1) q! s j$o m 1n e J e s u,

Disputatio Philosophicaexhibens quaedam

THEOREMATA.* Jjhtam

approbante Fenerando Ampltsii*mo Fhilosophorum senatu in Alma

Academia Ahoen(t>Directo e. e

Viro Reverendo & Praeclari ssimoDN. M+ ABRAHAMO GEORG.TAWONIO Phys: & Botan. Prosi P,Gelcbcrrirno>neenonp.t. PsailostFacuIt;

Decano spectatissimO) Pratceptore, Fautore & Pro#metore suo. summa obiervsatia jus

giter colendo.Prc gradu t$ honoribus Magjsterij ohti«

ntndisy placida judicantium cpihiro-(ssjdy jeqitru credit,

JACOBUs AER: EUKENIUs AKG.

Ad diem 15. scptcmb. Anno. 165 5.horis iocovc conivetis.

A B O JE,

'*cusa a PETRO tywsm/Acad- Type£

Admodum Reverendo in Christi PatriDN M- PETRO sTEUCHIO. Borealium Regionum scIempland: ae superintendenti tncritissi-mo, Consisl; Hernoland ; frasidi emi?nentissitrio , & ejusdem Civitatis ac Ze-

broesium Pastori vigilantissimo Mc-coenati & studiorum Tuorum Pro-

motori xterna animi reverenti*devenerando.

Haseepaginulassubmiste s+ P t div:nitus precor*

T4 Xe sub arctoa scede Borealia Tempe,-C*Quim procul ii sanctis errabant sontibus o!im_,Jfraclis, lucesct numina vana colebanc.,Vani demonstrant valide primordia cultus!Ast tandem sophia; coelestis dogmata Div*_.Coeperunt sensim revireseere crusmate sacro;Quantbsnagis floret nunc Angermannica tellus»O Reverende Pater Temet Doctore nitente j

Fas est ut Temet veneretur Clericus ordo :

Fas est utq; Tibi surgant Heliconis Alumni;Quippe tua cura nunc nunc Hernodia splendetPraeclaris VIRIs, floret 1 bemidosq; Caterva*salve igiturq; Gregis Pra-sui sacrati!Vive, vireq; vige decus immortaleThaliae!Veve diu Catus Christi venerande sacerdos i

Quodve ut procedat saxit Deus almus Olympi.

hcohtts A surenis

J/irls Reverendis nec non sntelanjj:

DN. M. E R I CO P NIUREN IO,

Pastori in sidJissimoejuldcmq;Dissictus Praeposi attentissimo.

DN. M. P E T R O LINNERIO,Ecclesiae Dei, quae in (gsalcsstea colligis

tur.pastori dignissimo.DN. PETRO N£N ZE L I O,inGymnasio Hcrnosand. Hist. Lecto-

ri percelebri.UT ET

Prudentijjim es speBatijs.DN. CANUTO JNGFXLI «iornssoo/Redituum io Angermannia Praetori'

maxime industrio.simul ac

Venerani: ac Huwaniss:Dk. johanni canutiRHEZELTO.

Verbi Divini ia sX!)e(ilIi ministrobene merito.

DN. PETROVerbi Dei in 9?atnstUa Praeconi

persideli.

Gratiam Dei T.O.M* bonam vale-tudinem» Conslantem F ortunam» sictio

cesti soccessum & aeternam benedi-ctionem eximis animis precari

syErvigili(Utdiosidens verijsimus auguri sit mihii forte decet votita terroris abire*Expertem memet, quarti iniatusosedere(cetta:Esl donum, sateor >parvum,nec parva deceresautoresreputer,(cd(spe minora casesiimt.Vos igitur quetsoplacido concernitevultuChartas incultas quot Fennica Musitremittit*Praevia qua vobis ergo condigna per orbem*Reddam,velmeritiscorresiendentia vesine?Hocego dimmtdiiersensim mea membra sa-

tiseuntDe sidunt%humeri tanto(ub pondere niti ;

Hincseci tantum potui non quanta debebam**Ultimojamvoveo votum de mente sideli,Vivite Fautores, vosservat Trinus & Un9

,

Donec adOccasum se vertat Phoebus ab alto.Dominis Promotoribus & bene-

factoribus jugi observantiadevenerandis» colendis: EtReverenter litare, voluiu.

Idem hic qui ihi

L LOGICUM-TraBationem de causis in Logici*

pojje instituidcquenti dijcurju mo*

desio asfirmare licet.

DE causis in diversis disciplinis poss-se tractari > cordate philolbphanti

bilem movere non existimamus; Mate-riale enim pluribusdisciplinis commu-ne,Formale vero uni tantum propriumesse> veritatis indagandae gratia ad lite-raria Palaestram acciti palam prositen-tur. Nam quemadmodum sici, saberlignarius» statuarius & ignis non ec»dem modo versantur circa Quercum,sed illam vel educendo, vel ei formammensae introducendo»vel ipsi Herculisstatuam imponendo, vel eam consu-mendo; itanecPhilosbphus circaeon-siderationem causarum eodern pro-greditur tramite, sed semper distinctis-simo. At ut melius percipiatur & tri-

cae multorum discussuum evitari pos-sint, attendere essitactationem de causisgeminam esse* J. Generalem & inactusignato, idqjvel quoad notitiam pri-mam , qua caulae ratione ve-ias si quid-ditati ve considerantur & sicrerum tra.ctatioad solam Mcta phy sicam spectat#

Ejus enim est Entis affectiones perpen-dere , cujus est agere de Ente ipsb, namomnis scientia agit de subjecti sui as-sectionibus, at Metaphysi est agere deente ipso, ut ens est. E, Metaph. est per-pendere entis affectiones st divis interquas radiant causa & causatu. Vel quodad notitiam secundam, prout non entissed mentis sunt, & quatenus ad benedisserendum faciunt. it specialem& in actu exercito,quae est omniumdisciplinarum; nulla enim harum sinecausarum notitiaconstare potessinamin omni diiciplina aliquid cognoseen.dum proponitur: At scire est rem percausas cognostero.

iimetap h y-s1 CU M-

Principium hoc; imposithikejiidemejsse non esje smul» meritopraecipuum e/?.

LIt nulla arbor tam recta est, in quamnon venti irruunt,- nec aliqua virgultatam dcprella, quam non serentis hu-mor madidam facit.- Ita jam nihil in-veniri quit quod non olim circumspe-cta antiquitas vel excogitavit > vei inquod nunc sophistae excursum sacerenon audent: sed si quid liberum sit 8

pontum principium id censcbituressio;tanta enim est illius Hvastis , ut nemorecurrere possit adhoenegandurm lu-men quippe naturae indicat duo con-traria nunquam posle simul inesle;unde illud per alia principia stabiliremerito est aquam cribro haurire. Cor-dati in eo conspirant, quod quemad-modum aliae scientiae inseriores» prin-cipia per se nota agnoseant, eodem

modo se habet in Metaphysica, requi-ri nimirum aliquodprimum & noturaprincipium extra quod divagari mol-lescitanim?; quodnam illud eslct, anxienonest quaerendum,cum praecedaneuidefficiens asfirmare audet, bae ratio-ne adstipata; quia per hoc principiumnon sidum caetera principia quasi <bwr5 zrgcortgg firmantur, dum deductio-ne srgbs dyrlcpctenv adversarium vel adnegandum,vel asfirmandum impellat;sied etiam nec ctHyi'm aliquid pris>hocdemonstraiipotest,quia per 70 priora demonstrari, sit perprocessum a causis ad effectus, quempriustaudatum ignorat. Arisl: sine hocPrincipio neminem philosophariposscconsiessus est; idq; non abfre; Omnis n»humanalapientia per dotosctiriitvadeodebilitata essi ut naturae secreta saepe a-!io modo non possit invenire, quamdeducendo ad impossibste, at nomina-to nullum est impossibilius, nullumq;prius, merito igitur hoc primum &

praecipuum esso. Caetera mitto, hoen.siat dextre siusicipienti,

III- PHYsICUM-//limma Natura in tota rerum u-

niversitate dari experientia jug*gerit Ratio comprobat.Uberioris <rci(pyy&a,s gratia, cum

minima dari probatum iri tenremtis,

tria non frustra considerantur. i, Ansint / Ultro asfirmanti calculum adde-re, ipsa necessitas scrutanti svalbr &

autor est; minimum cum subjectumpatiens sit, numero infinitarum par-tium capax non cst. 2, Quid sint/Magni laboris rem esse non arbitra-mur, cum conslet i Ea esse corpora na-turalia minutissima ,ob parvitatem in-

conjuncta videntur disijuncta videri nequeunt variarumq; a-ctionum &passionum caulae existunt.3* Ad offendendum -quotupliciasunt;dcducim» ea ad quatvor classes ignemscilicet, Aerem, Aquam & Terram.Minima ignea acrior intellectus aciespercipit, ubi nec urit, nec lucet: exempio carnis in verubus ab igne assatae asi

sertum dispalesclt, ubi mens sagax maj

eis de substantiarum , quam acciden-tium inquisitione laborat. Pertinax i-gitursugaad calorem viribus enervatapeniuis iangvescatjcum sebri) semperaccidentis emigrationem pssasittZeujyunanimes detcstantur. Consimili re-pudio aeris minimarecusantem > sex-centa exempla resutant* Dolium vinorepletura > orificio licet hiscente inse-riori, tarn tenax liquoris est, ut nihildemittat, antequam in superiora eiusaeris minima seseinsinuent. Menti adaquas si habenas laxemus, uberrimaspeculandi Teges minimorum & ibioc?currit. Urnas enim in aere siccorimo-sas fieri,aqnls vero coniislas amittererimas cernit spectator. Gressius si di-rigat naturae speculator ad terras,habe£& ibi quo pectus se exaturat: Tophoscrastissimacorpora, paulo ante in per-jpicua aqua latitantia, canalibus ac-crescere cuivis tractare licebit: Quaeomnia aslertorem minimorum natua

rae indubitanter erigunt.

IV- PNEVM \TICUM*Angelos non pojje generare, non

tam hominum consenju, ouarn sa-pientiorum feliciori lacie enu-tritu* , rimatur \

A ngelos proprio influxu genera-tionis opus persicere possie , vix onsoy

multo minus yvmov esle putamus.Duae enim sunt viae producendi sub-stantias, una per generationem, alteraper creationem, hanc tantum virtutiinfinitaeadsignamus; illam vero Ange-lis denegamus hoc pacto, i. Genera-re est Compositi ex Principi js phy sicis;est enim a facultate animae vegetati vae,quae est actus corporis cibo & potu u-tentis, atangeli nonnutriuntur obde*sectum centri concoctionis, z. Ubideest materia, ibi nec adesse materia-tum quit, quod essientiam mdc nanci-scitur, at angeli talis materiae, id est se-minis, sunt expertes;nam boc neq;ase ipsis, neq; ab alio,aliorsum scz, trans-latuna & in matricem insusiira, habent,

nam ille solumpotest generare qui ar-canum illud naturae emittit, non veroqui transfert; seminis quippe vivisicusnucleus, qui vi prolifica pollet cst spiri-tualis,unde Chymicis spiritus aethereusnuncupatur. 3. Tandem si generati-va facultas sitangelis adscribenda, autsit hoc quatenus angeli sunt, aut quate-nus corporaadsumpserunt; Non illud»nam negato semine tolluntur etiamomnia hoc subsequentia; vel si gene-rent, neccsllira est ut angelos in lucemedant, nasn causae erunt univocae.Neq; hoc» illud n. assiumptum corpusvel erit humanum,& ita autmortuum,autvivum ; non dicis illud , quia caretfacultatibus semen elaborandi, nechoc, nam tunc corpus vivum generat,non vero angeli :vcl aliud quid,aliun-de conslatum? absit: quia caretvita &

caeteris generationis instrumentis. 4.Neq : hic sinis generationisadest, con-servatio nempe speciei, ne ipsa intere*at, individuis desicievtibus. Nobis igi-tur sufficit hoc; crcscite & multiplica-mini&c.

- MATHEMA-T I C 11 M.

Album illum trasium, Gratis ra.Xa-non esso meteorum in aere

■vacillans veritati arridet.Non ob veritatem, sed argutum

inventum > celebrandus est Antistencs,qui,Mercurio infanti inlciamlunonemlaeprassiuisse, Majae sed eum prcicm,curn clse rcscierit,repente, nimium la-ctis ore habenti, mammassubtraxisse,inde orosusura, circulum lacteum es-

»,formassie,narrat: sed sili* haec savito-

ribus est relinquenda opinio , ubi po*tius angustia hnmani ingeniisascijs i-gnorantiae involuta ingeminanda essiquam temere in re dissicili singendum*Inter plerosq; Mathematicoru & Phy-sieorum accuratissimnrurn de bae Gaslaxia non tantiim quid sit,sed eri .m ubisit. nuanne in coelo, an in aere, diugia viguere. Aristote!es& ejus studiesi,hanc ex calida & sicta exhalatione; lu-mine vero stellarum illusirata prona-

tara essie pugnant» Cui opinioni pal-mam veritatis surripere stibsequentiavidentur, i. Probabile cst lolem (ibisubjectas exhalationes facile posle di-scutere,antequam ad Geminos & lagit-rarium perveniant, ubi Astronomi fre-quentiam illam stellarum assblent ob-servarejE» illae ibi conspici nequeunt»nam negatis subjecto& loco, acciden-tia &: locatum siibsistere non poliunt.2. Meteorum non esso comprobantconslantia &: locus Galaxiae his dictisastris vicini; cum e contra Meteorainaercsuspensa eundem locumasyderi-bus fixis distantem non teneant, Ma-teria exhalationum nunc major, nuncminor in sublime elevatur, vix igiturcredibile est, in tanta varietate, seriemillam lacteam, si ex his causetur, ean-dem, omnibus quatuor anni tempori-bus,quantitatem situm>& figuram reti-nere posie; Nam sublata Caetrae ener*geia, tollitur Essectus, Et tantum desioc-

- J

VI MEDICUM-1TtnBuram sipermaticam Naturit

Megacojmt > (si naturam Micro-cosiniprincipia morbos removen-dibegyfixa essit Divinus Thau-maturgm voluit>

Nc cui videar vel nunc» vel olimampiissima agri Ppilosophici latisun-dia praeterire , & in alienam messemsalcem immittere valde vereor; astcum paululum etiam mei studij Acade-mici Medicinae impenderim, imprae-sentiarum hoe Theorema levi bra Jaiomihi animus estperstringere. sed adrem. Quidnam hoe internum A strumsit>non cuivis in aprico est» dicimustamen id essio cujusvis corporis esfica-cem seminisnucleum & arcanii auod-dam Naturae incombustibile Hrctstivhabens mirabilem; propterca quarum-libet medicabilium infirmitatum praeasens cst remedium* Non autem abaslerti tramite hic deviare facit, quodHippcc: ait jNatura essio morbonj n aes-

dicatriccm,quasi nulla eslet esficaciaspiritus hujus aetherei; hic enim nihilaliud potest intelligi quam Hvz/uts(veqyrfixri & lymbolicus consensusutriusq; naturae, per signaturas scmu*tud arguentes imprestus i undeMacro-cosmi hegyua cum natura Microcos*mi,utsignum cum suo signato,conne*cti necessc essi Nam si aliter intelliga-tur.ablurditatem redolet: Medicinaequippe si quaedam sitvirt 9 (uti maximeest, nam Deus& natura nihil faciuntfrustra) aut ea operatur morbum, autsanitatem, tertium non datur; illudnon dicis, cum deinde non esset adpli*canda sanitatis restituendae gratia,quod sacere non quit, morbus n. nonest causa sanitatis. Manet ergo Me*diemam quoq;essemorborum curatri-ccm, & hanc vim utrique mundi na-turae» non sequitis ac mas & soeminaconcurrunt ad generandam prolem,adseribeadam esle. Ast! Mediconon cura de verbis seci herbis»

VII. ETH1CVM.Non cum quovis inter pocula ejje

disputaridum, d veriti ad verberaac rixa adtragicum JcCpe eventu*

transitui vetat sNon subtisitatis, sed utilitatis ergo

hanc apposuimus. Quos#dam enim serocientes animi impetusedomareposse,quosdam vero non.velcuilibet imperito conslat. si non alias,inter pocula, forte hoc vitium ple?rumque ssiccrescit; ubi enim dolor/ubi rixae/ ubi querelae/ ubi vulnerasinecausa/ nonne in'er pocula. Prov.23. si igitur tales tumultus siam sinecausa> cautum quemq; esse pportetin#ter pocula, ne causam det, dum circu-los modefliae turbans,ultra Cathedramsapere gesiiat. sed& hiccircumsian»tiae suntjcum attendereesl dflputato-rum ingenia, vel esse Pacifica, vel Cru-delia; si illud, placide in convivijsquandoque discurrcrc crimen non est,modo scrupulositas e colloquio ad al-

tercationem saltum non sa cit, sI verohoc, cum neutra pars sili munerisme*mor, concertationem praeter spem in-choet, decentius& utiliusquamM««T, (vadente Plutarcho, narametuendum ne, Lateat angiuin herba,

cum omnia atro carbone notat adver-sariuscujslatentisanitni dissimilis pro-slat larva. Creatur quoq; ingratitudopraesentibus,unde non fieri non potest*quin hujusmodi crabronessibi excitent, 5c sio ab excitatismise-ris modis verbositatem expiarecogunttur, imoaerumnosa morte svavi dele-ctationi convivarum luctum sunerisfaciunt. Deinde modus disputandiestvel Placidus derebus honestis,quemapprobant Philosophi, animam coravivij honesta colloquia facientes; velTurbulentus, qui maxirre vitanduscit- Horssim spectat Persij clamor;-------- Usyadeone

scire tulinihilesi,niji te[cire,hoc sciat alter.sed ne verbosuffim, verbositatem

vetans, sileo.

VIII. HIsTORICUM.Jusiini3 alias historiographi maxu

me sokrtvs relationi de Patriar-cha lacoho Itb, 7,s. neminem [e ad-Jociaturumesje firmiter concludi-ditur.Ne ignorantiam dadc aliqua lua-

mus, cuique tantum esse attribuen-dum, quautumsine laesione alterius si-eri polle arbitramur, quod& hicfaci-eadum, modo veritas, quae anima hi.storiae censetur, adest,& piaculum con-tra Oraculi divini veritatem insallibi-lem non committitur* lustuaus locolaudato varie varia de Jfraele apertecum s*sancto per Moysen locuto re*pugnantia,resert, j, Ifraelem, zwfelixdecem siliorum proventui majoribus suiiclarioremsecit. Falsum. Duodecim Pa-triarcham gratos habuisse, ex textu bhblico accepimus. Gen.29,30. 1. Popu*lum, inquit , in decem regm divisum jilijstradidit. Mendacium* Duodecim enimTribus suisse> s, pagina edocet* Num.

& Gen. 49. 3. Minimum narrat, interfratres atate losephsuit, Itidem vanum.Cum minimus essiet Benjamin, Gen.4s. 4. losephum deportatum csje in rEgy-ptum, dicit, ibimagicas artessolerti ingeniopercepisse , is prodigiorum intelligentiamcoadidijse. Alienum. Ex sacris enimliquet, eum peculiari revelatione, &cafflatu quodam divino somnia explBcalsio. Gen. 41. s- F///W,adjecit, losephiMosessuittsc. Minus adpalatum. Nams. sacra sidum roensionem facit, Ma-nassie& Ephraim Gen. 28; 6. Ifraesitasmemorat , sici-a Aegyptiorumsurto abstu-lijp, qua armis repetentes JEgpplij rediretempestatibui compuljismt. Inane. Namtota cohors Pharaonis aequoris flucti-bus circundata, misierabilimodo, insata coneessit. Exod; 14.

soli Deo, & lolis ,& sali & soli

Conditori sit La 9 in secula. Amen,

Vr&slanttjjim Juvem,Dn. JACOBO EURENIOAngermanno. Philosoph, Candidato

eximio, pro gradu Magisterij eru-dite disputanti,

sisim doclisonxns scandis lACOBEcathe-dramy.

sitsaustum voveo ; st quxqjecmdaprecor,1.m. q; applaudebam,

MIC HA £ L 0t)llcu(14lpe &c#

ac HumanijJ.Dn» JACOBO ABR.EURENIQAngermanno; Phil. Candidato meritilT:Amico suo dilecto, Disput; perdoctam

pro gradu Magisterij publicaluce coronanssi

HErculis exemplo virtutis tramite du-ro

Incedens,templum clarus honor s adis.Fructus,honos oneris: noctes duxistedB

esqueInsomnes te non paenituiste puto.

sic tibi sicPatriae quaerens enccmiaUtilibus studijs commoda multa para s%

Vive igitur virtute tua tibiq;Prosicuus; tandem te beet ipse polus.

Infelix omen L. sc♦

ABRAHAM TAUVONIUsPhys. Pros. P. ac Faculs,

Ph+p. U Decanus.

MAvors militi<e dum vincitBelliger arm u,Pugnaces animos deprimit ensesuo t

ClarusApollo domiasi vincitJtnecladecruenta*" Dum tenebras mentispedit altasapis.

EURsNltecumsie Hic commiscutt armay

Largiter ut capiti Laurea serta dedit;Ergo tupatriamfelix salutis,

Dum temet sequttur > Gloria > Laurus,Honos.

Ita sautori suo omni honoreprosequendo, pro Lau-rea Magislerij docte di-sputanti officiose applau-

sio.Laurentium stenonsc

Q3(i5sC|) Angerm,