KOLOSTOMĠLĠ VE ĠLEOSTOMĠLĠ HASTALARIN BAKIMINA YÖNELĠK

REHBER KĠTAP

HAZIRLAYAN

Doç. Dr. Bülent MENTEġ

Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi

ÖNSÖZ

Birçok hastalığın cerrahi tedavisinde stoma (kolostomi, ileostomi, vb)

oluşturulması (barsak ya da idrar yolunun karına ağızlaştırılması) halen sıklıkla

gerekebilmektedir. Tıbbi sebep ne olursa olsun ostomi açılması bireyin fizyolojik,

psikolojik ve sosyo-kültürel açıdan çeşitli sorunlar yaşamasına yol açabilmektedir.

Oldukça tali bir konu gibi algılanmasına karşın, kendilerini sakat ve/veya ciddi bir

hastalığın sahibi olarak düşünen bu hasta grubu genellikle depresyona yönelmekte

ve çok ciddi problemler için dahi hekime başvurmamaktadır.

Eğitim, stomalı hastaların rehabilitasyonunda vazgeçilmez bir unsurdur.

Yetkin bir rehabilitasyonun, ameliyatın fonksiyonel sonucuna ve bu hastaların yaşam

kalitesine sağladığı katkı çok fazla olabilmektedir. Ostomi (stoma açma) ameliyatının

vücudunda ve yaşam tarzında oluşturacağı değişikliği bilen, ameliyat sonrası stoma

bakımını öğrenen ve uygun şekilde yapabilen bireylerin bu sorunları daha kolay

çözdükleri bir gerçektir. Batı toplumunda rehabilitasyonun hızlı ve kolay yapılabilmesi

için çalışmalar yıllarca önce başlatılmıştır. Daha 1960’larda United Ostomy

Association (UOA) kurulmuştur.

Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı bünyesinde Eylül

2000 tarihinde hizmete açılan Stomaterapi Ünitesi’nde stoma açılacak hastaların ve

ailesinin ameliyat öncesi ve sonrası bakım, eğitim ve rehabilitasyonu

gerçekleştirilmektedir. Türkiye’de halen tek olan bu ünitede, Hemşirelik Yüksek Okulu

ve Tıp Fakültesi’nden öğretim üyeleri ve araştırma görevlileri hizmet vermektedir.

Ünite, Türkiye’nin hemen her yöresinden gelen stomalı hastaları da kabul etmektedir.

Bu kitap, stomaterapi ünitesinde hastalarla birebir görüşme ve eğitimin

ötesinde, gerek hastaların, gerekse de stomalı hastalarla ilişki içinde olan doktor,

hemşire vb. sağlık personelinin ilk aşamada başvurabileceği çağdaş, yazılı bir rehber

niteliğindedir. Stomalı bireylerin ve bir ölçüde de ilgili sağlık personelinin soru ve

sorunlarına temel bazda yanıt vermeyi ve stomalı bireylerin daha kaliteli bir yaşam

sürmesini amaç edinen bu rehberin, ülkemiz sağlık hizmetlerine katkıda

bulunacağına ve bu alandaki bir eksiği dolduracağına inanıyoruz.

Unutmayın ki stoma ile normal bir yaşantı sürdürmek mümkün.

Yard. Doç. Dr. AyiĢe KARADAĞ, Doç. Dr. Bülent MENTEġ, Ankara 2001

ĠÇĠNDEKĠLER

SĠNDĠRĠM SĠSTEMĠMĠZĠ TANIYALIM

STOMA NEDĠR?

KOLOSTOMĠ

ĠLEOSTOMĠ

KOLOSTOMĠ VE ĠLEOSTOMĠLĠ BĠREYLERĠN KARġILAġABĠLECEKLERĠ

SORUNLAR VE ÇÖZÜMÜNE YÖNELĠK ÖNERĠLER

DERĠ BAKIMI

YEME – ĠÇME

KOKU

GAZ ÇIKARMA

ĠSHAL

BANYO YAPMA VE GĠYĠNME

DĠNLENME VE SPORTĠF FAALĠYETLER

ĠġE DÖNME VE SOSYAL YAġAM

TATĠLE ÇIKMA

CĠNSEL YAġAM

HAMĠLELĠK

ĠLAÇ KULLANIMI

ĠLEOSTOMĠLĠ VE KOLOSTOMĠLĠ HASTALARDA GELĠġEBĠLECEK

KOMPLĠKASYONLAR

METABOLĠK KOMPLĠKASYONLAR

DERĠ PROBLEMLERĠ

STOMA ĠSKEMĠSĠ VE NEKROZU

STOMA RETRAKSĠYONU

PARASTOMAL ĠNFEKSĠYON

KANAMA

STOMA STENOZU

STOMAL FĠSTÜL

BARSAK TIKANMASI

STOMA PROLAPSUSU

PARASTOMAL HERNĠ

TORBANIN DEĞĠġTĠRĠLMESĠ

TORBAYI DEĞĠġTĠRME BASAMAKLARI

KOLOSTOMĠ ĠRRĠGASYONU

KOLOSTOMĠ ĠRRĠGASYONU BASAMAKLARI

STOMATERAPĠ ÜNĠTESĠ VE STOMA BAKIM HEMġĠRELĠĞĠ

OSTOMĠ CERRAHĠ DERNEĞĠ, TÜRKĠYE’DE STOMATERAPĠNĠN DOĞUġU, ĠLETĠġĠM ADRESLERĠ

--------------------------------------

SĠNDĠRĠM SĠSTEMĠMĠZĠ TANIYALIM

Sindirim sistemi ağızdan baĢlayıp anüse kadar devam eden boru Ģeklinde ve

yer yer geniĢlemeler gösteren bir sistemdir. Sindirim sisteminin temel görevi,

vücudun sıvı-elektrolit ve besin gereksinimini karĢılamak ve besin artıklarını dıĢarı

atmaktır.

Sindirim sisteminin görevini yerine getirmede rol oynayan baĢlıca organlar

Ģunlardır (Şekil 1):

1. Ağız

2. Yutak (farinks)

3. Yemek borusu (özefagus)

4. Mide

5. Ġnce barsaklar

- Duodenum

- Jejenum

- Ġleum

6. Kalın barsak (kolon-rektum)

- Çıkan (assendan) kolon

- Yatay (transvers) kolon

- Ġnen (dessendan) kolon

- Sigmoid kolon

- Rektum ve anüs

7. Sindirime yardımcı olan diğer organlar

Karaciğer

Safra kesesi

Pankreas

Sindirim ağızda çiğneme ile baĢlar. Ağızda iyice parçalanan besin maddeleri

yemek borusu aracılığı ile mideye iner. Midede bulunan mide asidi ve çeĢitli kimyasal

maddeler - enzimler, besinleri sıvı bir karıĢım haline gelinceye kadar parçalar. Sıvı

haldeki besin maddeleri mideden ince barsağa geçer. YaklaĢık 5-6 metre

uzunluğunda olan ince barsaklarda sindirim enzimleri bulunur ve asıl sindirim burada

gerçekleĢir. Besin maddelerinin büyük bir bölümü ince barsaklardan emilerek kana

karıĢır. Ġnce barsaklardan emilemeyen besin maddeleri kalın barsağa geçer.

Ortalama 1.5 metre uzunluğunda olan kalın barsaklar sıvı ve elektrolit emiliminde ve

dıĢkının depolanmasında görev alırlar. Sindirilemeyen yiyecek artıkları kalın

barsağı terk ederken yoğun bir kıvamda olup dışkı (feçes) adını alır. DıĢkı

rektumda depolanır ve anüs yoluyla dıĢarı atılır. Anüste bulunan bir kas kompleksi

(anal sfinkter) dıĢkılama iĢlemini istemli olarak kontrol etmemizi sağlar.

STOMA NEDĠR?

Stoma Yunanca’dan gelen bir kelime olup ‘açıklık’ veya ‘ağız’ anlamındadır.

Barsak stoması, barsağın karın duvarına ağızlaştırıldığı yapay bir açıklıktır. Her

yaĢ grubunda açılabilen stomalar, geçici veya kalıcı olabilir. Geçici stomalar adından

da anlaĢılacağı gibi stoma açılmasını gerektiren durum ortadan kalktıktan sonra

kapatılır. Kalıcı stomalar ise yaĢam boyu kalır. Normalde stoma, nemli, ağzımızın iç

kısmı gibi kırmızıya yakın parlak pembe renkte olup, dıĢa doğru çıkıktır ve

dokunulduğunda ağrı duyusu yoktur.

Barsak stomaları ikiye ayrılmaktadır:

1. Kolostomi

2. Ġleostomi

KOLOSTOMĠ

Kolostomi, ameliyatla kolonun (kalın barsağın) karın duvarına

ağızlaştırılmasıdır. Kolostomilerde stoma genellikle karnın sol alt tarafında açılır.

Kolostominin baĢlıca fonksiyonu, barsak içeriğinin stoma aracılığı ile dıĢarı

atılmasını sağlamaktır. Kolostomide anüsteki gibi sfinkter kası bulunmadığı için

kolostomisi olan birey barsak hareketlerini ve dıĢkı boĢaltımını kontrol edemez.

Kolostomiler genellikle kalın barsak üzerindeki yerlerine göre; çıkan (assendan)

kolostomi, yatay (transvers) kolostomi, inen (dessendan) kolostomi ve sigmoid

kolostomi olarak isimlendirilirler (Şekil 3 A, B, C, D). Kolostomiler cerrahi teknik ve

ağızlaĢtırma Ģekillerine göre de sınıflandırılabilirler. Örneğin uç (end) kolostomi, loop

kolostomi, Hartman prosedürü ya da çifte namlusu (double barrel) kolostomi gibi

(Şekil 4 A, B).

Stomanın açıldığı yere göre dıĢkının kıvamı değiĢmektedir. Stoma anüsten ne

kadar uzakta ise dıĢkı o derece suludur. Buna göre, kolostomi çıkan barsakta ve

yatay barsakta ise dıĢkı daha sıvı halde, inen barsakta ve sigmoid kolonda ise dıĢkı

katı halde olur. Kalın barsakta gaz oluĢumu daha fazla olduğu için kolostomisi olan

bireylerin filtreli torba kullanmaları gerekir.

ĠLEOSTOMĠ

Ġleostomi; ince barsağın son bölümünün karın duvarına

ağızlaştırılmasıdır (Şekil 5 A, B ). Ġleostomi genellikle karnın sağ alt tarafına açılır.

DeğiĢik nedenlerle kalın barsak ve rektumun ameliyatla tamamen alındığı ya da

devre dıĢı bırakıldığı durumlarda ileostomi açılır. Ġleostomiler geçici veya kalıcı

olabilir. Kolostomide olduğu gibi ilostomide de dıĢkı çıkıĢı kontrol edilemez.

İlostomide dışkı sıvı halde, yakıcı nitelikte ve fazla miktardadır. Ġleostomide

uygun bakım yapılmazsa, yakıcı olan dıĢkının stoma çevresindeki deriyi tahriĢ etme

riski yüksektir.

KOLOSTOMĠ VE ĠLEOSTOMĠLĠ BĠREYLERĠN KARġILAġABĠLECEKLERĠ

SORUNLAR VE ÇÖZÜMÜNE YÖNELĠK ÖNERĠLER

Stomalı bireyler fizyolojik, sosyal ve psikolojik olmak üzere pek çok

problemle karşılaşabilmektedir. Fizyolojik sorunlar arasında gaz ve koku oluĢumu,

dıĢkı sızıntısı, deri problemleri, yorgunluk, iĢtahsızlık, hazımsızlık, bulantı, ishal,

kabızlık, ağrı yer almaktadır. Bunların içinde hastalar en fazla koku ve dıĢkı

sızıntısından rahatsızlık duymaktadır. Stomalı birey, gaz ve koku çıkması nedeniyle

kendini toplumdan kısıtlama ve soyutlama eğilimindedir. Birçok hasta ameliyat

öncesi yaptıkları sosyal aktiviteleri ameliyat sonrası yapmaktan vazgeçmiĢlerdir.

Bireylerin aile iliĢkileri de etkilenmektedir. Ayrıca bireylerin iĢ yaĢantısı da olumsuz

etkilenmekte ve ameliyat sonrası iĢi bırakma, çalıĢma saatlerini azaltma, iĢ veriminde

azalma ve iĢ değiĢtirme görülmektedir.

Stomalı bireylerde fizyolojik ve sosyal sorunların yanı sıra psikolojik sorunlar

da görülmektedir. Bunların arasında beden imgesinde değiĢme, depresyon, cinsel

sorunlar vb. yer almaktadır. Ameliyat sonrasında hastaların stomaya uyumu uzun

zaman alabilmektedir. Stomalı hasta kendini normal bir kiĢi olarak kabul etmeyebilir,

iĢe yaramadığını ve artık normal bir yaĢam sürdüremeyeceğini düĢünebilir. Beden

imgesinin değiĢmesi ile birlikte hasta, vücudunda olan değiĢikliği kabullenmez ve

stomasını görmek istemez. Stomasının sızıntı ve kokuya neden olacağı korkusuyla

insanlardan uzak durur, içe kapanır ve yalnız kalmak isteyebilir.

Oysa stomalı bireylerin karşılaştıkları bu sorunlar uygun bakım ile

önemli ölçüde azaltılabilmekte ve hatta zamanla tamamen önlenebilmektedir.

DERĠ BAKIMI

DıĢkıda bulunan bazı kimyasal maddeler nedeniyle stomalı bireylerde bazı

deri problemleri olabilir. Bu problemler; derinin tahriş olması, kullanılan torbalara

bağlı alerjik reaksiyonlar, egzama gibi deri hastalıklarıdır. Bu durumlarda, ilk

belirtiler genellikle kızarıklık ve isilik gibi kabartılardır. Uygun deri bakımı ile deri

problemleri önlenebilir. Deri problemlerini önlemek için aĢağıda belirtilen

uygulamaları yapınız.

Stoma çevresindeki derinin bakımını ılık su ve yumuĢak bir kağıt mendil

veya gazlı bezle yapınız.

Torbayı çıkardıktan sonra stoma ve çevresini siliniz.

Stoma ve çevresini sildikten sonra iyice kurulayınız.

Bunlara rağmen deri problemleri geliĢirse veya mevcut problemler

gerilemezse, bir stomaterapi ünitesine baĢvurmanız ve size önerilen yara örtüsü,

merhem, losyon ve pudralar gibi ilaç ya da malzemeleri kullanmanız gerekebilir.

Ayrıca iki parçalı torbaların kullanılması deri problemlerini azaltabilir. Çünkü,

vücuda yapıĢtırılan parça (adaptör), tek parçalı torbalarda olduğu gibi, hem torba

değiĢtirildiğinde deriden çıkarılmayacağı için derinin tahriĢini önler, hem de derinin

dıĢkı veya idrarla temasını önler.

YEME – ĠÇME

Stomalı bireyler istedikleri her Ģeyi yiyebilirler. Ancak beslenmenin iyi

dengelenmiĢ olması gerekmektedir. AĢırı kilo alma, yetersiz beslenme, gaz, koku

problemleri ile karĢılaĢmamak için beslenmede göz önüne alınması gereken bazı

noktalar aĢağıda belirtilmiĢtir:

Size herhangi bir rahatsızlık vermeyen yiyecekleri zamanla

öğreneceksiniz. Kendinize iyi gelmeyen yiyecekleri not ediniz ve doktorunuz veya

Stomaterapi Ünitesi çalıĢanları ile görüĢerek bu yiyecekleri azaltınız, diyetinizden

çıkartınız veya bunların yerine size önerilen besinleri alınız.

Kilo değiĢimleri stomanın çapını ve birtakım komplikasyonların

geliĢmesini etkileyeceğinden (stoma çapının büyümesi, stomanın içe kaçması, stoma

çevresinde fıtıklaĢmalar gibi) kilonuzu dengede tutmaya çalıĢınız.

ġimdiye kadar hiç yemediğiniz bir yiyeceği deneyeceksiniz bu

yiyecekten az miktarda ve yanında baĢka bir Ģey almadan deneyip sonucunu

görünüz. Eğer yiyecek size dokunuyorsa, bir süre sonra aynı yiyeceği tekrar deneyin.

Eğer tekrar rahatsız olduysanız, bu yiyeceği yemeyiniz.

Gaz ve koku oluĢumunu azaltmaya yönelik olarak Stomaterapi

Ünitesi’nde size verilen diyet listesini uygulayınız.

Kolostomide;

Daha önce yediğiniz her Ģeyi yiyebilirsiniz. Fakat, herkes gibi kabız veya ishal

olabileceğinizi unutmayınız. Yetersiz ve uygun olmayan diyet, yetersiz sıvı alımı,

hareketsizlik ve bazı ilaçlar kabızlığa neden olabilir. Kabızlığı önlemek için;

Düzenli olarak yemek yiyiniz.

Yediğiniz sebze ve meyve miktarını artırınız.

Hafif egzersizler yapınız.

Kepekli yiyecekler de kabızlığı önlemede yardımcı olur.

İleostomide;

Özel bir diyete ihtiyacınız yoktur. Ancak Ģu durumları göz önünde tutmakta

fayda vardır:

Ġleostomili hastalar daha çok suya ve tuza ihtiyaç duyarlar. Çünkü

ileostomi yoluyla normalden fazla miktarda tuz ve su kaybedilir.

Bazı lifli gıdaların fazla alımı ishale neden olabilir. Bu gıdalar;

lahana, taze fasulye, portakal, marul, patlamıĢ mısır, kereviz, ananas gibi gıdalardır.

Lifli gıdaları yerken iyice çiğneyiniz. Bu sindirime yardımcı olur.

Günde en az 2 litre su içiniz.

KOKU

Stomalı bireylerin çoğu, stomalarından hoĢ olmayan kokunun çıkacağı

endiĢesini taĢırlar. Günümüz teknolojisinde üretilen torbalar gaz ve koku

sorununu önemli ölçüde çözmektedir. Eğer kullandığınız torbayı iyi

yerleĢtirdiyseniz koku normalde dıĢarı çıkmaz, sadece torbayı değiĢtirirken dıĢarı

çıkar. Filtreli torba kullanımı ve filtrelerin size önerilen sürede (genellikle 12 saatte bir)

değiĢtirilmesi de koku çıkıĢını engellemektedir.

Beslenmeniz de koku oluĢumunu etkilemektedir. Koku oluşumunu artırdığı

belirtilen bazı yiyecekler Ģunlardır: Balık, yumurta, soğan, sarımsak, yeĢil sebzeler,

salatalık, peynir, lahana, karnabahar, kuru baklagiller. Kokuyu baskılayabilecek bazı

yiyecekler ise yoğurt, yayık ayranı ve nane Ģekeridir.

GAZ ÇIKARMA

Besinlerin sindirimi esnasında gaz meydana gelir. Stomalı bireyler gaz çıkıĢını

kontrol edemezler. Çünkü stomada anüste bulunan büzücü kaslar (sfinkter)

bulunmaz.

Fazla gaz oluĢumunu engellemek için:

Düzenli olarak yemek yiyiniz.

Yiyecekleri iyice çiğneyiniz.

Yemek yerken konuĢmayınız.

Asitli içeceklerden kaçınınız (kola, soda, bira, portakal suyu).

Gaz yapan yiyeceklerden kaçınınız (karnıbahar, mısır, salatalık,

bezelye, nohut, fasulye, lahana, ıspanak).

ĠSHAL

Ġshalde öncelikle nedeni bulmak önemlidir. Bazı yiyecekler, bazı ilaçlar

(örneğin antibiyotikler), iyi yıkanmamıĢ sebze ve meyve, temiz olmayan suyun

içilmesi herkeste olabileceği gibi stomalı hastada da ishale neden olabilir.

Ġshal olduğunuzda doktorunuza baĢvurunuz.

Bol su içiniz.

BaĢka bir probleminiz yoksa tuz alımını artırınız.

Ġshal süresince dıĢkıyı sıvılaĢtıran yiyecek ve içecekleri tüketmeyiniz

(üzüm, üzüm suyu, yeĢil fasulye, bezelye, erik, baharatlı yiyecekler, bira, alkollü

içecekler, taze meyveler ve çikolata).

Ġshal süresince dıĢkıyı katılaĢtırabilen besinleri tüketiniz (muz, Ģeftali,

elma, peynir, yoğurt, pirinç lapası, Ģehriye, patates püresi).

Kolostomi irrigasyonu yapıyorsanız ishaliniz geçene kadar irrigasyon

yapmayınız

BANYO YAPMA VE GĠYĠNME

Stoma torbanız takılı iken ya da torbanızı çıkartarak banyo yapabilirsiniz.

Kolostomi torbaları suya karĢı dayanıklı olup suda bile yapıĢık olarak kalabilmektedir.

Normal günlük kıyafetlerinizi giyebilirsiniz. Normalden büyük beden giymenize

gerek yoktur. Çünkü stoma torbaları yapılarından dolayı vücudunuza uyum sağlar ve

giysilerin üzerinden ĢiĢkinlik yapmaz.

Denize girerken erkeklerin Ģort tipi mayo, kadınların ise tek parçalı desenli

mayoları tercih etmeleri ve torba yerine stoma kepi takmaları önerilmektedir.

DĠNLENME VE SPORTĠF FAALĠYETLER

Kolostomi ve ileostomi spor yapmanıza engel bir durum değildir.

Ameliyata neden olan hastalık ve geçirilen ameliyattan dolayı genel bir halsizlik

hissetmeniz normaldir. Ameliyattan sonra birkaç hafta içinde hastalanmadan önce

yapabildiğiniz tüm fiziksel aktiviteyi yapabilirsiniz. Boks, güreĢ, ağırlık kaldırma gibi

sert spor aktiviteleri uygun olmayabilir. Öneriler;

Tenis, basketbol, voleybol, golf, futbol oynayabilir, su kayağı

yapabilirsiniz.

Spora baĢlamadan ve özellikle yüzmeden önce torbanızı boĢaltınız.

Spor yaparken Ģekilli mayo veya Ģort giyiniz.

Banyo ve sauna gibi sıcak yerlerde torba yapıĢkanı gevĢeyebilir, önlem

olarak yedek torba alınız.

ĠġE DÖNME VE SOSYAL YAġAM

Ameliyattan 6-8 hafta sonra çalıĢma hayatına baĢlayabilirsiniz. Günün büyük

bir bölümünün iĢyerinde geçirildiğiniz düĢünüldüğünde, iĢyerinin tuvaletinde stoma

temizliğinde kullanılan bazı malzemeleri bulundurmanız (örneğin tuvalet kağıdı,

sabun, ağzı kapaklı çöp kutusu gibi ) size stoma bakımında rahatlık sağlar.

Sağlığınıza kavuşur kavuşmaz daha önceki sosyal yaşantınıza

dönebilirsiniz (arkadaĢ-akraba ziyaretleri, davetlerde bulunma, sinemaya gitme vb.).

Koku ve/veya gaz çıkarma korkusuyla sosyal yaĢantınızı sınırlamayınız. Eğer

stomanıza özenle bakıp, uygun malzemeler kullanırsanız, bu tür problemlerle

karĢılaĢmanız en aza inecektir. Sizi seven ve önem veren arkadaĢ ve akrabalarınızla

aynı ortamı paylaĢmak sadece sosyal yönden değil, ruhsal yönden de kendinizi iyi

hissetmenizi sağlayacaktır.

TATĠLE ÇIKMA

Seyahat etme konusunda herhangi bir kısıtlama yoktur. İyileştiğiniz,

stomanızın bakımını yapabildiğiniz sürece istediğiniz yere, istediğiniz araçla

gidebilirsiniz. Uçakla yolculuk ettiğiniz zaman kabin basıncı dolayısıyla daha

çok gaz oluşabilir. Tatile çıkarken Ģu noktaları göz önünde tutmalısınız:

Yolculuğa çıkmadan önce torbanızı boĢaltınız.

Yolculuk boyunca gazlı/asitli içecek içmeyiniz.

Stoma malzemelerini, yanınızda bulunduracağınız bir el çantasında

taĢıyınız.

Yanınızda yeteri kadar malzeme bulundurmaya özen gösteriniz.

Gittiğiniz yerde malzeme bulamayabilirsiniz. Eğer varsa, tatile gittiğiniz yerde

malzemeleri temin edebileceğiniz adresleri öğreniniz.

Gideceğiniz yer sıcak bir iklime sahipse, bol su içmeye özen gösteriniz.

Sakıncası yoksa tuz alımını artırınız.

Ġshal olma ihtimaline karĢı doktorunuz ile konuĢunuz.

Gittiğiniz yerde çeĢme suyu içmeyiniz. ġiĢe suyu kullanınız. Hatta

stomanızı temizlerken bile ĢiĢe suyu kullanınız.

Ġyi yıkanmamıĢ veya açıkta satılan yiyecekleri yemeyiniz.

CĠNSEL YAġAM

Stoma normal cinsel hayatınızı sürdürmeye engel olmaz. Ancak cinsel

yaĢantınızın normale dönmesi için biraz zamana ihtiyacınız vardır. Çok acele

etmeyiniz ve kendinize zaman tanıyınız. Ostomi ameliyatı her iki eĢi de

etkileyeceğinden anlayıĢ ve iletiĢimin en önemli unsur olduğunu unutmayınız. Daha

rahat bir cinsel yaĢam için aĢağıdaki önerileri dikkate alınız;

Torbanın görüntüsünden rahatsızlık duyuyorsanız torba kılıfları veya bazı iç

çamaĢırları ile torbayı örtebilirsiniz.

Cinsel iliĢkiden önce torbanızı boĢaltınız.

ĠliĢki sırasında stoma kepi takmayı tercih ediniz.

Ancak bazı tip ameliyatlar sonucunda sinirlerde herhangi bir hasar oluĢmuĢsa,

çeĢitli problemlerle karĢılaĢabilirsiniz. Bunlar; kadınlarda cinsel iliĢki sırasında ağrı,

cinsel organın iç yüzeyinde sertleĢme ve organın daralması, erkeklerde sertleĢmede

zorluk (impotans) gibi durumlardır. Böyle bir durumla karĢılaĢtığınızda doktorunuza

baĢvurunuz. Unutmayınız ki kolostomi hayatınızı kurtarmak amacıyla yapılan bir

uygulamadır.

HAMĠLELĠK

Stomalı kadınlar, eğer isterlerse ve başkaca nedenlerle tıbbi bir sakınca

yoksa hamile kalabilirler. Ancak büyüyen karın dolayısıyla stomanın geniĢliği

artabilir, ayrıca stomayı görmek zorlaĢabilir. Böyle bir durumda stomayı görmek için

ayna kullanabilir veya birinden yardım alabilirsiniz.

Stomalı bir kadının emzirmemesi için de hiçbir neden yoktur. Bebeği

emzirmeden önce stoma torbasının boĢaltılması, bebeğin torba üzerine yaratacağı

basınçla sızıntı olma olasılığını azaltmaktadır.

Stomalı kadınlar gebelikten korunmak için doğum kontrol hapı

kullanabilirler. Ancak ileostomisi olan bireylerde bu hapın emilemeden dışkı ile

atılacağı düşünüldüğünden başka yöntemler kullanılması önerilir. Stomalı bir

erkeğin baba olmasında da hiçbir sakınca yoktur.

ĠLAÇ KULLANIMI

Toplumdaki diğer bireyler gibi stomalı bireyin de çeĢitli nedenlerden dolayı ilaç

kullanması gerekebilir. Ancak doktor önerisi olmadan hiçbir ilaç kullanmayınız.

Herhangi bir nedenle size ilaç başlandığında doktorunuza stomanız olduğunu

hatırlatınız. Kullandığınız ilaçların özelliklerini iyice öğreniniz. Bazı ilaçlar kabızlığa

(örneğin allerji için kullanılan ilaçlar), bazıları ise ishale (örneğin antibiyotikler) neden

olabilir. Aldığınız bazı ilaçlar ise stomanızdan gelen dıĢkınızın rengini değiĢtirebilir.

Örneğin antibiyotikler dıĢkının rengini yeĢil/gri, demir ilaçları ise siyah yapabilir.

ĠLEOSTOMĠLĠ VE KOLOSTOMĠLĠ HASTALARDA GELĠġEBĠLECEK

KOMPLĠKASYONLAR

Cerrahi tekniklerde ilerlemeler, geliĢtirilen stoma bakım malzemeleri ve stoma

bakımının/eğitiminin profesyoneller tarafından yapılmasının doğal sonucu olarak son

yıllarda stoma komplikasyonları önemli ölçüde azalmıĢtır. Bu olumlu geliĢmelere

karĢın, stomalı bireyler bazı komplikasyonlarla karĢılaĢabilir. Bazıları çok basit

uygulamalarla ortadan kaldırılabilen bu komplikasyonları erken dönemde fark etme

oldukça önemlidir. Bu nedenle aĢağıda belirtilen komplikasyonlardan herhangi biriyle

karĢılaĢılması durumunda Stomaterapi Ünitesine ya da hekime baĢvurulması gerekir.

Metabolik komplikasyonlar,

Deri problemleri,

Stoma iskemisi ve nekrozu,

Stoma retraksiyon ,

Parastomal infeksiyon,

Kanama,

Stomal stenoz,

Stomal fistül,

Barsak tıkanması,

Stoma prolapsusu,

Parastomal herni.

Stoma komplikasyonlarının çoğu stoma yerinin iyi seçilmesi, stomanın çapının

uygun olması ve infeksiyon kontrolü ile önemli ölçüde azaltılabilir.

METABOLĠK KOMPLĠKASYONLAR: Metabolik komplikasyonlar ileostomilerde

ön plana çıkmaktadır. Eğer ince barsakta herhangi bir problem yoksa ve fazla

rezeksiyon yapılmadı ise ileostomiden baĢlangıçta günde 1-2 litre sıvı çıkıĢı olur. Bu

miktar giderek azalır ve 500 –800 mililitreye kadar düĢer. Ayrıca ileostomilerde günde

60 mEq sodyum ve bir miktar potasyum kaybı da söz konusudur. Bu nedenle önlem

alınmayan hastalarda hızlı bir dehidratasyon (su ve tuz eksikliği) tablosu geliĢir.

Kronik dehidratasyon ve sodyum kaybı sonucu üriner sistem taĢları oluĢabilir.

Metabolik komplikasyonları önlemek için; su ve tuz alımı artırılmalı, yeterli ve dengeli

beslenmeye özen gösterilmeli, ishalden, aĢırı sıcak ortamlarda bulunmaktan ve

yoğun egzersizden kaçınılmalıdır.

DERĠ PROBLEMLERĠ: Deri problemleri stomalı hastalarda yaygın bir Ģekilde

görülmektedir. Stomalı hastaların yaklaĢık olarak dörtte üçünün deri problemleri

yaĢadıkları belirtilmektedir. Deri çevresinde kızarıklık, nemlilik, deri yüzeyinin

sıyrılması, döküntü ve renk değiĢikliği ile karakterize olan deri problemlerinin tedavisi

için stoma bakım hemĢiresi, hastanın primer hekimi ve dermatologun iĢbirliği gerekir

(Şekil 6 A, B, C). Deri problemlerine yol açan baĢlıca faktörler;

Stoma yerinin uygun seçilmemesi,

YanlıĢ stoma tekniği,

KiĢide psöriasis, atopik egzama gibi deri hastalıklarının olması,

Stoma torbasının uygun yerleĢtirilmemesi nedeniyle cilde sızıntı

olmasıdır.

Deri tahriĢini önlemek için; stoma çevresi tekniğine uygun olarak temizlenmeli,

stomanın çapına ve tipine uygun torba takılmalı, gerektiğinde yara örtüsü ve

koruyucu kremler/ losyonlar kullanılmalıdır (bk. Torbanın Değiştirilmesi).

STOMA ĠSKEMĠSĠ VE NEKROZU: Ġskemi ve nekrozun nedeni stomanın

açıldığı barsak bölgesinin kan dolaĢımının engellenmesidir. Bu problemin geliĢmesi

durumunda, hastanın yapabileceği bir Ģey yoktur ve hemen ilgili doktora ulaĢması

gerekir. Zaten, stoma iskemisi genellikle ameliyat sonrası erken dönemde ortaya

çıkar.

Stoma normalde ağız içi mukozası gibi parlak pembe renklidir. Erken ameliyat

sonrası dönemde hastalar stoma nekrozu yönünden risk altındadırlar. Bu nedenle ilk

24-72 saat içinde stomanın rengindeki değiĢim yakından izlenmelidir. Stoma

çevresinde bir miktar renk koyulaĢması (morarma) çoğu kez önemli değildir. Ancak

stoma tümüyle koyu siyah renk aldığında acil giriĢim yapılması gerekir. Stoma

nekrozu sıklıkla uç stomalarda görülür. Stoma nekrozu vakaların %2.3-17’ sinde

görülmektedir. BaĢlıca nedenleri;

Barsağın iyi mobilize edilmeyiĢinden doğan basınç,

Ödemli stoma çevresine çok sıkı torba takılması,

Gergin dikiĢler,

Ġnferior mezenterik arterin bağlanmasını takiben stomanın kan akımının

azalması,

Barsağın dar bir açıklıktan dıĢarıya alınması,

Stoma segmentinin terminal kesiminin aĢırı serbestleĢtirilmesidir.

Barsağın yeterli çaptaki bir açıklıktan dıĢarıya alınması, gergin olmayan

dikiĢler ve stoma çevresindeki yağlı dokunun aĢırı disseksiyonundan kaçınılması

stoma nekroz oranını azaltan faktörlerdir. Tedavisinde eğer iskemi venöz kaynaklı

ise genellikle nekroza dönüĢmeden kendiliğinden düzelebilir. Kendiliğinden

düzelmeyen durumlarda ve arteriyel kaynaklı iskemi / nekrozlarda cerrahi revizyon

gerekir.

STOMA RETRAKSĠYONU: Stoma retraksiyonu, stomanın geriye, karına doğru

kaçmasıdır. Özellikle kolostominin erken dönemdeki komplikasyonlarının en

önemlilerindendir (Şekil 7). Görülme olasılığı % 1-8 arasındadır. Her türlü stomadan

sonra oluĢabilse de en sık görüldüğü vakalar transvers kolon stomaları ve terminal

sigmoidostomilerdir. Stomanın tümüyle karın içine kaçması acil cerrahi giriĢim

gerektirir. Nedenleri;

Kolonun yetersiz mobilizasyonu sonucu stoma üzerindeki sürekli

gerilme,

Ameliyattan önce uygulanan radyoterapinin mezenterde oluĢturduğu

kısalma,

Loop kolostomilerde barsağı dıĢarıda tutan baget veya silikon çubuğun

çok erken alınması,

Stoma fiksasyonunun iyi olmaması,

Ameliyattan sonra kilo alma.

Ameliyattan sonra risk altındaki hastaların yakın takibi ve uygun bir diyetle

aĢırı kilo alımının önlenmesi retraksiyonu önleyici uygulamalardır.

PARASTOMAL ĠNFEKSĠYON: Stoma çevresindeki iltihaplanma anlamına

gelen parastomal infeksiyon ameliyat sonrası erken dönemde görülen

komplikasyonlardan biridir (Şekil 6 C).. Stoma çevresindeki iltihap, barsağın deriden

ayrıĢmasına yol açar. Uygun cerrahi teknikle dıĢkının stoma çevresine bulaĢmasının

önlenmesi infeksiyon oranını azaltır. Parastomal infeksiyona yol açan nedenler

Ģunlardır;

Barsak içeriğinin parastomal alana bulaĢması,

Ġskemi,

Retraksiyon,

Stomanın insizyona çok yakın açılması,

Peristomal hematom,

Parastomal infeksiyonun tedavisi konservatiftir. Günde birkaç kez pansuman

yapılması, nekrotik dokuların temizlenmesi ve barsağın etrafına antiseptikli gaz

bezlerinin sarılması ile infeksiyon tedavi edilir. Ġnfeksiyon iyileĢtikten sonra stenoz ve

retraksiyon oluĢmaması için gerekli önlemler alınır. Uygun olan vakalarda mukoza ve

deri tek tek dikiĢlerle yeniden karĢı karĢıya getirilmelidir.

KANAMA: Stomanın temizlenmesi sırasında bir miktar kanama normaldir,

ancak aĢırı kanama kontrol altına alınması gereken bir durumdur. Erken ameliyat

sonrası dönemde kanama, cerrahi sırasında kanama kontrolünün iyi

yapılmamasından kaynaklanır. Bu nedenle hastanın özellikle erken ameliyat sonrası

dönemde kanama yönünden izlenmesi son derece önemlidir. Kanamanın diğer

nedenleri ise; travma; stomayı sert bir Ģekilde temizleme, torbanın çapının dar

olması, stomaya iliĢkin diğer komplikasyonlar ve granüloma oluĢumudur

STOMA STENOZU: Stoma darlığı, prolapsus ve herni kadar sık görülen bir

komplikasyon değildir. Genellikle ameliyat sonrası geç dönemde görülen bir

komplikasyon olup, görülme olasılığı % 6-7’dir. Sıklıkla stomanın iç çapının daralması

Ģeklinde görülür. BaĢlıca nedenleri;

Stoma kenarlarının yetersiz beslenmesi sonucu geliĢen retraksiyon ve

çevresel bağ dokusunda artıĢ,

Stomal açıklığın çok ufak oluĢu ve iyi mobilize edilmeyen barsağın

retraksiyonu

Stoma çevresinde geliĢen infeksiyon sonucu oluĢan fibröz doku

artıĢıdır.

Stenozların çoğunda gaita yumuĢatıcılar, parmakla ya da bujilerle stomanın

dilatasyonu ve dıĢkının boĢalmasının sağlanması gibi konservatif tedavi yöntemleri

yeterlidir. Ayrıca lokal anestezi altında plastik onarım, nadiren de stoma yerinin

değiĢtirilmesi cerrahi tedavi yöntemleri arasındadır.

STOMAL FĠSTÜL: Üç tip stomal fistül vardır. Transstomal fistül genellikle

ileostomilerde , stoma bakımı sırasındaki travmalarla oluĢur. Tedavisi cerrahidir.

Peristomal ve visserokütanoz fistüller ise barsağı fasyaya tespit eden dikiĢlerle

oluĢur. Peristomal fistülde bol miktarda barsak salgısı bulunur ve genellikle fistüle yol

açan dikiĢin alınması ile düzelir. Visserokütanoz fistül ise fasyaya ya da peritona

koyulan tespit dikiĢin barsak lümenine girecek Ģekilde konulması ya da sonradan

barsak lümenine yapıĢması ile oluĢur. Bu tip fistüllerde fistül ağzında bol miktarda

barsak içeriği gelir. Tedavisi cerrahidir. Fistüllü barsak kısmı çıkartılır ve stoma

yenilenir. Fistülden gelen akıntı stoma çevresinde dermatite yol açabilir ayrıca ostomi

torbasının cilde yapıĢmasını engeller. Bu nedenle fistüllerin tedavi edilmesi gerekir.

BARSAK TIKANMASI: Stomalı kiĢilerde görülen bir diğer komplikasyon da

barsak tıkanmasıdır. Barsak tıkanmasına yol açan durumlar;

Barsak duvarında oluĢan yapıĢıklıklar,

Tümörün tekrarlaması,

DıĢkı sertleĢmesi,

Parastomal alanda ince barsakların sıkıĢmasıdır. Medikal tedavinin

yeterli olmadığı durumda cerrahi tedavi uygulanır.

STOMA PROLAPSUSU: Prolapsus, barsağın stoma yoluyla dıĢarı doğru aĢırı

derecede sarkmasıdır. Genellikle ameliyattan aylarca sonra ortaya çıkar ve görülme

olasılığı % 5-14 arasındadır. Stoma komplikasyonlarının %35’ini herni ve prolapsus

oluĢturmaktadır. Prolapsus ileostomide nadir görülen bir komplikasyondur,

kolostomide özellikle loop kolostomide sık görülür. Nedenleri arasında;

Stomanın geniĢ bir açıklıktan yapılması,

Stomanın karın duvarına iyi sabitlenmemesi,

Bebeklerde zayıf karın fasyası,

Karın içi basıncın arttığı durumlar (kabızlık, öksürük, ağır kaldırma,

zorlayıcı egzersizler) bulunmaktadır.

DıĢarıya doğru sarkmıĢ bulunan barsak stoma çevresinin kirlenmesine yol

açar ve kolayca kanar. Genellikle prolapsus ve herni aynı kiĢide birlikte ve

asemptomatik olarak bulunur. Tedavide prolapsus küçük ise barsak yerine konur.

Barsağı yerine koyma iĢlemini size öğretildiği gibi kendinizde kolayca yapabilirsiniz.

Eğer stomal prolapsus aĢırı derecede büyümüĢse, stoma torbasının yapıĢtırılmasını

engelliyor ve irrigasyon yapmak güçleĢiyor ise cerrahi tedavi uygulanır.

PARASTOMAL HERNĠ: Parastomal herniler stomanın çevresinde oluĢan

fıtıklardır (Şekil 8). Parastomal herni önemli bir geç komplikasyondur. Görülme

insidansı %1-20 olarak belirtilmektedir. Parastomal herni barsak tıkanıklığı ve

strangülayon (barsak düğümlenmesi) riski taĢıdığı için önemlidir. Parastomal herni

vakalarının çoğu transvers loop kolostomiyi takiben yaĢlı kiĢilerde görülmektedir.

Parastomal herni nedenleri arasında;

Fasyadaki açıklığın aĢırı geniĢ olması,

Barsağın rektus kası dıĢından dıĢarıya alınması,

Zayıf karın duvarı,

Karın içi basıncın artması (kronik öksürük),

Steroid tedavisi,

Abdominal insizyondan stoma açılması,

Peristomal infeksiyon,

ġiĢmanlık,

Beslenme bozukluğu,

Ameliyattan sonra geliĢen sepsis.

Parastomal herni cerrahi yöntemle tedavi edilir. Özellikle herni geliĢme riski

yüksek olan hastaların yakından takip edilmesi gerekir. Ayrıca herni geliĢimini

kolaylaĢtırıcı risk faktörlerini azaltıcı önlemler alınmalıdır (üst solunum yolu

infeksiyonlarının önlenmesi, kronik öksürüğün tedavisi, öksürürken stoma bölgesinin

üzerine ellerin konularak desteklenmesi gibi).

TORBANIN DEĞĠġTĠRĠLMESĠ

Modern teknolojideki geliĢmelere paralel olarak günümüzde çeĢitli Ģekillerde

torbalar üretilmektedir. Ancak stomanıza göre en uygun torba modelinin kullanımı

konusunda Stomaterapi Ünitesi çalışanlarının önerilerini dikkate alınız. İlk

olarak kullandığınız ve size tanıdık gelen ürünler, her zaman size en uygunu

olmayabilir.

Eğer alttan boĢaltmasız torba modelini kullanıyorsanız torbanız dolduktan

sonra torbayı atıp yerine yeni torbayı takabilirsiniz (Şekil 9).

Alttan boĢaltılabilir torba kullanıyorsanız torbanın 1/3 ya da yarısına kadar

dolduğunda boĢaltılması gerekir (Şekil 10). Torba çok dolarsa aĢağıya doğru ağılık

yapacak ve torbanın deriden ayrılmasına, dolayısıyla barsak içeriğinin sızmasına yol

açabilecektir. Alttan boĢaltılabilir torbaların alt uç kısmı açıktır ve klemp ile kapatılır.

Torba boĢaltılacağı zaman klemp çıkartılır, dıĢkı tuvalete boĢaltılır ve klemp yeniden

takılır. Ġki parçalı bir torba kullanıyorsanız (Şekil 11) herhangi bir sorun geliĢmediği

(sızıntı vb.) taktirde cilde yapıĢan adaptör kısmı cildinizde 3-5 gün kadar kalabilir.

Torba dolduktan sonra çıkartılır, deriye yapıĢtırılan adaptör çıkartılmaz, torba tuvalete

boĢaltılıp içerisinden su geçirildikten sonra tekrar adaptöre takılır ya da yeni bir torba

ile değiĢtirilir. Bu torbaları boĢaltarak 2-3 gün kullanabilirsiniz.

Torba kullanımında en önemli nokta uygun çapta torba kullanımıdır.

Kullanacağınız torbanın açıklığı stomaya uygun olmalıdır, açıklık stomadan geniĢ ise

stoma etrafında sızıntıya ve tahriĢe yol açabilir. Bu nedenle stoma çevresi düzenli

olarak ölçülmelidir. Stoma ameliyattan sonra ĢiĢtir, ameliyattan sonra 1-2 ay içinde

küçülür. Dolayısıyla, baĢlangıçta kullanacağınız torbanın delik çapı, ileride

kullanacağınız torbanın delik çapından biraz daha büyük olacaktır. Stomanız küçülüp

kendi ölçüsüne ulaĢtığında, stomanızın çapına tam uyum sağlayan çaptaki torbayı

kullanmalısınız. Stoma çevresini torbaların paketinden çıkan özel diyagram (yuvarlak,

üzerinde rakamlar olan ölçek) ile ölçebilirsiniz (Şekil 12). Uygun olan ölçü, torbanın

kenarı ile stoma çevresi arasında 2-3 mm’lik bir boĢluk olmasıdır. İleostomilerde

derinin daha iyi korunması gerektiğinden torba çapının ileostomiye mümkün

olduğunca yakın olması tercih edilmelidir.

Ameliyattan sonraki ilk günlerden sonra kolostomi bakımını ve torba

değiĢtirme iĢlemini kendinizin öğrenmesi ve yapması en uygundur. Bu iĢlem son

derece basit olup, pratiklik kazandıkça torbanın değiĢtirmesi/ boĢaltılmasını çok kısa

bir süre içerisinde gerçekleĢtirebilirsiniz.

TORBAYI DEĞĠġTĠRME BASAMAKLARI

Öncelikle size özel, rahat edebileceğiniz ılık bir ortam sağlayınız.

1. Ġhtiyacınız olan tüm malzemeleri kolayca ulaĢabileceğiniz bir Ģekilde uygun

bir yere yerleĢtiriniz

2-3 parça yumuĢak bez veya tuvalet kağıdı ya da kağıt mendil

ılık su

kirli torbayı koyacağınız bir poĢet veya gazete kağıdı

yeni stoma torbası (stomanızın çapına uygun, eğri uçlu özel bir makasla

kenarları düzgün bir Ģekilde kesilmiĢ olarak),

boĢaltılabilir torba için klips.

2. Torbanız boĢaltılabilir torba ise ve sadece boĢaltacaksanız, tuvalete veya

bu iĢ için ayırdığınız kaba boĢaltınız.

3. Tek parçalı torba kullanıyorsanız; kirli torbayı yukarıdan aĢağı doğru

yavaĢça çıkarın. Torbayı çıkarırken diğer elinizle derinin etrafına hafice bastırın ki

torba yırtılmasın (Şekil 13 ).

4. Çıkardığınız torbayı poĢet ya da gazete kağıdına koyun.

5. Stoma çevresini ılık suyla ıslattığınız bez parçası ile siliniz (Şekil 14 ).

6. Stoma çevresini iyice kurulayınız Stoma çevresinin kuru olması torbanın /

adaptörün cilde daha kolay yapıĢmasını sağlar (Şekil 15).

7. Yeni torbanın yapıĢkan kısmındaki kağıdı çıkarın ve ortadaki delik stomayı

içine alacak Ģekilde yerleĢtirin. Elinizle yarım dakika bastırın . Elinizin ısısıyla

yapıĢkan kısım vücudunuza daha iyi yapıĢır (Şekil 16).

8. Ġki parçalı torba kullanıyorsanız cilde yapıĢan adaptör kısmı herhangi bir

sorununuz olmadığı taktirde 3-5 gün kadar cildinizde kalabilir (Şekil 17). Adaptöre

yerleĢtirdiğiniz torba alttan boĢaltılabilir bir torba değilse torba ile adaptörün birleĢim

yerindeki klipsi açıp torbayı adaptörden ayırın ve adaptöre yeni bir torba takın. Eğer

adaptörü de değiĢtirmek istiyorsanız, öncelikle torbayla bağlantısını çözmeden

adaptörü deriden ayırın. Eğer adaptörü deride ayırmakta zorlanıyorsanız adaptörün

çevresini ılık su ile ıslatarak daha kolay ayrılmasını sağlayabilirsiniz.

9. 4,5,6. basamakları aynen uygulayın

10. Stomanıza uygun ölçüde kestiğiniz adaptörün yapıĢkan kısmındaki kağıdı

çıkarın ve ortadaki delik stomayı içine alacak Ģekilde yerleĢtirin. Elinizle yarım dakika

bastırın . Elinizin ısısıyla yapıĢkan kısım vücudunuza daha iyi yapıĢır.

11. Adaptörünüzün numarasına uygun stoma torbasını bir noktadan

baĢlayarak dairevi hareketlerle adaptöre yerleĢtirin. Torbayı yerleĢtirdikten sonra

eğer varsa adaptörün üzerinde bulunan kilidi kapatınız.

12. Torbayı kendinize doğru hafifçe çekerek adaptöre iyice yerleĢip

yerleĢmediğini kontrol ediniz.

KOLOSTOMĠ ĠRRĠGASYONU

Kolostomi irrigasyonu, stoma aracılığı ile kalın barsak içerisine belli miktarda

sıvı verilerek barsak içeriğinin (gaz, dıĢkı, bakteri vb) boĢaltılması iĢlemidir.

Kolostomi irrigasyonu ile barsak hareketlerini düzenlenir, böylece irrigasyonlar arası

gaz, dıĢkı çıkıĢı önlenir ve kontrollü dıĢkı çıkıĢı sağlanır. Kolostomi irrigasyonu

barsağın boĢalmasını sağlamak için kullanılan mekanik bir yöntemdir. Ġrrigasyon

iĢleminde 24, 48 ya da 72 saatte bir ostomi aracılığı ile barsak içerisine belli miktarda

sıvı verilir. Barsak içerisine verilen sıvının oluĢturacağı mekanik basınç etkisiyle

barsakta peristaltik hareket oluĢur ve barsak boĢalır.

Kolostomi irrigasyonu kalıcı kolostomisi olan hastaların sürekli torba

kullanmaya alternatif olarak uygulayabilecekleri bir yöntemdir. Bu yöntem

özellikle ameliyat öncesi hayat tarzlarını devam ettirmek isteyen, sportif ve diğer

sosyal aktivitelerinde bir değiĢiklik yapmak istemeyen hastalar için önemli bir

seçenektir. Kolostomi irrigasyonu ile hastada deri problemlerinin geliĢmesi önlenir.

Ayrıca irrigasyon yöntemi ile barsak boĢalımının sağlanması sürekli torba

kullanımına göre maliyet avantajlıdır.

Kolostomi irrgasyonu ciddi fiziksel ve zihinsel sınırlamaları olmayan,

irrigasyon tekniğini öğrenebilen, iyi beslenme alıĢkanlığı olan, ameliyat öncesi

dönemde düzenli barsak alıĢkanlığı olan (ishal ve kabızlık problemi olmayan), inen

kolon ve sigmoid kolona stoma açılan hastalara uygulanmaktadır. Ġrrigasyon

yapılmaması gereken durumlar ise, ishal, radyasyon enteriti ve stoma çevresi

fıtıklarıdır. Ayrıca kemoterapi ve radyoterapi alan hastalarda bu tedavilerin bir

sonucu olarak sıvı dıĢkı çıkıĢı olabileceğinden irrigasyon bu tedaviler esnasında da

uygulanmamaktadır. Ameliyattan sonra 6-8. haftada hastanın beslenme ve barsak

alıĢkanlığı normale döndüğünde kolostomi irrigasyonuna baĢlanmalıdır. Kolostomi

irrigasyonunu uygulayan hastaların kabızlıktan korunmak için diyet önerilerine dikkat

etmeleri son derece önemlidir.

KOLOSTOMĠ ĠRRĠGASYONU BASAMAKLARI

Barsak alıĢkanlığı kazandırmak amacıyla uyguladığınız kolostomi irrigasyonu

yaklaĢık olarak 15 dakika ile 30 dakika arasında bir zaman almaktadır. Başlangıçta

kişiye karmaşık ve zaman alıcı olarak gelen bu işlem bir süre sonra çok daha

kısa sürede ve pratik bir şekilde yapılabilmektedir. Kolostomi irrigasyonunda

istenilen sonucu elde edebilmek sizin istekliliğinize, öğrenme çabanıza, sabrınıza

bağlıdır. Ġrrigasyon iĢlemini her gün aynı saatte (sabahleyin kahvaltıdan sonra)

yapmanız da irrigasyonda baĢarılı olmanızda son derece önemlidir. Ġrrigasyon

iĢlemini baĢlangıçta 24 saatte bir yapmanız gerekir, Stomaterapi Ünitesi

çalıĢanlarının önerileri doğrultusunda daha sonra bu süre 48 –72 saatte bire de

çıkarılabilir.

Kolostomi irrigasyonun basamakları aĢağıdaki gibidir:

Öncelikle size özel, rahat edebileceğiniz ılık bir ortam sağlayınız. Ġhtiyacınız

olan tüm malzemeleri kolayca ulaĢabileceğiniz bir Ģekilde uygun bir yere yerleĢtiriniz

irrigasyon seti (Şekil 18 ),

370 C su,

yedek çamaĢır,

yeni stoma torbası, kep, bant, tıpa.

1. Ġrrigasyon setinizi stomaterapi ünitesinde size gösterdiği Ģekilde hazırlayıp

konik ucu sete takınız.

2. Su torbasını yaklaĢık olarak 750-1000 ml musluk suyu ile doldurunuz suyun

ısısı 370C civarında olmalı ve bu ısıyı aĢmamalıdır. Suyun ısısını su torbasının

üzerinde bulunan termometre aracılığı ile ölçebilirsiniz (Şekil 19 A, B ) .

3. Su torbasını tuvalet ya da banyoda görülebilen bir yere asınız (Şekil 20 ).

4. Ġrrigasyon setinin havasını çıkarınız.

5. Setin konik ucunu suda çözünebilen kayganlaĢtırıcı ile yağlayınız

(Şekil 21)

6. Alafranga tuvalete veya bir sandalyeye oturunuz. Eğer alafranga tuvalet

kullanmıyorsanız bu iĢ için kullanacağınız çöp kovasına ihtiyacınız olacaktır. Çöp

kovasını bacaklarınızın arasına yerleĢtiriniz.

7. Kolostomi torbanızı çıkarınız.

8. Ġrrigasyon setinin torbasını stomanızın üzerine takınız. Bu torbalar

yapıĢkanlı olduğu gibi bir kemer aracılığı ile takılan çeĢitleri de vardır (Şekil 22 ).

Torbanın ucunu tuvalete/çöp kovasına iki bacağınız arasından sarkıtınız.

9. Konik ucu nazikçe stomadan içeri sokunuz, ucu stoma içinde verilen sıvının

dıĢarı kaçmasını önleyecek derecede sıkı tutunuz (Şekil 23 A, B).

10. Ġrrigasyon setinin manifoldunu açarak kalın barsak içine suyu yavaĢ

yavaĢ veriniz. Kalın barsak içine suyu verme iĢlemi yaklaĢık olarak 5 dakika

alacaktır. Eğer kramp tarzında karın ağrısı, baĢ dönmesi oluĢursa sıvı vermeyi

durdurunuz, suyun ısısını kontrol ediniz ve rahatladıktan sonra iĢleme devam ediniz

(ġekil)

11. Su tamamen içeri verildikten sonra birkaç dakika konik ucu yerinde

tutup daha sonra çıkarınız ve yaklaĢık 15 dakika kadar dıĢkının boĢalmasını

bekleyiniz (Şekil 24). Bu iĢlemden sonra irrigasyon torbasının alt ve üst uçlarını

klempleyip banyo ya da tuvaleti terk edebilirsiniz. YaklaĢık olarak 45 dakika sonra

irrigasyon torbasını çıkarabilir, kep , bant ya da tıkacınızı takıp günlük aktivitelerinize

dönebilirsiniz (Şekil 25). Bir süre sonra barsak hareketleriniz düzene girecektir ve

kaç dakikada tam boĢalım sağlandığını öğrenmiĢ olacaksınız. Dolaysıyla boĢalma

için 45 dakika beklemenize gerek kalmayacak bu süreyi ihtiyacınıza göre kendiniz

ayarlayabileceksiniz.

STOMATERAPĠ ÜNĠTESĠ VE STOMA BAKIM HEMġĠRELĠĞĠ

Enterostomal terapi, hemşirelik bakımının özelleştiği alanlardan biridir.

HemĢireler için önemli bir uzmanlık alanı olan stoma bakımı; baĢta Ġngiltere olmak

üzere dünyanın pek çok ülkesinde stoma bakım hemĢiresi, enterostomal terapist,

enterostomal terapi hemĢiresi veya kolorektal cerrahi hemĢiresi adı altında çalıĢan

özelleĢmiĢ klinik hemĢireleri tarafından yürütülmektedir. Günümüzde stoma bakım

hemĢiresi olabilmek için World Counsil of Enterostomal Therapists (WECT-Dünya

Enterostomal Terapistler Derneği) tarafından kabul edilen okullardan birinde 360

saatlik, genellikle 8-9 hafta süren eğitimi tamamlamıĢ olmak gerekmektedir. Dünya

Enterostomal Terapistler Derneği' ne göre stoma bakım hemĢiresinin iki temel

sorumluluğundan biri; özel gereksinimleri olan bireylere uzmanlaĢmıĢ hemĢirelik

bakımı sunma, diğeri ise bilgi ve becerilerini meslektaĢları ile paylaĢmaktır. Kraliyet

HemĢirelik Okulu'nun (Royal College of Nursing) standart geliĢtirmeye iliĢkin

çalıĢmaları sonucunda stoma bakım standartları geliĢtirilmiĢtir. Bu standartlar

doğrultusunda stoma bakım hemĢiresinin rolleri de belirlenmiĢtir. Bu roller Ģunlardır;

1. Bakım verici rolü; veri toplama, hastayı bilgilendirme, hastaya danıĢmanlık

yapma, stoma yerinin tayini, cilt bakımı, komplikasyonların önlenmesi ve erken

tanınması .

2. Eğitim rolü; kiĢisel geliĢimini sağlama, hemĢirelik mesleğini geliĢtirme ve

ekipteki diğer sağlık personelin eğitimi.

3. AraĢtırma rolü; araĢtırma yapma ve araĢtırma temelli uygulamaları

geliĢtirerek hemĢirelik bakımının kalitesini arttırma. Stoma bakım hemĢiresi stomalı

bireyler dıĢında, doku bütünlüğü bozulmuĢ, inkontinans, yara drenajı ve fistül

geliĢmiĢ olan hastalarını bakımını da yapmaktadır.

Dünya Enterostomal Terapistler Derneği HemĢirelik Uygulama Kodları

Uygulama kodları bireylerin mesleklerine karĢı olan sorumluluklarını

tanımlayan mesleki standartları oluĢturmak için gereklidir. Enterostomal terapist

Dünya Enterostomal Terapistler Derneği tarafından saptanan hemĢirelik uygulama

kodlarına uymakla yükümlüdür. Bu kodlar;

Enterostomal terapist; yaĢ, cinsiyet, cinsel tercih, ırk, renk, inanç, sosyal ve

politik ayrım gözetmeksizin bireylerin ihtiyacı olan bakımı sağlar.

Enterostomal terapist; bireylerin inançlarına, değerlerine, kültürüne saygı

gösterir. Hastanın haklarını korur ve sadece hastanın bakımı ile ilgili olan

bilgileri diğer sağlık personeli ile paylaĢır.

Enterostomal terapist; ülkesinin hemĢirelik etik kodları standartlarına göre

uygulama yapar.

Enterostomal terapist; enterostomal terapy ve ilgili alanlardaki yeni

geliĢmeleri takip ederek hem teorik hem de uygulamada yeterliliğini

sürdürür.

Enterostomal terapist; hemĢirelik bakımına iliĢkin mesleki standartları her

zaman sürdürür ve uygular.

Enterostomal terapist; en üst düzeydeki mesleki standartları elde etmek

için, aktif olarak mesleki, meslekler arası ve toplumsal çalıĢmalara katılır.

'Her bireyin gereksinimlerinin saptanması ve bu gereksinimlerin kendi

ülkesinde mevcut olan en iyi araç- gereç ve yöntemlerle karşılanmasını isteme hakkı

vardır. Ayrıca her bireyin enterostomal terapi hemşiresi tarafından sunulan kapsamlı

ve özelleşmiş bakım alma hakkı vardır'. Dünya Enterostomal Terapistler Derneği'nin

sıkı sıkıya bağlı kaldığı bu iki inanç, kliniklerde ve toplumda stomalı hastaların

gündeme getirdiği yığınla sorun bizleri bu sorunlara çözüm üretecek özel bir ünite

kurmaya yöneltti.

Dünyadaki bu geliĢmelere rağmen henüz ülkemizde sistemli Ģekilde yürütülen

özel dal hemĢireliği programları yoktur. Dolaysıyla stomalı hastaların bakımı

genellikle hastanın ameliyat edildiği klinikte çalıĢan hemĢire ve hekimler tarafından

yapılmaktadır. Ancak bu kliniklerde genellikle ameliyat öncesi danıĢmanlık

hizmetlerinin sistemli bir Ģekilde yürütülmediği, ameliyat sonrasında sadece fiziksel

bakım yapıldığı, taburculuk eğitimin yeterince yapılmadığı, taburculuk sonrası evde

izlemin yapılmadığı ve hastaların kendi sorunlarıyla baĢ edebilecek düzeye

getirilmediği bir gerçektir. Eğitimin stomalı hastaların rehabilitasyonunda vazgeçilmez

bir unsur olduğu görüĢünden hareketle 14 eylül 2000 tarihinde Gazi Üniversitesi

Hastanesi’nde GÜTF Genel Cerrahi AD ve GÜ Hemşirelik Yüksekokulu

elemanlarının koordine çalıştıkları Stomaterapi Ünitesi açılmıştır (Şekil 26 A, B).

Bu ünite ülkemizde stomalı bireylerin bakımına yönelik hizmetleri sistemli bir

şekilde yürüten ilk ünitedir. Böylesi bir ünitenin kurulması stoma bakım hemĢireliği

kavramını yerleĢtirilmesi ve stomalı hastaların yaĢam kalitelerinin arttırılması adına

önemli bir adımdır. Stomaterapi Ünitesinde ileostomi ve kolostomi açılan hasta ve

hasta ailesine ameliyat öncesi dönemden baĢlayarak eğitim, danıĢmanlık ve bakım

hizmeti verilmektedir. Bu ünitede verilen hizmetin amacı; hastaların hastanede kalıĢ

süresini azaltma, fizyolojik, psikolojik ve sosyal yönlerden yaĢam kalitelerini arttırma

ve stomalı hastalara yönelik bilimsel faaliyetleri yürütmektir. Felsefesi bütüncül sağlık

bakımına dayalı Stomaterapi ünitesinde verilen baĢlıca hizmetler Ģunlardır;

Hastayı ve hasta yakınlarını hastalığı ve yapılacak ameliyata iliĢkin

bilgilendirme,

Ameliyat öncesinde stoma yerinin tayini,

Ameliyat öncesi ve ameliyat sonrası dönemde hastaların ve hasta

yakınlarının anksiyete düzeylerini azaltma,

Hastaya ve hasta yakınlarına stoma bakımı (cilt temizliği, torbanın

değiĢtirilmesi vb.) yapabilme becerisi kazandırma,

Kalıcı kolostomisi olan hasta ve hasta yakınlarına kolostomi irrigasyonu

yapabilme becerisi kazandırma,

Hastayı ve hasta yakınlarını stoma bakım ürünleri ve uygun ürün seçme

konusunda bilgilendirme,

Ödemin azalması, hastanın kilo alıp vermesi gibi durumlarda değiĢebilecek

stoma çapının izlenmesi ve cilt sorunları geliĢmeden gerekli ürün değiĢikliğinin

yapılması,

Kullanılan ürünlere karĢı geliĢen alerjik reaksiyonları ve deri problemlerini

erken saptama, tedavi etme ve gerektiğinde dermatoloji konsültasyonu isteme ,

Stoma iskemisi ve nekrozu, stoma retraksiyonu, parastomal infeksiyon,

stoma stenozu, kanama, stomal fistül, barsak tıkanması, stoma prolapsusu ve

parastomal herni gibi komplikasyonların erken tanısı, konservatif tedavisi ve cerrahi

konsültasyonun sağlanması,

Emosyonel destek, olası psikiyatrik problemlerin erken tanısı ve psikiyatri

konsültasyonunun sağlanması,

Periyodik takiplerle hastaların, karĢılaĢtıkları sorunların çözümüne ve

günlük yaĢam aktivitelerini sürdürmeye yönelik önerilerinde bulunma,

Stomaterapi ünitesine baĢvuran hastalara iliĢkin kayıtların tutulması, klinik

araĢtırmaların yapılması ve sonuçların ilgili kiĢi ve kuruluĢlara gönderilmesi,

Ülkemizde stoma bakım hemĢireliğinin geliĢtirilmesini sağlayan kursların

düzenlenmesi.

OSTOMĠ CERRAHĠ DERNEĞĠ, TÜRKĠYE’DE STOMATERAPĠNĠN DURUMU VE ĠLETĠġĠM ADRESLERĠ

Ülkemizde stomalı hastaların yaĢam kalitelerini artırıcı çalıĢmaların baĢında;

Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi tarafından Türkiye’de ilk Stomaterapi

Ünitesi’nin açılması ve Çukurova Üniversitesi Genel Cerrahi Bölümü

tarafından Ostomi Dergisi’nin yayınlanması olduğunu söyleyebiliriz. Bugüne

kadar bu konuyla ilgili düzenlenmiĢ sempozyum ve kurslar, Stomaterapi Bakım

HemĢireliği eğitimi yönünden faydalı olmuĢ ancak ülkemizde formal bir nitelik

kazandırılamamıĢtır.

Günümüzde, Stoma Bakım HemĢireliği konusunda üçüncü dünya ülkelerinin

çoğunda bile yoğun çalıĢmaların ve derneklerin olduğu bilinmektedir. Ülkemizin

bu konuda oldukça geri kaldığı inancında olmamız nedeniyle, Türkiye’nin ilk

Ostomi Derneğini kurmanın mutluluğu içindeyiz. Derneğimiz Temmuz-2001

tarihinde Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Bölümünde değiĢik

Ģehirlerden doktor ve hemĢire katılımları ile faaliyete baĢlamıĢtır. Derneğimizin Ģu

anda toplam 58 üyesi mevcut olup, ilk genel kurulu 06.12.2001 tarihinde

gerçekleĢtirilmiĢtir. Derneğimizin amaçlarını Ģu Ģekilde özetleyebiliriz:

1- Stomalı hastaların bakım ve yaĢam kalitelerini artırmaya yönelik eğitim

toplantıları düzenlemek,

2- Stoma bakım ve ürünleri konusunda doktor ve hemĢirelere yönelik

eğitim toplantıları düzenlemek,

3- Eğitim yetersizliğine bağlı gereksiz ve yanlıĢ ostomi uygulamalarını

önleyerek ülke ekonomisine zararı azaltmak,

4- Dernek kapsamında ulusal ve uluslararası Stoma Bakım HemĢireliği

kongresi ve kursları düzenlemek,.

5- Ülkemizin ihtiyacı olan eğitimli Stoma Bakım HemĢiresi yetiĢtirmek için

sorumlu merkez olarak gerekli giriĢimlerde bulunmak.

6- Ostomi Dergisinin bilimsel nitelikli olarak düzenli çıkmasını sağlamaktır.

Türkiye’de ilk uygulamalı stomaterapi kursu 26-30 Kasım 2001 tarihinde

Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi ve Gazi Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu

tarafından, Ostomi Cerrahi Derneği (Dr. Ömer Alabaz) ve İngiltere’den Dr. Gülen

Addis’in katılımları ile gerçekleştirilmiştir. Stomaterapinin

kavramsallaştırılması, formalleştirilmesi, standardizasyonu, sürekli eğitimi ve

uluslar arası akreditasyonu doğrultusunda çalışmalarımız devam etmektedir.

ĠletiĢim adresleri .....

Stomaterapi Ünitesi Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Genel Cerrahi AD, 7.kat 06500 Ankara Tel: + 312 – 2141000 / 5723, 5747 e-mail: bmentes@med.gazi.edu.tr

Ostomi Cerrahi Derneği, 2001, Adana-TÜRKĠYE. Çukurova Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı Adana Tef: 322- 3387272 Fax: 322-3386432 e-mail: oalabaz@yahoo.com veya oalabaz@cu.edu.tr Web: www.ostomi.cu.edu.tr

KAYNAKLAR

1. Addis G (2000) ‘Ġleostomili ve kolostomili hastaların taburculuk sonrası

evde izlemlerinin yaĢam kalitesine etkisi’ Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri

Enstitüsü HemĢirelik Esasları Programı YayınlanmamıĢ Doktora Tezi, Ankara.

2. Allison M (1995) 'Education and professional development in special

practice' British Journal of Nursing 4:17, 1005-1008.

3. Altuğ K, Bozfakioğlu Y (1984) ‘Kolon hastalıkları’ Cerrahi

Gastroenteroloji Ed. Ünal D, Fatih Gençlik Vakfı Matbaa ĠĢletmesi Ġstanbul, 227-

256.

4. Borwell B (1996) ‘Colostomies and their management’ Nursing

Standard 11:8, 49-53.

5. Calum L (2000) ‘Skin disorders in stoma patients’ 13th Biennial

Congress of the World councel of Enterostomal Therapists, Singapore, 213.

6. David E. Beck (1997) Handbook of Colorectal Surgery, Quality

Medical Publishing Inc. St.Louis, Mıssouri

7. Elcoat C (1986) 'Stoma care nursing current nursing practice' Baillere

Tindall Pub, England.

8. Erdil F, Özhan ElbaĢ N (1996) Cerrahi Hastalıkları HemĢireliği, Kaya

Matbaacılık, Ġstanbul 486-491.

9. Gibelli G, Rocchi P, Giudici V (2001) ‘Management of paracolostomy

hernia and stomal prolapse’ World Council of Enterostomal Therapists Journal,

21:2, 16-18.

10. Gören A, Koç M, Gürel E (1983) ‘Kalın barsak’ , ÇağdaĢ Cerrahi Tanı

Ve Tedavi, Çev. Ed. Akgül H, Hekimler Birliği Vakfı Türkiye Klinikleri Yayınevi

Ankara, 729-732.

11. Ġnanç N, Hatipoğlu S, Yurt V, Avcı E, Akbayrak N, Öztürk E (1999)

HemĢirelik Esasları, Damla Matbaacılık Ltd. Ankara, 317-380

12. Kolostomi ile YaĢam, el kitabı, Coloplast.

13. Lyon CC (2001) ‘The skin disorders of abdominal stomas’ World

Council of Enterostomal Therapists Journal, 21:3, 40-42.

14. Ostomi ile YaĢam, el kitabı, Hollister.

15. Parker M, et al. (1992) 'Standards of stoma care nursing' RCN

Standards of Care Project, St Edmundsbury Press, Great Britain.

16. Pezcoller C (2000) ‘Peristomal hernia’ Ostomy, 22:2, 8-10.

17. Philip H. Gordon, Santhat Nivatvongs (1999) Principles and Practice

of Surgery For The Colon, Rectum and Anus, Quality Medical Publishing Inc. ST.

Louıs, Missouri

18. Santos VLCG, Dias SE, Arruda MEM, Martins SS (2000) ‘Colostomy

and irrigations: psychological meanings attributed by ostomy patients’ 13th Biennial

Congress of the World councel of Enterostomal Therapists, Singapore, 65-70.

19. Santos VLCG, De Paula MAB, Shido AJY, Gonçalves L (2000)

‘Colostomy self irrigations evaluating results’ 13th Biennial Congress of the World

councel of Enterostomal Therapists, Singapore, 264-66.

20. Sheerin F (2000) ‘Complications in stoma care’ Ostomy, 22:2, 12-13

21. Sökücü N (2001) ‘Stoma sorunları’ Ostomi, 3:1, 16-18

22. Suwanna K, Pensri B, Chatchanat N (2001) ‘Colostomy irrigation Thai

style’ World Council of Enterostomal Therapists Journal, 21:2, 28-30

23. Understanding Colostomy a Guide for new Patients (Booklet),

ConvaTec Ltd.

24. White C (1998) ‘Psychological management of stoma related concerns’

Nursing Standard, 12:36, 35-38.

25. World council of enterostomal Therapists (2000) Member's Handbook

Canada, 2G-11G.

Stomanızla ilişkili olarak yaşadığınız tüm sorunları ve kafanıza takılan soruları bu

bölüme kaydeniz. Stomaterapi ünitesine geldiğinizde bu rehberi yanınızda getirerek

sorunlarınızın çözümüne yönelik yardım alınız.

YaĢanılan sorun Tarih Yapılan uygulama Sağlık personelinin önerisi Sonuç

Bilgi için....................................... No’lu telefonu arayınız.

ġEKĠL ALT YAZILARI

ġekil 1: Sindirim sistemi anatomisi

ġekil 2: Barsak stoması, barsağın karın duvarına ağızlaĢtırıldığı yapay bir

açıklıktır (Örnek kolostomi)

ġekil 3 A: Kalın barsağın bölümleri

ġekil 3 B: Çıkan (assendan) kolostomi

ġekil 3 C: Yatay (transvers) kolostomi

ġekil 3 D: Ġnen (dessendan) kolostomi

ġekil 4 A: Hartman prosedürü (Kalın barsak distali rektum düzeyinde

kapatılmıĢ, sol kolon end kolostomi Ģeklinde ağızlaĢtırılmıĢtır)

ġekil 4 B: AğızlaĢtırılma tiplerine göre kolostomiler (end-uç, loop, diveded-

bölünmüĢ, double barrel- çifte namlusu kolostomiler)

ġekil 5 A: Ġleostomi-kolostomi

ġekil 5 B: Ġleostomi

ġekil 6 A: Parastomal eritem ve döküntüler

ġekil 6 B: Stoma ürününe karĢı geliĢen allerjik reaksiyon

ġekil 6 C: Parastomal Ġnfeksiyon

ġekil 7: Stoma retraksiyonu (YanlıĢ teknikle oluĢturulan stoma bir

fıtıklaĢma merkezinde retrakte olmuĢtur)

ġekil 8: Parastomal herni (fıtık)

ġekil 9: Kapalı torba

ġekil 10: BoĢaltılabilir torba

ġekil 11: iki parçalı torba

ġekil 12: Diyagram

ġekil 13: Torbanın çıkartılması

ġekil 14: Stoma çevresini ılık suyla silinmesi

ġekil 15: Stoma çevresini iyice kurulanması. Stoma çevresinin kuru olması

torbanın / adaptörün cilde daha kolay yapıĢmasını sağlar

ġekil 16: Torba üzerine bası uygulanması

ġekil 17: Stoma üzerine uygulanmıĢ bir adaptör (bu vakada stoma çevresi

pasta ile korunmuĢtur)

ġekil 18: Ġrrigasyon seti (uygun tuvalet koĢullarında hastada uygulanmıĢ

görünüm)

ġekil 19 A: Ġrrigasyon torbasının su ile doldurulması

ġekil 19 B: Suyun ısı değerinin okunması

ġekil 20: Ġrrigasyon torbasının asılması

ġekil 21: Ġrrigasyon setinin konik ucunun yağlanması

ġekil 22: Ġrrigasyon setinin torbasının ve kemerinin yerleĢtirilmesi

ġekil 23 A: Konik ucun stoma içerisine yerleĢtirilmesi

ġekil 23 B: Konik ucun stoma içerisindeki konumu

ġekil 24: Barsak içeriğinin boĢalması (su tamamen içeri verildikten sonra

birkaç dakika konik ucu yerinde tutup daha sonra çıkarınız ve yaklaĢık 15 dakika

kadar dıĢkının boĢalmasını bekleyiniz)

ġekil 25: Bant sistemine geçmiĢ bir hasta

ġekil 26 A: Stomaterapi Ünitesi

ġekil 26 B: Stomaterapi Ünitesi

----------------------------------------------------

Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanlığı’na

ANKARA

‘KOLOSTOMĠLĠ VE ĠLEOSTOMĠLĠ HASTALARIN BAKIMINA YÖNELĠK

REHBER’ baĢlıklı kitabın Gazi Üniversitesi yayını olarak kabulü için gereğini arz ederiz.

Ek: üç adet kitap kopyası (şekilleriyle birlikte)

Saygılarımızla

Doç. Dr. Bülent MENTEġ Yrd. Doç. Dr. AyiĢe KARADAĞ

G. Ü. Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı G. Ü. HemĢirelik Yüksekokulu