Embed Size (px)
Citation preview
PYTANIAWYJASNIANIE
ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
Andrzej Indrzejczak
Katedra Logiki i Metodologii Nauk U L
Lodz, semestr letni 2008/2009
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
PYTANIA
Potrzeba analizy pytan:
ogolnie – wazny sk ladnik komunikacji: dyskusja, zdobywanieinformacji itp.
w metodologii: pytanie jako wyraz sytuacji problemowej
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
PYTANIA
Potrzeba analizy pytan:
ogolnie – wazny sk ladnik komunikacji: dyskusja, zdobywanieinformacji itp.
w metodologii: pytanie jako wyraz sytuacji problemowej
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
PYTANIA
Potrzeba analizy pytan:
ogolnie – wazny sk ladnik komunikacji: dyskusja, zdobywanieinformacji itp.
w metodologii: pytanie jako wyraz sytuacji problemowej
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
PYTANIA
Struktura zdan pytajnych:
Partyku la pytajna + datum questionis
Partyku ly – zaimki lub przys lowki, np: czy, kto, co, jak,dlaczego, ...
Datum – zdanie lub funkcja zdaniowa
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
PYTANIA
Struktura zdan pytajnych:
Partyku la pytajna + datum questionis
Partyku ly – zaimki lub przys lowki, np: czy, kto, co, jak,dlaczego, ...
Datum – zdanie lub funkcja zdaniowa
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
PYTANIA
Struktura zdan pytajnych:
Partyku la pytajna + datum questionis
Partyku ly – zaimki lub przys lowki, np: czy, kto, co, jak,dlaczego, ...
Datum – zdanie lub funkcja zdaniowa
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
PYTANIA
Struktura zdan pytajnych:
Partyku la pytajna + datum questionis
Partyku ly – zaimki lub przys lowki, np: czy, kto, co, jak,dlaczego, ...
Datum – zdanie lub funkcja zdaniowa
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
PYTANIA
Pytanie a zdanie pytajne:
Uwaga, zdanie pytajne to nie to samo co pytanie, gdyz:
Pytanie moze byc wyrazone nie przez zdanie pytajne
Zdanie pytajne nie zawsze wyraza pytanie, np:
zdania pytajne w funkcji fatycznejpytania retoryczne
A pytania w dydaktyce?
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
PYTANIA
Pytanie a zdanie pytajne:
Uwaga, zdanie pytajne to nie to samo co pytanie, gdyz:
Pytanie moze byc wyrazone nie przez zdanie pytajne
Zdanie pytajne nie zawsze wyraza pytanie, np:
zdania pytajne w funkcji fatycznejpytania retoryczne
A pytania w dydaktyce?
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
PYTANIA
Pytanie a zdanie pytajne:
Uwaga, zdanie pytajne to nie to samo co pytanie, gdyz:
Pytanie moze byc wyrazone nie przez zdanie pytajne
Zdanie pytajne nie zawsze wyraza pytanie, np:
zdania pytajne w funkcji fatycznejpytania retoryczne
A pytania w dydaktyce?
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
PYTANIA
Pytanie a zdanie pytajne:
Uwaga, zdanie pytajne to nie to samo co pytanie, gdyz:
Pytanie moze byc wyrazone nie przez zdanie pytajne
Zdanie pytajne nie zawsze wyraza pytanie, np:
zdania pytajne w funkcji fatycznejpytania retoryczne
A pytania w dydaktyce?
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
PYTANIA
Pytanie a zdanie pytajne:
Uwaga, zdanie pytajne to nie to samo co pytanie, gdyz:
Pytanie moze byc wyrazone nie przez zdanie pytajne
Zdanie pytajne nie zawsze wyraza pytanie, np:
zdania pytajne w funkcji fatycznej
pytania retoryczne
A pytania w dydaktyce?
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
PYTANIA
Pytanie a zdanie pytajne:
Uwaga, zdanie pytajne to nie to samo co pytanie, gdyz:
Pytanie moze byc wyrazone nie przez zdanie pytajne
Zdanie pytajne nie zawsze wyraza pytanie, np:
zdania pytajne w funkcji fatycznejpytania retoryczne
A pytania w dydaktyce?
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
PYTANIA
Pytanie a zdanie pytajne:
Uwaga, zdanie pytajne to nie to samo co pytanie, gdyz:
Pytanie moze byc wyrazone nie przez zdanie pytajne
Zdanie pytajne nie zawsze wyraza pytanie, np:
zdania pytajne w funkcji fatycznejpytania retoryczne
A pytania w dydaktyce?
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
PYTANIA
Podzia l pytan wg. Ajdukiewicza:
1 otwarte (Dlaczego Z?, Po co Z?, Jak Z?...)2 zamkniete:
1 rozstrzygniecia (Czy Z?)2 dope lnienia (Kto Z(x)?, Kiedy Z(x)?, ...)
3 z lozone1 jednolite2 niejednolite
Pytania zamkniete wyznaczaja schemat odpowiedzi (w lasciwej).
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
PYTANIA
Podzia l pytan wg. Ajdukiewicza:
1 otwarte (Dlaczego Z?, Po co Z?, Jak Z?...)
2 zamkniete:1 rozstrzygniecia (Czy Z?)2 dope lnienia (Kto Z(x)?, Kiedy Z(x)?, ...)
3 z lozone1 jednolite2 niejednolite
Pytania zamkniete wyznaczaja schemat odpowiedzi (w lasciwej).
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
PYTANIA
Podzia l pytan wg. Ajdukiewicza:
1 otwarte (Dlaczego Z?, Po co Z?, Jak Z?...)2 zamkniete:
1 rozstrzygniecia (Czy Z?)2 dope lnienia (Kto Z(x)?, Kiedy Z(x)?, ...)
3 z lozone1 jednolite2 niejednolite
Pytania zamkniete wyznaczaja schemat odpowiedzi (w lasciwej).
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
PYTANIA
Podzia l pytan wg. Ajdukiewicza:
1 otwarte (Dlaczego Z?, Po co Z?, Jak Z?...)2 zamkniete:
1 rozstrzygniecia (Czy Z?)
2 dope lnienia (Kto Z(x)?, Kiedy Z(x)?, ...)
3 z lozone1 jednolite2 niejednolite
Pytania zamkniete wyznaczaja schemat odpowiedzi (w lasciwej).
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
PYTANIA
Podzia l pytan wg. Ajdukiewicza:
1 otwarte (Dlaczego Z?, Po co Z?, Jak Z?...)2 zamkniete:
1 rozstrzygniecia (Czy Z?)2 dope lnienia (Kto Z(x)?, Kiedy Z(x)?, ...)
3 z lozone1 jednolite2 niejednolite
Pytania zamkniete wyznaczaja schemat odpowiedzi (w lasciwej).
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
PYTANIA
Podzia l pytan wg. Ajdukiewicza:
1 otwarte (Dlaczego Z?, Po co Z?, Jak Z?...)2 zamkniete:
1 rozstrzygniecia (Czy Z?)2 dope lnienia (Kto Z(x)?, Kiedy Z(x)?, ...)
3 z lozone
1 jednolite2 niejednolite
Pytania zamkniete wyznaczaja schemat odpowiedzi (w lasciwej).
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
PYTANIA
Podzia l pytan wg. Ajdukiewicza:
1 otwarte (Dlaczego Z?, Po co Z?, Jak Z?...)2 zamkniete:
1 rozstrzygniecia (Czy Z?)2 dope lnienia (Kto Z(x)?, Kiedy Z(x)?, ...)
3 z lozone1 jednolite
2 niejednolite
Pytania zamkniete wyznaczaja schemat odpowiedzi (w lasciwej).
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
PYTANIA
Podzia l pytan wg. Ajdukiewicza:
1 otwarte (Dlaczego Z?, Po co Z?, Jak Z?...)2 zamkniete:
1 rozstrzygniecia (Czy Z?)2 dope lnienia (Kto Z(x)?, Kiedy Z(x)?, ...)
3 z lozone1 jednolite2 niejednolite
Pytania zamkniete wyznaczaja schemat odpowiedzi (w lasciwej).
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
PYTANIA
Podzia l pytan wg. Ajdukiewicza:
1 otwarte (Dlaczego Z?, Po co Z?, Jak Z?...)2 zamkniete:
1 rozstrzygniecia (Czy Z?)2 dope lnienia (Kto Z(x)?, Kiedy Z(x)?, ...)
3 z lozone1 jednolite2 niejednolite
Pytania zamkniete wyznaczaja schemat odpowiedzi (w lasciwej).
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
ODPOWIEDZI
Podzia l odpowiedzi na pytania zamkniete:
1 ca lkowite
wprost = w lasciweniewprost
2 czesciowe
3 wyczerpujace
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
ODPOWIEDZI
Podzia l odpowiedzi na pytania zamkniete:
1 ca lkowite
wprost = w lasciweniewprost
2 czesciowe
3 wyczerpujace
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
ODPOWIEDZI
Podzia l odpowiedzi na pytania zamkniete:
1 ca lkowite
wprost = w lasciwe
niewprost
2 czesciowe
3 wyczerpujace
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
ODPOWIEDZI
Podzia l odpowiedzi na pytania zamkniete:
1 ca lkowite
wprost = w lasciweniewprost
2 czesciowe
3 wyczerpujace
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
ODPOWIEDZI
Podzia l odpowiedzi na pytania zamkniete:
1 ca lkowite
wprost = w lasciweniewprost
2 czesciowe
3 wyczerpujace
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
ODPOWIEDZI
Podzia l odpowiedzi na pytania zamkniete:
1 ca lkowite
wprost = w lasciweniewprost
2 czesciowe
3 wyczerpujace
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
ODPOWIEDZI
Podzia l odpowiedzi na pytania zamkniete:
odpowiedz ca lkowita to zdanie, z ktorego wynika pewnaodpowiedz w lasciwa;
odpowiedz czesciowa to zdanie, z ktorego nie wynika zadnaodpowiedz w lasciwa ale ktore wyklucza niektore odpowiedziw lasciwe;
odpowiedz wyczerpujaca to zdanie prawdziwe, z ktoregowynikaja wszystkie odpowiedzi w lasciwe i prawdziwe.
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
ODPOWIEDZI
Podzia l odpowiedzi na pytania zamkniete:
odpowiedz ca lkowita to zdanie, z ktorego wynika pewnaodpowiedz w lasciwa;
odpowiedz czesciowa to zdanie, z ktorego nie wynika zadnaodpowiedz w lasciwa ale ktore wyklucza niektore odpowiedziw lasciwe;
odpowiedz wyczerpujaca to zdanie prawdziwe, z ktoregowynikaja wszystkie odpowiedzi w lasciwe i prawdziwe.
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
ODPOWIEDZI
Podzia l odpowiedzi na pytania zamkniete:
odpowiedz ca lkowita to zdanie, z ktorego wynika pewnaodpowiedz w lasciwa;
odpowiedz czesciowa to zdanie, z ktorego nie wynika zadnaodpowiedz w lasciwa ale ktore wyklucza niektore odpowiedziw lasciwe;
odpowiedz wyczerpujaca to zdanie prawdziwe, z ktoregowynikaja wszystkie odpowiedzi w lasciwe i prawdziwe.
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
ODPOWIEDZI
Podzia l odpowiedzi na pytania zamkniete:
odpowiedz ca lkowita to zdanie, z ktorego wynika pewnaodpowiedz w lasciwa;
odpowiedz czesciowa to zdanie, z ktorego nie wynika zadnaodpowiedz w lasciwa ale ktore wyklucza niektore odpowiedziw lasciwe;
odpowiedz wyczerpujaca to zdanie prawdziwe, z ktoregowynikaja wszystkie odpowiedzi w lasciwe i prawdziwe.
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
PYTANIA
Czy kazde pytanie ma sens?
Pytanie jest w lasciwie postawione gdy:
ma prawdziwe datum questionis gdy jest p. otwartym
spe lnione jest zarowno za lozenie pozytywne jak i negatywnepytania gdy jest p. dope lnienia
spe lniona jest presupozycja pytania gdy jest p. rozstrzygniecia
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
PYTANIA
Czy kazde pytanie ma sens?
Pytanie jest w lasciwie postawione gdy:
ma prawdziwe datum questionis gdy jest p. otwartym
spe lnione jest zarowno za lozenie pozytywne jak i negatywnepytania gdy jest p. dope lnienia
spe lniona jest presupozycja pytania gdy jest p. rozstrzygniecia
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
PYTANIA
Czy kazde pytanie ma sens?
Pytanie jest w lasciwie postawione gdy:
ma prawdziwe datum questionis gdy jest p. otwartym
spe lnione jest zarowno za lozenie pozytywne jak i negatywnepytania gdy jest p. dope lnienia
spe lniona jest presupozycja pytania gdy jest p. rozstrzygniecia
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
PYTANIA
Czy kazde pytanie ma sens?
Pytanie jest w lasciwie postawione gdy:
ma prawdziwe datum questionis gdy jest p. otwartym
spe lnione jest zarowno za lozenie pozytywne jak i negatywnepytania gdy jest p. dope lnienia
spe lniona jest presupozycja pytania gdy jest p. rozstrzygniecia
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
PYTANIA
Czy kazde pytanie ma sens?
Pytanie jest w lasciwie postawione gdy:
ma prawdziwe datum questionis gdy jest p. otwartym
spe lnione jest zarowno za lozenie pozytywne jak i negatywnepytania gdy jest p. dope lnienia
spe lniona jest presupozycja pytania gdy jest p. rozstrzygniecia
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
PYTANIA
Szczegolne funkcje pytan:
dostarczanie informacji – pytania sugestywne(naprowadzajace)
sprawdzanie wiarygodnosci – pytania podchwytliwe
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
PYTANIA
Szczegolne funkcje pytan:
dostarczanie informacji – pytania sugestywne(naprowadzajace)
sprawdzanie wiarygodnosci – pytania podchwytliwe
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
PYTANIA
Szczegolne funkcje pytan:
dostarczanie informacji – pytania sugestywne(naprowadzajace)
sprawdzanie wiarygodnosci – pytania podchwytliwe
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
ARYSTOTELES
Opis i wyjasnianie (przyczynowe) jako zasadnicze funkcje nauki.
Rodzaje wyjasnien:
Szerokie rozumienie pojecia przyczyny:
materialna
formalna
sprawcza
celowa
Najwazniejsza przyczyna celowa, stad nacisk na wyjasnianieteleologiczne (gr. telos – cel)
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
ARYSTOTELES
Opis i wyjasnianie (przyczynowe) jako zasadnicze funkcje nauki.
Rodzaje wyjasnien:
Szerokie rozumienie pojecia przyczyny:
materialna
formalna
sprawcza
celowa
Najwazniejsza przyczyna celowa, stad nacisk na wyjasnianieteleologiczne (gr. telos – cel)
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
ARYSTOTELES
Opis i wyjasnianie (przyczynowe) jako zasadnicze funkcje nauki.
Rodzaje wyjasnien:
Szerokie rozumienie pojecia przyczyny:
materialna
formalna
sprawcza
celowa
Najwazniejsza przyczyna celowa, stad nacisk na wyjasnianieteleologiczne (gr. telos – cel)
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
ARYSTOTELES
Opis i wyjasnianie (przyczynowe) jako zasadnicze funkcje nauki.
Rodzaje wyjasnien:
Szerokie rozumienie pojecia przyczyny:
materialna
formalna
sprawcza
celowa
Najwazniejsza przyczyna celowa, stad nacisk na wyjasnianieteleologiczne (gr. telos – cel)
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
ARYSTOTELES
Opis i wyjasnianie (przyczynowe) jako zasadnicze funkcje nauki.
Rodzaje wyjasnien:
Szerokie rozumienie pojecia przyczyny:
materialna
formalna
sprawcza
celowa
Najwazniejsza przyczyna celowa, stad nacisk na wyjasnianieteleologiczne (gr. telos – cel)
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
ARYSTOTELES
Opis i wyjasnianie (przyczynowe) jako zasadnicze funkcje nauki.
Rodzaje wyjasnien:
Szerokie rozumienie pojecia przyczyny:
materialna
formalna
sprawcza
celowa
Najwazniejsza przyczyna celowa, stad nacisk na wyjasnianieteleologiczne (gr. telos – cel)
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
ARYSTOTELES
Opis i wyjasnianie (przyczynowe) jako zasadnicze funkcje nauki.
Rodzaje wyjasnien:
Szerokie rozumienie pojecia przyczyny:
materialna
formalna
sprawcza
celowa
Najwazniejsza przyczyna celowa, stad nacisk na wyjasnianieteleologiczne (gr. telos – cel)
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
ARYSTOTELES
Opis i wyjasnianie (przyczynowe) jako zasadnicze funkcje nauki.
Rodzaje wyjasnien:
Szerokie rozumienie pojecia przyczyny:
materialna
formalna
sprawcza
celowa
Najwazniejsza przyczyna celowa, stad nacisk na wyjasnianieteleologiczne (gr. telos – cel)
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE
Zwiazek podzia lu Arystotelesa z typami wyjasnien wyroznianychobecnie:
przyczyna sprawcza =⇒ wyjasnianie przyczynowe(n. przyrodnicze) i genetyczne (historia)
przyczyna formalna =⇒ wyjasnianie funkcjonalne(n. spo leczne i przyrodnicze)
przyczyna celowa =⇒ wyjasnianie intencjonalne (n. spo leczne)
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE
Zwiazek podzia lu Arystotelesa z typami wyjasnien wyroznianychobecnie:
przyczyna sprawcza =⇒ wyjasnianie przyczynowe(n. przyrodnicze) i genetyczne (historia)
przyczyna formalna =⇒ wyjasnianie funkcjonalne(n. spo leczne i przyrodnicze)
przyczyna celowa =⇒ wyjasnianie intencjonalne (n. spo leczne)
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE
Zwiazek podzia lu Arystotelesa z typami wyjasnien wyroznianychobecnie:
przyczyna sprawcza =⇒ wyjasnianie przyczynowe(n. przyrodnicze) i genetyczne (historia)
przyczyna formalna =⇒ wyjasnianie funkcjonalne(n. spo leczne i przyrodnicze)
przyczyna celowa =⇒ wyjasnianie intencjonalne (n. spo leczne)
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE
Zwiazek podzia lu Arystotelesa z typami wyjasnien wyroznianychobecnie:
przyczyna sprawcza =⇒ wyjasnianie przyczynowe(n. przyrodnicze) i genetyczne (historia)
przyczyna formalna =⇒ wyjasnianie funkcjonalne(n. spo leczne i przyrodnicze)
przyczyna celowa =⇒ wyjasnianie intencjonalne (n. spo leczne)
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE
Struktura wyjasniania:
Wyjasnianiem danego zjawiska, w sensie czynnosci, jestposzukiwanie racji uzasadniajacych (t lumaczacych) jego pojawieniesie (szukanie odpowiedzi na pytanie otwarte ”Dlaczego Z?” ”Jakdosz lo do Z?” itp.).Racja jest zespo lem zdan, ktore stanowia podstawe do uznania Z.Wyjasnienie, w sensie rezultatu, sk lada sie z:
eksplanandum (ewentualnie eksplikatum) – zdanie opisujacewyjasniane zjawisko
eksplanans (ewentualnie eksplikans) – racja
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE
Struktura wyjasniania:
Wyjasnianiem danego zjawiska, w sensie czynnosci, jestposzukiwanie racji uzasadniajacych (t lumaczacych) jego pojawieniesie (szukanie odpowiedzi na pytanie otwarte ”Dlaczego Z?” ”Jakdosz lo do Z?” itp.).
Racja jest zespo lem zdan, ktore stanowia podstawe do uznania Z.Wyjasnienie, w sensie rezultatu, sk lada sie z:
eksplanandum (ewentualnie eksplikatum) – zdanie opisujacewyjasniane zjawisko
eksplanans (ewentualnie eksplikans) – racja
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE
Struktura wyjasniania:
Wyjasnianiem danego zjawiska, w sensie czynnosci, jestposzukiwanie racji uzasadniajacych (t lumaczacych) jego pojawieniesie (szukanie odpowiedzi na pytanie otwarte ”Dlaczego Z?” ”Jakdosz lo do Z?” itp.).Racja jest zespo lem zdan, ktore stanowia podstawe do uznania Z.
Wyjasnienie, w sensie rezultatu, sk lada sie z:
eksplanandum (ewentualnie eksplikatum) – zdanie opisujacewyjasniane zjawisko
eksplanans (ewentualnie eksplikans) – racja
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE
Struktura wyjasniania:
Wyjasnianiem danego zjawiska, w sensie czynnosci, jestposzukiwanie racji uzasadniajacych (t lumaczacych) jego pojawieniesie (szukanie odpowiedzi na pytanie otwarte ”Dlaczego Z?” ”Jakdosz lo do Z?” itp.).Racja jest zespo lem zdan, ktore stanowia podstawe do uznania Z.Wyjasnienie, w sensie rezultatu, sk lada sie z:
eksplanandum (ewentualnie eksplikatum) – zdanie opisujacewyjasniane zjawisko
eksplanans (ewentualnie eksplikans) – racja
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE
Struktura wyjasniania:
Wyjasnianiem danego zjawiska, w sensie czynnosci, jestposzukiwanie racji uzasadniajacych (t lumaczacych) jego pojawieniesie (szukanie odpowiedzi na pytanie otwarte ”Dlaczego Z?” ”Jakdosz lo do Z?” itp.).Racja jest zespo lem zdan, ktore stanowia podstawe do uznania Z.Wyjasnienie, w sensie rezultatu, sk lada sie z:
eksplanandum (ewentualnie eksplikatum) – zdanie opisujacewyjasniane zjawisko
eksplanans (ewentualnie eksplikans) – racja
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE
Struktura wyjasniania:
Wyjasnianiem danego zjawiska, w sensie czynnosci, jestposzukiwanie racji uzasadniajacych (t lumaczacych) jego pojawieniesie (szukanie odpowiedzi na pytanie otwarte ”Dlaczego Z?” ”Jakdosz lo do Z?” itp.).Racja jest zespo lem zdan, ktore stanowia podstawe do uznania Z.Wyjasnienie, w sensie rezultatu, sk lada sie z:
eksplanandum (ewentualnie eksplikatum) – zdanie opisujacewyjasniane zjawisko
eksplanans (ewentualnie eksplikans) – racja
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE
Ogolny podzia l wyjasnien (przyczynowych):
ze wzgledu na rodzaj eksplanandum:
uogolnajace – zd. jednostkoweteoretyczne – zd. ogolne
ze wzgledu na rodzaj zwiazku miedzy eksplanandum ieksplanansem:
dedukcyjne – wynikanieniededukcyjne – np. probabilistyczne
ze wzgledu na rodzaj eksplanansa:
nomologiczne – uznane prawahipotetyczne
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE
Ogolny podzia l wyjasnien (przyczynowych):
ze wzgledu na rodzaj eksplanandum:
uogolnajace – zd. jednostkoweteoretyczne – zd. ogolne
ze wzgledu na rodzaj zwiazku miedzy eksplanandum ieksplanansem:
dedukcyjne – wynikanieniededukcyjne – np. probabilistyczne
ze wzgledu na rodzaj eksplanansa:
nomologiczne – uznane prawahipotetyczne
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE
Ogolny podzia l wyjasnien (przyczynowych):
ze wzgledu na rodzaj eksplanandum:
uogolnajace – zd. jednostkowe
teoretyczne – zd. ogolne
ze wzgledu na rodzaj zwiazku miedzy eksplanandum ieksplanansem:
dedukcyjne – wynikanieniededukcyjne – np. probabilistyczne
ze wzgledu na rodzaj eksplanansa:
nomologiczne – uznane prawahipotetyczne
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE
Ogolny podzia l wyjasnien (przyczynowych):
ze wzgledu na rodzaj eksplanandum:
uogolnajace – zd. jednostkoweteoretyczne – zd. ogolne
ze wzgledu na rodzaj zwiazku miedzy eksplanandum ieksplanansem:
dedukcyjne – wynikanieniededukcyjne – np. probabilistyczne
ze wzgledu na rodzaj eksplanansa:
nomologiczne – uznane prawahipotetyczne
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE
Ogolny podzia l wyjasnien (przyczynowych):
ze wzgledu na rodzaj eksplanandum:
uogolnajace – zd. jednostkoweteoretyczne – zd. ogolne
ze wzgledu na rodzaj zwiazku miedzy eksplanandum ieksplanansem:
dedukcyjne – wynikanieniededukcyjne – np. probabilistyczne
ze wzgledu na rodzaj eksplanansa:
nomologiczne – uznane prawahipotetyczne
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE
Ogolny podzia l wyjasnien (przyczynowych):
ze wzgledu na rodzaj eksplanandum:
uogolnajace – zd. jednostkoweteoretyczne – zd. ogolne
ze wzgledu na rodzaj zwiazku miedzy eksplanandum ieksplanansem:
dedukcyjne – wynikanie
niededukcyjne – np. probabilistyczne
ze wzgledu na rodzaj eksplanansa:
nomologiczne – uznane prawahipotetyczne
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE
Ogolny podzia l wyjasnien (przyczynowych):
ze wzgledu na rodzaj eksplanandum:
uogolnajace – zd. jednostkoweteoretyczne – zd. ogolne
ze wzgledu na rodzaj zwiazku miedzy eksplanandum ieksplanansem:
dedukcyjne – wynikanieniededukcyjne – np. probabilistyczne
ze wzgledu na rodzaj eksplanansa:
nomologiczne – uznane prawahipotetyczne
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE
Ogolny podzia l wyjasnien (przyczynowych):
ze wzgledu na rodzaj eksplanandum:
uogolnajace – zd. jednostkoweteoretyczne – zd. ogolne
ze wzgledu na rodzaj zwiazku miedzy eksplanandum ieksplanansem:
dedukcyjne – wynikanieniededukcyjne – np. probabilistyczne
ze wzgledu na rodzaj eksplanansa:
nomologiczne – uznane prawahipotetyczne
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE
Ogolny podzia l wyjasnien (przyczynowych):
ze wzgledu na rodzaj eksplanandum:
uogolnajace – zd. jednostkoweteoretyczne – zd. ogolne
ze wzgledu na rodzaj zwiazku miedzy eksplanandum ieksplanansem:
dedukcyjne – wynikanieniededukcyjne – np. probabilistyczne
ze wzgledu na rodzaj eksplanansa:
nomologiczne – uznane prawa
hipotetyczne
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE
Ogolny podzia l wyjasnien (przyczynowych):
ze wzgledu na rodzaj eksplanandum:
uogolnajace – zd. jednostkoweteoretyczne – zd. ogolne
ze wzgledu na rodzaj zwiazku miedzy eksplanandum ieksplanansem:
dedukcyjne – wynikanieniededukcyjne – np. probabilistyczne
ze wzgledu na rodzaj eksplanansa:
nomologiczne – uznane prawahipotetyczne
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
HIPOTEZY
Rozne znaczenia s lowa hipoteza:
dowolne zdanie syntetyczne
zdanie syntetyczne niedostatecznie sprawdzone
zdanie syntetyczne niefenomenalistyczne
odnoszace sie do zjawisk nieobserwowalnych (np. mikroswiat,umys l)uogolnienia empiryczne odnoszace sie do klas zjawiskdomniemania o nieopisanych faktach
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
HIPOTEZY
Rozne znaczenia s lowa hipoteza:
dowolne zdanie syntetyczne
zdanie syntetyczne niedostatecznie sprawdzone
zdanie syntetyczne niefenomenalistyczne
odnoszace sie do zjawisk nieobserwowalnych (np. mikroswiat,umys l)uogolnienia empiryczne odnoszace sie do klas zjawiskdomniemania o nieopisanych faktach
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
HIPOTEZY
Rozne znaczenia s lowa hipoteza:
dowolne zdanie syntetyczne
zdanie syntetyczne niedostatecznie sprawdzone
zdanie syntetyczne niefenomenalistyczne
odnoszace sie do zjawisk nieobserwowalnych (np. mikroswiat,umys l)uogolnienia empiryczne odnoszace sie do klas zjawiskdomniemania o nieopisanych faktach
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
HIPOTEZY
Rozne znaczenia s lowa hipoteza:
dowolne zdanie syntetyczne
zdanie syntetyczne niedostatecznie sprawdzone
zdanie syntetyczne niefenomenalistyczne
odnoszace sie do zjawisk nieobserwowalnych (np. mikroswiat,umys l)uogolnienia empiryczne odnoszace sie do klas zjawiskdomniemania o nieopisanych faktach
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
HIPOTEZY
Rozne znaczenia s lowa hipoteza:
dowolne zdanie syntetyczne
zdanie syntetyczne niedostatecznie sprawdzone
zdanie syntetyczne niefenomenalistyczne
odnoszace sie do zjawisk nieobserwowalnych (np. mikroswiat,umys l)
uogolnienia empiryczne odnoszace sie do klas zjawiskdomniemania o nieopisanych faktach
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
HIPOTEZY
Rozne znaczenia s lowa hipoteza:
dowolne zdanie syntetyczne
zdanie syntetyczne niedostatecznie sprawdzone
zdanie syntetyczne niefenomenalistyczne
odnoszace sie do zjawisk nieobserwowalnych (np. mikroswiat,umys l)uogolnienia empiryczne odnoszace sie do klas zjawisk
domniemania o nieopisanych faktach
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
HIPOTEZY
Rozne znaczenia s lowa hipoteza:
dowolne zdanie syntetyczne
zdanie syntetyczne niedostatecznie sprawdzone
zdanie syntetyczne niefenomenalistyczne
odnoszace sie do zjawisk nieobserwowalnych (np. mikroswiat,umys l)uogolnienia empiryczne odnoszace sie do klas zjawiskdomniemania o nieopisanych faktach
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
HIPOTEZY
Warunki, ktore powinny spe lniac hipotezy:
zgodnosc z teoria, ktora uzupe lniaja
wysokie prawdopodobienstwo
falsyfikowalnosc
prostota – brzytwa Ockhama
ogolnosc
duza moc predykcyjna
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
HIPOTEZY
Warunki, ktore powinny spe lniac hipotezy:
zgodnosc z teoria, ktora uzupe lniaja
wysokie prawdopodobienstwo
falsyfikowalnosc
prostota – brzytwa Ockhama
ogolnosc
duza moc predykcyjna
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
HIPOTEZY
Warunki, ktore powinny spe lniac hipotezy:
zgodnosc z teoria, ktora uzupe lniaja
wysokie prawdopodobienstwo
falsyfikowalnosc
prostota – brzytwa Ockhama
ogolnosc
duza moc predykcyjna
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
HIPOTEZY
Warunki, ktore powinny spe lniac hipotezy:
zgodnosc z teoria, ktora uzupe lniaja
wysokie prawdopodobienstwo
falsyfikowalnosc
prostota – brzytwa Ockhama
ogolnosc
duza moc predykcyjna
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
HIPOTEZY
Warunki, ktore powinny spe lniac hipotezy:
zgodnosc z teoria, ktora uzupe lniaja
wysokie prawdopodobienstwo
falsyfikowalnosc
prostota – brzytwa Ockhama
ogolnosc
duza moc predykcyjna
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
HIPOTEZY
Warunki, ktore powinny spe lniac hipotezy:
zgodnosc z teoria, ktora uzupe lniaja
wysokie prawdopodobienstwo
falsyfikowalnosc
prostota – brzytwa Ockhama
ogolnosc
duza moc predykcyjna
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
HIPOTEZY
Warunki, ktore powinny spe lniac hipotezy:
zgodnosc z teoria, ktora uzupe lniaja
wysokie prawdopodobienstwo
falsyfikowalnosc
prostota – brzytwa Ockhama
ogolnosc
duza moc predykcyjna
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
HIPOTEZY
Testowanie hipotez:
weryfikacja/konfirmacja – model pozytywistyczny(probabilizm)
falsyfikacja/refutacja – model Poppera (hipotetyzm,falsyfikacjonizm)
dyskonfirmacja – model Duhema/Quine’a (holizm)
Uwaga: Problem experimentum crucis.
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
HIPOTEZY
Testowanie hipotez:
weryfikacja/konfirmacja – model pozytywistyczny(probabilizm)
falsyfikacja/refutacja – model Poppera (hipotetyzm,falsyfikacjonizm)
dyskonfirmacja – model Duhema/Quine’a (holizm)
Uwaga: Problem experimentum crucis.
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
HIPOTEZY
Testowanie hipotez:
weryfikacja/konfirmacja – model pozytywistyczny(probabilizm)
falsyfikacja/refutacja – model Poppera (hipotetyzm,falsyfikacjonizm)
dyskonfirmacja – model Duhema/Quine’a (holizm)
Uwaga: Problem experimentum crucis.
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
HIPOTEZY
Testowanie hipotez:
weryfikacja/konfirmacja – model pozytywistyczny(probabilizm)
falsyfikacja/refutacja – model Poppera (hipotetyzm,falsyfikacjonizm)
dyskonfirmacja – model Duhema/Quine’a (holizm)
Uwaga: Problem experimentum crucis.
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
HIPOTEZY
Testowanie hipotez:
weryfikacja/konfirmacja – model pozytywistyczny(probabilizm)
falsyfikacja/refutacja – model Poppera (hipotetyzm,falsyfikacjonizm)
dyskonfirmacja – model Duhema/Quine’a (holizm)
Uwaga: Problem experimentum crucis.
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
HIPOTEZY
Weryfikacja/konfirmacja:
H |= Z1, ...,Zn; Z1, ...,Zn sa prawdziwe, zatem uznajemy H(z duzym prawdopodobienstwem)Nawet pojecie konfirmacji rodzi problemy – np. paradoks kruka(Hempel):
1 Kazda obserwacja czarnego kruka zwieksza stopienpotwierdzenia hipotezy ogolnej ∀x(Kx → Cx)
2 ∀x(Kx → Cx) ↔ ∀x(¬Kx ∨ Cx) ↔ ∀x(¬Cx → ¬Kx)
3 Zatem, np. kazda obserwacja niekruka lub dowolnegoczarnego obiektu tez ja potwierdza.
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
HIPOTEZY
Weryfikacja/konfirmacja:
H |= Z1, ...,Zn; Z1, ...,Zn sa prawdziwe, zatem uznajemy H(z duzym prawdopodobienstwem)
Nawet pojecie konfirmacji rodzi problemy – np. paradoks kruka(Hempel):
1 Kazda obserwacja czarnego kruka zwieksza stopienpotwierdzenia hipotezy ogolnej ∀x(Kx → Cx)
2 ∀x(Kx → Cx) ↔ ∀x(¬Kx ∨ Cx) ↔ ∀x(¬Cx → ¬Kx)
3 Zatem, np. kazda obserwacja niekruka lub dowolnegoczarnego obiektu tez ja potwierdza.
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
HIPOTEZY
Weryfikacja/konfirmacja:
H |= Z1, ...,Zn; Z1, ...,Zn sa prawdziwe, zatem uznajemy H(z duzym prawdopodobienstwem)Nawet pojecie konfirmacji rodzi problemy – np. paradoks kruka(Hempel):
1 Kazda obserwacja czarnego kruka zwieksza stopienpotwierdzenia hipotezy ogolnej ∀x(Kx → Cx)
2 ∀x(Kx → Cx) ↔ ∀x(¬Kx ∨ Cx) ↔ ∀x(¬Cx → ¬Kx)
3 Zatem, np. kazda obserwacja niekruka lub dowolnegoczarnego obiektu tez ja potwierdza.
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
HIPOTEZY
Weryfikacja/konfirmacja:
H |= Z1, ...,Zn; Z1, ...,Zn sa prawdziwe, zatem uznajemy H(z duzym prawdopodobienstwem)Nawet pojecie konfirmacji rodzi problemy – np. paradoks kruka(Hempel):
1 Kazda obserwacja czarnego kruka zwieksza stopienpotwierdzenia hipotezy ogolnej ∀x(Kx → Cx)
2 ∀x(Kx → Cx) ↔ ∀x(¬Kx ∨ Cx) ↔ ∀x(¬Cx → ¬Kx)
3 Zatem, np. kazda obserwacja niekruka lub dowolnegoczarnego obiektu tez ja potwierdza.
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
HIPOTEZY
Weryfikacja/konfirmacja:
H |= Z1, ...,Zn; Z1, ...,Zn sa prawdziwe, zatem uznajemy H(z duzym prawdopodobienstwem)Nawet pojecie konfirmacji rodzi problemy – np. paradoks kruka(Hempel):
1 Kazda obserwacja czarnego kruka zwieksza stopienpotwierdzenia hipotezy ogolnej ∀x(Kx → Cx)
2 ∀x(Kx → Cx) ↔ ∀x(¬Kx ∨ Cx) ↔ ∀x(¬Cx → ¬Kx)
3 Zatem, np. kazda obserwacja niekruka lub dowolnegoczarnego obiektu tez ja potwierdza.
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
HIPOTEZY
Weryfikacja/konfirmacja:
H |= Z1, ...,Zn; Z1, ...,Zn sa prawdziwe, zatem uznajemy H(z duzym prawdopodobienstwem)Nawet pojecie konfirmacji rodzi problemy – np. paradoks kruka(Hempel):
1 Kazda obserwacja czarnego kruka zwieksza stopienpotwierdzenia hipotezy ogolnej ∀x(Kx → Cx)
2 ∀x(Kx → Cx) ↔ ∀x(¬Kx ∨ Cx) ↔ ∀x(¬Cx → ¬Kx)
3 Zatem, np. kazda obserwacja niekruka lub dowolnegoczarnego obiektu tez ja potwierdza.
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
HIPOTEZY
Falsyfikacja/dyskonfirmacja::
Prosty model logiczny:
H |= Z ;¬Z zatem ¬H
Model holistyczny (doswiadczenie konfrontowane z ca losciawiedzy):
W ,T ,H |= Z ;¬Z zatem odrzucamy {H} ∪ T ∪W ,
gdzie W to wiedza towarzyszace, T to teoria.Stad mozliwe rozne sposoby modyfikowania wiedzy.
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
HIPOTEZY
Falsyfikacja/dyskonfirmacja::
Prosty model logiczny:
H |= Z ;¬Z zatem ¬H
Model holistyczny (doswiadczenie konfrontowane z ca losciawiedzy):
W ,T ,H |= Z ;¬Z zatem odrzucamy {H} ∪ T ∪W ,
gdzie W to wiedza towarzyszace, T to teoria.Stad mozliwe rozne sposoby modyfikowania wiedzy.
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
HIPOTEZY
Falsyfikacja/dyskonfirmacja::
Prosty model logiczny:
H |= Z ;¬Z zatem ¬H
Model holistyczny (doswiadczenie konfrontowane z ca losciawiedzy):
W ,T ,H |= Z ;¬Z zatem odrzucamy {H} ∪ T ∪W ,
gdzie W to wiedza towarzyszace, T to teoria.Stad mozliwe rozne sposoby modyfikowania wiedzy.
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
HIPOTEZY
Falsyfikacja/dyskonfirmacja::
Prosty model logiczny:
H |= Z ;¬Z zatem ¬H
Model holistyczny (doswiadczenie konfrontowane z ca losciawiedzy):
W ,T ,H |= Z ;¬Z zatem odrzucamy {H} ∪ T ∪W ,
gdzie W to wiedza towarzyszace, T to teoria.Stad mozliwe rozne sposoby modyfikowania wiedzy.
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
HIPOTEZY
Falsyfikacja/dyskonfirmacja::
Prosty model logiczny:
H |= Z ;¬Z zatem ¬H
Model holistyczny (doswiadczenie konfrontowane z ca losciawiedzy):
W ,T ,H |= Z ;¬Z zatem odrzucamy {H} ∪ T ∪W ,
gdzie W to wiedza towarzyszace, T to teoria.
Stad mozliwe rozne sposoby modyfikowania wiedzy.
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
HIPOTEZY
Falsyfikacja/dyskonfirmacja::
Prosty model logiczny:
H |= Z ;¬Z zatem ¬H
Model holistyczny (doswiadczenie konfrontowane z ca losciawiedzy):
W ,T ,H |= Z ;¬Z zatem odrzucamy {H} ∪ T ∪W ,
gdzie W to wiedza towarzyszace, T to teoria.Stad mozliwe rozne sposoby modyfikowania wiedzy.
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE W HUMANISTYCE
Rodzaje wyjasnien:
genetyczne
funkcjonalne i strukturalne – wyraz holizmu (E. Durkheim, B.Malinowski, C. Levi-Strauss)
intencjonalne – wyraz indywidualizmu (J.S. Mill, R.Collingwood, K. Popper)
interpretacja humanistyczna (J. Kmita)
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE W HUMANISTYCE
Rodzaje wyjasnien:
genetyczne
funkcjonalne i strukturalne – wyraz holizmu (E. Durkheim, B.Malinowski, C. Levi-Strauss)
intencjonalne – wyraz indywidualizmu (J.S. Mill, R.Collingwood, K. Popper)
interpretacja humanistyczna (J. Kmita)
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE W HUMANISTYCE
Rodzaje wyjasnien:
genetyczne
funkcjonalne i strukturalne – wyraz holizmu (E. Durkheim, B.Malinowski, C. Levi-Strauss)
intencjonalne – wyraz indywidualizmu (J.S. Mill, R.Collingwood, K. Popper)
interpretacja humanistyczna (J. Kmita)
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE W HUMANISTYCE
Rodzaje wyjasnien:
genetyczne
funkcjonalne i strukturalne – wyraz holizmu (E. Durkheim, B.Malinowski, C. Levi-Strauss)
intencjonalne – wyraz indywidualizmu (J.S. Mill, R.Collingwood, K. Popper)
interpretacja humanistyczna (J. Kmita)
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE W HUMANISTYCE
Rodzaje wyjasnien:
genetyczne
funkcjonalne i strukturalne – wyraz holizmu (E. Durkheim, B.Malinowski, C. Levi-Strauss)
intencjonalne – wyraz indywidualizmu (J.S. Mill, R.Collingwood, K. Popper)
interpretacja humanistyczna (J. Kmita)
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE W HUMANISTYCE
Holizm a Indywidualizm:
Zwiazek ze sporem determinizmu z indeterminizmem.Holizm to wyraz determinizmu (dzia lania jednostki zalezne odczynnikow zewnetrznych). Moze przybierac rozmaite formy, m.in.
funkcjonalizm – wp lyw instytucji spo lcznych, wzorow kulturyitp. (determinizm spo leczny)
historyzm – nacisk na wp lyw warunkow geograficznych,spo lecznych itp. na rozwoj zdarzen.
historycyzm – wzmocnienie historyzmu (np. marksizm),uznajace istnienie sta lego nastepstwa stadiow rozwojuspo lecznego (wiara w prawa historyczne i prognozowanie).
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE W HUMANISTYCE
Holizm a Indywidualizm:
Zwiazek ze sporem determinizmu z indeterminizmem.
Holizm to wyraz determinizmu (dzia lania jednostki zalezne odczynnikow zewnetrznych). Moze przybierac rozmaite formy, m.in.
funkcjonalizm – wp lyw instytucji spo lcznych, wzorow kulturyitp. (determinizm spo leczny)
historyzm – nacisk na wp lyw warunkow geograficznych,spo lecznych itp. na rozwoj zdarzen.
historycyzm – wzmocnienie historyzmu (np. marksizm),uznajace istnienie sta lego nastepstwa stadiow rozwojuspo lecznego (wiara w prawa historyczne i prognozowanie).
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE W HUMANISTYCE
Holizm a Indywidualizm:
Zwiazek ze sporem determinizmu z indeterminizmem.Holizm to wyraz determinizmu (dzia lania jednostki zalezne odczynnikow zewnetrznych). Moze przybierac rozmaite formy, m.in.
funkcjonalizm – wp lyw instytucji spo lcznych, wzorow kulturyitp. (determinizm spo leczny)
historyzm – nacisk na wp lyw warunkow geograficznych,spo lecznych itp. na rozwoj zdarzen.
historycyzm – wzmocnienie historyzmu (np. marksizm),uznajace istnienie sta lego nastepstwa stadiow rozwojuspo lecznego (wiara w prawa historyczne i prognozowanie).
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE W HUMANISTYCE
Holizm a Indywidualizm:
Zwiazek ze sporem determinizmu z indeterminizmem.Holizm to wyraz determinizmu (dzia lania jednostki zalezne odczynnikow zewnetrznych). Moze przybierac rozmaite formy, m.in.
funkcjonalizm – wp lyw instytucji spo lcznych, wzorow kulturyitp. (determinizm spo leczny)
historyzm – nacisk na wp lyw warunkow geograficznych,spo lecznych itp. na rozwoj zdarzen.
historycyzm – wzmocnienie historyzmu (np. marksizm),uznajace istnienie sta lego nastepstwa stadiow rozwojuspo lecznego (wiara w prawa historyczne i prognozowanie).
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE W HUMANISTYCE
Holizm a Indywidualizm:
Zwiazek ze sporem determinizmu z indeterminizmem.Holizm to wyraz determinizmu (dzia lania jednostki zalezne odczynnikow zewnetrznych). Moze przybierac rozmaite formy, m.in.
funkcjonalizm – wp lyw instytucji spo lcznych, wzorow kulturyitp. (determinizm spo leczny)
historyzm – nacisk na wp lyw warunkow geograficznych,spo lecznych itp. na rozwoj zdarzen.
historycyzm – wzmocnienie historyzmu (np. marksizm),uznajace istnienie sta lego nastepstwa stadiow rozwojuspo lecznego (wiara w prawa historyczne i prognozowanie).
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE W HUMANISTYCE
Holizm a Indywidualizm:
Zwiazek ze sporem determinizmu z indeterminizmem.Holizm to wyraz determinizmu (dzia lania jednostki zalezne odczynnikow zewnetrznych). Moze przybierac rozmaite formy, m.in.
funkcjonalizm – wp lyw instytucji spo lcznych, wzorow kulturyitp. (determinizm spo leczny)
historyzm – nacisk na wp lyw warunkow geograficznych,spo lecznych itp. na rozwoj zdarzen.
historycyzm – wzmocnienie historyzmu (np. marksizm),uznajace istnienie sta lego nastepstwa stadiow rozwojuspo lecznego (wiara w prawa historyczne i prognozowanie).
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE W HUMANISTYCE
Holizm a Indywidualizm:
Indywidualizm to wyraz indeterminizmu (nacisk na wolna wole).Fakty spo leczne to wypadkowa dzia lan jednostek a niekonsekwencja dzia lan instytucji (funkcjonalizm), warunkowzewnetrznych (historyzm) czy praw rozwoju cywilizacji(historycyzm).
Uwaga: problem wp lywu jednostki na dzieje nie jest konieczniezwiazany z indywidualizmem, jezeli nie uzalezniamy zmian odkonkretnej jednostki, ale przyjmujemy, ze w danych okolicznosciachinna tez mog laby do takich zmian doprowadzic =⇒ fatalizm,finalizm (opatrznosc, duch dziejow itp.).
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE W HUMANISTYCE
Holizm a Indywidualizm:
Indywidualizm to wyraz indeterminizmu (nacisk na wolna wole).
Fakty spo leczne to wypadkowa dzia lan jednostek a niekonsekwencja dzia lan instytucji (funkcjonalizm), warunkowzewnetrznych (historyzm) czy praw rozwoju cywilizacji(historycyzm).
Uwaga: problem wp lywu jednostki na dzieje nie jest konieczniezwiazany z indywidualizmem, jezeli nie uzalezniamy zmian odkonkretnej jednostki, ale przyjmujemy, ze w danych okolicznosciachinna tez mog laby do takich zmian doprowadzic =⇒ fatalizm,finalizm (opatrznosc, duch dziejow itp.).
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE W HUMANISTYCE
Holizm a Indywidualizm:
Indywidualizm to wyraz indeterminizmu (nacisk na wolna wole).Fakty spo leczne to wypadkowa dzia lan jednostek a niekonsekwencja dzia lan instytucji (funkcjonalizm), warunkowzewnetrznych (historyzm) czy praw rozwoju cywilizacji(historycyzm).
Uwaga: problem wp lywu jednostki na dzieje nie jest konieczniezwiazany z indywidualizmem, jezeli nie uzalezniamy zmian odkonkretnej jednostki, ale przyjmujemy, ze w danych okolicznosciachinna tez mog laby do takich zmian doprowadzic =⇒ fatalizm,finalizm (opatrznosc, duch dziejow itp.).
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE W HUMANISTYCE
Holizm a Indywidualizm:
Indywidualizm to wyraz indeterminizmu (nacisk na wolna wole).Fakty spo leczne to wypadkowa dzia lan jednostek a niekonsekwencja dzia lan instytucji (funkcjonalizm), warunkowzewnetrznych (historyzm) czy praw rozwoju cywilizacji(historycyzm).
Uwaga: problem wp lywu jednostki na dzieje nie jest konieczniezwiazany z indywidualizmem, jezeli nie uzalezniamy zmian odkonkretnej jednostki, ale przyjmujemy, ze w danych okolicznosciachinna tez mog laby do takich zmian doprowadzic =⇒ fatalizm,finalizm (opatrznosc, duch dziejow itp.).
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE W HUMANISTYCE
Interpretacja humanistyczna:
Naturalistyczna (opozycyjna do hermeneutyki) proba ujeciaswoistego dla humanistyki sposobu wyjasniania zarowno czynnosci(dzia lan jednostek) jak i ich wytworow (np. dzie l sztuki).Eksplanans zawiera:
1 za lozenie o racjonalnosci podmiotu
2 rekonstrukcje wiedzy podmiotu
3 charakterystyke celu (wartosci maksymalnie preferowanej)
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE W HUMANISTYCE
Interpretacja humanistyczna:
Naturalistyczna (opozycyjna do hermeneutyki) proba ujeciaswoistego dla humanistyki sposobu wyjasniania zarowno czynnosci(dzia lan jednostek) jak i ich wytworow (np. dzie l sztuki).
Eksplanans zawiera:
1 za lozenie o racjonalnosci podmiotu
2 rekonstrukcje wiedzy podmiotu
3 charakterystyke celu (wartosci maksymalnie preferowanej)
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE W HUMANISTYCE
Interpretacja humanistyczna:
Naturalistyczna (opozycyjna do hermeneutyki) proba ujeciaswoistego dla humanistyki sposobu wyjasniania zarowno czynnosci(dzia lan jednostek) jak i ich wytworow (np. dzie l sztuki).Eksplanans zawiera:
1 za lozenie o racjonalnosci podmiotu
2 rekonstrukcje wiedzy podmiotu
3 charakterystyke celu (wartosci maksymalnie preferowanej)
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE W HUMANISTYCE
Interpretacja humanistyczna:
Naturalistyczna (opozycyjna do hermeneutyki) proba ujeciaswoistego dla humanistyki sposobu wyjasniania zarowno czynnosci(dzia lan jednostek) jak i ich wytworow (np. dzie l sztuki).Eksplanans zawiera:
1 za lozenie o racjonalnosci podmiotu
2 rekonstrukcje wiedzy podmiotu
3 charakterystyke celu (wartosci maksymalnie preferowanej)
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE W HUMANISTYCE
Interpretacja humanistyczna:
Naturalistyczna (opozycyjna do hermeneutyki) proba ujeciaswoistego dla humanistyki sposobu wyjasniania zarowno czynnosci(dzia lan jednostek) jak i ich wytworow (np. dzie l sztuki).Eksplanans zawiera:
1 za lozenie o racjonalnosci podmiotu
2 rekonstrukcje wiedzy podmiotu
3 charakterystyke celu (wartosci maksymalnie preferowanej)
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
PYTANIAWYJASNIANIE
WYJASNIANIE W HUMANISTYCE
Interpretacja humanistyczna:
Naturalistyczna (opozycyjna do hermeneutyki) proba ujeciaswoistego dla humanistyki sposobu wyjasniania zarowno czynnosci(dzia lan jednostek) jak i ich wytworow (np. dzie l sztuki).Eksplanans zawiera:
1 za lozenie o racjonalnosci podmiotu
2 rekonstrukcje wiedzy podmiotu
3 charakterystyke celu (wartosci maksymalnie preferowanej)
Andrzej Indrzejczak ROZUMOWANIE, ARGUMENTACJA, DOWOD
