� trójuzwojeniowych nale-�� ������� ������ ��� ���� ��� �������� �)

1. P������ ����������)

• ������� ���������� ������� ���� "

• ������� ��������� �$����� �������"

• ������� ���������� �����&����������" � �������� ������� ������� ���� "

• ������� ��������� ������� ������ �$����� �������"

2. P������ ����������)• ������ ��������� ������� ������ �$����� �������"

• ������� ��������� �$����� �������"

• ������ ���������� ������� � �����&���������� ������� ���� "

• ������� ���������� ������� ���� �

Page 244: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� ������� ��� �� �uchowych 245

������� ���������� �����&�������$� ������� �������� ����������� � �y-�������� � �� �������� ��� ������� ������ ������� ��������� ������ �$���+

�� �������" � ������ ���������� ��������� ���������� �������� � odwrot-�� ���� ������ � ��������� ������������� �������� ��� ��������� �� ��

zasady.,����&�������� ������������ �� ���� �$�������� ����� ������� � �������

�� � � ���� �$�������� ������������ � ������������� � ������� ���� �����" ���

���� ���� ��� ������ �������� ������ ���� ��� ���$������ ��� ������

������ �����������

������� ���������� �� ������� ���� ��������� �� ����� ���������� �������

������ - � ������� ���� ����� - ������ ��������� ������� ������� �� ����-����� ������� ���������� ��� ������� - � ������� ���� ����� ������ �������

�����z��� �� ������ ������� ������������

�� ����� �������� � ������������" ����������� �� ������������ ������� ���a-�$� ����������" ������ ��������� " ����� ���������" ��� ��� ����������� ���� ��o-����� �����

� ����� ����������� ���������� �������� ���������$� �������� ��� ��� ���y-����� � ���������� � ���&�� �������� �� � ���&�� ����$�� � ������������� ��y-������ �������� ��� ���������� �� ����� ����� ��������" �� ��������� �y-��������� �� ��������� ��������� � � ��������� ����� �����������

#��������� � ������ ������� ������ ������� � ������ ������������ �u-���� ������� ������

������������� ���� ����������RUCHOWYCH

��������� ��������� ����� ���� � �� ���� ���� ��������� � ������� � ���a-����� ���� ���� �" ��$���� �������� ��� ����������� � ������� ��$ �����������

�� ��������� ������ ����������

� ������� ����������� ��������� ������������ ������ ����� ������ � �$�-���� ������� ����� ��������� ��� ���������� ������� ������ ����� ���� ���

����������� ��������� � ������ � ����$� '���� �" �����(�

Kiedy polecenie jest proste i ��������� ����������" ������ � ���$�����

���� ��������� ���� �" ������� � ��������� ������ ��� � �������� �������������

� ������� ������ ������ ��������� ������ ��$�� ��� ���� " �� ���$��� �y-�� ��� �������� ���������" �� � ������� ��� �������� ������� ���� � ��� �����

���������� �� �� ��� ������ ������������

.����� ������� ��� �������� ������� ���� � ����� �������� �� �����������" o-������ �� ������ ������������ � ���������� �� ���������� � ������� ���ó-������ �������� ���� ����������" ����� ������� ��� �������� ����� � ��� ����

������" ������� ���������� ������" ������������ �� ����������� ��� �����" �o-

Page 245: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �246

�������� ��� ���$�� ��������� ��������" ������� �� �� ���� ����� ��������

������������ ���� ��� ��� ������������ ������������

�� ��������� �������� ��������� ������ ��� &��� �������� � ��������� ���a-�� ��� � ������������ ��������� ��������� ������������" ��$�� ����� ���������

������ ���� ������������������ ���

����������� ��������� ������������ ������� ����������� ����� ����� �y-�������$�" ���������$� � ��������$�� /�������� ���������� � ���� � �� �������a-�� �� �������� �� �� ����� ���������� � ������� � ��������� ���� ���� � ��

zdalnie przez sterowanie z tej dyspozycji.0������� ��� ��������� ��������� ���� � �� ��&��������� ���������� � �����y-

� � ��������� ���� � �������� ��������� ������������ � ������ ����� ����dkach:• ���������� ������������ �����"

• ���������� ��� �������� ���� �"

• � ����� ����������� ������ ������� � ���� �����$����� ��������� ����� ��a-snych stacji.

/�������� ���������� ���� � ���������� ����������" � �� ������)

• ��������� ������������ ������ ����� ���������� ����� $�+����� ������� ��

�������� �� ��� ������� �������� ��� ������ ����� �����nnych,• ��������� ������������ �� ������������ � ������� ����� � kV wykonywanych�� ����� ����$� �������� � ������� ����������� �������� ����������

lub jego braku (nie dotyczy to zamykania i otwierania uziemników sta����("• ��������� ������������ ������������ � ���������� ����� ���������jnych,• ���������� �������� �����������

���������� ��������� ������ �������� ����������

1��������� � ��� ������� �������� ���������� ���� ��������� � ����������

��������$� ������� ���� ��� ����� ����� �� �������� ����������� ��� ��� ���o-����� ���������� ���������� ���� � ��������� ��������� � ��$����� � �������o-��� � ������� ������������ ���� ������ ��� ���������� ���� ������������

��� ��� ����� 2���������� ���� ���������� ���������� ���������� �� �������-���� ��������� ������� ������ ����������� ������� ��� ������� � ��� ���

uziemienia.3���� ��������� ��������� ���� � � ����������� �������� ������ � ������

�� ��������� ������ ���� � �������� ����� ��������� ������������ ��������e-mu ruch stacji.

/�������� ���������� ���� � ����������)

• zdalnie z nastawni,• zdalnie z dyspozycji,• zdalnie ze sterowników umieszczonych w nastawni lub w kioskach na panelach

sterowniczych,

Page 246: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� ������� ��� �� �uchowych 247

• � ���&�� �������� ��� ����������"

• � ���&�� ����$� �������$�"

• dla rozdzielni SN zdalnie z dyspozycji z systemu sterowania i nadzoru lub lokal-nie ze sterowników na rozdzielnicach.

������� ���� '��������� �����&���������( ������� ��� ����������� ���n-����� ������������ �� ����� ����$� ��������" ���������� � odziemiania za����� ��������$�" ���������� � ��� ������� �������� ���������� - ���������

� ���� ��� � �� ������� ������������� ���� � ���� ��� �����������" �� ��$����

����������� �� ����� ������������ 1������ ��� �$����� ���������� ���������a-�� � ����$� �� ��������� �������� '�����( ���������� ����������� �����-czenia.

����� ����������� ��������� ������ ����������� ����� ����������� �� � ��e-rownikach i kwitownikach (nie dotyczy to systemów sterowania i nadzoru).

4��������� �������� ���������� ������ �������� ������������ ����������" �

�������� ���� ���������� � ���������� ���� ������� � ��� ��� �����������

���������� �$����� �������" ������� � �������������� ��������$� �������� 1a-�������� ���������� ���������� ������ ��� �������� � ��� ����� ��� ����� ��

���� ������������� � ���������� ������������� 1� ���� ���������� �� ��������

��������$� ������� ���� � �������� ����� �� �������� ��������� ������� �"

��$�� ������ �������� ��� ��������� �� �����������

.���������� ���� � ������������ �������� � ���������� ����������

�������� ��������� ��������� ���������� ������ �������� ����������

������� ��������� ������������ ������������ � ���� � ������� � �������o-���� �� ���������� ����������� ��������� ����� &�������� ����� �������� �����i-�$�" ������� ������� � �������� ���������� ��������� '����" �������" ����( � ��a-cji i w zdalnych systemach sterowania i nadzoru.

1� ����������� ������ ����� �������$� ����� ��� ������ ���)

• ��������� ���� � ��������� �� �������� ������"

• ��������� ������� ���� � ��������� ��� �������� ����������"

• ��������� ������� ���� � �������� ��� �������� ���������� � ���������

����������� � �� �������� ����������"

• ��������� ������� ���� � ��������� ��� �������� ����������"

• ��������� ������� ���� � �������� ��� �������� ���������� � ���������

uziemnikach po obu jego stronach,• �������� ���� � �������� ��� ��������� ������������ � ���������� ��� ���o-

nach,• �������� ���� � ��������� ������ '����� ������ ���������("

• � ���� ��� ��������������������� � �������� � ���$ ��� �������� ����

��������� ��������� ������� ���� � ��������� �� �������� ��� �a-�������� ���������� � ���������� ������ ���������� ��������" ���� �����

�� �������� �� ��� �������� ���� ���� ��� �������� - � �����������

�����z������ �� �� ������$� ���� � ���������� �������������

Page 247: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

�������� �248

������� �������� �������PODCZAS WYDAWA��������������� ���

I PRZYJMOWANIA MELDUNKÓW O ICH WYKONANIU

������� ��������� ������ ��������� � ��� ������� �������$� � ��� ���o-����� ������� � ������ ��� ������)

• ��� ������ �������� ����$� ����������" �����������)

- � � � � � � � "

- � � � � � � � "

• ��� ������ �������� ���� ����������" ��������� �������)

- � � � � � � "

- � � � � � � � "

• ��� ���������� ����������)

- � � � � � � "

- � � � "

• dla bezpieczników:- � � � "

- � � � � � "

• ��� ����������� ������������� ��� ���������� �������� '����������( �����z-ników:– ������� ����� ������������ '������������" ������������( �� ��������

p r ó b a,– ������ ����� ������������ '������������" ������������( �� ��������

p r a c a,• dla automatyki SPZ, SZR:- � � � � � � � � "

- � � � � � � � � �

��������� ������� ������ � �������" � &����� ������� " �����������

� ���������� " ���&���������� ��������� ���� �� ��� �������� ������� �������

���� ��������" ����� �� � � ��������� ������ ���� � ������ ������ ��� ����

otrzymania polecenia ruchowego, nazwisko dyspozytora i ewentualnie symbol jed-������ ���������� �� � 1���� �������� � ��� �� ����� � ���� ����� �������� �u-����� ������ � ��������� ������ �������� ������� � �������� � ��� ���o-����� ������ � �� ��������� �� ������� ������������ �� ��&����� � ����

��������� ���� �������������

��������� �� ��������� ��������� ������������ ������ ���� ����� ��� �� �-�� � ���$ ��������� '��������( �� �� ����� �����$� ���������� � ����� ��e-����������� ������������ �� ���� ��������� �������� ��� ����������� � ����a-������� ������ ��������� - ����� &���� � ��������� ���� ���� ��������� ����

���������� �� ����������� ����������

Page 248: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Literatura 249

LITERATURA

������� � ��������

[1] ��������� �� ��������� ��� ������ � ������� � ��������������. WNT, Warsza-wa 1998.

[2] Bujko J., Hejnowicz G.: ������������ ����������� ������ � �����������������

���� ������������ ������������� ������� �����

[3] ���� � ��� !���� "�� !�#$������ �� ���������� ����� � ����� ���� � �����z-nych� %&����� ���������� ������������ ������������� ������� '(()�

[4] Kahl T.: Sieci elektroenergetyczne. WNT, Warszawa 1984.[5] !�*����� "�� ������� � ������ � ��������������� ���� ������������ ������������

������ '(((�

[6] Kinsner K., Serwin A., +�#�������� �� ���������� "�� Sieci elektroenergetyczne. Wy-��������� ������������ ������������� ������� ���,�

[7] Knothe S.: ����� � �������������� ���������. WNT, Warszawa 1980.[8] Markiewicz H.: ������������ � � �������������. WNT, Warszawa 1999.[9] Markiewicz H.: Instalacje elektryczne. Wyd. 4. WNT, Warszawa 2002.

[10] Markiewicz H.: ������� � ��������������. WNT, Warszawa 2001.[11] Modern Power Station Practice. Third Edition, Pergamon Press, Oxford 1991.[12] Nartowski Z.: Stacje elektroenergetyczne 110-750 kV. WNT, Warszawa 1984.[13] Praca zbiorowa: ������� �������� � ������. Tom 2, 3. WNT, Warszawa 2005.[14] ����� �#������ -�� ����� �� .�#������� �� ������ ����� ���� � ������� � ��������e-

����� � �������� ������� � � � ������� �������� � ������� ���������� � ��������.Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z. o.o., Warszawa 2006.

[15] Praca zbiorowa pod red. S. Kujszczyka: Elektroenergetyczne sieci rozdzielcze. Tom 1, 2.Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2005.

[16] Praca zbiorowa pod red. S. Kujszczyka: ! �������������� ������ ��������. WNT,Warszawa 1997.

[17] Praca zbiorowa pod red. J. Szwedowskiego: ����� � �������������� � �������� ���y-������� – Poradnik. Tom 2. Elektroenergetyczne stacje i linie. WNT, Warszawa 1990.

NORMY, PRZEPISY

[18] PN-E-05115:2002. "���� ���� � �������������� ���� ���������� � �������� ���-szym od 1 kV.

[19] PN-EN 1838:2005. #����������� ������ ���� $ %����� ���� �������.[20] PN-EN 2665:2003. ������� � ������ ���� $ ���������� ������ �� ������ ���� a-

��� ������� ���������� ������ ����.[21] PN-EN 12464:2004. ������� � ������ ���� $ %����� ���� ������ ����.[22] PN-EN 13032:2005. ������� � ������ ���� $ ����� � ��������� ������ &��������z-

���� ��� � ���� ������ ��������.[23] PN-EN 50110:2005. !��� ������� ����� � ���������.[24] PN-EN 50341:2005. ! �������������� ���� ���������� ���� ���������� �o-

����� '( kV.

Page 249: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Literatura250

[25] PN-EN 50423:2005. ! �������������� ���� ���������� ���� ���������� �o-����� � kV do 45 � �������.

[26] PN-EN 60298:2000. )���� ���� ���� ���������� � �������� ���� ����� ��

�������� ������� � kV do 52 � �������.[27] PN-EN 60517:1999. )���� ���� �� ���� ����� � ��������� ���� ����� �� �a-

������ ��������� *+�( � � �����.[28] PN-EN 60529:2003. Stopnie ochrony zapewnianej przez obudowy (Kod IP).[29] PN-EN 60694:2001. ������������� ���, �� �������� ��� �� ����������������

������� ���� �� � ���������.[30] PN-EN 61330:2001. ������ ����&�������� ��&��������� ��������� �������� ��

������ ��������.[31] PN-EN 62271-200:2005. -��������������� ������� ���� �� � ��������� $

���. +//0 )���� ���� ���� ���������� � �������� ���� ����� �� �������� ���-�� ��� � kV do 52 � �������.

[32] PN-IEC 60466:2000. )���� ���� ���� ���������� � �������� �� �������� ��

�������� ��������� ����� ��� � kV do 38 � �������.

KATALOGI, INSTRUKCJE I INNE OPRACOWANIA

[33] 1 ��� �� ������������ ���� ���� �������� �������� ���� 23�. Elektromon���/-Eksport S.A., 2000.

[34] 1 ��� �� ������������ ���� ���� �������� �������� ���� )45�6�+. Elektromon-���/0��-��� +�"�� '(((�

[35] 1 ��� �� ������������ ���� ���� �������� �������� ���� )�6�+�. Elek���*�����/

-Eksport S.A., 2000.[36] 1 ��� �� ������������ ���� ���� �������� �������� ���� )�6�*. Elektro*�����/

-Eksport S.A., 2000.[37] 1 ��� �� ������������ ���� ���� �������� �������� ���� )�6+'. Elektro*�����/

-Eksport S.A., 2000.[38] 1 ��� �� ������������ ���� ���� �������� �������� ���� )�6+'7�. Elektromon-

���/0��-��� +�"�� '(((�

[39] 8%2�1��� )�������� � � ������ ! ���������������� -�������� 3�������� Kartainformacyjna. ABB T&D, Viale Pavia 2002.

[40] Dokumentacja Systemu WindEx – Informacje ogólne. Funkcje systemu. Elkomtech.12�� '(('�

[41] ETL 600 Uniwersalny terminal cyfrowy ETN. Karta informacyjna. ABB EnergetyczneSystemy Komunikacyjne, Warszawa 2006.

[42] "�������� ����� �������� � � ���������������� �������� ���� ����. PTPiREE,2001.

[43] "�������� ������� �� ���������� ������� �934"� ) � )4) :������ !������ '(((�

[44] "�������� ������� �934"� ) � ������ �� ���������� �������� 3�3� !���zko 2000.[45] "�������� ���� � ���� ������� ����� ���� ���� #������� � �� ��������� �

17/2003� 4����� 0��� ������� .������ 52��� .������ 52�� '((,�

[46] Instrukcja ruchu i eksploatacji stacji elektroenergetycznej KLG110/6 kV. O/ZG, Lubin 2003.[47] Kontenerowa stacja transformatorowa typu KKZ-24/630 (TKC-1000). Karta informa-

cyjna. 0������*�����/0��-��� +�"�� �����

Page 250: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Literatura 251

[48] Kontenerowe stacje transformatorowe. Katalog do projektowania� 4�60�����zczowa 2004.[49] Kontenerowe stacje transformatorowe typu KPW5-24/630 (IN10C-5), KPW7-24/630

(IN10C-7). Karta informacyjna. 0������*�����/0��-��� +�"�� �����

[50] Kompleksowy system zabezpieczania, sterowania i nadzoru stacji w ofercie ZEG-Energetyka Tychy. Referat. ZEG-Energetyka, Tychy 2002.

[51] MRw-bpp Typoszereg kontenerowych stacji transformatorowych w obudowie beto-����� � �������� ����� ���� ��������������� Karta informacyjna. ZPUE,����zczowa 2004.

[52] Ni������������ �� �������� ������ ����&����������� :��� ��&��������. ZPUE,���������� '(()�

[53] 3�������� �������� ������ � ������,� � ����������������� Karta informacyjna.ABB, Kraków 2002.

[54] �1�� 2%� "���������� �������� � � ������ �������������� �� �*/ kV - PASS MO.Karta informacyjna. ABB T&D, Viale Pavia 2001.

[55] �� � ����������� ���������� :��� ��&��������� 4�60� ���������� '(()�

[56] �)"3�� ������ ������� ������� 4+� ������ '((��

[57] Program pracy sieci elektroenergetycznej 110 kV oraz 6 kV. O/ZG, Lubin 2003.[58] ������ ����� ! ���������������� ;#�6#+/<. Wema, Warszawa 1987.[59] )���� ���� �������� �������� �������� ���� "3�� :��� ��&��������. Elektromon-

���/0��-��� +�"�� '((��

[60] )���� ���� �������� �������� ���� )45�6�+"� :��� ��&��������. Elektro*�����/

-Eksport S.A., 2002.[61] )���� ���� �������� �������� ���� )45�6�+� :��� ��&��������. Elektro*�����/

-Eksport S.A., 2002.[62] )���� ���� �������� �������� ���� )�6�+� :��� ��&��������. Elektromon���/

-Eksport S.A., 2002.[63] )���� ���� �������� �������� ���� )�6+'7�� :��� ��&��������. Elektro*�����/

-Eksport S.A., 2002.[64] )���� ���� �������� �������� ���� )�6+'�� :��� ��&��������. Elektro*�����/

-Eksport S.A., 2002.[65] )���� ���� �������� �������� ���� )��� :��� ��&��������. 0������*�����/0��-���

S.A., 2002.[66] Rozdzielnice nN energetyczno-dystrybucyjne. Katalog do projektowania� 4�60� ����z-

czowa 2002.[67] Rozdzielnice �3 ������� ������������ :��� �� �� ������������� 4�60� �������o-

wa 2005.[68] Rozdzielnice SN. Katalog do projektowania� 4�60� ���������� '(()�

[69] �������� ������� �������� ������ � ����������������. EnergiaPro Koncern Ener-getyczny.

[70] ����� +///� =������ �������� � �������������� "�������� �����������. Schnei-der Electric Polska, 1999.

[71] 3�������� �������� �, ������������� � � ������ ��/ kV. Karta informacyjna.SIEMENS, Warszawa 2002.

[72] Stacja Elektroenergetyczna 110/15 kV :���� ���� "����������� Karta informacyjna.SIEMENS, ZE Bydgoszcz S.A, Warszawa 2002.

Page 251: Stacje Elektroenergetyczne - Dołęga

Literatura252

[73] ������� ������ ����&��������� :��� �� �� ������������� 4�60�����zczowa 2004.[74] ������ ����&�������� ��� ��� ������������� �(6+/>/�' kV z transformatorem

o mocy 630 � 1 ������� �������� ���� STLmb. Karta informacyjna. Elektromon-���/0��-��� +�"� ������� 0������*����� 7$#���� 7$#��� '((��

[75] ������ ����&�������� ��� ��� ������������� � �������� ��������� ����

STLmb-3. Karta informacyjna. 0������*�����/0��-��� +�"� ������� 0������*����� 7u-blin, Lublin 2001.

[76] ������ ����&�������� ��� ��� ������������� � �������� ��������� ����

STLmb-5. Karta informacyjna. 0������*�����/0��-��� +�"� ������� 0������*����� 7u-blin, Lublin 2001.

[77] ������ ����&�������� ��� ��� ������������� � �������� ��������� ����

STLmb-6. Karta informacyjna. 0������*�����/0��-��� +�"� ������� 0������*����� 7u-blin, Lublin 2001.

[78] ������ ����&�������� ��� ��� ������������� � �������� ��������� ����

STLmb-8. Karta informacyjna. 0������*�����/0��-��� +�"� ������� 0������*����� 7u-blin, Lublin 2001.

[79] ������ ����&�������� ������������� SN/nn z transformatorem o mocy do 630 kVA ������� ����� �?��6�� :��� ��&��������. 0������*�����/0��-��� +�"� �������

0������*����� 7$#���� 7$#��� '((��

[80] ������ ����&�������� ������������� SN/nn z transformatorem o mocy do 630 kVA ������� ����� �?��6+� :��� ��&��������. 0������*�����/0��-��� +�"� �������

0������*����� 7$#���� 7$#��� '((��

[81] SYNDIS – System nadzoru, doradztwa i sterowania� ��������� ������ ���8�

[82] SYNDIS – System nadzoru, doradztwa i sterowania. Koncentrator zabezpie���SO-55XX� ��������� ������ �����

[83] ������ ��&����� ���������� ����������� �����,�� ���������� ��������� � ���u-nikacji CZIP. Skrócona karta informacyjna. 3��-�� 4����� ������ 4������ 52�� '(()�

[84] System CZIP. Karta informacyjna. 3��-�� 4����� ������ 4������ 52�� '((,�

[85] ������ ���������� � ��������� �2"�� %������ ��&����� ������ ���������� ���z-����������� ���� -3 8#1#6)�� "�������� �������. ZEG-Energetyka, Tychy 2005.

[86] System EX� ��������#������� ��������� �����-$ ��������� � !�/07!% 09� 12��

1988.[87] System SYNDIS RV – Dokumentacja operatorska� :���; �� '� ,� ��������� ������

2000.[88] System WindEx. Dokumentacja ruchowa. 0���*����� 12�� '(('�

[89] ����,���� ������������� ��������� ������ :�-. O/ZG Lubin 2003.[90] Typowe stacje uproszczone 110 kV/15 kV typu KSU-1, KSU-3. Dokumentacja komplek-

sowa. Energoprojekt, Kraków 1975.[91] -������ �� ������������ ����� �� ���������� � ������ � ������� �������

DETEC-851� <"+0� ������� ���,�

STRONY www

[92] www.elkomtech.com.pl[93] www.relpol.com.pl[94] www.zeg-energetyka.com.pl