SETA 2012 Yıllığı

SETA YILLII2012

| 1

SETA YILLII 2012

2 |

COPYRIGHT 2013 SETA

Nenehatun Caddesi No.66GOP ankaya 06700 Ankara

Pbx: (0 312) 551 21 00Faks: (0 312) 551 21 90

[email protected]

Yayna Hazrlayanlar: mare Yazar

M. Fuat ErSadk anl

Bask: Pelin Ofset, Ankara

| 3

OCAK 2012

Birinci Ylnda Msr DevrimiMsrda Siyasi Aktrler, Partiler, Dini Hareketler ve Medya | 22KIM KIMDIR | RAMAZAN YILDIRIM, TARIK ABDULCELIL

Msr Seimleri (Gibi!) | 25YORUM | TAHA ZHAN

The Anatomy of Egyptian Revolution: From 25th of January to the New Constitution | 28POLICY REPORT | SELIN M. BLME, MJGE KKKELE, UFUK ULUTA, TAHA ZHAN, NUH YILMAZ, YILMAZ ENSAROLU

Arap ve Trk Perspektifinden Devrim Sonras Ortadou | 31INSIGHT TURKEY 2. YILLIK KONFERANSI | 30 OCAK 2012, KAHIRE

Yeni Anayasa SreciYeni Anayasa ve Sivil Toplum | 40YORUM | YILMAZ ENSAROLU

Trkiye Cumhuriyeti Anayasalar ve Anayasa nerileri | 43ARATIRMA & KITAP | FAZIL HSN ERDEM, YUNUS HEPER

Trkiyenin Anayasa Birikiminden Yeni Anayasaya Doru | 44PANEL | CEMIL IEK, FAZIL HSN ERDEM, YILMAZ ENSAROLU, HSEYIN ELIK, SEZGIN TANRIKULU, SLEYMAN N. KORKMAZ, MERAL DANI BETA | 18 OCAK 2012

Eitimde 4+4+4 TartmalarKesintili ve Sorunsuz Eitim | 47YORUM | BEKIR S. GR

Arap Bahar Etkileri Ortadouda Sancl Deiim ve Trkiye | 50YORUM | UFUK ULUTA

Fears of the Middle East | 53YORUM | TAHA ZHAN

Arab Spring, Tunisia and Turkey | 55POLICY DEBATE | RAFIK ABDESSALEM, AHMET DAVUTOLU, TAHA ZHAN | 11 OCAK 2012

Amerika Blgedeki Fay Hatlarn Tetikleyip Gitti | 57RPORTAJ: FADIME ZKAN | TAHA ZHAN

Ekonomide 2012 BeklentileriEkonomide 2012 Perspektifi | 70YORUM | ERDAL TANAS KARAGL

Hrant Dink Cinayeti Davas KararDevletin Operasyon Gelenei ve Dink Karar | 72YORUM | HATEM ETE

ABDde Bakanlk Seimi almalarCumhuriyeti Adaylarn D Politikas | 75YORUM | KILI BURA KANAT

Insight Turkeynin Ocak-Mart Says YayndaTowards A Post-Kemalist Turkey? | 78INSIGHT TURKEY | EDITR: IHSAN DAI

SETA YILLII 2012

| 7

Irakta Derinleen Etnik ve Mezhepsel AyrmaIrak Demokrasisinin Maliki ile Imtihan | 256YORUM | FURKAN TORLAK

Afrikada Kzan ABD-in RekabetiSperg Aday inin Arap Bahar Korkusu | 259YORUM | KILI BURA KANAT

Byk Glerin Mcadele Alan: Afrika | 262YORUM | KILI BURA KANAT

12 Eyll Darbecilerine Yarg Yolu Ald12 Eyll Yarglamak | 265YORUM | YILMAZ ENSAROLU

Anayasa Sempozyumu | 268SEMPOZYUM | SAMIM AKGNL, SAVA BOZBEL, VAHAP COKUN, SEZGIN SEYMEN EBI, IHSAN DAI, YILMAZ ENSAROLU, HATEM ETE, MUSTAFA ERDOAN, CIHAT GKTEPE, LEVENT KKER, TALIP KKCAN, ERGUN ZBUDUN, BEKIR BERAT ZIPEK, TARIK OUZLU, BEKIR PARLAK, FETTAH TAMINCE, MEHMET TURHAN, SERAP YAZICI | 14 NISAN 2012

ABD Seimlerinde ran TartmalarIran ve ABD Seimleri | 271YORUM | KILI BURA KANAT

Insight Turkeynin Nisan - Haziran Says YayndaFrom Arab Spring to Syrian Quagmire | 274INSIGHT TURKEY | EDITR: IHSAN DAI

MAYIS 2012

Yeni Anayasada Vatandalk Tanm TartmalarYeni Anayasaya Doru: Osmanl-Trkiye Anayasalarnda ve Yeni Anayasada Vatandalk | 280ANALIZ | FAZIL HSN ERDEM

Yeni Anayasaya Doru: Vatandalk | 283PANEL | FAZIL HSN ERDEM, AYE KADIOLU, LEVENT KORKUT, YILMAZ ENSAROLU | 16 MAYIS 2012

Yeni Anayasa Srecinin Gelecei | 285YORUM | YILMAZ ENSAROLU

rann Tartmal Suriye PolitikasPonzi Jeopolitik: Rusya, Iran ve Suriye | 287YORUM | TAHA ZHAN

Arap Bahar Srecinde Irann Suriye Politikas | 291ANALIZ | BAYRAM SINKAYA

If Iran had not Supported the Syrian Baath Regime | 294YORUM | TAHA ZHAN

Trkiye-AB likilerinde Tkanan Mzakere Sreci European Perceptions of Turkish Foreign Policy | 296POLICY REPORT | TALIP KKCAN, MJGE KKKELE

Avrupann Trk D Politikas Algs | 302PANEL | TAHA ZHAN, MJGE KKKELE, TALIP KKCAN, EGEMEN BAI | 10 MAYIS 2012

Trk D Politikasna Avrupadan Bakmak | 304YORUM | MJGE KKKELE

Standard & Poorstan Tepki eken Aklama Kredi Derecelendirme Kurulularnn Amac Nedir? | 306YORUM | ERDAL TANAS KARAGL

10 |

Ekonomik Bymede Yumuak Ini | 411YORUM | ERDAL TANAS KARAGL

Libyada Ulusal Kongre Seimleri YapldLibya Seimleri: Kaos ve Istikrar Arasnda | 413YORUM | SALIHA ZIYA

Libyann Zor Imtihan: Seimler Istikrar Temin Edebilecek mi? | 418YORUM | LEVENT BATRK

zel Yetkili Mahkemelerin ArdndanYlmaz Ensarolu: Yargy Bir Gvenlik Arac Olarak Kurgulamaktan Vazgemeliyiz | 424SYLEI: SADIK ANLI | YILMAZ ENSAROLU

Mursiden 5 Meseleye zm VaadiMursinin 5 Vaadi Iin Geri Saym Balad | 429YORUM | ABDULLAH AYDOAN KALABALIK

niversiteye Girite Baar Puan DzenlemesiEitimde Eitsizliin Algoritmas: AOBP | 432ANALIZ | BEKIR S. GR, TRKER KURT

CHPde Parti i Muhalefetin Yenilgisi CHP Kurultay ve Gei Dneminin Sonu | 435YORUM | DOAN EKINAT

Krt Yksek Konseyi KurulduSelin Blme: Barzani ve PKK Gerilimi Devam Edecek | 438RPORTAJ: MURAT AKSOY | SELIN M. BLME

Suriye Krtleri PKKya Esir Olur mu? | 443YORUM | TAHA ZHAN

ABDnin ve D Politikada Hareketli GnleriAsyada Yeni Sper G Mcadelesine Doru | 446YORUM | KILI BURA KANAT

ABDde Bakan Adaylarnn D Politika AjandalarABD Seimlerinde D Politika | 449YORUM | EROL ASLAN CEBECI

Insight Turkeynin Temmuz - Eyll Says YayndaToward An Independent Kurdistan? | 452INSIGHT TURKEY | EDITR: IHSAN DAI

AUSTOS 2012

Msrn Dev Projesi Nihayete Erecek mi?Trkiye ve Msrn Dousundaki Ortak Payda | 458YORUM | ABDULLAH AYDOAN KALABALIK

Egypt, Civilian Coup and Liberal Tragedy! | 461YORUM | TAHA ZHAN

Msr-ran likilerinin KrmzizgileriSuud-Iran Hattnda Ihvan Iktidar | 463YORUM | ABDULLAH AYDOAN KALABALIK

| 15

Erdoann Msr Ziyareti ve Trkiye-Msr likileriMsr-Trkiye Ekseni | 704YORUM | TAHA ZHAN

Morsi and Mubarakism | 706YORUM | TAHA ZHAN

Fitchten Trkiyeye Kredi Notu ArtrmKredi Notu Artrm ve Sonras | 708YORUM | ERDAL TANAS KARAGL

inde Komnist Partinin Kongresi Toplandin Kara Kutu | 710YORUM | KILI BURA KANAT

Trkiyede nsan Haklar McadelesiTrkiyede Insan Haklar Algs Maduriyetten Geliyor | 714RPORTAJ: H. HSEYIN KEMAL | YAVUZ GTRK

Suriyede Katliamlar SryorDoha Sonras Suriye Muhalefeti ve Trkiye | 720YORUM | UFUK ULUTA

Iran ve Arap Bahar | 722PANEL | PETER JONES, BAYRAM SINKAYA, TALIP KKCAN | 07 KASIM 2012

Trkiyede slamclk TartmalarTrkiyede Islamcln Gelecei | 724PANEL | IHSAN DAI, MMTAZER TRKNE, ERGN YILDIRIM, YASIN AKTAY | 20 KASIM 2012

ARALIK 2012

Lisansst Burslara likin Sorunlar2023 Iin Akademisyen Yetitirme abalar: MEB ve YK Yurtd Lisansst Burslar | 730ANALIZ | SEDAT GM, VEYSEL GKBEL

TIMSS Trkiye Matematik Deerlendirmesi SonularV. Uluslararas Matematik ve Fen Eilimleri Aratrmas (TIMSS) Trkiye Deerlendirmesi: Matematik | 733ANALIZ | CENGIZ ZOPLUOLU

ODT Olaylarnn Balatt Tartmalarniversiteler ve Demokrasi Kltr | 736YORUM | TALIP KKCAN

niversite Kamp m, Kamps m? | 738YORUM | BEKIR S. GR

YK Tarafndan Hazrlanan Yksekretim Kanunu Tasla zerine | 741YORUM | SETA

Suriye Muhalefetine Uluslararas Destek Suriye Krizi Nereye Gidiyor? | 744YORUM | TAHA ZHAN

2012nin III. eyreinde Ekonomik GstergelerByme Devam Ediyor Cari Ak Hzla Azalyor | 747YORUM | ERDAL TANAS KARAGL

| 17

21. yzyln ilk eyreinde bulunduumuz u gnlerde, Trkiye ve dnyada yaanan siyasi, ekonomik ve toplumsal gelimeler nmzdeki on yllarn kaderini de etkileyecek dnm-leri beraberinde getiriyor.

2012 yl da, bu anlamda olduka hareketli geti. Trkiyede zellikle son on ylda hz kazanan demokratikleme abalar, yeni Anayasa yapm sreci, Krt meselesinin zm iin atlan admlar, darbeler ve askeri vesayet ile hesaplama, MT Krizi, zel Yetkili Mahkemelerin kal-drlmas, ilk ve orta retimde 4+4+4 modeline geilmesi ve ekonomide yaanan gelimeler ieride ne kan balklar olurken, d politikada ise Avrupa Birlii mzakere sreci, Suri-yedeki Baas rejimiyle yaanan gerilim, blge lkeleriyle ilikiler, blgesel ve kresel aktrlk iin atlan admlar dikkat ekiciydi.

Dnya siyasetinde ise Asya-Pasifik blgesine kayan ABD-in mcadelesi, ABD Bakanlk Se-imleri, ABde yaanan i siyasi ekimeler ile Euro Blgesinde sren ekonomik kriz ve Suriye bata olmak zere Ortadou ve Kuzey Afrika corafyasnda Arap Baharnn meydana getir-dii deiim dalgas karsnda yerel, blgesel ve kresel g odaklarnn belirleyici olabilmek adna yaptklar politik hamleler yine 2012nin ne kan balklar arasndayd.

Bu anlamda, 2012 yl gerek Trkiye, gerekse dnya siyasetinin ajandasnn hayli kabark olduu bir yld. Bu youn ajanday tutabilmek adna SETA, yl boyunca yaymlad analiz, rapor, kitap formatnda birok basl metnin yan sra gazete ve dergi yazlar, televizyon programlar, saha aratrmalar, altaylar ve yurtii ve dnda dzenledii panel, kon-ferans ve sempozyumlar vastasyla gelimeleri anlama, yorumlama ve kayt altna alma abasnda oldu.

Bylece ortaya, gelecein sosyal bilimcilerinin projektrlerini en youn odaklayacaklar d-nemlerden biri olacan sylemenin abart olmayaca 2012nin nemli satrbalarndan oluan SETA 2012 Yll kt. nemli bir yln notlarn tarihe dmemize vesile olan bu almann, ilgililere faydal olmas temennisiyle

Yeni Trkiyeye Adm Adm

01ocak

20 | OCAK 2012

OCAK 2012

01 Babakan Recep Tayyip Erdoan, Istanbulun skdar ilesindeki ikametinde Gazzedeki Filistin hkmetinin Babakan Ismail Haniyeyi kabul etti.CHP Genel Bakan Kemal Kldarolu, rnakn Uludere ilesi snr kesiminde yaplan bombardman sonucu yaamn yitiren 34 sivil yurttan ailelerini ziyaret ederek basal diledi.

02 Trkiye Ihracatlar Meclisi (TIM), 2011 yl ihracat rakamlarn aklad. Buna gre, Trkiyenin 2011 yl ihracat, bir nceki yla kyasla yzde 18,17 artla 134 milyar 571 milyon 338 bin dolar olarak gerekleti.

03 Yunanistan, ikinci kurtarma paketi zerinde bir anlamaya varlamamas halinde Euroyu terk etmek zorunda kalacaklar uyarsnda bulundu.

04 Cumhurbakan Abdullah Gl, Babakan Recep Tayyip Erdoan ve Genelkurmay Bakan Orgeneral Necdet zel ile ayr ayr grt. Cumhurbakannn MIT Mstear Hakan Fidan da Kke ararak bilgi ald, grmelerin ana gndeminin, Uluderede 34 sivilin ld olayn oluturduu bildirildi.12 Eyll darbe soruturmasnda kapsamnda arlatrlm mebbet hapis cezas istemiyle hakknda dava alan 7. Cumhurbakan Kenan Evren, Verilmeyecek hesabm yok. dedi.

05 Eski Genelkurmay Bakan Ilker Babu, Istanbul Nbeti 12. Ar Ceza Mahkemesince, rgt yneticilii ve hkmeti ortadan kaldrmaya teebbs sulamasyla tutuklanarak cezaevine gnderildi.

06 MHP Genel Bakan Devlet Baheli yapt yazl aklamada, Eski Genelkurmay Bakan emekli Orgeneral Ilker Babuun tutuk-lanmasn vahim olarak nitelendirerek, Artk iyice irazesinden kan darbe soruturma ve iddialarnn nerede duraca ve kimleri kapsamna alaca belirsiz ve aibeli bir duruma gelmitir. iddiasnda bulundu.

07 ABD Temsilciler Meclisi (TM) ounluk Lideri Eric Cantor, beraberinde Dileri Komitesi Bakan Ileana Ros-Lehtinen ve TM yelerin-den oluan bir heyetle Trkiyeyi ziyaret etti.

08 Dileri Bakan Ahmet Davutolu, MSIAD tarafndan dzenlenen Uluslararas Gelimeler Inda Trkiye konulu toplantda yapt konumada, Ortadouda yeni bir Souk Sava ortaya karlmasna izin vermeyeceklerini belirterek, Snni-ii, Arap-Iran, statko yanllar, statko kartlar gibi kutuplamalarla blgemizde yeniden byk gerginlikler yaanmasn istemiyoruz. dedi. Ayrca Bakan Davutolu, Japon gazetesi Nikkeiye verdii mlakatta, Tahran ziyareti srasnda Iran ile nkleer mzakerelerin yeniden balamas konusunda mutabakat salandn aklad.Irakta, Badattaki merkezi hkmet, hakknda tutuklama karar kartlan Snni Cumhurbakan Yardmcs Tark el Haiminin, snd Kuzey Iraktaki Blgesel Krt Ynetimi tarafndan teslim edilmesini istedi.

09 ABD Dileri Bakan Yardmcs William Burns Trkiyeyi ziyaret etti ve ziyaret kapsamnda Dileri Bakan Ahmet Davutolu tarafn-dan kabul edildi. Avrupa Insan Haklar Mahkemesi (AIHM), Yukar Karaba sorunu ile ilgili Ermenistan ve Azerbaycan vatandalar tarafndan yaplan iki bavurunun dava olarak grlmesini kabul etti.Genelkurmay Bakan Orgeneral Necdet zel, NATOnun yeni Askeri Komite Bakan Orgeneral Knud Bartelsi kabul etti. Grmede, Malatyada kurulacak NATOya ait fze kalkan deerlendirildi.

10 12 Eyll Iddianamesi kabul edildi.Erdoan, Irak Babakan Nuri El Malikiyi telefonla arayarak, Snni Cumhurbakan Yardmcs Tark el-Haimi hakknda terre destek iddiasyla tutuklatma karar kartan Irak Babakan Nuri el-Malikiye etnik ve mezhepsel atma uyarsnda bulundu.Irann dini lideri Ali Hamaneyin temsilcisi Hasan Ruhani, Trkiyenin Tahran Bykelisi mit Yardm ile yapt grmede, Malatyada kurulmas planlanan NATO fze radar sisteminin hedefinin Iran olduunu savunarak, Trkiyeden projenin kaldrlmasn istedi.Danimarkada Roj TV aleyhine alan kapatma davas 29 duruma sonunda karara baland. Mahkeme ROJ TV ve yaync irketlerine, terr rgtnn propagandasn yapmak suundan toplam 5 milyon 200 bin Kron (700 bin euro) para cezas verilmesine hkmetti.Tunus Dileri Bakan Rafik Abdessalem, Dileri Bakan Ahmet Davutolunun daveti zerine 10-11 Ocak tarihlerinde Cumhurba-kan Abdullah Gl ve Babakan Recep Tayyip Erdoan Trkiyede ziyaret etti.

11 Bulgaristanda 1984-1989 yllar arasnda Trklere ynelik uygulanan asimilasyon politikas Bulgaristan hkmeti tarafndan ilk defa kabul edilerek knand.Trkiyenin Paris Bykelisi Tahsin Burcuolu, Senatodaki Sosyalist Grupta yapt konumada, Mecliste kabul edilen 1915 olay-laryla ilgili Ermeni iddialarnn reddini su sayan yasa teklifinin, Senatoda da kabul edilerek onaylanmasnn ikili ilikilere ynelik sonularnn ok ar olaca uyarsnda bulundu.Irann bakenti Tahranda dzenlenen bombal suikastta, nkleer fiziki Mustafa Ahmedi Roan ldrld. Patlamada iki kii de yaraland.

| 21

OCAK 2012

12 Milli Eitim Bakanl Orta retim Genel Mdrl, 81 ilin milli eitim mdrlklerine gnderdii yaz ile 19 Mays Atatrk Anma, Genlik ve Spor Bayram trenlerinde farkl etkinliklere yer verilmemesi, kutlamalarn sadece okullarda yaplmas talebinde bulundu.Babakan Erdoan, Irak Meclis Bakan Usame Nuceyfi ile bir araya geldi.

13 17 ilde 123 adreste PKKnn ehir yaplanmas KCKya ynelik operasyonlar gerekleti.Dileri Bakan Ahmet Davutolu, Konyada Iran Meclis Bakan Ali Laricani ile temaslarda bulundu.Babakan Yardmcs Beir Atalay, Cumhurbakan Abdullah Gl temsilen Yasemin Devriminin birinci yl kutlamalarna katlmak zere 13-15 Ocak tarihlerinde Tunusu ziyaret etti ve ziyareti srasnda siyasi liderler ile de grt.

15 Suriye Devlet Bakan Bear Esed genel af ilan etti.

16 Kazakistanda pazar gn yaplan milletvekili seimlerinde, bakanln Cumhurbakan Nursultan Nazarbayevin yapt iktidardaki Nur Otan Partisi, oylarn yzde 80ini ald.

17 HAS Parti, 28 ubat sreciyle ilgili su duyurusunda bulundu.Israil Dileri Bakan Yardmcs Danny Ayalon, Londrada bir konferansta Anadolu Ajansna yapt aklamada, Trkiyenin, blgede vazgeilmez bir lke olduunu belirterek, Bu zel stats dorultusunda hareket etmesini bekliyoruz. Israil, Trkiye ile ilikilerin yeniden normallemesini ok istiyor. Ayrca, Mavi Marmara olaynn sonulanmasn ve kapatlmasn arzu ediyoruz. dedi.

18 Adalet Bakan Sadullah Ergin, Yeni Yarg Reformunu aklad.Badatta Trk Bykeliliine roketli saldr dzenlendi.Trkiyeye resmi ziyarette bulunan Iran Dileri Bakan Ali Ekber Salihi, Istanbul Atatrk Havalimannda yapt aklamada, Irann nkleer programyla ilgili Batl lkelerle yaplacak mzakerelerin byk olaslkla Istanbulda yaplacan belirtti.

19 Cumhurbakan Abdullah Gln grev sresinin 7 yl olduuna ilikin yasa tasars, TBMM Genel Kurulunda kabul edildi.ABD Savunma Bakan Leon Panetta, Irann Hrmz Boazn kapatma ve ABD gemisi Hrmze gelirse vururuz tehdidine ynelik zel bir dzenlemeye gitmediklerini belirterek, byle bir giriime kar koymaya zaten hazrlkl olduklarn bildirdi.

20 Babakan Yardmcs Babacan, G-20 lkelerinin Trkiye ve Avusturalyay Uluslararas finansal mimari yapy kurmakla grevlendir-diini ve bu grevin verilmesinde Trkiyenin ekonomik baarsnn etkili olduunu belirtti.Afganistanda grev yapan drt Fransz askerinin ldrlmesinden sonra bir aklama yapan Fransa Cumhurbakan Nicolas Sarkozy, Fransz ordusunun, Afganistandaki muharebe ve eitim amal tm askeri operasyonlarn bugnden itibaren askya alma emri verdi.

21 Avrupann drt bir yanndan Parise giden 40 bin kadar Trk, szde Ermeni soykrmn inkra hapis ve para cezas getiren teklifi protesto etmek iin 4800 metre yrd.

22 Arap Birlii, Suriyedeki gzlemcilerin hazrlad raporu grerek, incelemelerin bir ay daha devam edeceini duyurdu. Suudi Arabistan ise srenin uzatlmasna kar karak gzlemcilerini Suriyeden ekeceini aklad.Dileri Bakan Ahmet Davutolu, Suriyedeki durumla ilgili olarak, Arap Birlii ve blgesel inisiyatifler buna bir zm retemezse ve hl Suriyede her gn yzlerce insann lm haberlerini alrsak ve snrmza dnk olarak da son 6-7 aydr saylar artan snma talepleri olursa, tabii konu uluslararas nitelik kazanr. dedi.

23 1915 olaylaryla ilgili Ermeni iddialarnn inkrn su sayan yasa tasars, Fransa Milli Meclisinin ardndan Senatoda 86ya kar 127 oyla kabul edildi.

24 Merkez Bankas tarafndan yaplan aklamada, 25 Ocaktan itibaren dzenli dviz satm ihalelerine son verilmesine, ancak gerek grlen gnlerde gn ii dviz satm ihaleleri almasna karar verildi.2011-2012 eitim retim ylnn ikinci dneminde baz pilot illerde uygulamaya balanacak FATIH Projesinin tantm, Milli Eitim Bakan mer Diner ile Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakan Binali Yldrmn katld basn toplantsyla gerekletirildi.

25 Iraktaki en byk ii grubun lideri Irak Yksek Islam Konseyi BakanEl Hekim, Trkiyeye ziyaret gerekletirdi. El Hekim, Cumhurba-kan Abdullah Gln yan sra Babakan Recep Tayyip Erdoan, Dileri Bakan Ahmet Davutolu ve CHP lideri Kemal Kldarolu ile grt.

26 Trkiye KIK Yksek Dzeyli Stratejik Diyalog 4. Dileri Bakanlar Toplants 26-28 Ocak tarihlerinde Istanbulda gerekletirildi.

29 Cumhurbakan Abdullah Gl, 29 Ocak-1 ubat tarihlerinde Birleik Arap Emirliklerine bir ziyaret gerekletirdi ve Trkiye-BAE I Forumuna katld.

OCAK 2012

22 | OCAK 2012

2010 ylnn son aylarnda Arap dnyasn-da gecikmi bir fke patlamasnn sonucu balayan deiim hareketi kadim dinlerin, kltrlerin ve medeniyetlerin beii olan bu corafyay yeniden gndemin st sralarna tamtr. Etki ve nfuz bakmndan Arap dnyasnn kysndaki bir lke olan Tunus, beklenmedik ekilde fke birikiminin nn-deki korku ve endie duvarlarn paralaya-rak dalga dalga byyen halk hareketleri-nin ilham kayna ve dinamosu olmutur. Muhammed Buazizinin kendisini yakmas zerine Tunusta balayan olaylarn ardndan Zeynelabidin Bin Alinin sessiz sedasz lke-sini terk etmesi Arap Bahar olarak isimlen-dirilen sreci balatmtr.

25 Ocak 2011 tarihinde Msra srayan is-yan dalgas, 18 gn boyunca Tahrirde ger-

ekletirilen protestolar sonucunda 1952 ylndan beri lkeyi yneten asker kkenli 4. Cumhurbakan Hsn Mbareki devirmi ve Mbarek grevini Yksek Askeri Konseye devretmek zorunda kalmtr. Askeri Kon-sey bakan Mareal Muhammed Hseyin Tantav, Cumhurbakanlnn yetkilerini devraldktan sonra Tahrir Meydanna scak mesajlar vererek halkn sempatisini kazan-may baarmtr. Ksa bir sre ierisinde re-feranduma giden halk %77lik bir ounluk-la anayasa deiiklik paketini onaylayarak, siyasi partiler nndeki engelleri kaldrm-tr. Ancak bir sre sonra lke iinde yeniden sorunlar ba gstermeye balamtr. Askeri Konseyin Hsn Mbarek ve rejiminin ak-trlerini yarglamada isteksiz ve yava dav-ranmas, cumhurbakanl seimlerinin ne zaman yaplaca konusunda bir tarih be-

Msrda Siyasi Aktrler, Partiler, Dini Hareketler ve MedyaKim Kimdir | RAMAZAN YILDIRIM, TARIK ABDULCELIL | Ocak 2012

25 Ocak 2011de balayan ve sadece 18 gn ierisinde Hsn Mbarek rejiminin devrilmesiyle sonulanan Tahrir eylemlerinin zerinden bir yl geti. Bu sre zarfnda Anayasa Referandumu ve 3. aamas Ocak ay ieresinde sonulanan Parlamento Seim-leri gerekletirildi. Seimlerin iki galibi, oylarn % 47sini alan Mslman Kardeler tarafndan kurulan Hrriyet ve Adalet Partisi ile oylarn %24n alan selefi Nur Partisi oldu. Msrda her ne kadar demokratikleme yolunda nemli admlar atlyor olsa da, siyasi belirsizlikler istikrarn salanmas asndan engel tekil etmeye devam etti.

Birinci Ylnda Msr Devrimi

BIRINCI YILINDA MISIR DEVRIMI | 23

24 | OCAK 2012

lirlemeyerek derin bir sessizlie brnmesi, sam eref babakanlndaki hkmetin gzle grlr bir baar salayamamas ve Askeri Konseyin vesayet rejimini srdrme niyetinde olmas gibi konular halk arasnda rahatszlk yaratrken, Tahrirde yeni protes-tolar zinciri balamtr.

Sa, sol, liberal ve slamc tm evrelerin hzl bir ekilde partileerek seimlere hazrland-, seimler iin ittifaklar kurduu, seim tak-viminin kesinlemesinden sonra da adaylk bavurularnda bulunduu ve tm bu siyasi evrelerin sahaya inerek seim propaganda-larna balad bir dnemde, Geici Hk-metin Babakan Yardmcs Ali Silmi ncl-nde hazrlanan Anayasal lkeler Bildirgesi askerin, idareyi sivil bir iktidara devretme ni-yetinde olmad ve Msr halkn oyalad konusundaki kanaatleri glendirmitir. As-keri Konseye birok imtiyaz tanyarak ona lkedeki tek mutlak belirleyici bir konum veren bu belge, yeni yaplacak bir anayasann

zerinde kabul edilerek deitirilmesi dahi teklif edilemeyen balayc baz hkmler de iermektedir. Toplumsal destekten yoksun olan baz siyasi partiler ile evreler bu belgeye imza atarak muhtemel bir slamc iktidarn nne gemeyi hedeflemitir.

Tm bu olumsuz gelimelere ramen 28 Ka-sm 2011 tarihinde Msrda aamal seim sreci balamtr. Msr seim sistemine gre Msr seim blgesine ayrlm durum-dadr. Her seim blgesinde iki hafta arayla parlamento, ardndan yine iki hafta arayla senato seimleri yaplacaktr. Seimlerin ilk etabnda halkn %60 sandk bana gitmitir. Bu seim srecinin 2012 ylnn Mart aynda tamamlanmas hedeflenmektedir.

Msrda meydana gelen bu hzl deiim Trkiyedeki kamuoyu tarafndan da yakn-dan takip edilmektedir. Bu durum, yeni d-nemdeki Msrn daha yakndan tannmas istei doururken yaplacak olan yorum ve deerlendirmelerin salkl olabilmesi iin doru bilgiye duyulan ihtiya da artmtr. Sz konusu ihtiyac karlamak zere hazr-lanan, Msrda Siyasi Aktrler, Partiler, Dini Hareketler ve Medya balkl bu almada, Msrdaki siyasi partiler, siyasal aktrler, dini kurumlar, dini cemaatler, medya organ-lar hakknda bilgilere yer verilmitir. Kendi alannda bir ilk olan bu alma, bata Msr olmak zere Arap dnyas zerine yaplacak aratrma ve yorumlarda ihtiya duyulan te-mel bilginin salanmasnda bir rehber niteli-i tamaktadr.

Isyan dalgas, 18 gn boyunca Tahrirde gerekletirilen protestolar sonucunda 1952 ylndan beri lkeyi yneten asker kkenli 4. Cumhurbakan Hsn Mbareki devirmitir.


Yaklak on gn sonra, Tahrirde balayan Msr devriminin birinci yldnmne gire-ceiz. Mbareksiz bir yln ardndan Msrda deienler ve deimesi mit edilenler ze-rine kafa yormak gerekiyor. Lakin Msr buna pek frsat da bulamad. Devrim sonras aknln gemesinin hemen ardndan re-ferandum, son iki aydr seimler, ardndan yerel seimler ve ondan sonra da cumhur-bakanl seimleri var. Mbarek sonras Msrda ne oldu? diye sorduunuzda ald-nz cevap hep ayn; intihabat! intihabat! yani seimler.

Seim sistemini anlayan var m? Bu yazya yukardaki balktan farkl pek ok balk konulabilirdi. Ancak hibiri Msrn mevcut durumunu bu mecazdan daha iyi zetleyemezdi. Evet, Msr seim-leri gibi! Mbarek dneminde, Msr seim-lerini, sadece fkralara mevzu olmasndan ve neredeyse sandklar patlatrcasna hep Mbarekin kazanmasndan dolay detaylca incelemek hi aklmza gelmemiti. Anla-lan bugnlerde kran krana iktidar olmak iin uraan Msrl siyasi aktrlerin de pek aklna gelmemi. Srekli ayn ismin kazan-masna gre ayarlanm olan btn sistem,

kazanann kim ya da kimler olacann bel-li olmad bir senaryo karsnda trajik bir tablo ortaya karm durumda.

Bu nedenle Msrda ne olduu, nasl oldu-u ve neler olaca eklindeki sorulara ve-rilen cevaplar, durun anlataym ile balasa da hemen herkes szlerini benden buraya kadarla bitiriyor. Genellikle sraladklar ihtimaller deryasndan bir tahmini semeniz ve fazla uzatmamanz sylyorlar aslnda. Haftalar hatta aylar sren Msr seimleri oy pusulasnda yer alan taraktan avizeye, hor-tumdan muslua binlerce amblemli adayla-rn ortaya kard renkli ama bir o kadar da karmak yap lkenin halini anlamak iin iktifa edeceimiz bir metafor sunuyor bize. Mbarek rejiminin geriye brakt enkazn fotoraf tam da bu.

Ama kimsenin de acelesi yok gibi gzkyor. Seimlere katlan partilerin byk bir ksm-nn an itibariyle enkazn tam anlamyla idra-kinde olduklarn da sylemek mmkn deil. Bununla birlikte hvann bu enkaz kaldrmak iin niyet beyan etmi ve sorumluluun byk lde farknda olan aktrlerin banda geldi-i gereini de teslim etmemiz gerekiyor.

Yorum | TAHA ZHAN | 14 Ocak 2012 | Sabah Perspektif

Msr Seimleri (Gibi!)

26 | OCAK 2012

Seimin iki galibi Msr seimlerinin ak ara iki galibi bulunu-yor: Hrriyet ve Adalet Partisi ile Nur Par-tisi. Her iki partinin toplam oylarnn %70 civarnda olmas, Batl analistlerin Hrriyet ve Adalet Partisi ile Nur Partisini ayn siya-sal torbaya doldurup Msrda siyasi slam seimleri kazand yorumlarna neden olu-yor. Bu yzeysel deerlendirmeler, iki parti arasndaki derin krlmalar grmemekten kaynaklyor. Hrriyet ve Adalet Partisi h-van hareketinin partilemi hali iken, Nur Partisi ise farkl Selefi oluumlarn vcuda getirdikleri bir parti. hvan yzyla yakn bir zamandr var olan ve duruunu byk l-de siyasi bir zemin zerinden tarif eden bir siyasi hareket. Selefiliin mstakil bir hare-kete dnmesi Mbarek iktidarndan biraz daha ksa bir sreye tekabl ederken, seim-lere katlacaklar belli olana kadar siyasi bir yap olmadklar ynnde yaygn bir kanaat bulunmaktayd. hvan, Msr devriminde srkleyici bir rol slenirken, Selefilik devri-min bir paras deildi. hvan byk lde Msr dn etkilemi bir hareket iken, Sele-filik byk lde Msr dndan etkilenmi bir hareket konumunda. hvan Tahrirde M-barek yklsn diye abalarken; Selefi hareket ulul emre itaat aklamalar yapmaktayd.hvann siyasi sahneye dnnn pek ori-jinal bir taraf bulunmuyor. Ancak, Nur Partisinin %20leri geen dzeyde bir oy almas seimlerin tartmasz en ilgin di-namiine iaret ediyor. Bu sadece Msr dardan takip edenler asndan deil, h-van asndan da srpriz ve nemli gelime. hvan, Selefi hareketin nce seimlere katl-mayacan, ardndan da %5ler civarnda bir oy alacan tahmin ederken, karsnda seimlerde ikinci parti olarak Nur Partisini buluverdi. hvan, Demokratik ttifak ats altnda seimlere katldklar farkl partiler-le ne gibi koalisyon ve pazarlklar yapmak zorunda kalacan hesaplarken; dorudan hvan tabanndan da beslenen Nur Partisi

ile kar karya kalm oldu. Dne kadar her trl siyasi oluum, faaliyet ve sreci tekfir eden bir hareketin, kongresini bile yapmad- bir parti ile 5-6 ay iinde Msr bykl-nde bir lkede girdii ilk seimlerde %20ler civarnda oy almas aklanmas kolay bir vaka deildir.

Selefi hareketin varolu hikyesi byk l-de Msr rejiminin olduka baarl olmu bir operasyonu eklinde de okunabilir. zellikle hvana siyasal sistem iinde kesinlikle alan amayan Mbarek ynetimi taktik deitire-rek sendikal rgtlenmeler, odalar, birlikler gibi yar sivil rgtler iinde hareketin de-rinlik kazanmasna engel olmamtr. hvan bu alanlarda olduka youn bir ekilde r-gtlenirken, asl tabann kazand ve koru-duu camileri zaman iinde yava yava terk etti. 1970lerde etkinlemeye balayan Selefi sylem, 1980lerde hvann boaltt alanda sadece sylem dzeyinde deil, bir hareket olarak da rgtlenmeye balad. Ayn d-nem Krfez Selefiliinin hem sylem hem de ekonomi-politik olarak Msra uzanmaya balad dneme denk gelmektedir. Krfe-zin salad imknlar ve Msr rejiminin gz yummasyla beraber, apolitik bir dinamik zerinden kendisini tarif eden ve hvandan da bu ynyle ayrtran Selefi hareket g-lenmeyi baard. Bu g temerkz sadece

Seimlerden Yeni Msrn kmasn beklemek naiflik. Seimler, hangi aktrlerin Yeni Msr kuracan, hangi aktrlerinse bu rol stlenemeyeceini ortaya koyacak.


sylem dzeyinde kalmad ayn zamanda toplumun en alt tabakalarnda sosyal so-rumluluklar alabilen bir harekete dnt. Bugn seimlerde Nur Partisinin, bilinen bir siyasi parti olmamasna ramen, yllarn siyasi partisi gibi rgtl olmasnn temelin-de de yukardaki gemi yatmaktadr.

Seimlerden Yeni Msr kar m? Seimlerden Yeni Msrn kmasn bek-lemek naiflik olur. Lakin seimler, hangi aktrlerin Yeni Msr kuracan, hangi ak-trlerinse bu rol stlenemeyeceini ortaya koyacaktr. Msrn istikrara kavuma sre-cinin ksa olmayaca aikrdr. Bu srecin uzayacana dair her iaret, sorumluluktan kamayacak aktrleri daha da glendirmek-

tedir. Bu noktada Hrriyet ve Adalet partisi-nin ans yksek grnmektedir. Bu sadece hvann yllardr srdrd mcadeleden de kaynaklanmamaktadr. Msr leindeki bir lkede kitlelerin ilk baktklar adres is-tikrar ve sorumluluk alabilecek aktrlerdir. Msr ar ekonomik kriz ve vesayet rejimi altnda demokratiklemeye almak zo-rundadr ve Yksek Askeri Konseyin (YAK) btn azametine ramen Msrn bugn iine dt siyasi ve ekonomik girdap kar-snda ne kadar zayf bir aktr olduunun herkes farkndadr. Btn bu faktrler gz nne alndnda yeni Msr ina etmeye-cek olsa da ilk adm olan seimlerin kazasz belasz atlatlmas bile u an iin nemli bir baarya dnm durumdadr.

28 | OCAK 2012

SUMMARY | Since the first day the govern-ments in the Middle East and North Africa began to tremble, the region has become the focus point for the world, as well as Tur-key. Without a doubt, Egypt has played an important part in this. After having ruled the country with autocracy for thirty years, Hosni Mubarak was forced to leave office on February 11, 2011 after two weeks of in-tense public pressure. It was surprising that Mubarak, whose power and authoritarian rulesupported by the U.S. and the Egyp-tian Armywas thought to be indestructi-ble, was overthrown in only 18 days. In fact, the revolution process in Egypt had begun long before Ben Ali was forced to leave office in Tunisia and protesters gathered in Tahrir square. This process was shaped to a great extent by the opposition, notably the Muslim Brotherhood who started getting organized in the 2000s; the youth movements that used technological savvy to get organized and the Egyptian army who refused to suppress the numerous worker strikes and protests be-tween 2004 and 2008.

The three fundamental factors of the Arab revolution processes, bread, freedom, and dignity, also constituted the funda-

mental demands of the protesters in Egypt. Structural problems that hindered the eco-nomic development of the country and the closed circuit structure of wealth distribu-tion caused by the autocratic regime pre-pared the platform for the people of Egypt to revolt for bread. Therefore, it is not a coincidence that the workers and the youth assumed leading roles in the change process in Egypt. The oppressive order of the state of exception and the anti-democratic Mubarak regime incapable of meeting the publics de-mands and tendencies proved the justness of the protesters cause and their slogans for freedom in Tahrir Square. The Egyptian administrations silence on the invasion of Iraq was the last straw in its blatant disregard of peoples dissatisfaction of the moderate re-lationship it maintained with Israel on Camp David platform. Meanwhile, the youth who have bonded in the increasing numbers of protests and made effective use of the social media constituted the grounds for the grand demonstrations in the recent months.

As the idea of a New Egypt is taking shape, each group has envisions a future for Egypt from their own perspective. In this processes of envisioning, the factors that will be deter-

The Anatomy of Egyptian Revolution: From 25th of January to the New ConstitutionPolicy Report | SELIN M. BLME, MJGE KKKELE, UFUK ULUTA, TAHA ZHAN, NUH YILMAZ, YILMAZ ENSAROLU | Ocak 2012


minative of Egypts future seem to be at the foremost the Army, the Muslim Brotherhood which is the most organized representative of the Islamist faction, Kefaya which brings different sections of the society together, the youth movements such as the April 6th movement, and the representatives of the working class. The reflections of this new landscape will reflect the shifts in the process of constructing the new political makeup of Egypt in relation to the positions political ac-tors will take and the type of relations they will maintain with the Army.

Having failed to anticipate Egypts transfor-mation, the United States now tries to influ-ence the formation of the New Egypt from outside. The U.S. priority is to have a new po-litical regime in Egypt which is as compatible with American interests in the region as pos-sible and which allays Israeli concerns about security as possible. It would be unrealistic to expect the army which maintained close relations with the U.S. for years to suddenly abandon politics completely. One must also note that the Egyptian army is well-liked by the Egyptian people and the army refused to intervene in the protests with violence. The Egyptian army will seek to maintain its ef-fectiveness in the new political regime both because of its respected and powerful posi-tion within the Egyptian system and its sig-nificant role in the economy In this vein, the New Egypt will be shaped to a great extent by a negotiation process between the army and the political actors in opposition. In this negotiation process, the U.S. is expected to exert its influence in order to shape the pro-cess according to its own interests. Therefore, it is likely that Egypts transition to democ-racy will be a long and difficult process.

The temporary constitution in Egypt was approved in the referendum held on March 19, 2011 with 77 percent yes vote. Parliamen-

tary elections and presidential elections are expected to be held in June and September respectively. Although the Muslim Brother-hood will not nominate a candidate to run in the presidential elections, it seems that it has begun to exert its influence in the parliamen-tary elections and will draw significant sup-port. Reports claiming that U.S. policy may establish a moderate relationship with the Muslim Brotherhood reveal the likely Amer-ican approaches to the potential Islamist actors in the post-revolutionary political re-gime. It is evident that the U.S.which has, to date, worked with autocratic leaders in many Middle Eastern countriesmust now negotiate with multi-lateral political struc-tures with multi-actors. Egypt is a typical example of this.

While the initially ambiguous American po-sition has become increasingly clear, the EU did nothing other than stating the necessity to meet protesters demands. It must also be noted that the UK, made tangible efforts to carve a space for itself in the post-Mubarak Egypt. It can also be stated that while the Arab League and Iran are playing a waiting game regarding the change in Egypt, crucial actors such as China and Russia wait cau-

The New Egypt will be shaped to a great extent by a negotiation process between the army and the political actors in opposition. It is likely that Egypts transition to democracy will be a long and difficult process.

30 | OCAK 2012

tiously and anxiously. Because the results of the Arab revolutions are uncertain, China, concerned with the success of its economic investments especially in Africa, supports the status quo. Russia, which has had limited influence in the region under the Camp Da-vid order, similar to China, supports the sta-tus quo both because its wariness of the di-rection the change process in Egypt is taking

and its suspicion that U.S may become the external determinative factor of that change.On the other hand, Turkey, which has been considered a source of inspiration for the demands that triggered the revolutions in the Middle East, believed from the begin-ning that governments must pay attention to the social demands of their people. Turkey has taken a principled stance in this change process in the Middle East by becoming the first to advise Hosni Mubarak to pay atten-tion to the publics demands. Emphasizing that every Arab and African community de-serves a constitutional state which respects human rights on the basis of justice and democracy and that the inevitable change process must be managed peacefully, Turkey reiterates at every turn that it will give any necessary support. That Turkey did not sup-port the 2003 American invasion of Iraq has increased its diplomatic influence. Moreover, Turkeys positive, constructive attitude dur-ing the Arab revolutions and its bold initia-tive signify that it will play an effective role in the new Middle East.

Despite all deficiencies the fact that the Muslim Brotherhood supported constitutional amendments must be interpreted as its effort towards paving the way for democratic means and change.


SETA tarafndan karlan Insight Turkey der-gisinin yllk konferanslarnn ikincisi bu yl 30 Ocak 2012 tarihinde Msrn bakenti Kahirede gerekleti. Arap ve Trk Perspektifinden Ortadouyu Tartmak konulu konferans-ta devrim sonras Ortadou, Trkiye ve Msr anayasalarnn hazrlanma sreci, Trkiye ve Msrda demokratikleme ve Ortadou devrim-lerinin blgesel ve kresel sonular gibi farkl konular Trk ve Msrl akademisyenler ve fikir adamlar tarafndan masaya yatrld.

DAI: MISIR OK KRITIK BIR NOKTADAKonferansn aln yapan Insight Turkey der-gisi editr Prof. Dr. hsan Da, Msrda askerin hem ekonomi hem siyaset zerinde bir etkin rol oynadna dikkat ekerek, Msr ok kritik bir noktada. Ya demokratik ve oulcu bir yapya doru evirilecek ya da devrimin zerine ordu oturacak. Buna Msr halknn msaade edecei-ni dnmyorum. diye konutu.

DEVRIM SONRASI MISIRMsrl nl yazar Fehmi Hveydinin bakanlk yapt ilk oturumda anayasa yapmnn ilkeleri, Msr ve Trkiyenin anayasa gelenekleri ve Msr iin nasl bir anayasa yaplaca konular tartl-d. Fehmi Hveydi konumasnda 20. yzyldaki deil, 21. yzyldaki Trkiyenin tecrbelerinden faydalanmak istediklerini belirtirken ABD ve srailin Msrn tam bir demokrasiye gemesini istemediklerini iddia etti.

Ayn ems niversitesinden Ramadan Batikh, evrensel deerler olan hrriyet, hukuk gibi temel haklarn zaten Msr Anayasasnda yer aldn, asl anlamazlk konularnn askerin rol ve dinin nasl konumlanaca olduunun altn izdi.

kinci oturumda ise, Trkiye demokratikleme srecinde siyasi partilerin rol, Msrda seimler, siyasi partiler ve demokratikleme, Trkiyede as-ker-sivil likilerinin dnm ve devrim sre-cinde Msrda asker ve siyaset konular mzake-re edildi. Kahire niversitesinden Amal Hamada lkeyi idare etmek ve hkmetmek isteyen asker-lerin hl ke balarn tuttuunu vurgulad. Ayn niversiteden Ahmet Abd Rabbo ise ana-yasa srecinin ok uzun olduunu, halkta tam bir siyasi bilincin olumasndan sonra gerek anlamda bir anayasa hazrlanacan ne srd.

nc ve son oturumda ise, devrim sonras Ortadou siyaseti, yeni Ortadouda Trkiyenin rol, devrimler sonras Ortadouda Msrn rol ve deien blgesel dinamikler nda yeni Or-tadou konular ele alnd.

Arap ve Trk Perspektifinden Devrim Sonras Ortadou

Insight Turkey 2. Yllk Konferans | IHSAN DAI, FEHMI HVEYDI, LEVENT KKER, GAMAL GEBRIL, FAZIL HSN ERDEM, RAMADAN BATTIKH, LEILA EL BARADEI, HATEM ETE, AHMED MOHAMED ABD RABOU, TANEL DEMIREL, AMAL HAMADA, YILMAZ ENSAROLU, CENGIZ ANDAR, TALIP KKCAN, NADIA MUSTAFA, ABDUL RAHMAN HOSSAM, ABAN KARDA | 30 Ocak 2012, Kahire

32 | OCAK 2012

ZHAN: ARAP DNYASINDAN ENTELEKTELLERIN DE YER ALACAI ORTAK BIR DERGISETA Bakan Taha zhan programda, Kahirede devrimin 1nci yldnmnde Insight Turkey dergisinin Arapa versiyonu olan Ruiye Turkiy-ye dergisinin al konferansndayz. ncelikle Msr devriminin 1nci yldnmnde burada olmak hakikaten mutluluk verici. Msrn gemi dnemlerinde de Kahireyi ziyaret ederken ya-ananlar hatrlaynca etraftaki atmosfer, sevin ve gelecee dair yaanan tartmalarn hareket-lilii bizi umutlandrd. Insight Turkey dergisi, SETAnn uluslararas yaynlarndan birisi. Geti-imiz sene yllk konferansmz Washingtonda yapmtk. Ama 2008 senesinin sonundan itiba-ren Arapa uluslararas akademik bir dergi kar-may planlyorduk. Nasip, derginin devrimin 1nci yldnmne yetimesiymi. Arapa versiyonu olan dergi, Insight Turkeyin birebir tercmesi olmayacak. Arap dnyasndan entelektellerin, akademisyenlerin yazlarnn yer alaca ortak bir dergiye dnecek. Ama en nemli zellii de uzunca yllar sonra Trkiyeden siyasi ve d politika alanlarnda yayn yapacak Arapa aka-demik bir derginin kyor olmas diye konutu.

Trkiyenin Kahire Bykelisi Hseyin Avni Botsalnn bykelilik ikametgahnda akam verdii resepsiyonla sona eren konferansa Trkiyeden 20den fazla gazeteci ve akademis-yen katld. Konferansa Msr tarafndan ise Hrri-yet ve Adalet partisi milletvekilleri, Nur Partisi y-neticileri, Vefd ve Vasat Partisinin temsilcileri ve devrimci genlerden oluan bir grup itirak etti.

1. OTURUM: TRKIYE VE MISIRDA YENI ANAYASA YAPMAK : ILKELER VE SREBirinci oturumda iki lkenin anayasa tecrbe-si ve anayasal gelenekleri tarihsel arka planlar da gz nne alnarak derinlemesine ele alnd. Oturumun moderatr Gazeteci Fehmi Huvey-di Trkiyenin yaad tecrbenin nemini vur-guladktan sonra Trkiyede iktidarda bulunan partinin laiklik ve slami deerleri badatrma-snn nemini anlatt. Trkiyenin 1970lerdeki resminin deil, 2000li yllardaki resminin Arap dnyas ve Msr tarafndan anlalmas gereini

vurgulayarak Trkiyenin Arap dnyasna vere-bilecekleri olduunu ifade etti. Bu balamda, zellikle Trkiyenin batllamann yan sra de-mokratikletiinin de altn izerek, Trkiyeden askeri ynetim tecrbesi dnda her eyi almaya hazrz diyerek karlkl etkileime olan akl-n dile getirdi. Arap dnyasnda demokrasinin ciddi sorunlar olduunu tekrar eden Hveydi, slami kimliin deimesi sz konusu olduun-da demokrasinin de direnle karlaabilecei grn ileri srd. Hveydi ayrca, srail gibi dier blgesel aktrlerin ve ABD gibi kresel ak-trlerin Msrdaki demokratik srecin baarya erimesini istemediklerini belirtti.

Oturumdaki sunuunda Atlm niversitesinden Levent Kker, Trkiye rneinden yola karak anayasa yapmnda gzetilecek temel ilkeler zerinde durdu. zellikle, anayasann ierii ve hangi aktrlerce ve nasl yaplaca sorular ze-rine odaklanan Kker, gnmzde halkn setii temsilcilerce hazrlanan anayasalarn referandum yolu ile halka onayland bir sistemin cari oldu-unu vurgulad. deal anayasa yapm srecin-de a) toplum kesimlerinin birbirlerini eit olarak grmesi; b) zgrlklerin tam olarak salanmas; c) hibir konunun tartlmas mmkn olmayan tabu olarak addedilmemesi gibi temel ilkelere uyulmasnn gereini vurgulad. lgin bir ekilde bu ilkelerin bir lkedeki siyasi hayatn demokratik bir ortamda yrtlmesi iin gerekli koullar da oluturduunu vurgulayan Kker ideal koullar-da bu ilkeler dorultusunda halkn siyasi hayat ve anayasa yapmn ekillendireceini belirtti. Anayasalarn zerinde uluslararas insan haklar normlarnn durduunu hatrlatan Kker, Trkiye


rneinde, halkn hibir kstlamaya tabi olmadan anayasa yapamayacan ve Lozan Anlamas, Av-rupa Konseyi yelii ve AB yelik srecinin gze-tilmesi gereken ereveler sunduunu vurgulad.

Helvan niversitesinden Gamal Gebril ise ise Msrn farkl anayasalarnn zerinde durarak bu anayasal geliim srecinde dinin rol, parla-menter sistemin yeri ve milliyetilik gibi ilkelerin ne gibi deiimler geirdiini tartt. Gebril, Msr anayasaclk geleneinde hak ve zgrlklerin anayasal garanti altna alnmasnn yerleik bir uygulama olduunu ve bu anlamda 25 Ocak 2011 devriminin ayn yntemi takip ettiini be-lirtti. Anayasa yapm asndan da Gebril, Msrda anayasalarn hkmete oluturulan komisyon-larca hazrlandn ve daha sonra referanduma sunulduunu, fakat bu yntemin bugn de sa-lkl olarak ileyebilmesi iin halkn bilgilendiril-mesinin nemli olduunu belirtti. Gebril laikliin slamla badamadn vurgularken, kendisine cevaben oturumun moderatr Huveydi laiklii nasl tanmlad sorusunu sordu ve Trkiye r-neinde grld gibi laiklii dinle badatran bir yorumunun mmkn olduunu syledi. Geb-ril gerek demokrasinin hayata geirilmesi iin gerekli olan prensiplerin Msr ve slam dnyas-nn geleneinde mevcut olduunu ve bir anaya-say hayata geireceklerini de szlerine ekledi.

Trkiyenin anayasal geleneine benzeri bir karlatrmal bak getiren Dicle niversitesi retim yesi Fazl Hsn Erdem ise Trk anaya-saclnn mmeyyiz vasflarnn Osmanl-Trk modernlemesi tecrbesinden etkilendiini belirterek balad konumasnda bu vasflarn tepeden aa, sekinci, vesayeti, otoriter ve merkeziyeti olduunu ve bireyden ziyade dev-letin tahkimini hedeflediini vurgulad. Daha sonra tarihsel srete Trk anayasalarn deer-lendiren Erdem, 1876 tarihli Kanuni Esasinin fiili durumu hukukiletirdiini, zayf bir meruti sisteme dayanmasna ramen bireysel haklarn korunmas konusunda bir aama ifade ettii-ni belirtti. 2. Merutiyet ve 1908-1909 oulcu siyasal yaamn daha sonraki dnemde anaya-sacla pozitif etki yaptn ve 1923 Tekilat- Esasiyenin bu anlay yanstan bir belge oldu-unu ve toplumsal meruiyetinin yksek oldu-unu ekledi. Daha sonraki 1924 Anayasasnn temsili-demokratik niteliklerinin zayfln vurgulayan Erdem, 1960 sonras belirginleen vesayeti anlayn 1982 Anayasas ile tahkim edildiini belirtti. Yaanan on yedi deiiklie ramen mevcut anayasann toplumdan gelen beklentileri, zellikle de kimlik talepleri ekse-ninde, karlamaktan uzak olduunu belirten Erdem, yeni anayasa beklentisinin yksek oldu-unu vurgulad.

34 | OCAK 2012

Ayn ems niversitesinden Ramadan Battikh ise bir siyasal sistem iin gerekli olan temel de-erlerin Msrda mevcut olduunu, bugn tar-tlmas gerekenin askerin rol, dinin konumu gibi meseleler ve zellikle de erkler arasndaki ilikiler olduunu belirtti. Devlet ve rejim ara-sndaki farka dikkat eken Battikh, devlet kim-liinin korunmas, devlet zerinde erk olutu-rulmamasnn gereini vurgulad. Bu anlamda parlamenter sistem olabilecei gibi bakanlk sisteminin veya daha baka bir zmn de mmkn olduunu vurgulayan Battikh devlet bakann kenara iten bir yapnn zorluuna dik-kat ekti. Msrdaki siyasi partilerin durumuna da deinen Battikh, partilerin oluumu bala-mnda Msrn henz srecin balangcnda ol-duunu vurgulad.

Soru-cevap ksmnda ise zellikle Anayasann toplumdaki farkl gruplarn karlarn ve beklen-tilerini yanstt ve mevcut olan g dalmna da dayanmas gerektii vurguland. Bu anlamda anayasann bir nevi toplumun vicdann temsil ettii ve belli gruplarn grlerine dayanama-yaca, bilakis kapsayc ve aznlklar da koruyan ve sisteme dahil eden bir yapda ekillendirilme-sinin gerei vurguland. Laikliin her zaman de-mokrasiyi dourmad vurgusundan hareketle,

nemli olan demokrasinin varl olduu ifade edildi ve evrensel deerlerle yerel koullar tep-kisellie kamadan badatrmann yollarnn aranmas gerektii zerinde duruldu.

2. OTURUM: TRKIYE VE MISIRDA DEMOKRATIKLEME : AKTRLER VE DINAMIKLERSETA Siyaset Aratrmalar Direktr Hatem Ete sunuunda Trk siyasal hayatnn cumhuriyet dnemindeki evriminin temel dnemelerini ve dnmn aktrlerini ele ald. Trkiyede siyasal rejimin, asker, sivil brokrat ve aydnlar-dan oluan Kemalist kadronun yeni bir ulus ina etme iradesiyle ekillendiini, Kemalist siyasi kadronun, tek parti dnemi boyunca alternatif kadrolar tasfiye ettiini ve toplumsal mhen-dislik projeleriyle homojen, laik ve Trk bir ulus yaratmaya altn ifade etti.

Ete, 1950de iktidar CHPden devralan DPnin toplumu devletle bartrmaya ynelik politi-kalarndan rahatsz olan Kemalist elitlerin asker nclnde 1960ta darbe gerekletirdiini ve yrrle koyduu anayasa ile yeni bir si-yasal rejim kurguladn anlatt. 1961 Anaya-sasnn tedavle soktuu anayasal kurumlar marifetiyle, brokrasinin seilmi hkmetleri denetleme ilevi yklendiine dikkat eken Ete,


Trkiyede siyasal faaliyetin brokrasi ve siyaset kurumu arasndaki iliki ve mcadele ile yol al-dn syledi. Eteye gre, yaklak yarm asr boyunca, iki tr siyasal parti birbirleriyle yart: Merkez partiler ve kimlik partileri. Merkez sa ve sol partiler, Kemalist paradigma iinde siyaset yaparak, Kemalist ideolojinin ve Kemalist kadro-nun hakimiyetine dayanan siyasal sistemle bar-k bir siyaset retirken; kimlik partileri Kemalist ideolojiye ve rejime kkl itirazlarda bulundu-lar. Merkez partiler, kltrel bir muhalefet dili kullanrken, kimlik partileri siyasal bir muhalefet dili kulland. Merkez partiler, siyasal faaliyetlerini kalknma politikalaryla snrlarken, kimlik parti-leri toplumun demokrasi talebine szclk etti. 1990larda, merkez partilerin zayflamasnn ve kimlik partilerin glenmesinin, siyasal sistemi ayakta tutan dengeyi bozduunu ve 27 Mays rejiminin krize girdiini ifade eden Ete, bozulan sistemi tamir etmeyi amalayan 28 ubat dar-besinin sistemi daha da ilemez kldn ve yeni bir siyasal sistemin kurulmasn acil hale getirdi-ini ifade etti.

AK Partiyi bu arka plana oturtan Ete, partinin kal-knma ve adalet taleplerini bnyesinde birleti-rerek merkez-sa ve kimlik partileri arasndaki fark da anlamsz kldn vurgulad. Partinin almlarnn daha ok Trkiyede demokratik-lemeyi derinletirme ynnde olduunu vur-gulayan Ete, bunun da vesayeti azaltacak ve sivil siyasetin alann geniletecek ve homojen ulus inas projesini tersine evirecek zellikleri iin-de barndrd grn savundu. Ete, analizini Arap Baharn yaayan lkeler iin anlaml olan iki gzleme dayandrarak tamamlad: 1.Trkiye demokrasi tarihi otoriter rejimin kendini yeni-den retmesi rnekleriyle dolu; 2. demokrasi mcadelesinde kararl admlar art.Kahire niversitesinden Ahmed Mohamed Abd Rabou ise Msrda balayan demokratik dn-me ilikin farkl grlerin Msr toplumunda var olduunu belirterek konumasna balad. Devrimin geri gitmeye baladn savunanla-ra kar devrimin makul hedeflerine ulatn savunan kesimlerin de olduunu belirtti. Abd Rabou konumasnda zellikle Msrdaki d-

nmn drt farkl boyutu zerinde durdu: demokratikleme; kurumsallama ve demok-ratik messeselerin olumas; serbest seimler; ve siyasi kltrn dnm. Seimlerde ve demokratiklemede ksmi ilerlemelere ramen siyasi kltrn dnmnn zamana ve siyasi olgunlua ihtiya duyan meakatli bir sre ol-duunu vurgulayan Abd Rabou yine de halkn siyasi srelere katlm, siyasete dair fikir sarf etmesini olumlu gelimeler olarak deerlen-dirdi. Askeri cuntann eski anayasann felsefe-sine sahip kp onun deiimine direndiinin de altn izen Abd Rabou seimleri buna gre yapma arayn bunun rnei olduunu iddia etti. Siyasi partilerin saysnn artmasna ramen bunun dorudan siyasi hrriyetlerin artmas ve demokratik ok-partili hayatn derinlemesiyle zdeletirilemeyeceini de vurgulad. zellikle parti sistemi zerine duran Abd Rabou, partile-rin ideolojik izgilerinin yeni yeni ekillendiini, sa ve sol ayrmnn olumaya baladn da belirttii konumasnda parti programlar ile gerekler arasnda uyum olmad grn de savundu. Abd Rabou gei dneminde asl so-runun partilerin halk desteini arkalarna almak iin dini duygulara yaslandn ileri srse de, soru-cevap ksmnda sz alan baz parlamento yeleri bu gzleme katlmadklarn, nk ken-dilerinin seim srecinde oy toplamak iin hal-kn ayana kadar giderek gndelik ekonomik sorunlar zerinden bir kampanya yrttklerini belirttiler. Abd Rabou, seimlere katlmn yk-sekliini ve seimlerin temiz ve sorunsuz yr-tldn olumlu gelimeler olarak ilave etti.ankaya niversitesi retim yesi Tanel De-mirel ise ordunun siyasetteki roln Trkiye rneinde deerlendirirken hkmet etmeden ynetme dsturu ile ordunun etkisini siyaset zerinde yllarca kullandn belirtti. znde, Trkiye rneinde asker-sivil ilikilerini iki farkl bloun mcadelesinde askeri kanadn Kema-list blok ierisinde kendisini konumlandr ile ilgili olduu grn ileyen Demirel asker-sivil ilikilerinin normallemesinin Kemalist bloun gcnn zayflamas ile ilgili olduunu savundu. Bunun yan sra, otoriter devlete kar demokrat bir toplum varm gibi basitletirilen

36 | OCAK 2012

argmanlar sorunlu bulan Demirel, toplumun da otoriter eilimleri sergileyebilecei ve buna kar da dikkatli olunmas gerektiini vurgulad. Trkiyede asker-sivil ilikilerinde son dnemde ciddi kazanmlara ramen bu kazanmlarn hala kalc bir yapya brnmediini ve geriye gidiin mmkn olduu grn ileri sren Demirel, bu riski gidermek iin kalc admlar atlmas a-rsnda bulundu. Trkiyedeki son dnemdeki normallemeyi aklarken sadece sivil evreler-deki deiimlere bakmann yeterli olmadn dnen Demirel, ayn zamanda askeri evrele-rin iinde yaanan tartmalarn, zellikle de as-kerlerin iinde artan sayda bir kesimin eskisi gibi devamn mmkn olmad, tamamen siyaset-ten dlanmamak iin sivillerin denetimine ken-dilerini amaya rza gsterdiinin de altn izdi. Askerlerin geri durmasnn askeri vesayetin ta-mamen bittii anlamna gelmediini yineleyen Demirel, zellikle Krt meselesinde askeri vesa-yetin geri dnme riskinin var olduunu ve siyasi iktidarlardan da zgrlklere gelecek tehditlere kar dikkatli olunmas gerektiini vurgulad.

Dr. Demirel, askeri vesayetin geriletilmesi sre-cinde hkmetin, Recep Tayyip Erdoann dik-lenmeden dik durmak dedii ince bir izgiyi ustalkla hayata geirdiini belirtti. Demirele gre hkmet, askerlerin 2003-7 yllar arasnda younlaan ak eletiri ve meydan okumalarna kar rahatszln dikkatli ifadelerle belli eder-ken, sorumlulara ynelik idari ilemlere imza at-mad, hzl ve radikal reformlar yerine tedrici re-form yolunu benimsedi. Gcnn snrlarn iyi bildi ve arkasnda duramayaca szler vermedi,

admlar atmad. Dier taraftan da, bu tutum ve davranlarn askerler tarafndan gszlk ola-rak alglanmamas iin gayret gsterdi. Hk-met kendini gl hissettike, demokratikleme ynndeki admlar da hzlandrd.

Dr. Demirel, Krt kkenli vatandalarn siyasal sisteme entegrasyonunu kolaylatracak admlar atl(a)mamas halinde, iddetin yeniden ykseli-e geeceini bunun da askeri vesayeti geri ge-tirmek isteyenlere frsatlar sunacan ifade etti.

Kahire niversitesi retim yesi Amal Hama-da ise Msr siyasi tarihinde yaanan devrimler ve nemli siyasi gelimeler ve bunlarn askerin siyasetteki rolnn evriminde oynad rol derinlemesine tartt. Hamada konumasnda zellikle her devrimin demokratik bir hayat ge-tirmeyecei tespitinde bulundu ve 1952 Gen Subaylar devrimi, 1967 hezimeti, 1973 zaferi, 1977 isyanlar, 1981 suikast, 1986 polis ayak-lanmalar ve 2011 devriminde zaman zaman halkn nasl askerin siyasetteki roln destekle-diini belirtti. Gnmzde yaanan tartmalara referansla Hamada, iki nemli tartma bal-nn altn izdi: askerin siyasi hayattaki rol ve ABDden yaplan askeri yardmlar. Askerin ayr-calklarnn snrlarnn izilmesi ve olaanst hal uygulamalar gibi boyutlarda tartt bi-rinci madde yan sra Hamada zellikle ABDden yaplan askeri yardmlar sorunu zerinde durdu. Gerek bu yaplan yardmlarn gerekse de askeri btenin Meclisin denetimine almas arsn yapan Hamada asker-sivil ilikilerinin yeniden tanmlanmas, askerin sivil siyasi hayattan ekil-mesinin gereini vurgulad. Askerin savunmaya dnk fonksiyonlar nedeniyle baz ayrcalklar-nn anlalabilir olsa da zellikle lkenin savata olmad bir ortamda d yardmlar ve ekono-mik ayrcalklar sona erdirmenin gerektiini ifade etti. Bu srelerin uzunluuna da dikkat ekerek, sabrl olunmasn nerdi. Oturumun soru-cevap ksmnda baz katlmclar Msr or-dusunun ekonomik alandaki varl ile ilgili ko-numalarda elde kesin istatistiki veriler olmadan speklatif konumalardan kanlmas gerei vurguland. Ayrca, baz katlmclar Hamadann


devrimin sreklilii arsndan rahatszlklarn dile getirerek, bunu genleri sokakta tutacak so-runlu bir sylem olarak tanmladlar.

3. OTURUM: ORTADOU DEVRIMLERININ BLGESEL VE KRESEL SONULARIToplantnn nc oturumu blgesel gelimeler ve devrimin siyasi yansmalar zerine oldu. Ga-zeteci Cengiz andar Msrn uzun yllardr Arap dnyasndaki nder konumunu kt ynetimler nedeni ile kaybettiini ve devrim sayesinde bu ta-rihsel rolne geri dnme frsatn yeniden yakala-dn ileri srd. Msrn deiirken deitirdiini vurgulayan andar, Arap dnyasnn gerisinde Msrsz bir devrimin mmkn olmadn ve bu-gn pek ok dier lkede yaanan dnmn Msr devriminin bir uzants olarak grlmesi gerektii grn savundu. Msrn canlln srdrdke blgedeki dnm dinamizminin de sreceini vurgulayan andar, bu deiimin jeopolitik yansmalarn da tartt. znde, bu devrimin Sykes-Picot dzeninin temellerini ykan bir gelime olduu tezini iledi. andar, zellikle, devrimi yeni bir Sykes-Picot olarak gren, yani blgeye dardaki aktrlerce dayatlan bir dzen olarak okuyan grlere kar kt ve devrim son-ras dnemi blgenin kendi dinamikleri ile kendi kaderini belirledii bir sre olarak aklad. Dier katlmclara paralel bir ekilde, Arap bireyinin ilk defa kendi kaderine sahip kt, vakar ve onur araynn temel muharrik olduu bu srete bl-ge siyasetinin de zgrce ierden dinamiklerle belirleneceini ileri srd ve bunu Devrim yol ald lde btn blge deiecek szleriy-le zetledi. Trkiyedeki dnme de deinen andar, aslnda Trkiyenin son yllarnda bugn Arap dnyasnda devrim yoluyla yaanan dn-m evrim yoluyla gerekletirdiini savundu. Trkiyenin sraile kar pozisyonunu deerlen-diren andar, bunun Trk halknn taleplerine kar deil, Trk halknn istekleri ile ekillendii-ni belirtti. andar, yeni oluan durumda ran ve Trkiyenin de kazanl ktn savundu.

Kahire niversitesinden Nadia Mustafa ise Msrn devrimler sonras Ortadoudaki roln deerlendirdii sunuunda devrimlerin tamam-

lanmadn ve halen devam ettiini zellikle vurgulad. Devrimlerin daha nceleri dardan dinamiklerle aklanmalarna ramen bugn ierden dinamiklerle aklanan bir devrim sre-ci ile kar karya olduumuzu belirten Musta-fa kesin analiz iin devrimlerin sona ermesinin beklenmesini nerdi. Ama yine de Mustafa, bu nevi ahsna mnhasr devrimin Msrn d politikasn dntreceini ekledi. Mustafaya gre, devrim sadece demokrasi ve insan haklar iin yaplan bir devrim deildi, bilakis Msrn d politikadaki onurunu korumak iin de yaplmt. Msr d politikasnda medeniyet komuluu, blgesel komuluklarn nem kazand bir d-neme girildiini belirtti, ve Msr ve evresini ele alan bir yaklamn arlk kazanacan vurgula-d. Devrim srecinden geen, ierde demokrasi mcadelesi veren Msrn blgesindeki rolnn ve blgeye baknn Trkiyeden kanlmaz ola-rak farkl olacan vurgulad. Fakat yine de Mus-tafa, d politika konusunda yaplan tartmann yetersizliinden kaynaklanan memnuniyetsiz-liini de vurgulad, ve bundan sonra yaplacak daha sistematik tartmalarda gen diplomatla-rn katlmnn, insani ve slami referanslarn ve blgedeki sorunlar kapsayc bir dilin gelitiril-mesinin nemini vurgulad. Devrim srecinde Msr d politikasnn silikliini eletiren Mustafa, nmzdeki dnemde Trkiye ile Msr arasnda gerek srail gerekse de dier blgesel meseleler zerinde daha kapsaml ibirliinin yollarnn aranmas gerektiini vurgulad. Msrn ran Su-riye konusunda eletirmesi gereine de deinen Mustafa, Krfezdeki tehdit alglamalarnn da anlalmas gerektiini belirtti.

38 | OCAK 2012

SETA D Politika Direktr Talip Kkcan ise sunumunda Trk d politikasnn geirdii aa-malar zetleyerek, da kapal be gvenlik teh-didi temelli bir d politikadan evre ve kresel aktrler ile yakn ilikiler kurmaya uzanana kkl deiimleri zetledi. Bu balamda Souk Sava dneminde NATO emsiyesi altnda yer alan Trkiyenin (Kbrsa mdahale istisna tutulursa) bamsz bir d politika izlemekten ok iinde yer ald blok iinde belirlenen ncelikleri takip ettiini kaydeden Kkcan, 1980 ortalarnda greceli bir deiikliin baladn, zall yllarda izlenen pazar ekonomisi ve liberalleme srele-rinin dourduu yeni imkan alanlarnn d politi-kaya da yansdn belirtti. Souk Savan sonun-da ekillenmeye balayan yeni dnya dzeninde Trk d politikasnda yeni araylar baladna iaret eden Kkcan, Trkiyenin bir taraftan AB yelik srecine ilikin politikalar izlediini, komu lkelerle genelde gvenlik tehdidi zerine ina edilmi mesafeli ve souk ilikiler yerine daha yakn ilikiler kurma yolunda admlar atldn anlatt. zellikle 2003 Irak sava srasnda ald pozisyon ile Trk d politikasnda nceki dnem-lere oranla belirgin bir deiim yaandn savu-nan Kkcan, izlenen yeni politikalar ve kurulan blgesel ilikiler ile Trkiyenin etkin bir aktr olarak kendini gsterdiine iaret etti. zellikle ABD ve ABde Trk d politikasnda eksen dei-imi yaandna ilikin baz tartmalarna neden olan bu deiimlerin Trk d politikasnn lke ve blge nceliklerine gre ekillendiinin bir gs-tergesi olduunu belirten Kkcan bu durumu d politikada bamszlama olarak yorumlad.

Trk d politikasnda bir eksen kaymas yaan-madn, bir baka ifade ile ideolojik ve roman-tik nedenler ile d politika belirlenmediini belirten Kkcan, d politikadaki yeni adm ve tercihlerin rasyonel gerekelere dayandn savundu. Bu noktada zellikle Trkiyenin kom-ularla sorunlar en az dzeye ekerek, by-yen ve gelien Trk ekonomisine yeni pazarlar arandn kaydeden Kkcan Trkiyenin son dnem Ortadou politikasnn gereki temel-lere dayandn savundu. Kkcan Trkiyenin Ortadou vizyonuna deinerek, bu vizyonun unsurlarn u ekilde zetledi: Trkiyenin Or-tadou vizyonunun alt temel boyutu vardr. 1) Blge lkelerinin liderleri arasnda dorudan ve etkin iletiim ve ilikilerin kurulmas, sorun ve frsatlarn dorudan mzakere edilmesi; 2) Top-lumsal taleplerin iktidara yansmas, katlmc si-yasi mekanizmalarn tesisi, basklarn kaldrlma-s, hak ve zgrlklerin kurumsallatrlmas; 3) Ortadounun kkl sorunlarna, blgesel aktr ve glerin oluturaca ittifak ve oluumlarn giriimleri ile zmler bulunmas, d aktrlerin blgeye mdahalesine imkan verilmemesi; 4) Ortadouda devletlerin, liderlerin ve halklarn birbirlerine kar gvenlerinin tesis edilmesi, kuku ve tehdit alglamalarnn ortadan kaldrl-mas; 5) Ekonomik iliki ve yatrmlarn artrlmas ve karlkl bamllk ile kalknmann srdrl-mesi; 6) Dini, kltrel ve mezhepsel eitliliin korunmas, tek tipleme ve homojenlemeye engel olunmas. Kkcan, Trkiyenin bu ilkeler ve amalar erevesinde Ortadoudaki deiim taleplerini desteklediini belirterek, Trkiye ger-


einin nemli bir deneyim olarak tartlmas gerektiini belirtti.

SONU VE DEERLENDIRMEToplantnn kapann yapan Insight Turkey Asis-tan Editr aban Karda, toplant boyunca ne kan ortak temann demokrasi olduunu ve Tr-kiye ve Msrda yaanan gelimelerin demokra-tik dnmlerin farkl boyutlarn gze alan bir yaklamla anlalabileceini belirtti. Demokratik dnmn farkl merhalelerinde olsa da her iki lkenin bu tecrbeyi byk lde benzerlikler ieren srelerden geerek yaadklarn vurgu-layan Karda, ncelikle anayasa yapmna ykle-nen anlam asndan ciddi benzerlikler olduunu belirtti. Anayasa yapmn toplumda mevcut g dalmn yanstan bir sre olarak gren yakla-ma kar, anayasa yapmn iktidar snrlama iin bir ara olarak gren yaklamn iki lkede de kar-mza ktn vurgulad. Bu balamda Karda, tartmalarda gndeme geldii zere, devleti ol-duu kadar toplumun ounluunu da evrensel

insan haklar referans zerinden koruyan ve o-ulcu ve birey eksenli bir siyasi sistemi tesis ede-cek bir anayasa yazmnn peinde koulmasnn nemini vurgulad. Bylesi bir anayasal kltrn, ve evrensel ve yerel deerler arasnda bir denge ile insan haklarn koruyan bir anayasal sistemin, Msrn tartt aznlklar ve Trkiyenin tartt kimlik sorunlarnn zmne yapaca katknn altn izdi. Kardai ayrca, her iki lkede de de-vam eden sreler sz konusu olduunun altn izdi. Gerek Msrdaki devrim srecinin kazanm-larnn, gerekse de Trkiyedeki sivil-asker ilikile-rindeki kazanmlarn, konumaclarca belirtildii zere, hala krlgan olduunu hatrlatan Karda, bunlar kalc hale getirecek yasal ve kurumsal de-rinlemenin nemini belirtti. Son olarak, Karda, demokratik gei srelerinde liderliin ve ka-rarl mcadelenin nemini hatrlatarak, katlm-clardan bazlarnn belirttii ynde, nmzdeki dnemde Msrdaki gei srecinin ynetecek olgun, sorumlu ve demokratik meruiyete sahip liderlie olan ihtiyac vurgulad.

PROGRAM

AILI KONUMASI | Ihsan Da, Insight Turkey

PANEL I: TRKIYE VE MISIRDA YENI ANAYASA YAPMAK: ILKELER VE SRE Oturum Bakan: Fehmi Hveydi, Gazeteci

ANAYASA YAPIMININ ILKELERI | Levent Kker, Atlm niversitesiMISIRIN ANAYASAL GELENEI | Gamal Gebril, Helvan niversitesiTRKIYENIN ANAYASAL GELENEI VE GELECEI | Fazl Hsn Erdem, Dicle niversitesi MISIR IIN NASIL BIR ANAYASA? | Ramadan Battikh, Ayn ems niversitesi

PANEL II: TRKIYE VE MISIRDA DEMOKRATIKLEME: AKTRLER VE DINAMIKLEROturum Bakan: Leila El Baradei, Kahire Amerikan niversitesi

TRKIYE DEMOKRATIKLEME SRECINDE SIYASI PARTILERIN ROL | Hatem Ete, SETAMISIRDA SEIMLER, SIYASI PARTILER VE DEMOKRATIKLEME | Ahmed Mohamed Abd Rabou, Kahire niversitesiTRKIYEDE ASKER-SIVIL ILIKILERININ DNM | Tanel Demirel, ankaya niversitesiDEVRIM SRECINDE MISIRDA ASKER VE SIYASET | Amal Hamada, Kahire niversitesi

PANEL III: ORTADOU DEVRIMLERININ BLGESEL VE KRESEL SONULARIOturum Bakan: Ylmaz Ensarolu, SETA

DEVRIM SONRASI ORTADOU SIYASETININ PARAMETRELERI | Cengiz andar, RadikalYENI ORTADOUDA TRKIYENIN ROL | Talip Kkcan, Marmara niversitesi DEVRIMLER SONRASI ORTADOUDA MISIRIN ROL | Nadia Mustafa, Kahire niversitesi DEIEN BLGESEL DINAMIKLER IIINDA YENI ORTADOU | Abdul Rahman Hossam, Siyaset Aratrmacs

SONU VE DEERLENDIRME | aban Karda, Insight Turkey

40 | OCAK 2012

En yaygn tanmlarndan biri, anayasalarn, insan hak ve zgrlklerini teminat altna alan toplumsal szlemeler olduklardr. Bu yzden de anayasalarda iki ana blm yer alr: Hak ve hrriyetler ve hak ve hrriyet-leri koruyacak devletin yaplanmas, ileyii. Bu iki eksen, ierik asndan anayasalarn omurgasn olutururlarken, toplumun her kesiminin katlm ve mzakeresiyle hazr-lanm olmas da, demokratik meruiyet-lerini salar. Tanma toplumsal szleme ibaresinin girme nedeni de budur.

Ne var ki, Cumhuriyet tarihi boyunca btn anayasalarmz, askerlerin fiilen siyasetin iinde, hatta banda olduu ya da darbe ya-pp ynetime el koyduklar dnemlerde ha-zrland. Toplum, darbecilerden bir an nce kurtulmak iin, bu anayasalar oylayp kabul etti.

12 Eyll darbesinin rn olan 1982 Ana-yasas, yrrle girdii gnden beri srekli tartld, neredeyse herkes tarafndan ele-tirildi. Farkl iktidarlar dneminde tam 21 kez deiiklie urad ama otoriter ve anti-

demokratik zn koruduundan, srekli sorun retmeye devam etti.

Bugn artk toplumun byk bir kesimi, bu Anayasayla devletin ve toplumun yol alamayacan dnyor; bundan tr de, bir anayasa deiiklii deil, yeni bir anayasa talep ediyor. Aslnda, yeni anayasa talebi yeni bir talep deil. STKlar, siyasi par-tiler, akademisyenler, dnce kurulular ve eitli platformlar, teden beri Trkiyenin yeni toplumsal szlemesinin nasl olmas gerektii konusunda almalar yaptlar ve

1982 Anayasas, yapldndan beri meruiyeti sorgulanan ve deitirilmesi tartlan bir anayasa olageldi. 2011 Genel Seimlerinden nce ve sonra tm partiler yeni bir Anayasann yaplmas gerektiini vurguladlar. Toplumsal talebin de bu ynde olmas, yeni bir Anayasa iin almay kanlmaz klyordu. Meclis Bakan Cemil iek nclnde, Parlamentoda grubu bulu-nan her partiden ye ile yeni anayasa almalarn yrtmek zere Anayasa Uzlama Komisyonu kuruldu. Bu komisyon, tm partilerin zerinde anlatklar maddelerden balayarak yeni bir Anayasay yazyor. Uzlalamayan maddeler ise daha sonra ele alnmak zere ileri bir tarihe erteleniyor.

Yeni Anayasa Sreci

Yeni Anayasa ve Sivil ToplumYorum | YILMAZ ENSAROLU | 14 Ocak 2012 | Sabah Perspektif

YENI ANAYASA SRECI | 41

son derece deerli bir klliyatn oluumuna katkda bulundular. Anayasaya ilikin birok sorunun cevabn bu almalarda grmek mmkn.

Ancak bu almalarn dank olmas, ana-yasa almalar yrtenler iin nemli bir sorundu. Anayasal araylar derli- toplu biimde bir arada grmek ve anayasal ta-leplerin izledii seyri karlatrmal olarak gzleyebilmek mmkn deildi. Bu balam-da, SETAnn yeni almas, Trkiye Cum-huriyeti Anayasalar ve Anayasa nerileri (Madde Karlatrmal) byk bir boluu dolduracak nemli ve retici bir kaynak.zellikle yeni bir anayasa yapma konusunda toplumsal irade ile siyasi iradenin kesitii bu zamanda, Trkiyede bugne kadar yap-lan anayasa almalarn bir araya getirerek toplumun istifadesine sunmann yarar ze-rine sz sylemeye gerek yok. Bu erevede, Fazl Hsn Erdem ve Yunus Heper tarafn-dan hazrlanan sz konusu alma, sade-ce anayasa metinlerini ve nerileri madde karlatrmal olarak bir araya getirmekle

kalmyor, ayn zamanda, farkl gruplarn zerinde uzlat ve ayrt noktalarn tes-pitini ve anayasa nerilerinin/ taleplerinin, zaman iinde nasl bir deiim izgisi izledi-inin grlmesini de salyor.

te yandan, Trkiyede toplum, ilk kez kendi anayasasn yapma frsatn yakalam g-zkyor. Mecliste yer alan her drt parti de kendilerini ciddi lde balam durumda-lar. Yeni anayasa konusundaki siyasi kararl-

Bugn artk toplumun byk bir kesimi, bu Anayasayla devletin ve toplumun yol alamayacan dnyor; bundan tr de, bir anayasa deiiklii deil, yeni bir anayasa talep ediyor.

42 | OCAK 2012

lk, Mecliste bulunan partilerin eit dzeyde katlmla bir uzlama komisyonu oluturma-sn ve hatta kararlarn oybirliiyle almak gibi birtakm alma ilkeleri belirlemelerini salad. Yine gzken o ki, hibir parti masa-dan ilk kalkan durumuna dmek istemiyor. ok isabetli biimde Uzlama Komisyonu yeleri konumuyorlar, sadece dinliyorlar; Meclis Bakan Cemil iek, tm siyasi tec-rbesini, diplomasi becerisini, bu giriimin baaryla sonulanmas iin adeta seferber etmi durumda.

Komisyonun oybirlii ilkesinin, sreci im-diden kmaza soktuu yolunda eitli yo-rumlar yapldn biliyoruz. Ancak bundan tr umutlarmz yitirmemiz iin hibir neden yok. Kald ki, Komisyonun bu ilke ka-raryla, Meclis Anayasa Komisyonu ve Genel Kurulunun alma ilkelerini ve matematik tablosunu birlikte deerlendirdiimizde, bu-nun kendi iinde bal bana bir denge ilevi grebileceini de dnebiliriz.

Ancak bu aamada asl zerinde durulmas gereken, Mecliste neler olup bittiinden ok, Meclisten gelen arlara sivil toplumun ne lde karlk verdii olmal. nk parti-lerimizin masadan kalkmamas, daha do-

rusu kalkamamas da, gerekten bir toplum-sal szleme olacak, herkesin iine sinecek, her kesimin hak ve zgrlklerini gvence altna alacak bir anayasa yaplabilmesi de, zellikle sivil toplumun tam da bu dnemde grlerini, talep ve beklentilerini ya da kay-glarn kamuoyuyla ve Meclisle paylama-syla mmkn. Dier bir deyimle, siyasi tem-silcilerimizi masadan kalkamayacak duruma getirmek, sivil toplumun elinde. Medyaya yansyanlara, kamuoyuyla paylalanlara ba-klrsa, bugne kadar dile getirilmi, Meclise sunulmu almalarn says ve muhtevas, itiraf ve kabul edelim ki, pek de yeterli d-zeyde ve derinlikte, kuatclkta deil.

Yeni anayasaya dair grlerin, kanun yap-ma tekniine uygun formlasyonlara d-ntrlerek sunulmas gerekmiyor. Daha dorusu, Meclisin ihtiyac, tekniine uygun madde nerileri deil, toplumun neyi arzu-ladn, neyi istemediini renmek. Eer sivil toplum, nisan sonuna kadar kendi tem-silcilerini gr ve neri yamuruna tutma-y baaramazsa, onlar masada tutmakta da zorlanabilir, yazn ya da ylsonunda anayasa meyvesini tatma imknndan da mahrum kalabilir. Herkes dncesini paylasn ki, uzlay, nce toplumda salayabilelim.

YENI ANAYASA SRECI | 43

1982 Anayasas, yrrle girdii gnden beri srekli tartlan bir metin oldu. n-k devleti merkeze alan ve zgrle kar duran bir zihniyetin eseri olan bu anayasa, toplumsal sorunlar zme kavuturmak bir yana, srekli sorun reten bir ilev grd. Yirmi bir kez deiiklie urad ama yaplan geni apl deiikliklere ramen, otoriter ve antidemokratik zn muhafaza etti. Bugn gelinen noktada, Trkiyede toplumun ok byk bir kesimi, bu Anayasayla devletin ve toplumun yol alamayacan dnyor. Anayasaya kaynaklk eden dncenin, artk an dna dtn gryor, dolaysyla ne kadar deiiklie urarsa urasn, bu Ana-yasa ile deiime ayak uydurulamayacan ve farkl toplumsal kesimlerin taleplerinin kar-lanamayacan biliyor. Bundan tr de, bir anayasa deiiklii deil, yeni bir anayasa talep ediyor ve bu talebini her geen gn daha ykselen bir sesle dillendiriyor.

Yeni anayasa talebi, aslnda yeni bir talep de-il. Trkiye, anayasa tartmasna yeni bala-yacak da deil. Bu konuda toplumun hatr saylr bir birikimi bulunuyor. Sivil toplum rgtleri, siyasi partiler, akademisyenler, d-nce kurulular, eitli platformlar ve ini-siyatifler, teden beri, Trkiyenin yeni top-lumsal szle

Documents

SETA 2012 Yıllığı