3
So geht man mit Sklaven um Jesper Epistula moralis 47, 1-3.5b.7.10-11a.12-13.17 5 10 Seneca Lucilio suo salutem. Libenter ex iis, qui a te veniunt, cognovi familiariter te cum servis tuis vivere: Hoc prudentiam tuam, hoc eruditionem decet. „Servi sunt.“ Immo homines. „Servi sunt.“ Immo contubernales. „Servi sunt.“ Immo humiles amici. „Servi sunt.“ Immo conservi, si cogitaveris tantundem in utrosque licere fortunae. Itaque rideo istos, qui turpe esse existimant cum servo suo cenare. Quare? cognoscere ex = erfahren von jmdm. prudentia = Klugheit decet m. Akk. = passen zu etw. contubernalis, -is = Zeltkamerad (im Krieg) humilis, e = aus niederem Stand (kommend) conservus = Mitsklave tantundem = ebenso viel licere m. Dat. in = jmdm. erlaubt sein gegenüber jmdm. utrosque (Gemeint sind Sklaven und Herren.) Quare (rideo)?

So geht man mit Sklaven um - latein-unterrichten.de · Immo homines. „Servi sunt.“ Immo contubernales. „Servi sunt.“ Immo humiles amici. „Servi sunt.“ Immo conservi,

  • Upload
    others

  • View
    22

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: So geht man mit Sklaven um - latein-unterrichten.de · Immo homines. „Servi sunt.“ Immo contubernales. „Servi sunt.“ Immo humiles amici. „Servi sunt.“ Immo conservi,

So geht man mit Sklaven um

Jesper

Epistula moralis 47, 1-3.5b.7.10-11a.12-13.17

5

10

Seneca Lucilio suo salutem.

Libenter ex iis, qui a te veniunt, cognovi

familiariter te cum servis tuis vivere:

Hoc prudentiam tuam, hoc eruditionem decet.

„Servi sunt.“ Immo homines.

„Servi sunt.“ Immo contubernales.

„Servi sunt.“ Immo humiles amici.

„Servi sunt.“ Immo conservi,

si cogitaveris tantundem in utrosque licere fortunae.

Itaque rideo istos,

qui turpe esse existimant cum servo suo cenare.

Quare?

cognoscere ex = erfahren von jmdm.

prudentia = Klugheit decet m. Akk. = passen zu etw.

contubernalis, -is = Zeltkamerad (im Krieg) humilis, e = aus niederem Stand (kommend)

conservus = Mitsklave tantundem = ebenso viel licere m. Dat. in = jmdm. erlaubt sein gegenüber jmdm. utrosque (Gemeint sind Sklaven und Herren.) Quare (rideo)?

Page 2: So geht man mit Sklaven um - latein-unterrichten.de · Immo homines. „Servi sunt.“ Immo contubernales. „Servi sunt.“ Immo humiles amici. „Servi sunt.“ Immo conservi,

15

20

25

30

35

40

45

Nisi quia superbissima consuetudo cenanti domino stantium ser-

vorum turbam circumdedit.

Êst ille plus, quam capit

et ingenti aviditate onerat distentum ventrem ac desuetum iam

ventris officio,

ut maiore operâ omnia egerat, quam ingessit.

At infelicibus servis movere labra ne in hoc quidem,

ut loquantur, licet.

Virga murmur omne conpescitur

et ne fortuita quidem verberibus excepta sunt:

tussis, sternumenta, singultus.

Magno malo ulla voce interpellatum silentium luitur.

Nocte totâ ieiuni mutique perstant. ...

Alia interim crudelia, inhumana praetereo,

quod ne tamquam hominibus quidem,

sed tamquam iumentis abutimur.

Cum ad cenandum discubuimus,

alius sputa deterget,

alius reliquias temulentorum torro subditus colligit. ...

Alius vini minister in muliebrem modum ornatus

cum aetate luctatur:

Non potest effugere pueritiam: retrahitur;

iamque militari habitu glaber (retritis pilis aut penitus evulsis)

tota nocte pervigilat,

quam inter ebrietatem domini ac libidinem dividit:

Et in cubiculo vir, in convivio puer est. ...

Vis tu cogitare

istum, quem servum tuum vocas, ex iisdem seminibus ortum

eodem frui caelo,

aeque spirare, aeque vivere, aeque mori!

Tam tu illum videre ingenuum potes quam ille te servum.

Varianâ clade multos splendissime natos

senatorium per militiam auspicantes gradum

fortuna depressit:

Alium ex illis pastorem,

alium custodem casae fecit.

nisi quia = doch nur deshalb, weil êst = er isst (Subjekt ist der Herr.) capere hier: vertragen aviditas, -atis f = Gier onerare = voll stopfen distentus = aufgebläht venter, ventris m = Magen desuetus m. Abl. = nicht gewöhnt an etw. egerare = erbrechen ingerere (Perf.: ingessi) = aufnehmen

labrum = Lippe in hoc ... ut = dazu ..., dass virga = Rute murmur n = das Flüstern conpescere = unterdrücken fortuita n Pl. = etwas, was man nicht steuern kann verbera n Pl. = Schläge tussis, is = Husten sternumentum = Niesen singultus, -us = Schluckauf luere = abbüßen; Passiv: bestraft werden interpellare = unterbrechen silentium = Stille ieunius = hungrig | mutus = stumm perstare ~ stare inhumanus = unmenschlich iumentum = Vieh abuti m. Abl. = schlecht umgehen mit

discumbere (Perf.: discubui) = sich zu Tisch legen alius (servus) sputum n Pl. = Speichel detergere = aufwischen reliquiae f Pl. = Hinterlassenschaft temulentus = der Betrunkene torro subitus = unter das Spiesesofa geduckt vini magister = Mundschenk in muliebrem modum = nach Art einer Frau

luctari cum = gegen etw. ankämpfen

pueritia = Kindheit retrahere = zurückversetzen glaber = enthaart reterere (PPP: retritus) = abreiben pilus = Haar | penitus evellere (PPP: evulsus) an der Wurzel ausreißen pervigilare = aufbleiben ebrietas, -atis f = Trunkenheit

cubiculum = Schlafzimmer vis tu cogitare ~ cogita

semen, -inis n = Samen, Ursprung

frui m. Abl. = Freude haben an etw. spirare = atmen

ingenuus = frei (geboren) Varianâ clade = nach der Varus-Schlacht splendissime natus = aus allerbestem Haus (stammend) senatorius ... gradus = Senatoren-Rang militia = Kriegsdienst auspicari = erreichen wollen deprimere (Perf.: depressi) = niederdrücken pastor = Hirte casa = Hütte

Page 3: So geht man mit Sklaven um - latein-unterrichten.de · Immo homines. „Servi sunt.“ Immo contubernales. „Servi sunt.“ Immo humiles amici. „Servi sunt.“ Immo conservi,

50

55

60

65

70

Contemne nunc eius fortunae hominem,

in quam transire, dum contemnis, potes!

Nolo in ingentem me locum inmittere

et de usu servorum disputare,

in quos superbissimi, crudelissimi, contumeliosissimi sumus.

Haec tamen praecepti mei summa est:

Sic cum inferiore vivas,

quemadmodum tecum superiorem velis vivere! ...

Vive cum servo clementer, comiter quoque

et in sermonem illum admitte et in consilium et in convictum!

Hoc loco acclamabit mihi tota manus delicatorum: ...

„Servus est.“ Sed fortasse liber animo.

„Servus est.“ Hoc illi nocebit? Ostende, quis non sit!

Alius libidini servit, alius avaritiae, alius ambitioni,

omnes spei, omnes timori.

Dabo consularem aniculae servientem,

dabo ancillulae divitem,

ostendam nobilissimos iuvenes mancipia pantomimorum:

Nulla servitus turpior est quam voluntaria.

Quare non est,

quod fastidiosi isti te deterreant,

quominus servis tuis hilarem te praestes

et non superbe superiorem:

Colant potius te quam timeant! ...

Vale!

contemnere = verachten locus hier: Thema inmittere in = sich einlassen auf etw.

usus hier: Umgang disputare de = etw. erörtern contumeliosus = schändlich praeceptum = Ratschlag summa= Summe, Fazit inferior = ein niedriger gestellter Mensch clemens, -ntis = milde comis, -is = höflich convictus, -us = Tischgesellschaft acclamare ~ clamare delicati, -orum = feine Leute ambitio, -ionis = Ehrgeiz

dare hier: nennen consularis, -is = ehemaliger Konsul anicula = ‚alte Schachtel’ ancillula = Sklavenmädchen ancillulae (servientem) divitem ostendere m. dopp. Akk. = jmdn. als etw. zeigen mancipium = Sklave pantomimus = Balett-Tänzer voluntarius = freiwillig non est, quod = es gibt keinen Grund dafür, dass fastidiosus = arroganter Schnösel deterrere, quominus = davon abhalten, dass hilaris, e = heiter