Sokigi 1:1 1 Sokigi 1:3

SokigiEbeq sáhnsahwe ahtebé ehwehne.Sónine naruoga we Pátímósi marákórápéq saiqnario-

taq wenawanka tagówana Sísaga áhnte naneqmarí sokigiawuwana tagówe. Mi tanáhráqmé Sísansabé aiq pútareató kene naruoga se anotahtaq síwíoqnowe. Sónigasehiranú ehweh áwahewé Sísa Karáhé anotah Wahnáhánínéna moke wene naruoreq owainawanseq saiqnar-iankehe. Wega mi arámbéhrí parabarúéhrana mokeSísansabé aiq pútare atera wene sánsá íre susa peh am-bubu atíéhra kewe Manikánka síwíq pankerena wereqahriahri mía míaigeheéna kaweraritankéhe.Sísa Karáhéga Sóni sokigi awu ehwehne.1 Naho kopípéq ko ehwéh Sísa Karáhéga amahnága

ábóraq maréhre. Téhwe Manikánka mah ehwéh Sísateawena wene arambehrio ke sokigi arinkeheéna mókakeábóraragína naneq teawátáire.

Íné Sóni Sísane arambehriu aní múge. Sísa Karáhégawene íópeqté ání eqmaréhranamah ehwéh sokigi aníranasehiranuge. 2 Íné Sóniga Manikáne ehwehnkakáq SísaKaráhéga sokigi aní éhwéhnkákáqmoke sehiranue teiníe.

3Manikánkawene ehweh iwíáh aintéhrana sehiranuge.Mah ehwéhmó kegá irageheéna sáhnsahwe terí ánínsábéManikánka, Kawerone atéhrana iwíáh íwíáhire. Mahehwéh irera sehgiro kereqsabé Manikánka, Kawerowearítéhrara iwíáh íwíáhowe. Mah ehwéh aiq pútaragínatanáhráq áhníbóráni puara iwíáh íwíáhowe.

Sóniga abapete téhtaré Sísa tagaríáh kéhíná suwahpeq siupahsí sehiranú ehwehne.

Sokigi 1:4 2 Sokigi 1:84 Ite Esia marákórápéqté ké abapete téhtaré Sísa

tagaríáh ké iteruwahpeq iteruwahperue míáhwe. Itegairageheéna íné Sóniga mah pahsí sehiranue íúge.

Manikámé naho mía míaú anínéna amahnága moqména mókakeakáq peh mía míaina tuinawire. Wegawahnah wahnahnitaq íópeqté ké abapete téhranítégáwene auranabiahtapeqmíamíaowe. Sereq Sísa KaráhéreqManiká Iteriboreqka itensabé sirutaboi aitera séhréh ait-era itene iru ukiq ítáhwe. 5 Sísa Karáhé marakóipeqmíotaq Wenabone sánsá sokigi aiena Wenabone ehwehpahsuowe. Manikánka Sísa ebeq iriwe oganúq atowanaSísaga moke mah marákóípéqté wáhnáhmárí kiotaikénawahnahnarítéhre.

Wega itensabé arutaboiraitena itene ahbabáqka itesaiqnariaraitaq wene korahq tunka ite kaweraitáráire.6Maniká anotah Wahnáh ánínéna Sísane Abowá míéhre.Wene animáríméqwene ehwehmibeqmahbeq aritona kemíageheéna Sísaga ite kaweraitáráire. Sísa Karáhéwé an-otah anínéna págege sansá mira aruqarurinsabé ahriahriiwíáh íwíáh atone. Aiq mire.

7 Tagaríáhro. Wega íópeqté piribirioyahnkakaq tu-inawire. Tuinaraq ómi mah kehiná kéhínánká wetagagehe. We sehsabíó kega moq tagagehe. Mahkehiná kéhínánká we tagéra áhreéra ibisaneherawoe.Teiúnserah ábóraraginawire. Aiq mire.

8Maniká, moke miraorahi anínká mahraréna,Íné ebeqte aní ménaíné moq anehete ání múge ire.Webataq Maniká míre. We nahomía míaú anínéna amah-nága moq ména mókakeakáq peh mía míaina tuinawire.

Sóniga Sísa Karáhé tagó ehwehne.

Sokigi 1:9 3 Sokigi 1:169 Íné Sóni iteruwah uge. Sísane sánsá sehgiunayabé

mó kegá itereq ínéreq íwíoqnahwe. Sísa itene Wah-nahne arambehri kawerue miraéq áwénunúne. Mókakewega wahnah wahnahnirabeq moráráq mía míaonehe-qmúne. Manikáne ehwehnkakáq Sísa Karáhéga sokigianí éhwéhnkákáq teri terinuraunsabé sega íné kaqmewáhnaupéqté kénémarakórapeq, Pátámósamarákórápéqmóíntárówe.* 10 Manikáne wéhékáhtáq Wenawankaiwíáh aintehrana néniwanka tagehrana inehepeqte an-otah ehwéh íróge. Író éhwéhmé pembíáhnka tahnsaéhwéhne. 11Mi ehwéhnká mahraréna,Arenawanka tageh naneqsabé púkuipéq sehiranue

abapete téhtaré kéhíná suwahpeq Sísa tagaríáhké momiwíuríáhrabeq nário. Épésa suwahpeq,Síména suwahpeq, Pégámúma suwahpeq,Táíyátáíra suwahpeq, Sáhrísi suwahpeq, Pírárépíasuwahpeq, Áráórísía suwahpeq, miraue mi kehinásuwahpeq Sísa tagaríáh ké momiwíuríáhrabeqnário ire.

12Nário irana íné tení ání taganieéna pabeqme tagénaabapete téhtaré kaweq aráhmú, kóraraté miraia áráhmútagoge. 13 Áráhmuwarí kéhrabeq ákáhpi wehukení úkúani iriwe ména íre wahto korósí sukiwe míéhre. Kaweqarétí, kóraraté miraia árétí wene ákáhnababí kéhranatagoge.

14 Wene ayahqnonkakaq ayahrankakáq anotahtabérábééna sipisípiqne áyó tahnsanéna piribirioyahtahnsane. Wene aurame anotah irárehnserahne. 15Weneaigárámé káhpahga aurehtehrinserahne. Wene ehwehmeanotah wanínká ahkuaq ahkuarinserahne. 16Wene ayah* 1:9: Pátámósa marákówé pehgáriq marákóéna sóreq waní ákáhpi kéhre.Aroma kegá iwíáhéra, Mi marákówé peh karábúsi kené matabue uwe.

Sokigi 1:17 4 Sokigi 2:2púpeq abapete téhtaré wéhyóq táhtotíéhre. Éberiopéqéberiopérue áwéhria póká wene áwéhipeq kéhranaauranabiah pópoqnahga anotah tehrénawéhékáhnabubuanotah patáhgá téhrehnserahnire.

17 Téhreh serahnirana íné Sóniga we tagéna weneaigárápí inahnsubena pusa ání tahnsa míóge. Pusa ánítahnsa míógana wene púpeqte áyáhtáté íné táhtorenaínénsabe, Íre áhreúno. Íné ebeqte aní múge. Íné aneheteání múge. 18 Ínéwé oga mía míau aní múge. Íné pukénaamahnága oga mía míaugah tagáhne. Mókakeakáq ogamía míainauge. Púkérapeqté kíákáq irapeqté kíákáqmatíóge.

19 Amahnága tagáhna naneqme mókake anehetanahráq sína naneq moke sehiranúno. 20 Niyah púpeqabapete téhtaré wéhyóq matíógah tagáhne. Abapetetéhtaré kóraraté miraia áráhmú tagáhne. Minawariméáwahe teawiníe. Abapete téhtaré áráhmúe ume abapetetéhtaré kéhíná suwahpeqte Sísa tagaríáh kéyábé iraruge.Abapete téhtaré wéhyóre ume íópeqté kégá abapetetéhtaré kéhíná suwahpeqte Sísa tagaríáh kéráq auráqmatíáhwe ire.

2Épésa suwahpeqte Sísa tagaríáh ké teriu ehwéhne.

1 Íné ehweh tení ánínká mómahraréna, Íópeqté ánínkáÉpésa suwahpeqte Sísa tagaríáh kéráq auráqmatíéhre. Mianínsábé mah ehwéh sehiranue teawo.*

Niyah púpeq abapete téhtaréwéhyóqmatawéna kaweqaráhmú, kóraraté miraia áráhmú kéhtáq nogena mahehwéh teawiníboq iro. 2 Arega miraona sansá aiq* 2:1: Sísaga Sóninsabé, Néne ehweh íópeqté ké terio éna íre mi kené sánsápeh mibeqté síósipeqté kéné sánsánsábé iwíáhéna pahsuowe.

Sokigi 2:3 5 Sokigi 2:8tagaríóge. Are abobiah taebewe arambehriona sansáaiq tagaríóge. Arega néne sánsá íre susa peh kaweruesehgionana tagaríóge. Arega ahbabáq keyabé íre awah-behme aiq tagaríóge. Péhepehenéra, Manikánka ite aiqeqmaq íúwéhnsábé itene ehweh íráhro uro keyabé seneehweh áhwárawe tagé sene péhe sánsá pahsuahne. 3Nénearambehri miraónayabé mó kegá áwíoqnarowah aregaanetaníbo íre iwíáhia peh néne sánsá ambubu atawékawerue sehgionana tagaríóge.

4 Peh morá íre tábúsoq marahna naneq teawiníe.Arega ínénsabe téh aiq pútare aintárónaraq anotahtaqarutaboiraintaróne. Amahnága túbáh ague írakaunóne.5 Arega ínénsabe téh anotahtaq arutaboiraintárónayabéiwíáhue tagáhno. Amahnága arega peh ákáhtaqarutaboiraintahnayabé íre kaweróne. Minayabe iwíáhuetagé téh miraurónanserah mónkakáq miraúno. Aregamó iwíáh íre inaraq areba kure areba kéh áráhmúsabiwianauge. 6 Mó kawéq sánsá matiahne. Níkórakéráh kéné sánsá sehgíó kégá ahbabáq miraonsabéawahriehrana íné moq mi sansánsábé nuwahriehre.†

7 Íre parosa áhréákáq áníno, Manikáne Awanka Sísatagaríáh ké teí éhwéhmé kawerue iro. Ahbabáq kiotaikinaanínsábé, Íné Manikáne kaweq matábúrápéqté áwánkáara oga mía míaorahi será náhno ataníe ire.

Síména suwahpeqte Sísa tagaríáh ké teriu ehwéhne.8 Íné ehweh tení ánínká mómahraréna, Íópeqté ánínká

Síména suwahpeqte Sísa tagaríáh kéráq auráq matíéhre.Mi anínsábé mah ehwéh sehiranue teawo.

Íné ebeqte anímúge. Íné anehete ánímúge. Íné pukénairiwe oga úkurau aní múge. Mah ehwéh teawiníboq iro.† 2:6: Níkóra kéró kegá síwáhnoréra, Péhepehe maníkánsábé iwíáhíwíáhoro aritera, Mó kené weh ahre abarioro éra síwáhnoruwe.

Sokigi 2:9 6 Sokigi 2:149 Íre kaweq sunúq surainsabé arene arupipeq umehiranatagoge. Are tabonah aní míahnana tagoge. Móneakáqménsámehnsánkakaq íre kéhre énayabé peh morá ínéganáwú náneqmarí áhnte matiahne.

Péhenéra, Asiu anímárí múne irare kegá are éhru-ruowana íróge. Se íre Asiu kahnáhnéra peh owainawakahnáh míáhwe. 10 Sega are áwíoqnehrataqmé íreáhreúno. Owainawanka mirainaga mó kegá ite táh-maro karábúsiipéq itagéhe. Mi tanáhráq wega áhwárawetagáhnananayáhnkúwéhékáh íre kaweq sunúq kanawire.Are pukina tanáhráqkákáq néne sánsá íre susa pehkawerue sehgínaraq oga mía mía apéq awiníe.

11 Íre parosa áhréákáq áníno, Manikáne Awanka Sísatagaríáh ké teí éhwéhmé kawerue iro. Ahbabáq kiotaikinaanímé anehe puké tanahráq iraipéq íre kaqauwankéhe.Írakaumo ire.

Pégámúma suwahpeqte Sísa tagaríáh ké teriu ehwéhne.12 Íné ehweh tení ánínká mó mahraréna, Íópeqté

ánínká Pégámúma suwahpeqte Sísa tagaríáh kéráq auráqmatíéhre. Mi anínsábé mah ehwéh sehiranue teawo.

Éberiopéq éberiopérue áwéhria poká néne níwéhipeqkéhre. Mah ehwéh teiníboq írátíáhro. 13 Owainawankaarenawahpeq wahnah wahnahnime aiq tagoge.Néníwíqsabe íre ayehitegurégúia peh néne ehweh teriterinurone. Arenawahpeqte mátábúwé aiq tagaríóge.Owainawanka arene mátaburapeq mía míairara ínénsabesuwahrieh kegá néne ehweh pahsutai aní Ántípasubiq sutotaq arega néne sánsá íre susa peh kaweruesehgionana tagoge.

14Arega íre tábúsoqmarahna sansá teawiníe. Aremíah-narabeqte mó táhmaro kegá Pérámane sansá sehgíówe.Ísara kegá ahbabárigeheéna Pérámaga naho Péráki péhe

Sokigi 2:15 7 Sokigi 2:20sánsá sokigi awuwe. Sokigi awuwana Pérákiga Ísara ke ah-babáq sansa sokigi ariuwara sega péhepehe maníkánsábétitirue náwú tahutáhúq néra mó kené weh ahre pehipiabariowe. 15Are míahnarabeqte mó táhmaro kegá Níkórakéráh kéné sánsá ahbabáq sansa sehgíówe. 16Mi ahbábáqsánsá sue peh kaweq sansánúno. Íremirainaraqmémótaqareba kure níwéhipeqté pókáráté mi ahbábáq ké apiwekamah ariníe.

17 Íre parosa áhréákáq áníno, Manikáne Awanka Sísatagaríáh ké teí éhwéhmé kawerue iro. Ahbabáq kiotaikinaanímé íópeqté tópáh, kopésúó tópáh náwiníe. Ínéga oawíq taberábe ebáhtáq sehiranarena náwiníe. Wehukegami awíq íre ahtabahwana peh morá matíéh ánínká ahte-bankehe ire.

Táíyátáíra suwahpeqte Sísa tagaríáh ké teriu ehwéhne.18 Íné ehweh tení ánínká mó mahraréna, Íópeqté

ánínká Táíyátáíra suwahpeqte Sísa tagaríáh kéráq auráqmatíéhre. Mi anínsábé mah ehwéh sehiranue teawo.

Íné Manikáne ahninkáwáéna néne niurame ira tahn-sáne. Néne nigárámé káhpahga aurehtehrinserahne.Mah ehwéh teiníboq írátíahno. 19 Arene sánsá moketagaríóge. Arega ínénsabe aiq pútare ainte mó keyábéarutaboiré séhréh aritahne. Areganéne sánsá íre susa pehkawerue sehgionana tagaríóge. Arega anehepeqte árám-béhríónaga arene ebeqte arámbéhrí kiotaikirana tagoge.

20 Peh morá íre tábúsoq marahna naneq teawiníe. Móahré íní wenáwíq Sésébérie. Wega areba ména nénearambehri ke péhe éhwéh síwáhnorire. Wega péhenéna,Íné Manikáne ehweh iraru iní múge éna Manikáne aram-behrio keyábé síwáhnoréna, Itega mó kené weh ahrepehipi abarioro. Péhepehe maníkánsábé titirue nárietahutáhúq nahro síwáhnorire. Mi pehe sánsá síwáhnori-raq arega íre ahqáho atahne.

Sokigi 2:21 8 Sokigi 3:121 Wene ahbabáq sansa suankeheéna peh áwé

tagogana wega mi ahbábáq sánsá sueyabe íre awahbehre.22Minayabe mi inínseq we abario kereqsabé, Awahreoroaritena anotahtaq kamah ariníe. Sene ahbabáq sansa íresusa pehmirairataq kamah ariníe. 23Mi iní kéráh ánímárísubiq suaníe. Subiq suahnaq ite Sísa tagaríáh kégátagéq Manikánka wehukene sirupipeq sene iwíáhipeqaiq tagaríéhre ahtebagehe. Itega miraira sansá tagénamorání moránínue saime náiníe.

24 Ite Táíyátáíra suwahpeqte Sísa tagaríáh ké táhmaroitega mi ahbábáq íníné sánsá íre sehgíówe. Mó kegámi ahbábáq sánsánsábé iraréra, Owainawane kopésúéhéhwéh íráhro ewaq itega ahqáho aritahwe. Itensabé mópágege ehwéh íre aitaníe. 25 Peh morá itega írátíáh sánsáíné túóna tanáhráqkákáq kawerue sehgíóro.

26 Ahbabáq kiotaikéna néne sánsá anehetanahráqkákáq kawerue sehgina anínsábé, Mah kehinákéhíná wahnahnarito ataníe. 27 Nániboga ínénsabe,Wahnah arito aintéhnserah wensabé moq, Wahnah aritoataníe. Wehukenínká anotah sahtáté kunuba subiqmepiterúéhnserah ahbabáq keraq wahnahnaritankéhe.28Wahnahnarítéh ání anotah wehyóq tuembíná náwiníe.29 Íre parosa áhréákáq áníno, Manikáne Awanka Sísatagaríáh ké teí éhwéhmé kawerue iro ire.

3Sáhrísi suwahpeqte Sísa tagaríáh ké teriu ehwéhne.

1 Íné ehweh tení ánínká mómahraréna, Íópeqté ánínkáSáhrísi suwahpeqte Sísa tagaríáh kéráq auráq matíéhre.Mi anínsábé mah ehwéh sehiranue teawo.

Abapete téhtaré íópeqté kégá ínéba mía míaowanaabapete téhtaré wéhyóq táhtotawéna mah ehwéh teaw-iníboq iro. Arene sánsámé moke tagaríóge. Mó

Sokigi 3:2 9 Sokigi 3:8kegá are tagéra, Kaweq ogamé sansanóna aní móneatáhwana ínéga mó iwíáhéna, Are pusa aní míahneuge. 2 Minayabe irigue arega moke matiahna sansá,íre soraq suahna sansá ambubu atawé tábúsoqme se-hgio. Arene sánsá aiq tagaríóge. Moke arene sán-sánsábé Manikánka, Íre tábúsoq marahne íwíáhire.3 Arega írátóna ehwéhnkákáq ahtebarona ehwéhnkákáqmónkakáq iwíáhue tagé kawerue sehgio. Ahbabáq sansasue kaweq sansánúno. Arega íre mirainaraq areba sénakamah awinauge. Aebó ánínká iwíáhue sinserah are íretagariahna tanáhráq areba sinauge.

4 Ite Sáhrísi suwahpeqte Sísa tagaríáh ké ite mó táh-maro íre ahbabária peh kaweqtaq míáh púaq taberábekorósí aneranerarueq ínéreq moráráq nogigéhe.

5 Ahbabáq kiotaiki aní taberábe korósí sukiwe míahnoatena oga mérapeq awaq míéhra ke síwíq kéhrabeqwenáwíq íre sorahruaníe. Írakaumo. PehNániboreq íópe-qté kéreqpa wenáwíq pahsuaníe. 6 Íre parosa áhréákáqáníno, Manikáne Awanka Sísa tagaríáh ké teí éhwéhmékawerue iro ire.

Pírárépía suwahpeqte Sísa tagaríáh ké teriu ehwéhne.7 Íné ehweh tení ánínká mó mahraréna, Íópeqté

ánínká Pírárépía suwahpeqte Sísa tagaríáh kéráq auráqmatíéhre. Mi anínsábé mah ehwéh sehiranue teawo.

Íné kaweqtaq mía míau anínéna aiq pútaq sansááwahe aní múge. Tébítiga naho wahnahnúnserah ínégapágegeue wahnah wahnahnuge. Ínéga síú ónsá mó kegáíre paiqmarahráhowe. Ínéga paiqmaró ónsá mó kegá íresioráhowe. Mah ehwéh teawiníboq írátíahno.

8Arene sánsá moke tagaríóge. Are peh ákáhtaq págegeanímíahnana tagaríóge. Areganéníwíq anehepeq íre susapeh néne sánsá kawerue sehgionana tagaríóge. Minayabe

Sokigi 3:9 10 Sokigi 3:15arene auranabiahtapeqté ónsá siatógaramó kegá íre paiq-marahráhowe.

9 Owainawansabé iwíáh íwíáh ataneheéra momiwíokegá péhepehenéra, Ite Asiu ke úne ewe. Ínéga miraorounka mi kegá areba séra arene aigárátáq káuqmunuearensabé iwíáh íwíáhéra ínéga arensabé nirutaboirumeahtebagehe. 10Mah kehiná kéhíná áhwárawe taganieénaíre kaweq sunúq mah marákó márákó sinawire. Areganéne ehweh peh kawerue sehgiona puana are auráqmatíáhnaga mi sunúqká are íre áwíoqnankehe. 11 Ínégaapubúue sinauge. Arega arambehriuronayabé meronaapéq mó kegá meyéhboq ambubu atawé arega ahtebáhnasansá kawerue sehgio.

12 Ínéga ahbabáq kiotaikina anínsábé Manikánsabeiwíáh íwíáh atáh náhtápéqté náhwíáhnsánsé tahnsamíahno ataníe. Wega mi nahupéqté ahriahri íretueyokinkehe. Írakaumo. Maniká Nánibone mátabu oSarúsarama suwahpeq íópeqté tuinawire. Mahna teawúmátábú áwíqkakaq Maniká Nánibo wenáwíqkakaq néneo niwíqkákáq ahbabáq sansa kiotaikina aníné anonkataqsehiranaraníe. 13 Íre parosa áhréákáq áníno, ManikáneAwanka Sísa tagaríáh ké teí éhwéhmé kawerue iro ire.

Áráórísía suwahpeqte Sísa tagaríáh ké teriu ehwéhne.14 Íné ehweh tení ánínká mó mahraréna, Íópeqté

ánínká Áráórísía suwahpeqte Sísa tagaríáh kéráq auráqmatíéhre. Mi anínsábé mah ehwéh sehiranue teawo.

Ínéwé aiq pútaq ehwéh áhwáro anínéna Manikáneehweh tábúsoqme teri terinu anínéna peh aiq pútaruaní múge. Ínéwé moke Manikánka miraro naneqmaríáhwáro aní múge. Mah ehwéh teawiníboq iro. 15 Arenesánsá moke tagaríóge. Arewe íre tuituiragire. Are

Sokigi 3:16 11 Sokigi 3:22íre osoréhre. Írakaumo. Are peh ákáhtaq osoréhn-sábé íre nuwahbehre. 16 Arewe peh ákáhtaq osoréhpúana wehukenínká wene áwéhipeqté kahqmuri topáhkisúéhnserah are níwéhipeqté kisuanauge.

17 Arega mahraré, Íné áhnte moné matawéna áhntemensáméhnsá kéhre ene. Mó naneqsabé íre tabonahugeene. Írakaumo. Arewe íre kaweqtaq míahne. Ahte-bah kegá are tagéra, Múguwahgu aníne iwíáhowe.Are tabonah aura pira aní mé pehrákora ání míahne.18Minayabe teawiníboq iro. Are íre tabonah aní míanke-hboq áhnte kaweq naneq, kóra moné ínéba sebaiq-maro. Are pehrákora ání míahnana mó kegá tagehrankaayehitéhnehoé taberábe korósí úbíq miankéhboq sebaiq-maro. Arene auranka kawerue tagankehboq máráhsínisebaiqme aurapi abaqmaro.

19 Ínéga nirutaboiru kegá ahbabárotaq sensabé ehweharitena kamah aríúge. Miraunsabé arene ahbabáq apub-úue sue néne kaweq sansá sehgio. 20 Tagariahno. Ínégaonsaraq iriwe ména pakobakoéna áhrabuge. Néne ehwehíréh ánínká onsa siintahnana kibekue weba míanie.Wereq kiwéta táhutahuroyehe.

21 Ínéga kiotaikéna Nániboga wahnah wahnahnirabeqwereq tútuue míóge. Ahbabáq sansa kiotaikína anínsábé,Máho teawiníe. Ínéga wahnah wahnahnurabeq tútuuemíónserah arega moq ínéreq mahtaq wahnah wahnah-nurabeq tútuue míahno ataníe. 22 Íre parosa áhréákáqáníno, Manikáne Awanka Sísa tagaríáh ké teí éhwéhmékawerue iro ire.

4Sega íópeq Manikánsabe iwíáh íwíáh atáh éhwéhne.

Sokigi 4:1 12 Sokigi 4:81 Anehe íné Sóniga mó tagogana íópeqté ónsá sírana

tagoge. Írátáu ehwéh pembíáh tahnsa ehwéhnká mómahraréna, Anehe sína naneqsabé sokigi awiníboq íópeqkio ire. 2 Íópeq kio irana Manikáne Awanka págegeaintéhrana néniwanka tagéna wahnah wahnahnirabeqtesíáhráq tútuue míéh ání tagoge. 3 Apahtáró ébáh síwíqsásípa, kóníríáni, éméra kéhre. Kóníríáni ebáhmé tautáúqebáhne. Éméra ebáhmé sehenáh ebáhne. Patahga sásípaebáhtáq patahirana téhrehnserah mitaq tútuue míéh áníwenaneq téhrehre. Tautáúq ebáh, kóníríáni ebáhnkátautáúrinserah mi aní wenaneq tautáúrire. Wahnahwahnahnirabeqte síáhráq ora pewe abugeqnáh atawénasehenáh ebáh, éméra ebáhnká tahnsanue téhrehre.

4 Wahnah wahnahnirabeqte síáhráq mó siáhwáríabugeqnáh atiehrara 24 abóáwáh wéhgá mitaq tútuuemíáhwe. Se taberábe korósí úbíqme méra kaweq ayáhúq,kóraraté miraia áyáhúq sukiwe míáhwe. 5 Wahnahwahnahnirabeqte síáhráqté sokaeqsuena ehwehnénapuruburuire. Mi siáh abiahtapeq abapete téhtarékánéqká téhrehre. Mi kanéqmárímé Manikáne Awane.6 Mi siáh abiahtapeq anotah kawéhú tahnsa náneq,timano tahnsá náneq kéhre.

Itaréitaré oga míáh ká wahnah wahnahnirabeq abuge-qnáh atawéna siuranabiahtapeqkakáq sinehepeqkakáqáhnte aurá kéhre. 7 Ebeq oga míéh ká úrinsi iá tahnsakáne. Anehe oga míéh kámé awehq kaho tahnsane. Móanehe ogamíéh káméwehukeníné auranabiahmasa káne.Mó sinehe oga míéh kámé kúpapaqka puahmbuahnin-serah tahnsá káne. 8 Mi itáréítáré oga míáh kámárí móka mó kanue abapete morá óé kéna moke sinonkataqáhnte aurá kéhre. Sene oe awenahpeq moq áhnte aurákéhre. Sega wéhékáhnkakaq inokáhpeqkakáq ahriahrimahraréra,

Sokigi 4:9 13 Sokigi 5:2Maniká itene Wahnahnka moke miraorahire.We peh kaweqtaq mía míai aníne.We peh kaweqtaq mía míai aníne.We peh kaweqtaq mía míai aníne.We naho mía míaú anínénaamahnága moq ménamókakeakáq peh mía míaina tuinawire ewe.9Wahnah wahnahnirabeqte síáhráq tútuue míéh ánínkáahriahri mía míaire. Mina oga míáh kámárínká wenáwíqpankerera wensabé, Kaweróne atera iwíáh íwíáh atáhwe.10 Sega iwíáh íwíáh atáhtáq 24 abóáwáh wéhgá wahnahwahnahnirabeqte síáhráq tútuue míéh áníbá sewe. Segaahriahrimíamíai áníné auranabiahtapeq séra sene kaweqayáhúq mitaq marera káuqmunue, Arebataq anotah anímóne éra wensabé iwíáh íwíáh atáhwe. 11 Iwíáh íwíáhatera igonkónue mahraréra,Arewe Maniká itene Wahnah mone.Are anotah kawéq ání móne.Arensabé iwíáh íwíáh ateq arenáwíq pankerone.Anotah Wahnáh ání móne.Arega moke miraorahóne.Arega moke kéh náneq miraróne.Are awahbeh sansámé mirarónanaamahnágaákáq kagaire.Minayabe arensabé iwíáh íwíáh atone éra igonkónowe.

5Wehukega íre pugerahráhi pukú éhwéhne.

1 Íné Sóniga tagogana wahnah wahnahnirabeqtesíáhráq tútuue míéh áníné ayah púpeq sehirankakaqpúkú táhtotíéhrana tagoge. Mi pukú abapete téhtaréúnkúméhráté táhpatainsabé pehipi íre pugerahráhire.2 Pehipi íre pugerahráhinsabé íópeqté págege anínkáanotah ehwéhnue mahraréna, Peh kaweqtaq mía míai

Sokigi 5:3 14 Sokigi 5:9anínká mi unkúméh kéhsuena mi pukú pugerahráhire.Ahriahri kaweqtaq mía míai anímé insega pugerahráhiroue kasenire. 3 Insega pugerahráhiro irana íópeqkákáqmah marákó márákóípéqkákáq pusa ké míáhrabeqkakáqpúku pugeqme tagahrahi aní írakaunire.

4Mi pukú pugeqme tagahrahi aní írakauninsabé ínégaáhnte ibisoge. 5 Áhnte ibisogana peh morá ábóáwáhwéhgá ínénsabe, Íre ibisáhno. Tagáhno. Súra kahnáhání míéhre.* We úrinsi iá tahnsa aní míéhre. WeTébítine anahwa ména kiotaiki aní púana mi abápététéhtaré únkúméh awehraq kéhsuahráhéna mi pukúípéqtagahrahire ire.

Sóniga Sipisípiq Áráhq tagó ehwehne.6 Ínéga tagome subiq suto Sipísípíq Áráhq míéhrana

tagoge. Wahnah wahnahnirabeq oga míáh kámárímíáhrabeq ákáhpi iriwemíéhrara aboawah wehgá abuge-qnáh atíáhwana tagoge. Sipisípiq Áráhqne ayahqnopeqabapete téhtaré pówéh kéna abapete téhtaré áúrá kéhre.Mi aurámárímé Manikáne íópeqté ké wóe. Wega mi kemah marákó márákóípéq eqmaq suowe.

7Mi Sipísípíq Áráhqka kure wahnah wahnahnirabeqtesíáhráq tútuue míéh áníné ayah púpeqte púkú meyéhre.8 Wega meyéhtáq itaréitaré oga míáh kámárínseq 24abóáwáh wéhreqka Sipisípiq Áráhqne auranabiahtapeqarehunseraráq méra káuqmunowe. Sega moke morámoránue kítah tahnsá náneqkakáq kóraraté miraiapárétáhákáq matawéra káuqmunue igonkónowe. Kaweqkunkúni naneq párétahipéq kéhre. Minawé Sísa tagaríáhkégá púrero ehwéhne. 9 Káuqmunue igonkóno kegá oigónkónéra mahraréra,* 5:5: Sísa kahnáhmé Súra kahnáh móe.

Sokigi 5:10 15 Sokigi 5:13Arega miraónaga mi pukú mewe kéhsuahráhóne.Are subiq sutotaq Manikáne animárí míageheéarene korahqtaté wehuke insahwé aritahne.Arega íre peh morá kéhíná insahwé aritahne.Mó kehiná suwahpeqte kéákáqmó ehwéhnkákáq kéákáqmó kuasa mó kuasa kéákáqmah marákó márákóípéqté kéákáq insahwé aritahne.10Arega insahwé aritahna kegáManikáne ehweh mibeq mahbeq arítáh ké úkérawahnahnéra mókake mah marákó márákóípéq wahnah-

naritagéhe éra igonkónowana írátíóge.Sipisípiq Áráhqsabe iwíáh íwíáh ate ehwéhne.

11 Íné Sóniga mó tagogara áhnte peh íregáritaq íópeqtékégá igonkónowana íróge. Peh áhnte tahuséní kégáigonkónéra míáhwe. Wahnah wahnahnirabeq itaréitaréoga míáh ká iriwemíáhrabeq 24 abóáwáh wéhmíáhrabeqíópeqté kégá abugeqnáh atawéra iriweméra igonkónowe.12 Sega anotahtaq igonkónéra mahraréra,Subiq suto Sípísípíq Áráhqmé anotah aníne.Minayabe wega págegeue wahnahnénaáhnte kawéq náneq matawénaahtebia ánínéna moke miraorahire.Moke miraorahi puaq wenáwíq pankereq,Kaweróne ateq iwíáh íwíáh atone ewana íróge.13Manikánka moke miraro naneqmarínká igonkónowanaíróge. Íópeqmé mah marákó márákóípéqmé pusa kémíáhrabeqme sóreq wanípípéqmé moke mibeqté náneq-marínká igonkónowana íróge. Igonkónéra mahraréra,Wahnah wahnahnirabeqte síáhráq tútuue míéh ánínseqSipisípiq Áráhqseqne síwíq pankereq,Kaweróye ariteq ahriahri iwíáh íwíáh aritone.

Sokigi 5:14 16 Sokigi 6:6Anotah pagégé áníté míehya puaqahriahri itensabé iwíáh íwíáh aitone ewana íróge.14 Írógara itaréitaré oga míáh kámárínká, Aiq pútaróneewara aboawah wehreqka marakóipeq káuqmunue sens-abé iwíáh íwíáh arítáhwe.

6Sipisípiq Áráhqka púkuraq unkumeh kéhsúéh éhwéhne.

1 Íné Sóniga tagogana Sipisípiq Áráhqka matíéhpúkúráq abapete téhtaré únkúméh kéhre. SipisípiqÁráhqkanáhmbáh 1unkúméhkéhsúéhranapehmorá ogamíéh kánká anotahtaq puruburu tahnsánue mahraréna,Mahbeq súno ire. 2 Mahbeq súno irana taberábe oséráqtútuue míéh ánínká iq matíéhrana tagoge. Tagoganawahnah kené ayahuq wene ayahqnotaq suki atéhranapokue, Mó ke subipáhraruanieéna pokire.

3 Sipisípiq Áráhqka náhmbáh 2 unkúméh kéhsúéhranamó ogá míéh náneq kanká, Mahbeq súno irana íróge.4 Írógana mó osé tautáúq osé ábóraragire. Manikánkami oséráq tútuue míéh ání págege atena anotah ebehpoká awena wensabé, Mah marákó márákó pokue kaweqsunúq parabaruo ire. Mibeqté kégá ebehéra we subiqsúéhigeheéna págege atena ebeh poká awire.

5 Sipisípiq Áráhqka náhmbáh 3 unkúméh kéhsúéhranamó ogá míéh náneq kanká, Mahbeq súno irana íróge.Irena tagogana mó osé pabusa osé ábóraragire. Mioséráq tútuue míéh anínká ménsámehnsá agehmarenaneq matíéhrana tagoge. 6 Itaréitaré oga míáh kámáríiriwe míáhrabeqte wehukenínká tahnsa ehwehniranaíróge. Mi ehwéhnká pabusa oséráq tútuue míéh ánín-sábé mahraréna, Arega pokue arene arambehri miraéehwehráhna tanáhráq sinkehe. Ehwehráhna tanáhráq

Sokigi 6:7 17 Sokigi 6:11

púana táhutahuqme áhnte moné áwíroneherawoe. Óríwiawanká sónkákáq náhníáq sera sonkákáq pehragáhno.*Íre apiaro irana íróge.

7 Sipisípiq Áráhqka náhmbáh 4 unkúméh kéhsúéhranamó oga míéh kánká, Mahbeq súno irana íróge. 8 Irenatagogana mó osé wiehq osé ábóraragire. Óseraq tútuuemíéh ání wenáwíqmé Puké Anine. Mó aní wenáwíqméIraipéqté Áníne. Wega Puké Ani anehe sire. Segamiraóyanka ebehéra áhnte pukowe. Sega miraóyankaehwehrehrara áhnte mó ke pukowe. Sega miraóyankawehuke mó naneq awáhré mó naneq awáhréue pukowe.Sega wehuke suboráho naneq kamárí eqmarehyara mikamárínká áhnte mó ke subiq súáhwara pukowe. Mianítégá mah kehiná kéhíná itaréitaréráq saraqmareraapahtáró sárásá pehragéra peh morá sárásá moke subiqsuehye. Miraóyara áhnte ke pukowe.

9 Sipisípiq Áráhqka náhmbáh 5 unkúméh kéhsúéhranaManikáne tahbe tehnopeq tagoge. Manikáne ehwehns-abé íre ahqáho atasa peh kawerue sehgiera wene ehwehtábúsoqme teri terinuro kewé mó kegá mi kawéq késubiq sutowara sensiwamarí mitaq míáhwana tagoge.10 Tagogara sensiwamarínká anotahtaq mahraréra, IteneWahnahno, arega moke wahnah wahnahnóne. Aregaahriahri kaweqtaqmíamíaé peh aiq pútaq sansámiraóne.Mah marákóípéq míáh kégá ite iubiq sutonsabé ahkakeehweh arite ayahq maraníbo ewe. 11 Ewara íópeqtékégá mó aní mó anínue íre wahto taberábe korósíwárínáriera mahraréra, Pehgáriq tanáhráq ahrenahro. Itenenaruoga ite iubiq sutonserah sega itereq arambehriokereq iteruwahrahreq subiq súéhrataq anehe Manikánka* 6:6: Árúka 16.6 aigárápéqté éhwéh tagáhno.

Sokigi 6:12 18 Sokigi 7:2ehweh aritankéhe ewe. Omaq sitéhra ke pukirataq wegaayahq marankéhe.

12Sipisípiq Áráhqka náhmbáh 6 unkúméh kéhsúéhranaanotah maríire. Wéhékáhte ió nahonáh pabusa am-békí únáh tahnsa úkire. Úkirana inokáhpeqte íó tubug-onahgoitaq korahbagirana tagoge. 13 Tagogana ano-tah soírírirana awanká ánáh pururuqnaginserah íópeqtéwéhyóqmárínká marakóipeq megire. 14 Megirara máhtisobuonserah íó moq sobuue tabanagire. Tabanagiranamoke sáwéhwari móbeq agire. Moke sóreq waní ákáhpikéh marákó moq móbeq agire.

15 Mi tanáhráq mah marákóípéqté wáhnáhmárínseqanotah wehwárínseq ebeho kené kíápéténiwarínseqáhnte monéákáq kéreq tauntahu wehwárínseqarambehriraq saiqnaríáh kéreq arambehriyabé ápeqmeyáh kéreqka pehbeheráh pokue táhmaro kegá íreambarúnkákáq mátáípéq tabanagowara mó táhmarokegá sáwéhrapeq ónapipéq tabanagowe. 16 Tabanagérasáwéhakaq ebahnkakáqsábé mahraréra, Ite akariueiubiq suo. Wahnah wahnahnirabeqte síáhráq tútuuemíéh ánínseq Sipisípiq Áráhqseqka itensabé anotahtaqabiahnsa aitehyansabé akariue iubiq suo. 17 Kamahinatanáhráq aiq si puara inseréhga kaweqtaq míahraho ewe.

7Manikánka 144 táhúséni (144,000) Ísara ke omaq sito

ehwéhne.1 Íné Sóniga tagogara íópeqté itaréitaré kégá mah

marákó márákó ayehré ayehré iriwe méra sóiriqsaiqnaríáhwe. Sóiriqka marakóakaq sóreq wanínkákáqawankánkakaq sóiriríneho éra saiqnaríáhwe. 2 Móíópeqté ánínká íó kiembogirabeq kírana tagoge.Tagogana wega Maniká mía míai aníné máhki

Sokigi 7:3 19 Sokigi 7:10aritahráhi naneq ayahpi matíéhre. Matawéna wegaíópeqté itaréitaré ké marakóakaq sóreq wanínkákáqíre kaweraruahráhi keyábé anotahtaq mahraréna,3 Marakóakaq sóreq wanínkákáq awankánkakaqamahnága pehragahro. Ebeqme Manikáne arambehrikené siyehitaq wene máhki sehiranaritanéhe.Arítáhnaraqmé anehe mi naneqmarí íre kawerarúáhroire.

4 Íópeqté kégá siyehitaqManikánemáhki sehirameyáhkéwé 144 táhúséni (144,000) kee ewana íróge. Ísarakewé airápété téhtaré káhnáh míáhwe. Máhki arítáhkégá moke mó kahnáh mó kahnáhnue sehiranarítáhwe.5 Máhki sehiranarítáh kégá Súra kahnáh 12 táhúséni(12,000) ke sehiranaritera Árúbéni kahnáh 12 táhúséniké sehiranaritera Ágáti kahnáh 12 táhúséni ké sehira-naritera 6 Áséra kahnáh 12 táhúséni ké sehiranariteraNápátári kahnáh 12 táhúséni ké sehiranaritera Mánásekahnáh 12 táhúséni ké sehiranaritera 7 Símíóni kahnáh12 táhúséni ké sehiranaritera Áríwái kahnáh 12 táhúséniké sehiranaritera Ísákah kahnáh 12 táhúséni ké sehira-naritera 8 Sébúrúna kahnáh 12 táhúséni ké sehiranariteraSósépa kahnáh 12 táhúséni ké sehiranaritera Pénsámínikahnáh 12 táhúséni ké sehiranarítáhwe. Miraue kahnáhsehiranarítáhwe.

Áhnte kegá Manikánsabe iwíáh íwíáh atáh éhwéhne.9 Íné Sóniga togagara áhnte ke, íre sáhnsahoráho ke

moráráq iriwe míáhwe. Mó kehiná suwahpeqte kéákáqmó kuasa mó kuasa kéákáq mah marákó márákóípéqtékéákáq mó ehwéhnkákáq kéákáq mó tahmáró mó tah-máróue moráráq iriwe míáhwe. Wahnah wahnah-nirabeqte síáhráq tútuuemíéh anínseq Sipisípiq Áráhqse-qne siuranabiahtapeq iriwe míáhwe. Sega íre wahtotaberábe korósí sukiwe méra awanká ánáh táhtotawérapore poreowe. 10 Pore poreéra anotahtaq mahraréra,

Sokigi 7:11 20 Sokigi 7:17Wahnah wahnahnirabeqte síáhráq tútuue míéh áníméitene Manikáne. Wereq Sipisípiq Áráhqseqka insahwéaitáróyansabé amahnága kaweqtaq mía míaúne ewe.

11 Wahnah wahnahnirabeqte síáhráq tútuue míéhánínseq aboawah wehreq oga míáh kámárínseq míáhtáqmoke íópeqté kégá abugeqnáhnue iriwe míáhwe. Iriweméra wahnah wahnahnirabeqte síáhráq tútuue míéháníné auranabiahtapeq arehunseraráq méra káuqmunueManikánsabe iwíáh íwíáh atáhwe. 12 Iwíáh íwíáh at-era mahraréra, Aiq míre. Maniká itene Wahnah ano-tah anínéna ahtebia áníne éq wensabé, Kaweróne ateqwenáwíq pankereq ayahmaq atone. We págege tauntahuaní míéh púaq ahriahri wensabé iwíáh íwíáh atone. Aiqmiraoneheqmúne ewe.

Amahnága mah kahnáhné síérime aiq parabagire iehwéhne.

13 Peh morá ábóáwáh wéhgá ínénsabe kasenéna, Írewahto taberábe korósíákáq ké inseréhbo? Se ehe-qte seo ire. 14 Eheqte seo irana ínéga wensabé, An-otah aní móne. Are aiq tagariahne uge. Uganawega ínénsabe, Mi kené naruoga síwíoqnéra kamaharítówara sene korósi Sipisípiq Áráhqne korahqpipéqpabeq paberurowana taberábe agire. 15 MinayabeManikánsabe iwíáh íwíáh atáhrabeq méra wene auran-abiahtapeq mía míaéra wéhékáhnkakaq inokáhpeqkakáqwensabé iwíáh íwíáh atáhwe. Wahnah wahnahnirabeqtesíáhráq tútuue míéh ánínká sereq míéh púana wahnah-naritena séhréh arítéhre. 16 Se mókake íre sirupibi-inawire. Íre tahbobóoneherawoe. Patahga íre kamaharinawire. Osoréh írágá íre tabisuanawire. Írakaumo.17 Wahnah wahnahnirabeqte Sipisípiq Áráhqka se wah-nahnaritankéhe. Wahnah aritena oga mía míaorahi waní

Sokigi 8:1 21 Sokigi 8:7

arahno sokigi arinana Manikánka siurapite áqnú mokesorahruankéhe ire. (Aisaia 4.5,6)

8Náhmbáh 7 unkúméh kéhsúéh ehwehne.

1 Sipisípiq Áráhqka náhmbáh 7 unkúméh kéhsúéhrarapehgáriq tanáhráq, ákáhtaq ahwáh íópeq íre ehwehniapeh ehiya míáhwe. 2 Mi tanáhráq sótaikitaq íné Sónigatagogara abapete téhraníté íópeqté kémíáhwe. Manikáneauranabiahtapeq iriwe mía míaéra abapete téhtaré pém-bíáh meyáhwe.

3 Meyáhwana mó íópeqté ánínká sure Manikánsabeiwíáh íwíáh atáh táhbérápéq iriwe ména kóraraté mi-raia párétáh matíéhre. Mi parétáhípéq kaweq kunkúnipahuráh ira tehrana áúnirana kaweq kunkúnire. Áh-nte kunkúni naneq náwéwana íópeqté ánínká minaakaqSísa tagaríáh kéné púreq ehwéhnkákáq morábí ánkarueManikánsabe iwíáh íwíáh atáh táhbé kóraraté miraiatáhbérápéq titiratéhre. 4 Titiratéhrana áúninkakáq Sísatagaríáh kéné púreq ehwéhnkákáq íópeqté áníné páré-tahipéqté kiena kire kireManikáne auranabiahtapeq kíre.5 Kírana íópeqté ánínká Manikánsabe iwíáh íwíáh atáhtáhbérápéqté írá tarasa mewena we matíéh párétáhípéqobenkíq marena mah marákó márákóípéq tuparúéhre.Tuparúéhtáq puruburuéna anotah ehwéhnéna sokae-suena máríire.

Íópeqté kégá pembíáhno ehwéhne.6 Abapete téhtaré íópeqté kégá abapete téhtaré pém-

bíáh matawéra pembíáhnoneherawoe.7 Náhmbáh 1 íópeqté ánínká pembíáhnirana obiau-

rankakáq iraakáq korahqkakáq mah marákó márákóípéqtuparúéhrana sehekáhnkakaq marakóakaq apahtáróráq

Sokigi 8:8 22 Sokigi 9:1saraqkirana peh morá sárásá tagirana téhtaré peh kéhre.Peh kéhrana uwaruntúmé moke tagire.

8 Náhmbáh 2 íópeqté ánínká pembíáhniraraanotah iráreh sawéh tahnsa náneq sóreq wanípípéqtuparúéhrana wání apahtáróráq saraqme kéna pehmorá sárásá korahq úkirana téhtaré sárásá peh kéhre.9 Wánípeqté ménkáméhnká peh morá sárásá pukowanatéhtaré sárásá peh oga míáhwana sípi peh morá sárásáwánínkowana téhtaré peh kéhre.

10 Náhmbáh 3 íópeqté ánínká pembíáhnirana kánéqkatéhrehnserah anotah wehyóq téhréna íópeqté ísígue me-gire. Wání apahtáróráq saraqme kéhrarana wehyoqkawání aroipéqkákáq arahnotaqkakáq peh morá sárásátáqsurahire. 11 Mi wehyóq áwíq Kítabeh Maráhsíníe. Miwehyóqká ísígue márunsurahitaq wání peh morá sárásákítabeh waní úki puara áhnte kegá pukowe.

12 Náhmbáh 4 íópeqté ánínká pembíáhniranapópoqnahakáq íónkakaq wehyoqmarínkákáqapahtáróráq saraqme kéhrana peh morá sárásá subíranaíre téhria peh sunkíkíragire. Minayabe wehekáhnabubupeh ákáhtaq téhrehrana inokáhnabubu peh ákáhtaqíónitehrana wehyoqka peh ákáhtaq téhrehre.

13 Íné Sóniga tagogana íópeq anotah kuqnúnká paqmekéna anotahtaqmahraréna,Mó íópeqté ánítógá pembíáh-nonehera irataq anotah kamáh arieneherawoe éna uwouwo uwo ire. Uwo uwo éna, Mah marákó márákóípéqmíáh kéyábé iwíáhunka nirupipeq anotah uméhire iranaíróge.

9Íre ambarúnkákáq mátáípéqté kíyábé éhwéhne.

1 Náhmbáh 5 íópeqté ánínká pembíáhniranaíópeqté wéhyóqká ísígue mah marákó márákóípéq

Sokigi 9:2 23 Sokigi 9:11

márunsurahirana tagoge. Tagogana íre ambarúnkákáqmátáípéqté kí kéhrana wehyoqme áwíre. 2 Áwíranawehyoqka onsa sírara abe kekíówana áhnte auninseraháúnká íre ambarúnkákáq mátáípéqté kírana wéhékáhíótaqkakáq moke íópeqkákáq akari agirana sunkíkíragire.3 Sunkíkírirara áúnirabeqte áhnte wahráhqmárínkáséra mah marákó márákóípéq abae agowe. Mi kamárípágege kamárí méra wehiboyanka wehuke kamaharínserahnowe.

4Mi kamárínsábé, Uwaruntúnkakaq awanká ánáhakaqmoke kíréh náneqkakáq pehragahro. Peh morá siyehitaqManikáne máhki íre kéh ké síwíoqnahro aritera sensabé,5Wehuke subiq súéhboq pehmoberíáh íótáq síwíoqnahroarítáhwe. Wehiboyankawehuke pehnserahmi kamárínkáwehuke pahwana síérire. 6 Áhnte síérirara mi tanáhráqpukéyabe suwahbehrara íre miraorahowe. Sega, Árahuepukinabugamo éra iwíáhue kabarowana írakaunire.

7Mi wahráhqmárímé ebehorahi oséwárí tahnsa míáh-wana tagoge. Siyahqnopeq wahnah kené ayahuq,kóraraté miraia áyáhúq sukiwe míahwana sene siuran-abiah wehukene siuranabiah tahnsane. 8 Sene siyahrameahreroné íre wahto ayáhrá tahnsanirana sene síwéhwéwehuke parahi ka úrinsi iáné áwéh tahnsane. 9 Seneahrame káhpahraq kéhnserah ahráne. Áhnte ebehorahioséwárínká sabirue nogí káhrégá pehbeheráh pokiranaanotah ehwéhnire. Mina inserah mi wahráhqmárínkáanotahtaq ehwehnowe.

10 Wehiboyanka pehnserah mi kané éhwegáránkápahrahire. Moberíáh íótáq sene éhwegáránká wehukepehrana síérire. 11 Wáhrahqmaríné wahnahme íre am-barúnkákáq mátáípéqté áníne. Íbaru ehwéh Asiu kenéehwehme mi wahráhqmáríné wahnahme wenáwíqmé

Sokigi 9:12 24 Sokigi 9:19Ábárónie. Káríki kené ehwehme mi awíqmé Wehuke ÍreKawerarítéh Áníne.*

12 Ebeqte íre kaweq sunúq aiq parabagirana téhtaré móíre kaweq sunúq ábóraraginae.

Ósewarítáq tútuue míáh kégá mirao naneqsabé ehwehne.13Náhmbáh 6 íópeqté ánínká pembíáhniranaManikáne

auranabiahtapeq kéh táhbé, kóraraté miraia táhbé itaréi-taré pówéhwárí itaréitaré ayehráq kéhrana mitaqtéehwehnirana íróge. 14 Írógana mi ehwéhnká pem-bíáhni anínsábé mahraréna, Íyúpétísa waní aroipéq mi-taq itaréitaré íópeqté ké táhru táhrue saiqnaríáh képugeq suo irana íróge. 15 Sega mi opéqkákáq íónkakaqwéhékáhnkakaq áhwahakáqsábé aiq áwénunowe. Mitanáhráqsábé áwénunowana pugeq súéhrara mah kehinákéhíná apahtáróráq saraqme míáhwana peh morá túínásubiq suaneheéra pokowe. 16 Pokowara sene ebeho kéáhnte míáhwe. Sega ósene abobiahtaq tútuue méra pehíregáritaq 200,000,000 ke míáhwe irana íróge.

17 Néniwanka tagehtaq ebeho keakáq sene óseakáqmahraue tagoge. Mi ke káhpahraté miraia síótí sukiwemíáhwana tagoge. Mó siótíwárímé tautáúrirana mósiótíwárímé kókomuiranamó siótíwáríméwiehq kéhranatagoge. Ósewaríné siyahqnomé úrinsi iáné ayahqnotahnsane. Iraakáq áúnkakaq osoréh ébáhnkákáq seneáwéhipeqté sire. 18 Iraakáq áúnkakaq osoréh ébáhnkákáqósewaríné áwéhipeqté sinkamahkehiná kéhíná pehmorátúíná subiq súéhre. 19Ósewarínká sene síwéhrate wehukekamah ariera éhwegárátáté subiq súáhwe. Sene éhwegáráwehene ayahqno tahnsanéna wehuke kamah aríéwe. Pehmorá túíná subiq súáhwara téhtaré túíná íre pukowe.* 9:11: Mi anímé owainawane.

Sokigi 9:20 25 Sokigi 10:620 Íre puko kegá sene ahbabáq sansa peh sehgíówe.

Sene ahbabáq sansa íre susa peh siyahtate miraonaneqmarínkákáq owainawamarínkákáqsábé iwíáh íwíáharítáhwe. Siyahnkaratáté mirao naneqme kóraakáqkáhpahakáq ebahnkakáq awankánkakaq mewe miraowe.Miraowana minawarinká íre tagahrahire. Íre irahráhire.Íre nogoráhire. Írakaunire. 21Mi kegá sene ahbabáq sansaíre susa peh mó ke subiq suera ánéhgie sansankákáqahgora sansánkákáq miraowe. Sega mó kené ahre wehabariéra mó kené ménsámehnsá aebóowe. Mi ahbábáqsánsámárí íre susa peh matíáhwe.

10Anotah íópeqté ánínká miraú ehwehne.

1 Íné Sóniga tagogana mó aní, págege íópeqté ánínkámibeqté tuirana tagoge. Tagogana wehukenínká am-banta úbíq míéhnserah wega írábúyá úbítíéhrana weneayahqno abobóráhpeq ora períéhrana wene auranabiahpatah tahnsánéna wene aigárá ira tehre.

2Wega pehgáriq pugesa pukú wene ayahpi matawénamó aigárá sóreq wanípípéq abasarawéna mó aigárá mahmarákóráq abasarawéna anotahtaq sawaiire. 3 Úrinsiiánká ehwehninserah anotahtaq sawaiire. Wega sawai-itaq abapete téhtaréráq puruburuire. 4 Puruburuitaq,Ínéga sehiraninie utaq íópeqté éhwéhnká mahraréna,Sawaii ehwéhmé íre sehiranúno. Mi ehwéh peh epéqéhwéh kankehe ire.

5 Peh epéq éhwéh kankehe irana sóreq wanítáqmarakóraq abaseh anínká wene púpeqte áyáh íóperuepankeréhre. 6 Wene púpeqte áyáh íóperue pankerénaManiká oga mía míai aní wenáwírue ehwehnire.Manikánka íópeqkákáq mitaq kéh náneqmarínkákáqmirarena mah marákó márákóákáq mitaq kéh

Sokigi 10:7 26 Sokigi 11:3

náneqmarínkákáq mirarena sóreq wanínkákáq mipéqkéh náneqmarínkákáq moke mirarowe. Íópeqtéánínká Maniká áwírue mahraréna, Mah tanáhráqaiq parabaginaire. Manikánka mó íre íwénuninkehe.Írakaumo. 7 Írakaumo éna mó mahraréna, Náhmbáh 7íópeqté ánínká pembíáhnínaraq Manikáne épéqté éhwéhaiq pútaraginkehe. Wega naho íre teriasa peh weneehweh iraru ke teriuwe ire.

8 Irana íópeqté éhwéhmé íre sehiranúno éwéhéhwéhnká ínénsabe mó mahraréna, Sóreq wanítáqmarakóraq abaseh anínká pugesa púkú wene ayahpimatíéhre. Mi pukú koweo ire. 9 Koweo irana íópeqtéánípá kure wensabé, Káriq pukú menio ugana wegaínénsabe, Mewe náhno. Nehnaraq arene áwéhipeq sahqtahnsanínana arene arupipeq kítabanae ire.

10 Irana ínéga íópeqté áníné ayahpite pukú mewenoge. Níwéhraq sahqka teinserahnirana nirupipeq áhntekítabehre. 11 Kítabehrana wega ínénsabe, Manikánka,Irarúno atahnah arega mókake sína naneqsabéirarinkehe. Mah kehiná kéhínámé sene marakówé,sene ehwehme, sene wahnahmarímé miraira naneqsabéirarinkehe ire.

11Ehweh pahsúéhra anítéyábé éhwéhne.

1 Agehmare naneq pegiqnáhnkara tahnsa náneqnániena ínénsabe, Manikánsabe iwíáh íwíáh atáhnáhtápéqkákáq mibeqté táhbéákáq iriwe koagehmaro.Mibeq Manikánsabe iwíáh íwíáh atáh ké sáhnsaho.2 Manikánsabe iwíáh íwíáh atáh náhtápéqté mátábú íreagehmaro. Mitaq wáhnaupéqté ké wéhuwa nárírarasega 42 ió Sarúsarama suwahpeq méra mi matábú írekaweraruagéhe. 3 Mi tanáhráq néne ehweh pahsúéhra

Sokigi 11:4 27 Sokigi 11:10

aníté págege aritahnara sega nahonáh kórósí aneranerueméra áhnte ió 42 ió pahsuqme irarigehe ire.

4 Téhtaré óríwí áwánkánkákáq téhtaré áráhmúákáqmah marákó márákóípéqté Wáhnáhné auranabiahtapeqkéhrara ehweh pahsúéhra aníté mi awánkátáré tahnsamóye. Mi aráhmúráré tahnsa móye. 5Mó kegá mi anítéíre kaweq sansá arítéhrataq mi aníténé síwéhipeqté írágámi ke tabiq suanawire. Mi aníté íre kaweq sansá arítéhrakewé miraue pukigehe.

6 Manikánka págege arítéhrara mi anítégá mokeManikáne ehweh pahsúéhra tanáhráq ibonsabé, Ahqáhoatéhrataq íre ibonsorahire. Sene págege ehwéhnká mokewánímé korahq waní úkorahire. Sene págege ehwéhnkámoke mó naneq mó naneq íroke naneqmarí mah kehinákéhínápá serahire. Sega suwahbáhnaraq mi sansámárímiraigehe.

7Manikáne ehweh pahsúéhra tanáhráq parabagínaraqíre ambarúnkákáq mátáípéqté áwéhq poeráhqká kiem-bogue mi anítéreq ebehéna se kiotaikue subiq suankéhe.8 Subiq suahnaraq sene sinonka Sarúsarama suwahpeqanotah ahtápéq ábóraq kanae. Mi kehiná suwahpe-qsabé pabeqme ehwéhmé Sóróma suwahpeqkakáq Ísípimarákórápéqkákáre. Mitaq sene Wahnahnka awankátaqtáhpawe pukúwe.

9 Manikáne ehweh pahsúéhra aníténé sinonkaapahtáró wéhékáhnkákáq mó ákáhtaq wehekáhnkákáqómiga tagagehe. Mó kehiná suwahpeqte kéreq mó kuasamó kuasa kéreq mó ehwéh mó ehwéhnkákáq kéreqmah marákó márákóípéqté kéreqka tagéra mi anítémaisareyabe ahqáho aritagéhe. 10Mi aníté íre pukirataqsene ehwehnka ahbabáq ke síwíoqnagehe. Síwíoqnáhnapuara mi aníté pukirataq marakóipeqté kégá iwíáh

Sokigi 11:11 28 Sokigi 11:17íwíáhéra ábáhréra sene iyahnabo anímárí ménsámehnsápehipi nárigéhe.

11 Apahtáró wéhékáhnkákáq mó ákáhtaqwehekáhnkákáq parabagirana Manikánka mi anítéoganúq sitahnara iriwe míéhrataq ómi se tagahkegá anotahtaq áhre agigehe. 12 Áhre agirataqíópeqté éhwéhnká mi anítéyábé, Mahbeq kíótao ínarasene naruoga tagehrataq sega íópeq írábúyápipeqkibekoyeherawoye.

13 Mi tanáhráq anotah maríitaq mi kehiná suwahpeqpeh morá áyéhráq íre kawerarúéhtáq abapete itaréitaréáyéhráq peh kéhre. Máríinka áhnte ke 7 táhúséni (7,000)ke subiq súéhre. Peh awahoraq míáh kégá mina tagéraanotahtaq áhreéra Maniká íópeqté ánínsábé iwíáh íwíáhatáhwe.

14Mi sunúq aiq parabagire. Mó íre kaweq sunúq aneheáhníbórá sinawire.

Aboawah wéhwárínká Manikánsabe iwíáh íwíáh atáh éh-wéhne.

15 Náhmbáh 7 íópeqté ánínká pembíáhnirana íópeqtééhwéhmárínká anotahtaq mahrarirana íróge. Mi ehwéh-márínká mahraréra,Manikánka eqmaréh ání itene Wahnahnka mah marákó

márákó wahnahné arámbéhrí aiq awaq míéhre.Wega ahriahri wahnah wahnahninkehe ire.

16 Manikáne auranabiahtapeq 24 abóáwáh wéhgá tú-tuue míáhrabeqte irigéra sene siuranabiah maraipérueManikánsabe iwíáh íwíáh atera 17mahraréra,Maniká itene Wahnahno,arega moke miraorahóne.Arewe naho mía míaéamahnága moq mía míaóne.Arega págegeue miraémah marákó márákóípéq wahnahné arámbéhrí

Sokigi 11:18 29 Sokigi 12:4aiq awaq meronayabé, Kaweróne atone.18Arensabé suwahrieh kegá abiahnsanowaharega moq sensabé abiahnsanónanapusa ké sainsue tanahráq aiq sire.Arene arambehri ke ápeq nárie tanahráq aiq sire.Arene ehweh irare kereqSísa tagaríáh kéreq arensabé áhteno kereqarene sánsá sehgíó kéreq ápeq nárinkéhe.Arega anotah kereq íre síwíqkakaq kéreqmonserahnue iwíáhue tagé ápeq nárinkéhe.Mah marákó márákó íre kawerarítáh késainsue tanahráq aiq sire ewe.

19 Mi tanáhráq íópeq Manikánsabe iwíáh íwíáh atáhnáhtápéqté ónsá síranaManikánka irarú ehweh kéh púkúpókísí ábóraq kéhre. Kéhrana sokaesuena anotah ehwéh-nena puruburue máríirana anotah ibó obiaurankakáqíbónsirana tagoge.

12Karahrabah tahnsá náneq kansábé éhwéhne.

1 Íópeq anotah naneq ábóraragirana tagoge. ÍnéSóniga tagogana anotah iní patahraté aneranerueména inokáhpeqte íó wene ai awenahpeq kéhranawene ayahqnotaq airápété téhtaré wéhyóqmárínkánkááyáhúq sukiríéhrana tagoge. 2Mi iní kía ména wene animaqmianai puana érinsabé anotahtaq uwo uwoire.

3 Mó anotah naneq íópeq ábóraragirana tagoge. Ínétagogana tautáúq awasa káráhrábáhnaba ábóraragiranatagoge. Nayáhnkú pówéhákáq abapete téhtaréáyáhqnónkákáq kéhrana mi ayáhqnótáq abapete téhtaréwáhnáh kéné ayahuqwene ayahqnomaritáq sukiríéhranatagoge. 4 Wene éhwegárátáté íópeqté wéhyóqmárísubibinaruena mah marákóípéq tuparúéhrana mipéq

Sokigi 12:5 30 Sokigi 12:10

sáhagire. Peh morá ákáhpite wéhyóqmárí miraruéhranaayehré ayehré kéh wéhyóqmárí peh kéhre.

Mi inínká maqmianai aní nanieéna mi karáhrábáhnkámi iníné auranabiahtapeq ména áwénunire. 5 We áwé-nunirana mi inínká animai maqmaréhrara sega mi aníapubúue tumeqmeraManikánkawahnahwahnahnirabeqmóátáhwe. Mi anínká mah kehiná kéhíná págege sahtátépágegeue wahnah wahnahninkeheéna Manikánka aiqomaq atéhre. 6Mi inínkámaqmarena pehbeheráh abatapipokire. Wega káírabeq Manikánka wene máhriq kawer-aréhrana wega apahtáró ópéq mó opéq ákáhtaq mitaqkowíéhrana Manikánka we wahnahnatéhre.

7 Íópeq anotah ebéhowana tagoge. Íópeqté ání mikeráq wahnahni aní wenáwíqMáhíkérie. Wereq we kéráhíópéqté kéreqka mi karáhrábáhnseq wene íópeqté kéráhkéreqka ebehowe. 8 Íópeqté kéreqka mi karáhrábáhnseqwe kéráh kéreq kiotaikéra kaqsúáh púara íópeq móíre míahrahowe. 9 Íre míahrahowara íópeqté kégá mikaráhrábáhnseq we kéráh kéreq mah marákóípéq tu-parúáhwe. Mi karáhrábáhmé we owainawamaríné wah-nah mire. Nahomé we wehe ména we mó awíq Séténie.Wega mah kehiná kéhínánsábé péhe éhwéh teriu púaraíre kaweq sansá miraowe.

Sísa tagaríáh kégá owainawa kiotaiko ehwéhne.10 Íópeqté anotah ehwéhnirana íróge. Mi ehwéhnká

mahraréna, Wéhékáhnkakaq inokáhpeqkakáqowainawanka Maniká Iteribone auranabiahtapeqiteruwahrah ehweh arita aritaire. Amahnága íópeqtékégá owainawa íópeqté tunkaqsúáhwana Maniká, itemeirena kaweraitéh ánínká págegeue wahnah wahnahnitanáhráq aiq sire. Ite meirena kaweraitankeheéna

Sokigi 12:11 31 Sokigi 13:1Manikánka omaq atéh ání anotah aní úkéna págegeaní úkire.

11 Iteruwahga mah marárákóípété oga me tanahráq íreiwíáh íwíahia peh aiq pútaq ehwéh pahsuera SipisípiqÁráhqne korahqtaté owainawa kiotaikowe. SipisípiqÁráhqne ehweh sehgiunayabé iubiq suaneherabomo érase puke tanahráqsábé íre áhreéra owainawa kiotaikowe.

12 Íópeq míáh kéo, minayabe iwíáh íwíáhoro. Mahmarákó márákóípéq míáh kéo, owainawanka ite kamahainayabé itega uwo uwooneheqmóe. Owainawankatagehme peh wahto tanahráq kéh púana anotahtaq taon-sahéna iteba aiq sire ire.

13 Karahrabahnka tagehme, Íné mah marákóípéq tu-parúáhwe éna animai maqmaréh íní subiq suanieénakáréhre. 14 Mi iní anotah kuqnúné téhtaré óé áwéwanawega karahrabah auwena abatapi paqmena pokire. Mitaqapahtáró ópéq mó opéq ákáhtaq mi iní kirabo atagehe.

15Karahrabahnka mi iní wánínkinkeheéna wání mugiqsúéhrana anotah waní pewe wánínka mi iní káréhre.16 Káréhrana marakóga mi iní séhréh atanieéna marakótahtahragirana mi waní mipéq tupekire.

17 Mi iníné animárímé Manikáne ehweh sehgíókéreq Sísa éhweh teríé kéreq míáhwe. Míáhwanakarahrabahnka mi inínsábé anotahtaq abiahnsanénami iníné animárínseq ebehinieéna kogabaréna 18 sóreqwanítápéq arahwéraq iriwe míéhre.

13Kiembogi kanká mirai ehwéhne.

1 Íné Sóniga tagogana sóreq wanípípéqté anotahka kiembogirana tagoge. Mi kamé abapete téhtaréáyáhqnónkákáq nayáhnkú pówéhákáq kéhrana tagoge.Mi powéhwárítáq nayáhnkú wáhnáh kéné ayahuq

Sokigi 13:2 32 Sokigi 13:8

sukiríéhrana tagoge. Mi kané ayahqnomaritáqManikánsabe éhruru atéh éhwéh sehira kéhrana tagoge.2 Mi kané págege anónkámé tanahraipéqté ká áwéhqpusíné anonka tahnsáne. Wene aigárámé anotahkané aigárá tahnsane. Wene áwéhwé úrinsi iáné áwéhtahnsáne. Karahrabahnka sóreq wanípípéqté kiembogika págege atena wene wahnah arámbéhrí awaq mioatéhre.

3Mi kané peh morá áyáhnótáq pukorahi nao káráíranawagirana mah kehiná kéhínánká kurináhnéra mi kakéráhwe. 4 Kéráhwana karahrabahnka mi ka págegeatena, Wahnahnúno atéh púana mah kehiná kéhínánkákarahrabahnsabé iwíáh íwíáh atáhwe. Iwíáh íwíáh aterakiembogi kansábé moq iwíáh íwíáh atera mahraréra, Mika áhnte pagégé ká míre. Minayabe mi kamé insega wetahnsa míehro? Mi kanseq ebehínaraq insega kiotaiko-rahiro? Írakaumo ewe.

5 Iwíáh atéhrana mi kanká wewensabé iwíáh íwíáhiehwéhnéna Manikánsabe éhruru atena 42 ió págegeuewahnahnire. 6 Mi kanká Maniká áwíqkakaq we míamíairabeqkakáq íre kaweq ehwéh atena Manikánseqíópeq míáh kéreqsabé síéhruru arítéhre. 7 Owainawankapágege atowana mi kanká Maniká tagaríáh ké ebeharitena kiotaikéna subipáhrarúéhre. Wega págegeuewahnahnéna mó kehiná suwahpeqte kéákáq mó kuasamó kuasa kéákáq mó ehwéh mó ehwéhno keákáq mahmarákó márákóípéqté kéákáq wahnahnarítéhre.

8 Págegeue wahnahnarítéh púara mah kehinákéhínánká mi kansábé iwíáh íwíáh atagéhe. Manikánkamah marákó márákó íre mirarotaq oga mérapeq awaqmíéhra ke síwíq púkuipéq sehiranúwe. Sipisípiq Áráhqsubiq súówana mó oga úkúwe. Mi pukúwé wene púkue.Mi pukúípéq sensíwíq íre kéh ké ómiga kiembogi naneq

Sokigi 13:9 33 Sokigi 13:16kansábé iwíáh íwíáh atagéhe.

9 Íre parosa áhréákáq kéo, kawerue íráhro. 10 Mitanáhráq Manikánka insebópoq karábúsiipéq míanke-heéna omaq atahnaraq mó kegá mi aní meqmeramóatagéhe. Pokatate kirasuqme subiq suagéheéna omaqatahnaraq mi aní pokatate kirasuqme subiq suagéhe.Maniká tagaríáh kéo, mi tanáhráqkákáq Manikánsabe aiqpútare ateq wene ehweh ambubu atawéq sehgíóro.

Mó kiembogi kanká mirai ehwéhne.11 Íné Sóniga tagogana mó kanká marakóipeqté kiem-

bogirana tagoge. We káriq sipísípíqné pówéhrare táhnsáwene ayahqnotaq kéhre. Anotah karáhrábáhnká ehwehniserahnire. 12 Anehe kiembogi kanká ebeq kiembogi kanépágege wahnáh arítéh árámbéhrí awaq míéhre. Awaqmena mah kehiná kéhínánsábé, Náo wagi kansábé iwíáhíwíáh atáhro éna págege arítéhre. Págege aritena 13 ótaqsansá págege sansánéna íópeqté irobinansabé, Mahbeqtuo iraritaq íópeqté irobina túírara áhnte kegá tagahwe.

14 Tagahwana anehe kiembogi kanká ebeq kiembogikané págege arámbéhrí awaq mena ótaq sansánire. Ótaqsansáni puaramah kehiná kéhínánkáwene péhe éhwéhn-sábé aiq pútare atáhwe. Mó anínká ebeq kiembogi kapokatate subírana pukéna oga úkire. Anehe kiembogikanká mah kehiná kéhínánsábé, Ebeq kiembogi kanépíkísah mirareq, Minayabe iwíáh íwíáh atáhro arítéhre.15 Iwíáh íwíáh atáhro aritena ebeqte kané píkísah págegeatéhrana píkísahga oga úkéna ehwehnire. Ehwehninkapíkísahyabé íre iwíáh íwíáh atáh ké subiq súéhre.

16 Anehete kanká mirarinka mah kehiná kéhínánkásene siyah púpeqkakáq siyehitaqkakáq máhki meyáhwe.Wega moke anotah kereq íre síwíqkakaq kéreq áhntemoné kéh kéreq tabonah kereq arambehriraq saiqnaríáh

Sokigi 13:17 34 Sokigi 14:5kéreq arambehriyabé móne meyáh kéreq moke, Máhkimeyáhro arítéhre.

17Mi mahkí ahqáho atáh kégá ménsámehnsá íre paiq-marahráhowe. Peh morá mi kané áwíqpópoq wenenáhmbahpopoq máhki matíáh kégá ménsámehnsá paiq-marahráhowe. 18 Teiú éhwéh iwíáhue tagahro. Ahte-bahraho kegá mi kané náhmbahq ahtebahro. Mi nahm-báhqmé wehukeníné náhmbahq mire. Mi nahmbáhqmémahraue 666 nahmbáhre.

14Sipisípiq Áráhqne animárínká o igónkóno ehwéhne.

1 Íné Sóniga tagogana Sipisípiq Áráhqmíéhrana tagoge.Wereq áhnte mó kereq 144 táhúséni (144,000) kereqSáíóna sawéhrápéq iriwe míáhwana tagoge. SipisípiqÁráhq áwíqkakaq Wenabo áwíqkakaq mi kené siyehitaqkéhrana tagoge. 2 Ahkuaq ahkuari wanínká uinserahehwéhnéna anotah purúbúrúinserah íópeqté éhwéhni-rana íróge. Mi ehwéhmé peh kaweq ehwéh áhnte kegákítah subónserah ehwéhne.

3 Sega Manikánka wahnah wahnahnirabeq itaréitaréoga míáh kámíáhrabeq 24 abóáwáh wéhmíáhrabeq iriweméra o igónkónowe. Mó kegá mi igónkó íre ahtebah-wara peh mi ke 144 táhúséni (144,000) kegá ahtebéraigonkónowe. Se marakóipeq míarotaq Sísaga wene ko-rahqtaté insahwé aritena kawerarítáráire. 4 Wehga ah-babáq ahréró íre abariéra peh kaweqtaq mía míaonserahmi kegá peh kaweqtaq méra Sipisípiq Áráhqka pokirabeqkéráhwe. Manikánseq Sipisípiq Áráhqseqka mi ke téhinsahwé aritera kawerarítóye. 5 Sega péhe éhwéh íreiraria peh kaweqtaq mía míaowe.

Apahránító íópeqté kégá pahsúó ehwehne.

Sokigi 14:6 35 Sokigi 14:12

6 Íné Sóniga tagogana íópeq ákáhnabubu peh moráíópéqté ánínká paqmíéhrana tagoge. Wega mah ke-hiná kéhíná kaweq kagai ehwéh korerie arámbéhríkéhre. Mó kehiná suwahpeqte kéákáq mó kuasa mókuasa keakáq mó ehwéh mó ehwéhnkákáq kéákáq mahmarákó márákóípéqté kéákáq mi ehwéh korerie arám-béhrí kéhre. 7 Íópeqté ánínká anotahtaq mahraréna,Manikánka ehweh aitena sainsue tanahráq aiq si puaqwensabé áhreéq iwíáh íwíáh atáhro. Íópeqkákáq mahmarákó márákóákáq sóreq wanínkákáq moke wání arah-nonkakáq miraro aninsábé iwíáh íwíáh atáhro ire.

8Mó íópeqté ánínká anehe séna anotahtaq mahraréna,Áhnte kehiná suwahpeq Pábíróni suwahpeq íre kawera-gire. Mokemibeqté kégámiraonserahmah kehiná kéhínátagéra sene ahkaragára sansánowe. Píah néra ahbabáqini abarionserah sega íre kaweq sansánowe. MinayabePábíróni suwahpeq aiq moke íre kaweragire ire.

9 Mó íópeqté ánínká sinehepeq séna anotahtaqmahraréna, Kiembogi kankákáq wene píkísahakáqsábéiwíáh íwíáh atéh ání wene ayahnkarankákáq weneayehitaqkakáq máhki matíéh ání Manikánka mi aníkamah awinkéhe. 10 Manikánka mi anínsábé anotahabíáhnsá atena irobinankakáq osoréh ébáhnkákáqtátékamah awinkéhe. Sipisípiq Áráhqseq moke Manikáneíópeqté kéreq tagahrabeq mi aní anotahtaq kamahawinkéhe. 11 Uwo uwo orabeqte íráípéqté ahriahriáú kiegieire. Wehukega uwo uwoéra wéhékáhnkakaqinokáhpeqkakáq íre ahrenahrahowe. Kiembogi kankákáqwene píkísahakáqsábé iwíáh íwíáh atáh ké, máhki matíáhkéwé mitaq ahriahri mía míaigehe ire.

12Maniká tagaríáh kéo, itega Sísansabé aiq pútare ateqManikáne ehweh kawerue sehgíómé kawerowe. Teiú

Sokigi 14:13 36 Sokigi 14:19tánáhráqkákáq mi ehwéh ambubu atawéq Sísa kaweruekéráhro.

13 Íné Sóniga írógana íópeqté éhwéhnká mahraréna,Mahna teawú éhwéh sehiranúno. Manikáne arambehrisehgiera pukira kegá anehe iwíáh íwíáhigehe ire. IranaManikáne Awanka moq ehweh mahraréna, Wega aiqirarire. Se pukirataq sene arambehriyabé ahrenagehe. Sepukirataq pehipi íre pukigehe. Írakaumo. Sene kaweqsansá mewera pokigehe ire.

Manikánka ahbabáq ke kamah arieyabe pabeqme ehwéhne.14 Íné Sónigamó tagogana taberábe piríbíríóyáh ábóraq

kéhrana tagoge. Piribirioyahtaq tútuue míéh ání we-hukení úki anínéna wene ayahqnotaq kóraraté miraiaáyáhúq sukirawéna wene ayahnkaratáq áwéhreh sogíqtahnsa matíéhrana tagoge.

15 Mó íópeqté ánínká Manikánsabe iwíáh íwíáh atáhnáhúpéqté tueyokéna piribirioyahtaq tútuue míéhánínsábé anotahtaq mahraréna, Mah marákó márákómoke kiréh náneq nera kéhnsábé koawaqme tanahráqaiq si puah arene áwéhreh sogíq mewe koawaqmioire. 16 Koawaqmio irana piribirioyahtaq tútuue míéhánínká marakóipeq tuména wene áwéhreh sogíqtátékoawaqmíéhre.

17 Íné Sóniga tagogana mó íópeqté ánínká Manikáneíópeqté náhúpéqté tueyokéna wene ayahpi áwéhrehsogíq matíéhrana tagoge. 18 Mó íópeqté ání titiré tah-bérápéqté séna iraraq wahnahni aní ména áwéhreh sogíqmatíéh ánínsábé anotahtaq mahraréna, Marakóipeqmoke náhníáq sera aiq nera kéh púah arene sogiqtatékoawaqmio ire.

19 Koawaqmio irana mi íópeqté ánínká wenesogiqtaté marakóipeq koawaqmena náhníáq sera

Sokigi 14:20 37 Sokigi 15:4sorupáréhre. Náhníáq sera ano sareranieéna sarerenaneqpipéq sáharéhre. Manikánka ahbabáq keyabéanotah abíáhnsánéna wehukenínká náhníáq sera anosoruparéhnserah mi ke kamah arinkéhe. 20 Sarerenaneq kéhmé ahnansahrapere. Sareréh kóráhqkáwání píéhnserah tahnsánirana abae agire. Mi koráhqkáwehukeníné akorapéq tahnsánue íre wahto 300 kirómítátahnsanue abae agire.

15Wehuke íre kawerariteyabe éhwéhne.

1 Íné Sóniga tagogana íópeq mó anotah naneq ábórara-girana tagéna áhtenuge. Abapete téhraníté íópeqtékégá wehuke íre kawerarite naneqmarí abapete téhtarématíáhwana tagoge. Mi íre kaweq naneqmarí anehe sínananere. Mó íre sinae. Minawari parabagínana Manikáneabiahnsa aiq parabaginae.

2 Íné Sóniga tagogana anotah kawéhú tahnsa náneq,irareh timánó táhnsá náneq kéhrana tagoge. Kiotaikokegá mitaq iriwe míáhwe. Sega kiembogi ka kiotaikowe.Mi kegámi kané píkísah íre iwíáh íwíáh aterawene náhm-bahq sene sinonkataq sehiranéyabe ahqáho atáhwe. Segamitaq iriwe méra Manikáne kítah tahnsá náneq subera3Manikáne arambehri aníMósísireq SipisípiqÁráhqseqneigonkónéra mahraréra,Maniká Iteriboo,arega moke págege arámbéhrí miraorahone.Minayabe tagéq áhtenéqarensabé iwíáh íwíáh atone.Arega moke mah kehiná kéhíná wahnahnóne.Arene sánsámé aiq pútaq tábúsoréh sánsáne.4 Itene Wahnahno,arebataq kaweqtaq mía míaóna aní púara

Sokigi 15:5 38 Sokigi 16:1ómiga arensabé áhreéq arenáwíq pankeragéhe.Arene kaweq arámbéhrí ómiga tagahraho puaramah kehiná kéhínánká surearensabé iwíáh íwíáh atagéhe ewe.

5 Ewana íné Sóniga mó tagogana íópeq Manikáne nah-tapeqté ónsá sírana tagoge. Mi nahmé marakó abatapiwéhuwa náh tahnsanéna peh íópeq kéhre. Mi nahtápéqtépeh aiq pútaq ehwéh sire. 6 Mi nahtápéqté abapetetéhraníté íópeqté kégá wehuke kamah arieráhi naneq-marí morá moráue matíáhwe. Matawéra tueyokérakaweq tabérábé kórósí aneranerue méra kóraraté miraiaárétí sene siahwiraq kógahpawíáhwana tagoge.

7 Maniká ahriahri oga mía míai anínká ahbabáqkeyabé abiahnsani puana abapete téhtaré kóraraté mi-raia párétáhípéq kamah arieráhi naneqme aiq obenkíqmáréhre. Obenkíq máréhrana peh morá oga míéh kánkáíópeqté ké mi parétáh morá moráue náríre.

8 Párétahwarí nárítáq Manikáne téhreh naneqkakáqwene págege naneqkakáq áú tahnsa agirana Manikánenahupeq áú marataragire. Minayabe mó anínká mibeqíre kibekorahire. Írakaumo. Peh áwénunirana abapetetéhraníté íópeqté ké matíáh náneq wehuke kamah ari-eráhi naneq parabagínaraq kibekinkehe.

16Íópeqté kégá párétahipéq kéh náneq márunantirúáh éh-

wéhne.1 Íné Sóniga írógana Manikáne nahtapeqté éhwéhnká

mahrarirana íróge. Mi ehwéhnká abapete téhranítéíópeqté kéyábé mahraréna, Ite matíáh párétáhípéqManikánka kamah arieráhi naneq abapete téhtaré kéhre.Mina meweq mah marákó márákóípéq márunantirúáhroire.

Sokigi 16:2 39 Sokigi 16:102 Antirúáhro irana náhmbáh 1 íópeqté ánínká mah

marákó márákóípéq wene párétahipéq kéh náneqmárunantirúéhrana kiembogi kané máhki matíáh ké,wene píkísahyabé iwíáh íwíáh atáh kéwé íroke nao, írekaweq kunkúni nao sene sinonkataq ábórarire.

3 Náhmbáh 2 íópeqté ánínká sóreq wanípípéq wenepárétahipéq kéh náneq márunantirúéhrana pukia anínékorahq tahnsá úkirana mi wanípípéq moke oga míáhkámárí pukowe.

4 Náhmbáh 3 íópeqté ánínká moke wání aroipéqkákáqarahnonkakáq wene párétahipéq kéh náneq márunan-tirúéhrana mi wanímárí korahq wání úkire. 5 Úkiranami wanítáq wahnahni íópeqté ánínká mahraréna, Kawe-qtaq mía míaóna aníno, are naho mía míaé amahnágamoq míahne. Arega peh kaweqtaq mé kaweq sansámira aruqaruróne. Arega kamah ariena arámbéhríwé aiqtábúsoq marahne. 6 Wehukega are tagaríáh kéreq areneehweh irare kereq subiq súáhwana sene korahq túíre. Miahbábáq ké korahqwaní nagehe aritonayabe aiq kawerireire.

7 Manikánsabe titiré tahbérápéqté éhwéhnká íópeqtéáníné ehweh irena minayabe mahraréna, Maniká Iteri-boo, arega moke miraorahé itene Wahnah míahne. Aregakamah ariena arámbéhríwé tábúsoq marahne ire.

8Náhmbáh 4 íópeqté ánínká patahi íótáq wene párétahantirúéhrana íónka anotah iráreh 9 puana wehuke oso-qsírara sene ahbabáq íre súáhwe. Se kamah arieráhi aníManikánsabe íre iwíáh íwíáh atasa peh wensabé éhru-ruera wenáwíqsabe abehq éhwéh atáhwe.

10Náhmbáh 5 íópeqté ánínká kiembogi kanká wahnahwahnahnirabeq wene párétah márunantirúéhrana mikanká wahnahno ke míáhrabeq sunkíkíragire. Sunkíkíri-rara wehuke anotahtaq síérinsabé uwo uwoéra sene

Sokigi 16:11 40 Sokigi 16:18sinehbi abonabonéra 11 sene ahbabáq íre susa pehsene síérinkakáq sene náonkakáqsábé iwíáhéra íópeqtéMáníkánsábé íre iwíáh íwíáh atasa peh wensabé abehqéhwéh atáhwe.

12 Náhmbáh 6 íópeqté ánínká anotah waní aroipéqÍyúpétísa aroipéq wene párétah márunantirúéhrana miwaní taraqnágire. Íó kiembogirabeqtewáhnáh kéreq seneebeho kereqka mi waní serawégigeheéna taraqnágire.

13 Taraqnágirana íné Sóniga tagogana karahrabahneáwéhipeqté io tahnsa ówáínáwánká sirana kiembogi kanéáwéhipeqté io tahnsa ówáínáwánkámoq sire. Siranapéheéhwéh irari aníné áwéhipeqté io tahnsa ówáínáwánkámoq sirana tagoge. 14 Mi owáínáwátárógá ótaq san-sánéramahmarákómárákóípéqté wáhnáhmárípá pokéraebehoro íwíáh arítáhwe. Iwíáh arítáhwara mi wahnáh-márínká momiwíuera Manikánka omaq atéh wéhékáhebehigeheéra mi iwíáh arítáhwe. Maniká, moke mirao-rahi anínká mi wehekáh moke mah kehiná kéhíná kamaharinkéhe.

15 Mó ehwéh írómé mahraréna, Aebó ánínká sinserahínéga apubúue sinauge. Sugéh ání wene korósi wahtotaqmáréhnserah íwéh panantági ke míáhro. Mina tahnsamíáh ké eyoyó ke méra íre pehrákora ké tahnsa míáhwe.Pehrákora kéwémókegá siwiréh arítáhnserahme sensabéíre siwiréh aritagéhe ire.

16 Owainawamarínká moke wahnahmarí mórítáhwaramomiwíuera ebeh marákórápéq pokowe. Mi marákówéÍbaru kené ehwehme Áhmágéróni marákóe atáhwe.

17 Íné Sóniga tagogana náhmbáh 7 íópeqté ánínkásóiriqtaq wene párétah antirúéhrana Manikáne nahtape-qté éhwéh wega wahnah wahnahnirabeqte éhwéhnkáanotahtaq mahraréna, Aiq parabagire ire.

18 Aiq parabagire irana sokaesúéhrana anotah ehwéh-nirana puruburuirana anotahtaq máríire. Wehuke mah

Sokigi 16:19 41 Sokigi 17:4marákó márákó míáh tánáhráqmé mina tahnsa máríwéíre kagaire. 19 Anotah matábúrápéq apahtáró sainkuemah kehiná kéhíná suwahpeqte náhmárí sokogue írekaweragire. Íre kaweragirana Manikánka Pábírónisuwahpeq, mi anótáh mápéq ahreraq matawéna mibeqtéáhbábáq kéyábé abiahnsa aritena anotahtaq kamah aríre.

20 Sóreq waní ákáhpeq kéh márákówárí tupekiranamoke sáwéhwari tahperagire. 21Obiaurankakárue anotahibónsiranamoramora serámé umeh óbíúráné umehwe 50kiró tahnsá úméhi puana marakóipeq surahitaq wehukesubipáhrarúéhre. Subipáhrarúéhrara áhreéra Manikáns-abe abehq éhwéh atáhwe.

17Ahbabáq ini kamah awí éhwéhne.

1 Íné Sóniga métáq tagéwómé íópeqté kégá abapetetéhtaré párétáh morá moráue táhtotíáhwe. Peh morápárétáhákáq ánínká ínéba séna ínénsabe, Anotah ah-bábáq íní, sóreq wanítáq tútuue míéh íní Manikánka weanotahtaq kamah awinkéhe. Wega kamah awina naneqtagankehboqmáho ire. 2Mahmarákómárákóípéqtéwáh-náh kégá mi iní abariéra ahbabárowara mómarákóípéqtékégá moq abaríéra ahbabárowe. Áhnte piáh nah kegámúguwahgu agonserah sega múguwahgu agowe ire.

3 Íópeqté ánínká néniwa mewena abatapi móíntéhranatagogana ega poeráhq, áwéhq poeráhq tahnsa kámíéhrana tagoge. Mi kamé Manikánsabe éhruru atéháwíqmárí wene anonkataq áhnte kéhre. Mi ka abapetetéhtaré áyáhqnó kéna nayáhnkú pówéh kéhrana weneabobiahtaq peh morá ínínká tútuue míéhrana tagoge.4 Mi inímé mankuara korósíákáq tautáúq kórósíákáqaneranerue ména kóraraté miraia náneq awahriruénaáhnte kaweq pasésúq awahriruéna wene ayahpi kóraraté

Sokigi 17:5 42 Sokigi 17:11miraia káhpú matíéhre. Mi inímé mó naneq mónaneq ahbabárirana wene ahbabáqka mi kahpúípéqobenkíréhre.

5 Wene ayehitaq pabeqme ehwéh sehiranue kéhranatagoge. Mi sehiránká mahraréna, Pábíróni suwahpeqmeahbabáq ininsóné sinowae. Mah marákó márákóípéqtéíre kaweq sansámárímé Pábíróni suwahpeq mi ahbábáqáwahe wire ire. 6Mi inínká Maniká tagaríáh kéreq Sísanesánsá pahsúáh kéreq subiq suena sene korahq néna píahneh anínkámúguwahgu aginserahwegamúguwahgu agi-rana tagoge. Mina tagotaq áhtenéna áhnte iwíáhuge.

7 Íópeqté ánínká ínénsabe, Aneqsabé áhtenono? Miinínká káhkouríéh ká abapete téhtaré áyáhqnó kéhrananayáhnkú pówéh kéhrah tagáhne. Mi kanká mi in-íné epéráhpéq ehwehnkákáq áwahewé teawiníe. 8 Mikamé naho míowe. Amahnága íre míéhre. Mókakeíre ambarúnkákáqmátáípéqté kiembogínaraqManikánkakamah awinkéhe. Manikánka mah marákó márákó íremirarotaq oga mérapeq awaq míéhra ke síwíq púkuipéqsehiranúwe. Mi pukúípéq sensíwíq íre kéh kégá mi katagéra áhtenigehe. Mi ka naho míowe. Amahnága íremíéhre. Mókake kiemboginae. Minayabe mah kehinákéhínánká mi ka tagéra áhtenigehe.

9 Kawerue iwíáhorahi anínká teawú éhwéhahtebahrahire. Arega tagáhna kané abapete téhtaréáyáhqnómé mina áwahewé abapete téhtaré sáwéhwárímíre. Mi inínká mi sawéhwárítáq tútuue míéhre.10 Mi kané abapete téhtaré áyáhqnómé mina áwahewéabapete téhtaré wáhnáh ké wóe. Mi wahnáhmárímémoberíáh aiq pukurowana peh morá ánínká amahnágawahnahnirana mó anínká mókake sínaraq peh wahtotanahráq wahnahninkehe. 11 Naho ména amahnágaíre míéh kámé we náhmbáh 8 wahnáh ání míankehe.

Sokigi 17:12 43 Sokigi 17:18

We abapete téhtaré wáhnáh káhnáh ání ména iraipéqpokinawire.

12 Arega nayáhnkú pówéh tagáhne. Pówéh áwahewénayáhnkú wáhnáh ké wóe. Amahnága se íre wahnahniapeh mókake wahnahnigehe. Mi wahnáh kéreq áwéhqpoeráhq tahnsa anínseqka wahnah arámbéhrí moráráqawaq miagéhe. Wahnah arámbéhrí awaq míéhrataq pe-hgáriq tanáhráq, peh morá áhwáh wahnahnigehe. 13Miwahnáh kégá peh morá íwíáhéra awaq míáh wáhnáhárámbéhrí áwéhq poeráhq tahnsa aní awigéhe. 14 SereqSipisípiq Áráhqseqka ebehowe. Sipisípiq Áráhqmé wah-nah kené wahnah anínéna anotah anímáríné wahnahaní míéh púana se subipáhraruanawire. Wereq míáhkéwé Manikánka omaq sitena síáhrabéna, Néne sánsátábúsoqme sehgíó ké wóe arítéhre ire. Íópeqté ánínkámah ehwéh teníre.

15 Íópeqté ánínká ínénsabe mó mahraréna, Ahbabáqini tútuue míéh wání tagáhne. Mi wanímé áwahewé peháhnte wehuké wíre. Se mó marákó mó marákórápéqté kémíáhwe. Se mó kuasa mó kuasa ké míáhwe. Se mó ehwéhmó ehwéhnkákáq ké ue míáhwe. 16 Arega nayáhnkúpówéh tagáhne. Mi wahnáh kéreq áwéhq poeráhq tahnsaanínseqka mi ahbábáq ínínsábé íre suwahbanae. Segamoke wene ménsámehnsá meyehrana we pehrákora ánímíanae. Sega wene awaq néra mi iní ira parianeherawoe.

17 Maniká awahbeh iwíáh sehgigeheéna wega iwíáharítéhrana mi wahnáhmárínká morá íwíáhéra se awaqmíáh wáhnáh árámbéhrí áwéhq poeráhq tahnsa aníáwéwe. Sega mirairana Manikáne ehweh aiq pútaragi-nawire. 18 Arega métáq tagáhna iní áwahewé we anotahmatábúrápéqté kée. Mi kegá mó marákórápéqté ké wah-nahnowe ire. Íópeqté ánínká mah ehwéh teníre.

Sokigi 18:1 44 Sokigi 18:818

Pábíróni matábú moke íre kaweragi ehwéhne.1 Íné Sóniga tagogana mó íópeqté ánínká mibeqté

túírana tagoge. We anotah wahnáh ání míéhrana wenetéhreh naneqka mah marákó márákó áhnte tehrehre.2Wega anotahtaqmahraréna, Pábírónimatábú íre kawer-agire. Mitaq owainawamarínémátabuúkire. Píoroqkakáqmó íre kaweq kabárámárínkákáq mitaq mía míaowe.3 Menah mah kehiná kéhínánká Pábíróni kené ahbabáqtagéra amahnága monseráhnowe. Pábíróni kegá ah-babáruronserah mah marákóípéqté wáhnáh kégá moqahbabárowe. Pábíróni kegá ménsámehnsá moráráq sáha-tonserah paiqmaq paiqmaro kegá íre tábúsoqme paiq-marera áhnte monéákáq ménsámehnsánkakaq moráráqsáharáhwe ire.

4 Íné Sóniga írógana mó ehwéhnká íópeqté mahraréna,Néne animáríno, ahbabárórabeq sueq mobeq míáhro. Itemoq kamah aiénehboq mibeqté áhbábáq pehragahro. Miiníné ahbabáqka íúgi ínehboq we auweq mobeq míáhro.5 Wene ahbabáq áhnte puana mi ahbábáq soruparéhtáqtahirímé anotah sawéh tahnsa úki irino. Manikánkamokewene ahbabáq ahreraq matíéhre ire.

6 Wega mó ke íre kawerarítéhnserah kamahoro.Wega áhnte ahbábári puaq anotahtaq kamahoro.7 Wenáwíq pankerena abarié sansankákáq mó ahbábáqsánsámárínkákáq áhnte miraurainsabé anotahtaqkamahoro. Wewensabé iwíáh íwíáhéna we awahbehsansánéna wene arupipeq iwíáhéna, Íné wahnahiní míóge. Íné íre kéweiní míóge. Mókake íné íreibitunátúnáninie. Írakaumo ire.

8 Mi inínká mi ehwéh irarinsabé ibiséna uwo uwoinkeheéna anotahtaq kamah awinkéhe. Maniká Iteribo,anotah anínká sainsuahna tanáhráq kamah awinkéhe.

Sokigi 18:9 45 Sokigi 18:14Wega kamah awinana peh morágáké mó naneq mónanerue íre kaweq sunúq sinae. Mibeqté kégá awahreérauwo uwoirana anotah ehwéhráhnana sene mátaburaq irakekiaranae ire.

9 Íópeqté éhwéhnkámómahraréna, Mahmarákóípéqtéwáhnáh kégá Pábíróni suwahpeqte kégá ahbabáruro ser-ahnowe. Minayabe Pábíróni matábú táhnaga áúnínarami wahnáh kégá tagéra móbeq iriwe méra ibiséra uwouwo oneherawoe. 10 Sega mina kamah arina naneqsabéanotahtaq áhreéra móbeq kowéra mahraréra, Pábírónisuwahpeq anotah matábúo, arensabé iwíáhéq uwo uwoúne. Peh morá áhwáh are kamahé tanahráq aiq si puaquwo uwo úne igehe ire.

11 Mi ehwéhnká mó mahraréna, Mi tanáhráq mahmarákóípéqté paiqmaq paiqmaro kegá mi matábúyábéibisera sirupipeq umehigehe. Aiq tagínayabé seneménsámehnsá mó íre paiqmarahráho puara sirupipequmehigehe. 12 Sega paiqmaq paiqmaro mensáméhnsámémahraue kórawe, móne mirao naneqme, awahriqnaneqme, kaweq pasésúqmé, taberábe ambántámé,mankuara ambántámé, tautáúq ámbántámé, nigi tahnsááwánká auwe, pówéhwé, kaweq awánkámé, káhpahwe,áhíniwe, kaweq sehirania ebáhmé, 13 kímé, kaweqkunkúni irá pare naneqme, kaweq kunkúni unkúméhwé,wériwe, náhníáq sera anome, mayawemé, páráwahwe,wítiwe, káhowe, sipisípiqme, ósewe, ósega sabirikahréwémiraue sega paiqma paiqmaromensáméhnsáne.Wehukega ménkámehnká paiqmaq paiqmaronseraharambehriraq saiqnaríáh ke moq paiqmáráhwe ire.

14Paiqmaqpaiqmaro kegá Pábíróni suwahpeqte kéyábémahraréra, Iru páréh náneq aiq moke tabanagire. Mokeitega iwíáh íwíáho naneq aiq moke tabanagire. Aiqtabanagi puana mókake íre ábóraq kanawire igehe ire.

Sokigi 18:15 46 Sokigi 18:2215Ménsámehnsá paiqmaq paiqmaro kegá áhnte moné

merowe. Mi kegá móbeq iriwe méra mi matábú kamaharínsábé áhreéra anotahtaq ibiséra sirupipeq umehigehe.16 Sirupipeq umehínara sega mahraréra, Pábíróni suwah-peq anotah matábúo, arensabé iwíáhéq uwo uwo úne.Mibeqté ké métáq áhnte kaweq tabérábé kórósíákáqmankuara ambántánkákáq tautáúq ámbántánkákáqmérakóraraté miraia náneqkakáq kaweq pasésúqkákáq móawahriq naneqkakáq matíáhwana moke íre kaweragire.17Moke sene móneakáq sene ménsámehnsánkakaq apub-úue peh morá áhwáh ákáhpeq íre kaweragire igehe ire.

Sípiipéq arambehrio kereq sene wahnahnseq móbeqiriwe méra tagagehe. 18 Mi matábú táhnaga áúnínaratagéra anotahtaq mahraréra, Mahna tahnsa anotahkawéq mátábú mó íre kéh mino éra 19 tanahuqsiyahqnopeq abera ibiséra sirupipeq umehigehe. Ibiséraanotahtaq mahraréra, Pábíróni suwahpeq anotahmatábúo, arensabé iwíáhéq uwo uwo úne. Ite sípiipéqarambehriúna kegá mi matábúrápéq itene ménsámehnsápaiqmaq paiqmaruraunayabé áhnte moné meraune.Amahnága mibeq apubúue peh morá áhwáh ákáhpeqmoke íre kaweragire igehe.

20Manikánka aiq kamah arí púaq we tagaríáh kéreq weeqmaréh kéreq wene ehweh irare kereq íópeqté kérero,mibeqté kégá ite íwíoqnaronsabé amahnága Manikánkaaiq ayahq marena kamah arí púaq iwíáh íwíáhoro igeheire.

21 Íópeqté áníné ehweh parabagirana íné Sónigatagogana págege íópeqté ánínká anotah suaqsuaq ebáhpankeqme sóreq wanípípéq tuparúéhre. Tuparuenamahraréna, Ínéga mi ebáh tuparúógana tabanaginserahPábíróni suwahpeqte ke kamah arírana sene mátabuairaiq tabanaginawire. 22 Pábíróni suwahpeq

Sokigi 18:23 47 Sokigi 19:4anotah matábúo, Mókake pontonka ehwehnéwé,pembíáhnka ehwehnéwé, kítahga ehwehnéwé itenemarakóraq írakauni puara íre iraneherawoe. Senesiyahnkaratáté ménsámehnsá miraé ahtebah kewé mitaqíre míaneherawoe. Suaqsuaq ebáhtáq arambehriérasuaqsuarira ehwéh íre iraneherawoe. 23Áráhmuga mitaqmó íre téhranae. Omenáhwé íbéhíní ákéqné ehwehmitaqmó íre iraneherawoe. Menah mitaq paiqmaq paiqmarurokewé mah marákóípéq anotah ke míarowe. Itega mahmarákó márákóípéqté kéhíná síúgi urowe. Mókake móíre miraoneheqmóe ire.

24 Mibeqté kégá Maniká tagaríáh kéreq wene ehwehiraruro kereq subiq sutowana sene korahq tutaire. Mahmarákómárákóípéq sene naruoga subiq suto kené korahqmitaq tutaire. MinayabeManikánka Pábíróni suwahpeqteke anotahtaq kamah arinkéhe.

19Manikánsabe iwíáh íwíáh atáh éhwéhne.

1 Íné Sóniga írógana áhnte kegá íópeqté anotahtaqehwehnowana íróge. Írógara anotahtaq mahraréra,Maniká áwíq aiq pankerone. Maniká anotah anínénapágege arámbéhríéna ite meirena kaweraitáráinsabéiwíáh íwíáhúne. 2 Manikánka tábúsoqme iwíáhéna we-hukene sánsá sararéhre. Anotah ahbábáq íní mah kehinákéhíná íre kawerarítárái inínirana Manikánka we ehwehatena kamah awíre. Mi inínkáManikáne arambehriuro kesubiq sutainsabé Manikánka minayabe kamah awíre ewe.

3 Sega mónkakáq anotahtaq mahraréra, Maniká áwíqaiq pankerone. Wega kamah arírana mi matábú iraráh-nana ahriahri áúninae ewe.

4 Ewara mi 24 abóáwáh wéhreq itaréitaré oga míáhkámárínseqka Manikánka wahnah wahnahnirabeqte

Sokigi 19:5 48 Sokigi 19:10síáhráq méra wene auranabiahtapeq sirehunseraráqméra káuqmunue iwíáh íwíáh atera wensabé, Manikááwíq aiq pankerone. Aiq mire ewe.

5 Ewana Manikánka wahnah wahnahnirabeqte éh-wéhnká mahraréna, Manikáne arambehrio keo, iteManikánsabe áhteno ke wóe. Ite táhmaro anotah ke méqtáhmaro íre áwíqkakaq ké wóe. Ite moke Maniká áwíqpankeráhro ire.

Sipisípiq Áráhqka ahre merai ehwéhne.6 Áhnte wehekéqká sorupawe moráráq méra

ehwehnonserah ehwéh íróge. Mi ehwéhmé ahkuaqahkuari waní, anotah wanínká uinserah ehwéhnéraanotah purúbúrúinserah ehwéhnowe. Mi ehwéhnkáanotahtaq mahraréra, Maniká áwíq pankerone. Manikáitene Wahnahnka moke miraorahire. Wega ahriahriwahnah wahnahnire. 7 Sipisípiq Áráhqka ahre meraitanáhráq sirana wene ahre aiq sokah sokahue míéh púaqirupipeq eyoyóue méq Manikánsabe iwíáh íwíáh atone.8 Maniká tagaríáh kéné kaweq arámbéhríwé taberábekorósí tahnsane. Minayabe Sipisípiq Áráhqne ahre mikawéq tábérábé kórósí anotah tehreh korósí aneraneruemíéhre ewe.

9 Ewana íópeqté ánínká ínénsabe mahraréna, Teawénaehwéh sehiranúno. Sehiranue mahraré, SipisípiqÁráhqka ahre meyéhnsábé kaweraráh táhútáhúqnagehboq omaq itéh kéyábé máhoro aitéhre. Iteneirupipeq eyoyóinkehboq máhoro sehiranúno. Amahnágateawú éhwéhmé Manikáne aiq pútaq ehwéhne ire.

10 Aiq pútaq ehwéhne irana ínéga íópeqté ánínsábéiwíáh íwíáh atanieéna wene aigárátáq nirehunseraráqména káuqmunugana wega ínénsabe, Ahqáho aintena,Ínénsabe íre iwíáh íwíáhuno. Arereq mó Sísane ehweh

Sokigi 19:11 49 Sokigi 19:17teri terino kereq wene arambehri anímárí móe. Ínémoq wene arambehriu aní múge. Minayabe webataqManikánsabe iwíáh íwíáh ato. Sísaga pahsutai ehwéhnkáManikáne ehweh irare ke págege aritena séhréh arítéhreire.

Taberábe oséráq tútuue míéh ánínsábé éhwéhne.11 Íné Sóniga tagogana íópeqté ónsá sigirana taberábe

osé mitaq míéhrana tagoge. Mi kané abobiahtaq tú-tuue míéh ánínká ebehéna ehweh aritena tábúsoqmesaraqmáréhre. Saraqmáréhrara mó kegá wensabé, Aiqpútari aníne atera, Kawerue arambehrii aníne atáhwe.12 Wene aurame irobina tahnsáne. Wene ayahqno-taq wahnah kené ayahuqmari sukiwe míéhre. Weneanonkataq wenáwíq sehira kéhrarawe mó kegá íre sáhn-sahwe irahráhowana webataq mi awíq írátíéhre. 13 Wekorahq sosa korósí íre wahto korósí aneraneratíéhrarawensabé, Manikáne Ehwehne ue áwíratáhwe. (Sóni 1.1,14;1 Sóni 5.7-8)

14 Moke íópeqté ebeho kegá kaweq tabérábé ámbántáaneraneréra taberábe oséwárítáq tútuue méra mi aníkéráhwe. 15Kéráhwanami aníné áwéhipeq áwéhreh pokákéhre. Mi pokátáté mah marákóípéqté ké kamah arienaanotah sahtáté págegeue wahnahnaritankéhe. Manikámoke miraorahi anínká áhnte keyábé abiahnsa arítéhre.Wehukenínká náhníáq sera ano meyanieéna sera sar-eréhnserah óseraq tútuue míéh ánínká mi ke anotahtaqkamah arinkéhe. 16Wene íre wahto korósíráqkákáq weneaigárátáqkákáq wenáwíq sehira kéhrana tagoge. Mi awíqáwahewé Moke anotah kené Wahnahne. Moke wahnahkené Wahnahne ire.

17 Íné Sóniga tagogana peh morá íópeqté ání patahiiotáq iriwe míéhrana tagoge. Tagogana wega íópeqpaqme nogó kábárámárínsábé anotahtaq mahraréna,

Sokigi 19:18 50 Sokigi 19:21

Manikáne anotah tahutáhúq sewe nahro. 18Anotah wah-náh kéné awaqme, sóntía kené kíápéténi kené awaqme,tauntahu wehwáríné awaqme, ósene awaqme, óseraqtútuue nogó kéné awaqme sewe nahro. Arambehriraqsaiqnaríáh kéreq arambehriyabé ápeq meyáh kéreq ano-tah kereq íre síwíqkakaq kéreqne siwaq sewe nahro ire.

19 Íné Sóniga tagogana áwéhq poeráhq tahnsa anínseqmah kehiná kéhínáné wahnahmarínseq sene ebeh kereqmomiwíuríáhwana tagoge. Sega taberábe oséráq tútuuemíéh ánínseq wene ebeho kereq ebehoneheéra momi-wíuríáhwe. 20 Métáq tagéwó ánímé péhe éhwéh irarianínká miraime áwéhq poeráhq tahnsa anínká tagehre.Tagehrana péhe éhwéh irari anínká ótaq sansá mi-rairara áwéhq poeráhq tahnsa aníné máhki matíáh kéreqpíkísahyabé iwíáh íwíáh atáh kéreqka mi otáq sánsátagéra iwíáh íwíáhéra wene péhe éhwéhnsábé aiq pútareatáhwe.

Amahnága áwéhq poeráhq tahnsa anínseq taberábeoséráq tútuue míéh ánínseqka ebehoneheéramomiwíuríáhwe. Momiwíéra ebehowara taberábeoséráq tútuue míéh ánínseq wene ebeho kereqkaáwéhq poeráhq tahnsa anínseq péhe éhwéh irarianínseq saiqnaríáhwe. Saiqnarawéra íre subiq susapeh anotah púrúrúia káwéhúpípéq, anotah osóréhíráreh kawéhúpípéq tuparúáhwe. Sano ebáhnká anotahosóréhnserah mi kawéhúpípéq anotahtaq osorosoqaruqarurire. 21 Taberábe oséráq tútuue míéh ánínkáwene áwéhipeqté ebeh pokátáté moke mó ebeho kekiraqme subiq súéhrana kabaramarínká mi kené siwaqnahwana siyahbankiréhre.

20Íópeqté ánínká owainawa 1 táhúséni (1,000) opéq saiqnari-

Sokigi 20:1 51 Sokigi 20:6ankehe i ehwéhne.

1 Íné Sóniga tagogana íópeqté ánínká mibeq tútuuemíéhrana tagoge. Íre ambarúnkákáq mátáípéqtéónsáráté kíákáq anotah seníákáq matíéhrana tagoge.2 Wega owainawa táhtoqme mi seníráté táhru táhruire.Karahrabah tahnsá ánímé naho wehe úkorahú aníméSéténiwe peh owainawane. Íópeqté ánínká mikaráhrábáh táhru táhruarena tuparúéhrana wegaáhnte opéq 1 táhúséni (1,000) opéq mitaq peh míanae.3 Owainawanka mah marákó márákóípéqté ké péheíwíáh aritehnehoéna íópeqté ánínká we táhru táhruueíre ambarúnkákáq mátáípéq tuparuena mibeqté ónsápaiqme págegeue áróki parúéhre. Mi tanáhráq 1 táhúséni(1,000) opéq parabagínaraq we mó wahto tanahráq ahnoginkeheéna pugeq auwankéhe.

4 Íné Sóniga wahnahnorabeqte síáhwárí tagéna mi-taq tútuue míáh ké moq tagoge. Manikánka mitaq tú-tuue míáh kéyábé mahraréna, Wehukega mirauro sansáiwíáhue tagéq saraqmáráhro arítéhre. Sísansabé aiqpútare atáh kégá wene ehweh teri terinéra kaweruesehgiera áwéhq poeráhq tahnsa anínkákáq wene píkísa-hakáqsábé íre iwíáh íwíáh atárówe. Wene máhki siye-hitaqkakáq sene siyahnkaratáqkákáq íre merowe. Íremeronsabé sene sánsánsábé suwahriehre arítáro kegásene sinuo tehsúmetaté kiraq suera se subiq sutowe.

Subiq sutowara sensiwamarí míáhwana tagoge. Tagog-ara se mó oga ukéra áhnte opéq 1 táhúséni (1,000) opéqSísa Karáhéreq wahnah wahnahnowe. 5 Mina ogá úkétanahráqmé ebeqte oga úké tanahráre. Mó pusa ké mitanáhráq íre oga úkowe. Mi 1 táhúséni (1,000) opéqparabagínaraq oga úkigehe.

6 Ebeqte oga úké tanahráq oga úkira kewé Manikánkaomaq sito ke woe. Sega anotahtaq iwíáh íwíáhigehe. Mó

Sokigi 20:7 52 Sokigi 20:12puké tanahráqká se íre kamah arieráhire. Se ManikánseqSísa Karáhéreqne ehweh mibeq mahbeq arítáh ké méraáhnte opéq 1 táhúséni (1,000) opéq Sísareq moráráqwahnah wahnahnigehe.

Owainawa iraipéq airaiq tuparuahna ehwéhne.7 Mi 1 táhúséni opéq parabagínaraq owainawa saiq-

naríéhmé soraq suankéhe. Soraq súéhrana owainawankakiembogue 8 mah marákó márákóípéqté ké péhe íwíáharitanieéna ábóragire. Mah marákó márákóípéqté késensíwíq KókireqMágókireq áhnte kemíáhwe. Wehukegaarahwé íre sáhnsahoráhonserah se áhnte ke puana íresáhnsahoráhire. Mi ke ebehigeheéna owainawanka soru-parítéhre.

9 Moke mi kegá ebehoneheéra pokue Manikátagaríáh ké míáhrabeq wega arutaboiri ke suwahpeqabugeqnáhnuríáhwana íópeqté irobina tunse mokemi ke tabipáhrarúéhre. 10 TabipáhrarúéhranaManikánka owainawa, péhe íwíáh arítéh ání táhtoqmeanotah púrúrúia káwéhú, osóréh ébáhnkákáq írárehkawéhúpípéq tuparúéhre. Áwéhq poeráhq tahnsaánínseq péhe éhwéh irari anínseq míehya iraipéq mitaqmoráráq ahriahri mía míaoneherawoe. Wéhékáhnkakaqinokáhpeqkakáq kamah arinara ahriahri uwo uwooneherawoe.

Ehweh aritena sainsue ehwehne.11 Íné Sóniga tagogana wahnahnirabeqte síáh, ano-

tah taberábe siáh kéhrana tagoge. Mitaq tútuue wah-nahni aní anotah aní púana we míéhtáq mah marákómárákóákáq íópeqkákáq íre kahrahire. Peh tabanagi-rana mó íre ábóraq kéhre. 12 Moke pukia kéwé anotah

Sokigi 20:13 53 Sokigi 21:3kereq íre síwíqkakaq kéreq wahnahnirabeq iriwe míáh-wana tagoge. Moke sene arambehri púkuipéq sehira-nia kéhrana mi pukúwárí pugeqme tagehre. Mi wah-náhnká púkuipéqté séhírá tagéna wehukene arambehriiwíáhue tagéna ehweh aritena sainsúéhre. We mó pukúmatíéhrana mi pukúwé oga mérapeq kioráho kené síwíqkéh púkúe.

13 Sóreq wanínká pukia kéyábé, Sóreq wanípípéqtékiembogue pokoro arítéhrara Puké Aninseq IraipéqtéÁnínseqka pukia kéyábé, Iraipéq sueq pokoro aritehye.Pukia kégá pokue sainsúéh ánípá sewanawega ogamíaro-taté árámbéhrí pukia ké peh morání moránínue iwíáhuetagéna ehweh aritena sainsúéhre.

14 Sainsuena Puké Aninseq Iraipéqté Ánínseq anotah-taq osoréh íráreh káwéhúpípéq tuparúéhre. Wehukeosoréh íráreh káwéhúpípéq tuparúéhmé anehete pukétanahráq míre. 15Oga mérapeq awaq míéhra ke síwíq kéhpúkúípéq tagéna mitaq síwíq íre kéh kéwé anotah osóréhíráreh kawéhúpípéq tuparúéhre.

21O ionkákáq o marákóákáq ábóraq kahna ehwéhne.

1 Íné Sóniga tagogana ebeq kéh íópéqkákáq mahmarákó márákóákáq sóreq wanínkákáq moke tabanagi-rana o ionkákáq o marákóákáq ábóraq kéhrana tagoge.2Manikáne kaweq matábú o Sarúsarama suwahpeq íópeqManiká míéhrabeqte túírana tagoge. Wene iyahnabogao ibehiní wenawehqpa móauwaneheéra awahrirue sokahsokah atáhnserah mi ke suwahpeq túírana tagoge.

3 Wahnah wahnahnirabeqte éhwéhnká anotahtaqmahrarirana íróge. Anotahtaq mahraréna, Írátíáhro.Manikánka seba mía míaínara se wene animárímíagehe. Sereq mía míaéna sene Wahnah míankehe.

Sokigi 21:4 54 Sokigi 21:8

4Manikánka sereq mía míaéna sene siurapite áqnú mokesorahruankéhe. Mi tanáhráq wehuke mó íre pukigehe.Sirupipeq mó íre umehinae. Mó íre ibitunátúnánigehe.Mó íre ibisagehe. Mó íre síérinae. Menahkárái naneqmaríaiq parabagi puana mó íre kanae irana íróge.

Manikánka, Íné tábúsoráh kénéWahnahmíanie i ehwéhne.5 Wahnah wahnahnirabeqte síáhráq tútuue míéh

ánínká mahraréna, Írátíáhro. Ínéga moke o naneq aiqmiraróge ire. Aiq miraróge éna mahraréna, Néne ehwehaiq pútaq ehwéh púah sehiranúno. Ómi kegá mah ehwéhaiq pútaq ehwéhne íwíáhigeheé sehiranúno ire.

6 Sehiranúno éna ínénsabe, Moke áhwáro arámbéhríaiq parabarúóge. Íné téh míáhwa aní múge. Íné anehemémía míainie. Íné ebeqte aní ména anehete ání múge.Wání tahbobói aní oga mía mía arahnó wání pehipináwiníe. 7 Ahbabáq kiotaiki anínká moke kaweq naneqawaq miankéhe. Ínéga wene Maniká míahnana we néneani mía míainkehe ire.

Moke ahbabáq aruqaruro kegá iraipéq pokigehe i ehwéhne.8 Wega mó mahraréna, Áhreéra néne sánsá íre sehgíó

kéwé, néne ehwehnsabé íre aiq pútare aintáh kéwé,ahbabáq aruqaruro kewé, mó ke subiq súáh kéwé, móaníné weh ahre abario kewé, mó ke ánéhgíó kéwé, ahgorasansáno kewé, péhepehe maníkánsábé iwíáh íwíáh atáhkéwé, moke péhe éhwéh irare irareo kewé, moke mi kegáiraipéq pokoneherawoe. Sega anotah púrúrúia osoréhíráreh kawéhúpípéq awaq miagéhe.

Peh anotah púrúrúia káwéhúmé osoréh ébáhnkákáqíráreh kawéhúpípéq tuparúáhwe. Sano ebáhnká ano-tah osóréhnserah mi kawéhúpípéq anotahtaq osorosoqaruqarurire. Iraipéq awaq mewé anehete puké tanahráqmíre ire.

Sokigi 21:9 55 Sokigi 21:17

Sóniga o Sarúsarama suwahpeq tagó ehwehne.9 Wega mó mahraréna, Abapete téhraníté íópeqté ké

kamah arieráhi naneq matawewáhwe. Íópeqté ánínkámibeqté ínéba séna ínénsabe, Mahbeq súno. SipisípiqÁráhqne ibehiní sokigi awiníboq máho ire. 10 Máhoéna néniwa móintena anotah sawéhrápéq móintéhre.Manikáne kaweq matábú o Sarúsarama suwahpeq íópeqManiká míéhrabeqte túírana tagoge.

11Manikáne téhreh naneqka mi matábúráq anotahtaqtéhrehre. Mi téhrehme mó kuasa téhrehre. Kaweq ebáháhnte moné tahnsa ebáh áwíq sásípaga tahnsa téhrehre.Mi matábúwé timano tahnsa anotah téhreh matábúe.12Mimatábúráq anotah kurí kéhranami kuríípéq airápététéhtaré ónsá kéhrara airápété téhtaré íópeqté kégá móonsáráq mó onsárárue wahnahnowe.

13Airápété téhtaré Ísara kahnáhmókahnáhmókahnáhsíwíq sehirania morá moráue onsaraq kéhre. Íó kiembo-girabeqte ónsáwé apahtáróe. Íó tupekirabeqte ónsáwéapahtáróe. Ébeq ayehrápéqté ónsáwé apahtáróe. Móébeq ayehrápéqté ónsáwé apahtáróe. 14Mi kurí áwahebiairápété apahtáró págege ebáh kéhre. Mi kurí ahpíSipisípiq Áráhqka eqmaréh ké síwíq airápété téhranítésíwíq kéhre.

15 Íné ehweh tení ánínká kaweq agehmarekaratáté mi matábúákáq mi kuríákáq onsawárínkákáqagehmaranieéna matíéhre. 16 Mi matábúwéahnansahrapeq ébeq ahnánsáhrápéq nahorapeqnehwiehrapeq peh monseráhne. Íópeqté ánínkáagehmare karatáté agehmaréhrana peh íre wahto 2,200kirómítá kéhre. Sehwerapeq moq agehmaréhrana pehmonseráhnire. 17 Mi matábúrápéqté kúríwé tahperue

Sokigi 21:18 56 Sokigi 21:25

agehmaréhmé 144 mitá tahnsane. Wehukenínká mátabuagehmaréhnserah íópeqté ánínká agehmaréhre.

18Mi kuríwé sásípa ebáhtáté pera kuríe. Mi matábúráqkéh náneqmarínká kóraratémiraia tímánónká tahnsanueanotah téhrehre. 19 Mi matábú áwahewé áhnte kaweqebáh awahriq naneq ebáhtáté pearéhre. Náhmbáh 2ebáh mankuara ebáhmé sápáíae. Náhmbáh 3 ebáhméágétie. Náhmbáh 4 ebáhmé sehenáh tahnsa ebáhméémérae. 20 Náhmbáh 5 ebáhmé sáróníkísie. Mi ebáhmétautáúqkakaq taberábeakáq ébáhne. Náhmbáh 6 ebáhmétautáúq ébáhmé kóníríánie. Náhmbáh 7 ebáh wiehqebáhmé kárísóráítie. Náhmbáh 8 ebáh sehenáh tahnsaebáhmé pérírie. Náhmbáh9 ebáh wiehq ebáhmé tópásie.Náhmbáh 10 ebáhmé kírísópésae. Náhmbáh 11 ebáhméáhíásínie. Náhmbáh 12 ebáh tautáúq ebáhmé ámétísie.Mi ebáhmárímé mó naneq mó naneq tahnsá ébáh-márínéna áhnte moné tahnsa ebáhmáríne.

21 Kuriraté ónsáwé airápété téhtaré ónsáwé anotahpasésúq tahnsa náneq taberábe pasésúqtáté mó onsá móonsáue miraia ónsáwáríne. Mi matábúrápéqté áhmékóraraté miraia áhnéna timanonka téhrehnserahni ahne.

22 Íné tagome mi matábúráq Manikánsabe iwíáh íwíáhatáh náh íre kéhre. Írakaumo. Maniká itene Wahnahmoke miraorahi anínseq Sipisípiq Áráhqseq mitaq míe-hya puana Manikánsabe iwíáh íwíáh atáh náh íre kéhre.23 Mitaq íónkakaq pópoqnahakáq íre kéhre. Írakaumo.Manikáne téhreh naneqka mitaq téhrehrana SipisípiqÁráhqka áráhmu tahnsá ání míéhre. 24Manikáne téhrehnaneqka téhrehrabeqme mah kehiná kéhínánká mitaqnogigéhe. Mah marákóípéqté wáhnáh kégá sene kaweqmensáméhnsánkákáq mi matábúrápéq mewe sigehe.25 Wéhékáh mi matábúrápéqté ónsá íre paiqmaragéhe.

Sokigi 21:26 57 Sokigi 22:5Mitaq íre sunkíkírina puana mi onsá ahriahri íre paiq-maraneherawoe.

26Mah kehiná kéhínáné kaweq naneqmarínkákáq seneawahriq naneqkakáq mi matábúrápéq mewe sigehe.27 Moke ahbabáq mitaq íre serahowe. Ahbabáro kereqpéhe éhwéhnkákáq kéreq mitaq íre serahowe. Ahqáho.Írakaumo. Peh morá Sipisípiq Áráhqne oga mérapeqtépúkúípéq sensíwíq kéh kégá mitaq serahowe.

22Oga mé wanínkákáq oga mé awánkánkákáqsábé éhwéhne.

1 Íópeqté ánínká ogaméwaní sokigi aníranamiwanímétimanonka téhrehnserahnire. Mi waní ahyahipeqméManikánseq Sipisípiq Áráhqseqka wahnahnóyarabeqtetúíre. 2Tuena mi matábúrápéqté áh ákáhpi túíre. Oga méawanká mi waní ayehráq éberiopéq éberiopérue kéhre.Mi awánkátáq airápété téhtaré mó naneq mó naneqseránue íyéhre. Mó iotáq mó naneq será iyena mó iotáqmó naneq seránue íyéhre. Mi awánká ánáhwarinká mahkehiná kéhíná kawerarítéhre. 3 Manikánka kamah arinananeqmarí mitaq mó íre kanawire.

Manikánseq Sipisípiq Áráhqseqka mitaq wahnah wah-nahnigehe. Moke Manikáne arambehri kegá wensabéiwíáh íwíáh atagéhe. 4 Iwíáh íwíáh atera wene auranabiahtagagehe. Wenáwíq sene siyehitaq kanae. 5 Mitaq íresunkíkíraginae. Maniká itene Wahnahnka mitaq téhrehpuana áráhmuakáq íónkakaq mitaq íre kanae. Írakaumo.Wene arambehri kegá ahriahri mitaq wahnah wahnah-nigehe.

Sísaga, Apubúue tuinauge i ehwéhne.

Sokigi 22:6 58 Sokigi 22:136 Íópeqté ánínká ínénsabe mahraréna, Ínéga teawú

éhwéh aiq pútaq ehwéh púana wehukega aiq pútare ain-tahráhowe. Maniká itene Wahnahnka wene ehweh irareke iwíáh arítéhrara pahsúáhwe. Amahnágawé áhníbórásína naneqmarí wene arambehri ke sokigi arinkéheénaíópeqté ání eqmaréhrana túíre ire.

7 Íópeqté ánínká mó mahraréna, Írátíahno. Sísagamahraréna, Íné apubúue tuinauge ire. Mah pukúípéqtééhwéh sehgíó kégá iwíáh íwíáhigehe ire.

8 Mah ehwéh irena mi naneqmarí tago anímé ínéSóni uge. Mah ehwéh irena mi naneqmarí tagotaqsokigii aníné aigárátáq iwíáh íwíáh atanieéna káuqmunuemíógana 9 wega ínénsabe, Ahqáho. Íre miraúno. Ínéitereq moráráq arambehriu aní múge. Manikáne ehwehirare kereq mah pukúípéqté éhwéh sehgíó kéreq itereqmoráráq arambehriu aní múge. Manikánsabe webataqiwíáh íwíáh ato ire.

10 Íópeqté ánínká ínénsabe mó mahraréna, Aregapúkuipéq sehiranóna ehwéhmé unkumehrataq íre táh-paro. Írakaumo. Mi tanáhráq áhníbóráni puah íretáhparo. 11 Mi tanáhráq sínaraq ahbabáq kega peh ah-babárigehe. Íremirao naneq sansáno kegá peh sene sánsámiraigehe. Tábúsoréh sánsáno kegá peh tábúsoréh sánsámiraigehe. Kaweqtaq mía míao kegá peh kaweqtaq míamíaigehe ire.

12 Sísaga mahraréna, Írátíáhro. Íné apubúue tuinauge.Túónaraq wehukene arambehri saraqme tagéna awehraqapéq morání moránínue náinauge. 13 Íné téh míáhwa anímúge. Íné anehemé mía míainauge. Íné ebeqte aní ménaíné anehete ání múge. Íné moke náneq áwahe aní múge.Moke áhwáro arámbéhrí aiq parabarúó ání múge ire.

Kaweq matábúrápéq íre kioráho keyábé éhwéhne.

Sokigi 22:14 59 Sokigi 22:1914 Sísaga mó mahraréna, Wehukega sene korósi pabeq

paberowana taberábe aginsabé iwíáh íwíáhowe. Minainserah sene sirupipeq pabeq paberia kégá oga mérapeqmi kawéq mátábúrápéq kioráhonsabé iwíáh íwíáhigehe.Sega mitaq oga mé awankánara ísíwe nagehe. 15Ahbabáqkega mitaq íre kioráhowe. Ánéhgíó kéreq mó kené wehahre abario kereq mó aní subiq súáh kereq péhepehemaníkánsábé iwíáh íwíáh atáh kéreq moke péhe éhwéhirare sansá suwahbeh kereq peh máhpeq mía míaéramitaq íre kioráhowe ire. 16 Íre kioráhowe éna ínénsabe,Íné Sísa uge. Íné Tébítine anahwa úge. Íné tuembínágatéhrehnserahni aní múge. Íné tagaríáh kégá mah ehwéhirageheéna íópeqté ánínká mah ehwéh ite teiinkeheénaeqmaróge ire.

17Manikáne Awanseq Sísa tagaríáh kéreqka Sísansabé,Mahbeq tuo ewe. Mah ehwéh íráh kégá moq mahbeqtuo igehe. Wání tahbobói kegá séra oga mé wanínsábésuwahbeh kegá pehipi nagehe.

Sóniga mah pukú sáhnsáhó kéyábé págege ehwéh pahsúéhéhwéhne.

18 Mah pukúípéq mókake sína naneqsabé éhwéh aiqsehiranuge. Mi sehirá sáhnsahwe tagahro. Págegeehwéh teiníboq írátíáhro. Mah ehwéh síwáhnorianínká mó ehwéhnkákáq masosahrue síwáhnorínaraqmah ehwéhnká kamahorahi naneq teínserah mi anímoq anotahtaq kamah awinkéhe. 19 Mah ehwéhsíwáhnori anínká moke íre síwáhnoria peh ákáhtaqsíwáhnorínaraqmé wega awaq miahráhi naneqManikánka meyankéhe. Oga mé awankánarame mianínká íre awaq miankéhe. Mah ehwéhmé kaweqmatábúrápéqsábé teíre. Mi anínká mi matábú íre awaqmiankéhe.

Sokigi 22:20 60 Sokigi 22:2120 Mah ehwéh tení ánínká mahraréna, Íné aiq pútaq

apubúue tuinauge ire.Aiq mire. Sísa itene Wahnahno, mahbeq tuo uge.21 Sísa itene Wahnahnka moke we tagariona keyabé

arutaboiréna séhréh aitéhre. Aiq míre.

61Manikáne O Ehwehne

God's New Talk: The New Testament in the Awa Language of PapuaNew Guinea

Nupela Testamen long tokples Awa long Niuginicopyright © 1974, 1997 Wycliffe Bible Translators, Inc.℗ Faith Comes by HearingLanguage: AwaTranslation by: Wycliffe Bible TranslatorsThis translation is made available to you under the terms of the Creative CommonsAttribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.Youmay share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format,provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures includedwith Scriptures and other documents on this site are licensed just forusewith those Scriptures and documents. For other uses, please contact the respectivecopyright owners.2013-12-11PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 11 Jan 2020 from source files dated 29 Dec20199673cf68-887a-574e-9ac8-846469c86b12