SAD RŽA}*

1. UPRAVLJAČKO RAČUNOVODSTVO JAVNOG SEKTORA ... .. ... .... " .... . " ....................... " "....... 1 1.1. Značaj upravljačkog računovodstva u javnom sektoru "."" ... ".""" .... .. """",, .... .. ,,......... 3 1.2. Međuzavisnost financijskog, upravljačkog i računovodstva troškova u

javnom sektoru ......... " ... .. " ........ .. ".......... ................................................. ..... ......................................... . 6 1.3. Značaj izbora računovodstvene osnove ....... ........... ....... ........ ............ .... .......................... .... ...... 12 1.4. Financijsko izvještavanje u funkciji upravljanja javnim sektorom .. ...... ............. ....... 17

1.4.1. Novi javni menadžment i računovodstvene informacije u funkciji poslovnog o dlU čivanj a ... .................. ................. ......... ...... ... ......... ............ ...... ............... ..... .... ... 17

1.4.2. Ciljevi eksternog izvj eštavanja ................... " .. ........... ..... .......... ...... " .... ".. .. ... ............ .......... .. 22 1.4.3. Ciljevi internog izvještavanja ... .. .................... ........ ............. .... " ................... " .... ...... .. , 28 1.4.4. Povezanost internog i eksternog izvještavanja .............. .. " .... ........ ""...... ..... .. 29

1.5. Mogućnosti primjene računovodstva troškova u javnom sektoru ".... ........ 31 1.5.1. Planiranje i kontrola troškova u javnom sektoru .... .................................... 32 1.5.2. Troškovi kao instrument određivanja cijena usluga u javnom sektoru ........ ".... 34 l.S.3. Pokazatelji ocjene uspješnosti izvršenja programa u javnom sektoru ........ .... ". 3S 1.S.4. Značaj izbora koncepta troškova u procesima javnog sektora .... .. " .......... .. .......... " 36

2. TRENDOVI U RAZVOJU DRŽAVNOG RAČUNOVODSTVA .... " ........................... "" .... ,,.......... 43 2.1. Reforma državnog računovodstva """"'''''' '''''' '''''''' '' ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ''' '''''''''''''' 45 2.2. Financijsko izvještavanje u javnom sektoru." ......................... ..... ......... " .. " ....... ........ " .... ".. .. .. 46 2.3. Obilježja državnog računovodstva u Republici Hrvatskoj ......... .. .. " .... ..... " ........... .. ..... " S3 2.4. Međunarodni trendovi u primjeni računovodstva troškova i upravljačkog

računovodstva u javnom sektoru .. ...... .... ........ " .......... ... .... " .............. " ........ .... " ..... ...... ............. "... 55 2.5. Stanje primjene računovodstva troškova u javnom sektoru

RepubHke Hrvatske ........ "." ...... ............... ......... ........... .. ....... ..... " ...... ........ " ............. " ... "" ... ".. ......... ... 59 2.5.1. Uvod .. " .... " ........... .. " .. .......... .... "." .. .... ...... .... ............... " ... . " .. " ..... ...... .. " ........ . " .. ...... ..... "." ........ .... S9 2.S.2. Svrha i ciljevi istraživanja """"""""''''''' ''''''' ''''''' '''''''''''''''' '''' ''''''''''''' '''''''' '''''''' '''''''''' S9 2.S.3. Instrumenti računovodstva troškova i upravljačkog računovodstva

korišteni u javnom sektoru Republike Hrvatske" .......... ...... ...... " ...... ........... .......... ""... 63

3. INTERNI OBRAČUN I IZVJEŠTAVANJE PO SEGMENTIMA .......... ....... .. ""............ .............. ..... 83 3.1. RAČUNOVODSTVEN I STANDARDI I IZVJEŠTAVANJE U JAVNOM SEKTORU................ . 85

3.1.1. Međunaro dni računovodstveni standard javnog sektora 18 (MRSjS/ IPSAS-a 18) ......... ......... .. .. ....... ..... ...... .. .. ". ...... ....... .. ...... ..................... ....... .. .. ........ 8S

3.1.2. Mogućnosti oblikovanja segmenata u javnom sektoru .... .... " ..... " .... "" ... .... "" .. ".. 87 3.13. Utjecaj međunarodnog računovodstvenog standarda 14 (MRS / lAS 14)""...... 91 3.1.4. Potreba harmonizacije MRSJS/ IPSAS-a 18 s odredbama

međunarodnog standarda financijskog izvještavanja 8 (MSF!/IFRS 8) ...... .... ".. 9S 3.1.4.1. Objavljivanje podataka o segmentima i s njima povezane

informacije, prema odredbama US GAAP -SFAS-a 131 " .. " .. "" "" .. " .. "".. 97

. Autori pojedinih tema navedni su na po četku svakog poglavlja .

v

3.1.4.2. Koncepcijska polazišta međunarodnog računovodstvenog standarda 14 (MRS/lAS 14) i američkog standarda 131 (US GAAP - SFAS 131) ........ .... .......... ............ ........... ......... ....................... ...... ...... 99

3.1.4.3. Mogućnosti usklađivanja odredbi MRSjS / IPSAS-a 18 s odredbama globalnog standarda MSFI / JFRS 8.................. ................ ....... 103

3.2. INFORMACIJE INTERNOG OBRAČUNA I DONOŠENJE POSLOVNIH ODLUKA U JAVNOM SEKTORU ............. ............ .. ... ... ......... .. ......... .... ...................... .... ..... ................... 111 3.2.1. Polazišta pripreme kvali tetnih upravlj ačkih informacija u javnom sektoru.... 112 3.2.2. Model izgradnje integral nog informacijskog sustava i sustava

izvještavanja korisnika u javnom sektoru .......................... ... ................... ...................... 117 3.2.2.1. Načela izgradnje Integriranog informacijskog sustava

izvještavanja po segmentima u javnom sektoru.. ............. .. ......... .......... .... .. 118 3.2.2.2. Kontni okvir i kontni plan, kao polazište izgradnje

izvještavanja po segmentu u javnom sektoru .. ........ ...... ......... .. ,.. .......... .... 123 3.2.2.3. Priprema informacija kao sadržaja uspješnog izvještavanja po

segmentima u javnom sektoru .... ............................................ ................. ....... 127

4. TRADICIONALNE I SUVREMENE METODE OBRAČUNA TROŠKOVA.. ... .. .... .. ... .. ............. 137 4.1. Uvod .... ................... .......... .. ..... .... ... ... ..... .. ..... .. .. ............................................. ................................ ..... ......... 139 4.2. Obilježja tradicionalnih i suvremenih metoda obračuna troškova..... .. ...................... 141 4.3. Primjena tradicionalnih i suvremenih metoda obračuna troškova ....... .... .. ........... ... 146

4.3.1. Pretpostavke virtualnog modela Fakulteta .................................... .. ... ....... .. .. ...... ... ..... ... 147 4.3 .2. Podaci o mjestima, nositelj ima i vrstama troškova .............................. .. .............. .. ...... 149

4.4. Prihvatljivost tradicionalnih metoda obračuna troškova u javnom sektoru na primjeru virtualnog Fakulteta........... ........ .......... ........ .......... .... ........... ................. 152 4.4.1. Raspored troškova tehničke sJužbe..................................... .. .......... ...... .. .. ........... ..... ......... 154 4.4.2. Raspored troškova ra čunovodstvene službe ......... ...... .......... ........ ...... .... ...... .............. .... 155 4.4.3. Raspored troškova Dekanata ......... ....... ................ .......... ....................... ........ ..... ......... ,.. .. ...... 156 4.4.4. Raspored troškova autorskih honorara na mjesta troškova.......... ........................... 157 4.4.5. Raspored indirektnih troškova po mjestima troškova.... .... ...................................... 159

4.5. Prihvatljivost suvremenih metoda obračuna troškova u javnom sektoru .. ........... 167 4.5.1. Specifične karakteristike fakul teta.... .. .... .. ............................ ....... .. ..... ........... ...... ............... 168 4.5.2. Postu pak implementaCij e i primjene ABC metode na fakultetu........... .......... ......... 169

4.5.2.1. Karakteristike ABC modela........ ........................................................ .. .. ... .......... 169 4.5.3. Zaklj učn a razmatranja o primjeni ABC metode na Fakultetu ........ ... ,.. .................... 178

4.6. Informacijske mogućnosti izabranog sustava i metode obračuna troškova.... ... 179

5. TROŠKOVl KAO INSTRUMENT ODREĐiVANJA CIJENA USLUGA U JAVNOM SEKTORU ............. ................... ............. .... ... .. .... ........... ... .. ........... ................. .. ........ .... ......... ....... ... ................ 185

5.1. Troškovi kao instrument određivanja cijena usluga u javnom sektoru ............ ..... 187 5.1.1. Metoda ciljanih troškova .... ...................................................................................................... 187 5.1 .2. Koristi od uvođenja metode ciljanih troškova............................................................... 189 5.1.3. Primjena metode cilj an ih troškova u javnom sektoru.. .... .. .... ............... .. .. ... ............... 190

5.2. Implementacija metode ciljanih troškova u određivanju cijena usluga u javnom sektoru na primjeru specijalističkog poslijediplomskog studija ............... 191

v1

5.2.1. Osnovni koraci implementacije metode ciljanih troškova na specijalističkom poslijediplomskom studiju ...... ........ ....... ................... ....... .... .......... 192

5.2.2. Zaključna razmatranja o primjeni metode ciljanih troškova u funkciji određivanja cijena usluga u javnom sektoru ................................................................. 197

5.3. Ocjena kva1itete računovodstvenih informacija za potrebe upravljanja u javnom zdravstvu ..... ......... .. ... ..... .................... ....... ....... .. .......................................... ............................ 198 5.3.1 . Razvoj i obilježja sustava računovodstva javnog zdravstva .. .. .................................. 199 5.3.2. Istraživanje primjerenosti aktualnog sustava računovodstva

posebnostima javnozdravstvene djelatnosti ...... .. ...................... .. ............... ............ ........ 201 5.3.2.1. Sadržaj provedenog istraživanja ...... .... ............. ........ ................. . ............... .... .. 202 5.3.2.2. Istraživanje primjerenosti računovodstvenog sustava ....... ......... .. ............... 202 5.3.2.3. Istraživanje stavova o kvaliteti financijskog izvještavanja .... .......... ............. 204 5.3.2.4. Rezultati istraživanja primjene računovodstva troškova i

upravljačkog računovodstva ... ............... ...... ...................................................... .. .. .. 208 5.3.2.5. Mjerenja rezultata poslovanja i uspješnosti.. ........... .. ............................. .. .......... 210 5.3.2.6. Istraživanje stupnja povezanosti eksternog i internog obračuna .............. 210

5.3.3. Zaključna razmatranja.. .. ............... ............... ... ........... ........ .... .......................................... 211

Prilog: Anketni upitnik ISTRAŽiVANJE O STANJU J POTREBAMA UNAPRJEĐENJA RAČUNOVODSTVENOG SUSTAVA U JAVNOM ZDRAVSTVU ......... .......... ..... .................................. .. . 214

6. BSC MODEL U JAVNOM SEKTORU... ....... ..... .. ...... .............. .................... ...... ........ ............ .................. 223 6.1. Uvod ................. ...... ........ ... .... ............. .............. .. ............................................................... ..... .............. ........ 225 6.2. BSC model proračunskog korisnika .................. .. .............................. ............... .......... .. ............. 227

6.2.1. Pretpostavke hipotetskog modela visokoškolske ustanove ..... .................. .............. .... 228 6.2.2. Izrada BSC modela kod proračunskog korisnika....... ....... ............... ........... .. .............. 230

6.2.2.1. Definiranje misije i vizije .. .......... .. ...... .... .... . .. ............ ..... ............... ......... .. 230 6.2.2.2. Analiza stanja ... ................. ....... ............ .... ..... ...... ............. ... .. .............. .. ............. .. .. . ..... 231 6.2.2.3. Strateški plan ..................... ....... .... .. .............. .... ........................ .... .......... .... ............. ...... 232 6.2.2.4. Strateška mapa ................ ...... ............ ......... ...... .. ...... ......... ........... ... .............................. 234 6.2.2.5. Pokazatelji uspješnosti, ciljne vrijednosti i aktivnosti .. ........ ................ ........ 236

6.2.3. Ugradnja BSC modela u sustav upravljanja proračunskog korisnika .. ............ ..... .... 245 6.2.3.1. Prikupljanje podataka i izvješćivanje o uspješnosti.... ...... ............ .. ...... ........... 246 6.2.3.2. Kaskadno razvijanje BSC-a unutar proračunskog korisnika........... ............ . 248 6.2.3.3. Ocjena uspješnosti i povratni utjecaj na poslovanje .. ...... .............. .. ................ 250 6.2.3.4. Mogući problemi u implementaciji modela............ .. ....... .. ........................... .. .... 252

6.3. BSC metoda u funkciji upravljanja i mjerenja uspješnosti proračunskih korisnika ...... .............................. .................. ................. ... .................. .... .............. ...... .................... 253 6.3.1. Perspektiva korisnika u upravljanju proračunskih korisnika .................................. 254 6.3 .2. Perspektiva internog poslovnog procesa u upravljanju proračunskih

korisnika ............ ........ ....... ........ .. ............. ............ ....... ............. ........ ..... .................... ....... ... .. ...... .. , 259 6.3.3. Perspektiva usavršavanja i rasta efektivne snage zaposlenih u

upravljanju proračunskih korisnika............ .... ................... ....... .............. .. ... .............. ....... 264 6.3.4. Financijska perspektiva u upravljanju proračunskih korisnika ......................... ........ 269 6.3.5. Zaključna razmatranja ............ ........... ... .. ...... ......... .. .... ... ........... ........ .............. ........... ................. 274

VII

7. BENCHMARKING U JAVNOM SEKTORU................................................ .... .. .... ................. .. ............ 281 7.1. Uvod ...... .................. .... .. ................................................................... .. ..... .. .... ... .... .. .... ... ..... ........................ .. 283

7.1.1. Koncept benchmarkinga.................................. .. ........... .. ............................. ............................. 283 7.1.2. Klasifika ci ja benchmarkinga......................... .. ..... .... ...................... ............ ... ...... .................... 284 7.1.3. Ciljevi benchmarkinga................ .................................................................. ... .. ..... ... ... ............. 285 7.1.4. Faze provođenja benchmarkinga.................................................. ...... ................... ............... 285

7.2. Mogučnosti primjene benchmarkinga u javnom sektoru................................................. 286 7.3 . Slučajevi primjene benchmarkinga u organizacijama u javnom sektoru ........ .. ..... 288

7.3.1. Primjena benchmarkinga u zdravstvu .... .. .................. . ........................ ........................ ..... 288 7.3.2. Benchmarking u visokom školstvu.... .......... .. .. .. ......... .. .. ....................... .. ........................... 288 7.3.3. Benchmarking gradova ..................................... ........................................ .... .. .... ...................... 289 7.3.4. Benchmarking u upravljanju knjižnicama............................... .. ........ .. .. .. .. ....................... 290

7.3.4.1. Benchmarking u knjižnicama........ ...................................... .. ........ ..................... 290 7.3.4.2. Benchmarking u hrvatskim knjižnicama ................ .. ...... .. ...... ............ .. .. .. .. ... 291

7.4. Zaključna razmatranja o primjeni benchmarkinga u javnom sektoru ............... ...... 292

8. METODOLOŠKl OKVIR RAZVOJA PROCESNE ORIJENTACIJE U JAVNOM SEKTORU: ORGANIZACIJSKIIINFORMACIISKI ASPEKTI.......................... .. .. .................. .... 295

8.1. Uvod: o projektima restrukturiranja ........... .... ... ... ........... ....................... ... .... .............................. 297 8.2. Projekti restrukturiranja i procesna orijentacija ................ .. .. ............. .................... ... .... .. 297 8.3. Metodološki okvir razvoja procesne orijentacije ............................ .... .................... ... ... .. ...... 299

8.3.1. Faza inicijalizacije..................... .................................................... ..... .. .............. ............................. 299 8.3 .2. Faza dijagnoze .......... .. ... .. ................. .................... ..... .............................. .. ... ....................... .... .. ...... 300 8.3.3. Faza redizajna........ ... .... ... ..... .... .. ... .................... .. ........................................ .... ..... ..... ... .................... 303 8.3.4. Faza implementacije..... ........ ... ................ .... ....................... .. ................. .. .. ..... ...................... ... ...... 306 8.3.5 Faza mjerenja i praćenja .... .. ...... .. .... ....................... ................................................ ..................... 306

8.4. Specifičnosti projekata restrukturiranja i razvoja procesne orijentacije u javnom sektoru: iskustva iz prakse .............. ..... ...... ...... ........ .... ....... .... ........................................ 307 8.4.1. Specifičnosti restrukturiranja javne uprave.. ............ ......... ...... .. ......................................... 307 8.4. 2. Specifičnosti razvoja procesne zrelosti u javnom sektoru .... .. .. .... ...... ...... ........ ............ 308

8.5. Informacijski aspekti restrukturiranja javne uprave .............. ................ .. ............ ............. 310 8.5.1. Implementacija integralnog informaCijskog sustava.. .................................... .. .. ............. 311 8.5.2. Razvoj elektroničke javne uprave ........................................... .... ...... .. .. .... .............. .. ............... 312

8.6. Restrukturiranje i informatizacija procesa javne uprave: studija slučaja e·CHARTER ............................................................ .. .... .............. .. ....... .. .. .. ................................... 312

8.7. Zaključak ........................................................................ ....... .. ....................... .. .......................... ... . 321

VIII