Sosyalizm Nedir - Michael Brie

8/8/2019 Sosyalizm Nedir - Michael Brie

1/60

Sosyalizm nedir?

1

Sosyalizm nedir?MICHAEL BRIE, CHRISTOPH SPEHR

K O Z M O P O L I T . C O M

eviri: Murat akr

Bu metin, Rosa Luxemburg Vakfnn politik

eitim amacyla hazrlad Kontroversyayn dizisinden alnmadr. kozmopolit.com,metnin Trkiyede yrtlen tartmalarabir katk olabilecei dncesiyle Trkeye

evirerek okurun ilgisine sunuyor.


2/60

Hazrlan tarihi: Mays 2009

Bu pdf-dosyas, ticar amala olmamak zere, cretsiz kullanlabilir, datlabilir vebaslabilir. w ww.kozmopolit.com sitesinin kaynak olarak gsterilmesi rica olunur.

COPYLEFT!www.kozmopolit.com

Sosyalizm nedir?MICHAEL BRIE, CHRISTOPH SPEHR

eviri: Murat akr

Dnya apnda yeni bir sosyalizm tartmas balad. Neoliberalizmin krizi alternatif araylarn tetikledi. Kapitalizm,tarihin son sz deil. Ama, ardndan gelen sz sosyalizm mi? Ve, sosyalizm ne anlama geliyor ki? Sosyalizmi tarihinde

etkileyen ihtilaflar nelerdi? Bugn sosyalist dnce ve eylemi hangi elikiler belirliyor? Sosyalizmin 21. Yzyldanasl bir gelecei var?

K O Z M O P O L I T . C O M


3/60

Sosyalizm nedir?

3

1. SOSYALZM LD! YAASIN SOSYALZM!Sosyalizm tartmalar devam ediyorTanm kullanmnn keyfilii2. SOSYALZM - TARHSEL BIR BAKI2.1. LK SOSYALZMDEN1917YElk sosyalizm ve ilk komnizm [Frhsozialismus und Frhkommunismus] (1793-1848)Yeni Gerilimler: Devlet sosyalistleri ve anaristler, reformcular ve devrimciler (1848-1914)Birinci Dnya Sava - Bir a krlmas2.2. RUS DEVRMNDEN 1968ESovyet yolu1936-1939 spanya deneyi

Yahudi Kibbuz hareketiKomnizmin yaylmasinKbaTanzaniya - bir sosyalist gelime modeliDemokratik Almanya CumhuriyetiOrta ve Gneydou Avrupadaki reform hareketi

Bat ve Gney Avrupasve sosyaldemokrasisinin halk evi2.3. YEN SOLDAN 1975E KADARABDnc Dnya ve 1968in yaylmasYeni solun teorisiSomut demokratik sosyalist reformlar

2.4. NEOLBERAL

ZM

N ZAFER

NDEN BUGNE KADARHegemoninin kayb

Glasnost ve Perestroykanc Dnyada deiimLatin Amerika: Deiimin habercileriBat Avrupada sol partiler ve demokratik sosyalizmMaodan sonra in: Sosyalist piyasa ekonomisimi, yoksa kapitalist transformasyon mu?2.5. SOSYALST VZYONLARIN YENDEN HAYAT BULMASI

Kapitalizmin olumsuz sonularna modernize edilmi, rasyonel yant olarak sosyalizm

NDEKLER 555777

1013141416

16171718191919

20212223252527

2828303233353638

39


4/60

Sosyalizm nedir?

4

Emein ve toplumsal retimin krlmalarna yant olarak sosyalizm3. 21. YZYILDA SOSYALZMzgrlk, Eitlik, Dayanmaoulculuk ve birlikAklk ve hedefe ynelimlilikKrlma ve sreklilik - transformasyon [dnm]letmeler, rekabet ve dayanmac dzenlemeSosyalizm ve yeni doa ilikisiKltr toplumu olarak sosyalizm - Medeniyet ve barbarlkBaz sonu karsamalarSosyalist politikann alanlar

Sosyalist eylemin ekirdek unsurlarTek yanl sosyalizm varyasyonlarTamamlanmam sosyalizm modelleriEntegre sosyalizm modelleriSosyalizmin gncellii

40414142

43454647485050

5152545659


5/60


6/60

Sosyalizm nedir?

6

2.rnek: nternet gnmzde web aktvstlernce br sosyalst toplumun, nde herkesn kend retmve letm koullarn herhang br merkez mercn boyunduruu altna grmeden kendsnn bmlend-rebld ve kontrol ett ekrdek bm olarak kabul edlmektedr. nternet te, tam da tek tek her bre-yn zgr gelm, herkesn zgr gelmnn koulu olduu sylenyor.

Buna karn ABDde, Amatrn Klt: Bugnk nternet Nasl Kltrmz Yok Edyor balk-l ktabn yazar Andrew Keen, bu yenletm aracnn kuralszln blmsel bolevzm olarak ad-landryor. nternete baktmzda, br aynaya bakyoruz ve kendmz gryoruz... Baktmda, klt-rel ve etk br kaos gryorum... Ak entelektel hrszln, ar pornografnn, seksel sapknln, sah-te rnlern, kumarn patlamasn gryorum... Dk sosyal anlamal kaotk nsan aranjmanlar gr-yorum. Bugnk nternet bana, doal durumu Rousseaunun Huzurlu Yaamndan zyade Hobbesn

Anttopsn anmsatyor.

Sadece tartmann bu kadarck blmne ble bakmak, sosyalzm tartmalarn gemte ve gnmz-de ekllendren br dz temel emarelere aret edyor:

sosyalzmn, kaptalzme olan kartolumu ve alternatf toplumsallatrma, yenden retm ve yaamtarznn ekllendrlmes;

etlk, adalet ve dayanma deerlernn vurgulanmas; n blnmesnn esr edc boyunduruunun ve bedensel ve zhnsel alma, kent ve tara ara-sndak kartln kaldrlmas;

toplumun ve mlkyet dzennn blnl bmlendrlmes amacyla kamu mdahalesnn rol; serbest brl ve kolektf zynetme ynelme; tarhsel sosyalzmde merkezktdar yaps olarak devlet gcnn sorunsal;

sosyalst hareket le breysel zgrlk aras

ndak gergn lk; retm ve yaam tarznn yen bmlernn gelmnn, poltk rgte ve bu rgtn kontrol veynlendrme beklentsle hanglkde olaca sorusu;

toplumsal ve ekonomk gelmenn ynlendrlp, ynlendrlemeyece sorusu.

ncelkle sosyalzm, sosyalstlern ney hedefledklernden, poltk olarak ne yaptklarndan ve bununhang sonular olduundan baka br ey deldr. Sosyalzm, uzun sren, kendsn her zaman yenden

cat eden ve gnmzde de esas tbaryle yenleyen br temel ak

md

r. Sosyalzm, kaptalzmn demoranna kendsn detrmekte ve ayn zamanda ekseryetle kaptalzm zernde belrleyc etkde bulun-


7/60


8/60


9/60


10/60


11/60


12/60


13/60


14/60


15/60


16/60


17/60


18/60


19/60


20/60


21/60


22/60


23/60


24/60


25/60


26/60


27/60


28/60


29/60


30/60


31/60


32/60


33/60


34/60


35/60


36/60


37/60


38/60


39/60


40/60

Sosyalizm nedir?

ptalst persektflere yaknlama balamersndedrler. Tpk olarak burada retmn rgtlenmes de-


41/60

41

p p y p gl, toplumsal yaam le dalm srelernn rgtlenmes ve poltk rgtlenme n planda durmaktadr.

Sosyalzm, ortaya kndan bu yana dern elklerle dolu olmutur. [Sosyalzmn] retken olarak ge-

lece ya da krze grece, h

zl

br bmde deen koullar alt

nda bu elkler kullanablme yetene-ne veya yetenekszlne balyd.

Sosyalzmn neredeyse kyzyllk tarhnn belk de en neml deneym, bu temel elkler blncekarmann ve bunlarn kurtuluu zm yollarn aramann gerekl olduudur. 21.Yzylda sosyalzmtartmalarn bu [deneym] damgalamaktadr.

zgrlk, Etlk, Dayanmazgrlk, Etlk, DayanmaSosyalzmn ortaya kndan bu yana geen kyzyl sonra, sosyalzmn bast br tanmandrgeneme-

yece grlmtr. Bu yndek her trl ura baarszlkla sonulanmtr.

Sosyalzmn tanmlanmas daha ok gen br tarhsel aray hareket anlamnda olanakl olablr:Sosyalzmn btn akmlarnn ortak yan, kaptalzmn tesne aret eden, ersnde tek br knn z-gr gelmnn, herkesn zgr gelmnn koulu olaca (Karl Marx) modern toplumlarn gelme b-

mlern bulma ura

d

r.Sosyalzmn brlktelnn bu tanmnda ble temel br elkye tek tek breylern et zgtl le

herkesn gelmne dayanmac katk aret edlmektedr: Brey, cemaat ve toplum karsnda hanghaklara sahptr? Toplum, breyden ne talep edeblr? Hang breyn gelmne ne katkda bulunur ve bunukm deerlendrr? Etln salanmas ura ne zaman baskya dnr? Dayanma hang noktada sonaerer ve yen egemenln zorlamas olur?

Bu elk sosyalzmn genel formln bulma araynda da ortaya kyor. Sermayenn genel form-l, kendnce br ama olarak parann (sermayenn) oalmasdr: deer art deere dnmel, para (G) artparaya (G), yan kra. Marxn Kaptalde yazd gb , rn de tokuu (W) le G, G (G-W-G),para daha fazla para le yer detrmeldr. Kaptal, bu muczev kend kendne oalmann temelncret denmeyen art emekte grmekte.

retm ve yaam srelernn, ktsat ve toplumun, nsanlar araslklern ve doale olan lklern

sermaye deerlendrmesnn boyunduruu alt

na sokulmas

n

n sonular

na defalarca denld. [Bu so-

3. 21.YZYILDA SOSYALZM


42/60


43/60


44/60


45/60


46/60


47/60


48/60


49/60

Sosyalizm nedir?

Baz sonu karsamalarBaz sonu karsamalar


50/60

50

Sosyalst dnce ve sosyalst poltkann tarh ve bugn, elklerle doludur. Bu elklerden kur-tulmayan ynelk btn abalar, her defasnda baarsz olmutur. Sosyaldemokratlar ve komnstler, re-formcular ve devrmcler, revzyonstler ve dogmatkler, devletler ve anarstler, parlamentarzm ve par-lamento d muhalefet savunucular, hep brbrlerne yabanc, hatta dman kalmlardr.

Modern br bmde sosyalste dnme ve hareket etme sanat, daha ok elkler ... bmnde gs-tereblmektr. ...

Bunu yaparken, u sorular yantlanmaldr:

Hang reformlar mlkyet ve ktdar lklernn esasl demne yol aar ve kaptalzmn tesngsterrler? Esasl demler hedefleyen ve bu anlamda devrmc olan hang poltka, ktsad, sos-yal ve poltk lerlemelerle bal olan bu demlere ge bulablr?

Hang radkal poltka ayn zamanda, dlanma, bask ve smrden etklenenler n lerlemeler an-lamnda reel poltkadr? Ve hang reel poltka toplumu bu anlamda detreblr?

Parlamentolardak almalar (ve hkmetlere katlm?) nasl sosyal, demokratk, sendkal ve derkesmlern glenmesn geltrleblr ve nasl kurtuluu hareketlern koullaryletrleblr?

Parlamento d gler, poltk g dengelern detrmek n nasl etkde bulunablrler? Devlet reformlaryla kr hakmyet nasl gerye pskrtlr ve kamusal mlkyet nasl korunur ve

genletlr, kamusal dzenleme ve var olma gvences nasl geltrleblr? Ve parlamento d et-knlk nasl devlet poltkasn dolayl veya dorudan etklemek n uygulanablr?

Farkl sevyelerdek (yerel, blgesel, ulusal, kresel) farkl glern reform uralar, yen br rlatfstkrar ve sosyal, ekonomk ve doalklern ynlendrlmesn gvence altna alacak eklde ko-ullarn demn gerekletreblecek younlua nasl ulaablrler?

Sosyalst poltkann alanSosyalst poltkann alanMdahalec sosyalst dnce ve eylem, aktrlern etllnn elkl br alanda etknlk gstermes

olarak alglanablr. Bu alann, k aks zerne kurulu drt kutbu kolayca grleblr: (1) toplumsal yen-den retm le breysel yaam arasndak aks ve (2) gcn younlamasle gcn desantralzasyonu ara-sndak aks. Bze gre en temel elkler bunlardr:


51/60


52/60


53/60


54/60


55/60


56/60


57/60


58/60


59/60

Sosyalizm nedir?

Sosyalstler, kaptalzmden, egemenlkten ve baskdan, madd, sosyal ve fzk sefaletten, elk-ler, zolasyon ve demden korkudan ok daha fazlasnn ve bakasnn olduundasrar etmektedrler.Demokrasnn, hukuk devlet ve temslyetten daha fazlas olduunda, yan kararlarn nsanlar, letme-


60/60

60

, y , y , lerdek, kentlerdek, ale, toplum ve devlettek retcler tarafndan dorudan stlenlmesne dar radkalnanta srar etmektedrler. [Sosyalstler], sosyalzmn devletletrme ve merkezyetlkten daha fazlasolduunda, yan toplumlarn sorumluluunun breylere verlmes gerektne, yeteneklerne ve tm ko-ullarn kendlernn planlayp, dzenleme hakkna olan radkal nantasrar etmektedrler. [Sosyalstler],kamuoyunun etme ve retmeden daha fazlas olduunda, yan etle, kaynaklara et ulam hakk-na, yaam koullarnn etlne ve htlaftak etle olan radkal nantasrar etmektedrler. Kurtuluun,sadece ezenlern alaa edlmes ve basknn kaldrlmas olmadna, aksne nsanlar arasndaklknnmantnn, arasal ve rekabet mantndan, brl ve zgelm mantna doru dnm olduunadar olan radkal nantasrar etmektedrler.

Sosyalzmn alanhtlaflar yaratmaktadr, ama ayn zamanda tek tarafl olmay ve donmuluu engel-lemektedr. Gelecen sosyalzm etkn, demokratk, etlk ve kurtuluu (lberter) olmak zorunda-dr. Bugne kadar ezlm ve dlanm sosyal gruplarn sosyalzm hakkndak tasavvurlar ve [sosyalzm-le] balantl hale getrdkler talepler, kendlern kurtardklar ve toplumsal adan blnlendkler l-de demektedr. Sosyalzme gden hareket, mcadelelern ve ayn zamanda yaratcln, merakn, ke-fn alandr.

* * *

Documents

Sosyalizm Nedir - Michael Brie