Roketsan Dergisi Ocak 2016 Sayısı

Roketsan, bir TSKGV kuruluşudur.

OCAK 2016 / ISSN 1302-1435

SAYI

8

28.yıl

• ROKETSAN, 2015 İDEAL İŞVERENLER ARAŞTIRMASINDA İLK 10’DA• SU ALTININ BÜYÜLÜ DÜNYASINA YOLCULUK

içindekiler

3

içindekiler 3

başkan’ın mesajı 4

genel müdür’ün mesajı 5

yayın kurulu’ndan 6

roketsan 1 numara 7

tasarım ve

mühendislik gücümüz 8-23

fuar ve organizasyonlar 24-35

roketsan’dan haberler 36-40

roketsan’lı olmak 41-51

roketsan ve sanat 52-55

misafirlerimiz 56-58

basın’da roketsan 59-67

OCAK 2016 - SAYI 8 - 6 AYDA BİR YAYIMLANIRISSN 1302-1435

Roketsan Adına SahibiSelçuk YAŞAR

Sorumlu Müdür (Yazı İşleri)Dr. Yavuz AKA

Yayın KuruluDr. Hüdai ÖZDAMAR

İclal DURALEsra DOĞU

Mustafa Akın ERDEM Gamze ÖZTÜRK

Ali Şimşek TEKEREK Osman ÇELEBİOĞLU

Tuğçe ŞENOL Nazlı ÖZDER Halil ÖZKAN

Kapak TasarımıHarun VURGUN

Tasarım - Grafik UygulamaEtkileşim Grafik Tasarım

Halit Ziya Sk. No: 26/3 Çankaya / AnkaraTel: +90 (312) 441 71 93

Basım YeriAnkara Ofset

Sanayi 1 Cd. Necatibey İş Hanı 93/44İskitler / Ankara

Tel: +90 (312) 384 50 63

Yönetim YeriRoketsan A.Ş.

Kemalpaşa Mah. Şehit Yüzbaşı Adem Kutlu Sk.No: 21, 06780 Elmadağ / Ankara

Tel: + 90 (312) 860 55 00Faks: + 90 (312) 863 42 [email protected]

[email protected]@roketsan.com.tr

[email protected]•

Bu dergide yayımlanan yazılar, yazılarda yer alan dü-şünce ve önerilerle kullanılan kaynakların doğruluğunailişkin her türlü sorumluluk yazar(lar)a aittir. Bu kapsamdaRoketsan A.Ş. sorumlu tutulamaz. Yazılar referans göste-rilmeden basılamaz, kopyalanamaz ve paylaşılamaz. Der-gide yer alan yazı ve makaleler Roketsan A.Ş. ve/veya atıfyapılan diğer kurum ve kuruluşların görüşlerini değil, sa-dece yazarın kendi kişisel düşüncesini yansıtmaktadır.

sayı 8 ocak 2016

4

roketsan dergisi

Her şeyin gönlünüzce olması dileğiyle,

2016 yılının ülkemize ve okurlarımıza sağlık, başarı ve mutluluk getirmesini diliyorum.

Saygı ve Sevgilerimle,

Emin AlpmanYönetim Kurulu Başkanı

Değerli Okurlarımız ,

başkan’ın mesajı

5

genel müdür’ün mesajı

28 yıl önce tutkulu bir grup insanla ha-yata atılan Roketsan’ımız, bugün aynıtutkuyla 2.000’e yakın personel istihdameden, özgün ürün ve ileri teknoloji üre-ten ve bu sayede dünya savunma sana-yii devleri arasında saygınlığını kazanmışbir marka haline geldi.

Yakın zamanda, dünya savunma sana-yiinin önde gelen firmalarıyla birçok işbirliği anlaşmasına imza atmış olmanıngurunu taşıyoruz. DSEI Uluslararası Sa-vunma Sanayii Fuarı’nda yeni nesil hava-dan karaya seyir füzesi olan SOM–J’ninF-35 yeni nesil uçakların iç silah istasyo-nuna entegrasyonu konusunda Lock-heed Martin firmasıyla teknik destekanlaşması imzaladık. SOM-J füzemizin F-35 uçaklarına entegrasyonu sayesindedost ve müttefik ülkelere ihracı konu-sunda önemli gelişmeler kaydedeceği-mize inanıyoruz. Thales UK firmasıylayaptığımız anlaşma kapsamında; Roket-

san olarak ürettiğimiz Hisar tipi alçak veorta irtifa hava savunma füzelerinde kul-lanılacak lazer yaklaşma algılayıcısı siste-mini, uluslararası pazara birlikte sunacakolmaktan dolayı heyecan duyuyoruz.MSPO Uluslararası Savunma Sanayii Fua-rı’nda, Polonya’da yerleşik Mesko firmasıile hassas güdümlü sistemlerin üretimineyönelik bir anlaşma imzaladık. WZL-1 fir-ması ile yapılan diğer anlaşma kapsamıPolonya Silahlı Kuvvetleri envanterindekiçeşitli platformlara 2.75” lazer güdümlüfüze CİRİT ve uzun menzilli tanksavar fü-zesi UMTAS sistemlerinin entegrasyonungerçekleştirilmesine yönelik bir iş birliğiniiçeriyor. Dünya çapında saygınlık kaza-nan özgün ürünlerimizi ve tasarımları-mızı dünya firmalarıyla yaptığımız buanlaşmalarla daha ileriye taşıyacağımızainanıyoruz.

Harvard Business Review Türkiye dergi-sinde yer alan, “Y Kuşağına Göre Tür-

kiye’nin İdeal İşverenleri 2015” araştırma-sında, Mühendislik/IT alanında, arala-rında Google, Microsoft, Samsung gibidünyaca ünlü şirketlerinde yer aldığı100 firma arasından “Öğrencilere GöreTürkiye’nin İdeal İşverenleri 2015” sırala-masında, 10’uncu sırada yer alan Roket-san’ın, çalışmak için hedeflenen birmarka haline geldiğini görmek bizlerimutlu ediyor.

Yoğun ve başarılı geçen bir yılın ardın-dan yeni bir yıla hazırlanırken 2016 yılı-nın şirketimiz için daha büyük başarılarladolu olacağı inancıyla; sağlıklı, huzurluve mutlu bir yıl diliyor, sevgi ve saygıla-rımı sunuyorum.

Selçuk YaşarGenel Müdür

Sayın Okurlarımız ,

sayı 8 ocak 2016

yayın kurulu’ndan

6

roketsan dergisi

Bizlere Cumhuriyeti emanet eden UluÖnder Mustafa Kemal ATATÜRK’ü, ara-mızdan ayrılışının 77’nci yılında bir kezdaha saygı ve özlemle anıyoruz.

Dergimizin 8’inci sayısı ile tekrar birlikte-yiz. Bu sayımızda dünyada katı yakıtlıroket motorları alanında öncü bir tekno-loji olan “çift darbeli motor atışlı testi” baş-lığı öncelikli gündem konularımızdanbirini oluşturuyor. Yenilikçi gücümüzüngelişmesine önemli katkı sağlayan fuar-lardan Polonya’da düzenlenen MSPO’daWZL1 ve Mesko firmalarıyla, İngiltere’dedüzenlenen DSEI’da ise Lockheed Martin

ve Thales firmalarıyla iş birliği anlaşmala-rına imza attık. Birleşik Arap Emirlikleri,Amerika Birleşik Devletleri, Güney Koregibi çeşitli ülkelerde katıldığımız fuarlardaürünlerimizi gururla sergiledik, yerli veyabancı basının ilgi odağı olduk.

Dergimizde ayrıca, Ar-Ge ve inovasyonalanında düzenlenen yurt içi etkinliklere,sosyal faaliyetlere, sürekli gelişimi destek-leyen eğitimlere yer verirken, tasarım vemühendislik gücümüz bölümünde X-IşınıFotoğrafçılığı, Roketsan’da Akreditasyon,Bor Elementinin Roket Yakıtlarında Kulla-nımı gibi konularda ilginizi çekerek oku-

Değerli Okurlarımız ,

yacağınızı düşündüğümüz teknik maka-leleri sizlerle buluşturduk. Sanat bölümü-müzde yer alan su altı fotoğraflarıyla sizibiraz da olsa iş dünyasından çıkarıp sualtının büyülü dünyasına taşıyoruz.

Başarı dolu bir yılı uğurlarken, heyecanlakarşıladığımız yeni yılda hepinize sağlıkve mutluluk diliyoruz.

Saygılarımızla,

Yayın Kurulu

“Birbirimize vereceğimiz işaret şudur: ileri, daima ileri.” Mustafa Kemal ATATÜRK

7

Milli Alçak İrtifa HavaSavunma Füzesi Hisar-A’nınçift darbeli motora sahipBalistik Test Füzesi atışlarıRoketsan tarafındanHaziran 2015’te Aksaray’dabaşarıyla gerçekleştirildi.

Türk Silahlı Kuvvetlerinin alçak ve orta ir-tifa hava savunma ihtiyacının karşılan-ması için milli imkânlarla özgün olarakgeliştirilen HiSAR füzelerinin tasarım vegeliştirme çalışmaları emin adımlarla iler-liyor.

Roketsan tarafından tasarlanan ve geliş-tirilen HiSAR füzeleri dünyada emsalinadir bulunan çift darbeli motor tekno-lojisi ile donatılacak. Çift darbeli mo-torda, tek motor gövdesi içindebirbirinden bağımsız ateşlenebilen ikiayrı roket motoru bulunuyor.

Hava savunma füzelerinin etkinliği (hızve manevra kabiliyeti), ilk fırlatıldığıandan etkinlik menzilinin sınırına gelenekadar ciddi miktarda düşmekte, budurum da tehdit hava unsurlarının füzetarafından vurulmadan kaçma şansınıartırmaktadır. Bu teknoloji sayesindeHiSAR füzeleri, akıllı algoritmaları ile he-define az mesafe kaldığında ikinci moto-runu ateşleyerek son manevraevresinde çok yüksek etkinlik kabiliyetikazanmaktadır.

Çift darbeli motor, teknolojik zorluğu-nun yanında bu teknolojinin kullanıldığısistemlerin azlığı itibarıyla da HİSAR füze-lerini ayrıcalıklı kılıyor. Roketsan’da HİSARprojeleri kapsamında, yenilikçi ve zorla-yıcı çift darbeli motor teknolojisinin ge-liştirilmesi ve bunun bir hava savunmafüzesine uygulanması faaliyeti eş za-manlı olarak yürütülüyor.

2015 yılı Haziran ayında Roketsan tara-fından gerçekleştirilen atışlı testte, Türki-ye’nin çift darbeli motora sahip ilk füzesiHİSAR-A, fırlatma platformundan birincidarbe motoru ile başarılı bir şekilde ayrı-

larak, ikinci darbe motorunu da havadaateşledikten sonra kendi bünyesindekifüze otopilotu kontrolünde, programla-nan manevraları gerçekleştirerek başarıile uçuşunu tamamladı.

Bu test ile Türkiye’nin, bu teknolojiyesahip dünyadaki sınırlı sayıda ülke ara-sındaki yerini almasında çok önemli birkilometre taşı da aşılmış oldu.

Çift darbeli motor teknolojisine sahipolacak milli hava savunma füzelerinin,seri üretime gireceği 2021 yılında dün-yadaki en üstün teknolojiye sahip havasavunma sistemlerinden birisi olması he-defleniyor.

Üstün savunma kabiliyetine sahip güçlübir Türkiye için, geleceğe güvenle baka-rak var gücüyle çalışan Roketsan, başa-rılarına yenilerini eklemeye devamedecek.

roketsan, çift darbeli motorunkullanıldığı uçuş testi ilebir ilke daha imza attı

roketsan 1 numarasayı 8 ocak 2016

8

roketsan dergisi

tasarım ve mühendislik gücümüz

Akreditasyon, uygunlukdeğerlendirmekuruluşlarıncagerçekleştirilen çalışmalarınsonucunda düzenlenenuygunluk teyit belgelerinin(deney ve muayeneraporları, kalibrasyonsertifikaları, yönetim sistemibelgeleri, ürün belgeleri,personel belgeleri vb.)güvenilirliğini vegeçerliliğini desteklemekamacıyla oluşturulmuş birkalite altyapısıdır.

Akredite olmak isteyen laboratuvarlarISO/IEC 17025 “Deney ve KalibrasyonLaboratuvarlarının Yeterliliği İçin GenelŞartlar” standardında açıklanmış olan hu-susları yerine getirmekle akreditasyonahazır hale gelmektedir. Bu standardınmaddeleri, bir laboratuvarın kalite yöne-tim sistemi ve teknik yeterliliğine dairgenel şartları ortaya koymaktadır.

Türkiye’de Akreditasyon

Ülkemizde laboratuvarların akredite edil-mesi görevi 4457 sayılı kanunla Türk Ak-reditasyon Kurumuna (TÜRKAK)verilmiştir.

2001 yılında akreditasyon hizmeti ver-meye başlamış olan TÜRKAK, 2008 yılı iti-barıyla Avrupa Akreditasyon Birliğinin(EA), Uluslararası Akreditasyon Forumu-nun (IAF) ve Uluslararası Laboratuvar Ak-reditasyonu Birliğinin (ILAC) tam üyesikonumundadır.

ISO/17025 standardına göre akrediteedilen laboratuvarlar, TÜRKAK tarafındanperiyodik olarak denetlenir ve alınan so-nuçlara göre akreditasyonun devam et-mesine dair karar verilir.

Akreditasyonu sürdürmek isteyen labo-ratuvarın, akredite oldukları kapsamla il-gili karşılaştırma ve yeterlilik deneyiprogramlarına iştirak ederek başarılı so-nuçlar almaları bir gerekliliktir.

Neden Akreditasyon?

Akreditasyon, laboratuvarların yaptıklarıtest ve analiz sonuçlarının üçüncü şahısve kurumlar tarafından güvenilir olarak

kullanılmalarını sağlamak için gereklidir.Bir laboratuvarın yaptığı test ve analiz so-nucunun ulusal ve uluslararası düzeydekabul edilebilmesi için uluslararası tanın-mış akreditasyon kurumları tarafındanakredite olmaları gereklidir. Akreditasyongönüllülük esasına dayalı bir işlemdir.Devletler veya yetkili kurumlar önemlibazı alanlarda faaliyet gösteren labora-tuvarların akredite olmalarını zorunlu kı-labilmektedir.

ISO 17025 Standardı Şartları

ISO 17025 laboratuvar akreditasyonstandardının akreditasyon şartları sistemve teknik yeterlilik olmak üzere iki bölümaltında toplanmıştır.

Sistem yeterliliği altındaki şartlar, ISO9001 kalite yönetim sistemi standar-dında belirtilen benzer şartların laboratu-var için uyarlanmış şeklidir.

Teknik yeterlilik altındaki şartlar ise,test/deney veya kalibrasyona özgü ko-şulların yerine getirilmesini içeren test veanalizlerin yeterlilik bilgisini ve kişisel yet-kinliklerin ne şekilde güvence altına alı-nacağını tanımlar niteliktedir. Standardınteknik koşulları arasında metot validas-yonu, ölçüm belirsizliği hesaplanması veizlenebilirliğin sağlanması gibi konularyer almaktadır.

Akreditasyonun yararları nelerdir?

• Spesifik test alanlarında kanıtlanmışyetkinliklere haiz laboratuvarların res-men tanınması,

• Laboratuvarların test tekrarı ve değer-lendirmelerinin bertaraf edilmesi veyaazaltılması,

• Test laboratuvar standartlarının ve du-rumunun güncel kılınması,

• Akredite laboratuvardan çıkan test so-nuçlarının iç pazar ve uluslararası pa-zarlarda kabul görmesi,

• Karşılıklı tanınma anlaşmalarında akre-ditasyonun tarife dışı engellerin orta-dan kalkmasına da katkı sağlaması,

• Kapasite üzerine olumlu etki sağla-ması,

roketsan’da akreditasyon

9


denetim raporu değerlendirmesinin ar-dından Laboratuvar ve Kalibrasyon Mü-dürlüğü Test Laboratuvarı akreditasyonsertifikasına sahip olacaktır.

Ayrıca, Test Mühendisliği Müdürlüğü,Balistik Koruma Test Laboratuvarı MIL-DTL-12560, MIL-DTL-46100, MIL-DTL-46027 spesifikasyonlarının EK-A’sına veMIL-STD-662 spesifikasyonuna göre ba-listik testlerde akredite olmak üzere 26-27 Kasım 2015 tarihlerinde TÜRKAKtarafından denetlenmiş ve başarılı bulun-muştur.

Mine ADIGÜZELÜrün ve Süreç KalitesiDirektörlüğüMüdür

Murat UZELÜrün ve Süreç KalitesiDirektörlüğüMüdür

Yavuz AKKURTÜrün ve Süreç KalitesiDirektörlüğüMüdür

Roketsan Akreditasyon Sertifikaları

sayı 8 ocak 2016

• Saygınlık ve ticari üstünlük sağlaması,• Üçüncü şahıslar tarafından tanınması,

nedeniyle laboratuvarın tek bir dene-timden geçmesini sağlayarak çokludenetimleri önlemesi,

• Deneylerin kalite düzeylerinin artması,• Kalitenin sürekliliğini ve güvenilirliği di-

siplin altına alması ve artması,• Müşteri memnuniyetinin artması,• Personelin teknik yeterliliğinin artması,• Cihaz ve teçhizatın sürekli bakımı ve

kontrolü,• Kaynakların iyileştirilmesi,• Çevre ile dost faaliyetlerin başlaması,• Çalışanların yetki ve sorumluluklarının

belirlenmiş olması.

Roketsan’da Akreditasyon

Roketsan’da akreditasyon çalışmaları2012 yılında Ürün ve Süreç Kalitesi Di-rektörlüğü bünyesinde bulunan Labora-tuvarlar ve Kalibrasyon Müdürlüğü, TestMühendisliği Müdürlüğü ve Kalite SistemYönetim Müdürlüğü’nün ortak çalışma-ları ile başlamıştır. Roketsan’da bu tarih-ten itibaren akreditasyon alınankonuların yıllara göre gelişimi aşağıdakigibidir.

2013 yılında Roketsan ilk olarak Test Mü-hendisliği Müdürlüğü, Çevre KoşullarıTest Merkezi MIL-STD-810F/G standar-dında Titreşim Testlerinde akredite ol-

muştur. Bu tarihten itibaren standartkapsamında iç ve dış müşterilere akreditetest hizmeti verilmektedir. Ayrıca standartgereği, dört yıl akreditasyon süresindeher yıl bir defa gözetim denetimine giril-mektedir.

2014 yılında Roketsan Laboratuvarlar veKalibrasyon Müdürlüğü Kalibrasyon Bi-rimi, kumpas, mikrometre ve vida tam-pon mastar kapsamlarında akrediteolmuştur. Dört yıl akreditasyon süresindeher yıl bir defa gözetim denetimine gir-mektedir.

Roketsan, 20-21 Ağustos 2015 tarihle-rinde Çevre Koşulları Test Merkezi MIL-STD-810F/G standardı titreşim testlerineilave olarak, MIL-STD-810F/G klimatiktestler, düşük basınç testleri, tuz sisi test-leri, buzlanma testleri, mekanik şok test-lerinde, MIL-STD-331C titreşim veklimatize testler, MIL-STD-167 titreşimtestlerinde de denetime girerek büyükbir kapsam genişletme denetimindenbaşarıyla geçmiştir.

Laboratuvarlar ve Kalibrasyon Müdür-lüğü Test Laboratuvarları TS EN ISO6892-1 standardına göre metal çekmetestlerinde akredite olmak üzere 20-21Ağustos 2015 tarihlerinde TÜRKAK tara-fından denetlenmiş ve başarılı bulun-muştur. TÜRKAK tarafından yapılacak

bor elementinin roket yakıtlarında kullanımı

10

roketsan dergisi


Roket motorlarınınperformansı, birim yakıtkütlesinin yanma sonucuaçığa çıkardığı enerji iledoğru orantılıdır. Bununlabirlikte; birçok uygulamadasistem yeteneklerini(örneğin menzil), yakıtağırlığından çok yakıt içinayrılan hacim sınırlar. Bunedenle, hacim sınırlamasıolan uygulamalarda yüksekperformans için yakıt hammaddelerinin sağlayacağıhacimsel enerji seviyesinin(enerji yoğunluğunun)yüksek olması beklenir.

Geleneksel Katı Roket Yakıtlarıve Bor (B)

Yanıcı ve oksitleyicimalzemeleri bir aradave katı formda bulun-duran kompozit katıyakıtlar, yüksek enerjiyoğunlukları ve kulla-nım kolaylıkları nedeni

ile hacim sınırlamasının zorunlu olduğuuygulamalarda ilk tercih edilen yakıt tü-rüdür. Üç temel bileşenden oluşur;

• Organik Bağlayıcı: Diğer yakıt bileşen-lerini bir arada ve istenilen yapı-da/formda tutar.

• Oksitleyici: Tam yanma hedefi ile bağ-layıcı da dâhil yanıcı tüm yakıt bileşen-lerinin yanmaları için gerekli oksijenisağlar.

• İnorganik (metalik) Yakıt: Hacimselyanma enerjisinin artırılmasını sağlar.

Kolay temin edilebilirliği, düşük maliyetive iyi balistik özellikleri nedeni ile mikroboyuttaki alüminyum (Al) tozu, gelenek-sel roket yakıtlarında en fazla tercih edi-len metalik yakıt durumundadır. Bor (B)ise bilinen tüm elementler arasında enyüksek hacimsel yanma enerjisine sa-hiptir [1]. Bu anlamda ideal roket yakıtham maddesi olarak değerlendirilebilir.Bununla birlikte, işlenebilirlik (karıştırıla-bilirlik), tutuşma gecikmesi ve tamyanma için gerekli yüksek oksijen ihti-yacı (aynı miktardaki Al'nin tam yanmasıiçin gerekli oksijen ihtiyacının ~2.5 katı)gibi sorunlar nedeni ile geleneksel roketyakıtlarında kullanılamamaktadır.

Hava Solumalı Roketler (HSR)ve Bor

HSR motorları ihtiyaç duydukları oksitle-yiciyi sistem içinde taşımak yerine, bu ih-tiyacın tamamını veya bir bölümünü

atmosferik oksijenden karşılarlar. Gele-neksel roket (GR) motorlarına kıyaslayüksek hız, uzun menzil ve yakıt debikontrolü avantajları vardır. Şekil 1’degaz üreteçli HSR motorunun temel ta-sarımı verilmiştir [1].

Bu özel roketler, iç içe geçmiş iki roketgibi çalışmaktadır. İlk roketten (gaz üre-teci) çıkan yanma ürünleri ikinci rokette(2. yanma odasında), dışardan ısıtılarakalınan oksijen ile tekrar yakılır. İkinci yan-manın gerçekleşebilmesi için gaz ürete-cinde (1. yanma odası) tam yanmagerçekleşmemelidir. Havanın ısıtılarak(hava girişleri yardımı ile) 2. yanma oda-sına alınabilmesi, HSR’nin oldukça yük-sek ilk hıza ulaşması ile mümkünolmaktadır. Roketin çalışabilir kalmasıiçin ikinci yanma ile açığa çıkan enerji-den elde edilecek itkinin, HSR’nin uçuşsırasında oluşturduğu direnci yenmesive yüksek uçuş hızını koruyabilmesi ge-

Şekil 1: Gaz Üreteçli HSR Tasarımı

GR Yakıtı (%) GÜ Yakıtı (%)

Bağlayıcı 10 - 15 20 - 80

Oksitleyici 65 - 90 < 50

Metalik Yakıt 0 - 25 0 - 60

Tablo 1: GR ve GÜ Yakıtları için Temel Formüller

11


rekmektedir. Bu gereksinimler nede-niyle gaz üreteci (GÜ) yakıt formülü, ge-leneksel katı yakıtlardan farklı olarak,yanıcı bileşenleri bakımından daha zen-gindir. Tablo 1’de her iki yakıt ailesininde temel yakıt formülleri verilmiştir.Yüksek enerji potansiyeli nedeni ile Bormalzemesi, gaz üreteçli HSR'ler içinideal yakıt bileşeni olarak değerlendiril-mektedir. Bor'un tam yanması için ge-rekli yüksek oksijen miktarının HSR'nindışarıdan aldığı hava ile sağlanabilmeside bu anlamda avantaj sağlamaktadır.Bununla birlikte, Bor'un yakıt uygulama-larında karşılaşılan diğer zorluklar gazüreteci yakıtları için de geçerlidir.

Roketsan’da Mevcut Durum

Roketsan öz kaynakları ile desteklenenBorlu yakıt geliştirme çalışmaları 2010yılında başlatılmıştır. Çalışmalar kapsa-mında farklı birçok Bor malzemesi (Şekil2) ile 200'ü aşkın karışım hazırlanmış ve100'e yakın ateşleme gerçekleştirilmiştir.Çalışmalar öncelikli olarak Bor’un yakıtuygulamalarında karşılaşılan zorluklarıngiderilmesine odaklanmıştır.

Karşılaşılan zorluklardan ilki karıştırılabi-lirlik olmuştur. Bor malzemesinin yüze-yinde doğal olarak oluşan oksit tabakasıneme maruz kaldığında asidik safsızlık-lara dönüşür [2]. -OH sonlu bağlayıcı-larla hazırlanan yakıtlarda bu asidiksafsızlıklar polimerle tepkimeye girerekviskozitenin artmasına ve karışımın ha-zırlanamamasına neden olur. KullanılanBor yüzdesi arttıkça sorunun boyutu daartar.

Karıştırılabilirlik sorununun giderilebil-mesi için Roketsan'da üç farklı yöntemgeliştirilmiştir. Bu yöntemler; yüzey saf-laştırma yöntemi, kaplama yöntemi vetopaklama yöntemidir. Şekil 3’te iki farklımalzeme ile topaklandırılmış Bor malze-mesi görüntüleri verilmiştir.

Bor’un katı yakıtlarda kullanımına yöne-

lik ikinci zorluk tutuşma gecikmesi prob-lemidir. Bor’un yüzeyinde bulunan veBor’dan daha düşük erime noktasına(~700 K) sahip oksit tabaka, motor için-deki oksitleyici gaz ortamında kalınlaşır.Sıcaklığının da artması ile sıvı forma dö-nüşerek parçacık yüzeyini tamamen

kaplar ve Bor’un oksitleyici ile temasınıkeser. Tutuşmanın gerçekleşebilmesiiçin oksit tabakasının parçacık yüzeyin-den tamamen uzaklaşması gereklidir.Oksit tabakanın yüksek buharlaşma sı-caklığı (~2300 K) ve düşük buhar ba-sıncı tam tutuşmanın gecikmesine/

sayı 8 ocak 2016

Şekil 2: Temin Edilen (a) Saf ve (b) Metal Kaplı Bor Malzemeleri Görüntüleri

Şekil 4: a) Metal (Temin) ve b) Oksitleyici Kaplı Bor Malzemeleri Görüntüleri

Şekil 3: Topaklandırılmış Bor Malzemeleri

roketsan dergisi


12

zorlaşmasına neden olur.

Bor’un yüzeyinin kolay tutuşabilen, yük-sek enerjili malzemelerle kaplanmasıBor parçacıklarının çok daha hızlı bir şe-kilde ısınarak tutuşmasına imkân vere-bilmektedir. Şekil 4’te metal ve oksitleyici[3] kaplı Bor malzemelerinin görüntüleriverilmiştir.

Üçüncü zorluk ise Bor’un yavaş yanma-sıdır. Bor’un, alev sıcaklığından dahayüksek kaynama sıcaklığına (~3900 K)sahip uçucu olmayan bir element ol-ması nedeniyle, yanma tepkimeleri katıBor parçacıkların yüzeyinde gerçekleşir.

Tepkimeler, gaz fazında gerçekleşendiğer metal (Al) yanmalarına kıyasla ol-dukça yavaştır. Ortalama 100µ boyu-tundaki Bor parçacıklarının yanmasüreleri 20-40 ms seviyelerindedir [4].Parçacıkların yanmadan motor dışınaatılmasını engelleme adına daha küçükparçacık kullanılması durumunda dahi,(yüzeyinde sıvı oksit tabakası bulunan)parçacıkların motor içinde çarpışmalarıve birbirlerine yapışmaları ile dahabüyük parçalar oluşur. Küçük parçacıkkullanılması durumunda ayrıca, toplamoksitlenme yüzey alanı artacağı için par-çacık içindeki aktif Bor’un yüzdesi azala-rak enerji kaybına neden olur.

Bor parçalarının yanma süreçleri; GÜyakıt formülü, enjektör, yanma odasıgeometrisi, hava girişi adedi ve pozis-yonu gibi birçok tasarım parametresi iledeğiştirilebilir. Fiziksel olarak gerçekleş-tirilen testlerin yanı sıra çeşitli yazılımyardımı ile yanma süreçlerinin incelene-bildiği çalışmalar gerçekleştirilebilmekte-dir. Şekil 5'te HSR motorununHesaplamalı Akışkanlar Dinamiği (HAD)analiz örnekleri [5] verilmiştir. Bu türanalizlerle yüksek maliyetli gerçek ateş-lemelere gerek kalmadan birçok ateş-leme verisi elde edilebilmektedir.

Aşılması gereken dördüncü sorun isedüşük yanma verimi olmuştur. Enerjikapanı olarak da adlandırılan budurum, motor içinde birçok yakıt bileşe-nin bulunduğu yanma ortamında tep-kimelerin istenilen yönde ilerlemeyerekfarklı ürünler oluşturabilmesi ve enerji-nin tam olarak açığa çıkarılamamasıdır.Bor’un oksijenle yanma sonucu açığaçıkarabileceği en yüksek enerji 299.6kcal/mol iken aynı tepkimede ürününsıvı formuna dönüşmeden gaz for-munda kalması durumunda açığa çıkanenerji 1/3 kadar düşecektir [6]. Yanmaortamında su moleküllerinin bulun-duğu durumda gerçekleşebilecek bazıtepkimelerde ise enerji açığa çıkarmayerine tepkimenin gerçekleşmesi için or-tamdan enerji çekilmesi de muhtemel-dir.

Ateşleme çalışmaları ile farklı tiplerdekiyakıtların yanma verimleri belirlenebil-

Şekil 6: Yanma Odası Katı Modeli

Şekil 5: Yanma Odası HAD Analizleri a) Sıcaklık ve b) Parçacık Boyutu Değişimi

tasarım ve mühendislik gücümüzsayı 8 ocak 2016

mektedir. Elde edilen veriler yardımı ileyakıt iyileştirme çalışmaları sürdürülmek-tedir. Şekil 6'da GÜ yakıtlarıtutuşma/yanma süreçlerinin incelen-mesi için Roketsan'da geliştirilmiş testdüzeneği katı modeli [7] ve bu test dü-zeneği ile gerçekleştirilmiş ateşleme testigörselleri Şekil 7'de verilmiştir.

Sonuç

Ülkemiz yer altı zenginliklerinin önemlibir parçasını oluşturan Bor madeninin,katma değeri yüksek son ürünlere dö-nüştürülerek ihracı ülke ekonomisi açı-

sından büyük öneme sahiptir. Bu he-defle, Roketsan’da 2010 yılında başlatı-lan yakıt geliştirme çalışmaları, Bormalzemesinin yakıt uygulamalarındakarşılaşılan sorunların aşılması amacıylaçok yönlü olarak sürdürülmektedir.

Referanslar

[1] N. Kubota, Propellants and Explosi-ves: Thermochemical Aspects of Com-bustion, 2015.[2] A. K. Nandi et.al, Formation ofBoric Acid by Surface Oxidation ofAmorphous Boron Powder: Characte-

rization and Quantitative Estimation,2012.[3] B. Bilgic, Roketsan İçi Rapor, 2014.[4] A. Gany, D.W. Netzer, CombustionStudies of Metallized Fuels for Solid-Fuel RJs, 1986.[5] B. Kalpaklı, E.B. Acar, Roketsan İçiRapor, 2013.[6] A. Gany, Boron combustion in pro-pulsion systems, NTREM, 2013.[7] E. Songür, Yüksek Lisans Tezi,2010.

Mine ERDEM CANDARLIOperasyonlar ve Enerjik Sistem-ler Mühendislik DirektörlüğüKıdemli Uzman Mühendis

Serhat ÖZTÜRKOperasyonlar ve Enerjik Sistem-ler Mühendislik DirektörlüğüKıdemli Uzman Mühendis

13

Şekil 7: Ateşleme Testi Görüntüleri

14

roketsan dergisi


Dinamik Analiz ve TestBirimi (DATB); roket, füze vefırlatma sistemlerinintasarım, doğrulama vekalifikasyon süreçlerindeihtiyaç duyulan dinamikanalizleri ve testlerigerçekleştirmektedir.

Prototip parça, alt sistem ve sistemlerüzerinde gerçekleştirilen dinamik testlerile tasarım süreçlerine geri besleme ya-pılarak yön verilebilmektedir. DATB’ninbu kapsamdaki, test yetenekleri aşağı-daki başlıklar altında toplanmıştır.

Yol Titreşim Testleri

Roket ve füze sistemleri, taşıma yüklemearaçları ile belli bir güzergah üzerindetaşınırken, mühimmat, silah sistemi vearaç üzerindeki muhtelif noktalara gelenyüklerin tahmin edilebilmesi için ivme-tit-reşim verisi toplanmaktadır. Belli koşullaraltında toplanmış bu ivme-titreşim verisialt sistemlerin çevresel testleri için gereklitaşıma titreşim profilinin elde edilmesiiçin kullanılmaktadır. Örneğin, bu testlerile taşıma yükleme araçlarında bulunantitreşim yalıtım elemanlarının (Şekil 1) iş-levselliği belirlenip, bu elemanların se-çimi buna göre yapılmaktadır.

Çevresel Titreşim Testleri

Roket, füze, lançer için sistem, alt sistemve aviyonik ünite seviyesinde çevre ko-şulları titreşim testleri gerçekleştirilirkenyapıdaki muhtelif noktalardan, ivme venadiren de olsa gerinim verisi toplana-rak yapı üzerindeki dinamik yükler vegeçirgenlik fonksiyonları (transmissibility)elde edilmektedir. Örneğin, çevresel tit-reşim testlerinde, füze ve lançer sistemi-nin (Şekil 2) üzerine gelen titreşiminbelirlenmesi için ölçümler gerçekleştiril-

mekte ve işlevsellikleri hakkında mekaniktasarıma girdi sağlanmaktadır.

Modal Testler

Roket, füze ve lançer için sistem ve altsistemlerinin laboratuvar şartlarında ser-best-serbest sınır koşulu altında modaltestleri gerçekleştirilmektedir. Modal test-ler için, DATB envanterinde bulunan çe-şitli modal darbe çekiçleri ve modalsarsıcılar kullanılmaktadır. 1980’li yıllar-dan itibaren, veri toplama/işleme sistem-lerinin ve özellikle frekans spektrumanaliz yöntemlerinin gelişmesiyle birlikte,modal testin Ar-Ge faaliyetlerinde popü-lerliği ciddi oranda artış göstermiştir. Bu

durum, aynı zamanda, modal testin uy-gulama alanını da yaygınlaştırmıştır.

• Temel olarak, modal test ile ilgili yapı-nın dinamik bakımdan karakterizeedilmesi (titreşim doğal frekansları, tit-reşim mod şekilleri ve titreşim sönümoranları) sağlanmaktadır.

• Modal testin en yaygın uygulanmaamacı, modal test sonuçlarının SonluEleman (SE) modellerinin dinamik ba-kımdan doğrulanması (bir nevi ka-libre edilmesi) ve güncellenmesidir.Böylelikle, SE yöntemi ile gerçekleşti-rilen dinamik analizlerin doğruluğuartmakta ve daha gerçekçi sonuçlarelde edilmektedir (Şekil 3).

dinamik testlerin tasarım sürecindeki yeri ve önemi

Şekil 2: Füze ve Lançer Sistemi Çevresel Titreşim Testleri

Şekil 1: Titreşim Yalıtım Elemanları Üzerindeki Taşıma Yükleme Aracı

15


• Bir yapının belli aralıklar ile modal testigerçekleştirilerek, işletme nedeniylezaman içinde hasara uğrayıp uğra-madığı, yani hasar başlangıcı tespitedilebilmektedir.

• Bir yapının rijit kütle ve kütle-ataletmatrisinin elde edilmesi ise modal tes-tin diğer bir uygulama alanıdır.

Operasyonel Modal Analizve Test (OMA)

Atışlı testlerde, lançer ve kundak sistem-lerinin üzerinden ivme verisi toplanaraksistemin işletme yükleri altındaki dinamikdavranışı (titreşim doğal frekansları, tit-reşim mod şekilleri) elde edilebilmekte-dir. Bu yöntemin laboratuvar ortamındagerçekleştirilen modal teste göre temelfarkı yapıya uygulanan tahrik kuvvetleri-

nin ölçülmemesi (plüm vb. ölçülmesimümkün olmayan kuvvetler) bunun ye-rine sadece çıktıların ivme değerlerininölçülmesidir. Ayrıca, ölçüm alınan ivme-ölçerlerin roket ve füze motoru plümün-den korunması gerekmektedir.Örneğin, motor statik ateşleme testle-rinde toplanan ivme verileriyle motorunoperasyonel durumdaki dinamik karak-terizasyonu sağlanabilir. Laboratuvar or-tamında gerçekleştirilen modal testebenzer şekilde, OMA sonuçları SE mo-dellerinin doğrulanmasında kullanılabilir(Şekil 4).

Düşürme Testleri

Füze ve taşıma sandıklarının düşürmetestlerinde füze üzerindeki kritik kompo-nentlerden ivme-titreşim verileri toplana-

rak kritik parçalara gelen yükler tespitedilmektedir. Taşıma sandığındaki şokemici malzemelerin sandık içi boyutu,yerleşimi vb. konularda tasarıma girdisağlanmaktadır. Ayrıca, maksimum 1-2m yükseklikten gerçekleştirilen düşürmetestlerinin, SE yöntemi ile doğrulama ça-lışmaları gerçekleştirilmektedir.

Malzeme Karakterizasyonu Testleri

Füze içerisindeki hassas elektronik ekip-manların taşıma ve uçuş koşullarındakititreşimlerden yalıtılması için elastomermalzemeye sahip esnek elemanlar kulla-nılmaktadır. Esnek elemanların tasarı-mına yön verilebilmesi için içerisindebulunan elastomer malzemenin dinamikkarakterizasyon testleri yapılmaktadır. Ka-rakterizasyon testlerinden elde edilen ve-rilere matematiksel model oturtulmaktave bu model, titreşim sönümleyici tasarı-mında parametrik olarak oluşturulansonlu elemanlar analizlerine malzemegirdisi sağlamaktadır.

Kenan GÜRSESBalistik Sistemler MühendislikDirektörlüğüUzman Mühendis

Bülent ACARBalistik Sistemler MühendislikDirektörlüğüMüdür

sayı 8 ocak 2016

Şekil 3: Lançer Modal Testi

Şekil 4: Çok Namlulu Roket Kundağı Operasyonel Modal Analizi

16

roketsan dergisi


Amaç

Modern füze sistemleri için yüksek ma-nevra kabiliyeti ve kısa dönüş yarıçaplarıönemli kavramlardır. Aerodinamik etki-lerin kısıtlı olduğu düşük dinamik basınçkoşullarında veya aerodinamik kuvvet-lerin yeterli manevra kabiliyeti sağlaya-madığı durumlarda itki vektör kontrolsistemi ile desteklenmiş bir hibrit kontrolbirimi füzenin ihtiyaç duyduğu yönlen-dirme kuvvetlerini sağlar.

Füze bu sayede hem düşük hızlardahem de yüksek hızlarda keskin manev-ralar yapabilmektedir. Fakat kontrol biri-minin bu kabiliyeti, mekanik altsistemlerin daha kompleks hale gelme-sine ve güç/hacim oranlarının artmasınayol açmaktadır. Yüksek güç/hacim oranıise sınırlı bir kaynaktan(Isıl Pil, Pnömatik

Tank gibi) güç sağlayan bu sistemin bukaynağı verimli bir şekilde kullanacak şe-kilde tasarlanmasını gerektirmektedir. Buçalışma ile güç tüketimi optimizasyonukonusunda yapılan çalışmaların sunul-ması amaçlanmıştır.

Kapsam

Bu makale kapsamında kontrol birimitasarımı, geliştirme süreci, güç tüketi-mine etken tasarım parametreleri vegüç tüketimi optimizasyonu anlatılmış-tır.

Geliştirme Aşaması

Taktik füzeler için Roketsan tarafındantasarlanan hibrit kontrol birimi (Şekil 1)yüksek teknolojili eyleyici, gelişmiş kont-rol algoritmaları, itki vektör kontrol yön-temi ve ileri malzeme teknolojilerininkullanıldığı bir alt sistemdir.

Elektrik ve elektronik alanındaki tekno-lojik gelişmeler göz önüne alındığındadüşük hacimde yüksek güç ihtiyacınınve yüksek güvenilirlik değerlerinin elek-tro-mekanik çözümler ile sağlanabile-ceği bilinmektedir. Bu nedenle taktikfüzeler için geliştirilen hibrit kontrol bi-rimi, elektro-mekanik eyleyicili sistemkonsepti ile geliştirilmiştir.

Hibrit kontrol birimi geliştirme aşama-sında izlenen yöntemler, alt sistem ge-liştirme süreci ile özetlenmiştir.

Geliştirme aşamasında izlenen yol itera-tif bir yaklaşım içermektedir. Bu şekildesistem performansını eniyilemek amaç-lanmıştır.

Güç Tüketimi Optimizasyonu

Elektro-mekanik sistemlerde eyleyici ola-rak sıklıkla kullanılan doğru akım motor-larının verimleri (harcanan elektrikselgüce karşılık elde edilen mekanik güç)çalışma koşullarına bağlı olarak değiş-mektedir (Şekil 3).

Tipik bir doğru akım motoru için belirlibir akım değerine kadar motor verimiartarken, bu değer geçildiğinde verimdüşmekte ve harcanan enerjinin büyükçoğunluğu ısı enerjisine dönüşmekte-dir. Bu kapsamda motor tercihi; verim,

füze hibrit kontrol bölümü güç tüketimiiyileştirme faaliyetleri

Şekil 1: Hibrit Kontrol Birimi

Şekil 2: Hibrit Kontrol Birimi Geliştirme Süreci

17


direnç ve indüktas gibi parametreler ilegüç tüketimini belirleyen etkenlerdenbirisidir.

Bir diğer etken de, kullanılan sensörlereait gürültü karakteristiği, sistemin uçuştitreşimi kaynaklı komutlara ait gürültükarakteristiği ve kontrol yöntemi ve al-goritmalarının gürültü sönümleme mik-tarıdır.

Performans isteklerinden ödün verme-den uçuş süresince değişen hız, hücumaçısı, dinamik basınç ve itki seviyele-rinde hem etkin hem tasarruflu kontrolyapılması gerekmektedir. Bu kapsamdaRoketsan, çok döngülü, ileri ve geri bes-lemeli, doğrusal ve doğrusal olmayanklasik ve modern yöntemler ile farklıkontrol algoritmaları geliştirmiş ve enuygun kontrol için farklı eniyileme yön-temleri kullanmaktadır.

Kontrol yönteminin güç tüketimine et-kisi kanat pozisyonu dinamikleri yönün-

den yakın performansta (Şekil 4) tasar-lanan tek döngülü ve kademeli (kaskad)kontrolcülerin pozisyon cevapları ile gö-rülmektedir.

Tekrarlanan basamak komutlarında olu-şan güç tüketimi grafiği (Şekil 5) incelen-diğinde, benzer mekanik performansınkademeli kontrol mimarisinde nere-deyse 10 kat düşük bir enerji tüketimi ilesağlanabildiği görülmüştür. Bu kap-samda sistem tasarımına ait kontrol yön-temi ile güç tüketiminin eniyilenmesimümkündür.

Güç tüketimi için bir diğer optimizasyonyaklaşımı ise pozisyon dinamiklerini et-kilemeden iç kontrol döngülerinin per-formansını eniyilemedir. Sistem seviyesiHIWL ve atışlı testler esnasında karşılaşı-lan komutlar incelenmiştir. Bu komutlarsebebiyle alt sistem tasarımı ve kontrolalgoritmaları tasarımı iteratif olarak gün-cellenmiş ve alt sistemin güç tüketimi vedonanımın limitleri gözetilerek güç tü-ketimi odaklı optimizasyon çalışmalarıyürütülmüştür.

Sonuçlar

Taktik füze sistemlerinde, kontrolcü ge-liştirme faaliyetleri kapsamında, kontrolbiriminin anlık yüksek güç ihtiyacınındüşürülmesi ve enerji kaynağı olan ısılpilin verimli bir şekilde kullanılmasınayönelik çalışmalar yapılmıştır.

Bu çalışmalar, ısıl pil, motor sürücü dev-resi gibi elektrik/elektronik alt sistemleringereksinimlerinin daha doğru ve etkinbir biçimde tespit edilebilmesine olanaksağlamaktadır. Bu durum hem maddihem de teknik açılardan iyileştirmelerimümkün kılmaktadır.

Bu çalışma kapsamında edinilen altyapıve bilgi birikimi ile benzer projelerdekiproblemler de hızlı bir şekilde çözülebi-lecektir.

Not: Bu makalede anlatılan çalışmanındetayları SAVTEK 2014 konferansındasunulan “DC Motorlarda KullanılanKontrol Yöntemlerinin Güç TüketimineEtkisi” isimli bildiride mevcuttur.

Özgür EKİNCİTaktik Füze SistemleriMühendislik DirektörlüğüKıdemli Uzman Mühendis

A. FurkanKANBUROĞLUTaktik Füze SistemleriMühendislik DirektörlüğüKıdemli Uzman Mühendis

sayı 8 ocak 2016

Şekil 3:Doğru Akım Motoru Karakteristik Eğrileri

Şekil 4: Kontrolcü Basamak Cevapları Şekil 5: Alternatif Kontrolcülerin Güç Tüketimi

roketsan dergisi


18

Sanatın en güçlüdallarından bir tanesi;Fotoğraf.

Teknolojinin hızla gelişmesi ile birlikte, es-kiden çok az insana ulaşabilen bu sanatdalı, bugün herkes tarafından icra edile-bilir hale geldi. Eskiden pozlanmış bir fil-min banyosunu bile fotoğrafçı yaparkenşimdi sadece deklanşöre basılarak ölüm-süz anlar elde edilebiliyor. Tabii ki hiçbirsanat bu kadar basit ve emeksiz olma-malı. Bu yüzden, her sanat dalında ol-duğu gibi fotoğrafçılık da gerçekmüdavimleri tarafından yaşatılmaya ça-lışılıyor. Fotoğraf meraklılarının, dene-yimleyerek literatüre eklediği en sonçalışma şekli ise alışılmış tekniklerin ol-dukça dışında olan X-ışını fotoğrafçılığı.

Bu konuya girmeden önce biraz tarihçeve etimolojiden bahsetmek gerekirse;teknik, birçok iş için vazgeçilmez olsa dailk olarak hepimizin aklına fotoğrafçılığınsanatsal yönü gelmektedir. Oysa ki fo-toğrafçılık, hem bir zanaat hem de birsanat dalıdır.

Fotoğraf sözcüğü, Yunanca “photos” ışıkve “graphos” yazmak sözcüklerinin bir-leştirilmesinden oluşmuştur. Uygun birortam üzerine o görüntüyü “ışık ile yaz-mak” olarak tanımlanabilir. Bildiğimiz fo-toğrafçılıkta elektromanyetik spektrumungörünür bölgesi kullanılmakta ve ışık has-sasiyeti olan bir filmin pozlanması ile ka-

lıcı görüntüler elde edilmektedir. Ancakgörünür ışık, doğadaki spektrumun çokküçük bir kısmını oluşturmaktadır.

1895 yılında Wilhelm CONRAD, rönt-gen laboratuvarında çeşitli vakum tüp-leriyle deneylerine devam etmekteydi.Bu çalışmaları sırasında kullandığı bir ek-ranın florışıl etki göstermesi “görünme-yen” başka bir ışının varlığını ortayaçıkardı. CONRAD yaptığı bu keşfe mate-matikteki bilinmeyenden yola çıkarak “X-Işını” adını verdi. Birkaç hafta içindeRöntgen, bu ışınların malzemelere nüfusedici özelliklerini keşfetti ve 22 Kasım1895’te eşi Anna BERTHA’nın elini gö-rüntüleyerek tarihin ilk radyografını or-taya çıkardı. 1901 yılında tarihin ilkNobel Fizik Ödülü’nü kazandı ve buluşusayesinde fotoğraf tarihinin akışı değiş-miş oldu.

X Işınının Bilimsel Alanda Kullanımı

Söz konusu ışınlar şekilden de görüle-ceği gibi, yüksek sıcaklıklara ısıtılmış bir

filamandan çıkan elektronların tungstenhedefe çarptırılmasıyla elde edilmekte-dir. Elektronların çarpma hızı ne kadaryüksekse ortaya çıkan x-ışınlarının limitenerjisi de o kadar yüksek olur.

Tüpten çıkan x-ışınları, fotoğraf filminebenzer bir filmin veya bir dijital dedektö-rün önüne yerleştirilmiş parçaya doğrugönderilir. Parçayı oluşturan atomlarınyoğunluklarına göre bazı yerlerde buışınlar daha fazla, bazı yerlerde ise dahaaz soğurularak film üzerinde bir görüntüoluşturur.

x-ışını fotoğrafçılığı

Spektrum Dedektör

Film

19


Buraya kadar olan süreç tıpta ve endüs-tride yıllardır kullanılmaktadır. Bir hasta-nın veya bir parçanın içini incelememizeolanak verir.

X-ışınlarının oluşumu yaklaşık yüz yıldıraynı şekilde gerçekleştirilmektedir. Fakatbu süre içinde birçok yeni görüntülemesistemi ortaya çıkmıştır. Gerek tıp ala-nında gerek endüstriyel alanda bu ci-hazlar “görünmeyen” sorunun ortayaçıkarılmasında insanlara yardımcı olmak-tadır.

Peki Bir Sanatsal İfade OlarakBu Işınlar Nasıl Kullanılabilir?

X-ışınlarını oldukça iyi bilen çok küçük birkesim, 20’nci yüzyılın sonlarına doğrubu ışınları sanatsal ifade amacıyla da kul-lanmaya başladı.

X-ışını fotoğrafçılığı akımının öncü isim-lerinden Nick VEASEY bu işe dış görünü-şün ne kadar önemsiz olduğunugöstermek amacıyla başlamış. Pahalı birgömlek, kaliteli bir saat veya basit biroyuncak...

Dış görünüş nasıl olursa olsun aslındaobjelerin iç dünyalarının birbirlerindenne derece farklı olduğunu incelemek vebunu insanlara göstermek amacıyla sa-natın bu dalına adım atmış. Bazen sa-dece basit bir şapkayla çalışmış, bazende bir silahın içine yerleştirdiği gülü vur-gulayarak...

Zamanla çalışmalarının boyutu büyü-müş. İyonize radyasyonla çalıştığındaninsan kullanması mümkün olmadığı içingerçek boyutlu iskelet maketleri ile birbi-rinden ilginç görüntüler elde etmiş.

Çalışmalarını İngiltere’de sürdüren sa-natçı, bugüne kadar 11’den fazla ül-kede kişisel sergi açmış.

Her ne kadar etkileyici bir sanat olsa dax-ışını fotoğrafçılığı profesyonel olarak

radyoloji mesleği dışındakiler için büyükzorluklar içeriyor. Işın kaynaklarının kısıtlıkullanımı, radyasyondan korunma vedevlet tarafından yapılması zorunlu li-sans faaliyetleri, engellerden sadece ba-zıları. Teknolojinin gelişmesi kuşkusuzönümüzdeki yıllarda bu tip kaynaklaraulaşımı kolaylaştıracaktır ancak şu andabu fotoğrafları çekebilen az sayıda insa-nın eserlerini izlemek zorundayız.

Referanslar

http://www.nickveasey.com

Erdem YALÇINKAYAÜrün ve Süreç KalitesiDirektörlüğüKıdemli Uzman Mühendis

sayı 8 ocak 2016

20

roketsan dergisi


Giriş

Roketsan; roket, füze ve silah sistemleri-nin tasarım, doğrulama, geliştirme, kali-fikasyon, üretim ve entegrasyonaşamalarında 20 yıldan uzun sürediruçuş test faaliyetleri yürütmekte olup bualanda öncü ve lider bir kuruluştur. Bu-güne kadar Roketsan, 4.000 adedinüzerinde değişik tip ve çapta mühimma-tın uçuş testini başarıyla gerçekleştirmiş-tir. Her geçen gün daha kapsamlı halegelen ve artan uçuş test isteklerinin, tek-nolojinin sunduğu en son imkân ve ka-biliyetlerle karşılanabilmesi stratejikaçıdan hayati öneme sahiptir. Büyükzaman ve emek harcanarak icra edilenbu testlerde toplanan bilgiler ile tasa-rıma yön verilmektedir.

Türkiye’nin özgün olarak geliştirdiği veuçuş testleri gerektiren mühimmat, silahsistemi ve bunlara ait platformların test-lerinin daha hassas ve güvenilir bir bi-çimde gerçekleştirilebilmesi maksadıyla2011 yılında MSB, NSPA ve Roketsanarasında “Atış, Test ve DeğerlendirmeMerkezi” (ATDM) Projesi imzalanmıştır.Bu bağlamda, ATDM Türkiye’nin roketve füze teknolojisi geliştirme yolunda sa-dece Roketsan’ın değil, savunma sana-yiinde faaliyet gösteren yerli ve yabancıdiğer kurumların da uçuş test ihtiyaçla-rını karşılayabilecek şekilde tasarlanmış-

tır. Konya’nın Karapınar ilçesinde bulu-nan Test Merkezi, Milli Savunma Bakanı-mızın himayesinde gerçekleştirilen üstdüzey bir programla 24 Mart 2015 tari-hinde Başbakanımız Sn. Prof. Dr. AhmetDAVUTOĞLU ve dönemin Kara Kuvvet-leri Komutanı Sn. Org. Hulusi AKAR’ınkatılımıyla açılmıştır. ATDM’nin devreyegirmesi ile modern teknikler kullanılarakuçuş emniyeti, veri toplama, değerlen-dirme ve güvenliği ile hassas ölçümyapma konularında dünya standartla-rına ulaşılmıştır.

Karapınar’da konuşlu ATDM’de aynıanda üç farklı test faaliyetini icra edebi-lecek yetenekte atış platformları, komutakontrol sistemi ile veri toplama ve analiz

merkezi (TRCC), fiber-optik haberleşmealtyapısı, taşınabilir uzun menzilli yö-rünge takip radarları ve optik takip sis-temleri ile uçuş test faaliyeti için gerekliolabilecek diğer yardımcı sistemler ve lo-jistik altyapı bulunmaktadır. Taşınabilirkomuta kontrol merkezi, telemetre yeristasyonları, uçuş sonlandırma sistemleri,mikrodalga ve uydu haberleşme sistem-leri ise önümüzdeki dönemde hizmetegirecektir.

Sistemlerin Teknik Özelliklerive Yetenekleri

Komuta-Kontrol Merkezi (TRCC);

TRCC atış platformları üzerinden takip

atış, test ve değerlendirme merkezi faaliyette

Şekil 1: ATDM Açılışı Şekil 2: ATDM’den Görünüm

Şekil 3: Komuta-Kontrol Merkez Binası

21


ekipmanları ile gerçek zamanlı haber-leşme, veri birleştirme (data fusion) yön-temi ile güdüm/yönelim bilgisioluşturma, bütün verileri anlık görüntü-leme ve kaydetme, atış simülasyonu veveri analizi/raporlama yeteneklerine sa-hiptir. Uçuş testleri sırasında, Komuta-Kontrol Merkezinin sağladığı veri ilemühimmat takibini kaybetse bile sistem-ler güdülebilmekte ve veri kaybı asgariseviyeye indirilmektedir. Uçuş testlerikapsamında toplanan bütün veri tekmerkezde toplanmakta ve arşivlenmek-tedir. Bunun yanında, merkez binanınseyir katında bulunan dev ekranlardaölçüm ekipmanlarından toplanan verive görüntüler canlı olarak testi takipeden seçkin gözlemcilerin dikkatine su-nulmaktadır.

TRCC’de testlerden önce uçuş simülas-yonları yapılarak, test emniyet bantlarıve ölçüm ekipmanlarının yerleşimleri testamacına göre belirlenmektedir. Şekil4’te örnek bir uçuş simülasyonu göste-rilmiştir.

ATDM’de uçuş testleri üç ayrı test plat-formu ile haberleşme sağlanarak aynıanda icra edilebilir. Bu yetenek ile farklıproje ve/veya kurumların uçuş test ihti-yaçlarına zaman kaybetmeksizin cevapverilmektedir. Şekil 5‘te aynı anda icraedilen üç farklı atışlı test faaliyetinin veri-leri gösterilmiştir.

TRCC’de Veri Birleştirme Yöntemi;

Takip ekipmanlarının ürettiği balistik bil-giler (zaman, konum, hız, ivme, açı vb.)gerçek zamanlı olarak TRCC’ye iletilir.TRCC’de veri birleştirme (data fusion) vefiltreleme yöntemleri kullanılarak endoğru yörünge bilgisi üretilir ve gerekti-ğinde takip ekipmanlarına yönlendirmebilgisi olarak gönderilir.

Herhangi bir sebeple takibi kaybedenölçüm ekipmanı operatörü, güdümyönlendirme moduna geçerek TRCC’ninürettiği yönlendirme bilgisini alır, hede-fin hangi konumda olduğu bilgisini işlerve tekrar hedefe yönlenerek takibedevam eder. Bütün bu işlemler 10ms’den daha kısa bir sürede gerçekleşti-rilerek muhtemel veri kayıplarının önünegeçilir ve test ekipmanlarının etkili kulla-nımı sağlanmış olur.

Test Ölçüm Ekipmanları;

ATDM kapsamında teknolojik açıdan üstseviyede ekipmanlar hizmete alınmıştır.Bunlar;• Yörünge Takip Radarı,

• Radarlı Optik Takip Sistemi,• Elektro Optik Takip Sistemleri,• Yüksek Hızlı Kamera Sistemleri,• Zemin Meteoroloji Ölçüm Sistemleri,• Alçak İrtifa Meteoroloji Ölçüm Sistem-

leri,• Yüksek İrtifa Meteoroloji Ölçüm Sis-

temi,• Canlı Görüntü ve Ses Aktarma Sistemi,• Namlu Hızı Ölçüm Radarı,• Lazerli Mesafe ve Açı Ölçer Sistemleri,• Taşınabilir İklimlendirme Kabini,• D-GPSölçüm ekipmanları devreye alınarakTRCC ile eş zamanlı olarak çalışmalarısağlanmıştır. Önümüzdeki dönemdehizmete girecek ölçüm ekipmanları ileATDM test ve ölçüm kabiliyetleri artacak-tır. Bütün test ekipmanları taşınabilirolup, bağımsız veya komuta kontrolmerkezi ile entegre çalışma yeteneğinesahiptir. Şekil 7’de Karapınar ATDGK.lığıiçin oluşturulmuş ekipmanların test alanıyerleşimi gösterilmiştir.

ATDM Uygulamaları

ATDM kapsamında devreye alınan testekipmanları ve test altyapısının tanıtımı,MSB direktifleri doğrultusunda IDEF2015 Savunma Sanayii Fuarı’nda ulus-lararası düzeyde yapılmıştır. Halihazırdayurt içi ve yurt dışı resmi ve özel kurum-lardan gelen talepler doğrultusundamerkezin kabiliyetleri kullanılarak, uçuştest hizmeti verilmesi konusunda görüş-

sayı 8 ocak 2016

Şekil 4: Uçuş Simülasyonu Ekranı Şekil 5: Üç Farklı Atışın Yörünge Bilgileri

Şekil 6: TRCC’de Veri Birleştirme

22

roketsan dergisi


meler yürütülmektedir. ATDM altyapısı,alçak/orta irtifa hava savunma füze ta-sarım (HİSAR Projeleri) ve karadan ka-raya güdümlü füze uçuş testlerindebaşarıyla kullanılmış, değerli veriler top-lanmıştır. Ayrıca Silahlı Kuvvetlerimizineğitim atışlarında ve tasarlanacak yenitip mühimmatın test edilebilirliği konu-larında da ATDM imkân ve kabiliyetleri-

nin kullanımı talep edilmiştir.

Silahlı Kuvvetlerimiz, envanterindekibazı mühimmata yönelik eğitim ihtiya-cının karşılanması için muhtelif zaman-larda yurt dışı test alanlarında eğitimatışları gerçekleştirmektedir. ATDM testaltyapısının devreye alınmasıyla birlikteSilahlı Kuvvetlerimizin ihtiyaç duyduğu

test isterleri yurt içi imkânlarla karşılana-bilir hale gelmiştir. Nitekim MSB’nin ko-ordinasyon ve organizasyonu ile DenizKuvvetleri ve Hava Kuvvetleri Komutan-lıklarımızın eğitim atışları, ATDM testekipmanları imkân ve kabiliyetleri kulla-nılarak Eylül 2015'te icra edilmiştir.

Dz.KK, eğitim atışları kapsamında; yö-

Şekil 8: Dz.KK Füzesi Fırlatma Anı Şekil 9: Hedef Uçağı Fırlatma Anı

Şekil 7: ATDGK.lığı Örnek Test Ekipmanları Yerleşimi

23

tasarım ve mühendislik gücümüzsayı 8 ocak 2016

rünge takip radarları, radarlı optik takipve elektro optik takip sistemleri ile yük-sek hızlı kameralar kullanılarak füze vehedef uçağa ait konum, zaman, hız,ivme gibi balistik verilerle beraber, kızıl-ötesi ve görünür dalga boylarında gör-sel veriler toplanmıştır. Bu sayedeATDM test altyapı, imkân ve kabiliyetlerikullanılarak ülkemizde gerçekleştirilerekzaman, maliyet ve risk faktörlerindenciddi seviyede tasarruf edilerek katmadeğer sağlanmıştır. Önümüzdeki dö-nemde Dz.KK envanterinde bulunanmuhtelif mühimmat ve silah sistemleri-nin, test alanı ile test ekipmanları yeter-sizliği nedeniyle bugüne kadarülkemizde yapılamayan, eğitim ve testuçuş testlerinin icrası mümkün olacak-tır.

Bununla birlikte yeni tasarlanmakta olanbir mühimmat sisteminin, test atışlarınıngerçekleştirilebilirliğine ve test edilebilir-

liğine yönelik olarak, Eylül 2015’te muh-telif uçaklar kullanılarak füze atışları ya-pılmış ve füzelerin konum, zaman, hız,ivme gibi balistik verilerle birlikte, kızıl-ötesi ve görünür dalga boylarında gör-sel veriler toplanmıştır.

Bu sayede ileride geliştirilmesi planlananhavadan havaya mühimmatların ATDMtest altyapısı ile test edilebildiği başarıylagösterilmiştir. Hv.KK için geliştirilecekveya kuvvet envanterinde bulunan mü-himmatların eğitim ve test ihtiyaçları,ATDM imkânlarıyla kolaylıkla ve güvenilirbir şekilde, istenen tüm veriler toplan-mak suretiyle icra edilecektir.

Sonuç olarak; ATDM projeleri kapsa-mında tedarik edilen ve edilecek testekipmanları önümüzdeki dönemde sa-vunma sanayiimizce geliştirilen ve geliş-tirilecek olan özgün ürünlerin uçuştestlerinde aktif olarak kullanılacaktır.

Burak AKILLIÜrün ve Süreç Kalitesi DirektörlüğüKıdemli Uzman Mühendis

Sami DURUKANÜrün ve Süreç Kalitesi DirektörlüğüKıdemli Uzman Mühendis

Şekil 10: Radarlı Optik Takip Sistemi KızılötesiKamera Görüntüsü

Şekil 11: Hv.KK Uçuş Testi - Platform ve Mühimmat Yörünge Bilgileri

Şekil 12: Roketsan'ın Uçuş Testi Ekibi

24

roketsan dergisi

fuar ve organizasyonlar

çeşitli platformlara 2.75” Lazer GüdümlüFüze CİRİT ve Uzun Menzilli TanksavarFüzesi UMTAS sistemlerinin entegrasyo-nun gerçekleştirilmesine yönelik bir iş bir-liği yapılacağı belirtildi.

Fuar süresince; T.C. Varşova BüyükelçisiYusuf Ziya ÖZCAN ve üst düzey delegas-yonlar Roketsan standında ağırlandı.

MSPO Uluslararası SavunmaSanayii Fuarı, 1-4 Eylül2015 tarihleri arasındaKielce Polonya’da savunmasektörü ile buluştu.

Roketsan, bu yıl üçüncü kez katılım sağ-ladığı fuarda, iki önemli imza töreni ger-çekleştirdi.

Polonya’da yerleşik Mesko firması ile2.75” Lazer Güdümlü Füze CİRİT, UzunMenzilli Tanksavar Füzesi UMTAS, LazerGüdüm Kiti TEBER, Hava Savunma Fü-zesi ve diğer hassas güdümlü sistemlerinüretimine yönelik bir anlaşma imzalandı.

WZL1 firması ile imzalanan diğer an-laşma kapsamında; WZL-1 firması ile Po-lonya Silahlı Kuvvetleri envanterindeki

mspo 2015

Roketsan EkibiAlmanya Heyetinin Standımızı Ziyareti

Polonya Heyetinin Standımızı Ziyareti

Kore Cumhuriyeti Heyetinin Standımızı Ziyareti

Çin Halk Cumhuriyeti Heyetinin Standımızı Ziyareti

T.C. Varşova Büyükelçisi Yusuf Ziya ÖZCAN'ın Standımızı Ziyareti

25


Roketsan ve WZL1 firmaları, MSPO Ulus-lararası Savunma Sanayii Fuarı’nda2.75” Lazer Güdümlü CİRİT ve UzunMenzilli Tanksavar UMTAS füzelerininPolonya Silahlı Kuvvetleri envanterindekiplatformlara entegrasyonu konusundaiş birliğine yönelik bir anlaşma imzaladı.

Roketsan Yönetim Kurulu Başkanı Vekili

Ergüder TOPTAŞ, WZL1 Yönetim KuruluBaşkanı Jan PIĘTOWSKI ve WZL1 Yöne-tim Kurulu Üyesi Zbigniew ŚREDZIŃSKItarafından imzalanan anlaşma kapsa-mında Roketsan ve WZL1, teknik ve idarihususlarda bilgi alışverişinde bulunarakolası iş birliği alanları için çözüm sun-mayı hedefliyor.

Törende söz alan Jan PIĘTOWSKI, uzunyıllar boyunca, Polonya Silahlı Kuvvetleriiçin çeşitli proje ve sistemler geliştirdikle-rini, Roketsan ürün ve sistemlerinin farklıplatformlara entegrasyonunun kendile-rine, sadece Polonya’da değil dünyadada farklı kapılar açacağını belirtti.

Törende konuşan Roketsan Yönetim Ku-rulu Başkanı Vekili Ergüder TOPTAŞ; Ro-ketsan’ın roket ve füze tasarımı,geliştirilmesi ve üretimi konularında liderkuruluşlardan biri olduğunu belirtti. Ro-ketsan’ın uluslararası müşterilerine LazerGüdümlü 2.75” Füze CİRİT gibi operas-yonel olarak kendini kanıtlamış hassasgüdümlü füze sistemleri sağladığını ifadeetti. İki firma arasındaki bu girişimin so-nucu olarak, dost ülkere de Roketsanürün ve sistemlerinin ihracının sağlana-cağını belirtti. Ayrıca anlaşmanın firmalararasında gelecekte daha geniş iş birliğiimkânları sunacağına inandıklarını ekledi.

roketsan ve wzl1’den iş birliği

Roketsan ve Mesko firmaları MSPO Ulus-lararası Savunma Sanayii Fuarı’nda2.75” Lazer Güdümlü Füze CİRİT, UzunMenzilli Tanksavar Füzesi UMTAS, LazerGüdüm Kiti TEBER, Hava Savunma Fü-zesi ve diğer hassas güdümlü sistemlerinüretimine yönelik bir anlaşma imzaladı.

Roketsan Yönetim Kurulu Başkanı VekiliErgüder TOPTAŞ ve Mesko Yönetim Ku-rulu Başkanı Waldemar SKOWRON tara-fından imzalanan anlaşma kapsamındaRoketsan ve Mesko, teknik ve idari hu-suslarda bilgi alışverişinde bulunarakolası iş birliği alanları için çözüm sun-

mayı hedefliyor.

Törende konuşan Waldemar SKOW-RON; NATO ülkeleri arasındaki bu iş bir-liğinin fevkalade bir örnek olduğunubelirterek Roketsan ile birlikte füzelerinmodern formlarında ilerleme kaydede-ceklerini iletti.

Törende söz alan Ergüder TOPTAŞ,“İnanıyoruz ki; Lazer Güdümlü 2.75”Füze CİRİT, Uzun Menzilli Tanksavar Fü-zesi UMTAS ve hava savunma füzesigibi özgün füze sistemlerinin ortak üre-timine ve yeni teknolojilerin geliştirilme-sine yönelik iş birliği fırsatlarınıdeğerlendirmek üzere attığımız buadım, firmalarımız arasında gelecekteçok daha geniş iş ortaklıklarına imkânsağlayacaktır.” dedi.

sayı 8 ocak 2016

roketsan ve mesko güçlerini birleştiriyor

dsei 2015

26

roketsan dergisi


başardı. Fuarda Roketsan, üst düzey he-yetleri standında ağırlayıp, savunma sa-nayiinin dünya devleri ile görüşmelergerçekleştirdi.

İngiltere’nin başkentiLondra’da düzenlenendünyanın en büyüksavunma fuarları arasındayer alan DSEI 2015’e katılan

Roketsan Ekibi

Ürdun Heyetinin Standımızı Ziyareti

SSM Koordinasyonunda Milli Katılım

Vietnam Heyetinin Standımızı Ziyareti

İngiliz Hava Kuvvetleri Heyetinin Standımızı Ziyaretiİngiltere’nin Türkiye Büyükelçisi Richard MOORE'un Standımızı Ziyareti

Roketsan, fuarda iki önemli işbirliği anlaşmasına imza attı.

Roketsan, sergilediği ürün ve yetenek-leri ile ilk günden büyük ilgi toplamayı

Roketsan ile Thales UK firması, İngiltereLondra’da düzenlenen DSEI 2015 sa-vunma fuarında iş birliğine yönelik biranlaşma imzaladı.

Roketsan’ın ürettiği HİSAR alçak ve ortairtifa hava savunma füzelerinde kullanı-lacak sistem, tehdidin etkin şekilde dur-durulması için kullanılacak.

Laser Proximity Sensor (Lazer YaklaşmaAlgılayıcısı), hem Roketsan’ın HİSAR fü-zelerinde kullanılacak hem de uluslar-arası pazarlara Thales UK firması ilebirlikte pazarlanacak.

Roketsan ve Lockheed Martin firmalarıDSEI Uluslararası Savunma SanayiiFuarı’nda yeni nesil havadan karayaseyir füzesi olan SOM-J’nin F-35 yeninesil uçakların iç silah istasyonuna en-tegrasyonu konusunda iş birliği anlaş-ması imzaladı.

Sözleşme, Teknik Destek Anlaşmasınınaktif hale gelmesi ve yeni nesil seyir fü-

zesi SOM-J’nin uluslararası müşterilerepazarlanmasını sağlayacak. SOM-J’nin F-35 uçağına entegrasyonu Blok 4’e göreplanlandı. Uçuş testleri ilk etapta TürkHava Kuvvetleri’nin F-16’larından ger-çekleştirilecek.

Törende söz alan Lockheed Martin Mis-siles and Fire Control firması Başkan Yar-dımcısı Frank St. John, F-35 uçaklarının

operasyon uçuşu esnasında kritik gö-rünmezlik kabiliyetini korumak suretiylepilotların SOM-J füzesi ile uzun mesafe-den hedefi vurabileceğini belirtti.

Törende söz alan Roketsan Yönetim Ku-rulu Başkanı Emin Alpman; Teknik Des-tek Anlaşması’nın iki firma arasındaki işbirliğini kuvvetlendireceğini belirterek, F-35 uçaklarına entegrasyonu sayesindeSOM-J füzesinin dost ve müttefik ülke-lere ihracı konusunda önemli gelişmelerkaydedilebileceğini ve müttefik ülkelereönemli bir kabiliyet kazandırılacağınıaçıkladı.

SOM Füzesi geliştirme projesi 2006 yı-lında başladı ve 2011 yılında Türk HavaKuvvetleri Envanteri’ne girdi. Sesaltı hızasahip SOM füzesinin bir versiyonu olanSOM-J füzesi, 500-pound harpbaşlığınave 100 deniz mili menzile sahiptir. SOM-J, görüntüleyici arayıcı başlığının yanısıra GPS, INS, TBN ve IBN sistemlerinitemel güdüm sistemi olarak kullanmak-tadır.

roketsan ve lockheed martin som-j içinyeniden bir arada


27

sayı 8 ocak 2016

roketsan ve thales’den iş birliği

28

roketsan dergisi


ketsan standı büyük beğeni topladı.

Roketsan Genel Müdürü Selçuk YAŞARtarafından Roketsan standını ziyareteden misafirlere Roketsan ürün ve yete-nekleri hakkında ayrıntılı bilgi verildi.

Katar’ın başkenti Doha’da2’ncisi düzenlenen High-Tech Port by MÜSİADFuarı’na katılan Roketsan’ailgi büyük oldu.

Roketsan standı çok sayıda asker ve üstdüzey yetkilinin buluşma noktası halinegelirken, Roketsan, sergilediği ürün ve

yetenekleriyle göz kamaştırdı.

Fuarın ilk gününde Roketsan standınıKatar Başbakanı Şeyh Hamad Bin JassimBin Jabor Al Thani, Genelkurmay Baş-kanı Tümgeneral Ghanim Bin ShaheenAL-Ghanım’in yanı sıra çok sayıda sivil veaskeri yetkili ziyaret etti. SSM Müsteşarıİsmail DEMİR ve MÜSİAD Başkanı NailOLPAK tarafından da ziyaret edilen Ro-

high-tech port by müsiad

Genel Mudurumuzun Basın ile RoportajıMÜSİAD Başkanı’nın Standımızı Ziyareti

Katar Silahlı Kuvvetler Heyetinin Standımızı Ziyareti

Katar Genelkurmay Başkanı'nın Standımızı Ziyareti

Katar İçişleri Bakanlığı Yetkilisinin Standımızı Ziyareti

Katar Başbakanı'nın Standımızı Ziyareti

29

fuar ve organizasyonlarsayı 8 ocak 2016

Türkiye’nin roket ve teknoloji lideri Ro-ketsan, bu önemli etkinlikte ülkemizi ba-şarıyla temsil etti.

Roketsan, 12-14 Ekim 2015tarihlerinde, WashingtonDC, Amerika BirleşikDevletleri’nde düzenlenenAUSA 2015 Fuarı’nda gözdoldurdu.

Roketsan, savunma sanayii sektör dev-lerinin yer aldığı fuarda, gündemdekiprojeler hakkında görüşmeler gerçek-leştirerek, yeni iş birliklerine yönelikönemli toplantılar yaptı. Geniş ürün yel-pazesi ile fuara katılan Roketsan, stan-dında birçok üst düzey delegasyonağırlayarak ürünleri hakkında bilgiverdi.

ausa 2015

Roketsan Standı Genel GorunumuRoketsan Ekibi

TSKGV Heyetinin Standımızı Ziyareti

BAE Heyetinin Standımızı Ziyareti

Pakistan Heyetinin Standımızı Ziyareti

ABD Heyetinin Standımızı Ziyareti

30

roketsan dergisi


Emirlikleri, Paraguay, İspanya, Romanyaolmak üzere çeşitli ülkelerden delegas-yonlar ve üst düzey askeri yetkililer, Ro-ketsan standını ziyaret ederek ürün veyetenekler hakkında detaylı bilgi aldı. Fu-arda, SOM-J seyir füzesi basın ve askeriyetkililerin ilgi odağı oldu.

Doğu Asya bölgesininönde gelen savunma vehavacılık fuarlarından biriolan ADEX-SeoulUluslararası Havacılık veSavunma Fuarı, GüneyKore’nin başkenti Seul’de

Başbakan Hwang Kyo-ahn’ın katılımı ile açıldı.

Sektörün lider şirketlerini bir araya geti-ren fuarda Roketsan, sergilediği son tek-noloji ürün ve sistemleri ile gözdoldurdu.

Başta Türkiye, Kazakistan, Birleşik Arap

adex seoul 2015

İspanya Heyetinin Standımızı ZiyaretiKazakistan Hava Kuvvetleri Komutanı'nın Standımızı Ziyareti

Suudi Arabistan Hava Kuvvetleri Komutanı'nın Standımızı Ziyareti

T.C. Hava Kuvvetleri Komutanlıgı Heyetinin Standımızı Ziyareti

BAE Heyetinin Standımızı Ziyareti

Kore Cumhuriyeti Hava Kuvvetleri Heyetinin Standımızı Ziyareti

31


Seyir Füzesi SOM, Lazer Güdüm KitiTEBER, zırh çözümleri, TR 107, TR 122ve TR 300 Topçu Roketi ürünleri ve şirketyetenekleri hakkında kapsamlı bilgi ve-rildi.

Roketsan 2-5 Kasım 2015tarihleri arasında, Tayland’ınbaşkenti Bangkok’tadüzenlenen, GüneydoğuAsya’nın önde gelenfuarlarından olan Defense& Security’de son teknoloji

ürün ve sistemlerinisergiledi.

Savunma sektörünü biraraya getiren fu-arda; Tayland, Malezya, Brunei, Filipin-ler, Bangladeş, Endonezya, Kamboçya,Ukrayna, Çek Cumhuriyeti gibi çeşitliülke delegasyonlarına Lazer GüdümlüUzun Menzilli Tanksavar Füzesi L-UMTAS,

defense & security 2015

Filipinler Kara Kuvvetleri Komutanlıgı Yetkilisinin Standımızı ZiyaretiMalezya Kara Kuvvetleri Komutanlıgı Yetkilisinin Standımızı Ziyareti

Kamboçya Hava Kuvvetleri Heyetinin Standımızı Ziyareti

Ukrayna Savunma Bakanı’nın Standımızı Ziyareti

Endonezya Hava Kuvvetleri Heyetinin Standımızı Ziyareti

Tayland Hava Kuvvetleri Heyetinin Standımızı Ziyareti

roketsan dergisi


Roketsan, 8-12 Kasım 2015tarihleri arasında BirleşikArap Emirlikleri’ndedüzenlenen, Orta Doğu veKuzey Afrika’nın en önemlihavacılık fuarlarından

Dubai Airshow’da sonteknoloji ürün vesistemlerini tanıttı.

T.C. Abu Dabi Büyükelçisi, BAE, SuudiArabistan, Moritanya, Japonya, Uk-rayna, Endonezya, Tunus gibi çeşitli ül-

dubai airshow

CNBC Kanalı ile RoportajUkrayna Heyetinin Standımızı Ziyareti

32

kelerin Savunma Bakanları, Kuvvet Ko-mutanları, Lojistik Komutanları, HarekatBaşkanları ve ilgili subayları Roketsan

Singapur Hava Kuvvetleri Komutanlıgı Heyetinin Standımızı Ziyareti

Suudi Arabistan Hava Kuvvetleri Komutanı'nın Standımızı Ziyareti

Moritanya Savunma Bakanı'nın Standımızı Ziyareti

T.C. Abu Dhabi Büyükelçisi Mustafa Levent BİLGEN'inStandımızı Ziyareti

33


standını ziyaret ederek; 2.75” Lazer Gü-dümlü Füze CİRİT, Seyir Füzesi SOM veYeni Nesil Seyir Füzesi SOM-J, Lazer Gü-dümlü Uzun Menzilli Tanksavar FüzesiL-UMTAS, Lazer Güdüm Kiti TEBER,Hava Savunma Füzesi HİSAR hakkındadetaylı bilgi aldılar.

Uluslararası basın tarafından yoğun ilgi

gören Roketsan ürünleri, fuar resmi der-gisinde geniş yer bulurken, dünyanınönde gelen haber ajanslarından Reu-ters, 1.100’den fazla firmanın stant ku-rarak yer aldığı Dubai Airshow’un enönemli katılımcıları olarak sıraladığıLockheed Martin, Raytheon, Boeinggibi birkaç dünya devi arasında Roket-san’a da yer verdi.

Savunma sektöründe önemli yayınlar-dan biri olan Defense News tarafındanbasılan AIN fuar gazetesinde ise “Türki-ye’nin Füze Uzmanı” olarak bahsedilenRoketsan’ın fuarda sergilediği ürünlereait haber yer aldı.

ainonlineDubai Airshow Daily

Reuters

34

roketsan dergisi


roketsan 4. özel sektör ar-gemerkezleri zirvesi’ndeRoketsan, 14 Ekim 2015tarihinde, Bilim, Sanayi veTeknoloji BakanlığıkoordinasyonundaAnkara’da düzenlenen“4. Özel Sektör Ar-Ge

Zirvesi”nde yer aldı.

Savunma teknolojilerine yönelik Ar-Geçalışmalarının paylaşıldığı zirveye katılımsağlayan Roketsan, Ar-Ge faaliyetlerineyönelik proje, ürün ve sistemlerini tanıttı.

ODTÜ-TSK MODSİMMERtarafından bu yıl 6’ncısıdüzenlenen UlusalSavunma UygulamalarıModelleme ve SimülasyonKonferansı USMOS, 11-12Kasım 2015 tarihlerindeODTÜ’de gerçekleştirildi.

Ana teması "Proje Tedarik Sürecinde Si-mülasyon Tabanlı Karar ve Planlama:Askeri ve Sivil Uygulamalar" olarak belir-lenen konferansa Roketsan, oturumsponsoru olarak destek sağladı.

İki gün süren konferansta Roketsan per-soneli tarafından FMI StandardınaUygun Nesne Yönelimli Eşzamanlı Si-mülasyon Geliştirme Altyapısı,DIS/HLA/DDS Tabanlı Dağıtık Benzetimve Analiz Altyapısı, Hedef Vuruş Olasılı-

ğını Artırmak için Gerçekleştirilen Termi-nal Manevra Çalışmaları, Kızılötesi AraziModellemesi ve Ölçüm Sonuçları ile Kar-şılaştırılarak Doğrulanması gibi konu-larda sunumlar yapıldı.

Gerçekleştirilen konferansta Roketsan,standında birçok katılımcıyı ağırladı.

ulusal savunma uygulamaları modelleme vesimülasyon konferansı; usmos

35


Kara Kuvvetleri Komutanlığıtarafından düzenlenen“Muhabere Sınıfı Geliştirmeve KoordinasyonToplantısı”, 10-14 Aralık2015 tarihleri arasındaMEBS Okul KomutanlığıAnkara’da gerçekleştirildi.

Savunma sektörünün biraraya geldiğietkinlikte Roketsan Operasyonlar veEnerjik Sistemler DirektörlüğündenUzman Mühendis Arif Serdar İNAN,“Roket ve Füzelerde Elektronik Ateş-leme Sistemlerinin Kullanımı” konu-sunda sunum gerçekleştirdi.

Katılımcıların yoğun ilgi gösterdiği Ro-ketsan standında, Roketsan’ın mevcutürünleri ve çalışmaları tanıtıldı.

muhabere sınıfı geliştirme vekoordinasyon toplantısı

Türkiye İhracatçılar Meclisi(TİM) tarafındandüzenlenen Türkiyeİnovasyon Haftası,Cumhurbaşkanı Sn. RecepTayyip ERDOĞAN’ınkatılımlarıyla 3-5 Aralık 2015tarihlerinde İstanbul KongreMerkezi’nde gerçekleşti.

Kamu kurum ve kuruluşlarının temsilci-leri, iş adamları ve üniversiteler ile inovas-yon alanında uzman konukların aynıplatformda buluştuğu etkinlikte Roket-san, inovatif ürün ve yetenekleriyle katı-lımcıların beğenisini topladı.

Etkinlik kapsamında, T.C. Ekonomi Ba-kanı Mustafa ELİTAŞ, Roketsan standınıziyaret ederek Genel Müdürümüz SelçukYAŞAR’dan ürün ve yetenekler hakkındabilgi aldı.

roketsan türkiye inovasyon haftası’na katıldı

Uydu, Uzay ve Teknoloji Günleri, Türki-ye'nin uzay ekosistemi rekabetindeyerel ekosisteminin varlığı ve bu varlığıngeliştirilmesi amacıyla TÜRKSAT ve MÜ-SİAD iş birliğiyle, 11-12 Aralık 2015 ta-rihlerinde İstanbul Haliç KongreMerkezi'nde gerçekleştirildi.

Fuar, konferans, sempozyum, eğitimprogramları, ulusal ve uluslararası iş gö-rüşmelerinin gerçekleştirildiği etkinlikteRoketsan, uydu ve uzay alanında yap-mış olduğu çalışmaları tanıttı.

roketsan uydu, uzay ve teknolojigünleri’nde

sayı 8 ocak 2016

36

roketsan dergisi

roketsan’dan haberler

sayı 8 ocak 2016

37

Türkiye CumhuriyetiDevleti’nin kurucusu BüyükÖnder Mustafa KemalATATÜRK’ün aramızdanayrılışının 77’nci yıldönümünde, bir kez dahaAtamızın huzurundaydık.

Roketsan ailesi olarak, bizlere emanetedilen Türkiye Cumhuriyeti’ni sonsuzadek yaşatmanın azim ve kararlığıyla 25Kasım 2015 tarihinde Anıtkabir’de ger-çekleştirdiğimiz törende, Büyük ÖnderMustafa Kemal ATATÜRK’ü saygı ve öz-lemle andık.

Roket ve füze konularında Türkiye’nin vedünyanın takip ettiği lider bir kurum ola-rak, Atamızın emanetine sahip çıkmak-tan dolayı gururluyuz. Gösterdiğihedefe emin adımlarla ilerliyoruz.


atamızı ziyaret

roketsan’dan haberlerroketsan dergisi

38

Roketsan ailesi olarak,Türkiye Cumhuriyeti’ninkurucusu ve mimarı UluÖnder Gazi Mustafa KemalATATÜRK’ün ebediyeteintikal edişinin 77’nciyıldönümünü Türkiye’de veyurt dışında düzenlediğimiztörenler ile andık.

Elmadağ ve Lalahan yerleşkelerimizdedüzenlenen törenler; saygı duruşu veİstiklal Marşımızın okunmasının ardın-dan günün anlam ve öneminin belirtil-diği konuşmalarla son buldu.

Dubai Airshow’da katılımcı olarak yer

alan firmamızın standında bu anlamlıgüne özel bir tören düzenlendi. DiğerTürk firma temsilcilerinin ve şirket çalı-şanlarının da katılımlarıyla saygı duru-şunda bulunuldu.

Cumhuriyetimizin kurucusu, milletimizin

unutulmaz lideri, büyük komutan GaziMustafa Kemal ATATÜRK'ü; O'nun şah-sında dava ve silah arkadaşlarını, İstiklalMücadelemizin tüm kahramanlarını, Ro-ketsan ailesi olarak her zaman heryerde sevgi, saygı, rahmet ve şükranlaanacağız.

atamızı, aramızdan ayrılışının 77’nci yılındasaygı ve özlemle andık


39

Bu anlamlı günde Roketsan, Anka-ra’da düzenlenen 30 Ağustos ZaferBayramı Geçit töreninde; 27 yılda ger-çekleştirdiği, milli imkânlarla tasarla-nan ve üretilen roket ve füze silahsistemlerini, şanlı zaferin verdiği gu-rurla sergiledi.

Mustafa Kemal ATATÜRK’ünKomutanlığında zaferlesonuçlanan BaşkomutanlıkMeydan Muharebesi’nin(Büyük Taarruz) 93’üncüyıldönümü ülke genelindecoşkuyla kutlandı.

roketsan,30 ağustos zafer bayramı geçit töreninde yer aldı

sayı 8 ocak 2016

SSM, Roketsan ve Ankara Üniversitesiarasında Temmuz 2015'te imzalananprotokol ile yürütülmekte olan “Sa-vunma Sanayii için Araştırmacı Yetiş-tirme Programı” (SAYP) kapsamındaRoketsan Yönetim Kurulu Başkanı EminALPMAN tarafından Ankara ÜniversitesiRektörü Erkan İBİŞ'e resmi bir ziyaretgerçekleştirildi.

roketsan ve ankara üniversitesi sayp için bir arada

Haber Türk

milliyet.com.tr StarYeni Şafak

nun önemlibir gösterge-sidir.

Roketsan, millid e ğ e r l e r i n ebağlı, yüksekeğitim düzeyinesahip, çalışkan veinançlı personeliile tarihinden al-dığı güçle sektördegüvenilir ve tercihedilir bir işverenmarkası olma yo-lunda daha önemliadımlar atacaktır.

roketsan dergisi

40


Savunma Sanayii Müsteşarlığı (SSM), Ro-ketsan ve üniversiteler arasında imzala-nan protokoller ile yürütülmekte olan“Savunma Sanayii için Araştırmacı Yetiş-tirme Programı (SAYP)”, Savunma Sana-yii Müsteşarlığının yönlendirmesiyle;savunma sanayii şirketleri ile üniversite-ler arasındaki bilgi transferinin daha sis-tematik hale getirilmesi, savunmasanayii şirketlerinde çalışanlar tarafındanünivesitelerde yapılan lisansüstü tezlerinşirketlerin Ar-Ge ihtiyaçlarına yönelik ola-

cak şekilde yapılandırılması ve savunmasektörünün öncelikli alanlarına yönlen-dirilmesi, lisansüstü eğitim alacak olanöğrencilerin, savunma sanayii şirketleritarafından sağlanan olanaklarla sa-vunma alanında nitelikli Ar-Ge elemanıolarak yetiştirilmesi amaçlarıyla sürdürü-lüyor.

2011'de imzalanan iş birliği protokolleriile hayata geçirilen ve 2012'de uygulan-maya başlanan SAYP Programına 18

sayp'ta yeni imzalar atıldıKasım 2015 tarihinde imzalanan proto-kol ile birlikte Bilkent Üniversitesi de dahiloldu. Bu kapsamda gerçekleştirilen imzatöreninde, Genel Müdürümüz SelçukYAŞAR ve savunma sanayii firmalarındanüst düzey temsilciler, SAYP Protokolünüimzaladı.

Roketsan; Universum firması tarafındangerçekleştirilen ve Harvard Business Re-view Türkiye’nin Eylül ayında yayınlanan“Y Kuşağına Göre Türkiye’nin İdeal İşve-renleri 2015” araştırmasında, Mühendis-lik/IT alanında, aralarında Google,Microsoft, Samsung gibi dünyaca ünlüşirketlerin de yer aldığı 100 firma ara-sında “Öğrencilere Göre Türkiye’ninİdeal İşverenleri 2015” sıralamasında,10’uncu sırada yer aldı.

Farklı sektörlerden dünyaca ünlü şirket-lerin bulunduğu listede ilk 10’da yer al-ması, Roketsan’ın genç mühendisadayları arasında tercih edilen ve çalış-mak için hedeflenen bir firma olduğu-

HarvardBusiness Review

roketsan, 2015 ideal işverenleraraştırması’nda ilk 10’da

41

roketsan’lı olmak

Sabancı Üniversitesitarafından düzenlenen“6. Ulusal Talaşlı İmalatSempozyumu”, 5-7 Kasım2015 tarihleri arasındaİstanbul’da düzenlendi.

Sempozyum kapsamında gerçekleştiri-len “Havacılık ve Savunma SanayiindeTalaşlı İmalat” konulu panele, RoketsanÜretim Mühendisliği Müdürü Salih GÜL-LEROĞLU panelist olarak katılım sağladı.

Koç Üniversitesi, Aselsan, Meteksan veAlp Havacılık temsilcilerinin de panelistolarak katıldığı sempozyumda, talaşlıimalat konusunda sektörde yaşananproblemler ve çözümleri konusunda gö-rüşler paylaşıldı.

roketsan, 6. ulusal talaşlı imalatsempozyumu’nda yer aldı

2010 yılından bu yanaaday yöneticilerimizi“Yönetici YetiştirmeProgramı (mtRS)” olarakisimlendirdiğimizDeğerlendirme MerkeziUygulamalarına dahilediyor ve çıkan sonuçlarışığında yapılandırılaneğitim programlarınakatılımlarını sağlıyoruz.

Bugüne kadar 152 yönetici adayımız buuygulamaya katıldı ve 85 kişilik yeni yö-netici adayımız için de süreç yenidenbaşlamak üzere…

Bu uygulamanın potansiyeli ortaya çı-karma, yeteneklerin gelişimi ve geri ka-

zanımı konusunda çok faydalı olduğunudeğerlendiriyor ve bu konuda Roket-san’ın ciddi bir tecrübe sahibi olduğunainanıyoruz. İşte bu nedenle Değerlen-dirme Merkezi Uygulamaları'nın doğruuygulandığındaki faydalarının yanı sıra,işin uzmanı olmayan kişilerce uygulan-masının çalışanlara ve şirketlere zarar ve-rebileceği dikkate alınarak 2015 yılıbaşında bir komisyon oluşturuldu ve“Türkiye Değerlendirme Merkezi Stan-dartları Rehberi”nin hazırlanması hedef-lendi. Bu çalışmada Roketsan adınaEğitim Müdürü Efdal ALTAN komisyonüyesi olarak görev aldı. Kitap olarak ba-sılma seviyesine gelen bu çalışma, PER-YÖN tarafından da destekleniyor.

Bu konuda uygulayıcı firma olarak tec-rübesini bir sosyal sorumluluk bilinci ileçeşitli zirve ve kongrelerde paylaşan Ro-ketsan, Avrupa’nın alanında en büyükorganizasyonu olan PERYÖN 23. İnsan

Yönetimi Kongresi’ne deneyimlerini pay-laşmak üzere Sistem Tasarım MüdürüAslı AKGÖZ BİNGÖL ile katılım gösterdi.Büyük ilgi gören bu paylaşımın ülkemi-zin insan yönetiminin gelişimine katkısağladığını görmek şirketimiz adına ayrıbir gurur kaynağı olmuştur.

“yönetici yetiştirme programı (mtrs)” uygulamamızıperyön 23. insan yönetimi kongresi’nde paylaştık

sayı 8 ocak 2016

42

roketsan dergisi


Modern İnsan KaynaklarıPolitikaları

Günümüzde, insan kaynağının “yete-nek” olarak algılandığı, insan sermaye-sine yönelik yaklaşımların ve insankaynağına yönelik yatırımların şirketleringeleceğe dönük stratejilerinin belirlen-mesinde önemli unsurlardan biri halinegeldiği bir dönemde bulunulmaktadır.Güncel insan kaynakları literatüründe ensık kullanılan kavramlardan birisi olan “ye-tenek yönetimi”, şirketler için, hedef kitleaday profili içerisinden potansiyel adayaulaşmaktan başlayan, yeteneği şirketbünyesine kazandırmak ve doğru pozis-yona yerleştirmekle devam eden; çalışan-ların yetkinlikleri ve yetenekleri ile uyumludoğru kariyer yolunun belirlenmesi, eği-

tim ve gelişim yol haritası aracılığıyla ge-rekli donanımları kazanması ve yönetselpozisyonlara hazırlanması aşamalarınıiçeren uzun soluklu ve kapsamlı bir sü-reçtir.

Bu süreç içinde, “insan sermayesi” [1]kavramı öne çıkmaktadır. İnsan serma-yesi, geniş anlamda bireylerin genel vemesleki eğitim yoluyla edindikleri becerive öğrenim ile kendi doğal yetenek vekabiliyetlerinin bir bileşimini kapsar şek-linde tanımlanır. [2] İnsan sermayesi, şir-ketlerin faaliyetlerini yürütmesinde,geleceğe ve hedeflerine ulaşmasında enönemli değerdir. İnsan kaynakları politi-kalarının işlevi ve önemi, insan sermaye-sine yönelik doğru ve yerindeyaklaşımların benimsenmesinde ortaya

çıkmaktadır. “İnsan Kaynakları, stratejikbir fonksiyondur ve iş stratejilerini gerçek-leştirmek için insan sermayesinin uzunvadede geliştirilmesiyle ilgilenir.” [3]

İnsan merkezli, çalışanların profesyonelgelişim ve kariyer olanaklarına odakla-nan/yatırım yapan günümüz insan kay-nakları politikalarında, yeteneğeulaşmak, yeteneği doğru yere yerleştir-mek ve yeteneği elde tutmak en önemlialanlardır. Güncel insan kaynakları litera-türünde, yetenek yönetimi, çalışan mem-nuniyeti ve çalışan bağlılığı, performansyönetimi, yeni yeteneklere ulaşmak/yete-neği çekebilmek, organizasyonel deği-şim ve gelişim, çalışanların profesyoneleğitim ve gelişimlerine yönelik stratejiler,Y kuşağının [4] beklentilerini anlamak ve

modern insan kaynakları politikalarıve roketsan’ın ik vizyonu

sayı 8 ocak 2016

43


bu doğrultuda yeni stratejiler geliştirmek,işveren markası oluşturma ve kurumsalimaj, iletişim stratejileri, değişim yönetimi,esnek çalışma, kurum kültürü konularıçoğunlukla yer almakta ve tartışılmakta-dır.

İnsan temelli yaklaşımlar benimseyen fir-maların yeteneği çekmek ve elde tutmakkonusunda bir adım önde olduğu göz-lemlenmektedir. Y kuşağının beklentilerive tercihleri konusunda gerçekleştirdiğianaliz çerçevesinde Evrim KURAN’agöre, “Yaratıcılığı, yenilikçiliği, yüksek tek-nolojiyi kullanan ama mutlaka insaniöğelerin dahil edildiği, insanı önemse-yen, insanı merkeze koyan şirketler reka-bet avantajı kazanıyor.” [5] Deloitte YKuşağı Araştırması 2015 sonucunda or-taya çıkan bulgularda özellikle bir konudikkat çekmektedir: “Y kuşağına göre birkurumu çalışanlarına karşı davranışı lideryapar: Y kuşağının bir kurumu lider ola-rak tanımlamasında en belirleyici özelliğikurumun çalışanlarına karşı davranışı(eğitim ve kariyer fırsatları) oluşturuyor.”[6]

Günümüz insan kaynakları uygulamala-rında, çalışanların ve adayların günde-minde genel anlamda çalışanın eğitimve gelişimine yatırım, çalışan memnuni-yeti ve çalışan bağlılığının sağlanmasınayönelik şirketlerin yaklaşımları, perfor-mansın doğru şekilde değerlendirilmesive bunun ücret ve kariyere yansımasıgibi konular ve alanlar karşımıza çıkmak-tadır. Kariyer Dergisi’nin Eylül sayısındayayınlanan ve 1.867 kişinin katıldığıanket sonuçlarına göre “İşinizden önce-likli beklentiniz nedir?” sorusuna %55oranında “Kariyer gelişimimi destekleye-cek eğitimler vermesi” yanıtının verildiğigörülmektedir. [7] General Electric’in eskiCEO’su Jack WELCH’in iyi şirketlerin ortaközellikleri listesinde ilk sırada “personelineyatırım yaparlar” maddesi yer alıyor. [8]Bu noktada, çalışanların profesyonel ge-lişimlerine yapılan yatırımların, yetkin vebağlılığı yüksek mutlu çalışanların oluş-

masına katkı sağladığını değerlendirmekmümkündür. Burada, “öğrenen organi-zasyon” [9] kavramından bahsetmek ge-rekmektedir. Araştırma- geliştirmealtyapısını ve bununla birlikte nitelikliinsan kaynağını geliştirmeye ve yetiştir-meye yönelik çaba harcayan, eğitime vegelişime odaklanan, öğrenme ve gelişi-min süregelen bir süreç olduğuna ina-nan; çalışanlarının gerekli bilgidonanımını kazanmalarına destek olan,çalışanların akademik ve profesyonel ge-lişimlerini destekleyen ve bunun gelece-ğine değer katacağını öngörenşirketlerin söz konusu kavramla anılmaktaolduğu, yüksek yetkinliğe sahip personeliçektiği ve bağlılıklarını artırmakta başarılıoldukları gözlemlenmektedir.

Şirketimizin İK Vizyonu

Şirketimizin İK vizyonunun temel özelliğiçalışan dostu olmasıdır. Çalışan soru vesorunlarına duyarlı, çözüm odaklı ve geribildirim verme konusunda hassasiyetgösteren sistemin daha da geliştirilmesive iyileştirilmesi konusunda çalışmalar ya-pılmaktadır. Çalışanlarımızın memnuniye-tinin ve şirketimize duydukları bağlılığınartması hedeflenmekte ve mevcut 1.962çalışanımız (Ekim 2015 sonu itibarıyla) ilebirlikte büyük bir aile olarak, kurum kül-türü ile uyumlu şekilde ve ortak bir hedef

etrafında ülkemizin savunmasına katkıdabulunmak için heyecan duyan nitelikliinsan kaynağını geliştirmek yönündestratejiler ve yaklaşımlar üretmeye yönelikçalışmalar devam etmektedir. Aşağıdayer alan grafikte de görüleceği üzere Ro-ketsan’ın insan kaynağı, ürün ve sistem-lerindeki artışa bağlı olarak son yıllardahızlı bir büyüme trendi göstermektedir.

Roketsan’ın giderek artan personel sayısıve ihtiyaçları ile ilgili olarak İnsan Kaynak-ları Müdürlüğü altyapısı da gelişim gös-termiştir. Genç, araştırma kabiliyetiyüksek, güncel insan kaynakları uygula-malarını takip eden, yaratıcı fikirlere açıkbir ekibin çalıştığı İnsan Kaynakları Mü-dürlüğü; İK Süreçleri Geliştirme ve Plan-lama Birimi, İnsan Kaynakları Birimi vePersonel Birimi olmak üzere üç birimdenoluşmaktadır.

Kariyer fuarlarına ve öğrenci kulüpleri or-ganizasyonlarına katılımımız yoğun birşekilde devam etmektedir. Staj, Aday Mü-hendislik ve RockET (Engineering Trai-nee) Programlarımız ile genç yeteneklereulaşmakta ve her sene şirketimizi yakın-dan tanımak isteyen gençlerden gelenartan taleplere yanıt vermeye çalışmakta-yız. 2015 yılı Staj Programımızda toplam178 stajyerimiz stajlarını tamamlamıştır.RockET programımız kapsamında ise,

44

roketsan dergisi

2013 yılında 15 öğrenci kabul edilmiş(12 kişi işe başlamıştır), 2014 yılındaprograma kabul edilen öğrenci sayısı 16olmuş (13 kişi işe başlamıştır), 2015 yı-lında ise 28 öğrenci programa devam et-miştir.

İşe alım, üniversitelerin kariyer organizas-yonları, staj ve aday mühendislik prog-ramları, kariyer yönetimi, çalışanmemnuniyeti anketi, takdir ve ödüllen-dirme sistemi, performans değerlen-dirme süreçleri, personelimizin işe giriş veişe başlatma işlemleri, işten ayrılma ve ili-şik kesme işlemleri ile özlük işleri vebordro, izin ve fazla çalışma (mesai) uy-gulamaları, organizasyonel gelişim ve yö-netim, İK konfigürasyon yönetimiçalışmaları, İnsan Kaynakları literatürü-nün takibi, modern uygulamaların araş-tırılması ve en verimli şekilde uygulamaçalışmalarının gerçekleştirilmesi, İK sistem-lerinin gelişim-ihtiyaç analizleri ve sistemrevizyonları konuları kapsamlı çalışmaalanlarımız arasındadır.

Bununla birlikte şirketimizin vizyonu “öğ-renen organizasyon” [10] kavramı ileuyumlu bir şekilde, personelimizin çalış-makta oldukları alanlarda kendilerini ge-liştirmelerini ve şirkete fayda sağlayacakkonularda yüksek lisans/doktora eğiti-mine devam etmeleri konusunda destek-lenmelerini; uzmanlık kazandıkları alandaakademik dünyayı ve gelişmeleri takipedebilmeleri adına uluslararası konfe-ranslara katılım göstermelerini ve yine il-gili alanlarda uzmanlaşmaya yönelikteknik eğitimler almalarını teşvik etmekyönündedir. Personelimizin eğitim ve ge-lişim ihtiyaçlarına yönelik olarak EğitimMüdürlüğü çalışmalarını sürdürmektedir.

Yeni mezun ve alanında deneyimli aday-lara ulaşmak konusunda Roketsan başa-rısını her geçen gün artırmaktadır.Universum firması tarafından gerçekleş-tirilen ve Harvard Business Review Türki-ye’nin Eylül ayında yayınladığı “Y

Kuşağına Göre Türkiye’nin İdeal İşveren-leri 2015” araştırmasında (Araştırma,30’dan fazla üniversiteden toplam34.465 öğrenci ile gerçekleştirilmiştir),Mühendislik/IT alanındaki ÖğrencilereGöre Türkiye’nin İdeal İşverenleri 2015 sı-ralamasında, aralarında Google, Micro-soft, Samsung gibi dünyaca ünlüşirketlerinde yer aldığı 100 firma arasındaRoketsan bu yıl ilk defa listeye 10’uncu sı-radan giriş yapmıştır. [11] Farklı sektörler-den dünyaca ünlü şirketlerin yer aldığılistede ilk 10’da yer alması, Roketsan’ıngenç mühendis adayları arasında tercihedilen ve çalışmak için hedeflenen bir iş-veren markası olduğunun önemli birgöstergesidir.

Sonuç ve Değerlendirme

Y kuşağını anlamak, beklentilerini doğruanaliz etmek, teknolojik gelişmelere ilgiduyan, profesyonel ve kişisel gelişimodaklı Y kuşağının geleceğin iş dünyasınınasıl şekillendireceğini doğru okumakgerekliliği ön plana çıkmaktadır. Genç vedinamik çalışan profiline sahip bir şirketolmamız nedeniyle, bu gereklilik doğrul-tusunda çalışmalarımıza yön vermekönem taşımaktadır. Günümüz insan kay-nakları literatürü içerisinde Y kuşağını ta-nımlamaya ve ortak özelliklerinibelirlemeye yönelik pek çok çalışma bu-lunmaktadır. [12]


Çalışanlarımızın mutluluğu, memnuniyetive şirketlerine olan bağlılıkları öncelikli ko-nularımız arasında olmakla birlikte, hernesilden ve her çalışma kolundan tümçalışanlarımızın emeklerinin şirketimizingeleceğine katmış oldukları değer ve bi-rikim olduğu anlayışı temelinde insankaynakları politikalarımızı şekillendirmekve güçlendirmek yönünde çalışmaları-mızı sürdürmekteyiz.

Şirketimizin en değerli sermayesinin uzunyıllar boyunca titizlikle inşa ettiği bilgi bi-rikimi ve araştırma altyapısı olduğununbilinciyle, nitelikli ve yetkin insan kayna-ğını kazanma ve devamlılığının sağlan-ması üzerine kurulmuş, gelişim odaklı vepotansiyel değişimlere hazırlıklı bir insan

kaynakları sistemi ile çalışmak ve bu sis-temi çağın gerekleriyle eş değer ve gün-cel tutmak çabası çalışmalarımıza yönvermektedir. İnsan Kaynakları Müdür-lüğü olarak, şirketimizin akademik altya-pısı kuvvetli potansiyel yeteneklerlebuluşmasını sağlamak, şirket hedeflerinebağlı ve kurum kültürümüz ile uyumluinsan kaynağımızı geliştirmek ve memnu-niyetini sağlamak konusunda insan kay-nakları sistemlerinin doğru planlama veöngörü ile geliştirilmesi ana hedefimizdir.

Referanslar

[1] OECD Gözlemleri, “İnsan Sermayesi:Ne Bildiğiniz Yaşamınızı NasılŞekillendiriyor” raporunda “insansermayesi” kavramının geçmişi 1950’liyılların sonu ve 1960’lı yıllarda TheodoreSCHULTZ gibi iktisatçıların ekonomikbüyümede eğitimin yerini ifadeedebilmek amacıyla sermayebenzetmesini kullandıkları dönemedayandırılmaktadır (s. 2). [2] OECD Gözlemleri, “İnsan Sermayesi:Ne Bildiğiniz Yaşamınızı NasılŞekillendiriyor” Türkçe Özet, s. 2[3] HR Dergi İnsan Kaynakları ve YönetimDergisi, Temmuz - Ağustos 2015, Yıl: 19,Sayı: 09, s. 19[4] 1980 - 1999 yılları arasında doğankuşağa Y kuşağı adı verilmektedir.(Kaynak: Hatice Necla Keleş, “Y KuşağıÇalışanlarının Motivasyon ProfillerininBelirlenmesine Yönelik Bir Araştırma”,Organizasyon ve Yönetim BilimleriDergisi, Cilt 3, Sayı 2, 2011 ISSN: 1309-8039 (Online), s. 131. [5] Evrim KURAN, “Türkiye’nin Y KuşağıŞirketlerden Ne İstiyor?”, HarvardBusiness Review Türkiye, Eylül 2015, s.121[6] Deloitte Y Kuşağı Araştırması 2015,Ocak 2015, s. 4.

[7] Kariyer Dergisi, Eylül 2015, Sayı: 147,s. 15[8] Hürriyet İK, “Nasıl İyi Bir ŞirketOlunur?”, 20 Eylül 2015, s. 4[9] Kavramın orijinal adı “learningorganization”dır. Peter SENGE, The FifthDiscipline: The Art and Practice of theLearning Organization, 1990[10] Peter SENGE, The Fifth Discipline:The Art and Practice of the LearningOrganization, 1990[11] “Gençlerin Tercihi: İdeal İşverenler2015”, Harvard Business Review Türkiye,Eylül 2015, s. 114. Araştırmaya ayrıca,“Turkey’s Most Attractive Employers -Engineering/IT Student 2015” başlığı ileUniversum firmasının web sayfasında dayer verilmiştir:http://universumglobal.com/rankings/turkey/student/2015/engineering-it/Harvard Business Review TürkiyeDergisi’nde listedeki ilk 50 firmaya yerverilirken, Universum firmasının websayfasında 100 firmanın tamamıyayımlanmıştır. [12] Detaylı bir analiz için bkz.: Sylvia AnnHEWLETT, Laura SHERBIN, and KarenSUMBERG, “How Gen Y & Boomers WillReshape Your Agenda”, HarvardBusiness Review, from the July-August2009 Issue.

Tuğçe ŞENOLİnsan Kaynakları MüdürlüğüUzman Yardımcısı

sayı 8 ocak 2016

45


46

roketsan dergisi


acı kaybımızŞirketimizin Eğitim Müdürlüğünde İdari Görevli olarak çalışan değerli çalışma arkadaşımız BurçakKÖKSALDI’yı, yakalandığı amansız hastalık nedeniyle kaybetmenin derin üzüntüsü içindeyiz.

Merhuma Tanrı’dan rahmet, ailesine, yakınlarına ve Roketsan çalışanlarına başsağlığı ve sabır di-leriz. Çalışkanlığı, herkese karşı saygı ve sevgi ile yaklaşması, sürekli güler yüzlü oluşu ile tüm Ro-ketsanlıların gönlünü kazanan değerli çalışma arkadaşımız aynı zamanda çok iyi bir evlat, kardeş,eş ve baba olarak hem ailesinin hem de bizlerin kalbinde ve hatıralarında daima yaşayacaktır.

insanları, zamanı ve diğer kaynakları ge-liştirme ve yönetmede en kapsamlı, engüncel ve en pratik yöntemler hakkındabilgi sahibi olurken, aynı zamanda 21günlük çok boyutlu liderlik II eylemplanı, dinleme, geri bildirim, zorlu gö-rüşmeler ve güven oluşturma modül veaktiviteleri ile de aldıkları eğitimi pratiketme fırsatı yakaladılar.

roketsan yönetici geliştirme programı

İş hayatının vazgeçilmez kurallarındanolan “sürekli gelişim” felsefesi ile tüm ça-lışanlarımızın kişisel ve mesleki gelişimleriiçin katma değer yaratmak adına çalışır-ken, yöneticilerimizi de inovatif liderlikmodelleri ile buluşturmaya devam edi-yoruz.

Bu çalışmalarımız arasında yer alan “Ro-

ketsan Yönetici Geliştirme Programı”kapsamında, “Çok Boyutlu Liderlik II”eğitim programımız Direktör ve Müdür-lerimizin gruplar halinde katılımı ile Eylül,Ekim ve Kasım aylarında gerçekleştirildi.Blanchard International Turkey ile bir-likte yürüttüğümüz bir günlük eğitimprogramında Kıdemli Danışman NesimLEVİ ile bir araya gelen yöneticilerimiz;

ların yaşandığı yarışma sürecinde ilk vedoğru cevaplar üzerinden yapılan pu-anlamada birinci olan takımımıza Roket-san Elmadağ Sosyal Tesislerindegerçekleştirilen sürprizli bir kapanış otu-rumu ile ödülleri takdim edildi.

Roketsan’da işe yeni başlayan 53 çalışa-nımız ile şirket kültürümüz, projelerimizve organizasyonel yapımız hakkında bil-gileri paylaşabilmek adına 4 Eylül 2015tarihinde “Roketsan Oryantasyon Eği-timi” gerçekleştirildi.

Genel Müdürümüz Selçuk YAŞAR’ın veüst düzey yöneticilerimizin katılımıyla“Tanışma Kahvaltısı” ile başlayan eğitimprogramımız, Grup Başkanlıklarımız veDirektörlüklerimizden temsilcilerin kendiiş alanları ve projeleri hakkında sunum-

lar yapması ile devam etti.

Roketsan Oryantasyon Eğitimi kapsa-mında, paylaşılan içeriklerin katılımcıları-mız için daha anlaşılır olması vekendilerini tam anlamıyla Roketsanlı ola-rak hissedebilmeleri için “RS Ralli” yarış-ması düzenlendi ve işe yeni başlayançalışanlarımız takımlara ayrılarak günboyu gerçekleştirilen sunumlar hakkındakendilerine sorulan sorulara cevapverdi. Takımların kendi aralarında oluş-turdukları sinerji ile birlikte keyifli dakika-

roketsan oryantasyon eğitimi

sayı 8 ocak 2016

47


Şirketimizin faaliyetgösterdiği alan vebulunduğu sektör itibarıylaçok kolay oluşmayan bilgibirikiminin korunması veaktararak gelişimininsağlanması son dereceönemli.

Bu durum bizleri söz konusu bilgi birikim-lerinden hareketle kendi iç eğitimlerimizioluşturma ve bu eğitimleri sunacak olaniç eğitmenlerimizi yetiştirme veya varolan eğitmenlerimizin yetkinliklerini ar-tırma yolunda adımlar atmaya teşvik et-mektedir.

Bu nedenle çok uzun bir geçmişi olma-yan Roketsan eğitim faaliyetlerine başla-dığımız ilk yıllarda konunun öneminibilerek toplu olarak aldığımız ilk eğitim-lerden biri “Eğitici Eğitimi”olmuştur. Bukapsamda, 2006 yılından itibaren şirketi-mizde bu konuda istekli ve yeteneği olançalışanlarımıza sistematik olarak gruplarhalinde iç eğitmen yetiştirmek amacıyla“Eğitici Eğitimi” başlığı altında eğitimlerverilmektedir. Şu anda şirket içinde veri-len eğitimlerin etkinliğinin neredeyseyüzde seksen oranında arttığını değer-lendirme anketleri sonucu görebilmekte-yiz.

Eğitim verenler özellikle iç eğitmenler şir-ket içi dinamiklerin ve iş yoğunluğununfarkında olduğu için eğitim vermenin hiçde kolay olmadığını bilirler. Örneğin;• “Nasıl olsa şirket içi eğitim, bir sonra-

kine katılırım” diyerek gelmeyen katılım-cılar sebebiyle 5-10 kişiyle (Bazıeğitimler için bu sayı yeterli olabilir amamaliyet etkinlik açısından genelde azgörülmektedir.) gerçekleşen eğitimler,

• İç eğitmenlerin yetkinliklerinin yete-rince desteklenmediği durumlardahem eğitmen için hem de katılımcılar

için sıkıcı ve tekdüze yöntemlerle yapı-lan eğitimler,

• Katılımcıların iş aciliyeti sebebiyle eği-timlerden ayrılmaları

gibi pek çok sebep, iç eğitmenlerin mo-tivasyonunu etkiler. Eğitimler sonucu on-lardan aldığımız bu geri bildirimler eğitimverimliliğini artırmak amacıyla önlem ge-liştirmemiz konusunda bizi yönlendirebil-mekte ve uygulayacağımız “EğiticiEğitimi” programını şekillendirmektedir.

Genel olarak bu programların he-defleri neler?

Bu program;• Yetişkin eğitiminin özelliklerini,• Etkili ve ikna edici bir sunuşun püf nok-

talarını,• Etkili iletişim becerilerini, • Eğitim sunumunda ikna edici olmayı,

ilgi uyandırmayı ve ilham vererek ha-rekete geçirmeyi,

• Eğitime katılanların ilgisini canlı tutabil-meyi, katılanları ikna edebilmeyi, eği-time etkin katılımı sağlayarak ilhamverebilmenin yöntemlerini,

• Eğitim sırasında ses tonu, beden dili,jest ve mimikleri etkin kullanmayı,

• Eğitim için kullanılabilecek eğitim salo-

eğitmenlerimizgeleceğimiz

nunu, görsel malzemeleri ve teknolo-jiyi en etkili şekilde kullanmayı,

• Zor katılımcılar ve zorlayıcı sorularla başetme yöntemlerini,

• Eğitim etkinliğini değerlendirme yön-temlerini ve önemini,

katılımcılara uygulamalı olarak öğreterekeğitimlerin en verimli şekilde gerçekleşti-rilmesini hedefler.

Biz de bu program yoluyla Roketsan ola-rak iç eğitimlerimizin içeriğini şirket ihti-yaçları kapsamında hizalayarak ve gerçekörneklerle destekleyerek hem kurum kül-türünü ve bilgi birikimini yaygınlaştırmayıhem de öğrenilmiş derslerin aktarımı yo-luyla hatalarımızdan ve başarılarımızdankazanım elde etmeyi hedeflemekteyiz.

Eğitim Müdürlüğü faaliyetleri kapsa-mında şirketimiz için en çok değer yara-tan uygulamalarımızdan biri olarakdeğerlendirdiğimiz “Eğitici Eğitimi” prog-ramlarımızı, eğitmen sayımızı, eğitmenseçme ve destekleme yöntemlerimizi iler-leyen yıllarda bir marka haline getirerekçok daha özgün, süreçlerin içerisine en-tegre edilmiş ve etkili bir şekilde yapılan-dırmak için çalışmalarımızı yoğun birşekilde yürütmekteyiz.

Eğitici Eğitimi’ne fazla birbeklenti ile katılmamış olmamarağmen; üç gün gibi kısa bir

sürede edindiğim tecrübenin eşsizolduğunu düşünüyorum. EğiticiEğitimleri sayesinde Roketsanlı iç

eğitmenler eğitmenlikyetkinliklerini hızlı bir şekilde

geliştirebiliceklerdir.

Eğitici Eğitimifarklı eğitim yöntemleri ve

sunum teknikleriyle katılımcılarınderse ilgisini çekmiş ve hızlıöğrenmelerini sağlamıştır.

Yorucu ve yoğunbir program olmasına rağmenoldukça verimli geçti. Bütün iç

eğitmenlerin benzer bir programile değerlendirilmesi gerektiğini

düşünüyorum.

Teorik bilgilere dayananbir eğitimden ziyade pratik

uygulamalar ile kurgulanmışbir eğitim olması benim için çok

faydalı oldu. Çok yoğun bireğitim olsa da yoğunluk

rahatsız edici değildi.

roketsan dergisi

48


roketsan, dünya barışı için gelibolu maratonu’ndaÇanakkale Zaferi'nin100’üncü yılındadüzenlenen GeliboluMaratonu, dört ayrıkategoride yapılan yarışlarkapsamında çeşitliülkelerden 1.487 sporcuyaev sahipliği yaptı.

Bu anlamlı koşuya katılan şirket çalışan-larımızdan Ergün KIZILASLAN, MustafaBİLGİN, Koray KUŞDEMİR ve Cenk SUM-BAS, yarışı kendi kategorilerinde başarılıbir şekilde tamamladı.

Gelibolu Maratonu, 'Barış İçin Koşuyo-ruz' ödül töreni, Şehitler Abidesi'nde dü-zenlendi.

Güçlü rakiplerini geride bırakarak ikinci-liği elde eden basketbol takımımıza, ikin-cilik kupasını, Genel Müdürümüz SelçukYAŞAR takdim etti.

Turnuva süresince desteklerini sürdürencoşkulu taraftarlarımıza teşekkür ediyor,başarılı bir sonuç elde eden takımımızıkutluyoruz.

Türk Telekom Kamu Kupası2015 Basketbol Turnuvası,hız kesmeden finale kadargelen takımların 24Ekim’deki maçlarıyla sonbuldu.

Roketsan basketbol takımı, 16 takım ara-sından ikincilik kupasını almaya hak ka-zandı.

Grup maçlarında tüm rakiplerini yene-rek lider olarak çeyrek finale yükselenRoketsan basketbol takımı, finalde T.C.Merkez Bankası basketbol takımı ile kar-şılaştı.

kamu kupası basketbol turnuvası’nda ikincilik roketsan’ın

49

roketsan’lı olmaksayı 8 ocak 2016

Roketsan, yedi ilde, toplamyedi okula yardım ulaştırmaamacı ile başlatılan“Efsaneler Kupası” futbolturnuvasına katıldı.

Alanında lider 10 firmanın katılım sağla-dığı bu anlamlı etkinlikte; dostluğun ka-zandığı karşılaşmalar sonucunda,Roketsan futbol takımı üçüncü oldu.

Başta Roketsan’ı gururla temsil eden fut-bolcularımızı ve izleyici olarak katılaraktakımımızı destekleyen tüm Roketsan ai-lesini kutluyoruz.

efsaneler kupası futbol turnuvası’nda roketsan üçüncülüğü

roketsan “şirketler yarışıyor” etkinliğindeRoketsan, 16 Eylül tarihindeAnkara’da düzenlenen ve18 şirket takımının yer aldığı“Şirketler Yarışıyor”etkinliğine; bowling, masafutbolu (langırt) ve lazerarena dallarında 20 sporcuile katıldı.

Eğlence amaçlı düzenlenen etkinlikte,bowling 2. takımı turnuvanın şampi-yonu olurken bowling 1. takımı ise ikincioldu.

Langırt alanında yine başarılı sonuçlarelde eden Roketsan takımları birinci veikinciliği elden bırakmadı. Lazer arenatakımı ise kendi dalında ikinci olarak ya-rışmayı tamamladı.

Roketsan adına yarışan tüm sporcuları-mıza, bu eğlenceli yarışmaları izlemek ve

takımlarımızı desteklemek için orada bu-lunan Roketsan ailesine teşekkür ederiz.

50

roketsan dergisi


2015 yılı Roketsan Kurumiçi Voleybol Turnuvası,4 Kasım 2015 tarihindegörkemli bir ödül töreni ilesonuçlandı.

Çalışanlarımızın yoğun ilgi gösterdiğifinal maçı, "VOL-VERİNLER" ve “AM-

roketsan 2015 yılı kurum içi voleybol turnuvasırenkli görüntülere sahne oldu

Dereceye Giren Takımlarımız

BARGO” takımları arasında oynandı. Tur-nuvada; "VOL-VERİNLER" takımı şampi-yonluğu elde ederken, “AMBARGO”takımı ikinci, “HATAYA YER YOK” takımıise üçüncü oldu.

Dereceye giren takımların ve turnuvanın

düzenlenmesine katkı sağlayan çalışan-ların ödülleri, üst yönetimimiz tarafındantakdim edildi.

Bu anlamlı ve güzel organizasyona coş-kuyla katılarak katkıda bulunan Roketsanailesine teşekkür ediyoruz.

1. 2. 3.Vol-Verinler Ambargo Hataya Yer Yok

İlker KÜTÜK Selçuk ÇIPLAK Can Günday

Hacı EŞİYOK Mustafa DAĞ Emre AYTAC

Ali Can ÖZELÇAĞLAYAN Nihat ANILIR Tamer YILMAZ

Serhat ÖZTÜRK Onur DURUKAN Sadullah İMAT

Cihan KARACAER Levent KOÇAK Ahmet KUZUCUOĞLU

Yasemin ALTUN Hasan ŞAHİN Aykut Hakverdi

Mete SAATÇİ Semih ÇİNKAYA Metin Murat İLERİ

Nihan DEMİRKAYA Osman ATAKAN Yigit YELDAN

Mehmet DEMİRKAYA Okan ARSLAN Hasan Onur BEYGO

Mine Erdem CANDARLI Tibet SÖNMEZ

sayı 8 ocak 2016

51


elmadağ kaymakamlığı büyükler voleybolturnuvası’nda ikincilik kupası roketsan’aElmadağ Gençlik Hizmetleri ve İlçe SporMüdürlüğü tarafından, Elmadağ ve çev-resinde yerleşik, kamu kurumu ve özelsektöre ait kuruluşlar arasındaki iletişiminspor vasıtasıyla dostluk ve hoşgörü diya-loğuna dönüşmesi amacıyla düzenle-nen voleybol turnuvası, Roketsan’ın yanısıra 16 kuruluşun katılımı ile gerçekleşti-rildi.

Roketsan voleybol takımı, karşılaştığı tümrakiplerini eleyerek finale yükseldi. Finalmaçında ise Elmadağ Gençlik Spor Ta-kımı ile karşılaşarak turnuva ikincisi oldu.Sonuna kadar heyecanını kaybetmeyenfinal maçının akabinde dereceye girentakımlara ödülleri, Elmadağ KaymakamıResul KIR, Roketsan Genel Müdür Yar-dımcısı ve İleri Teknolojiler ve SistemlerGrup Başkanı Dr. Sartuk KARASOY, Ku-rumsal Hizmetler Direktörü ve Genel Se-

kreter Kürşat YİĞİTBAŞI, Tedarik Direk-törü Ali ŞARLAK ve Elmadağ Karakol Ko-mutanı Üsteğmen Ercan ERSOYtarafından verildi.

Roketsan’ı temsilen katılan üst düzey yö-neticiler ve maç sonuna kadar takımla-rını destekleyen Roketsan çalışanlarınateşekkür ederiz.

muyla inovasyon kavramı, tarihçesi, tür-leri, kurgusu ve kültürünün yaratımı ko-nularında paylaşımlarda bulunuldu.

İnovasyonun KodlarıÇalıştayı, Roketsan’ıninovasyon adına katettiğiyolun ve gelecekte bukonuyla ilgili planlananfaaliyetlerin tartışılmasıamacıyla tüm üst düzeyyöneticilerin katılımlarıylagerçekleşti.

Çalıştay kapsamında katılımcılara Roket-san’da inovasyon kültürünün yaygınlaş-tırılması ve geleceğe yönelik hangiadımların atılabileceğinin planlanmasıkonuları aktarıldı.

Çalıştayın bir parçası olarak, alanındabirçok ödüle sahip Endüstri Ürünleri Ta-sarımcısı Dr. Hakan GÜRSU’nun sunu-

inovasyonun kodları çalıştayı

Su altı tutkum 2007yılbaşında gittiğimAvusturalya seyahatisırasında başladı.

Büyük Bariyer Resifinde 5 metreyi geç-meyen bir derinlikte yapılan tanıtım da-lışına katılmaya karar vermek buheyecan verici dünyanın kapılarını açtı.Büyük Bariyer Resifi dünyanın en iyi dalışnoktalarından biridir ve tüm dalıcılarınrüyasıdır. Avusturalya’nın kuzey doğu-sunda, 2.500 km’lik bir alana yayılmışadeta bir mercan cenneti olan bu doğaharikası, 2.900 tane kayalık ve 900 ada-dan oluşuyor. Mercan resifi, uzaydan

dahi görülebilen tek canlı olma özelli-ğine sahip. Dalış sırasında büyük balık-ların yanı sıra, çok çeşitli deniz tavşanları,mantalar, dev Avusturalya kalamarları,yeşil deniz kaplumbağaları ve mürenlergördüm.

Bu zengin su altı yaşamını gördüktensonra dalgıçlığa olan ilgim arttı ve 5metrede gördüğüm bu güzelliklerindaha fazlasına ulaşabilmek için derin de-nizlere dalış için gerekenleri araştırdım.Dalış sertifikası alabilmek için CMAS(Confederation Mondiale des ActivitesSubaquatiques - Dünya Sualtı AktiviteleriKonfederasyonu) ve PADI (ProfessionalAssociation of Diving Instructor - DalışEğitmenleri Profesyonel Birliği) eğitimle-rine katıldım. Bu eğitimler dalışın temel

kuralları, dalış ekipmanları ve su altındakarşılaşabileceğiniz fiziksel rahatsızlıklarile ilk yardım uygulamalarını kapsıyor.Dalış yapmak her ne kadar güvenli olsada yapacağınız ufak bir panik ya da anibir hata, size zor dakikalar yaşatabiliyor.Eğitimler sonrasında su altı yaşamını bel-gelemek ve bu büyüleyici güzellikleri ya-kınlarımla paylaşma isteği ile videokayıtlarına başladım. Aldığım fotoğrafçı-lık eğitimleriyle şimdi su altında hemvideo hem de fotoğraf çekmeye çalışıyo-rum. Türkiye’nin birçok dalış bölgesi vedenize kıyısı olan bölgelerine ve zenginsu altına sahip ülkelere giderek yüzlercedalış gerçekleştirdim. Bu seyahatleriçinde en beğendiklerim sırasıyla; Mal-divler, Büyük Bariyer Resifi, Kızıldeniz veMonodo & Lembeh.

52

roketsan ve sanatroketsan dergisi

su altının büyülü dünyasına yolculuk

Maldivler

roketsan ve sanat

53

sayı 8 ocak 2016

Maldivler

1.192 ada ve 26 mercan adalar gru-bundan oluşan Maldivler Hint Okyanu-su’nda Hindistan’ın güney batısında yeralıyor. Dünyanın en renkli ve popülerdalış merkezlerine sahip bu adalarınçoğu UNESCO tarafından korumayaalınmış durumda. Buradaki birçok mer-can ada, dünya çapında dalış severlerinfavori dalış bölgelerinden.

Deniz seviyesinden ortalama 2 metreyüksekliği olan adalar, bembeyaz kumve turkuazın en güzel tonlarından olu-şan berrak lagünleri ile adeta cennetedavet edercesine insanı cezbederler.

Maldivler su altı besleyici elementleri açı-sından da oldukça zengindir. Bu ne-denle buraya birçok balık, balina,köpekbalığı gibi sayısız deniz canlısı bes-leyici planktonlar için gelmekte.

Maldivler’in tropikal iklimi mercan resif-lerinin gelişimine imkân veren ideal sı-caklığa sahip olup genelde 26°C veüzerinde seyreder. Büyülü mercan ada-ları ve kıyılarındaki muhteşem biyolojikçeşitlilik nedeniyle burası tam bir yer-yüzü mirasıdır. Her dalışta dev akyalar,manta ve resif köpek balıklarını görmekmümkün.

Kızıldeniz

Afrika ile Asya arasında yer alan, HintOkyanusu’na bağlı bir deniz olan Kızıl-deniz, şimdiki halini 5.000 yıl önce alma-sına rağmen aslında oluşum açısındangenç bir denizdir. Bu nedenle mercanresifleri çok yeni ve genç sayılır. KuzeydeMısır’daki Süveyş Kanalı ile doğal olma-yan yoldan Akdeniz’e bağlanan Kızılde-niz, tipik bir tropik su altı yaşamına sahipve pek çok sayıda canlı türlerini barındı-rıyor.

Kızıldeniz’i çevreleyen kıyılar tamamençöldür. Özel olarak yetiştirilmiyorsa yeşilbitki görmek pek mümkün değildir

Anemon Balığı

Maskeli Spinefoot Balığı Baldudak Balığı

Deniz Kaplumbağası

ancak su üstü ne kadar renksizse su altıbir o kadar canlı ve renklidir.

Kızıldeniz, adını belli dönemlerde yoğunolarak üreyen bir mavi alg türünün sal-gısındaki pigmentlerden alıyor. Mavialgın klorofili kırmızı turuncu pigment-lerle çevrili olduğu için deniz bu dönem-lerde mavi yeşil yerine kırmızıgözükmektedir. Kızıldeniz, insanın do-ğada görmeyi umduğu her çeşit renkve şaşırtıcı canlı türünü bir arada barın-dırıyor. Büyük memeliler, köpekbalıkları,her çeşit ve boyda balıklar, omurgasızdeniz canlıları, sayısız mercan ve sünger

roketsan ve sanatroketsan dergisi

türleri hafızalara kazınıyor. Dünyanın enünlü batıklarından biri olan “Thistel-gorm” burada 32 metre derinlikte bulu-nuyor. Batığın ambarı, bugüne kadarkorunabilmiş en ilginç yükü olan 2.Dünya Savaşı’ndan kalma motosikletlerve kamyonları barındırıyor. 2. Dünya Sa-vaşı’nda İngiliz askeri malzemeleriniGüney Afrika’ya ulaştırmak üzere yolday-ken Girit’ten kalkan Alman uçakları tara-fından batırılan gemi, 1956’da ünlüFransız deniz biyoloğu ve araştırmacısıJacques Cousteau ile Calypso ekibi tara-fından keşfedilmiştir. Bu suni resifin etra-fında oluşan canlı yaşamı da

gözlemlemek heyecan verici. Thistel-gorm’da dalış yapabilmek için gece ya-pılan yorucu bir yolculuk sonrasındagördükleriniz ise sizi adeta büyülüyor.Batığın farklı yerlerinde yuva yapmış ren-garenk boy boy balıklar, lokomotiflerinve motosikletlerin üzerinde yaşıyorlar.Batığın içi ve dışı, su altı müzesi denile-bilecek kadar ilginç.

Manado & Lembeh

Manado, Endenozya’da Sulawesi adası-nın kuzeyinde yer alıyor. Kuzey Sula-wesi; doğal, vahşi ve el değmemiş

Deniz Yıldızı Deniz Böceği

54

Resiften Bir Köşe Melek Balığı

güzellikleriyle meşhurdur.

Bunaken adasındaki nefes kesici duvardalışları, rengarenk bozulmamış yüz-lerce mercan çeşitliliği, Lembeh boğa-zındaki çamur dalışları, volkanikkumların arasına gömülmüş başka yer-lerde görülmeyen çok farklı su altı yara-tıkları, bu bölgeyi dünyanın en iyi dalışnoktalarından biri yapmıştır. Lembehboğazı, değişik balık ve makro yaratıkla-rın bulunduğu bir bölgedir. Simbiyozyaşam örnekleri, pigme deniz atları veender rastlanan bir tür olan Mantis kari-desini burada görmek mümkün.

“Eğer insan dalıp yüzeyedöndüğünde şaşkınlıktandili tutulmuşsa ve gördüğü

şeylerin, gitmiş olduğuyerin ihtişamınınbilincindeyse, o zamantekrar tekrar dalmayı hakeder. Eğer bir heyecanduymamışsa veya hayalkırıklığına uğramışsa, ozaman onun içinyeryüzünde sadece ölümübekleyerek geçireceği uzunveya kısa bir süre kalmışdemektir; artık yaşamayadeğer pek az şey vardır.”C. William BEEBE (1935)

Ben de su altının muhteşem güzellikleri-nin farkına vararak bu tutkumu hayatı-mın bir parçası haline getirdim veherkesin bu deneyimi yaşamasını tavsiyeederim.

"Makalede yer alan tüm fotoğraflar NalanALİKAŞİFOĞLU tarafından çekilmiştir.*

Nalan ALİKAŞİFOĞLUOperasyonlar ve EnerjikSistemler Üretim DirektörlüğüYönetici Mühendis

sayı 8 ocak 2016

55

Kendini İyi Kamufle Edebilen Pisi Balığı Deniz Tavşanı

İskorpit Balığı Arslan Balığı

roketsan ve sanat

56

17 Haziran 2015SSM Heyeti, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

24 Haziran 2015Havacılık ve Uzay Kümelenmesi Heyeti, Roketsan tesisleriniziyaret etmiştir.

9 Temmuz 2015Pakistan Silahlı Kuvvetler Heyeti, Roketsan tesisleriniziyaret etmiştir.

misafirlerimizroketsan dergisi

30 Haziran 2015Balıkesir Bakım Okulu ve Eğt. Mrk. K.lığı Kursiyerleri, Roket-san tesislerini ziyaret etmiştir.

29 Mayıs 2015K.K.EDOK K. Org. Kamil BAŞOĞLU, Roketsan tesislerini ziya-ret etmiştir.

4 Haziran 2015Genelkurmay Başkanı Org. Necdet ÖZEL, Roketsan tesisle-rini ziyaret etmiştir.

57

5 Ağustos 2015Kara Havacılık Okul Komutanlığı Heyeti, Roketsan tesislerini zi-yaret etmiştir.

12 Ağustos 2015Kazakistan Heyeti, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

25 Ağustos 2015SSM Müsteşar Yardımcısı Mustafa ŞEKER ve beraberindekiheyet, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

8 Eylül 2015Deniz Harp Akademisi Komutanlığı Heyeti, Roketsan tesisle-rini ziyaret etmiştir.

7 Ekim 2015MSB Müsteşarı Korg. Sezai BOSTANCI, Roketsan tesislerini zi-yaret etmiştir.

14 Ekim 2015Milli Savunma Bakanı Vecdi GÖNÜL ve beraberindekiheyet, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

misafirlerimizsayı 8 ocak 2016

58

15 Ekim 2015Yabancı Askeri Ataşeler Heyeti, Roketsan tesislerini ziyaret et-miştir.

27 Ekim 2015İstihbarat Okul Komutanlığı Heyeti, Roketsan tesislerini ziya-ret etmiştir.

18 Kasım 2015General ve Amiral Oryantasyon Eğitimi Kapsamındaki Heyet, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

19 Kasım 2015Roketsan Yönetim Kurulu Eski Başkanı Korgeneral (E) Dr.Eyüp KAPTAN, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

25 Kasım 2015General ve Amiral Oryantasyon Eğitimi Kapsamındaki Heyet, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

misafirlerimizroketsan dergisi

21 Ekim 2015Belarus Heyeti, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

basın’da roketsansayı 8 ocak 2016

59

Savunmave Havacılık


basın’da roketsanroketsan dergisi

60

AzeriDefence


Al DefaiyaMilitaryTechnology

basın’da roketsan

61

C4Defence

sayı 8 ocak 2016

C4Defence


MSI

MSI

62

roketsan dergisi


MSI

Defence21MSI

sayı 8 ocak 2016

63

basın’da roketsanroketsan dergisi

64

Türkiye

Vatan

Star

Yeni Şafak

Akşam

Haber Türk

Milliyet


65

JanesDSEI Daily

Timreport

Dünya

Daily NewsDefence & Security

sayı 8 ocak 2016


66

roketsan dergisi

Hürriyet

Defence 24MSPO

Sabah

DefenceIQ


67

Adex SeoulShow Daily

DefenceTurkey

sayı 8 ocak 2016

DefenceTurkey

Documents

Roketsan Dergisi Ocak 2016 Sayısı