sosyal bilgilerde güncel okumalar 1

editörler Arife Figen ERSOY

Hıdır KARADUMAN

yazarlar

Adnan ALTUN Süleyman İNAN Özge TARHAN Yasemin ESEN Serdar MALKOÇ Ömür GÜRDOĞAN BAYIR Burçin TÜRKCAN Mahmut BOZKURT Gülten YILDIRIM Elif ALADAĞ İsmail GÜVEN Serkan KELEŞOĞLU

Ankara 2018

SOSYAL BİLGİLERDE GÜNCEL OKUMALAR-1 Editörler: Doç. Dr. Arife Figen ERSOY – Doç. Dr. Hıdır KARADUMAN © Tüm Hakları Saklıdır. 2018. Bu kitabın basım, yayın, satış hakları Anı Yayıncılık Eğitim ve Danışmanlık San. Tic. Ltd. Şti.‘ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri herhangi bir bilgi depolama ve erişim sistemiyle veya mekânik, elektronik, fotokopi, manyetik ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, aktarılamaz veya dağıtılamaz. Yayıncı Sertifika No : 16003 Matbaa Sertifika No : 13268 ISBN : 978-605-170-258-2 Kapak Tasarımı : Göksel ÇAKIR Mizanpaj : Göksel ÇAKIR Dil Kontrol : Göksel ÇAKIR Baskı : Sözkesen Matbaacılık Adres : İvedik OSB 1518. Sokak Mat-Sit İş Mrk. No: 2/40 Yenimahalle-ANKARA Tel : 0 312 395 21 10 KÜTÜPHANE BİLGİ KARTI

ERSOY, Arife Figen – KARADUMAN, Hıdır Sosyal Bilgilerde Güncel Okumalar-1 Anı Yayıncılık, Ankara/ Türkiye 2018, 1. Baskı, viii+224 Sf., 16x24 cm ISBN: 978-605-170-258-2 Eğitim, Sosyal Bilgiler Medya Okuryazarlığı, Siyaset Öğretimi, Siyaset Okuryazarlığı, Sosyal Bilgiler, Toplumsal Cinsiyet, Barış, Çatışma, Görsel Kültür, Ekonomi Öğretimi, Coğrafî Bilgi, Öğretmen Eğitimi Anı Yayıncılık Kızılırmak Sokak 10/A Bakanlıklar/Ankara Tel: 0 312 425 81 50 pbx e-posta: aniyayincilik@aniyayincilik.com.tr http://www.aniyayincilik.com.tr A harfinin evrimi

İÇİNDEKİLER

KİTAP HAKKINDA ........................................................................................... vii 1. BÖLÜM MEDYA OKURYAZARLIĞININ ABC’Sİ ......................................................... 1 2. BÖLÜM SİYASETİN ÖĞRETİMİ VE SİYASET OKURYAZARLIĞI ........................ 31 3. BÖLÜM SOSYAL BİLGİLER EĞİTİMİNDE TOPLUMSAL CİNSİYET PERSPEKTİFİ ........................................................................................................ 53 4. BÖLÜM BARIŞ VE ÇATIŞMA ÇÖZME EĞİTİMİNDE SOSYAL BİLGİLER ......... 81 5. BÖLÜM SOSYAL BİLGİLER VE GÖRSEL KÜLTÜR ................................................. 107 6. BÖLÜM EKONOMİYİ VE DÜNYAYI OKUMAK: SOSYAL BİLGİLERDE EKONOMİ ÖĞRETİMİ .................................................................................... 135 7. BÖLÜM MEKÂNI ANLAMANIN YENİ YOLU: COĞRAFÎ BİLGİ SİSTEMLERİ .... 159 8. BÖLÜM YENİ GELİŞMELERLE SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN EĞİTİMİ ..... 197

YAZARLAR HAKKINDA ................................................................................ 219

BÖLÜMLER VE YAZARLARI

1. BÖLÜM: MEDYA OKURYAZARLIĞININ ABC’Sİ

Doç. Dr. Adnan ALTUN Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi

2. BÖLÜM: SİYASETİN ÖĞRETİMİ VE SİYASET OKURYAZARLIĞI

Prof. Dr. Süleyman İNAN Pamukkale Üniversitesi

Arş. Grv. Özge TARHAN Pamukkale Üniversitesi

3. BÖLÜM: SOSYAL BİLGİLER EĞİTİMİNDE TOPLUMSAL CİNSİYET PERSPEKTİFİ

Doç. Dr. Yasemin ESEN Ankara Üniversitesi

Arş. Grv. Serdar MALKOÇ Ankara Üniversitesi

4. BÖLÜM: BARIŞ VE ÇATIŞMA ÇÖZME EĞİTİMİNDE SOSYAL BİLGİLER

Dr. Öğrt. Üyesi Ömür GÜRDOĞAN BAYIR Anadolu Üniversitesi

5. BÖLÜM: SOSYAL BİLGİLER VE GÖRSEL KÜLTÜR

Doç. Dr. Burçin TÜRKCAN Anadolu Üniversitesi

Arş. Grv. Mahmut BOZKURT Anadolu Üniversitesi

vi / Sosyal Bilgilerde Güncel Okumalar-1

6. BÖLÜM: EKONOMİYİ VE DÜNYAYI OKUMAK: SOSYAL BİLGİLERDE EKONOMİ ÖĞRETİMİ

Dr. Öğrt. Üyesi Gülten YILDIRIM Pamukkale Üniversitesi

7. BÖLÜM: MEKÂNI ANLAMANIN YENİ YOLU: COĞRAFÎ BİLGİ SİSTEMLERİ

Doç. Dr. Elif ALADAĞ Adnan Menderes Üniversitesi

8. BÖLÜM: YENİ GELİŞMELERLE SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN EĞİTİMİ

Prof. Dr. İsmail GÜVEN Ankara Üniversitesi

Dr. Öğrt. Üyesi Serkan KELEŞOĞLU Ankara Üniversitesi

KİTAP HAKKINDA

Günümüzde bilgiler giderek unutulmakta ya da kaybolmaktadır. Bu kitap, kay-bolan bilgileri derlemek ve toplamak ihtiyacıyla oluşan, güncel bilgileri sosyal bilgilerle buluşturmayı, sosyal bilgiler eğitimini farklı açılardan düşünmeyi amaçlayan bir çalışmadır. Sosyal bilgiler ekonomiden teknolojiye ve siyasete kadar çok geniş bir çalışma alanına sahiptir. Bu bakımdan sosyal yaşamı ilgi-lendiren her konu adeta sosyal bilgiler eğitiminin kapsamına girmektedir. Bu kadar geniş bir öğretim alanına sahip olmak çok yönlü düşünmeyi, büyük bir kültürel birikimi, entelektüel zenginliği ve duyarlılığı beraberinde getirmekte-dir. Bu çalışma, sosyal bilgileri farklı ve yeni konularla çalışan akademisyenle-rin bilgi ve deneyimlerini meslektaşları ile paylaşma noktası olmuştur. Sosyal bilim ve sosyal bilgiler uzmanlarının birlikte katkı verdiği bu kitapta disiplinler arası çalışmalara da yer verilmiştir. Bizler, bu kitabı, sosyal bilgiler eğitimcile-rine ve uzmanlarına sunmaktan mutluyuz.

Bir seri olarak çıkaracağımız kitabımızda ilk sayı sekiz bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde Doç. Dr. Adnan Altun tarafından “Medya Okuryazarlığı” kaleme alınmıştır. Yazar, öncelikle medya okuryazarlığı ve becerilerine yer verdikten sonra sosyal bilgilerde medya okuryazarlığı eğitimine değinmiştir. İkinci bö-lümde Prof. Dr. Süleyman İnan ve Arş. Grv. Özge Tarhan tarafından siyaset okuryazarlığı kaleme alınmıştır. Bu bölümde, siyaset okuryazarlığı becerilerine değinilerek sosyal bilgiler eğitimi, siyaset eğitimi açısından tartışılmıştır. Üçüncü bölümde Doç. Dr. Yasemin Esen ve Arş. Grv. Serdar Malkoç, sosyal bilgiler eğitiminde toplumsal cinsiyete değinmişlerdir. Toplumsal cinsiyete kavramsal bir bakıştan sonra, sosyal bilgiler eğitiminde toplumsal cinsiyet eği-timini irdelemişlerdir. Dördüncü bölüm, çatışma çözme ve barış eğitimini konu almıştır. Dr. Öğr. Üyesi Ömür Gürdoğan-Bayır’ın yazarlığını yaptığı bölümde, barış eğitimi tanımlandıktan sonra çatışma çözme eğitimine değinilmiştir. Be-şinci bölümde Doç. Dr. Burçin Türkcan ve Arş. Grv. Mahmut Bozkurt, sosyal bilgilere yeni bir bakışla görsel kültür ve eğitimi açısından yaklaşmışlardır. Ya-zarlar, postmodernizm ve görsel kültürü ilişkilendirerek açıkladıktan sonra, görsel kültürü tanımlamış ve sosyal bilgileri görsel kültür eğitimi açısından ele almışlardır. Altıncı bölümde Dr. Öğr. Üyesi Gülten Yıldırım tarafından eko-nomi, ekonomi okuryazarlığı ve ekonomi eğitimine yer verilmiştir. Ekonominin sosyal bilgilerdeki rolüne de değinen yazar, sosyal bilgilerde ekonomi eğitimine eleştirel bir bakış sunmuştur. Yedinci bölümde coğrafyanın bilgi teknolojileriyle buluştuğu yeni bir alan olan coğrafî bilgi sistemleri Doç. Dr. Elif Aladağ tara-fından irdelenmiştir. Coğrafî bilgi sistemlerini tanıtan yazar, daha sonra sosyal

viii / Sosyal Bilgilerde Güncel Okumalar-1

bilgilerde kullanım örneklerini göstermiştir. Son bölümde Prof. Dr. İsmail Gü-ven ve Arş. Grv. Serkan Keleşoğlu, sosyal bilgiler öğretmen eğitimini yeni ge-lişmeler ışığında değerlendirmişlerdir.

“Sosyal Bilgilerde Güncel Okumalar-1” kitabına emek veren başta yazarlarımız olmak üzere emeği geçen herkese teşekkür ederiz.

Editörler Doç. Dr. A. Figen ERSOY

Doç. Dr. Hıdır KARADUMAN