Samorząd a Konwencja o Prawach Osób

Niepełnosprawnych ONZZatrudnienie osób

z niepełnosprawnościamiAleksander Waszkielewicz

Fundacja Instytut Rozwoju RegionalnegoKomisja Ekspertów ds. Osób z Niepełnosprawnością przy RPO

Konferencja „Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych – nowe zadania dla samorządów”

Katowice, 19 marca 2013 r.

Prawo do pracy w przepisach o prawach człowieka, w tym w Konwencji

• Stwarzanie optymalnych warunków do efektywnego i niedyskryminacyjnego podejmowania, wykonywania i utrzymywania pracy (art. 27 ust. 1).

• Brak gwarancji pracy, brak roszczenia o zapewnienie pracy.

• Zakaz pracy przymusowej (niewolniczej) (art. 27 ust. 2).

Konwencyjne prawo do pracy

Prawo do pracy to m.in.:•Możliwość zarabiania na życie poprzez pracę,•Swobodny wybór pracy,•Otwarte, integracyjne i dostępne środowisko pracy,•Dotyczy także osób, które stały się niepełnosprawne w trakcie pracy.

Konwencyjne prawo do pracy. Obowiązki (przykłady)

• Zakaz dyskryminacji.• Ochrona praw, w tym jednakowe wynagrodzenie za

pracę jednakowej wartości.• Poradnictwo, pośrednictwo pracy, szkolenia zawodowe,

kształcenie ustawiczne.• Pomoc w znalezieniu, uzyskaniu i utrzymaniu

zatrudnienia oraz powrocie do zatrudnienia.• Zatrudnianie w sektorze publicznym.• Popieranie zatrudnienia w sektorze prywatnym.• Popieranie otwartego rynku pracy.• Programy rehabilitacji zawodowej.

Zalecenia i wyzwania na poziomie centralnym

• Ograniczenie zjawiska pułapki świadczeniowej (rentowej) przez zmianę systemu rentowego.

• Dysproporcja środków na wprowadzanie na rynek pracy i utrzymanie miejsc pracy (SODiR).

• Dysproporcja środków na aktywizację zawodową i społeczną.

• Efektywna polityka prewencyjna.• Promocja otwartego rynku pracy.• Usunięcie dualizmu pojęć, finansów i działań (bezrobotny

a poszukujący pracy, Fundusz Pracy a PFRON).• Przesunięcie wsparcia od pracodawcy do pracownika.• Zatrudnianie w sektorze publicznym.

Zalecenia i wyzwania na poziomie samorządów

• Efektywność publicznych służb zatrudnienia. Współpraca z III sektorem.

• Kształcenie ustawiczne, programowanie funduszy unijnych na okres 2014-2020.

• Efektywność ZAZ-ów i WTZ-ów.• Usługi asystentów osobistych.• Zatrudnienie wspomagane (np. trenerzy pracy).• Rehabilitacja zawodowa (np. ze środków

PFRON-u).• Zatrudnianie w sektorze publicznym.

Zatrudnienie w sektorze publicznym

Raport NIK-u (2009 r.):• Nieosiągnięcie minimum 6% (lub mniej we

wcześniejszych latach) przez 91% podmiotów,• Brak odpowiednich działań:

– Niedostateczne działania informacyjne i zachęcające do podjęcia pracy,

– Brak współpracy z III sektorem,– Niewielki zakres staży,– Nikły udział w programach aktywizacji zawodowej,– Niedostępność budynków;

• Przestrzeganie praw pracowniczych.

Wskaźnik zatrudnienia

• Minimalny próg: 6%.• Ministerstwa i urzędy centralne: 1,5%,

w tym:– Ministerstwa: 0,8%,– Urzędy centralne: 1,8%,

• Korpus służby cywilnej: 2,8%.

Śląskie urzędy miast. Realizacja progu 6%

1 Katowice nie2 Częstochowa nie3 Sosnowiec nie4 Gliwice nie5 Zabrze nie6 Bytom nie7 Bielsko-Biała nie8 Ruda Śląska TAK9 Rybnik nie10 Tychy nie11 Dąbrowa Górnicza nie12 Chorzów nie13 Jaworzno nie14 Jastrzębie-Zdrój nie15 Mysłowice nie

6,67%Źródło: Badanie własne na podstawie danych samorządów, 2013

Śląskie starostwa.Realizacja progu 6%

1 powiat cieszyński nie2 powiat wodzisławski nie3 powiat bielski nie4 powiat będziński nie5 powiat żywiecki TAK6 powiat tarnogórski TAK7 powiat częstochowski TAK8 powiat zawierciański TAK9 powiat gliwicki nie10 powiat raciborski TAK11 powiat pszczyński nie12 powiat mikołowski TAK13 powiat kłobucki nie14 powiat lubliniecki nie15 powiat rybnicki nie16 powiat myszkowski TAK

17powiat bieruńsko-lędziński nie

41,18%Źródło: Badanie własne na podstawie danych samorządów, 2013

Bariery w podaży pracyObawy pracodawców*:• Ograniczona wydajność: 63%,Czynniki utrudniające zatrudnianie**:• Bariery architektoniczne: 69%,• Nieodpowiednie kwalifikacje:57%,• Koszty finansowe i organizacyjne dostosowania

stanowisk pracy: 54%.

* Polacy o niepełnosprawności, TNS OBOP, 2004.** Zatrudniając niepełnosprawnych, Instytut Spraw Publicznych,

2009.

Efektywna sprawność ruchowa

Źródło: Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, 2012

Efektywna sprawność wzrokowa

Źródło: Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, 2012

Efektywna sprawność słuchowa

Źródło: Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, 2012

Wyższe wykształcenie

Studenci w roku 2011/2012: 30 238 osób

Absolwenci w roku 2010/2011:• Niewidomi i słabowidzący: 8,5%,• Głusi i słabosłyszący: 6,7%,• Niechodzący: 1,5%.

Źródło: GUS.

„Trudne” niepełnosprawności

Osoby z „najtrudniejszymi” niepełnosprawnościami mogą być bardzo efektywnymi i konkurencyjnymi pracownikami, zwłaszcza w pracy umysłowej.

Źródło: FIRR (50% pracowników to osoby niewidome pracujące umysłowo), 2006-2013.

Sejm, 2005-2013.

Program 5 kroków

• Współpraca z organizacjami pozarządowymi.

• Współpraca z uczelniami.• Otwartość na staże, praktyki zawodowe

itd.• Szkolenia (świadomościowe) dla kadry.• Akcje informacyjne.

Propozycja 1 kroku (1/2)Ogólnopolski program staży osób z niepełnosprawnościami w administracji publicznej:•Zewnętrzne finansowanie staży (EFS).•Stażyści: głównie osoby kończące studia lub absolwenci.•Zewnętrzna rekrutacja stażystów.•Finansowanie wewnętrznych opiekunów staży.•Wsparcie zewnętrznych coachów i trenerów pracy.•Możliwość zapewnienia asystentów.

Propozycja 1 kroku (2/2)• Wsparcie organizacji stanowiska pracy. Możliwość

wypożyczenia specjalistycznego sprzętu komputerowego.

• Wdrożenie do stanowiska pracy.• Organizacja szkoleń dla kadry.• Współpraca z uczelniami i organizacjami

pozarządowymi.• Udział w konkursie dobrych praktyk.1 krok: zgłoszenie się po informacje:tel. 12 629 85 14, 663 00 00 35,mejl Kinga.Dumnicka@firr.org.pl.

Dziękuję za uwagę

Aleksander WaszkielewiczFundacja Instytut Rozwoju Regionalnego

e-mail Aleksander.Waszkielewicz@firr.org.pltel. 508 21 33 22

WWW www.firr.org.pl