Upload
others
View
5
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
U
dh
ëzu
es
në
rru
gë
n e
nd
ihm
ës
ush
ye
se
në
re
ha
bili
tim
in
per un’alimentazione
Viti 2021
Shënime
për një ushyerje të
ekuilibruar
www.asand.it
Ushqimi ka një rol të rëndësishëm në fillim të sëmundjeve
kardiovaskulare. Dieta mesdhetare është në gjëndje të
parandaloi dhe pakësoi sëmundjet kardiovaskulare.
Pesha jonë trupore përfaqëson shprehjen e dukshme e
ndryshimit të energjisë së përdorur nga ushqimet (ne hyrie) e
Indeksi i masës trupore (BMI)
Për të vlersuar nesë pesha juaj eshtë brënda normës, indeksi i
masës trupore (BMI) merret në konsideratë.
IMT lidh lartësinë në metra në katror dhe pesha në kilogram e
subjektit. Shëmbull: një femër 60 kilogram e lart 1.58 metra ka
një BMI = 60:1.58:1.58 = 24
Ushqyerje e pa rregullt + aktivitet fizik i papërshtatëshëm = mirëmbajtja ose fitimi i një peshë jo të
shëndetëshme trupore.
Ushqyerje e shëndetëshme
Dieta e shëndetëshme e rëne dakord me Dietisten+ aktivitet i rregullt fizik sipas rekomandimet e
Kardiologut dhe Fisioterapistit = arritja ose mbajtja e një peshe të shëndetëshme trupore.
nga ajo e përdorur (në dalje).
dhe kjo bie në kategorinë normale të peshës.
Perimetri i belit
Matja e perimetrit të belit lejon vlerësimin e rrezikut
kardiovaskular.
Duke ndjekur disa udhëzime të thjeshta mund të provoni veten:
1) përdorëni një metër shiriti;
2) te matet me barkun e zhveshur;
3) relaxohuni dhe mos mbani frymën;
4)
Tek I rrituri vlerat normale të perimetrit të belit janë:
të meshkujt Te femërat
KLASIFIKIMIN BMI (kg/m2)
Nënpesh <18,5
Pesha normale 18,5 – 24,9
Mbipesh 25 – 29,9
Obezitet i shkallës së parë 30 – 34,9
Obezitet i shkallës së dytë 35 – 39,9
Obezitet i shkallës së tretë >40
≤
9
4
c
m
metri nuk duhet të shtrëngohet,duhet të
pozicionohet në pikën e ndërmjetme midis brinjës
së fundit dhe kreshtës iliake dhe të mbahet paralel
me dyshemenë.
Ushqyesve
Secili prej nesh ka një konsumë kalorish qe ndryshon në varësi
të punës së bërë, aktivitetit fizik, peshës trupore, moshës, seksit
etj. Trupi ynë mund të krahasohët me një makinë që ka nevojë
për karburant për të lëvizur.
Ushqimet përfaqësojnë
karburantin tonë dhe përbëhen
nga lëndë ushqyese, substanca
thelbësore për trupin: proteinat, yndyrnat, karbohidratet,
kripërat minerale, vitaminat dhe ujë.
Gli alimenti rappresentano il nostro carburante e sono formati
dai nutrienti, sostanze indispensabili all’organismo: proteine,
grassi, carboidrati, sali minerali, vitamine e acqua.
Nga këta vetem tre të parat furnizojnë me energji (karburant):
• 1 gram proteinë apo protidon 4 kcal
• 1 gram yndyrna apo lipidet 9 Kcal
• 1 gram karbohidrate apo glukozë 4 Kcal
Alkoli, edhe pse nuk eshtë një ushqyes, furnizon 7 Kcal për
gram.
Proteinat, yndyrnat, karbohidratet
Proteinat kanë një funksion ndërtimi dhe riparimi (ato janë
blloqet ndërtuese të trupit) ndërsa yndyrnat dhe karbohidratet
kanë një funksion energjie.
Të gjitha yndyrnat janë të njëjta për sa i përket furnizimit me
energji, por për nga cilësia mund të jenë shumë të ndryshme .
Shumica e kalorive që na duhen për të jetuar duhet të vijnë
nga karbohidratet, kryesisht të përfshira në ushqime me
origjinë bimore.
Kripërat minerale dhe vitaminat
Janë substanca të nevojshme per trupin, dhe lejojnë kryerjen e
proceseve jetësore. Ato gjenden si në ushqimet bimore ashtu
edhe në ato shtazore.
Uji
Uji eshtë përbërësi kryesor I organizmit njerëzor, edhe se nuk
siguron kalori. Ai luan një rol thelbësor në tretjen, thithjen,
trasportin dhe përdorimin e lëndëve ushqyese, si dhe në
eliminimin e mbeturinave.
Eshtë e rëndësishme për funksionimin e mire të zorrëve.
Pjata e ushqimit të shëndetshëm, piramida ushqimore e
Amerikës Latine, e Azisë dhe Afrikës
Pjata dhe piramida e ushqimit paraqesin grafikisht
rekomandimet për një djetë të shëndetshme.
Bazuar lirisht në FSA (2001) The balance of Good Health. London: Food Standards Agency
Foto: oldwayspt.org
Foto: oldwayspt.org
Foto: oldwayspt.org
Cila janë efektet e dobishme të një diete të shëndetshme?
Ndihmon të përmirësimin e kontrollit të:
▪ pesha e trupit dhe perimetri i belit;
▪ vlerat e presionit arterial;
▪ struktura e lipideve (kolesterol HDL e LDL, trigliceridet);
▪ glicemi dhe emoglobina e glikizuar në diabet.
Zgjedhjet e duhura të ushqimit ndihmojnë në rritjen e ndjenjës
së mirëqënies.
Disa këshilla të dobishme
▪ Ruani dhe/ose arrini një peshë të. duhur trupore.
▪ Mos i kaloni vaktet.
▪ Përfshini karbohidratet në formën e drithërave dhe
derivative në çdo vakt, duke favorizuar produkte
integrale.
▪ Konsumoni 4 ose 5 porcione në ditë me fruta dhe perime,
mundësisht të freskëta dhe të stinës.
▪ Mund të hani peshk (i freskët ose të ngrirë) të pakten 2 ose
3 herë në javë.
▪ Ushqimet të ndryshme duke shmangur monotoninë dhë
përsëritshmërinë.
▪ Ullni konsumin e ushqimeve të konservuar, të gatuara
paraprakisht, të ruajtura sa më shumë që të jetë e mundur.
▪ Ullni konsumin e kripës së shtuar.
▪ Preferoni vaj ulliri ekstra të virgjër si për gatim asthu edhe
për sallata.
▪ Zgjidhni metodat e gatimit që nuk perfshijne ngrohjen e
tepërt të yndyrnave.
▪ Lexoni etiketat ushqimore.
Referenca
https://www.euro.who.int/en/health-topics/disease-prevention/nutrition/a-healthy-lifestyle/body-mass-index-bmi
Knuuti J, Wijns W, Saraste A, et al. 2019 ESC Guidelines for the diagnosis and
management of chronic coronary syndromes. Eur Heart J. 2020;41(3):407–477.
https://www.torbayandsouthdevon.nhs.uk/uploads/eat-well-plate-booklet.pdf
Shënimet dhe keshillat që ne propozojme synojne të
jenë një udhëzues për disa aspekte të punës që duhet
të bëhen së bashku; ata në asnjë menyrë nuk mund të
zëvendësojnë konsultat individuale me dietiste.
Hartimi i broshurës bëhet nga dietologët:
Letizia da Vico, Susanna Agostini, Barbara Biffi,
Silvia Brazzo, Valentina Pierattini
Përkthimi është redaktuar: Lorena Dano
“Rekomandimet
për modifikimin e
stilit të jetesës:
zakonet e të
ngrënit” u
dedikohen
pacientëve, familjës
dhe miqve sepse
një dietë e
ekuilibruar me
kontributin e atyre
që janë panë nesh
përmirëson cilësinë
e jetës.