10th International Scientific Conference on Production Engineering DEVELOPMENT AND MODERNIZATION OF PRODUCTION

RIM 2015 1

SAVREMENA INETPRETACIJA RENESANSNOG KOLIRA Amra Alibabić, Dejla Ramić

Univerzitet u Bihaću, Tehnički fakultet Bihać, Dr. Irfana Ljubijankića bb Ključne riječi: renesansa, skulpturalnost, origami, kolir SAŽETAK: Ovaj rad se bavi istraživanjem modnog izričaja tokom perioda manirizma kao i savremenom interpretacijom preko određene tehnike savijanja papira poznatog kao origami. Najviše pažnje se posvećuje ovratniku koji je u periodu manirizma predstavljao visoki društveni status. Kroz rad ćemo vidjeti jedan sasvim drugačiji pristup stvaranju ovratnika, njegovim oblicima, multifunkcionalnošću kao i samoj origami tehnici koja je poslužila da bi se prikazala njegova složenost.

1. UVOD

Renesansa je period koji se smatra mostom između srednjeg doba i moderne historije. Naglasak se sve više stavlja na samog čovjeka što je izazvalo veliku obnovu od umjetnosti do nauke tačnije na svim planovima društva. Umjetnicima je značajan predmet izučavanja bilo ljudsko tijelo, anatomska struktura tijela, zakoni pokreta i proporcije od kojih je zavisila njegova ljepota koja se očitovala i upotrebom nakita. Nakit je shvaćen kao sredstvo iskazivanja osobnosti, individualnosti, ali i kao uljepšavanje fizičke pojave osobe. Ovaj rad će se prvenstveno baviti modnim dodatkom koji je poslužio kao inspiracija za ovratnik od papira, tj ovratnik rađen od posebne tehnike savijanja papira.

2. RENESANSA Renesansa je jedan od najkrupnijih pokreta u kulturi zapadne Europe smatra se i jednom od najkreativnijih razdoblja u književnosti i umjetnosti koji je označio prekid sa srednjim stoljećem. Doveo je do preokreta u filozofiji, književnosti i likovnoj umjetnosti te se smatra da je to razdoblje kada je umjetnost našla svoj najviši izraz. U ovom periodu antika je smatrana vrhuncem stvaranja te su s tim u vodu antičke umjetnosti ponovo oživjele. Renesansa je period koji je bio svjestan svog postojanja i samo je sebi iskovalo ime franc. Renaissance što u prijevodu znači preporod. Zajedno sa svim pravcima razvijala se i duhovna kultura a sami nosioci te kulture su bili humanizmi.Stvoreno je racionalno i naučno shvaćanje svijeta. Umjetnici su bili univerzalno obrazovani i svestrani, proučavali su ljudsko tijelo, zakone pokreta kao i proporcije od kojih je zavisila njegova ljepota. Moda u renesansi je predstavljala statusni simbol, vlasti su se bavile pitanjem klasnih razlika u odjevanju i zakonom se propisivalo šta koja klasa smije da nosi. Bogati plemići su nosili skupocijene, vezom ukrašene svilene haljine, krzno dok su obični građani i seljaci nosili jednostavnu odjeću bez ukrasa. Žene su kao i muškarci dnevne haljine nosili preko lanenih košulja koje su se najčešće sastojale iz jednog ili dva dijela. Gornji dio haljine je ličio na muške prsluke tek sredinom 15 stoljeća zamjenjen je korzetom. Do početka 16 stoljeća odjeća je samo dobila na volumenu, postaje šira i naborana. Tokom godina glavni elementi ostaju isti a mijenjaju se samo detalji kao što je oštrina kroja, visina kragne, punoća materijala. Sve je zavisilo do želja kraljeva i kraljica koji su diktirali promjenu u modi. Svilena košulja je bila osnovni komad garderobe, plemići su preko nje nosili prsluk jer je košulja sama po sebi bila simbol radne klase.Obavezan dio muške odjeće su bile hlače do koljena, a

Amra Alibabić, Dejla Ramić – Savremena interpretacija renesansnog kolira

RIM 2013 2

ispod njih su se nosile uske čarape do koljena.Odjeća nižih slojeva građana je bila jednostavnog kroja, boja i bez ukrasa. Prenaglašena odjeća je bila statusni simbol pa su tako samo pripradnici visokog društva bili nosioci mode renesansnog perioda.

Slika 1. Prikaz renesansnog modnog izričaja kao statusnog simbola plemića

2.1 Kasna renesansa (manirizam) i moda Španska moda se počinje oslobađati mavarskih elemenata i napokon dobiva samostalni karakter. Nakon što postaje politička kao i ekonomska sila u Europi pristiže joj ogromno bogastvo koje utječe na bogaćenje stanovnišva samim tim i na raskošniju modu. Stroga pravila o odjevanju se odbacuju i populacija dobiva pravo da se oblači prema svojim mogućnostima. Renesamsa u Španiji nije oslobađala tijelo već ga je oblačila u krute geometrijske forme, veliki utjecaj na pojavu potpuno zatvorenih kostima kao i nabranih kragni oko vrata je imala katolička crkva. Ovakav oblik mode je imao velike primjere manirizma koji je u potpunosti odstupao od prirodnog oblika tijela. Mnogi dijelovi kostima su punjeni različitim materijalima da bi dobili čvrste i oble forme. Muški kostimi su bili uski i pripijeni uz tijelo, oko vrata su imali nabranu, široku i okruglu kragnnu poznatu kao kolir zbog koje su se nosile dosta kratke frizure, brkovi i špicaste bradice. Rukavi su u više slučajeva bili prorezani, a ramena vatirana umetcima. Čakšire su bile uobičajen dio odjevanja za ovaj period. Ženski kostimi su bili pod utjecajem muške mode, rukavi su bili vatirani, prosječeni, na ramenima su se nosili umetci, kolir se povećao, suknje su zvonaste gornja suknja se prosijeca cijelom prednjom dužinom te s tim otkriva donju suknju. Kosa je bila dignuta u punđe često pokrivene mrežicama ili kapama. U ovom razdoblju naglašava se ono što je nebitno i popratno. Umjetnicima naturalizam i idealizam nisu više osnovni cilj, prevazilaze se klasični ideali realizma, bježi se od mirnoće i sklada što je na kraju omogućilo i samu pojavu baroka.O manirizmu možemo pronaći različite definicije kao i različita mišljenja, međutim najbolje je zaključiti da je manirizam zapravo prijelazna stilska-idejna razina između dva suprostavljena razdoblja renesanse i baroka. Manirizam teži neprirodnom izražavanju i izazivanju čuđen

Amra Alibabić, Dejla Ramić – Savremena interpretacija renesansnog kolira

RIM 2013 3

3.ORIGAMI Origami je japanska tradicionalna vještina kreiranja modela od papira, prvobitno su se koristili samo kvadratni oblici međutim veliki broj modela se radi od drugačijih oblika. Precizni podaci o nastanku ne postoje, smatra se da se pojavila kad i papir u Kini. Origami se uobičajeno radi od papira , ali mogu se koristiti i drugi materijali kao što su tkanine. Origami je tip modeliranja gdje se papiri motaju u tri sasvim jednostavna trokuta, zatim se spajaju u jednu cjelinu. Tehniku origamija u modi koristili su 80-tih japanski dizajneri Issey Miyake (1938.), Rei Kawakubo (1942) , Yohji Yamamoto (1943.) i Yunya Watanabe (1961.).

Slika 4: Tehnika savijanja papira

3.1 Savremena inetrpretacija renesansnog kolira

U ovom radu prezentirana je inetrpretacija kolira iz perioda manirizma koji je bio jednako nošen u muškim i u ženskim kostimima iz tog vremena. Pomoću određene tehnike savijanja papira kao i modeliranjem, kolir se razvija u razlićite skulpturalne forme. Cilj rada je bio spoj renesansnog kostima sa tradicionalnom japanskom tehnikom, u cilju stvaranja novih formi kolira ćija je namjena ostala jednaka, ali ne i izgled. Počevši od najjednostavnijeg oblog oblika koji je modeliran slaganjem trokutića, te postepenim građenjem i nizanjem dijelova da bi se dobila skulpturalnost forme savremenog kolira.

Slika 5: Prikaz teselacije origamija

Amra Alibabić, Dejla Ramić – Savremena interpretacija renesansnog kolira

RIM 2013 4

Dijelovi iz linije započinju u 2 d perspektivi sa jednostavnim dvodimenzionalnim geometrijskim oblicima. Nakon toga dijelovi se otvaraju te teselacijom oblikuju u konkretan komad kolira. Princip koji je prepoznatljiv adut japanskih dekonstruktivista. Kroz eksperimentalni rad sa tehnikom savijanja papira te minimalnom intervencijom dolazimo do različitih oblika. Kolir poprima novu formu jednostavnim dodavanjem ili oduzimanjem trokutića i time se njegova skulpturalnost i inovativnost izdižu iznad polazne tačke. Bogatstvo renesansnog kostima, ovratnika, tkanine i dezena ogleda se u bogatstvu arhitektonske skulpturalne forme savremenog kolira.

Slika 6: Skulpturalna forma savremenog kolira od papira

Slika 7: Skulpturalna forma savremenog kolira od papira 4. ZAKLJUČAK U doba renesanse moda se formirala u skladu sa statusnim simbolima toga razdoblja, viđenju ljepote ljudskog tijela i samom izražavanju novog doba. Inspirisana antikom renesansa je predstavljala obnovu na polju umjetnosti i kulture. Moda je bila vid izražavanja bogastva i moći, izdizanje iznad svega što je bilo primitivno. Renesansni duh je omogućio pojedincima da se prikažu u što većem sjaju i raznolikosti kao i u uživanju u vlastitom ukrašavanju. Ovim radom je pokazana jedna mogućnost prikazivanja renesansnog doba, modernizacija starog odjevnog predmeta koji i u svakom svom obliku privlači pažnju kao što je to bio cilj i u renesansno doba. 5. LITERATURA [1] Tom Tierney: Renaissance Fashions [2] Ulinka Rublack: Renaissance Fashion: The Birth of Power Dressing; Histrory Today Volume 61

Issue 1 January 2011