C I LJ E V IC I LJ E V IOsnovni cilj: upoznavanje studenata sa Osnovni cilj: upoznavanje studenata sa sociološkim pristupom u izučavanju i sociološkim pristupom u izučavanju i

istraživanju društvene suštine prava i problema istraživanju društvene suštine prava i problema upravljanja.upravljanja.Uži ciljevi su:Uži ciljevi su:

upoznavanje sa teorijskim izvorima i upoznavanje sa teorijskim izvorima i metodologijom sociologije, kao i sociologije metodologijom sociologije, kao i sociologije

prava,prava,osposobljavanje studenata za empirijska osposobljavanje studenata za empirijska

istraživanja,istraživanja,objašnjavanje tranzicijskih procesa, a na tim objašnjavanje tranzicijskih procesa, a na tim temeljima i modernizacije sistema uprave u temeljima i modernizacije sistema uprave u

specifičnoj situaciji BiH realnosti i specifičnoj situaciji BiH realnosti i perspektivnosti.perspektivnosti.

I UvodI UvodSociologija - znanstvena teorija Sociologija - znanstvena teorija

društva društva značaj za svakodnevno iskustvo,značaj za svakodnevno iskustvo, odnos sa filozofijom i historijom,odnos sa filozofijom i historijom, odnos sa drugim društvenim znanostima odnos sa drugim društvenim znanostima

(antropologijom, etnologijom, ekonomijom, (antropologijom, etnologijom, ekonomijom, pedagogijom, psihologijom, politologijom), pedagogijom, psihologijom, politologijom),

posebne sociološke discipline (soc. morala, posebne sociološke discipline (soc. morala,

rada, kulture, mas. komunikacija, itd.) rada, kulture, mas. komunikacija, itd.)

II Povijesni razvoj sociološke misliII Povijesni razvoj sociološke misli

filozofski korijeni,filozofski korijeni, utemeljenje kao zasebne discipline,utemeljenje kao zasebne discipline, sociološka misao u BiHsociološka misao u BiH

III Osnovna sociološka stanovištaIII Osnovna sociološka stanovišta

Pozitivizam – reakcija na spiritualizam i metafizikuPozitivizam – reakcija na spiritualizam i metafiziku ( povod - učenja F. Bacona, D. Humea, I. Kanta, ( povod - učenja F. Bacona, D. Humea, I. Kanta,

itd.)itd.) franc. franc. positifpositif - stvaran, - stvaran, A. Comte - utemeljitelj,A. Comte - utemeljitelj, metod prirodnih nauka u istraživanju društvenih metod prirodnih nauka u istraživanju društvenih

pojava: posmatranje, eksperiment i pojava: posmatranje, eksperiment i komparativna metoda,komparativna metoda, zakon triju stadija: teološki, metafizički i zakon triju stadija: teološki, metafizički i

znanstveni,znanstveni, statika i dinamika,statika i dinamika, ““znanost nad znanostima”znanost nad znanostima”

Biološka škola ( H. Spencer, C. Darwin)Biološka škola ( H. Spencer, C. Darwin)

organicizam – teorija evolucije i organicizam – teorija evolucije i organska teorija razvoja,organska teorija razvoja,

socijaldarvinizam – društvo i socijaldarvinizam – društvo i zakonitosti biološkog svijeta,zakonitosti biološkog svijeta,

rasizam – „više“ i „niže“ rase (A. de rasizam – „više“ i „niže“ rase (A. de Gobineau, S. Chamberlein). Gobineau, S. Chamberlein).

Psihološke teorije o društvuPsihološke teorije o društvu

a) individualno-psihološka škola (S. Freud, a) individualno-psihološka škola (S. Freud, W. MacDougal, G. Tarde, M. Weber)W. MacDougal, G. Tarde, M. Weber)

psihoanalitička teorija ( psihoanalitička teorija ( id, ego, super-egoid, ego, super-ego)) „ „teorija razumijevanja“ čovjekovih akcija – teorija razumijevanja“ čovjekovih akcija –

četiri vrstečetiri vrste ideal-tipoviideal-tipovi b) kolektivno-psihološka škola ( E. Durkheim, b) kolektivno-psihološka škola ( E. Durkheim,

G. Le Bon),G. Le Bon), društvene pojave – društvene društvene pojave – društvene

činjenice(„stvari“),činjenice(„stvari“), mehanička i organska solidarnost.mehanička i organska solidarnost. represivno i restitutivno pravorepresivno i restitutivno pravo

Marksistička teorija o društvuMarksistička teorija o društvu

filozofija, ekonomsko učenje ili filozofija, ekonomsko učenje ili utopija ?utopija ?

temeljna učenja,temeljna učenja, odnos baze i nadgradnje kao odnos baze i nadgradnje kao

ideološke sfere (upitnost prava ?)ideološke sfere (upitnost prava ?) marksizam i pozitivizam,marksizam i pozitivizam, „ „kolektivna svijest“ i marksizam.kolektivna svijest“ i marksizam.

Fenomenološki pravac u sociologijiFenomenološki pravac u sociologiji

intencionalna svijest,intencionalna svijest, E. Husserl - društveni fenomeni i E. Husserl - društveni fenomeni i

njihovo razumijevanje,njihovo razumijevanje, G. Gurvitch - „dubinski slojevi“ G. Gurvitch - „dubinski slojevi“

društva, društva, mikro i makrosociologija.mikro i makrosociologija.

IV Savremene sociološke IV Savremene sociološke tteorijeeorije Funkcionalizam (B. Malinowski, A.R.- Funkcionalizam (B. Malinowski, A.R.-

Brown, T. Parsons, R. Merton i dr.) Brown, T. Parsons, R. Merton i dr.) društvo kao sistem ( T. Parsons),društvo kao sistem ( T. Parsons), strukturni podsistemi (religijske, pravne, strukturni podsistemi (religijske, pravne,

političke i privredne institucije),političke i privredne institucije), primarne funkcije – očuvanje obrazaca, primarne funkcije – očuvanje obrazaca,

integracija, postizanje cilja i integracija, postizanje cilja i prilagođavanje,prilagođavanje,

„„društvena ravnoteža“ - socijalizacija i društvena ravnoteža“ - socijalizacija i instrumenti društvene kontrole, instrumenti društvene kontrole,

društvom upravljaju vrijednosti i norme, a društvom upravljaju vrijednosti i norme, a ne interesi,ne interesi,

R. Merton - upitnost funkcionalizma ( pr. R. Merton - upitnost funkcionalizma ( pr. religije).religije).

Strukturalizam ( M. Foucault, C.L. Strukturalizam ( M. Foucault, C.L. Strauss, L. Althusser i dr.)Strauss, L. Althusser i dr.)

kritika egzistencijalizma,kritika egzistencijalizma, strukturalna metoda i lingvistika, strukturalna metoda i lingvistika, tri dominantne relacije u razvoju tri dominantne relacije u razvoju

društva,društva, sistem je nadređen pojedincu koji je sistem je nadređen pojedincu koji je

puki otisak sistema. puki otisak sistema. istovjetne mentalne reakcije u istovjetne mentalne reakcije u

povijesti društvapovijesti društva

Simbolički interakcionizam ( G. H. Simbolički interakcionizam ( G. H. Mead)Mead)

simboli,simboli, interakcija,interakcija, „„pojam o sebi“.pojam o sebi“. komunikacijakomunikacija

Kritička teorija društva (M. Kritička teorija društva (M. Horkheimer, T. Adorno, H. Marcuse, Horkheimer, T. Adorno, H. Marcuse, E. Fromm, i dr.)E. Fromm, i dr.)

nastanak totalitarnih ideologija;nastanak totalitarnih ideologija; autoritarna ličnost ;autoritarna ličnost ; vladavina tehničkog uma;vladavina tehničkog uma; J. Habermas - javnost, „svijet J. Habermas - javnost, „svijet

života“, komunikativno djelovanje;života“, komunikativno djelovanje;

Etnometodologija ( H. Garfinkel)Etnometodologija ( H. Garfinkel)

reakcija na prethodna učenja o reakcija na prethodna učenja o društvu (funkcionalizam, marksizam, društvu (funkcionalizam, marksizam, itd.), itd.),

proučavanje metoda ...,proučavanje metoda ..., društvo ne postoji kao objektivna društvo ne postoji kao objektivna

činjenica,činjenica, društveni poredak - fikcija.društveni poredak - fikcija.

V Predmet i metode sociologijeV Predmet i metode sociologije

predmet - ljudsko društvo u njegovu predmet - ljudsko društvo u njegovu totalitetu,totalitetu,

metode - upitnik, anketa, intervju, metode - upitnik, anketa, intervju, analiza sadržaja, posmatranje, analiza sadržaja, posmatranje, eksperiment, eksperiment,

komparativna metoda, sociometrija, komparativna metoda, sociometrija, studija slučaja, statistička metoda), studija slučaja, statistička metoda),

faze u znanstvenom istraživanju.faze u znanstvenom istraživanju.

VI Osnovni sociološki pojmoviVI Osnovni sociološki pojmovi

društvo, tipovi i vrste, društvenost,društvo, tipovi i vrste, društvenost, čovjek, ličnost,čovjek, ličnost, društvene pojave ,društvene pojave , društvene grupe,društvene grupe, društvena struktura,društvena struktura, socijalizacija.socijalizacija.

VI Društvene grupeVI Društvene grupe

PorodicaPorodica

historijski razvoj porodice ( teorije),historijski razvoj porodice ( teorije), funkcije porodice ( reproduktivna, funkcije porodice ( reproduktivna,

emotivno-psihološka i dr.),emotivno-psihološka i dr.), savremena porodica.savremena porodica.

VII Društvene organizacijeVII Društvene organizacije

BirokratijaBirokratija

određenje birokratije prema M. određenje birokratije prema M. Weberu,Weberu,

birokratija i demokratija,birokratija i demokratija, osnovni problemi birokratije osnovni problemi birokratije

(bir.otuđenje, ritualizam, inercija i (bir.otuđenje, ritualizam, inercija i racionalnost )racionalnost )

tehnokratija i oligarhija.tehnokratija i oligarhija.

NacijaNacija

pojmovno određenje nacije,pojmovno određenje nacije, teorije o naciji ( idealističke, teorije o naciji ( idealističke,

funkcionalističke, etatističke, funkcionalističke, etatističke, komunikacijsko- kibernetičke, komunikacijsko- kibernetičke, materijalističko-pozitivističke, islamske )materijalističko-pozitivističke, islamske )

odnos nacije i države,odnos nacije i države, odnos nacije i religije,odnos nacije i religije, religijska dimenzija nacije u BiH,religijska dimenzija nacije u BiH, nacionalni i društveni pokreti,nacionalni i društveni pokreti, nacija i nacionalizam.nacija i nacionalizam.

VIII Politika i političke institucijeVIII Politika i političke institucije

pojam politikepojam politike

moć i vlast,moć i vlast, teorije moći (antropološko-psihološke, teorije moći (antropološko-psihološke,

funkcionalističke, marksističke, elitističke i funkcionalističke, marksističke, elitističke i interesnih grupa )interesnih grupa )

vlast - tipovi legitimne vlasti,vlast - tipovi legitimne vlasti, tipovi legitimne vlasti,tipovi legitimne vlasti, politički sistem - tipovi političkog sistema,politički sistem - tipovi političkog sistema, demokratija,demokratija, totalitarizam,totalitarizam, političke stranke - pojam, nastanak, tipologija,političke stranke - pojam, nastanak, tipologija, javnost,javnost, država, teorijske koncepcije, tipovi i oblici države, država, teorijske koncepcije, tipovi i oblici države,

podjela vlasti.podjela vlasti.

IX Kultura i društvoIX Kultura i društvo

pojam i definicija kulture,pojam i definicija kulture, funkcija kulture,funkcija kulture, elitna i masovna kultura,elitna i masovna kultura, kič, šund, snobizam,kič, šund, snobizam, kultura i civilizacija,kultura i civilizacija, umjetnost, pojam, elementi i podjela.umjetnost, pojam, elementi i podjela.

X Oblici društvene svijestiX Oblici društvene svijesti

religija (najstariji oblik društvene religija (najstariji oblik društvene svijesti),svijesti),

monoteističke religije (judaizam, monoteističke religije (judaizam,

kršćanstvo, islam),kršćanstvo, islam), moral, filozofija, umjetnost, pravo, moral, filozofija, umjetnost, pravo,

znanost, ideologija, i dr.,znanost, ideologija, i dr., ideološki karakter svijesti. ideološki karakter svijesti.

XI Osnovna sociološka obilježja XI Osnovna sociološka obilježja savremenog BH društvasavremenog BH društva

historijski kontinuitet,historijski kontinuitet, fiziononijski diskontinuiteti bosanske fiziononijski diskontinuiteti bosanske

države,države, nerazumijevanje i predrasude u nerazumijevanje i predrasude u

interpretaciji BH društva i države,interpretaciji BH društva i države, izazovi tranzicije, globalizacija.izazovi tranzicije, globalizacija.

XII Sociologija pravaXII Sociologija prava

Sociologija prava - posebna naučna Sociologija prava - posebna naučna disciplina,disciplina,

odnos prema općoj sociologiji i filozofiji odnos prema općoj sociologiji i filozofiji prava,prava,

sociološki pristup u izučavanju prava,sociološki pristup u izučavanju prava, društvene funkcije prava,društvene funkcije prava, pravne norme i društvena stvarnost,pravne norme i društvena stvarnost, politika i pravo,politika i pravo, privredne institucije i pravo,privredne institucije i pravo, pravne i vanpravne norme.pravne i vanpravne norme.

Savremeni sociološki aspekti Savremeni sociološki aspekti upravljanjaupravljanja

teorijski modeli upravljanja i uprave,teorijski modeli upravljanja i uprave,

upravljanje interesima i društveni upravljanje interesima i društveni sukobi,sukobi,

socijalna kontrola i devijantno socijalna kontrola i devijantno ponašanje,ponašanje,

raspodjela moći i procesi odlučivanja,raspodjela moći i procesi odlučivanja, profesionalizacija upravljanja i profesionalizacija upravljanja i

profesionalna etika,profesionalna etika, javno mišljenje i pravo.javno mišljenje i pravo.

Obavezna literatura:Obavezna literatura:

J. Žiga, A. Đozić, J. Žiga, A. Đozić, SociologijaSociologija, , Sarajevo/Tuzla, 2007.Sarajevo/Tuzla, 2007.

Duško Vrban, Duško Vrban, Sociologija pravaSociologija prava, GMTK, , GMTK, Zagreb, 2006.Zagreb, 2006.

Dodatna i izborna literatura:Dodatna i izborna literatura: Entoni Gidens, Entoni Gidens, SociologijaSociologija, Ekonomski , Ekonomski

fakultet, Beograd, 2005.fakultet, Beograd, 2005. M. Haralambos, M. Holborn, M. Haralambos, M. Holborn,

SociologijaSociologija, Golden marketing, Zagreb, , Golden marketing, Zagreb, 2002.2002.