Rynek i spożycie ryb w 2015 roku mgr inż. Krzysztof Hryszko

Spadek podaży krajowej, mimo zwiększonych połowów własnych

Trudna sytuacja w rybołówstwie śródlądowym i akwakulturze

Zróżnicowane tendencje cenowe na rynku światowym

Zmiany kursów walut obcych (umocnienie dolara)

Pogorszenie relacji cenowych między rybami a głównymi substytutami

Znaczny wzrost wolumenu eksportu, przy stabilnym imporcie

Rekordowe wyniki handlu zagranicznego sektora rybnego w ujęciu wartościowym

Poprawa sytuacji ekonomiczno-finansowej przetwórstwa ryb

Tendencje rynkowe w 2015 roku

Sytuacja na rynku światowym

Bilans światowego rynku ryb i owoców morza [mln ton]

2014 2015 szacunek

2016 prognoza

2015/2014

Produkcja połowy akwakultura

167,2 93,4 73,8

171,0 93,5 77,5

175,0 93,6 81,4

102,3 100,1 105,0

Handel zagraniczny wielkość [mld USD] wartość [masa żywa]

148,1

60,0

134,1

59,9

132,6

59,9

90,5 99,8

Przeznaczenie produkcji do konsumpcji na pasze pozostałe

146,3

15,8 5,1

149,4

16,5 5,1

153,6

16,3 5,1

102,1 104,4 100,0

Spożycie z połowów z akwakultury

20,1 10,0 10,1

20,3 9,8

10,5

20,6 9,7

10,9

101,0 98,0

104,0

Wskaźnik cen FAO FPI [2002-2004=100]

156 142 141 x

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

ogółem 117 124 136 126 137 154 144 148 157 142

akwakultura 114 115 120 119 137 149 124 141 158 137

połowy 119 132 148 131 136 157 157 151 153 146

110

120

130

140

150

160

Zmiany cen na rynku światowym

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

białe 128 139 151 132 138 151 145 134 142 141

łososiowate 144 147 151 159 187 195 146 157 159 134

pelagiczne 124 130 148 140 144 173 207 215 210 216

110

130

150

170

190

210

230

Wartość wskaźnika FAO Fish Price Index (FPI), obrazująca globalne zmiany cen, wyniosła w 2015 r. 142 pkt., tj. o 15 pkt. mniej niż rok wcześniej. Zdecydowanie większymi obniżkami objęto ryby pochodzące z produkcji w akwakulturach (spadek z 158 do 137 pkt.), niż ryb pochodzących z połowów (spadek z 153 do 146 pkt.).

Niższe ceny niż w 2014 r. obserwowano przede wszystkim w handlu międzynarodowym łososiami i tuńczykami (spadek wskaźnika o 25 pkt. do odpowiednio 134 i 150 pkt.) oraz krewetkami (o 19 pkt do 129 pkt.). Na poziomie roku poprzedniego utrzymały się ceny większości ryb białych (141 pkt.), natomiast nieznacznie podrożały średnio ryby pelagiczne (wzrost z 210 do 216 pkt.).

Połowy własne

236,5

Połowy bałtyckie 134,7

Połowy i produkcja ryb

słodkowodnych 49,5 Połowy

dalekomorskie 52,3

Eksport

633,2

Import

876,1

Podaż rynkowa

479,4*

Spadek podaży ryb i owoców morza na rynek w 2015 r. o 7,1%

* tys. ton masy żywej

Bilans rynku krajowego

0

10

20

30

40

50

60

70 Wielkość połowów bałtyckich [tys. ton]

2014 2015

• wzrost połowów w relacji do 2014 r. o 13,7% do 134,7 tys. ton,

• niepełne wykorzystanie kwot połowowych:

• 97% - szproty • 87% - śledzie • 75% - dorsze • 62% - łososie

• sprzedaż burtowa – 18,2% połowów, w tym 31% szprotów,

• spadek opłacalności połowów, ok. 15% niższe ceny skupu ryb w portach (wyjątek stornie),

• w konsekwencji wartość połowów liczona w cenach zbytu nie zmieniła się w relacji do roku poprzedniego i wyniosła 204 mln PLN,

• przewidywany wzrost połowów w 2016 r. ok. 14%, głównie śledzi i ryb płaskich.

Połowy bałtyckie

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

22

Wielkość produkcji i połowów ryb słodkowodnych [tys. ton]

2014 2015

• spadek produkcji w akwakulturach w relacji do 2014 r. o 5,3%

• problemy z deficytem wody

• wysokie temperatury

• słabe przyrosty ryb

• presja zwierząt rybożernych

• choroby ryb

• rezygnacja z produkcji (barramundi)

• wzrost cen zbytu większości gatunków

• karpi o 11,1%po 9,31 zł/kg

• pstrągów tęczowych o 2,7% do 11,95 zł/kg

• wzrost cen spowodował, że mimo spadku wolumenu produkcji akwakultury jej wartość wyniosła podobnie jak przed rokiem 373 mln PLN,

• import ryb słodkowodnych przewyższający o 73% produkcję krajową w akwakulturze,

• szacunkowy wzrost podaży ze źródeł krajowych w 2016 r. o ok. 7%.

Akwakultura i połowy ryb słodkowodnych

• W ujęciu gatunkowym największy wzrost wielkości importu w 2015 r. odnotowano w przypadku morszczuków (o 32%), czarniaków, krewetek i tuńczyków (o 15-20%) oraz makrel (o 7%). Najbardziej ograniczono przywóz pang (o 10,0%), dorszy (o 6%) i pstrągów (o 3%).

• Niewielki wzrost wolumenu importu w 2015 r. (o 0,1% do 528,3 tys. ton masy produktu), przy 3,6% przyroście jego wartości (do 6,96 mld PLN)

• Duży wpływ wahań kursowych na ceny (USD do EUR i PLN)

• Główni dostawcy – Norwegia, Szwecja, Dania, Niemcy, Chiny, Rosja i USA

• Struktura zdominowana przez surowce, a najwięk-szą dynamiką przyrostu charakteryzują się ryby świeże i chłodzone

182,9

180,8

87,7

81,9

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

550

pozostałe

rybymrożone

ryby świeżei chłodzone

filety imięso z ryb

tys. ton

-2,3%

+9,3%

-8,8%

-1,8%

2,2

3,2

0,71

0,88

0

1

2

3

4

5

6

7

mld PLN

+3,6%

+5,6%

-9,0%

+8,1%

Import sektora rybnego

Łosoś 48%

Śledź 9%

Dorsz 8%

Mintaj 5%

Makrela 3%

Pstrąg 3%

Krewetka 3%

Pozostałe 21%

Struktura wartościowa 2015 r.

w % podano zmianę w porównaniu z 2014 r.

• W ujęciu gatunkowym największy wzrost wartości eksportu w 2015 r. odnotowano w przypadku czarniaków (o 26%), dorszy (o 18%), szprotów (o 17%) i mintajów (o 9%). Najbardziej zmniejszyły się natomiast wpływy z wywozu łupaczy (o 36%), krewetek (o 4%), makreli (o 17%) i pstrągów (o 3%).

• Duży wzrost wolumenu wywozu w 2015 r. (o 15,7% do 440,7 tys. ton masy produktu) pod wpływem zwiększonego eksportu burtowego oraz odpadów rybnych, przy 3,8% przyroście jego wartości (do 6,70 mld PLN)

• 91% obrotów realizowane z krajami UE

• Dla krajowego przetwórstwa decydujące znaczenie ma eksport trzech grup produktów – ryb filetowanych, ryb wędzonych, suszonych i solonych oraz przetworów i konserw z ryb, stanowiący 57,8% wolumenu i 91,2% wartości eksportu całej branży. 55,4

73,2

126,2

185,9

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

pozostałe

przetworyrybne

filety imięso z ryb

rybywędzone

tys. ton

+3,6%

+6,2%

+5,9%

+33,5%

2,7

1,7

1,7

0,59

0

1

2

3

4

5

6

7

mld PLN

-0,3%

+8,4%

+6,8%

+2,0%

Eksport sektora rybnego

Łosoś 53%

Śledź 10%

Dorsz 6%

Pstrąg 4%

Pozostałe 27%

Struktura wartościowa 2015 r.

w % podano zmianę w porównaniu z 2014 r.

Zmiany cen transakcyjnych [2015/2014]

0

5

10

15

20

25

+16%

+17%

+26% =

+7%

-15%

-10%

-4% import (zł/kg)

0

10

20

30

40

50

60

-2% +5% -20%

+13%

+2% eksport (zł/kg) -4%

Znaczne dysproporcje w cenach importowo-eksportowych poszczególnych gatunków ryb, które zazwyczaj są niekorzystne dla krajowych przetwórców.

Przetwórstwo ryb w Polsce - charakterystyka

z tego w 15 zatrudnienie przekracza 250 osób Liczba firm z uprawnieniami do handlu w UE – 263

•Ponadto w rejestrze GIW zarejestrowane są 859 podmiotów gospodarczych dopuszczonych do sprzedaży bezpośredniej na rynki lokalne w kraju

•Spośród firm z uprawnieniami do handlu w UE ponad 53% zlokalizowanych jest w regionie nadmorskim

•Szacunkowa liczba zatrudnionych osób - 18,0 tys.

z tego ponad 65% przypada na zakłady o zatrudnieniu ponad 250 osób Wartość produkcji

w 2014 r. – 8,87 mld PLN w 2015 r. - 9,36 mld PLN

•62,2% przychodów realizowana jest ze sprzedaży produktów za granicę

•W ostatnich latach zaznacza się szybsze tempo wzrostu przychodów uzyskiwanych ze sprzedaży w kraju niż w eksporcie (w 2015 r. sprzedaż krajowa wzrosła o 6,0%, a eksportowa o 3,7%)

głównym gatunkiem wykorzystywanym w produkcji są śledzie i łososie

Wielkość produkcji w 2014 r. – 450,7 tys. ton w 2015 r. - 471,2 tys. ton

•W strukturze produkcji dominują przetwory i konserwy z ryb – 47,8% oraz ryby wędzone 19,4%

•Systematycznie zwiększa się także produkcja świeżych i mrożonych filetów i stanowi obecnie 14,5%

•Malejący udział ryb solonych i duża zmienność produkcji ryb świeżych i mrożonych

Przetwórstwo ryb w Polsce - produkcja [tys. ton]

0 50 100

ryby świeże i mrożone

filety świeże i mrożone

ryby solone

ryby wędzone

konserwy i prezerwy

marynaty

wyroby kulinarne i garmażeryjne

pozostałe wyroby2015

2014

+10,9%

+11,4%

+12,6%

-9,3%

-21,4%

+13,8%

+4,2%

+4,0%

Krajowy sektor przetwórstwa ryb ma strukturę produkcji opartą o asortyment wysokoprzetworzony z dużą wartością dodaną

Przetwórstwo ryb w Polsce - finanse

0

50

100

150

200

250

300

350

400

4502015 r. – 385 mln PLN wzrost o 51%

Poziom inwestycji jest silnie uzależniony od dostępności środku w ramach Programów operacyjnych. Inwestycje dotyczą głównie maszyn i urządzeń (47-54% w latach 2013-2015) oraz budynków i lokali (31-44%), a w mniejszym stopniu środków transportu.

0

50

100

150

200

250

300

350

400

2015 r. – 178 mln PLN spadek o 48%

zysk netto inwestycje

Ceny detaliczne ryb i owoców morza [2015 r.]

100

110

120

130

140

150

Żywność i napoje bezalkoholowe

Mięso i przetwory

Ryby, owoce morza i przetwory

96

98

100

102

104

106

2003=100 2014=100

Od końca trzeciego kwartału 2015 r. wyraźne przyspieszenie dynamiki wzrostu cen detalicznych ryb i owoców morza

Spożycie ryb i owoców morza

9,70

12,30

10,08

12,41

11,05

13,22

10,11

11,41

14,72

11,70

13,45

12,47

y = 0,0789x + 11,026 R² = 0,2694

9

10

11

12

13

14

15

kg

ma

sy ż

yw

ej/

mie

szk

ań

ca

Spożycie ryb i owoców morza – struktury [2015 r.]

Ryby morskie 77,1%

Owoce morza 4,3%

Ryby słodkowodne

18,6%

Mintaje 23,2%

Śledzie 18,5%

Dorsze 8,9%

Łososie 8,5%

Makrele 7,4%

Pangi 4,4%

Pstrągi 4,3%

Karpie 4,3%

Tuńczyki 3,8%

Szproty 3,5%

Pozostałe 13,2%

Połowy 75%

Akwakultura 25%

Największe spadki spożycia w 2015 r. dotyczyły szprotów, dorszy, łososi i pang

Sytuacja na rynku w 2016 r.

• Wyzwaniem dla sektora rybnego w 2016 r. są przede wszystkim dynamiczne wzrost cen wielu gatunków ryb na rynku światowym – głównie łososi, śledzi i dorszy. Wpływa to niekorzystnie na rynek krajowych pogarszając opłacalność przetwórstwa i zmniejszając popyt wewnętrzny. Pozytywnym czynnikiem jest natomiast wzrost produkcji i eksportu podstawowych grup produktów.

• W okresie styczeń-lipiec 2016 r. połowy ryb na Bałtyku wyniosły 102,6 tys. ton i były o 11,1% wyższe niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. Od początku roku utrzymuje się wysokie tempo wzrostu wyładunków storni (wzrost o 79,2%) oraz śledzi (o 39,9%). Niekorzystna sytuacja występuję natomiast nadal w połowach dorszy (spadek o 24,4%).

• W I półroczu 2016 r. produkcja ryb, przetworów rybnych i owoców morza w dużych zakładach przemysłu rybnego (zatrudnienie powyżej 49 osób) wyniosła 216,7 tys. ton i była o 11,2% wyższa niż w tym samym okresie roku poprzedniego. Największy przyrost wystąpił w grupie świeżych filetów z ryb morskich i ryb wędzonych

• Wzrost cen surowców wyraźnie przekłada się na sytuację ekonomiczną przetwórstwa. W I półroczu 2016 r. odnotowano ponad 20% wzrost kosztów materiałowych, co mimo ok. 10% przyrostu wartości sprzedaży produktów wpłynęło na skokowy spadek zysku netto - ze 134 do 38 mln PLN

• W okresie styczeń-sierpień 2016 r. ceny detaliczne ryb, owoców morza oraz ich przetworów były średnio o 2,7% wyższe niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. Dynamika wzrostu cen przyspiesza jednak w kolejnych miesiącach. W czerwcu 2016 r. w porównaniu z grudniem 2015 r. wyniosła ona bowiem 100,8%, podczas gdy w sierpniu br. w relacji do grudnia ub.r. wzrost cen wyniósł już 4,3%. Największy wzrost cen notowany jest w asortymencie ryb świeżych, chłodzonych i mrożonych.

Dziękuję za uwagę

Krzysztof Hryszko

tel. (22) 505 47 18 e-mail: hryszko@ierigz.waw.pl

Źródło danych: Centrum Analityczne Administracji Celnej (Ministerstwo Finansów) Główny Urząd Statystyczny Morski Instytut Rybacki Narodowy Bank Polski EUROSTAT Instytut Rybactwa Śródlądowego MRIRW oraz MGMiŻŚ