FUTBOL HUKUKUS E M P O Z Y U M U

9 Şubat 2018 - Bursa

FUTBOL HUKUKU

SEMPOZYUMU

BİLDİRİ ÖZETLERİ KİTABI

09 Şubat 2018 - BURSA

FUTBOL HUKUKU SEMPOZYUMU

BİLDİRİ ÖZETLERİ KİTABI

SEMPOZYUM TARİHİ:

09 Şubat 2018 Cuma

E-ISBN:

978-605-68166-9-7

DİZGİ:

LYKEION Yayınları

KAPAK TASARIM:

LYKEION Yayınları

LYKEION Yayınları Mebusevleri Mah. Turgut Reis Cad. No: 8/6

Çankaya - Ankara / 0312 221 0 160 / www.lykeion.com.tr

FUTBOL HUKUKU

SEMPOZYUMU

BİLDİRİ ÖZETLERİ KİTABI

09 Şubat 2018 - BURSA

OTURUM BAŞKANI

Prof. Dr. Doğan Şenyüz

KONUŞMACILAR

Doç. Dr. Oğuz Sadık Aydos

Doç. Dr. Rifat Erten

Dr. Öğr. Üyesi Alper Çağrı Yılmaz

Arş. Gör. M. Gökhan Türe

SEMPOZYUM BİLİM KURULU

Prof. Dr. Ender Ethem Atay

Prof. Dr. Doğan Şenyüz

Doç. Dr. Halit Aker

Doç. Dr. Zekeriyya Arı

Dr. Öğr. Üyesi Çiğdem Mine Bozkurt

Dr. Öğretim Üyesi Sevgi Bozkurt Yaşar

İÇİNDEKİLER

Futbolda Doping ve Sonuçları.......................................... 8

Doç. Dr. Oğuz Sadık AYDOS

Türk Sporunda Futbol Faaliyetlerinin Yerine Dair Değerlendirmeler .............................................................13

Doç. Dr. Rifat ERTEN

Yabancı Unsurlu Futbolcu Sözleşmelerinden Doğan İhtilafl ara Uygulanacak Hukuk ......................................19

Dr. Öğr. Üyesi Alper Çağrı YILMAZ

Profesyonel Futbolcu Sözleşmesinin Haksız Feshi ....... 23

Arş. Gör. M. Gökhan TÜRE

FUTBOLDA DOPİNG *1

Doç. Dr. Oğuz Sadık AYDOS 2**

I- Tanım

Müsabakada performans artırmak amacıyla yasak maddelerin vücuda alınmasına doping denir3. TDK “emle güçlendirme” ola-rak Türkçeleştirdiği dopingi “Bütün spor dallarında, sağlığa zararlı olması nedeniyle yasaklanmış bir takım ilaçları, güç kazandırma ya da gücü artırma amacıyla kullanma” şeklinde tanımlamaktadır4.

II- Tarihsel Süreç

Doping konusunda ilk yazılı kayıtlar M.Ö. 8. Yüzyıla dayan-maktadır. Keza, M.Ö. 3. Yüzyılda olimpiyat oyunlarında sporcular hızlı koşabilmek için mantar yemişlerdir. Romalılar döneminde sa-vaş arabası yarışlarında, daha hızlı koşmaları için atlara su ve bal

1 Metin, Uludağ Üniversitesi ve Türk Hukuk Enstitüsü desteğiyle 9 Şubat 2018 Cuma günü saat 11:00’de, Uludağ Üniversitesi Asım Kocabıyık Kültür Merkezi’nde düzenlenen “Futbol Hukuku Sempozyumu” konulu etkinlikte su-nulan bildirinin özetidir.

** Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Medeni Hukuk Anabilim Dalı.

3 Farklı tanımlar için bkz. ÇINAR, Vedat/ÖZTÜRK, M. Ertuğrul/ŞEBİN, Ke-nan/YAZICI, Gökhan: “Doping ve Sporcularda Kullanımı”, Atatürk Journal of Physical Education and Sport Science, http://dergipark.gov.tr/download/article-fi le/297092, 5/4/2018, 4.

4 http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&view=bts&kategori1=veritbn&kelimesec= 112185, 5/4/2018.

8

karışımı bir sıvı içirildiği kayıtlara geçmiştir. Modern çağlardaki ilk doping 19. yy.da yüzme ve bisiklet sporlarında ortaya çıkmıştır5.

III- Doping Yasağının Amaçları

Doping yasağının amaçlarını şu şekilde ifade etmek müm-kündür:

1. Müsabakada şansların eşitliği ve fair play6 olgusunun sağ-lanması,

2. Sporcuların sağlığının korunması,

3. Toplumda mevcut olan, spora dair değer kaybının önün e geçmek.

Böylelikle doping yasaklarının temel amacının ekonomik de-ğil, sportif olduğunu söylemek mümkündür7.

5 Ayrıntılı bilgi için bkz. ÜNAL, Mehmet/ÖZER ÜNAL, Durişehvar: “Sporda Doping Kullanımının Tarihçesi”, İst. Tıp Fak. Mecmuası 66:4, 2003, s. 261 – 267, 262 vd.

6 Doktrin ve/veya yargı içtihatlarında genel kabul gören bir tanıma ulaşılamamış olan fair play, etik üstü davranış, etik davranışı her konuda dürüstlükle ve say-gıyla uygulamak anlamına gelir. Tek cümle ile ifade edecek olursak, kendinden çok rakibi düşünmektir fair play. Rakibin onuruna saygı duymak şeklinde de ifade edilebilecek olan fair playin başlıca kuralları;

1. Oyun kurallarına uymak, 2. Rakibi oyunun bir parçası olarak görmek, 3. Oyun koşullarında şans eşitliğini kollamak, 4. Kazanınca zaferi kötüye kullanmamak, yenilince sonuca ve kazanana saygı

göstermek, 5. Kazananı tebrik etmek: Ayrıntılı bilgi için bkz. VIEWEG, Klaus: “Spor Hu-

kukunun Büyüsü”, Çev. Mehmet ARSLAN, İÜHFD, C. I, S. 1, Y. 2010, s. 1 – 38, 20 vd.

7 Ayrıntılı bilgi için bkz. VIEWEG, 27 vd.

9

IV- Dopingin Tespiti

Doping ihlâllerinin tespiti, çok sıkı ve kapsamlı denetim me-kanizmaları ile mümkündür. Bu amaç doğrultusunda, müsabaka-nın yanı sıra antrenman denetimleri de sıklaştırılmıştır.

Numune verilmesi aşamasında yaşanılan manipülasyon-lar nedeniyle, buna ilişkin denetimler sertleştirilmiştir; WADA8 görevlisinin idrar numunesi aşamasında sporcunun yanında olmasını bu duruma örnek olarak gösterebiliriz. Bu durum da ki-şilik haklarına yapılan müdahalenin ölçülülüğü sorununu berabe-rinde getirmiştir.

Dopingle mücadele tavşan ile kirpi arasındaki mücadele gibi-dir. Eş deyişle, doping yapan sporcular bilimin ulaştığı seviyenin tespit edemeyeceği maddeler kullanmayı tercih etmektedirler. Bi-limin ilerlemesi, tavşan ile kirpi arasındaki farkın azalmasına yol açmıştır9.

V- Dopingin Yaptırımı

Doping ihlâllerinde, yetkili ulusal ve/veya uluslararası spor federasyonları yaptırım uygulama yetkisini haizdir. Kamu makam-larının dopinge ceza vermesi sadece bazı ülkelerde karşılaşılan bir durumdur.

8 World Anti-Doping Agency nin kısaltmasından oluşan WADA, yayımlamış olduğu Dünya Dopingle Mücadele Kodu (WADC) ve her sene ilân ettiği yasaklar listesi ile önemli bir spor hukuku kaynağını oluşturmaktadır. Uluslararası Olimpiyat Komitesinin yanı sıra tüm uluslararası federasyonlar ve konfederasyonlar WADA’nın düzenlemelerine uymak zorundadır. Aksi bir tutum uluslararası müsabakalarda yer alma imkânının ortadan kalkmasına yol açar. WADA’nın bu bağlayıcılığı, UNESCO tarafından imzaya açılan «Sporda Dopingle Mücadele Hakkında Uluslararası Sözleşme»’ye dayanmaktadır. Daha açık anlatımla, bu Sözleşme’ye imza atan ülkeler doğal olarak WADA’nın yetki-lerini tanımış olmaktadır.

9 VIEWEG, 29.

10

Türkiye Dopingle Mücadele Komisyonu, Haziran 2011’de kurulmuş, hazırladığı talimatı WADA’nın onayından geçtikten sonra Eylül 2011’de yürürlüğe sokmuştur. WADA, Kasım 2011’de Türkiye’yi Dopingle Mücadele Kurallarıyla uyumlu ülkeler listesi-ne eklemiştir.

VI- Futbolda Doping

Spor dünyasının en çok izlenen ve bütçesi en yüksek olan dalı olan futbolda dopinge, yok denecek kadar az rastlanmaktadır. Hâlâ ispatı mümkün olmayan doping metotları, diğer spor branş-larında olduğu gibi antrenmanlarda doping kontrollerinin yapıl-maması, bütçesi yüksek olduğu için kanıtlanması zor pahalı ilaçlar kullanılması, WADA’nın değil federasyonların denetlemesi, futbol müsabakalarının çok azında denetim yapılması, futbolda dopingin görmezden gelinmesi gibi faktörler böyle bir sonucun ortaya çık-masına yol açmaktadır10. Kısa bir istatistik verecek olursak, 2016 – 2017 futbol sezonunda toplam 215 müsabakada her iki takımdan ikişer futbolcuya doping testi uygulanmış ve dopingli futbolcuya rastlanmamıştır. Söz konusu sezonda test uygulanan ligler, Kadın 1. Lig, Spor Toto Süper Lig, TFF 1. Lig, Spor Toto 2. Lig, Spor Toto 3. Lig, U21 Süper Lig, U21 1. Liglerinde oynanan tüm müsa-bakalardır. Sadece Spor Toto Süper Ligde toplam 306 futbol maçı yapıldığına göre toplam kaç müsabaka ve bu müsabakalarda top-lam kaç futbolcunun mücadele ettiğini dikkate aldığımızda yapı-lan kontrollerin ne derece doğru veriye bizi ulaştırdığı tartışmaya açıktır.

Futbolda dopinge dair bir diğer dikkat çekici veriyi de şu şe-kilde ifade edebiliriz; 25 Kasım 2013 itibarıyla Türkiye’de yapılan 2

10 Ayrıntılı bilgi için bkz. http://www.ntvspor.net/yazar/huseyin-ozkok/futbolda-gormezden-gelinen-tehlike-doping-57a4839cc873cc4958a34ebc, 4/4/2018.

11

bin 291 kontrolde 144 doping ihlâli saptanmıştır. Kontrollerde do-pingli çıkan 144 sporcunun 49›u halter, 46›sı atletizm, 20›si güreş, 15›i vücut geliştirme, 3›ü üniversite sporları, 3›ü sualtı, 2›si yüzme, 2›si basketbol, 1›i bedensel engelliler, 1›i bisiklet, 1›i futbol, 1›i taek-wondo branşlarında lisansı bulunmaktadır.

VII- Değerlendirme

Doping, yukarıda ayrıntılı bir şekilde ifade edildiği gibi bir-çok değeri ihlâl eden zararlı bir eylemdir. Spor dünyasının en göz-de branşı olan futbolda, dopingin yok denecek kadar az görünmesi, bir çok soruyu ve sorunu beraberinde getirmektedir. Hiç şüphe yok ki, tüm maçlarda ve tüm futbolculara doping testi uygulansın gibi bir iddia hem yüksek maliyetlere neden olur hem de uygula-nabilir niteliği haiz olmaz. Ancak mevcut durumun da çok seyrek olduğu aşikârdır. Bu konuda önemli sayılabilecek bir diğer tedbir de kontrollerin WADA’nın münhasır yetkisine bırakılmasıdır.

TÜRK SPORUNDA FUTBOL FAALİYETLERİNİN YERİNE DAİR DEĞERLENDİRMELER 1*

Doç. Dr. Rifat ERTEN 2**

Futbol faaliyetlerinin Türk hukukundaki yerini tayin ede-bilmek için, öncelikle Türk sporunun ne şekilde organize edildi-ğine bakmak faydalı olacaktır. Ancak, şunu da belirtmek gerekir ki, Türkiye’de sporun örgütlenmesi ve yönetimi, Batı devletleri ile kıyaslandığında, bazı yönleri itibariyle eleştiriye açık kendine has özellikler taşımaktadır. Sportif organizasyona ilişkin açıklamalar-dan evvel Anayasaya baktığımızda, Sporun Geliştirilmesi” başlıklı 59. maddede, devlete bu konuda yükümlülük getirildiğini görüyoruz. Hükümde, devletin sporun kitlelere yayılmasını teşvik edeceği ve başarılı sporcuyu koruyacağı belirtilerek, hem kitle hem de profes-yonel spora ilişkin düzenleme getirilmiştir. Madde gerekçesinden, sağlık ve eğitim açısından faydaları nedeniyle, böyle bir yüküm-lülüğün öngörüldüğü anlaşılmaktadır. Devlet, bu yükümlülüğü-nü, gerekli alt yapıyı tesis ederek veya kurulmuş olan kurumları destekleyerek yerine getirebilir. Türkiye’de, devletin, bizzat sporun örgütlenmesi içinde de yer aldığı görülmektedir.

Türkiye’deki spor faaliyetleri değerlendirdiğimizde, kuruluşu-na ilişkin düzenlemelere göre farklılaşan değişik kategorilerle kar-şılaşıyoruz. Bunlar, Türkiye Millî Olimpiyat Komitesi [TMOK];

* Metin, Uludağ Üniversitesi ve Türk Hukuk Enstitüsü desteğiyle 9 Şubat 2018 Cuma günü saat 11:00’de, Uludağ Üniversitesi Asım Kocabıyık Kültür Merkezi’nde düzenlenen “Futbol Hukuku Sempozyumu” konulu etkinlikte sunulan bildirinin özetidir.

** Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Milletlerarası Özel Hukuk Anabilim Dalı.

14

özerk bir yapıya kavuşturulmuş ve özel hukuk hükümlerine tâbi Türkiye Futbol Federasyonu [TFF] ve Spor Genel Müdürlüğü [SGM] düzenlemelerine göre kurulmuş diğer spor federasyonları-dır. Ayrıca, bu yapılar yanında, at yarışları (ganyan koşuları) tama-men farklı bir düzlemde faaliyet göstermektedir.

Çok sporlu yapıyı temsil eden olimpik hareketin başında Uluslararası Olimpiyat Komitesi [UOK] bulunmaktadır. Olimpik hareketi, her devlette UOK tarafından üye olarak kabul edilmiş tek millî olimpiyat komitesi temsil etmektedir. Millî olimpiyat komite-lerinin esas görevi, Olimpik Hareketi, Olimpik Şarta uygun olarak ülkelerinde geliştirmek, artırmak ve korumak olup; UOK, Olimpi-yat Oyunlarında ve himayesinde düzenlediği tüm bölgesel, kıtasal ya da dünya ölçeğinde yapılan yarışmalarda ülkesinin tek yetkili kurumu olarak, tanıdığı bu millî olimpiyat komitesini kabul etmek-tedir. Dolayısıyla, UOK bünyesindeki organizasyonlara ülkelerini temsilen sporcu veya takım gönderme konusunda millî olimpiyat komiteleri yetkilidir. Gerekli koordinasyonu teminen, uluslararası düzeyde UOK’nın ulusal federasyonlarla; millî olimpiyat komitele-rinin de ulusal federasyonlarla işbirliği bulunmaktadır. Bu işbirliği çoğu kere organik bir bağ şeklinde de karşımıza çıkabilmektedir. Ülkemizi temsil eden olimpiyat komitesi, 20. Yüzyıl başında 1908 yılında kurulan Osmanlı Millî Olimpiyat Cemiyeti’dir. Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasından sonra, Türkiye Millî Olimpiyat Cemiyeti adını alan bu kuruluş, sonrasında millî kelimesini kullan-ma hakkını 28.02.1964 tarih ve 6/2762 sayılı, yurt dışındaki kurul-larla işbirliği yapmasını 02.05.1970 gün ve 7/191 sayılı, kamu yararına işleyen dernek statüsünü 16.07.1970 tarih ve 7/1070 sayılı ve Türkiye ibaresini kullanma hakkını 25.09.1973 tarih ve 7/7146 sayılı Ba-kanlar Kurulu Kararları ile iktisap etmiştir3. TMOK, dernek sta-

3 Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi, TMOK, İstanbul 2002, s. 4.

15

tüsünde kurulmuş bir tüzel kişiliktir. Tüzüğünde Komitenin, her türlü politik, ekonomik ve dinsel etkinin dışında tamamen bağım-sız ve özerk bir kuruluş olduğu belirtilmiştir. Bu yapısı itibariyle TMOK, Türkiye’de kurulan diğer sportif organizasyonlardan fark-lılık arz etmektedir.

Türkiye’de sportif faaliyet genel olarak, Spor Genel Müdürlüğü bünyesi altında yürütülmektedir. Federasyonların kurulması ve fa-aliyetleri SGM tarafından çıkartılan düzenlemelere uygun olması gerekmektedir. SGM’nin görevleri 3289 sayılı Kanunun 2. mad-desinde sayılmıştır. Bu görevlere bakıldığında SGM’nin, sportif faaliyetlerin yapımında ve gelişiminde teşvik edici, düzenleyici ve denetleyici bir otorite konumunda olduğu ortaya çıkmaktadır. Bu bağlamda, sporcu ve spor kulüpleri ile gençlik derneklerinin tescil, vize, aktarma işlemleri, federasyonlar, federasyon başkanlarının seçimi, disiplin cezaları, dopingle mücadele, beden eğitimi, sporcu sağlığı, bedensel engellilerin spor yapmaları, başarılı sporcuların ödüllendirilmesi, sponsorluk ve spor tesislerinin tahsisi gibi birçok husus SGM tarafından çıkarılan yönetmeliklerle belirlenen esaslar dâhilinde yürütülmektedir. Kısacası SGM, bu yapısı ve yetkileri itibariyle, futbol ve at yarışları (ganyan koşuları) dışında tüm spor branşları konusunda genel yetkili kamu kurumudur.

Ülkemizde Türkiye Binicilik Federasyonu, SGM bünyesi al-tında faaliyet göstermekte olup; olimpik binicilik sporu bu Fede-rasyonun çatısı altında yapılmaktadır. Buna karşılık, Türkiye’de at yarışlarını ve müşterek bahisleri düzenlemek hususunda başka bir kurum yetkilendirilmiştir. 6132 sayılı At Yarışları Hakkında Ka-nunun 1. maddesine göre, “Türkiye sınırları içerisinde at yarışları dü-zenlemeye, yurt içinde ve yurt dışında düzenlenen yarışlar üzerine yurt içinden ve yurt dışından müşterek bahis kabul etmeye Tarım ve Köyişleri Bakanlığı yetkili” kılınmıştır. Bakanlığın bu hak ve yetkisi, 6132 sayılı Kanu-

16

na dayanılarak, süreli olarak Türkiye Jokey Kulübüne devredilmiş; dönem sonlarında yetkilendirme süresi yinelenmiştir. Kısacası, 6132 sayılı Kanunun yürürlüğe konulduğu tarihten günümüze ka-dar at yarışları ve müşterek bahisler Tarım ve Köyişleri Bakanlığı-nın gözetim ve denetimi altında Türkiye Jokey Kulübü tarafından yürütülmektedir4.

Türkiye’de futbol faaliyetleri, 1988 yılına kadar, diğer spor dal-ları ile aynı şekilde yönetilmiştir. Ancak, futbol, dünyanın birçok ülkesinde olduğu gibi ülkemizde de en fazla rağbet gören sportif faaliyet olduğundan, bu dalın özel olarak düzenlenmesi gerektiği-ne yönelik tartışmalar neticesinde, 1988 yılında 3461 sayılı Türkiye Futbol Federasyonunun Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kabul edilmiştir. Söz konusu Kanunda sonraki yıllarda birçok de-ğişiklik yapılmıştır. Nihayetinde, günümüz itibariyle futbol faali-yetlerine ilişkin temel düzenleme 2009 yılında kabul edilen 5894 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanundur. Önceki düzenlemelere, konuşma süresi dikkate alına-rak girilmeyecek olmakla birlikte, değişikliklerin temelinde, ço-ğunlukla, maddeler arasında siyasetin futbol faaliyetleri üzerinde etkisine imkân tanıyan hükümlerin bulunması ve bunların kaldı-rılmasına ilişkin uluslararası futbol federasyonları (UEFA, FIFA) tarafından yapılan taleplerin etkili olduğunu ifade etmek gerekir.

5894 sayılı Kanunun amacı ilk maddesinde, “her türlü futbol faaliyetlerini millî ve milletlerarası kurallara göre yürütmek, teşkilatlandır-mak, geliştirmek ve Türkiye’yi futbol konusunda yurt içinde ve yurt dışında temsil etmek üzere, özel hukuk hükümlerine tabi, tüzel kişiliğe sahip, özerk Türkiye Futbol Federasyonunun kurulması, teşkilat, görev ve yetkilerine ait esas ve usulleri düzenlemek” olarak ifade edilmiştir. Netice olarak, söz

4 TUTEL, Eser: At Yarışları ve Atlı Sporlar, B. 1, İstanbul 1998, s. 82.

17

konusu amacı gerçekleştirmek üzere, kanunla bir federasyon ku-rulmuş; görevleri ve organizasyonu tek tek belirtilmiştir. Önceki düzenlemelerle kıyaslandığında, büyük oranda siyasetin futbol fa-aliyetleri üzerindeki etkisinin kaldırıldığı görülmekle birlikte, do-laylı yollarla halen bu etkinin devam ettiğine yönelik eleştirilerin bulunduğunu da belirtelim.

5894 sayılı Kanun, TFF’nin faaliyetleri yanında organizasyo-nuna ilişkin hükümler de içermektedir. Faaliyetleri ile ilgili, örne-ğin, “Türkiye’deki her türlü futbol faaliyetini yürütmek, düzenlemek ve denet-lemek”, “futbolun gelişmesini ve yurt sathına yayılmasını sağlamak”, “FIFA ve UEFA’nın yetkili organları tarafından konulan kuralların gereği gibi uygulanmasını sağlamak, ulusal talimatlar hazırlamak ve Türkiye’yi futbol ile ilgili konularda yurt dışında temsil etmek” görevleri TFF’ye veril-miştir (bkz. m. 3(1)). Yine 3. maddenin ikinci fıkrasında teşkilat birimlerinin çalışma usul ve esaslarının diğerlerinin yanında FIFA ve UEFA kurallarına uygun olarak çıkarılacak talimatlarla belirle-neceği ifade edilmiştir. Organizasyonla ilgili olarak, Türkiye’deki her türlü futbol teşkilatının TFF’ye bağlı olduğu m. 4(3)’de hükme bağlanmıştır. Yine, aynı maddenin dördüncü fıkrasında, TFF’nin FIFA ve UEFA üyesi olduğu belirtilmiştir. Görüldüğü üzere söz konusu Kanun, TFF’nin yurt dışı faaliyetleri yanında üyelikleri ile ilgili de hüküm içermektedir. Ancak, bu hükmün, UEFA veya FIFA açısından herhangi bir bağlayıcılığının olmadığını da belirt-mek gerekir. Zira diğer tüm uluslararası federasyonlar gibi, FIFA ve UEFA da her ülkeden bir uluslararası federasyonu kendisi ta-nımaktadır. Söz konusu hükümlerin bir diğer önemi ise, TFF’ye ilgili uluslararası federasyonların talimatlarına uygun davranma görevinin verilmiş olmasıdır. Böylece, herhangi başka bir tasar-rufa gerek kalmadan, TFF’nin, UEFA ve FIFA’nın ihdas ettiği ve edeceği kuralları uygulamasının kanunî bir zorunluluk olduğunu söyleyebiliriz.

18

Uluslararası spor kuruluşları, devletlerin dahli ve etkisi ol-maksızın tamamen gönüllü kişiler tarafından oluşturulmuş ve uluslar üstü kurallar ihdas eden hükûmetler dışı organizasyonlar-dır. Yine Batı ülkelerinde görüldüğü üzere, ulusal spor kuruluşla-rı da gönüllü kişiler tarafından dernek statüsünde kurulan tüzel kişiliklerdir. Bu yönü itibariyle, Türkiye’deki sportif faaliyetlerin, genelde farklı bir temelde yapılandırıldığını söyleyebiliriz.

YABANCI UNSURLU FUTBOLCU SÖZLEŞMELERİNDEN DOĞAN İHTİLAFLARA

UYGULANACAK HUKUK *5

Dr. Öğretim Üyesi Alper Çağrı YILMAZ**6

FIFA Uyuşmazlık Çözüm Dairesi (Dispute Resolution Chamber-DRC ) yargılamasında uyuşmazlıkların çözümüne hangi hukukun uygulanacağı, FIFA Tüzüğü (Regulations for the Status and Transfer of Players) kapsamında düzenlenmiştir. Tüzüğün 25(6) maddesinde, DRC’nin FIFA Tüzüğü hükümlerini uygulayacağı, bunun yanında ulusal düzeydeki tüm ilgili düzenlemeler, kanunlar ve/veya toplu iş sözleşmeleri ile sporun kendine özgü niteliğini dikkate alacağı be-yan edilmiştir. Maddede, DRC yargılamasında uygulanacak hukuk konusundaki temel hukuki kaynak; FIFA Statüsü, FIFA Tüzüğü ve diğer FIFA düzenlemeleri olarak tespit edilmiş, ulusal düzen-lemelerin ise söz konusu kaynaklara ek olarak “dikkate alınacağı” vurgulanmıştır.

Buna karşılık DRC kararlarında ise FIFA düzenlemelerinin, tarafl arca seçilen ulusal hukuk kaidelerine üstün olduğu fi kri be-nimsenmiştir. DRC’nin konu hakkında 2009 ve 2014 yılında ver-diği kararlarda, “farklı federasyonlara bağlı kulüpler arasındaki transfer işlemine” ilişkin uyuşmazlıklar hakkında, FIFA Tüzüğü

5 Metin, Uludağ Üniversitesi ve Türk Hukuk Enstitüsü desteğiyle 9 Şubat 2018 Cuma günü saat 11:00’de, Uludağ Üniversitesi Asım Kocabıyık Kültür Merkezi’nde düzenlenen “Futbol Hukuku Sempozyumu” konulu etkinlikte su-nulan bildirinin özetidir.

6 Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Milletlerarası Özel Hu-kuk Anabilim Dalı

20

hükümlerinin ulusal düzenlemelerden üstün tutularak uygulanma-sı gerektiği net biçimde tespit edilmiştir.

Bu çerçevede, FIFA Tüzüğünün 25(6) maddesi gereği, DRC’nin uygulanacak hukuk konusunda esas itibariyle FIFA dü-zenlemelerini “tatbik etmesi”, bunun yanında tarafl arca seçilen ulusal hukuk düzenlemelerini ise “dikkate alması” gerekmektedir. Ne var ki, DRC kararlarında bu kurala riayet edilmediği açıktır. Üstelik uygulamada, uygulanacak hukuk konusunda gün geçtik-çe FIFA Tüzüğü hükümlerine daha da ağırlık verildiği, tarafl arca seçilen ulusal hukuk düzenlemelerinin ise aynı nispette geri plana atıldığı görülmektedir. Hukuki düzenlemeler ve içtihat hukuku arasındaki bu uyumsuzluğun temelinde, FIFA Tüzüğünde “dikka-te almak” ibaresiyle ne kastedildiğinin açıklanmamış olmasından kaynaklanan belirsizlik bulunmaktadır. Neticede bahse konu belir-sizlik sebebiyle DRC kararlarında; FIFA Tüzüğündeki ulusal dü-zenlemelerin dikkate alınmasını öngören kural kıymet görmemiş, FIFA düzenlemelerine ulusal düzenlemeler karşısında bariz bir üstünlük tanınmış ve hatta verilen kararlar münhasıran FIFA Tüzüğü hükümleri üzerine inşa edilmiştir.

CAS temyiz tahkim yargılamasında uyuşmazlığın esasına uy-gulanacak hukukun tespiti için CAS Kodu hükümlerinin de ince-lenmesi gereklidir. CAS Kodunun “Esasa Uygulanacak Hukuk” başlıklı R58 maddesinde; “Hakem heyeti uyuşmazlığı uygulanabilir dü-zenlemelere ve -tamamlayıcı olarak- tarafl arın seçtikleri hukuk kurallarına veya böyle bir seçimin yapılmamış olması halinde, temyiz edilen kararı veren ulusal ya da uluslararası federasyon yahut spor kuruluşunun mukim olduğu ülke hukukuna göre karara bağlar.” hükmüne yer verilmiştir. Mad-de kapsamında uygulanacak hukuka ilişkin üç kademeden oluşan bir inceleme yapmak mümkündür. CAS Kodunun R58 maddesin-de uyuşmazlığın esasına uygulanacak hukuka ilişkin ilk kademe

21

“uygulanabilir düzenlemeler” şeklinde belirlenmiştir. “uygulana-bilir düzenlemeler” ifadesiyle kastedilen, temyiz edilen kararı ve-ren sportif yapının düzenlemeleridir. CAS huzurunda temyiz edi-len kararın bir ulusal futbol federasyonu tarafından verilmiş olması halinde, CAS hakem heyeti uyuşmazlığı söz konusu federasyonun düzenlemeleri çerçevesinde çözüme kavuşturmak durumundadır. DRC ve Oyuncuların Statüsü Komitesi kararlarına karşı yaptığı temyiz incelemesinde ise; FIFA Statüsü, FIFA Tüzüğü ve FIFA Disiplin Kodu gibi düzenlemeleri, uygulanmak durumundadır.

CAS Kodunun R58 maddesinde uyuşmazlığın esasına uygu-lanacak hukuka ilişkin ikinci kademe, “tarafl arın açıkça veya zım-nen seçtikleri hukuk kuralları” şeklinde belirlenmiştir. Maddede söz konusu hukuk kurallarının, “uygulanabilir düzenlemelere” ta-mamlayıcı olarak tatbik edilmesi gerektiği ifade edilmiştir. Bu çer-çevede, bir ulusal futbol federasyonu tarafından verilen karar CAS huzurunda temyiz edildiğinde, hakem heyeti, söz konusu federas-yonun düzenlemelerini öncelikli olarak, tarafl arca seçilen hukuk kurallarını ise tamamlayıcı olarak tatbik edecektir. Buna karşılık DRC veya Oyuncuların Statüsü Komitesi kararlarının CAS huzu-runda temyiz edilmesi halinde ise FIFA düzenlemelerini öncelikli olarak tarafl arca seçilen hukuk kurallarını ise tamamlayıcı olarak tatbik edecektir.

CAS Kodunun R58 maddesinde, uyuşmazlığın esasına uygu-lanacak hukuka ilişkin üçüncü ve son kademe, tarafl arca hukuk se-çimi yapılmamış olması halinde temyiz edilen kararı veren sportif yapının mukim olduğu ülke hukukunun veya hakem heyetinin uy-gun göreceği hukuk kurallarının tamamlayıcı olarak uygulanması-dır. Bu çerçevede, bir ulusal futbol federasyonu tarafından verilen karar CAS huzurunda temyiz edildiğinde söz konusu federasyo-nun mukim olduğu ülke hukuku, DRC veya Oyuncuların Statüsü

22

Komitesi kararları CAS huzurunda temyiz edildiğinde ise İsviçre hukuku tamamlayıcı hukuk olarak uygulanacaktır.

PROFESYONEL FUTBOLCU SÖZLEŞMESİNİN HAKSIZ FESHİ *7

Arş. Gör. M. Gökhan Türe**8

1. Profesyonel Futbolcu Sözleşmesinin Hukuki Niteliği

Doktrinde yer alan tanımlar ile Profesyonel Futbolcuların Statüsü ve Transfer Talimatı hükümleri dikkate alınarak profesyo-nel futbolcu sözleşmesinin şu şekilde tanımlanması mümkündür; futbolcunun bağımlı olarak futbol faaliyeti kapsamında iş görmeyi bunun karşılığında ise kulübünün futbolcuya bir ödeme yapmayı üstlendiği sözleşme, profesyonel futbolcu sözleşmesidir9. Bu tanım dikkate alındığında profesyonel futbolcu sözleşmesinin bir iş söz-leşmesi olduğu anlaşılmaktadır. Zira iş sözleşmesi bir tarafın ba-ğımlı olarak iş görmeyi diğer tarafın ise bunun karşılığında ücret ödemeyi üstlendiği sözleşmedir.

İş sözleşmelerinin belirsiz ya da belirli süreli olarak yapılması mümkündür. Esasında iş sözleşmesinin belirsiz süreli olması kural-

7 Metin, Uludağ Üniversitesi ve Türk Hukuk Enstitüsü desteğiyle 9 Şubat 2018 Cuma günü saat 11:00’de, Uludağ Üniversitesi Asım Kocabıyık Kültür Merkezi’nde düzenlenen “Futbol Hukuku Sempozyumu” konulu etkinlikte su-nulan bildirinin özetidir.

8 Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Anabilim Dalı

9 Baştürk, Faruk; İş Hukukunda Profesyonel Futbolcu¸ Beta Yayınları, İstanbul 2007, s. 10. Doktrinde yapılan diğer tanımlar hakkında bkz. Yıl-maz, Alper Çağrı; FIFA ve CAS Kuralları Çerçevesinde Uluslararası Nitelikli Profesyonel Futbolcu Sözleşmesinin Feshi, Onikilevha Yayıncılık, İstanbul 2017, s. 7 vd.

24

sa da, objektif nedenlerin bulunması halinde tarafl ar iş sözleşmele-rini bir süreye bağlayabilirler10. Öte yandan kanunda istisnai olarak iş sözleşmesinin belirli süreli yapılacağının belirtildiği durumlarda sözleşmenin objektif neden bulunmasa da belirli süreli yapılma-sı mümkündür11. Profesyonel Futbolcuların Statüsü ve Transfer Talimatı’nın 19. maddesinin 2. fıkrasında profesyonel futbolcu sözleşmesinin en fazla 5 yıl süreyle yapılabileceği belirtilmiştir. Öte yandan 18 yaşından küçük futbolcular için sözleşmenin süresi en fazla 3 yıl olarak belirlenebilecektir. Bu husus dikkate alındığı zaman profesyonel futbolcu sözleşmesinin hukuki niteliğinin belirli süreli iş sözleşmesi olduğu anlaşılmaktadır.

Buna göre profesyonel futbolcu sözleşmesinin haksız feshi ile kastedilen esasında belirli süreli iş sözleşmesinin haksız feshidir. Ancak futbol faaliyetinin özellikleri dikkate alınarak profesyonel futbolcu sözleşmesinin haksız feshi çeşitli açılardan, belirli süreli iş sözleşmelerinin haksız feshinden farklı şekilde düzenlenmiştir.

Profesyonel futbolcu sözleşmesinin haksız feshine öncelikle Profesyonel Futbolcuların Statüsü ve Transfer Talimatı hükümleri-nin uygulanması gerekir. Bununla beraber anılan Talimatta boşluk bulunan hallerde futbolun doğasına aykırı olmamak üzere Türk Borçlar Kanunu’nun haksız feshe ilişkin hükümlerine de başvu-rulacaktır.

2. Profesyonel Futbolcu Sözleşmesinin Haksız Feshi

Fesih, tek tarafl ı irade beyanıyla kullanılan ve sürekli borç ilişkisi doğuran sözleşmeyi ileriye etkili olarak ortadan kaldıran

10 Süzek, Sarper; İş Hukuku, Yenilenmiş 14. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul 2017, s. 250.

11 Süzek, s. 258.

25

yenilik doğuran bir haktır12. Feshin, süreli fesih ile haklı nedenle fesih olmak üzere iki türü bulunmaktadır. Bununla beraber on yıl-dan uzun süreli belirli süreli iş sözleşmeleri bir kenara bırakılırsa hukukumuzda belirli süreli iş sözleşmelerinin süreli fesih ile sona erdirilmesi mümkün değildir. Dolayısıyla belirli süreli iş sözleşme-leri yalnızca haklı nedenle fesih hakkı kullanılarak feshedilebilir; aksi takdirde yapılan fesih, haksız feshe yol açar.

Önemle belirtmek gerekir ki haksız fesih, yalnızca haklı ne-denin bulunmaması haline münhasır değildir. Sözleşmeyi feshe-den tarafın haklı nedeninin bulunmamasından bağımsız olarak, haklı nedene sahip olmasına rağmen bunu ispatlayamaması, fesih hakkını hak düşürücü süreler içerisinde kullanamaması ya da fesih hakkı etkisizleştikten sonra kullanması ya da feshin usulüne uy-gun olarak fesih beyanında bulunmaması halleri de haksız feshe yol açar13. Bu nedenle haksız feshin bu hususlar dikkate alınarak incelenmesi gerekir.

A. Fesheden Tarafın Haklı Nedeninin Bulunmaması

Talimat düzenlemelerinde haklı nedenle fesih hakkı, profes-yonel kulübün fesih hakkı ile profesyonel futbolcunun fesih hakkı olmak üzere iki başlık altında hüküm altına alınmıştır.

Kulübe haklı nedenle fesih hakkı veren haller; futbolcunun futbol faaliyeti dışında vaki hastalık veya istirahat halinin altı ayı aşması, futbolcunun en az altı ay müddetle kesinleşmiş hak mah-rumiyeti veya müsabakadan men cezası almış olması, futbolcunun

12 Oğuzman, Kemal H.; Hizmet “İş” Akdinin Feshi, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul 1955, s. 1.

13 Haksız fesih halleri hakkında detaylı bilgi için bkz. Tolu, Hazal; İş Sözleşmesinin Haksız Feshi, Beta Yayınları, İstanbul 2016, s. 60 vd.

26

yükümlülüklerini ağır surette ihlal etmesi, futbolcunun futbol menajerleri ile çalışma talimatına aykırı davranması ve haklı fe-sih nedeni olup olmadığı tartışmalı olmakla birlikte futbolcunun sözleşmeden kaynaklanan edimlerini ifada temerrüde düşmesi hali olarak sayılmıştır.

Futbolcuya haklı nedenle fesih hakkı veren haller ise kulü-bün ücret ödeme borcunu ifada temerrüde düşmesi, kulübün diğer edimlerini ifada temerrüde düşmesi ve sportif haklı nedenle fesih olarak belirlenmiştir.

Bununla birlikte ifade etmek gerekir ki bu haklı fesih neden-leri tahdidi olmayıp, tadadidir. Yani tarafl ardan biri için sözleşmeyi dürüstlük kurallarına göre ifa etmesinin beklenemediği durumlar-da da sözleşmenin haklı nedenle feshedilmesi mümkündür. Ör-neğin futbolcunun doping kullanması halinde ya da futbolcunun mobbinge maruz kalması halinde tarafl ar sözleşmeyi haklı nedenle feshedebilirler. Zira Türk Borçlar Kanunu’nun 435. maddesinin 2. fıkrasına göre; Sözleşmeyi fesheden taraftan, dürüstlük kurallarına göre hizmet ilişkisini sürdürmesi beklenemeyen bütün durum ve koşullar, haklı sebep sayılır. Ancak şu husus önemle belirtilmelidir; Talimatta yazılı haklı nedenlerin TBK’nın ilgili hükmüne dayanarak değiştirilmesi mümkün değildir. Örneğin profesyonel futbol kulübü futbolcunun futbol faaliyeti dışındaki vaki hastalık halinin 5 ay sürdüğü somut olayda artık sözleşmeye devamın kendisi için çekilmez bir hal aldı-ğını öne süremez. Buna karşılık futbolcunun doping kullanması-nın kendisi için haklı bir fesih nedeni olduğunu belirtebilir.

B. Haklı Fesih Nedeninin İspatlanamaması

Tarafl arın haklı nedenle fesih hakkına sahip olmakla birlikte bunu ispatlayamaması halinde de feshin haksızlığından söz edilir.

27

Hukukumuzda ispat yükünün düzenlendiği Medeni Kanunu’nun 6. maddesine göre Kanunda aksine bir hüküm bulunma-dıkça tarafl ardan her biri, hakkını dayandırdığı olguların varlığını ispatla yükümlüdür. İş sözleşmeleri bakımından sözleşmeye devam asıl, sözleşmenin haklı nedenle feshi ise istisnadır. Bu nedenden ötürü profesyonel futbolcu sözleşmesini fesheden tarafın, haklı nedenini ispatlaması gerekmektedir14. Kural bu olmakla birlikte bazı husus-larda ispat yükü yer değiştirebilir. Örneğin profesyonel futbolcu-nun sözleşmeyi ücretinin ödenmemesi nedeniyle feshettiği bir du-rumda işçi ücretin ödenmediğini ispatla yükümlü değildir. Bunun aksine işveren ücretin ödendiğini ispatlayacaktır15.

Tarafl ar iddialarını her türlü delille ispatlayabilirler, bir şartla ki bu delil hukuka aykırı yollardan elde edilmemiş olsun. Örneğin profesyonel futbolcunun soyunma odasında arkadaşlarının mah-rem fotoğrafl arını çekip, internet üzerinden satışa çıkardığı bir olayda delillerin profesyonel futbolcunun kişisel e-posta adresine girilerek tespit edilmesi halinde ispat vasıtası olarak kullanılması mümkün değildir.

C. Haklı Nedenle Fesih Hakkının Hak Düşürücü Sürede Kullanılmaması ya da Fesih Hakkının Etkisizleşmesi

Haklı nedenle fesih hakkı, bir yenilik doğuran hak niteliği taşıdığından, yenilik doğuran haklar rejimine tabidir. Yenilik do-ğuran hakların, hak sahibine muhatap karşısında tanıdığı kudret, hakkın çeşitli açılardan sınırlandırılmasına yol açmıştır. Bunlar-dan birisi de yenilik doğuran hakların hak düşürücü süreye tabi kı-

14 Süzek, s. 740.15 Mollamahmutoğlu, Hamdi/ Astarlı, Muhittin/Baysal, Ulaş; İş Hukuku

Ders Kitabı, Lykeion Yayınları, Ankara 2017, s. 208.

28

lınmasıdır. Dolayısıyla yenilik doğuran bir hak olan haklı nedenle fesih hakkı da eğer bir hak düşürücü süre öngörülmüşse bu süre-nin sonunda ortadan kalkacaktır16.

Talimatın 27. maddesinde kulübün haklı nedenle fesih hakkı bakımından iki farklı hak düşürücü süre öngörülmüştür. Bunlar futbolcunun yükümlülüklerini ağır ihlali suretiyle haklı fesih için 7 gün, diğer haklı fesih nedenleri içinse 30 gündür. Buna göre kulüp bu süreleri geçirdikten sonra bir haklı nedeni olsa bile sözleşmeyi feshederse, haksız feshin hüküm ve sonuçlarından sorumlu ola-caktır.

TBK’nın 435. maddesine dayanan haklı fesih nedenleri içinse bir hak düşürücü süre öngörülmemiş, sözleşmenin derhal feshedi-leceğinden söz edilmiştir. Buna göre tarafl ardan her biri haklı fesih nedenini öğrendikten sonra makul bir süre içerisinde sözleşmeyi feshetmelidir. Aksi takdirde yapılan fesih haksız feshe dönüşecek-tir. Zira bir hak düşürücü süre öngörülmemiş olsa bile feshe muha-tap olacak tarafın korunması amacıyla geliştirilen bir kurum fesih hakkının etkisizleşmesidir. Bu kurum sayesinde yenilik doğuran hakkın muhatabı uzun müddetler boyunca yenilik doğuran hakkın kullanılması ihtimalinden korunmuş olacaktır.

Feshin etkisizleşmesine yol açan bir diğer neden ise dürüst-lük kuralının özel bir görünümü olan çelişkili davranma yasağıdır. Buna göre haklı fesih nedenine sahip olan tarafın davranışlarıyla karşı tarafta uyandırdığı intiba fesih hakkının kullanılmayacağı yö-nündeyse artık sözleşmenin feshedilmesi haksız feshe yol açacak-tır17. Örneğin futbolcunun uyuşturucu madde kullanmış olduğunu

16 Detaylı bilgi için bkz. Buz, Vedat; Medeni Hukukta Yenilik Doğuran Haklar, Yetkin Kitabevi, Ankara 2005, s. 397 vd.

17 Çelişkili davranış yasağı hakkında detaylı bilgi için bkz. Akyol, Şener; Dü-

29

öğrenmesine rağmen kulübün yeni bir sözleşme önerdiği veya fut-bolcuyu kaptanlık görevine getirdiği bir durumda artık kulübün fesih hakkı etkisizleşmiştir.

D. Fesih Hakkının Usulüne Uygun Olarak Kullanılmaması

Haklı nedenle fesih hakkının kullanılması için gerek kanun-da gerekse sözleşmede bir usul öngörülmüşse, bu usule uyulmama-sı artık feshin haksız feshe dönüşmesine yol açar. Burada konunun ikili bir ayrıma tabi tutularak incelenmesinde fayda vardır. Zira TBK’da öngörülen şekil şartının bir geçerlilik şartı olup olmadığı tartışmalıdır.

Talimat’ın 29. maddesinde bir fesih usulü öngörülmüştür. Söz konusu maddenin ilk fıkrasına göre Fesih hakkını kullanmak isteyen taraf, fesih açıklamasını noter kanalıyla bir ihbarname keşide etmek suretiyle gerçekleştirmeli ve bu ihbarnamenin bir suretini bilgi için TFF’ye göndermelidir. Başka bir kulübe transfer olmak isteyen futbolcu ise bu usulün yanında ayrıca ancak transfer olacağı kulübün feshin hukuki ve sportif cezai sonuçlarından müteselsilen sorumlu olduğunu kabul ettiğini belirten taahhütnameyi imzalaması halinde transfer olabilir.

Buna göre Talimatta düzenlenen haklı nedenlere dayanarak sözleşmeyi feshetmek isteyen tarafl ar ilgili usule uygun davranma-lıdır. Aksi takdirde örneğin yazılı bir fesih beyanı ya da eylemli fesih yoluyla sözleşmenin feshi haksız feshe yol açar.

TBK’nın 435. maddesinin ilk fıkrasında sözleşmeyi fesheden tarafın, fesih sebebini yazılı olarak bildirmek zorunda olduğu dü-

rüstlük Kuralı ve Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı, 2. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2006, s. 57 vd.

30

zenlenmiştir. Ayrıca haksız feshin sonuçlarının düzenlendiği 438. ve 439. maddelerinde fesih usulüne uyulmamasının haksız feshe yol açacağından söz edilmemiştir. Bu durum haklı fesih sebe-bi için getirilen yazılı şekil şartının geçerlilik şartı olup olmadığı konusunda tartışmalara yol açmıştır. Doktrindeki bir görüş yazılı şekil şartına uyulmamasının feshi haksız hale getireceğini belir-tirken, diğer görüş hükmün mehaz kanunda düzenleniş şeklini de ele alarak burada yazılı şekle uyulmamasının feshin haksızlığına yol açmayacağını ancak karşı tarafın bu sebeple yaptığı masrafl arı (örneğin dava açması vs. gibi zararlarını) karşılamak zorunda kala-cağını belirtmektedir18.

3. Haksız Feshin Sonuçları

Hukukumuzda fesih bakımından etkinlik rejimi kabul edil-miştir. Bu şu demektir; sözleşme haksız da feshedilmiş olsa sona erecektir; tarafl arın aynen ifaya zorlanması mümkün değildir. Bu nedenle kural olarak haksız fesih halinde feshe muhatap olanın uğ-radığı zararların giderilmesi gerekir. Bu ise karşı tarafın tazminat sorumluluğunu gündeme getirir. Bunun yanında haksız feshin ko-ruma dönemleri içerisinde gerçekleşmesi halinde fesheden tarafın sportif cezalar ile karşılaşması da muhtemeldir.

A. Sportif Cezalar

Sportif cezaların uygulanabilmesi için koruma dönemleri içerisinde haksız feshin gerçekleşmesi gerekir. Koruma dönemleri Profesyonel futbolcunun 28 yaşından önce imzaladığı sözleşmelerin yürürlüğe girmesini takip eden üç yıllık veya üç sezonluk dönemi (önce gelen esas alınmak şartıyla) ya da profesyonel futbolcunun 28 yaşından sonra imzaladığı sözleşm-

18 Tartışmalar hakkında detaylı bilgi için bkz. Tolu, s. 92-97.

31

lerin yürürlüğe girmesini takip eden iki yıllık veya iki sezonluk dönemi (önce gelen esas alınmak şartıyla) kapsar.

Futbolcuya uygulanacak sportif ceza, dört ay süreyle müsabaka-dan men cezasıdır. Ancak ağırlaştırıcı nedenlerin bulunması halin-de bu ceza altı ay süreyle müsabakadan men cezasına dönüşebilir. Ceza oyuncunun tescilli olduğu kulübün devre arasından sonraki ilk resmi müsabakasından itibaren uygulanmaya başlanacaktır. Eğer sportif ceza sezonun ikinci devresinde verilmişse bu takdirde ge-lecek sezonun ilk resmi müsabakasından itibaren uygulanacaktır.

Sözleşmeyi haksız feshedenin kulüp olması halinde uygula-nacak sportif ceza ise en az bir, en fazla iki transfer ve tescil dönemine kadar transfer yasağı” olarak belirlenmiştir. Diğer yandan futbolcuyu haksız feshe yönelten kulübün de bu ceza ile karşılaşma ihtimali bulunmaktadır.

B. Tazminat Sorumluluğu

Sportif cezalardan farklı olarak profesyonel futbolcu sözleş-mesinin haksız feshi halinde her durumda feshe muhatap olan ta-rafın zararlarının giderilmesi gerekir. Bu zarar doktrinde müspet zarar olarak ifade edilmektedir. Başka bir deyişle karşı taraf söz-leşme ifa edilseydi hangi durumda olacaksa o duruma getirilmeye çalışılır.

a. Kulübün Sorumluluğu

İş sözleşmesinin haksız feshi TBK’da işçinin feshi ile işverenin feshi olarak ikiye ayrılarak düzenlenmiştir. Profesyonel futbol kulübünün haksız feshi halinde profesyonel futbolcu sözleşme süresine uyulmuş olsaydı kazanabileceği miktarı, tazminat olarak isteyebilir. Örneğin profesyonel futbolcu sözleşmesinin süresinin

32

bitmesine 2 yıllık bir süre bulunmaktaysa futbolcu bu sürenin tamamı için tazminat isteyebilir. Bu tazminata doktrinde bakiye süre tazminatı adı verilmektedir. Ancak elbette ki bu tazminattan futbolcunun sözleşmenin sona ermesi yüzünden tasarruf ettiği miktar ile başka bir işten elde ettiği veya bilerek elde etmekten kaçındığı gelir indirilir.

Diğer yandan TBK’nın 438. maddesinin 3. fıkrasına göre; pro-fesyonel futbolcuya altı aylık ücretinden fazla olmamak üzere bir tazminat ödenmesi de kararlaştırılabilir. Bu tazminatın verilip verilmeyece-ği ve verilecekse tutarı feshin hukuka aykırılığı, tarafl arın fi nan-sal durumları gibi pek çok husus dikkate alınarak belirlenir. Söz konusu tazminat haksız fesih tazminatı olarak adlandırılmaktadır. Bu tazminata her durumda hükmedilmesi gerekmez. Örneğin pro-fesyonel futbol kulübünün usule uymaksızın sözleşmeyi feshettiği veya futbolcunun sakatlık halini 6 ay olarak hesaplamasına rağmen esasında 5 ay 20 gün olduğu durumlarda haksız fesih tazminatına hükmedilmez. Ancak yapılan feshin futbolcunun kişilik haklarını zedelediği durumlarda bu tazminata hükmedilmesi gerekir.

b. Futbolcunun Sorumluluğu

Futbolcunun sözleşmeyi haksız feshi halinde, kulübün fut-bolcunun aylık ücretinin dörtte birine eşit bir tazminat isteme hakkı bulunmaktadır. Ancak kulüp yapılan bu fesih nedeniyle bir zarara uğramamışsa (örneğin fesih ile eş zamanlı olarak aynı bölge için bir transfer yapılmış olması) bu tazminat indirilebilir.

Ayrıca kulübün ek zararlarının giderilmesini isteme hakkı da vardır. Bu kapsamda futbolcuya takım içinde atfedilen değer, yeri-ne yeni bir futbolcunun bulunamaması veya feshin zamansız olma-sı (örneğin Final müsabakasından önce) durumlarında kulüp daha

33

fazla zararı varsa bunu talep edebilir. Ancak kulübün bu tazminatı isteyebilmesi için zararını ispatlaması gerekir.

Kulübün, aylık ücretin dörtte birine eşit olan tazminatı isteme hakkı eğer takas yoluyla sona ermemişse futbolcunun sözleşmeyi haksız feshetmesinden itibaren otuz gün geçmekle düşer. Ancak kulübün müspet zararlarını talep etmesi hakkı genel zamanaşımı süresi olan 10 yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.