12
24.2.2017 1 BİLİMSEL ARAŞTIRMA VE ÖZELLİKLERİ Prof. Dr. Mustafa SÖZBİLİR Yrd. Doç. Dr. F. Burcu TOPU Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Giriş İnsanoğlu var oluşundan itibaren; yaşamı daha rahat ve güvenilir kılmak için doğaya üstünlük kurarak kontrol etme çabası içine girmiştir. Bu nedenle; toplumsal yaşam içinde geçen çeşitli olayları anlamaya ve açıklamaya çalışmış, olayların nedenlerini sorgulamış, sonuçlarını gözlemleyip irdelemiştir. EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri Bilimsel Bilgi Bilgi; öğrenme, araştırma veya gözlem sonucu elde edilen doğrulara ve ilkelere verilen ortak bir ad olarak tanımlanmaktadır. Bilimsel Bilgi; g eçerli ve güvenilir bilimsel metotlar kullanılarak, araştırma ve gözlemler yoluyla elde edilen bilgilerdir. EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri Eğitim alanı düşünüldüğünde, bu alanın geliştirilip sağlıklı bireylerin topluma kazandırılması için bilimsel bilgilere ihtiyaç vardır. Ancak her tür bilgi eğitimde yararlı olmayabilir. Bu ayırımı yapabilmemiz için bilimsel bilginin genel özelliklerinin neler olduğu bilinmelidir. EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri Bilimsel Bilgi Bilimsel Bilgi; Herkese açık ve toplumsaldır. Bilgi, insanlar arasında din, dil, milliyet ve ırk ayrım ı söz konusu olmadan geçerlidir. Olgusaldır. Bilimsel önermelerin tümü d oğrudan veya dolaylı olarak gözlenebilir olguları içermektedir. EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri Bilimsel Bilginin Özellikleri İlerleyicidir. Bilim adamları arasındaki işbirliğinin ürünüdür. Bir bilim adamı başka bir bilim adamının ortaya koyduğu sonuçlardaki eksiklikleri görüp düzeltebilir ya da bu sonuçlar üzerine yenilerini ekleyebilir. Birikimlidir. Bilim adamlarının önceden ortaya koyduğu bilgiler üzerine yenileri eklenir. Böylece bilimsel bilgiler, kesintisiz olarak birikir ve süreklilik arz eder. EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri Bilimsel Bilginin Özellikleri

Simülasyonların İlköğretim Öğrencilerinin Fen ve Teknoloji ... · Örnek: Öğretmenin öğrencilere kazandırmak istediği bir davranış için uygun öğretim ... öğrenmeye

  • Upload
    others

  • View
    10

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Simülasyonların İlköğretim Öğrencilerinin Fen ve Teknoloji ... · Örnek: Öğretmenin öğrencilere kazandırmak istediği bir davranış için uygun öğretim ... öğrenmeye

24.2.2017

1

BİLİMSEL ARAŞTIRMA VE ÖZELLİKLERİ

Prof. Dr. Mustafa SÖZBİLİR Yrd. Doç. Dr. F. Burcu TOPU

Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü

Giriş

İnsanoğlu var oluşundan itibaren; yaşamı daha rahat ve güvenilir kılmak için doğaya üstünlük kurarak kontrol etme çabası içine girmiştir.

Bu nedenle;

toplumsal yaşam içinde geçen çeşitli olayları anlamaya ve açıklamaya çalışmış,

olayların nedenlerini sorgulamış,

sonuçlarını gözlemleyip irdelemiştir.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Bilimsel Bilgi

Bilgi; öğrenme, araştırma veya gözlem sonucu elde edilen doğrulara ve ilkelere verilen ortak bir ad olarak tanımlanmaktadır.

Bilimsel Bilgi; geçerli ve güvenilir bilimsel metotlar kullanılarak, araştırma ve gözlemler yoluyla elde edilen bilgilerdir.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Eğitim alanı düşünüldüğünde, bu alanın geliştirilip sağlıklı bireylerin topluma kazandırılması için bilimsel bilgilere ihtiyaç vardır. Ancak her tür bilgi eğitimde yararlı olmayabilir.

Bu ayırımı yapabilmemiz için bilimsel bilginin genel özelliklerinin neler olduğu bilinmelidir.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Bilimsel Bilgi

Bilimsel Bilgi;

Herkese açık ve toplumsaldır. Bilgi, insanlar arasında din, dil, milliyet ve ırk ayrımı söz konusu olmadan geçerlidir.

Olgusaldır. Bilimsel önermelerin tümü doğrudan veya dolaylı olarak gözlenebilir olguları içermektedir.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Bilimsel Bilginin Özellikleri

İlerleyicidir. Bilim adamları arasındaki işbirliğinin ürünüdür. Bir bilim adamı başka bir bilim adamının ortaya koyduğu sonuçlardaki eksiklikleri görüp düzeltebilir ya da bu sonuçlar üzerine yenilerini ekleyebilir.

Birikimlidir. Bilim adamlarının önceden ortaya koyduğu bilgiler üzerine yenileri eklenir. Böylece bilimsel bilgiler, kesintisiz olarak birikir ve süreklilik arz eder.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Bilimsel Bilginin Özellikleri

Page 2: Simülasyonların İlköğretim Öğrencilerinin Fen ve Teknoloji ... · Örnek: Öğretmenin öğrencilere kazandırmak istediği bir davranış için uygun öğretim ... öğrenmeye

24.2.2017

2

Sistemli, Tutarlı ve Mantıksaldır. Bilimsel bilgi konuların, bir bütünlük içinde ve geniş kapsamlı bir yaklaşımla ele alınmasını zorunlu kılar. Çelişkiden uzak kendi içinde tutarlıdır. Bir hipotezi doğrulama sürecinde mantıksal düşünme ve çıkarsama kurallarına başvurur.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Bilimsel Bilginin Özellikleri

Yordayıcıdır. Bilim adamları mevcut bilimsel bilgi sayesinde özellikle doğa bilimlerinde ne tür değişiklikler olacağını tahmin eder. Ancak sosyal bilimlerde önceden tahmin etmek zordur.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Bilimsel Bilginin Özellikleri

Nesneldir. Bilimsel bilgiyi üreten insan olmasına karşın, bilimsel bilgi insandan bağımsız nesnel bir yapıdadır. Bilimsel bilginin bu özelliği, doğruyu arama çabasında olan bilim insanına kişisel eğilim, istek ve önyargılardan bağımsız olarak, olguları olduğu gibi ortaya koyma olanağı verir.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Bilimsel Bilginin Özellikleri

Genel geçer bir bilgidir. Mutlak ve değişmez değildir. Bilgi ne kadar sağlam olursa olsun, bilginin belli koşullar içerisinde incelenmiş, sınanmış ve geçerliliği saptanmıştır. Ancak bu bilginin o koşullar değiştiğinde, yeniden gözden geçirilmesi, bir anlamda yeni duruma eğer uygulanabiliyorsa uygun hale getirilmesi gereklidir. Yani bilimsel bilgi daha doğru bir gözlemle ve daha dikkatli bir akıl yürütmeyle yerini başka bir bilgiye bırakabilir.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Bilimsel Bilginin Özellikleri

Dinamiktir. Bilimsel bilgi durağan değil, sürekli değişme, gelişme ve ilerleme halindedir.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Bilimsel Bilginin Özellikleri Bilgiye Ulaşma Yolları

Deneyim

Otoriter Yol

Mistik Yol

Rasyonel Yol

Bilimsel Yöntem

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Page 3: Simülasyonların İlköğretim Öğrencilerinin Fen ve Teknoloji ... · Örnek: Öğretmenin öğrencilere kazandırmak istediği bir davranış için uygun öğretim ... öğrenmeye

24.2.2017

3

Bilgiye Ulaşma Yolları

Deneyim

Bireyler, günlük yaşantılarında fiziksel ve sosyal çevreyle girdikleri sistematik olmayan etkileşimlerden deneyimler elde ederler.

Yaşamdan edinilen (iyi ya da kötü) tecrübeler, bireylerin çevresiyle ilişkilerini düzenlemede takip ettikleri bilgiler topluluğunu oluşturur.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Bilgiye Ulaşma Yolları

Otoriter Yol (Görüş Birliği)

Bireyler; alanında uzmanlaşmış veya o alanda toplum tarafından sosyal ve politik açıdan tanınmış, eğitilmiş, otorite kabul edilen kişilerden edindikleri bilgiye güvenerek günlük yaşamlarına yön verirler.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Örnek: Öğretmenin öğrencilere kazandırmak istediği bir davranış için uygun öğretim yöntemini belirlerken bu alandaki eğitim uzmanına danışması ve sınıf içi etkinliklerini buna göre düzenlemesi.

Bilgiye Ulaşma Yolları

Mistik Yol (Gizemli)

Bireyler, gerçeği öğrenmek için doğaüstü gibi bazı durumlarda kutsal görülen kişiler, peygamberler veya tanınmış insanlardan bilgi edinmeye çalışırlar.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Örnek: Bireyler yardıma muhtaç olma, alternatifçözüm bulamama veya dini inançlarından dolayıbu yolla bilgi edinmeyi tercih ederler.

Bilgiye Ulaşma YollarıRasyonel Yol (Mantık)Bireyler duyusal veriye değil aklın kurallarına bağlı kalarak,

tümevarım veya tümdengelim gibi akıl yürütme süreçlerini

kullanarak dünyadaki olgu ve olayları anlamlandırmaya çalışır

ve bilgi edinirler. Bu yollar güncel yaşamlarına ve

davranışlarına yön verirler. Ancak akıl yürütme sonuçlarının

her zaman doğru veya gerçek olduğu söylenemez.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Örnek 1. (Tümevarım ilkesi)

ÖNCÜL 1 : “Ayşe düzenli çalışan bir insandır.”

ÖNCÜL 2 : “Ayşe derslerinde başarılıdır.”

SONUÇ : “Düzenli çalışan insanlar başarılıdır.”

Örnek 2. (Tümdengelim ilkesi)

ÖNCÜL 1 : “Bütün kuşlar yumurtlar.” (D)

ÖNCÜL 2 : “Bütün kırlangıçlar da yumurtlar.” (D)

SONUÇ : “Öyleyse bütün kuşlar kırlangıçtır.” (Y)

Bilgiye Ulaşma Yolları

Bilimsel Yol

Geçerli ve güvenilir yollarla bilginin sistematik ve düzenli olarak elde edilmesi uğraşı ve bu uğraşın bilimsel bir tutumla sürdürülebilmesi şeklinde tanımlanabilir.

İleri sürülen gerçekler veya ilkeleri reddetme ya da doğrulama için kanıtlar elde etmeyi ön planda tutması bakımından diğer bilgiye ulaşma yollarından ayrılır. Bu nedenle bilgiye ulaşma yolları içinde en güçlü yaklaşımdır.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Bilim Nedir?

Sistematik yolları takip ederek, yöntemsel süreçlerden hareket ederek bilgi oluşturma, oluşturulan bilgileri test etme ve bunları kanıtlanabilir hale dönüştürme sürecidir.

Herhangi bir alanda belirli yöntemlere bağlı olarak araştırma ve bilgi üretme sürecidir. Geçerliliği kabul edilmiş, nesnel ve sistemli bilgiler bütünüdür.

Olaylar arasındaki neden sonuç ilişkilerini anlamak, ihtiyaca cevap verebilmek için yürütülen sistemli bilgi üretme çabasıdır.

Evrendeki düzeni bulma amacıyla, gözlenebilen değişkenler arasında belirli bir yöntemle bağlantılar arayan sistemli, kanıtlanmış, tekrarlanabilir ve organize bilgiler bütünüdür.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Page 4: Simülasyonların İlköğretim Öğrencilerinin Fen ve Teknoloji ... · Örnek: Öğretmenin öğrencilere kazandırmak istediği bir davranış için uygun öğretim ... öğrenmeye

24.2.2017

4

Bilimin Amaç ve İşlevi

Bilimin amaçlarından birisi, mantıksal geçerliliği olan, araştırma ve deneylere dayalı bilgi üretmek, dış dünyada doğru bilgiyi yanlış bilgiden ayırarak onu sistematik biçimde değerlendirmektir.

Bilimin Temel İşlevi

Olay, olgu, durum ve değişkenleri;

Anlama, Betimleme, Açıklama

Yordama, Tahminde bulunma

Kontrol altına alma

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Bilimin İşlevleri

Anlama, Betimleme, Açıklama

Bir araştırmaya başlamadan önce mutlaka olaylar ve durumlar tanımlanmalıdır. Betimleme; olayları ve ilişkileri tanımlama, sınıflama ve kategorize etmeyi içerir.

Betimlemenin yanı sıra araştırılan problemin sebepleri, sonuçları ve çözüm önerileri de incelenmelidir. İncelenen olay, olgu, durum ve değişkenlerin ne olduğunun açıklanması gerekir.

Örnekler:

Öğretmenlerin öğretimde teknolojik araçlardan yararlanma düzeyleri nelerdir?

İlköğretimde karşılaşılan disiplin problemleri nelerdir?

Ülkemizdeki okur-yazarlık oranı nedir?

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Bilimin İşlevleri

Yordama (Tahmin Etme)

Yordama; bilinen, gözlenen durumlardan yararlanarak, bilinmeyen ve gözlenemeyen durumları tahmin etmek olarak açıklanabilir.

Bilimsel araştırmalar genel olarak bir tahmin temeline dayalı olarak yürütülür. Yani araştırmalarda “eğer bu şartlar gerçekleşirse, şu sonuçlar alınabilir” gibi tahminler yapılmaktadır.

Örnek:

Ülkemizdeki nüfus artış hızına ve mevcut okul sayısına bakılarak, gelecek 10 yıl içinde ne kadar yeni okula ihtiyacımız olacağı tahmin edilebilir.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Bilimin İşlevleri

Yordama (Tahmin Etme)

Yordama araştırmaları ilişkisel araştırmalar olarak da ele alınırlar. Böylece iki ya da daha çok değişken arasındaki ilişkiye bakılır. İlişki yüksekse, bir değişkenin varlığında diğer değişkenin de olabileceği tahmin edilir.

Örnek:

Çocukların zekâ düzeyi ile okul başarısı arasında bir ilişki olduğu söylenebilir. Zekâ düzeyi yüksek bir öğrencinin akademik başarısının da yüksek olacağı tahmin edilir.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Bilimin İşlevleri

Kontrol Altına Alma

Bilimsel araştırmalarda sadece olaylar tanımlanıp, önceden tahmin edilmemektedir. Aynı zamanda doğanın kontrol altına alınması için çaba gösterilmektedir.

Kontrol; olayların meydana gelişini etkileyen koşulları ayarlamak ya da değiştirmek suretiyle, bunların meydana gelmesini ya da gelmemesini sağlamaktır.

Fiziksel olayların laboratuvar ortamında kontrol altına alınması sosyal bilimlerdeki olayların kontrol altına alınmasına göre daha kolaydır.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Bilimselliğin Ölçütleri

• Gözlenebilirlik

• Ölçülebilirlik

• İletilebilirlik

• Tekrarlanabilirlik

• Testedilebilirlik

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Page 5: Simülasyonların İlköğretim Öğrencilerinin Fen ve Teknoloji ... · Örnek: Öğretmenin öğrencilere kazandırmak istediği bir davranış için uygun öğretim ... öğrenmeye

24.2.2017

5

Bilimselliğin Ölçütleri

Gözlenebilirlik

Bilimsel bilgi görgül (emprical) yani gözleme dayalıdır. Bu nedenle gözlemler yoluyla bilginin doğruluğu ya da yanlışlığı kanıtlanabilir.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Bilimselliğin Ölçütleri

Ölçülebilirlik

Ölçme; Bir değişkenin niteliğini, niceliğini ya da derecesini gözlememe, bu gözlemlerdeki farklılıkları yansıtacak şekilde sayılarla temsil etme, sayılara dönüştürme işlemidir.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Bilimselliğin Ölçütleri

İletilebilirlik

Aktarılmak istenen ifadenin tam olarak anlaşılmasıdır. İfadelerin iletilebilir olmasını sağlamanın yolu ise; soyut ve öznel olan kavramların anlaşılabilmesi için somut ifadeler kullanılmasıdır.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Bilimselliğin Ölçütleri

Tekrarlanabilirlik

Yapılan gözlemler ve alınan ölçümler, benzeri bir eğitimden geçmiş, aynı araç-gereç ve teknik imkanları kullanan diğer kişilerce de tekrar edilebilmelidir. Bu durum bilginin öznel değil nesnel olmasını sağlayacağından güvenirliğin yüksek olması anlamını taşır.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Bilimselliğin Ölçütleri

Test Edilebilirlik

Hipotezlerin ya da olaylararasında var olduğu düşünülenilişkilerin doğruluğu araştırılabilirnitelikte olmalıdır. Böylecesonuçların, öne sürülen hipotezive iddia edilen ilişkileridestekleyip desteklemediğigösterilebilmelidir.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Dikkat

Gözlenebilirlik ve ölçülebilirlik temel nitelikte ölçütlerdir.

Çalışmaların iletilebilmesi, tekrarlanabilmesi ve test edilebilmesi için, bunların gözlenebilir ve ölçülebilir olması gerekmektedir.

Tekrarlanabilirlik ve test edilebilirlik ise, iletilebilir olmaya bağlıdır.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Page 6: Simülasyonların İlköğretim Öğrencilerinin Fen ve Teknoloji ... · Örnek: Öğretmenin öğrencilere kazandırmak istediği bir davranış için uygun öğretim ... öğrenmeye

24.2.2017

6

Bilimin Nitelikleri

• Çeşitlilik: Bilimin herkese açık olması bireylerin ilgilendiği konuları da çeşitlendirmektedir.

• Süreklilik: Bilgi üretme süreci insanoğlunun varoluşundan beri durmadan devam etmiştir.

• Yenilik: Her gün yeni bilimsel bilgilerin ve bilim alanları ortaya çıkmaktadır. Gelişen teknoloji bu süreci hızlandırmaktadır.

• Ayıklama: Bilgilerin geçerliği ve kesinliği herkes tarafından denetlenebilir. Yanlış olduğu ispatlanan bilgi ayıklanıp yerine yanlış olduğunu ispatlayan bilgi getirilir.

• Seçicilik: Araştıracak konuyu ve çözülecek problemi sınırlandırarak odak nokta belirlenir.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Bilimin Önemli Kavramları

Bilimsel Yöntem Olay Olgu Terim Tanım Kavram Genelleme İlke Bilimsel Teori (Kuram) Bilimsel Yasa Bilimsel Hipotez Bilimin Doğasıyla İlgili Kavram Yanılgıları

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Bilimsel Yöntem

Geçerli ve güvenilir yollarla bilginin sistematikve düzenli olarak elde edilmesi uğraşı ve bu uğraşın bilimsel bir tutumla sürdürülebilmesidir.

Belli bir amaca erişmek için belli bir düzene göre, bilimsel ilkelere bağlı olarak, belli etkinlikleri önceden belirleyen kurallar bütünüdür.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Bilimsel Yöntem

Bilimsel Yöntem iki aşamada açıklanabilir:

Olgusal Süreç (Betimleme): Olguları bulma ya da betimleme sürecidir. Gözlem, deney, ölçme gibi işlemleri kullanır.

Kuramsal Süreç (Açıklama): Betimlenen olgular arası sebep sonuç ilişkilerini yansıtma, ilişkileri yansıtan genellemeleri, bazı kuramsal kavramlara(öngörü, hipotez, kuram, yasa) başvurarak anlaşılır hale getirme sürecidir.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Problemi Tespit Etme

Problemi Tanımlama

Hipotez Kurma

Veri Toplama

Hipotezi Test Etme

Sonuç Çıkarma

Sonuçları Raporlaştırma

Bilimsel Yöntem

Sonuçları Başkaları İle Paylaşma

Bilimsel Yöntem

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Page 7: Simülasyonların İlköğretim Öğrencilerinin Fen ve Teknoloji ... · Örnek: Öğretmenin öğrencilere kazandırmak istediği bir davranış için uygun öğretim ... öğrenmeye

24.2.2017

7

Olay

Hayat içinde meydana gelen değişimlerin her biridir.

Ortaya çıkan, oluşan durum, ilgi çeken veya çekebilecek nitelikte olan her türlü iştir.

Örnekler:Nötron BombasıAnadolu’nun Türkler tarafında fethi

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Olgu

Evrende yer alan, doğrudan ya da dolaylı olarak gözlenebilen istendiğinde herkes tarafından aynı şekilde tekrar gözlenebilen gerçeklerdir.

Birtakım olayların dayandığı sebep veya bu sebeplerin yol açtığı sonuçtur.

Varlığı deneyle kanıtlanmış şeydir.

Örnekler:Anadolu’nun TürkleşmesiSuyun kaynaması

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Terim

Belirli bir alana has olan sözcüklere denir.

Yani terimler belirli bir alanın dilini oluşturur.

Tanım

Bilinmeyen, yabancılık çekilen bir kavramın aşina olunan, bilinen kavramlarla açıklanmasıdır.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Kavram

Doğa veya doğa olayları gözlemlendikçe mevcut olguların artması sonucu olgular arasındaki bazı kalıpların, ilişkilerin açıkça ifadesidir.

İnsan zihninde anlamlanan olay, obje, ve olguların değişebilen ortak özelliklerini temsil eden formudur.

Örnekler:Bilgisayar İnsan

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Genelleme

Kavramlar arası ilişkilerden çıkarılan yargılardır.

Örnek:İnternet doğru kullanıldığında insanlara yarar sağlar.

İlke

Doğruluğu pek çok kez kanıtlanan evrensel genellemelerdir.

Örnek:Kişi ne kadar çok duyu organını kullanarak öğrenmeye katılırsa o kadar kalıcı öğrenmeler gerçekleşir.(Etkin katılım ilkesi)

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Hipotez

Hipotezler, yapılan gözlemleri açıklamaya yönelik sınanmak üzere ileri sürülen, sınırları iyi çizilmiş doğrulanmaya veya yanlışlanmaya açık önermelerdir.

Doğruluğu henüz test edilmemiş bilgi ve önerilerdir.

Örnek:Şekerin sudaki çözünme hızı artan sıcaklıkla artar.

Öğrencilerin kümeler konusundaki başarıları açısından İşbirlikçi öğrenme yöntemi etkili bir yöntemdir.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Page 8: Simülasyonların İlköğretim Öğrencilerinin Fen ve Teknoloji ... · Örnek: Öğretmenin öğrencilere kazandırmak istediği bir davranış için uygun öğretim ... öğrenmeye

24.2.2017

8

Bilimsel Teori (Kuram)

Doğal dünyanın olgularını, olgular arası ilişkilerini, yasalarını açıklayan, yasaları, çıkarsamaları ve test edilmiş hipotezleri içeren iyi yapılandırılmış kavramsal yapılardır.

Geçerliği ve güvenirliği bilimsel yöntemlerle ispatlanmış olan, iç tutarlılığı bulunan bilgiler, açıklamalar bütünüdür.

Örnek:Atom teorileriÖğrenme teorileriMotivasyon teorileri

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Bilimsel Teori (Kuram)

Bilimsel teoriler hiçbir zaman ispatlanamazancak mevcut kanıtlara dayalı olarak yapılan açıklamalar arasında en mantıklı olanıdır.

Bilimsel teorilerin; açıklama, tahmin ve kontrol olmak üzere üç önemli bileşeni vardır.

İyi bir teori; gözlemleri iyi açıklama, henüz gözlenmemiş olayları tahmin etme, sınanmaya açık olma ve yeni bilgiler elde edildikçe gerektiğinde düzeltilebilme gibi özelliklere sahip olmalıdır.

Teoriler sayesinde birbiriyle ilişkisiz gibi görünen bir takım olaylar arasındaki ilişkilerin varlığı tespit edilir.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Bilimsel Yasa

Olgusal içerikli genellemelerdir.

Bilimsel yasalar, belirtilen şartlar altındaki olgular arası ilişkilerin özlü ifadeleridir.

Birçok defa doğruluğu kanıtlanmış, istisnası görülmemiş ilkeler zamanla değişmez gerçekler haline gelerek yasalaşır.

Örnek:

Enerjinin korunumu yasası

Yerçekimi yasası

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Yasalar, teorilerden farklı olarak açıklamadan daha çok ilişkileri belirtme işlevine sahiptir.

Gazların kinetik teorisinin gaz yasalarından çok sonra ortaya konmuş olması da bu durumu desteklemektedir.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Deney

Hipotez

Gözlem

Teori(Model)

Yasa

Tahmin

Deney

GerektiğindeTeoride Değ.

Bilimsel Yöntem Modeli Bilimsel Araştırma

İnsanın bilme, anlama ve gerçeği ortaya çıkarma isteğinin giderilmesidir.

Arama, öğrenme, bilinmeyeni bilinir hale getirme, karanlığa ışık tutma sürecidir (Cebeci)

Sistematik inceleme, soruşturma, veri toplama ve verileri analiz etme sürecidir (Hitchcock & Hughes)

Sistematik bir şekilde soru/lar sorma, sistematik inceleme yöntemidir (Bell).

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Page 9: Simülasyonların İlköğretim Öğrencilerinin Fen ve Teknoloji ... · Örnek: Öğretmenin öğrencilere kazandırmak istediği bir davranış için uygun öğretim ... öğrenmeye

24.2.2017

9

Bilimsel Araştırma

Bilginin bulunması, geliştirilmesi ve gerçeğe uygun olup olmadığının kontrol edilmesi için harcanan çabadır (Aslantürk)

Karşılaşılan bir güçlüğün giderilmesi için bilimsel yöntemin uygulanması ya da amaçlı, planlı ve sistemli olarak verilerin toplanması, çözümlenmesi (analiz), yorumlanarak sonucun raporlaştırılması ile problemlere güvenilir çözümler arama sürecidir (Karasar).

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Bilimsel Araştırma

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Sistematik inceleme (keşfetme, test etme, doğrulama)

Veri toplama ve analiz etme

Sonuçlara göre yargılara varma ve bulguları kullanılabilir hale getirme sürecidir.

Bilimsel Araştırmanın Amaçları

Yeni gerçekleri keşfetme, test etme ve doğrulama

Bir olgu, olay ya da süreci neden-sonuç ilişkilerine dayalı olarak tanımlayıp analiz etme

Sorunları anlama ve çözme için yeni araçlar, kavramlar ve kuramlar geliştirme

Günlük yaşamın sorunlarını çözme.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Bilimsel Araştırmanın Temel İlkeleri

Bilimsel yöntemlerle incelenebilecek önemli sorular sorar,

Konuyla ilgili teoriler ve mevcut kavramsal yapıyla ilişki kurar,

Araştırma sorularını cevaplayabilmek için uygun yöntemleri kullanır,

Tutarlı, mantıklı, ve derinlemesine akıl yürütme sağlar,

Alandaki diğer çalışmalarla karşılaştırma, genelleme veya tekrarlar sunar,

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Bilimsel Araştırma Süreci

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Genel birproblem belirleme

Literatür taraması

Sonuçlar çıkarmave raporlaştırma

Ayrıntılıtarama

Kısa ön taramasonra yayma

Araştırma problemi, sorusu, ve hipotez

belirleme

Veri toplama

VerileriAnaliz etme

Bulgularıyorumlama

İstatistiktabloları

Diyagramlar

Teori (kuram)oluşturma

Araştırma desenine veyönteme karar verme

Bilimsel Araştırma Türleri

Farklı kaynaklarda çeşitli şekillerde gruplandırılırlar.

Temel (Basic) Araştırmalar

Uygulamalı (Applied) Araştırmalar

Değerlendirme (Evaluation) Araştırmaları

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Page 10: Simülasyonların İlköğretim Öğrencilerinin Fen ve Teknoloji ... · Örnek: Öğretmenin öğrencilere kazandırmak istediği bir davranış için uygun öğretim ... öğrenmeye

24.2.2017

10

Temel Araştırmalar

Bazen pür olarak da adlandırılırlar.

Bu araştırmalarda amaç anlama, açıklama ve tahmin etmektir.

Bu araştırmaların etkileri uzun zamanda dolaylı yollarla ortaya çıkar.

Bir teori geliştirmeyi hedefler, bilgilerin genişletilmesi ve geliştirilmesi için yapılır.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Uygulamalı Araştırmalar

Geliştirilen kuraların sorunlara uygulanması ile ilgilenir. Belli bir uygulama için yapılan araştırmalardır.

Bu araştırmalar da genellenebilir bilgi üretmeye yöneliktirler.

Tıbbi araştırmalar, mühendislik, sosyal çalışmalar ve eğitim uygulamaları bilimsel bilgileri kullanırlar ama kendileri bilim değillerdir.

Eğitim araştırmaları daha çok deneysel bilgiler ve yapılar üretme peşindedir.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Değerlendirme Araştırmaları

İki veya daha fazla faaliyetin değerlerinin sıralanmasını ve bir sonuca varılmasını amaçlayan araştırmalardır.

Bu araştırmalar özel alana yönelik bir uygulamanın o alanın şartları içinde değerini ölçmeyi amaçlar.

Bu yüzden sonuçları genellenebilir değildir.

Eylem araştırmaları bu tip araştırmalardır.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Araştırma Türleri ve İşlevleriTemel Uygulamalı Değerlendirme

Araştırmanın

Konusu

Fen, davranış ve sosyal bilimler

Tıp, mühendislik ve eğitim bilimleri

Özel alanlardaki uygulamalar

Araştırmanın Amacı

1. Teorileri, kanunları ve temel ilkeleri test etmek

2. Olaylar arasındaki deneysel ilişkileri ortaya çıkarmak ve genellemeler yapmak

1. Çalışılan alanda teorilerin kullanılışlıklarını test etmek

2. Verilen bir alan içinde ilişkileri belirlemek ve analitik genellemeler yapmak

1. Özel uygulamaların iç amaca ulaşıp ulaşmadığını değerlendirmek

2. Özel uygulamaların değerini (önemini) değerlendirmek

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Araştırma Türleri ve İşlevleriTemel Uygulamalı Değerlendirme

Araştırmanın

Genellene-bilirliği

Soyut, genelGenel, bir alana özgü

Somut, Özel bir alan uygulamasına özgü

Belli bir merkezde özel uygulama

Araştırmanın

Uygulanabi-lirliği

1. Temel kanun ve ilkelere yeni bilimsel bilgiler ekler

2. Gelecek araştırma ve metotları geliştirir.

1. Verilen alanla ilgili araştırmalara bilgi ekler

2.Verilen alanla ilgili araştırmaları geliştirir.

1. Özel uygulamaların araştırmaya dayalı bilgi ekler

2. Özel bir uygulama alanına araştırma ve yöntem bilgisi ekler

3. Karar vermede yardımcı olur

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Bilim-Eğitim İlişkisi

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Page 11: Simülasyonların İlköğretim Öğrencilerinin Fen ve Teknoloji ... · Örnek: Öğretmenin öğrencilere kazandırmak istediği bir davranış için uygun öğretim ... öğrenmeye

24.2.2017

11

Bilim-Eğitim İlişkisi

Eğitimde ulaşılmak istenen hedefler ve amaçlar (uzak, genel ve özel amaçlar) bulunmaktadır. Bu amaçların gerçekleştirilmesi için eğitim biliminin gelişmesine, bu alanda araştırmalar yapılarak bilimsel bilgi üretilmesine ve hedeflere ulaşmak için bu bilgilerin alanda uygulanmasına ihtiyaç vardır.

Bilimsel, çağdaş, köklü, yeniliklere açık, objektifliği temel alan bir eğitim sistemi yeni kuşaklarda toplumsal düşünceyi sağlayacağından, eğitim sisteminin bilimsel temellere dayandırılması gereklidir.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Bir Bilim Dalı Olarak Eğitim

Eğitim Bilimi; bireylerin davranışlarının planlı olarak değiştirilmesi ve geliştirilmesi yasa ve ilkelerini bulmaya, bu amaçla teknikler geliştirmeye çalışan bir bilim dalıdır.

Eğitimde öğretme ve öğrenme süreçlerini etkileyen pek çok değişken mevcuttur. Bu nedenle eğitim bilimi çok yönlü araştırmalar gerektiren bir bilim dalıdır.

Eğitim bilimi de diğer bilim dalları gibi alanıyla ilgili bilimsel bilgi üretmek amacıyla bilimsel araştırma kullanmaktadır.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Bir Bilim Dalı Olarak Eğitim

Eğitim Biliminin Temel Amacı

Öğretimin niteliğini artırarak, öğrenenlerin eğitim hedeflerine ulaşmasını sağlamaktır.

Öğretimin kalitesini artırmak için sürekli bilimsel araştırma ve geliştirme çalışmaları yapmak zorunludur.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Neden Eğitim Araştırması?

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Neden Eğitim Araştırması

Temel Neden; Eğitim sürecini anlayabilme ve doğru kararlar alma ihtiyacı

Dünyada eğitim araştırmalarının tarihçesi çok daha eskiye dayanmakla birlikte, ülkemizde eğitim bilimlerine yönelik araştırmalar son yirmi yılda önem ve hız kazanmaya başlamıştır.

Bu anlamda son yirmi yılda yürütülen araştırma faaliyetler ile eğitim sistemimizdeki pek çok eksik belirlenmeye ve gerekli önlemler alınmaya çalışılmaktadır.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Page 12: Simülasyonların İlköğretim Öğrencilerinin Fen ve Teknoloji ... · Örnek: Öğretmenin öğrencilere kazandırmak istediği bir davranış için uygun öğretim ... öğrenmeye

24.2.2017

12

Neden Eğitim Araştırması

Eğitimle ilgili olmayan karar mekanizmalarının (ör. Yasa yapıcılar ve mahkemeler) eğitimde değişiklik yapılması gerektiği yönündeki telkinleri

Sivil toplum ve eğitimle ilgili örgütlerin araştırma ve geliştirmeye katkıda bulunmaya başlamaları

Mevcut araştırmaların yeniden irdelenmesi

Eğitim araştırmalarına kolaylıkla ulaşılabilmesi

Profesyonel olarak araştırmacı olmamalarına rağmen çok sayıda eğitimcinin sorunların çözümüne yönelik araştırma yapmaya başlamaları

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Neden Eğitim Araştırması

Özetle;

Eğitim alanında mevcut durumun ortaya konulabilmesi, karşılaşılan sorunların tespit edilebilmesi, sorunlara üretilen çözümlerin etkililiğinin tespit edilmesi, özetle eğitimin kalitesinin daha da arttırılabilmesi için birçok araştırma yapılmaktadır.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Eğitsel Araştırmanın Sınırlılığı

Eğitim araştırmaları etik ve yasal sınırlılıklara tabidir.

Bireyler üzerinde araştırma yapma

Araştırmacının deneklerin (bireylerin) haklarını, iyiliğini kollamak sorumluluğu ve ahlaki yükümlülüğü vardır

Yasalar bireylerin özel hayatlarını koruyucu tedbirler almıştır. Bu nedenle eğitsel araştırmalarda gönüllülük esastır

Eğitimin kamusal niteliği

Eğitsel uygulamaların karmaşık oluşu

Yöntemsel sınırlılıklar

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Bilimin doğası ile ilgili yaygın kavram yanılgıları

Bilimsel bilgiler değişmez kesin bilgilerdir.

Bilim insanları tamamen objektiftirler.

Bilimsel hipotezler, teorilere onlarda yeterince doğrulandıklarında yasalara dönüşürler.

Bilimde evrensel olarak kabul edilen tekbir bilimsel yöntem vardır.

Bilim olguların sistematik olarak gözlenmesi işleminden ibarettir.

Bilim bütün sorularımıza cevap bulabilir.

Bilimde sosyal ve kültürel değerlerin bir etkisi yoktur.

Bilim tamamen birikimsel olarak ilerler.

EBE-503 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

TEŞEKKÜRLER…

Bu sununun oluşumunda ders izlencesinde belirtilen kitapların yanı sıra; Prof. Dr. Samih

Bayrakçeken, Prof. Dr. Mustafa Sözbilir, Yrd. Doç. Dr. Suat Çelik, Yrd. Doç. Dr. Rabia Yılmaz’ın

Etiğimde Araştırma Yöntemleri ders içeriklerinden de faydalanılmıştır. Katkılarından

dolayı teşekkür ederiz.