Spis treści - Zamek Królewski w Warszawie · 2019-08-21 · nych przez wiele lat wojen, których kulminacją był okres potopu szwedz - kiego. W rzeczywistości kontakty między

1| ROK WAZOWSKI

2019–2021

ofertaedukacyjna

zamku królewskiego w warszawie – muzeum

dla uniwersytetów

trzeciego wieku

ROK WAZOWSKI |2

INFORMACJE OGÓLNE ................................................................................ 4

WZÓR FORMULARZA ................................................................................... 5

I. ZAJĘCIA DLA SŁUCHACZY UNIWERSYTETÓW TRZECIEGO WIEKU DOTYCZĄCE ROKU WAZOWSKIEGO

1. Szwedzi w Warszawie. Związki polsko-szwedzkie na przestrzeni wieków ............................................................................................................ 7

2. Na zygmuntowskim dworze – Zygmunt III i jego bliscy ......................... 73. Od hiszpańskiej kryzy do „bezwstydnych” dekoltów – moda

w czasach Wazów .......................................................................................... 84. Kraj skrzydlatych jeźdźców, czyli o husarii – najsłynniejszej formacji

wojskowej w dawnej Rzeczypospolitej ....................................................... 85. Piotr Skarga – monodram na podstawie Kazań sejmowych .................... 9

II. WYKŁADY DLA SŁUCHACZY UNIWERSYTETÓW TRZECIEGO WIEKU

1. Z dziejów Zamku Królewskiego w Warszawie ........................................112. Tu także inni godni naszej pamięci… – sławne postaci

z zamkowych komnat i obrazów ...............................................................123. Motywy antyczne ........................................................................................134. Dawni mistrzowie w Zamku Królewskim w Warszawie ........................145. W poszukiwaniu prawdy o człowieku – malarze

w Zamku Królewskim.................................................................................156. Zamek Królewski na kartach historii – aspekt konserwatorski ............167. Ciekawość świata, czyli Zamek Królewski w Warszawie oczami

przyrodników i historyków kultury ..........................................................188. Tajemnice dawnych mistrzów ..................................................................199. Z Janem Matejką po dziejach Polski .........................................................2010. Dzieje Rzeczypospolitej Obojga Narodów ...............................................2011. Poczet królów Polski ...................................................................................2112. Poczet królowych Polski .............................................................................2213. Poczet królowych europejskich .................................................................23

Spis treści

3| ROK WAZOWSKI

14. Poczet królów europejskich .......................................................................2415. Gabinet Monarchów Europejskich XVIII wieku .....................................2616. Wielcy wodzowie ..........................................................................................2717. Niezwykłe kobiety .......................................................................................2718. Życie codzienne w dawnych wiekach .......................................................2819. Przed wojną to było lepiej – czyli o dwudziestoleciu

międzywojennym ........................................................................................3020. Rzeczpospolita sarmacka ...........................................................................3021. Kultura stroju ...............................................................................................3122. Eleganckie dodatki, zbędne przedmioty, czyli bez czego kobieta

nie może się obejść ......................................................................................3223. Sekrety królewskiej kuchni ........................................................................3324. Codzienne rzeczy – niecodzienne historie ..............................................3425. Światłem malowane, na kliszy utrwalone ................................................3526. Muzealny gabinet osobliwości ...................................................................3627. Kolekcje świata ............................................................................................3728. Dzieje orderów i odznaczeń w Polsce i Europie ......................................3829. Style ...............................................................................................................3930. Najpiękniejsze miasta .................................................................................3931. Niezwykłe miejsca z czterech stron świata ..............................................4032. Ex luto Marienburg. Architektoniczne oblicza Europy ...........................4233. Zamki i pałace ..............................................................................................4234. Prawie wszystko o Zamku Królewskim w Warszawie ............................4335. Krok po kroku… Spacerkiem przez dzieje Warszawy ............................4436. Wielcy twórcy ..............................................................................................4437. Siedem cudów świata starożytnego ...........................................................4638. Kultura i świadomość europejska .............................................................4639. Religie czterech stron świata ......................................................................4740. Świat islamu .................................................................................................4841. Wielkie kultury Europy ..............................................................................4942. Tajemnicze ludy, niezwykłe narody ..........................................................51

III. WYKŁADY Z AKTOREM DLA SŁUCHACZY UNIWERSYTETÓW TRZECIEGO WIEKU ......................................52

ROK WAZOWSKI |4

Serdecznie zapraszamy słuchaczy Uniwersytetów Trzeciego Wieku na cykle wykładów, które stanowią ciekawą, przystępną w formie i bogatą poznawczo propozycję edukacyjną. Wiele z zaproponowanych tematów inspirowanych jest elementami wnętrz zamkowych i eksponowanymi tutaj dziełami sztuki. Wykłady prowadzi zespół pracowników Zamku z wieloletnim doświadczeniem w popularyzowaniu sztuki i historii.

Wykłady trwają 60–90 min.

Opłata za wykład wynosi:r 200 zł od grupy do 30 osób,r 250 zł od grupy od 31 do 100 osób,r 300 zł od grupy od 101 do 200 osób.

Spotkanie dla grupy do 30 osób może być wzbogacone zwiedzaniem tematycznym części ekspozycji, gdy ma to uzasadnienie w treści wy-kładu (do ustalenia z osobą prowadzącą zajęcia).

W wypadku grup powyżej 30 osób z wykładem NIE ŁĄCZY SIĘ ZWIEDZANIE EKSPOZYCJI.

Zapraszamy również na wykłady z aktorem. Koszt zajęć wynosi 300 zł.

SPOSÓB REZERWACJI WYKŁADÓW

W załączonym do informatora formularzu (s. 5) prosimy podać nazwę wybranego przez Państwa cyklu wykładów lub tytuły konkretnych wy-kładów z zaznaczeniem cyklu, z którego pochodzą. Zgłoszenia należy wysłać pocztą tradycyjną lub e-mailem na adres zamieszczony poniżej.

Zamówienia będą realizowane w miarę wolnych terminów i dostępności sal.

ZGŁOSZENIA NA WYKŁADY prosimy kierować na adres:

Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum, pl. Zamkowy 4, 00-277 Warszawa, tel. 22 35 55 591, e-mail: [email protected]

Informacja Zamkowa: tel. 22 35 55 170

INFORMACJE OGÓLNE

5| ROK WAZOWSKI

FORMULARZ ZGŁOSZENIA WYKŁADU*

Pieczęć uniwersytetu

Warszawa, dnia .....................................

Nazwa instytyucji ..........................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

Adres, telefon .................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

Grupa ............................................. Liczba osób ......................................................................

Temat wykładu/seminarium ........................................................................................................

..........................................................................................................................................................

Nazwisko osoby odpowiedzialnej ...............................................................................................

Tel. kontaktowy .............................................................................................................................

Adres e-mail: .................................................................................................................................

Przyjmuję warunki podane w informatorze. Brak informacji o rezygnacji z zajęć lub nie-zgłoszenie się grupy pomimo pisemnego potwierdzenia terminu spowoduje obciążenie uniwersytetu kosztami poniesionymi przez Zamek.

………………………………..Podpis kierownika placówki

* Formularz można powielać według potrzeb.

ROK WAZOWSKI |6

zajęcia dla słuchaczy utw dotyczące roku wazowskiego

7| ROK WAZOWSKI

1. szwedzi w warszawie. związki polsko-szwedzkie na przestrzeni wieków

Stosunki polsko-szwedzkie postrzegane są głównie przez pryzmat toczo-nych przez wiele lat wojen, których kulminacją był okres potopu szwedz-kiego. W rzeczywistości kontakty między naszymi państwami są znacz-nie bardziej rozległe i sięgają czasów wczesnego średniowiecza. Wystar-czy wspomnieć, że aż trzech władców Polski oficjalnie nosiło tytuł króla Szwecji, a relacje trwały aż po schyłek I Rzeczypospolitej.

2. na zygmuntowskim dworze – zygmunt III i jego bliscy

Jak wyglądał dzień króla? Jak był zorganizowany jego dwór? Jak król przyj-mował gości? Jak wypełniał swoje obowiązki i jak spędzał czas wolny? Wy-kład koncentruje się wokół życia codziennego w Zamku czasów baroku.

ROK WAZOWSKI |8

3. od hiszpańskiej kryzy do „bezwstydnych” dekoltów – moda w czasach wazów

Na tronie polskim Wazowie zasiadali przez blisko 80 lat. Przez ten czas moda zmieniała się wielokrotnie. Wielkie ozdobne kryzy zostały zastą-pione koronkowymi kołnierzami, a damy wreszcie odsłoniły dekolty. Zygmunt III preferował strój hiszpański, Władysław IV czasami zakładał żupan, Jan Kazimierz pokazywał się w stroju francuskim. Ludwika Maria natomiast zaskoczyła magnatki swoimi „bezwstydnymi” sukniami. Wy-kład przybliży różne oblicza barokowej mody w Rzeczypospolitej Wazów.

4. kraj skrzydlatych jeźdźców, czyli o husarii – najsłynniejszej formacji wojskowej w dawnej rzeczypospolitej

Szlacheckie elitarne wojsko, legendarna husaria – skąd wywodzi się ta for-macja, jakie miała wyposażenie poza słynnymi skrzydłami, jak była formo-wana i dowodzona? Wykład przybliży historię triumfów i kryzysów husarii oraz najsłynniejszych bitew, w których odegrała decydującą rolę.

9| ROK WAZOWSKI

5. piotr skarga – monodram na podstawie kazań sejmowych

Piotr Skarga, legendarny jezuita z czasów Zygmunta III, jest symbolem zarówno patriotycznej wrażliwości, jak i mocy mówionego słowa. Mono-dram złożony z najcelniejszych fragmentów kazań jezuity przybliża nam problemy polityczne i moralne dawnej Rzeczypospolitej. Przy dokład-nym oglądzie okazuje się jednak, że poruszane zagadnienia są nadal ak-tualne. Spektakl poprzedzony jest wykładem dotyczącym obrazu Jana Matejki Kazanie Skargi.

WYKŁADY DLA SŁUCHACZY UNIWERSYTETÓW TRZECIEGO WIEKU |10

wykładydla słuchaczy uniwersytetów trzeciego wieku

11| WYKŁADY DLA SŁUCHACZY UNIWERSYTETÓW TRZECIEGO WIEKU

1. z dziejów zamku królewskiego w warszawieProwadzenie: kustosze Daniel Artymowski, Anna Czekaj, Sławomir Szczocki

Dzieje Zamku Królewskiego w Warszawie, jednego z najważniejszych za-bytków w Polsce, są niezwykle ciekawe. Rozgrywały się tu wydarzenia ważne dla całego kraju. Spotkanie z historią Zamku jest więc spotkaniem z historią Polski, a także Europy.

TEMATY1. Skromne wielkiego początki. Zamek i Warszawa Piastów2. Z duchem Barbary Radziwiłłówny w tle. Zamek Jagiellonów3. Wielka rozbudowa. Zamek Wazów4. Między Zamkiem a pałacem. Epoka saska5. Czasy obiadów czwartkowych. Zamek Stanisława Augusta6. Zamek czasów niewoli. Wiek XIX7. U pana prezydenta. Zamek międzywojenny8. Jak Feniks z popiołów. Zagłada i odbudowa Zamku


2. tu także inni godni naszej pamięci… – sławne postaci z zamkowych komnat i obrazówProwadzenie: kustosz Daniel Artymowski

Wnętrza Zamku są bogato wyposażone w portrety, które kryją w sobie cie-kawą historię osób na nich przedstawionych. Interesujące są też dzieje ich twórców i innych postaci, które zaludniały niegdyś komnaty zamkowe.

TEMATY1. Polski Horacy – Maciej Kazimierz Sarbiewski2. Nieznośny pan Wolter, czyli o oświeceniu3. Poeta w biskupich fioletach – Ignacy Krasicki4. „My z Bożej łaski…” – król Stanisław August5. Wstrzemięźliwość Scypiona, czyli o Rzymianach6. Wstrzymał Słońce… – Mikołaj Kopernik7. Królowa Bona8. Car wielkiej nadziei – Aleksander I


3. motywy antyczneProwadzenie: kustosz Daniel Artymowski

Próba przybliżenia słuchaczom wpływu antyku – kultury Grecji i Rzy-mu – na wiek XVIII i pośrednio na nasze czasy. Wiek XVIII, a szcze-gólnie okres panowania króla Stanisława Augusta, jest w Warszawie do-brze reprezentowany chociażby poprzez wnętrza Zamku Królewskiego i Łazienek Królewskich. Podczas zajęć nawiązywać będziemy także do innych rezydencji polskich (takich jak Łańcut, Wilanów) i do przykładów analogicznych poza granicami naszego kraju. Był to bowiem czas, kiedy – przynajmniej w dziedzinie kultury – Europa mówiła jednym głosem…

TEMATY1. Wstrzemięźliwość Scypiona, czyli jak Plutarch z Cheronei uczył hi-

storii Europę2. Chwała Aleksandra… – czyli Aleksander Wielki jako wzór do naśla-

dowania3. Winckelmann polski, czyli o umiłowaniu antyku w XVIII w.4. Telemach między Homerem a Fenelonem, czyli starożytność prze-

tworzona5. Wergiliusz, Owidiusz, Horacy, czyli poezja rzymska we wnętrzach

stanisławowskich6. W czym mieszać, a w czym pić? Naczynia starożytnych Greków7. Sprawiedliwość i pokój, czyli bogowie starożytni w repertuarze symboli8. Wszystkie drogi prowadzą do Rzymu, czyli co by nam namalował

Canaletto, gdyby nie malował Warszawy9. Gajusz Juliusz Cezar, czyli o końcu republiki10. Oktawian August, czyli powrót złotego wieku11. Kaligula, Neron, Domicjan, czyli czarne owce12. Pieniądze nie śmierdzą, czyli o Wespazjanie i Tytusie13. Wojna i pokój, czyli o Trajanie i Hadrianie14. Filozof i jego syn, czyli o Marku Aureliuszu i Kommodusie15. Septymiusz Sewer i jego następcy, czyli zmierzch bogów16. Z prądem czy pod prąd, czyli o Konstantynie Wielkim i Julianie Apostacie


4. dawni mistrzowie w zamku królewskim w warszawieProwadzenie: kustosz Maria Zawartko-Laskowska

Spotkania o charakterze wykładów, bogato ilustrowane slajdami, połączo-ne ze zwiedzaniem wybranych fragmentów ekspozycji zamkowej związa-nej z tematem.

TEMATY1. Rembrandt – malarz, rysownik i grafik w jednej osobie2. Mistrz Canaletto i jego warszawskie obrazy3. Marcello Bacciarelli – nadworny malarz króla Stanisława Augusta4. Królewskie arrasy Zygmunta Augusta5. Dar prof. Karoliny Lanckorońskiej dla Zamku Królewskiego na Wa-

welu i w Warszawie – dzieje i oblicze kolekcji6. Biblioteka Stanisławowska – o znaczeniu i historii kolekcji królew-

skich7. Kobierce wschodnie z kolekcji Teresy Sahakian8. Szlakiem zegarów po salach Zamku Królewskiego


DODATKOWO:9. Leonardo da Vinci – tajniki warsztatu mistrza10. Caravaggio i caravaggionizm – o burzliwym życiu, twórczości i warsz-

tacie pracy fascynującego malarza baroku oraz jego wpływie na innych artystów

5. w poszukiwaniu prawdy o człowieku – malarze w zamku królewskimProwadzenie: kustosz Agnieszka Lichacz

Na obrazach w Zamku Królewskim możemy zobaczyć wiele postaci. Są to królowie, bóstwa, damy, dostojnicy, ale też zwykłe osoby. Choć na-malowane 100, 200, 300 lat temu, wciąż wzbudzają zaciekawienie – kim byli, co czuli, jakie mieli poglądy, jak żyli. Czasami na takie pytania moż-na odpowiedzieć, bo zachowały się pamiętniki, listy i inne dokumenty. Jednak często nawet nie wiemy, jak portretowani mieli na imię. W ta-kim wypadku pozostaje nam podziwiać kunszt malarza i doszukiwać się prawdy o człowieku ukrytej w pociągnięciach pędzla. Grupy do 30 osób będą miały możliwość zobaczenia omawianych obrazów na ekspozycji.


TEMATY1. Zwierciadło duszy – portrety Rembrandta2. Kobiety i mężczyźni w malarstwie Marcella Bacciarellego3. Na ulicach Warszawy. Weduty Bernarda Bellotta zw. Canalettem4. Narodziny koloru. O malarstwie pastelowym nadwornego malarza

królów polskich Ludwika Marteau5. Zwiewne pejzaże w akwarelach Zygmunta Vogla6. Portrety, historia i Matejko7. Złudzenie rzeczywistości – Cornelis Gysbrechts i martwe natury8. Empirowe elegantki, poważni panowie – portrety Józefa Grassiego9. Élisabeth-Louise Vigée Le Brun – najsłynniejsza malarka XVIII w.

6. zamek królewski na kartach historii – aspekt konserwatorskiProwadzenie: kustosz Maria Zawartko-Laskowska

Wykłady dotyczące prac konserwatorskich i rekonstrukcyjnych w Zamku Królewskim, Arkadach Kubickiego, ogrodach i pałacu Pod Blachą. Połą-czone są ze zwiedzaniem wybranych fragmentów ekspozycji związanej z tematem.


TEMATY1. Od grodu książęcego do siedziby królewskiej – dzieje Zamku Kró-

lewskiego w Warszawie od XIV do XVIII w.2. Choć mury runęły, w pamięci wciąż trwał, czyli o zburzeniu i od-

budowie Zamku Królewskiego w Warszawie3. Pałac Pod Blachą – jego historia i sławni mieszkańcy. Apartament

księcia Józefa Poniatowskiego4. Ogrody zamkowe – ich historia, znaczenie i obecny kształt5. „Gościniec albo opisanie Warszawy” – wizualna wędrówka po Zam-

ku i Warszawie z przewodnikiem napisanym w czasach wazowskich przez królewskiego muzyka i architekta Adama Jarzębskiego

6. Konserwatorskim szlakiem po Zamku, cz. I – malarstwo sztalugowe7. Konserwatorskim szlakiem po Zamku, cz. II – malarstwo ścienne8. Konserwatorskim szlakiem po Zamku, cz. III – granit, marmur, stiuk 9. Konserwatorskim szlakiem po Zamku, cz. IV – obiekty z metalu

(ze złota, srebra, z brązu, cyny) 10. Konserwatorskim szlakiem po Zamku, cz. V – obiekty z drewna

i techniki pozłotnicze 11. Konserwatorskim szlakiem po Zamku, cz. VI – tapiserie, ceramika,

szkło, papier


7. ciekawość świata, czyli zamek królewski w warszawie oczami przyrodników i historyków kultury Prowadzenie: kustosz Maria Zawartko-Laskowska

Zagadnienia o charakterze interdyscyplinarnym, polecane szczególnie osobom zainteresowanym niekonwencjonalnymi połączeniami różnych dziedzin wiedzy. Wykłady bogato ilustrowane slajdami, połączone ze zwiedzaniem wybranych fragmentów ekspozycji zamkowej związanej z tematem.

TEMATY1. Botanicznym szlakiem po ekspozycji – motywy roślinne i ich symbo-

lika we wnętrzach Zamku Królewskiego2. Różne oblicza martwych natur – osobliwości przyrodnicze czy odręb-

ny gatunek w malarstwie pełen symbolicznych znaczeń3. Ci, których myśl sięgała gwiazd… – Mikołaj Kopernik, Jan Heweliusz

i Marcin Poczobutt-Odlanicki – astronomowie z Sali Rycerskiej Zamku Królewskiego w Warszawie


4. Życie naukowe i artystyczne na dworze królów z dynastii Wazów5. Stanisław Leszczyński, król Polski, książę Lotaryngii i ojciec królowej Fran-

cji – znaczenie rodu Leszczyńskich w kulturze ówczesnej Polski i Francji6. Zainteresowania naukowe i mecenat Stanisława Augusta, ostatniego

króla Polski7. Szaleństwo balonowe, czyli o pasjach aeronautycznych w czasach sta-

nisławowskich8. Od kunstkamer i gabinetów osobliwości do muzeów przyrodniczych

8. tajemnice dawnych mistrzów Prowadzenie: kustosz Maria Zawartko-Laskowska

Spotkania oprócz wykładu bogato ilustrowanego slajdami mogą mieć też część o charakterze pokazowo-warsztatowym. TEMATY1. Dawne techniki graficzne2. Od pełnej tajemnic alchemii do nauk przyrodniczych3. Oryginał czy falsyfikat, czyli o nowoczesnych metodach badawczych,

które mogą pomóc w konserwacji, ustalaniu warsztatu twórcy lub wieku obiektów


9. z janem matejką po dziejach polskiProwadzenie: kustosz Anna Czekaj

Świat przedstawiony na obrazach Jana Matejki fascynuje wielu Polaków. Dzięki realistycznej technice malarskiej mistrza Jana mamy złudzenie, że zaglądamy w głąb danej epoki, przyłapując historyczne postaci na gorą-cym uczynku. Czy jednak możemy tak bezgranicznie ufać artyście, któ-ry działał w określonych warunkach historycznych, pod presją zaborów, mając też prawo do własnej artystycznej wizji? Spróbujemy dociec, ile historycznej prawdy kryją obrazy Matejki.TEMATY1. Batory pod Pskowem – niedźwiedź pod stopami króla2. Rejtan – bohaterowie i zdrajcy3. Konstytucja 3 maja – majowa jutrzenka4. Cykl Dzieje cywilizacji w Polsce – Matejkowski podręcznik historii5. Jan III pod Wiedniem – Europie przypomnieć Polskę6. Stańczyk – trefniś, filozof, prorok?7. Kazanie Skargi – obudzić sumienie narodu8. Unia lubelska – uczcić rocznicę, okolicznościowa twórczość Jana Ma-

tejki

10. dzieje rzeczypospolitej obojga narodówProwadzenie: kustosze Anna Czekaj i Sławomir Szczocki

Okres I Rzeczypospolitej jest gloryfikowany jako czas największej potęgi kraju albo wtłaczany w ramy czarnej legendy rozpasania i warcholstwa polskiej szlachty. Z czego możemy być dumni, a co kładzie się cieniem na naszych dziejach? Podczas wykładów omówimy najważniejsze sfery życia społecznego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów.TEMATY1. Jak zostać królem w dawnej Rzeczypospolitej, czyli o wolnej elekcji2. W blasku korony. Insygnia i koronacje władców Polski


3. Rzeczpospolita Obojga Narodów. Dzieje unii Polski i Litwy4. Sejmujące Stany. Sejm Rzeczypospolitej Obojga Narodów5. Temida staropolska, czyli o sądach w dawnej Rzeczypospolitej6. Pod znakiem Marsa, czyli o wojsku w dawnej Polsce7. Witaj, majowa jutrzenko, czyli o Konstytucji 3 maja8. Królewski pocztylion, czyli historia staropolskiej poczty9. Z sakiewki i portfela, czyli pieniądz w dziejach Rzeczypospolitej10. Eskulap staropolski, czyli o medycynie i medykach11. „Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie”. Eduka-

cja w dawnej Rzeczypospolitej12. Z poselstwem do króla, czyli o dawnych posłach, poselstwach i cere-

moniale dyplomatycznym

11. poczet królów polskiProwadzenie: kustosze Anna Czekaj i Sławomir Szczocki

Pomazańcy boży, z bożej łaski – koronowani królowie polscy. Było ich 28, ale choć wszyscy otrzymali sakrę z rąk biskupa, tylko nieliczni zasłużyli na przychylną pamięć historii. Byli wśród nich śmiali wodzowie i kunk-tatorzy, świetni gospodarze i rozrzutni bawidamkowie, władcy stawiający na pierwszym miejscu dobro państwa i egoiści, którzy za wszelką cenę starali się utrzymać władzę. W popularny sposób przybliżymy sylwetki wybranych królów Polski, ukazując ich działalność na tle epoki, w której żyli.

TEMATY1. Ze Szczerbcem i w koronie, czyli o pierwszym z wielkich Bolesławów2. Król i biskup, czyli dziwne przypadki króla Bolesława Śmiałego3. Mały wielki król, czyli Władysław Łokietek i jego droga ku wielkości4. „…a zostawił murowaną”, czyli o Kazimierzu zwanym Wielkim5. Nie tylko Grunwald, czyli Władysław Jagiełło i jego czasy6. Ojciec królów, czyli Kazimierz Jagiellończyk – twórca potęgi domu

Jagiellonów


7. Zygmunt August, czyli alchemia panowania8. „Polak, Węgier, dwa bratanki”. Stefan Batory – siedmiogrodzki książę

na tronie polskim9. Szwedzki Jagiellon, czyli Zygmunt III na tronie polskim10. Polska wieku srebrnego, czyli czasy Władysława IV11. Król z potopu, czyli trudne panowanie Jana Kazimierza12. Wielki wódz skrzydlatych jeźdźców, czyli za króla Jana13. Dole i niedole króla Stanisława, czyli rzecz o Stanisławie Leszczyńskim14. Między Zamkiem a Łazienkami, czyli Stanisław August – ostatni król

Rzeczypospolitej

12. poczet królowych polskiProwadzenie: kustosze Anna Czekaj i Sławomir Szczocki

Królowe Polski – kobiety, żony, matki, politycy, święte… Postaci z krwi i ko-ści ukryte w cieniu mężów – królów. Potrafiły w znaczący sposób kształ-tować codzienność życia rodziny, dworu i państwa. Niektóre z nich wpisały się także w wielką historię polityczną naszego kraju. W popularny sposób przybliżymy sylwetki wybranych królowych, ukazując ich osobowość na tle epoki, w której żyły.


TEMATY1. Jadwiga Andegaweńska – kobieta, królowa, święta2. Ze smokiem w herbie – rzecz o królowej Bonie3. Barbara Radziwiłłówna – romantyczna miłość Zygmunta Augusta4. Anna – ostatnia z rodu Jagiellonów na tronie polskim5. Anna i Konstancja – habsburskie siostry, żony Zygmunta III6. Żona dwóch Wazów – Ludwika Maria, polityk we francuskiej sukni7. Eleonora Wiśniowiecka – lubiana żona nielubianego męża8. „Największe a jedyne duszy kochanie” – Marysieńka Sobieska

13. poczet królowych europejskichProwadzenie: kustosze Anna Czekaj i Sławomir Szczocki

Europejskie królowe – postacie nietuzinkowe, barwne, wybitnie zdolne, piękne i ambitne, z determinacją dążące do zdobycia i utrzymania wpły-wu na polityczne i obyczajowe życie swojej epoki. Przedstawimy szczęś-liwe i nieszczęśliwe dzieje kobiet, które odcisnęły piętno na historii wła-snych państw i całej Europy.

TEMATY1. Katarzyna II – wielka władczyni, namiętna kobieta2. Katarzyna Medycejska – Florentynka na tronie francuskim3. Eleonora Akwitańska – burzliwe życie królowej Francji i Anglii4. Izabela Kastylijska – katolicka królowa5. Elżbieta Łokietkówna – Polka na tronie Węgier6. Maryna Mniszchówna – samozwańcza caryca Rosji7. Elżbieta I Tudor – złoty wiek Anglii8. Maria Stuart – tragedia królowej Szkocji9. Krystyna Szwedzka – ostatnia latorośl rodu Wazów10. Maria Teresa – „cud domu Habsburgów”11. Maria Antonina – królowa, która lubiła ciastka12. Wiktoria Hanowerska – epoka królowej, królowa epoki13. Elżbieta Bawarska – cesarzowa Sissi


DODATKOWO:14. Kleopatra – legenda kobiecości15. Neferetiti – egipska piękność16. Roksolana – królowa z haremu

14. poczet królów europejskichProwadzenie: kustosze Anna Czekaj i Sławomir Szczocki

Wybitni władcy – mężowie stanu, myśliciele, wielcy dowódcy, ale często również – autokraci, cholerycy, dziwacy. Co decydowało o ich wielko-ści – cechy osobiste czy okoliczności historyczne? Spróbujemy poszukać odpowiedzi na pytanie, gdzie może tkwić sekret ich nietuzinkowych bio-grafii.

TEMATY1. Aleksander Wielki – Macedonia podbija świat2. Konstantyn Wielki – in hoc signo vinces3. Karol Wielki – „pierwszy król”4. Wilhelm Zdobywca – ostatni, który podbił Anglię5. Ludwik IX Święty – „król ziemskich królów”


6. Ludwik I Wielki – Węgry Andegawenów7. Maciej Korwin – błysk węgierskiego imperium8. Henryk VIII – róże i ciernie angielskiego renesansu9. Gustaw I Waza – legenda Szwedów10. Karol V Habsburg – monarchia bez granic11. Filip II Habsburg – arcykatolicki król Hiszpanii12. Ludwik XIV – Słońce Francji13. Piotr I – wielki reformator Rosji14. Fryderyk Wielki – artysta, filozof, mąż stanu15. Franciszek Józef – pierwszy urzędnik cesarstwaDODATKOWO:16. Ramzes II Wielki – biblijny faraon17. Juliusz Cezar – cesarz, który nie chciał być królem18. Herod I Wielki – król Judei z łaski Rzymu19. Czyngis-chan – twórca imperium mongolskiego20. Witold Wielki – niedoszły król Litwy


15. gabinet monarchów europejskich XVIII wiekuProwadzenie: kustosze Anna Czekaj i Sławomir Szczocki

Wiek XVIII był czasem oświeconych monarchów. Królowie europejscy aspirowali do miana filozofów, pisarzy, poetów czy aktorów. W rzeczy-wistości często bywali egocentrycznymi despotami. Właściwie niewiele wiemy o ich życiu i złożonych osobowościach, a z pewnością warto było-by poznać „kolegów po fachu” naszego króla Stanisława Augusta.

TEMATY1. Fryderyk Wielki – artysta, filozof, mąż stanu2. Krwawy tyran czy święty? Dramatyczne losy Ludwika XVI3. Katarzyna Wielka – despotyczna caryca i namiętna kobieta4. Józef II – cesarz reformator5. Gustaw III – król w teatrze władzy6. Pan na Watykanie i więzień swoich czasów – burzliwe dzieje Piusa VI7. Farmer George – Jerzy III, władca Wielkiej Brytanii8. Wojownik mimo woli – sułtan Abdülhamid I i jego czasy


16. wielcy wodzowieProwadzenie: kustosz Anna Czekaj

Wygrywali bitwy, ale przegrywali kampanie i na odwrót – przegrali więk-szość bitew, ale wygrywali całą wojnę, zyskiwali i tracili, stawiali na szali sławę i życie wielu ludzi. Co decydowało o ich sukcesach i co sprawia, że stali się nieśmiertelni? Cykl opowiada o słynnych dowódcach i czasach, w których przyszło im stawać do walki.

TEMATY1. Hannibal, czyli „cudowna broń” nie zawsze pomaga2. Hun Attyla – zdobywca Rzymu… prawie3. Saladyn – rycerz Orientu4. Shogun Tokugawa – lojalność samurajów5. Hernán Cortés – sława konkwistadora6. Eugeniusz Sabaudzki – żołnierz na salonach7. George Washington – ojciec narodu8. Horatio Nelson i Artur, książę Wellington – Brytyjczycy na szerokich

wodach konfliktów z Francją9. Napoleon Bonaparte – geniusz czy mitoman?10. Ferdynand Foch, czyli zapomniany marszałek Polski

17. niezwykłe kobietyProwadzenie: kustosz Anna Czekaj

Historia to domena mężczyzn, były jednak panie, które przebojem wdzie-rały się w męski świat nauki, polityki, sztuki czy nawet biznesu. Cykl przy-bliża sylwetki i niezwykłe dokonania kilku z tych niezwykłych kobiet.

TEMATY1. Cesarzowa Teofano2. Królowa Boudica3. Joanna d’Arc


4. Hildegarda z Bingen5. Maria Skłodowska-Curie6. Helena Modrzejewska7. Wirginia Wolff8. Maria Konopnicka9. Frida Kahlo10. Tamara Łempicka11. Zofia Stryjeńska12. Helena Rubinstein13. Coco Chanel14. Florence Nightingale15. Irena Sendlerowa

18. życie codzienne w dawnych wiekachProwadzenie: kustosz Anna Czekaj

Wielkie kampanie wojenne i wielka polityka wybitnych wodzów decydu-ją o losach świata, ale to, co jest najbliższe człowiekowi, to jego codzienne, zwykłe sprawy. Najczęściej to nas najbardziej ciekawi w historii naszych przodków.


TEMATY1. Życie codzienne w czasach biblijnych2. Życie codzienne w starożytnym Egipcie3. Życie codzienne w starożytnej Grecji 4. Życie codzienne w Cesarstwie Rzymskim5. Życie codzienne w średniowiecznym mieście6. Życie codzienne w średniowiecznych zakonach7. Życie codzienne w Warszawie czasów Jagiellonów i Wazów8. Życie codzienne magnatów w Rzeczypospolitej9. Życie codzienne w dworku szlacheckim epoki sarmatyzmu10. Życie codzienne w Warszawie i na Zamku okresu oświecenia11. Życie codzienne podróżujących po Europie w czasach nowożytnych12. Życie codzienne w Warszawie w okresie międzywojennym13. Zycie codzienne w okupowanej Warszawie


19. przed wojną to było lepiej – czyli o dwudziestoleciu międzywojennymProwadzenie: kustosz Anna Czekaj

Dwudziestolecie międzywojenne owiane jest sentymentem tęsknoty do czasów sprzed kataklizmu II wojny światowej, gdzie wszystko jawi się jako barwniejsze, bardziej stylowe, a życie wydaje się szczęśliwsze. Wykłady przedstawią blaski i cienie życia w odrodzonej Polsce.

TEMATY1. U pana prezydenta, czyli na Zamku w dwudziestoleciu międzywojennym2. „Wiadoma rzecz stolica…”, czyli życie codzienne w Warszawie okresu

międzywojennego3. Pióra, perły i jedwabie…, czyli o modzie w międzywojniu4. Na manewrach i na balu, czyli życie codzienne oficerów II Rzeczypo-

spolitej5. Hartuj się, czyli o sporcie w Polsce okresu międzywojennego6. „Miłość ci wszystko wybaczy…”, czyli gwiazdy i gwiazdeczki, aktorzy

i aktoreczki dwudziestolecia międzywojennego7. Czas wolny, czyli w co i gdzie się bawić po pracy8. Świat jest bliżej, czyli o podróżach w okresie międzywojennym9. Przedwojenne maniery, czyli savoir-vivre i bon ton10. Józef Piłsudski i kobiety jego życia

20. rzeczpospolita sarmackaProwadzenie: kustosz Anna Czekaj

Różne aspekty życia naszych sarmackich przodków są dla nas często nie-znane albo niezrozumiałe. Prześledzimy styl życia sarmaty, przyjrzymy się jego relacjom rodzinnym, obowiązkom społecznym i politycznym. Zobaczymy, co cenił i jakim namiętnościom się oddawał.


TEMATY1. O pojedynkach w dawnej Polsce2. O urzędach w dawnej Polsce3. O broni i koniach w dawnej Polsce4. O zdrowiu i medycynie w dawnej Polsce5. O jedzeniu w dawnej Polsce6. O wychowaniu i szkole w dawnej Polsce7. O kobiecie i rodzinie w dawnej Polsce8. O stroju i manierach w dawnej Polsce

21. kultura strojuProwadzenie: kustosz Agnieszka Lichacz

Cykl spotkań o strojach noszonych w Polsce w wybranych epokach hi-storycznych. Istotnym elementem narodowej historii, kultury i obycza-jowości jest właśnie strój. Jego podstawowa funkcja to ochrona ciała, ale sposób ubierania zdradza też wiele informacji o właścicielu – jego pozy-cji społecznej, zamożności, poglądach politycznych, wyznaniu i epoce, z której pochodzi. Dzięki obrazom znajdującym się w Zamku Królew-skim w Warszawie będziemy mogli zobaczyć, jak wyglądały i zmieniały się podstawowe części ubioru, dodatki, fryzury.

TEMATY1. Pantofelki, podwiązki, wstążki – elegancja w XVIII w. 2. W garderobie króla. Stroje w czasach Stanisława Augusta3. „Niech kontusza ni żupana nie zamienia w obcy strój” – o polskim

stroju narodowym4. Słucki, turecki czy ormiański – czar pasów kontuszowych4. Powiew renesansu. Jak ubierano się za czasów królowej Bony 5. „Złocistych materyj na zimę, a kitajek na lato” – stroje Wazów6. Od hiszpańskiej kryzy do „bezwstydnych” dekoltów – moda w XVII w.7. Rozważna i romantyczna – stroje w czasach księcia Józefa8. Szlafroczek z aksamitu, suknia z przodem dość wyciętym – roman-

tyczni mieszczanie, czyli biedermeier


9. Już szerzej być nie może – szaleństwo krynoliny. O strojach w XIX w.10. Chłopczyce i damy. Ostatnie elegantki dwudziestolecia międzywojen-

nego11. W zdrowym ciele zdrowy duch – historia stroju sportowego12. Za mundurem panny sznurem – o strojach wojskowych na przestrzeni

wieków13. Niech żyje bal – o sukniach, maskach i zwyczajach karnawałowych

w dawnej Polsce

22. eleganckie dodatki, zbędne przedmioty, czyli bez czego kobieta nie może się obejśćProwadzenie: kustosz Agnieszka Lichacz

Czy możemy obejść się bez torebki, perfum, pięknych butów? Oczywi-ście, że nie. Te eleganckie dodatki wiele mówią o nas, kobietach. W daw-nych czasach również mężczyźni nie mogli pokazać się publicznie bez takich rekwizytów, jak krawat, kapelusz czy wachlarz. Wykłady przybliżą nam historię tych zdawałoby się zbędnych drobiazgów.


TEMATY1. Zwiewne piękno, elegancki dodatek – historia wachlarza2. Torebka – symbol kobiecości zawsze pod ręką 3. Pachnidła, barwidła, pomady – kosmetyki od zarania dziejów4. Pot bogów, kadzidło, woda królowej węgierskiej – fascynująca histo-

ria perfum5. Guzik z pętelką – całkiem poważnie o guzikach6. „Pod starym kapeluszem kryje się często dobra głowa” – nakrycia

głowy na przestrzeni wieków7. To, co ukryte dla oka – jak to z tą bielizną było8. „Mogę być naga tak długo, jak będę miała na nogach odpowiednie

buty” (Anna Dello Russo) – historia obuwia9. Złota blask, diamentów czar – o królewskich klejnotach10. Mocz rysia, złoty rabuś, złoto północy – o bursztynie i bursztyniar-

stwie 11. Dla mężczyzn też co nieco – historia krawata, spodni i butów… na

obcasie

23. sekrety królewskiej kuchniProwadzenie: kustosz Agnieszka Lichacz

Polska kuchnia kształtowała się przez tysiąclecia. Na jej smak wpływa-ły warunki klimatyczne, bogactwo świata roślinnego i zwierzęcego, inne kultury i kraje, a także królowie i ich żony. Wykłady przybliżą słucha-czom zwyczaje związane z kuchnią, stołem i obyczajami.

TEMATY1. Królewska uczta u Wierzynka, kuchnia Piastów i Jagiellonów2. Królowa Bona i jej włoszczyzna3. Korzenie, sól, szafran – czego nie mogło zabraknąć na Wazowskim stole4. Kuchnia, stół i sarmackie obyczaje w Compendium ferculorum zebrane5. Obiady nie tylko uczone. Stanisławowskie obiady czwartkowe6. Od Wróbla do Oazy – anegdoty Franciszka Fiszera nie tylko o śledziku


7. Indyk z sosem, groch z bigosem – warszawskie gospody, winiarnie, kawiarnie, traktiernie

8. Kuchnia narodowa – czyli jaka?

24. codzienne rzeczy – niecodzienne historie Prowadzenie: kustosz Sławomir Szczocki

Czy wyobrażamy sobie życie bez pieniędzy, fotografii, zegarka czy też… toalety. Są to rzeczy tak oczywiste w naszym świecie, że praktycznie ich nie zauważamy. O ile pieniądz rządzi światem od przeszło 2500 lat to fotografia czy też nowoczesne publiczne toalety to wynalazek ostatnich 150 lat. Oczywiście wszystkie te udogodnienia miały swoich szacownych prekursorów, stąd też ich dzieje to niezwykle interesujące epizody historii cywilizacji, które zostaną przedstawione podczas cyklu wykładów.

TEMATY1. Pieniądze nie śmierdzą. Historia pieniądza2. Ludzie listy piszą… Historia listów i pocztówek


3. Ten zegar stary. Historia zegarów4. O łyżkę nie prosi, kto ją z sobą nosi. Historia sztućców 5. Jak na starej fotografii. Historia fotografii6. Z ostatniej chwili. Historia prasy7. Tam, gdzie król chodził piechotą. Historia higieny 8. Ponad góry, ponad chmury… Historia lotnictwa

25. światłem malowane, na kliszy utrwalone Prowadzenie: kustosz Agnieszka Lichacz

Nowe technologie początkowo interesują nielicznych. Równie nieliczni eksperymentują, aby zastosować je w życiu artystycznym, naukowym i codziennym. Gdy to się uda, nie ma już odwrotu. Jak lawina pojawiają się nowe, cudowne urządzenia i każdy chce z nich korzystać. Tak było z fotografią i filmem. Pierwsze, nieśmiałe próby uchwycenia obrazu za pomocą światła, utrwalanie na papierze, szkle czy kliszy doprowadziły do nowoczesnych technik cyfrowych rejestracji obrazu. Dziś telefon bez funkcji robienia zdjęć wydaje się nam przestarzały. Cyk wykładów o foto-grafii i filmie ukazuje początki tych wynalazków oraz wykorzystanie ich we współczesnym świecie.

TEMATY1. Od camera obscura do fotografii cyfrowej. Historia fotografii2. Kalotypia, ambrotypia, pannotypia i inne szlachetne techniki w fotografii 3. Brownie, Kodak czy telefon – najsłynniejsze aparaty fotograficzne,

które zmieniły nasze patrzenie4. Co pochłoną czas i ogień, ocaliła fotografia. Warszawa w starej foto-

grafii5. „Patrz oczyma, fotografuj sercem”. Słynni polscy fotografowie6. Fotografia – potężne medium. Zdjęcia, które wpłynęły na losy świata7. Czy pamiętasz stare nieme kino? Początki sztuki filmowej8. „Każdemu wolno kochać” – polskie kino przedwojenne


26. muzealny gabinet osobliwościProwadzenie: Konrad Bielecki

Mniej znane wydarzenia z historii kultury europejskiej XVI–XIX w. Pod-czas spotkań będziemy rozmawiać o rozwoju nauki i wiedzy, kulturze dworskiej oraz przygodach często zapomnianych postaci, które wpłynęły na losy Polski i świata.

TEMATY1. Słoń papieża, czyli najstarsze ogrody zoologiczne Europy2. Kolekcja wszelkiego piękna i osobliwości. O europejskich gabinetach

sztuki 3. Entraty i tryumfy. Ceremonie publiczne w XVI i XVII w.4. „Nie miało to chłopczysko (…) obyczajów ludzkich”. Osoby niepełno-

sprawne i ich losy na dworach polskich i europejskich5. „Z ojczyzny in exilium idąc i w okręt wsiadając…”. O Krzysztofie Arci-

szewskim, artylerzyście Władysława IV6. Dürer, Ionesco i Dalí – co ich łączy?7. Doniesienia z Polski i świata. O wczesnonowożytnych gazetach

europej skich


8. Ludzie, którzy zrozumieli naturę. O powstaniu nowożytnego przyrodo znawstwa

9. Z Berlina na Chimborazo. Życie Aleksandra von Humboldta

27. kolekcje świataProwadzenie: Konrad Bielecki

Najważniejsze zbiory sztuki w Europie i ich twórcy. Celem cyklu jest opo-wieść o tym, w jaki sposób powstawały wielkie kolekcje, a także przybli-żenie słuchaczom muzów wartych zwiedzenia.

TEMATY1. Jak powstają kolekcje. Wykład wprowadzający2. Perła Turyngii. Schlossmuseum w Gocie4. Blask Holandii. Rijksmuseum w Amsterdamie5. Duma Habsburgów. Kunsthistorisches Museum w Wiedniu


28. dzieje orderów i odznaczeń w polsce i europieProwadzenie: kustosze Anna Czekaj i Sławomir Szczocki

„Miecz w ręku kawalera to jego fortuna, nie zawieszony na szyi znak Złotego Runa” – niepochlebnie komentowali zachodnie zaszczyty nasi szlacheccy an-tenaci. Niemniej po trudnych początkach narodziły się w Polsce nagrody ho-norowe, które wyróżniały obywateli szczególnie zasłużonych dla Ojczyzny. W tym cyklu opowiemy o fascynującej historii orderów i odznaczeń polskich wpisanej w nasze dzieje.

TEMATY1. Order wiecznie żywy – długa i ciekawa historia kawalerów maltańskich2. Od zakonu do orderu – trudne początki znaków zaszczytnych w Polsce3. Order Orła Białego – zasług najwyższa nagroda4. Nagradzając, zachęca – metamorfozy Orderu św. Stanisława5. Błękitna wstęga honoru – burzliwe dzieje Orderu Virtuti Militari6. Pierś zdobna w ordery – odznaczenia wojskowe od 1918 r.7. Pierś zdobna w ordery – odznaczenia cywilne od 1918 r.8. Order Złotego Runa9. Order Ducha Świętego10. Order Podwiązki


29. styleProwadzenie: mgr inż. arch. Beata Artymowska

W trakcie popularnych wykładów omawiane będą style architektoniczne występujące na Zamku z odwołaniem do najciekawszych przykładów ar-chitektury światowej i polskiej, ze szczególnym uwzględnieniem Warsza-wy. Wykładom towarzyszyć będzie zwiedzanie wybranych części Zamku.

TEMATY1. W poszukiwaniu absolutnego piękna. Od Pitagorasa do oświecenia2. O architekturze ksiąg dziesięć. Witruwiusz – największy nauczyciel

europejskich architektów3. Gotyk – strzelista świętość4. Renesans – harmonia odnalezionego antyku5. Barok – sztuka jest teatrem6. Barok wileński – perła architektury Rzeczypospolitej7. Klasycyzm – styl Stanisława Augusta8. Okruchy historii. Style „neo”.9. Bauhaus – narodziny nowoczesności10. Styl zakopiański

30. najpiękniejsze miastaProwadzenie: mgr inż. arch. Beata Artymowska

Wiele jest wspaniałych, zabytkowych miast. Niektóre jednak owiewa ta-jemnica. Czasem jest to, jak w przypadku Werony, legenda miłości dwoj-ga kochanków. Paryż to miasto artystów i malowniczego Montmartre; na Petersburg pada cień Miedzianego Jeźdźca. Jest jednak także Warszawa z jej rozmachem czasów saskich. Bo za króla Sasa…

TEMATY1. Werona – miasto Romea i Julii2. Wenecja 3. Wilno i jego barok


4. Warszawa w czasach saskich5. Florencja – kolebka kultury renesansu6. Paryż – nie tylko wieża Eiffla7. Petersburg – Wenecja Północy8. Drezno – saski Paryż9. Palmanova i inne miasta idealne10. Padwa, miasto św. Antoniego11. Londyn12. Pekin13. Stambuł – tam, gdzie Wschód spotyka się z Zachodem

31. niezwykłe miejsca z czterech stron świataProwadzenie: mgr inż. arch. Beata Artymowska

Co ma wspólnego Rzym z Tadż Mahal albo Stambuł z Carcassonne? To, że są to miejsca niecodzienne, wymagające od odwiedzającego nie tylko wyobraźni, ale i klucza w postaci solidnej dawki wiedzy.


TEMATY1. Watykan – państwo papieży2. Tadż Mahal – pomnik miłości3. Carcassonne – miasto średniowiecza4. Rzym antyczny – stolica świata5. Nie tylko Żelazowa Wola – budowle związane z Fryderykiem Chopi-

nem6. Amritsar i inne gurudwary7. Neuschwanstein – fantazja w kamieniu8. Palmyra – narzeczona pustyni9. Malbork – największy ceglany zamek europejski


32. ex luto marienburg. architektoniczne oblicza europyProwadzenie: mgr inż. arch. Beata Artymowska

Dawne porzekadło mówi: „Z błota jest Malbork, z kamienia Buda, z mar-muru zaś Mediolan”. W tej dowcipnej formie zawiera się stwierdzenie o różnorodnym obliczu architektury europejskiej. Narody szukały wła-snej tożsamości również w formach budowli. Czy im się to udało?

TEMATY1. „Znasz-li ten gmach, gdzie wielkich sto podwoi?” Od Krzywej Wieży

w Pizie do gmachów Mussoliniego2. Alcàzar w Toledo, fantazje Gaudiego. Egzotyczna ścieżka architektury

hiszpańskiej3. Unter den Linden – architektura niemiecka – mimo wszystko świetna4. Ta nieznośna wieża Eiffla, czyli elegancja Francji5. Cebulaste cerkwie czy zimny klasycyzm? Rosja w poszukiwaniu stylu

narodowego6. Przy kominku niedogrzana, ale bardzo ciekawa architektura brytyjska7. Hellada, Turcja czy Grecja? Zmienne oblicze architektury greckiej8. Perła Bałtyku. Czy związek hanzeatycki stworzył własną architekturę?9. I wreszcie my, czyli o wybitnych twórcach polskiej architektury

33. zamki i pałaceProwadzenie: mgr inż. arch. Beata Artymowska

Któż z nas nie chciałby choć przez chwilę być panem wspaniałego zamku, pełnego pięknych komnat i służby! Przeglądać się w setkach zwierciadeł w Galerii Lustrzanej, błąkać się po ogrodach Vaux-le-Vicomte. Najbar-dziej fascynujące są jednak historie ludzi, którzy te komnaty zamieszki-wali…


TEMATY1. Ludwik II Wittelsbach i jego zamki2. Rezydencje cesarza Napoleona3. Pałace monarchii brytyjskiej4. „Duma i uprzedzenie” – rezydencje angielskie pocz. XIX w.5. Preludium Wersalu. Nicolas Fouquet i jego pałac Vaux-le-Vicomte6. Topkapi – pałac z 1001 nocy7. Potęga Habsburgów – pałac królewski Eskorial8. Bloi – teatr historii9. Chambord, największy z zamków nad Loarą10. Zamek Królewski na Wawelu11. Zamek książąt pszczyńskich i jego mieszkańcy

34. prawie wszystko o zamku królewskim w warszawieProwadzenie: mgr inż. arch. Beata Artymowska

Skromne dzieje Zamku giną w mrokach średniowiecza. Zamek jednak rósł w miarę, jak kolejni książęta i królowie, a także ich architekci zostawiali w nim swój wkład. Wszystko to działo się na ciekawym tle historii.


TEMATY1. Jak mieszkał król – apartament Stanisława Augusta2. Sala Balowa i jej wielki twórca – Domenico Merlini3. Nie od razu Zamek zbudowano4. Zniszczenie i odbudowa Zamku5. Pałac Pod Blachą – siedziba księcia Józefa6. Arkady Kubickiego i ogrody zamkowe

35. krok po kroku… spacerkiem przez dzieje warszawyProwadzenie: mgr inż. arch. Beata Artymowska

Warszawa książęca, Warszawa króla jegomości i Rzeczypospolitej, War-szawa doby rozbiorów i wreszcie międzywojenna i powojenna stolica… Warszawa ma swoją fascynującą historię i warto ją znać, bo przecież to nasze miasto.

TEMATY1. Warszawa w czasach książąt mazowieckich – do końca XVI w.2. Miasto króla i sejmu Rzeczypospolitej. Warszawa czasu Wazów3. Za króla Sasa. Warszawa w czasach Wettynów4. Warszawa z płócien Canaletta, czyli Warszawa wieku oświecenia5. Warszawa cerkwi i gubernatorów6. Na skraju alej… Warszawa międzywojenna7. Nad Wisłą wstaje warszawski dzień… Socrealizm

36. wielcy twórcyProwadzenie: mgr inż. arch. Beata Artymowska

Jedni mieli usposobienie poetów, inni szukali doskonałych proporcji jak matematycy, inni wreszcie mieli prawdziwy temperament artysty. Łączy ich jedno – tworzyli wielkie dzieła sztuki.


TEMATY1. Leonardo da Vinci2. Antonio Gaudi – fantazja hiszpańska3. Tycjan – portrecista władców i nie tylko4. Andrea Palladio – wielki architekt renesansu5. Rembrandt – apogeum sztuki6. Piero della Francesca – obrazy jak poezja7. Widok na Ponte Rialto. Canaletto i wedutyści8. Szlachetna prostota, spokojna monumentalność. Antonio Canova9. Odon Lechner. Największy mistrz węgierskiej architektury.


37. siedem cudów świata starożytnegoProwadzenie: mgr inż. arch. Beata Artymowska

Jak wisiały ogrody królowej Semiramidy? Jaką rozpiętość miały nogi Ko-losa Rodyjskiego? A kto (tak naprawdę) wybudował piramidy? Siedem cu-dów świata to świetna okazja do zgłębienia tematów, które starożytni uwa-żali za najciekawsze.

TEMATY1. Piramida Cheopsa2. Wiszące ogrody Semiramidy3. Świątynia Artemidy w Efezie4. Posąg Zeusa w Olimpii5. Mauzoleum w Halikarnasie6. Kolos Rodyjski7. Latarnia morska na Faros

38. kultura i świadomość europejskaProwadzenie: kustosz Daniel Artymowski

Świadomość europejska to sprawa szczególnie ważna. Jednocześnie to zjawisko złożone. Okazuje się, że na tę świadomość składa się dziedzic-two wielu epok, poczynając od starożytnej Grecji. I w tym sensie świado-mość europejska przypomina tort…

TEMATY1. Fundament. Piękno Grecji i potęga Rzymu2. W cieniu krzyża. Średniowiecze Zachodu i Wschodu Europy3. W poszukiwaniu utraconego czasu. Humanizm odrodzenia4. W nadziei na rozumny ład. Optymizm oświecenia5. Mówiąc: ojczyzna. Romantyzm i nacjonalizm6. Przepis na tort, czyli o świadomości europejskiej


39. religie czterech stron świataProwadzenie: kustosz Daniel Artymowski

W Zamku – oknu Rzeczypospolitej na świat – zbiegały się różne wątki kul-turowe i religijne. Warto o nich rozmawiać, zwłaszcza że świat staje się coraz mniejszą wioską…

TEMATY1. Pięć filarów islamu2. Mahomet – prorok Allacha3. Między rozłamem a tradycją. Dlaczego islam jest podzielony?4. Judaizm czasu świątyni5. Judaizm w rozproszeniu – diaspora6. Skrzypek na dachu. Kultura żydowska7. W blasku ikonostasu. Świat prawosławia8. W cieniu katakumb. Świat pierwszych chrześcijan9. Książę Siddhartha zwany Buddą. Narodziny buddyzmu10. Siedmioraka ścieżka. Podstawowe wierzenia buddyzmu11. Wielki Wóz, Mały Wóz i Wóz Pioruna – trzy główne szkoły buddyjskie


40. świat islamuProwadzenie: kustosz Daniel Artymowski

Islam to ekspansywna religia często obecna w mediach. Jednocześnie to świat fascynującej kultury o wielowiekowej tradycji. W dawnej Rzeczy-pospolitej nie brakowało powiązań z tą kulturą. Tła do wykładów dostar-czają wspaniałe kobierce wschodnie z unikatowej kolekcji Teresy Saha-kian w pałacu Pod Blachą.

TEMATY1. Mahomet – prorok Allacha2. Pięć filarów islamu3. Historia: kalifowie, sułtanowie, odłamy islamu4. Architektura islamu5. Literatura 1001 nocy6. Filozofia islamu, czyli mądrość prawa7. Nauka8. Nie tylko miniatury, czyli o sztuce w islamie9. Turcja sułtanów. Turcja wojskowych. Turcja mułłów? Muzułmańska

historia Turcji10. Wojna światów. Islam i dramat Syrii


41. wielkie kultury europyProwadzenie: kustosz Daniel Artymowski

Cykl to próba przybliżenia nie tylko kultury wysokiej wybranych krajów Europy, ale także ich obyczajów i stereotypów, które nierozerwalnie się z nimi łączą. Naszym rozważaniom towarzyszyć będą pytania: Czy na-rody Europy w dalszym ciągu tworzą wielką kulturę? Jakie jest miejsce Polski w tej kulturowej wspólnocie?

UWAGA: Wykład może być wzbogacony o prezentację tekstów związa-nych z tematem zajęć w wykonaniu aktora i reżysera Teatru Atlantis. Taka wersja spotkania kosztuje 300 zł od grupy.

1. „Znasz-li ten kraj?”, czyli Włochy, których rekomendować nie trzeba2. „Komu bije dzwon?” Hiszpania od Cervantesa do Hemingwaya3. Doktor Faustus, czyli kultura niemiecka mimo wszystko wysoka4. Życie paryskie. Kultura Francji od Rolanda do Picassa5. „Pod samowarem siedzi moja Masza…”, czyli Rosja Puszkina, Tołstoja

i innych6. Five o’clock, czyli spotkanie z kulturą angielską7. Grek Zorba. Grecja od Peryklesa do Nikosa Kazandzakisa8. Martwa natura z perłą, czyli o Holendrach i van Goghu9. Gulasz i czardasz. Węgry w środkowej Europie10. Przyczółek Wschodu czy Zachodu? Turcja między Europą a Azją11. I wreszcie my, czyli: Czy Polacy stworzyli wielką kulturę europejską?

Każdy temat poświęcony danemu krajowi może być rozwinięty w osobny cykl składający się z 6–8 spotkań, np.: ANGLIA1. Popołudniowa herbatka – spojrzenie na Anglię2. Opowieści kanterberyjskie. Zabawne i krwawe dzieje Anglii średnio-

wiecznej3. Król, Magna Charta i parlament, czyli kto u licha rządzi w Anglii4. „Być albo nie być”, czyli w świecie Szekspira i królowej Elżbiety


5. Sześć żon… Henryk VIII i jego renesansowy temperament6. Oxford, Cambridge i Newton – czyli przepis na europejskie oświecenie7. Romantyczne życie Childe’a Harolda. Lord Byron i jego współcześni8. Anglia zapięta pod szyję. Niezrównana królowa Wiktoria i jej czas

ROSJA1. Bliny i kawior – Rosja od kuchni2. Święta Ruś. Od Moskwy do Rosji3. W stronę Europy. Piotr I i jego reforma4. Dwa światy. Moskwa i Petersburg5. Hercen i rozdroża Rosji. W stronę rewolucji6. Tołstoj i inni. W kręgu literatury7. Uczniowie Riepina. Trochę o sztuce rosyjskiej8. Symfonia patetyczna. Rosja muzyczna

HISZPANIA1. Flamenco i Alhambra, czyli wstęp do Hiszpanii2. Od Celtów do Wizygotów. Hiszpania najdawniejsza3. Pieśń o Cydzie. Arabowie, Żydzi, rekonkwista4. Walka z wiatrakami. Cervantes i renesans Hiszpanii5. Urok wieku złotego, czyli o sztuce i teatrze6. „Komu bije dzwon?”. W stronę wojny domowej7. El Greco, Goya i po Goi, czyli co wnosi kultura hiszpańska


42. tajemnicze ludy, niezwykłe narody Prowadzenie: kustosz Daniel Artymowski

Wszystkie narody i ludy mają swoje dzieje. Historia niektórych jest jed-nak niezwykła, a nawet… tajemnicza.Skąd pochodzili Etruskowie? Gdzie się rozpłynęli Fenicjanie? I jakie były – i są – losy walecznych Kurdów? Wszystko to będzie przedmiotem na-szych rozważań w ramach niniejszego cyklu.

TEMATY1. Zapomniany świat Sumerów2. Skąd się wzięli Etruskowie?3. Przez dziki Kurdystan4. Przedsiębiorczy Fenicjanie5. Tajemnica przetrwania: Żydzi6. Albańczycy, potomkowie Ilirów7. Gdzie się podziali Celtowie?8. Słowianie – mit i rzeczywistość

ROK WAZOWSKI |52

wykładyz aktoremdla słuchaczy uniwersytetów trzeciego wieku

53| WYKŁADY Z AKTOREM DLA SŁUCHACZY UNIWERSYTETÓW...

Proponujemy słuchaczom uniwersytetów trzeciego wieku i innym gru-pom zorganizowanym nową, atrakcyjną formę przekazu wiedzy o historii, kulturze i sztuce. Wykład kustosza jest wzbogacony o prezentację tekstów związanych z tematem zajęć, aktor i reżyser Teatru Atlantis uzupełnia spo-tkanie komentarzem zaczerpniętym z jego doświadczeń zawodowych.

Opłata za wykład z aktorem wynosi 300 zł od grupy.

TEMATY1. „I śmiech niekiedy może być nauką”. Życie i twórczość Ignacego Kra-

sickiego2. Bawić i uczyć. Stanisław August i jego teatr3. Awantura w… Wenecji. Carlo Goldoni i świat jego komedii4. „Być albo nie być…”. Czy Szekspir był Szekspirem? Teatr elżbietański5. Mieszczanin czy szlachcic? Molière – komediopisarz w blasku Króla Słońce6. „O nierządne królestwo…”. Jan Kochanowski i teatr renesansu 7. Wesele Figara, czyli jak komedia przygotowuje rewolucję8. „Teatr mój widzę ogromny…”. Stanisław Wyspiański i teatr belle époque9. „Narodziny tragedii z ducha muzyki”, czyli co się stało z optymi-

zmem Greków? Eurypides, Sofokles, Ajschylos10. Co u diabła z tym kutasem? Świat komedii Aleksandra Fredry11. Mazepa. Teatralna kariera pewnego kozaka12. Don Juan. Czego możemy się nauczyć od największego uwodziciela

wszech czasów?13. Doktor Faustus. W poszukiwaniu duchowego złota – od Goethego

do Manna14. Żołnierz samochwał – zawsze atrakcyjny i nie zawsze głupi świat farsy15. Rewizor, czyli mądremu biada. Teatr rosyjski od Gogola do Czechowa16. Na wielkiej scenie historii. Stefan Żeromski i jego teatr17. Poseł z Lechistanu. Literacka opowieść o Turcji w 600-lecie nawiąza-

nia stosunków dyplomatycznych18. Między Neronem a filozofią. Teatr Seneki19. Racine, Corneille, Voltaire. Klasyczny teatr Francji20. Życie snem. Teatr Hiszpanii złotego wieku

ROK WAZOWSKI |54

Opracowanie tekstu: Zespół Działu OświatowegoRedakcja i korekta: Małgorzata Sabajtis, Lucyna WydraProjekt graficzny, skład i przygotowanie do druku: Tomasz Ciciński

Fotografie: Archiwum Zamku Królewskiego w Warszawie – Muzeum, Anna Czekaj, domena publiczna, Agnieszka Lichacz, Andrzej Ring, Lech Sandzewicz, Sławomir Szczocki

© Copyright by Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum, 2019ISSN 2657-9162

Druk i oprawa: Sindruk, Opole

Arx Regia ® Wydawnictwo Zamku Królewskiego w Warszawie – Muzeum

Documents

Spis treści - Zamek Królewski w Warszawie · 2019-08-21 · nych przez wiele lat wojen, których kulminacją był okres potopu szwedz - kiego. W rzeczywistości kontakty między