1

Ma˙

ru©

mill-

ÌiΩw

iti M

altin

• 2

26, S

t Pau

l’s S

tre.,

Valle

tta •

NE

WS

PA

PE

R P

OS

T

– S

en

a 5

7 •

Fra

r 2

00

5 •

Nu

mru

2

2

Óassejtek tiΩre© u ta˙raq ja xemx.B˙al biçça fa˙am tikwi,L-g˙ira ˙ier©a dritt mill-infern.Qalbu lill-g˙ajjur tikollu.

U int ja s˙ab donnok tajjar mill-fin.Miexi bil-mod wisq b˙all-g˙aΩΩ,Li l-faqar ma jdumx ma jil˙qu.

L-g˙aΩΩien b’elf xitan xi j˙abbtu.

Infa˙t kemm fla˙t ja ri˙, le˙nek ridt issemma’.Daqs is-suppervja xejn ma jherri.Min twieled biex jaqdi lilu nnifsu ?Nitlob ‘l Alla li supperv ma nkun qatt.

Xita bil-qliel niΩlet, u xarrbet lil kul˙add.Hekk ukoll tag˙mel il-kritikaTinsa li biex tiskon©ra pur trid tkun.Mhux ta’ b’xejn e˙fef wisq mis-seng˙a hi!

Rajtek tirrabja u ssabbat mal-blat.Ba˙ar selva©©, bniedem irrabjat.B˙alma n-nar bl-ilma jintefa’,B’kelma ˙elwa r-rabja torqod.

B’Alla fis-sema, id-dinja sserra˙ rasha.M’hemmx xemx biex issa˙˙an l-g˙ira,Jew s˙ab g˙oli miexi bl-g˙aΩΩ.M’hemmx ir-ri˙ jonfo˙ suppervja,Xita traxxax kritika ˙arxa.Il-ba˙ar kalm, bla ebda rabja.In-natura torqod u tintemm,L-allat jintemmu imma Alla jibqa’ hemm.

David Grech

2

3

Din il-kitba hija ispirata minn priedkamag˙mula minn Nathan Nettleton nhar it-2

ta’ Jannar 2005 Web: LaughingBird.net)

Ftit ilu konna qed nirrakkontaw l-istorja ta’ tarbijaçkejkna.Kellu jsalva d-dinja. Alla mag˙mul bniedem.Kantajna g˙anjiet tal-Milied sbie˙,xrobna, ççelebrajna, fta˙na x-xampanja u qsamnal-Christmas Cake,tajna u qlajna rigali sbie˙. Kienu jiem fejn il-Ìennakienet fl-art.

Imma mhux kollox kien sew hemm isfel,fil-qieg˙ nett, ta˙t din l-art.Hemm fil-fond kien hemm pressjoni tremenda qed tinbena,kontinenti s˙a˙ qed jag˙fsu fuq xulxin u jit˙axknu b’forzatremenda.

U a˙na, konna hemm fuq, niΩfnu, inkantaw, nixorbu,nid˙ku u nixxalaw.Ta˙t ri©lejna l-infern kien qed ibaqbaqu qieg˙ il-ba˙ar kien qed jixxaqqaq u jimbotta.Kollox baqa’ s˙i˙ fil-lejl tal-Milied.Imma, ma’ l-g˙abex, l-art ma fel˙itx aktar. L-infern infaqa’.Kontinent çeda deffes rasu ta˙t l-ie˙or. Id-dinja trieg˙det.Xi ˙a©a infaqg˙et u welldet il-mew©a tal-mew©iet.

Waqt li f’na˙a tad-dinja, fil-knejjes in-nies baqg˙et tkantadwar dik it-tarbija ˙elwa li g˙adha kif twieldet,f’na˙a o˙ra tad-dinjail-mew©a bdiet tisraq it-trabi minn idejn ommijiethom,missirijiet minn ma’ wliedhom, nisa minn dirg˙ajn Ωwie©hom.

3

4

Fejn qabel kien hemm turisti jgawdu,issa baqg˙u i©sma mfarrka u il˙na jing˙u.Óadid img˙awwe© u tfal minxura fuq laqx ta’ bini mfarrak.Kienu biss ftit minuti.L-ilma tela’ u re©a’ niΩel b’˙effa kbira waqt li ©arrt’isfel ‘il fuq u ta’ fuq ‘l isfel.Eluf ta’ bnedmin mejta, xju˙, Ωg˙aΩag˙, tfal u kbar.It-tazza tal-˙ajja tbattlet u nxtorbot sa l-a˙˙ar qatra.Mijiet ta’ trabi mejta, ma˙suda minn Erodi naturali - sultan qawwi

u kiefer.Fuq l-art niedja, il-˙ajjin t˙alltu mal-mejtin.Kultant xi karba jew twerΩiqa ta’ min g˙araf lill-ma˙bub mejjet.

X’tista’ tg˙id quddiem dan kollu?Min jixtieq ikompli jkanta issa dwar il-˙lewwa ta’ trabi çkejknin?Min jixtieq ikompli jistag˙©eb dwar ‘il-Kelma li saret la˙am’!Xtut il-ba˙ar miΩg˙uda b’la˙am jit˙assar fix-xemx.

Din hi l-a˙bar tajba li ©abu l-an©li?Kif tifra˙ li t-tarbija li twieldet jisimha: Emmanuel - Alla mag˙na?Din verita’, din ereΩija?

Imma jekk il-Milied huwa ˙rafa fuq dawk ix-xtutinfettati bl-i©sma mejta,Il-Milied jibqa’ ˙rafa s-sena kollha u kullimkien.Jekk mhux possibbli nxandru lil Kristu llum,mhu possibbli nxandruh qatt!

B˙alissa nitwerwru nsemmu lil AllaG˙ax ©o qalbna hemm din il-mistoqsija tal-biΩa’:Ta’ min hi l-˙tija: tag˙na midinbin jew tieg˙u... tal-Óallieq?

Mhux hekk g˙allmuna...? Alla jibg˙at ix-xemx u x-xita...Alla jg˙id kelma u l-muntanji jiççaqalqu... Alla jonfo˙ nifs u l-ilmijietiwarrbu...‘Bih sar kollox... ming˙ajru ma sar xejn...’U t-Tsunami...? G˙amlu hu?Fejn hu dak li sikket ir-ri˙ u waqqaf it-tempesta?

Dawk li jaraw ‘l Alla b˙al tirann kiefer u bla qalbDal-©ranet jidhru li g˙andhom ra©un.Mhux Alla ˙alaq dinja mfassla b’mod li twelled tsunami qerrieda?Jekk hu l-Óallieq, jekk g˙amel kollox, mhux hu responsabbli ta’ kollox!

Min se jiddefendi lil Alla llum?Int? Jien? Dawk li mietu? Il-˙ajjin? L-istudjuΩi?

Kif nippriedka l-kelma t’Alla meta huwa jidher sieket?Kif nippriedka l-a˙bar it-tajba, meta l-a˙barijiet huma kollha ˙Ωiena?X’biΩa’ titla’ fuq altar jew pulptu u trid tlissen kelma,Meta l-kliem jisfa’ ming˙ajr sens fi qlub maqsuma,

4

5

Kif titkellem f’dinja li bir-ra©un t˙oss li tista’ tg˙id:‘Kliemek gidba!’Imma minkejja l-mew© ta’ biΩa’ u ta’ dubjuLi jinxte˙et b’qawwa tremenda fuq il-fidi fra©li tag˙na,Je˙tieg li ng˙idu u nibqg˙u ng˙idu l-kelma li ssalvana.Alla lilna g˙andu biex ikellem, lilna g˙andu biex i˙obb!

In˙ossni b˙al missier b’ibnu f’dirg˙ajh.Idejn çkejknin ta’ tifel mejjet jiddendlu fil-ba˙˙. Dan hu l-Van©elu.G˙ad g˙andu ˙ajja fih jew le? Ma nafx.Naf biss li lil dan ibni jien in˙obbu,Óaj jew mejjet huwa ‘ibni l-g˙aΩiΩ li fih insib il-g˙axqa tieg˙i’!

Twe©iba m’g˙andix.B˙alkom qed infittex ftit sens filwaqt li nqallebFit-tifrik, fil-biki, fil-˙sara u fid-diΩastru ta’ madwari.B˙alkom qed infittex kelma li tag˙ti ftit ˙ajjaF’dan id-deΩert kiefer.

U l-Kelma t’Alla saret la˙am biex tg˙ammar fostna.Bosta jg˙idu ˙afna u ˙afna kliem dwar Alla.Min ifa˙˙ru, min jirringrazzjah, min jidg˙ilu, min jispjegah...Min jispjega t-tsunami b˙al kastig ta’ Alla m˙allefMin jarah b˙ala falliment ta’ Alla li qatt ma kien!Kliem... kliem... kliem...U quddiem dal-kliem kollu tal-bnedminAlla kelma wa˙da jaf ilissen: Ìesu’ - Kelma-la˙am, Alla-bniedem!

Fejn int Mulej? - Ìesu’Int jimpurtak minn uliedek? - Ìesu’O Alla, it-tsunami int g˙amiltu? - Ìesu’

U dil-kelma nit˙abtu, nissieltu, nitkg˙aw©u mag˙ha.Nag˙mluha tag˙na u lil Ìesu’ nag˙tuh l-isem a˙na:Messija - salvana, waqqaf it-tempesta, fejjaqna, mut minflokna

Imma l-Messija twieledFlok Sultan qawwi b’armi qerrieda u armati b’sa˙˙ithomÌie tarbija dg˙ajfa, imwarrba, mo˙bija, mfittxija mit-twajbin umill-kefrin.It-tarbija twieldet u d-dinja trieg˙det.Mew©a tremenda ta’ g˙ira u kefrija ˙abtet kontriha

U nxte˙tet fuqha biex teqridha.

Fejn kien Alla meta l-mew©a ˙abtet?Mhux hemm, ta˙tha, jit˙abat biex iΩomm fil-wiçç,Iggranfat ma’ ibnu jew bintu waqt li l-ilma çarratulu minn bejndirg˙ajh?Mhux hemm imbikkem fuq ix-xatt jara ‘l martu mfarrka umbiççraImwaddba b˙al çarruta bla ˙ajja, minxura fit-tifrik?

Fta˙t il-gazzetti, rajt l-a˙barijiet u qalbi ma fel˙itx.

5

6

Bkejt fuq li bkejt, hemm wa˙di quddiem il-kaxxa mfawra bit-tbatija.U l-istonku tieg˙i, b˙al mo˙˙i, sar g˙oqda iebsa.Ma fla˙tx nisma’ kliem façli... “Dan kastig... Marru f’˙ajjaa˙jar...”

Ósibt biss x’seta’ ˙ass dan Alla tag˙na quddiem miΩerja b˙aldin.U t-tarbija n˙atfet minn idejn il-Missier minn mew©a kiefra.U beΩqitu... Wie˙ed fost l-eluf mibΩuqa u mormija.Ma’ dawk l-i©sma bla ˙ajja, ma’ dak il-la˙am im˙assarIl-Kelma t’Alla wkoll qisha tintrema’, tibbies, tisfa’ bla ˙ajja,Tmut u tinxef... quddiem l-immensita’ tat-tbatijaKelmet Alla qisha tiskot b˙all-kliem l-ie˙or kollu li jista’ jg˙id il-bniedem.

Imma xi ˙add je˙tie© jitkellem. Xi kelma trid ting˙ad.Twe©iba m’g˙andix. G˙andi biss kelma li mhix tieg˙i.Kelma li ma tinstemax b’widnejn tal-la˙am,Imma tiftiehem min-nies tad-demm u l-la˙am.G˙ax dil-Kelma mhix ftit ˙sejjes ta’ fomm jiççaqlaq,Imma bniedem b˙ali u b˙alek. Alla ma jibΩax mid-demm u l-la˙am.

Meta sar bniedem ma sarx biss tarbija gustuΩa u ˙elwa.Sar ukoll bniedem imbiççer, imsawwat, imsallab u maqtul.Iva, qam u rxoxta... imma l-©rie˙i baqg˙u hemm.Iva, jg˙ix, imma l-mewt baqa’ j©orrha fuq spallejh.Kristu jg˙ix, biex jista’ jer©a’ jmut ma’ kull min qed imut.Kristu reba˙, biex jista’ j©orr it-telfa ta’ kull min tilef jew intilef.

Jekk trid tara ‘l Alla dal-©ranet, t˙arisx lejn is-sema,T˙arisx lejn l-art.Óares biss f’g˙ajnejn mag˙luqa, imbexxqa, miftu˙a, imdawlajew imdallma.Fittxu f’min qed ifittex il-ma˙bub mitluf.Fittxu f’idejn fel˙ana j©orru mejta u midruba.Fittxu f’idejn li da˙lu fi bwiet fqarBiex jaqsmu l-ftit li g˙andhom ma’ min ma baqag˙lu xejn.

Meta tifta˙ idek biex tilqa’ l-˙obΩa ta’ kuljum

Ifta˙ ukoll qalbek biex tilqa’ tarbija dg˙ajfa,Tokrob g˙al ftit ˙ajja, im˙abba...Min jaf, forsi dak li tirçievi jsir dak li tag˙tiU x’imkien, forsi f’darek stess, xi ˙add isib ftit kennMill-mew©a kiefra ta’ egoiΩmu sfrenat li qed joqtol u jeqredElf darba aktar nies mill-mew©a tat-Tsunami.

Imbag˙ad, b˙al Kelmet Alla, kelmtek ukoll ma tibqax ˙oss battalImma ssir Demm u La˙am, Óajja ta’ bniedem jew bniedma,Iben u bint Alla b˙al Kristu l-Mulej.

Dakinhar ifta˙ fommok u kanta g˙anja tal-Milied.U waqt li tkun qed tkanta a˙seb ftit f’dik l-omm Ωag˙Ωug˙aLi f’g˙ar ma˙mu©, bejn karba u o˙ra ta’ tbatijaTat lid-dinja l-Ewwel Iben tag˙ha: EMMANUEL - Alla mag˙na!

6

7

Mara, ta’ ©ilda bajda, telg˙et fuq l-ajruplan u sabet li postha kien ˙dejn ra©eliswed. Din il-˙a©a urtata ˙afna u malajrsej˙et lill-air hostess.

‘Fiex nista’ naqdik, sinjura?’ staqsiethakollha prudenza l-air-hostess.

‘Mela mintix tara, jew? Po©©ejtuni˙dejn dan ir-ra©el iswed. Ma tarax li ˙anoqg˙od hawn, bil-qieg˙da ˙dejnbniedem li ©ej minn klassi ta’ nies bladinjità. Ag˙tuni, issa stess, post ie˙or’,g˙ajtet il-mara.

‘Bil-mod, sinjura, jekk jog˙©bok, ukollox nirran©aw’, qaltilha l-air hostess.‘Imma din it-titjira mimlija u ftit li xejnbaqa’ postijiet vojta. Óalli mmur nara jekk

insibx xi post vojt’. L-air hostess telqetminn ˙dejha u ©iet wara xi ˙ames minuti.‘Sinjura, kif ˙sibt jien, m’hawnx postijietvojta fis-sezzjoni ekonomika ta’ l-ajruplan.Kellimt lill-kaptan u qalli li l-anqas fis-sezzjoni l-o˙ra m’hemm. Baqa’ postwie˙ed biss fis-sezzjoni tas-sinjuri u niesonorati, dik ta’ l-ewwel klassi’.

Qabel il-mara la˙qet lissnet kelma, l-air hostess kompliet tg˙idilha, ‘Mhuxsoltu li l-kumpanija t˙alli persuna mis-sezzjoni ekonomika tpo©©i fis-sezzjoni ta’l-ewwel klassi. IΩda fiç-çirkustanzi linqalg˙ulna, il-kaptan i˙oss li jkun skandlukbir li xi ˙add ipo©©i ˙dejn persunaDAQSEK diΩgustanti’, tenniet l-air hostess.

Il-mara kienet ©a’ lesta ˙a tqum, metal-air hostess daret lejn ir-ra©el l-iswed ukollha ˙lewwa qaltlu, ‘Sinjur, jekkjog˙©bok, aqbad l-affarijiet kollha tieg˙eku imxi mieg˙i g˙ax hemm post jistenniekfis-sezzjoni ta’ l-ewwel u l-aqwa klassi.’

F’dak il-waqt, il-passi©©ieri l-o˙ra litkaΩaw u baqg˙u mbellhin b’dak kollu lisemg˙u minn fomm il-mara, qamu bil-wieqfa u nfexxew f’çapçipa kbira.

Óu ˙sieb ta’ dak li tg˙id. Ara li lsienekiferra˙ u jg˙olli d-dinjità ta’ l-o˙rajn umhux imaqdar u jipprova jwe©©a’ lil xi˙add. Ara li g˙ajnejk u lsienek ikunumera ta’ qalb safja, umli, ferri˙ija upaçifika li taf t˙enn u tag˙der.

Din l-istorja se˙˙et verament fuq titjira bejn Johannesburg u Londra.

7

8

Forsi sa l-g˙ada tal-Milied, 2004, ftitminnha kienu semg˙u bil-kelmaÌappuniΩa Tsunami li tfisser mew©akbira li tkun ikkawΩata minn terremotta˙t il-ba˙ar. Imma issa smajnieha u jumwara l-ie˙or rajna l-qerda ta’ ˙ajja uproprjetà li kka©una f’diversi pajjiΩi fix-xlokk ta’ l-Asja. Ming˙and il-ÌiΩwiti fil-pajjiΩi milquta waslitilna ftitinformazzjoni u xtaqna naqsmumag˙kom x’g˙amlu u x’qeg˙dinjag˙mlu l-ÌiΩwiti u l-JRS (Is-Servizz tal-ÌiΩwiti g˙ar-Rifu©jati) f’dawn il-pajjiΩi.

It-terremot ta˙t il-ba˙ar kien qrib l-IndoneΩja u g˙alhekk kien il-pajjiΩ li l-iktar intlaqat u warajh kien hemm is-SriLanka.

Fl-IndoneΩjaHawnhekk it-tsunami laqg˙at l-iktar

il-kosta fin-Nofsinhar ta’ Aceh u tat-Tramuntana ta’ Sumatra.

Skond l-a˙˙ar figuri (12 ta’ Jannar) l-g˙add ta’ mejtin jaqbeΩ il-105,000 uiktar minn 655,000 sfaw bla dar.

Id-Direttur tal-JRS fl-IndoneΩja, il-ÌiΩwita Fr Yosephus Eddy Mulyono,flimkien mal-kollaboraturi tieg˙u,qieg˙ed jikkoordina l-˙idma ta’

g˙ajnuna lill-vittmi bla dar u feruti fin-Nofsinhar ta’ Aceh u fit-Tramuntana ta’Sumatra.

Flimkien mal-JRS-IndoneΩja, il-ÌiΩwitili ja˙dmu fil-Humanity Volunteer Team(Fr Ignatius Sandyawan Sumardi, SJ) u fil-Crisis Centre tal-Konferenza Episkopali ta’l-IndoneΩja (Fr Ignatius Ismartono, SJ),flimkien mat-tims tag˙hom qeg˙din blawaqfin iwasslu l-g˙ajnuna lill-vittmi fiΩ-Ωew© provinçji.

Fr Yoannes Maryana, l-Ekonomutal-Provinçja tal-ÌiΩwiti fl-IndoneΩja qediwassal l-g˙ajnuna li qed tasallu u l-flusmill-fondi tal-ÌiΩwiti stess lil dawn il-ÌiΩwiti.

Fit-Tajlandja u fl-IndjaIt-Tajlandja wkoll kienet milqutg˙a

˙afna mit-tsunami. Fil-pajjiΩ hemm biss˙mistax-il ÌiΩwita iΩda s’issa m’g˙andnal-ebda a˙bar ming˙andhom, ladwarhom u la x’˙idma ta’ g˙ajnuna liΩ©ur qed jag˙tu lill-vittmi tat-tra©edja.

L-Indja intlaqtg˙et fiΩ-Ωew© na˙attan-Nofsinhar tal-pajjiΩ.

Fuq in-na˙a tal-Lvant, ˙akem ˙afna l-kosta ta’ l-Istat ta’ Tamilnadu u ta’ l-Istatta’ Andhra Pradesh. Fuq in-na˙a tal-

Punent tal-pajjiΩ il-mew©a tat-tsunani˙alliet ˙sara fuq il-kosta ta’ l-Istat tal-Kerala.

L-g˙add ta’ mejta u bla dar ukollila˙˙aq l-eluf u l-ÌiΩwiti fl-Indja, flimkienma’ JRS-Indja, bla dewmien organizzawsolliev g˙all-vittmi. Il-Provinçji kollha fl-Indja bag˙tu g˙ajnuna finanzjarja lill-ÌiΩwiti f’dawk it-tliet Stati. Mill-Provinçjimarru wkoll xi ÌiΩwiti voluntieri biexflimkien ma’ l-a©enziji tal-gvern jag˙tu l-g˙ajnuna tag˙hom.

Fis-Sri LankaHawnhekk ukoll, skond l-a˙˙ar figuri

(12 ta’ Jannar), l-g˙add ta’ mejta jaqbeΩit-30,000 u iktar minn 800,000 sfaw bladar wara l-mew©a qerrieda tat-tsunani.

Ming˙and il-ÌiΩwiti fis-Sri Lankawaslulna a˙barijiet regolari li se naqsmumag˙kom.

Nhar is-26 ta’ Diçembru, Fr KamalAndradi, SJ, kien fir-ra˙al ta’ Payagola.Hu ra l-ewwel mew©a li da˙let xi 200metru fuq l-art, imbag˙ad il-ba˙ar ˙are©xi 500 metru ‘l barra u malajr ©iet il-mew©a l-kbira li kissret u kaxkret kolloxmag˙ha. Ma’ l-a˙bar, Fr Lasantha uBrother Leonard malajr g˙abbew trakk bi

8

9

provisti ta’ ikel u marru Payagola.B˙alissa, in-novizzi ÌiΩwiti tat-tieni senafis-Sri Lanka qeg˙din jg˙inu fir-ra˙al ta’Payagola. In-novizzi tat-tieni sena,flimkien mad-Direttur tag˙hom, qeg˙dinjag˙tu g˙ajnuna f’Mutwal, subborg ta’Colombo, il-belt kapitali tas-Sri Lanka.

Il-belt ta’ Galle intlaqtet ˙afna. In-niesli salvaw ing˙ataw kenn fir-Residenza tal-ÌiΩwiti. L-Ekonomu tal-Provinçja marGalle biex jistudju s-sitwazzjoni u l-bΩonnu wassal g˙ajnuna finanzjarja.

F’Matawa, in-nies kienu fil-knisjameta ˙abtet il-mew©a u kien il-mumenttat-tqarbin. Soru anzjana kienet qedtg˙in lill-kappillan fit-tqarbin u sfatimkaxkra mill-ilma. Wara instabet mejta.

Il-belt ta’ Batticaloa wkoll kienetmilquta ˙aΩin ˙afna. Fr Angelo Ponniah,SJ, u Fr Joseph Mary, SJ, malajr bdewja˙dmu u sabu rifu©ju g˙al madwartlett elef ru˙ fil-Kulle©© tag˙na ta’ SanMikiel u fir-Residenza tag˙na. G˙all-ewwel, il-Provinçjal bag˙at Ωew©trakkijiet mimlijin priserv, ˙wejje© u ilma.Wara ftit waslu ˙ames trakkijiet o˙ra uftit wara waslu erba’ trakkijiet bil-provistili kienu ©abru jew taw in-nies ta’ r˙ulao˙ra li l-mew©a ma la˙qithomx.

F’Batticaloa, il-ÌiΩwiti kellhomproprjetà bis-si©ar tal-coconut u l-mew©al-ewwel qaççtithom u wara ©arrithom ‘ilbarra. F’Jaffna, Fr Joel, SJ, qieg˙ed jg˙infil-programm ta’ g˙ajnuna organizzatmid-djoçesi. Fr Vinay, SJ, id-Direttur tal-JRS-Sri Lanka, qassam miljun rupija (Lm3,360) biex jg˙innu lin-nies fl-erba’ Ωonil-iktar milqutg˙in. Is-Superjur Ìenerali

tal-ÌiΩwiti bag˙at Lm 4,400 b˙alag˙ajnuna. Waslet ukoll g˙ajnuna mill-Provinçji tal-ÌiΩwiti fid-dinja. Il-Provinçjatal-ÌiΩwiti Maltin u l-komunitajiet tag˙naf’Malta u G˙awdex ©abru u bag˙tu Lm3,820 g˙all-vittmi f’pajjiΩi differenti.

RikostruzzjoniIl-Provinçjal tal-ÌiΩwiti fis-Sri Lanka

laqqa’ s-Superjuri u dawk involutif’˙idma soçjali u fil-JRS biex jippjanaw ix-xog˙ol kbir ta’ rikostruzzjoni fis-sitt Ωonimilqutg˙in fejn hemm il-ÌiΩwiti. Il-ma©©oranza l-kbira tal-vittmi humasajjieda. Dawn u l-familji tag˙hom tilfukollox. G˙alhekk fl-ewwel faΩi jridujinbnew mijiet ta’ djar. Imbag˙ad je˙tie©jinbnew jew jinxtraw dg˙ajjes tas-sajd,xbiek, muturi u ˙wejje© o˙ra.

KwaΩi l-ÌiΩwiti kollha tas-Sri Lankatilfu lill-qraba jew ˙bieb.

Minn din it-tra©edja kbira ˙are©˙afna ©id. F’kull pajjiΩ tad-dinja, xejninqas f’Malta Ωg˙ira, in˙oloq sens qawwita’ solidarjetà kbira u sar ©bir ta’ flus umaterjal u marru voluntiera biex jag˙tudaqqa t’id.

In-nies tas-Sri Lanka, li ilhom sning˙addejjin minn gwerra çivili, mabaqg˙ux lura. Dawk li kienu ffurtunatikienu ©eneruΩi ma’ ˙uthom. Ìabru ikel,˙wejje© u ilma g˙all-vittmi.

Ìrajjiet b˙al dawn humaokkaΩΩjonijiet ˙alli jfakkruna li a˙na lkolla˙wa. Jintesa dak kollu li jifridna unibdew in˙adnu mill-©did dak li tassewa˙na u jg˙aqqadna - li a˙na lkoll uliedAlla l-Missier.

9

10

Tifla Ωg˙ira kienet ˙ier©a minnSupermarket ma’ ommha. Kellhaxi sitt snin, xag˙arha a˙mar uwiçç innoçenti mimli nemex.

Kienet nieΩla xita qliel ukul˙add da˙al jistkenn ta˙t it-tinda; min jistenna bil-paçenzjakollha u min jirrabja g˙aliex ix-

xita ˙assritlu l-pjanijiet tal-©urnata. Jien minn dejjemissa˙˙arni x-xita. Qg˙adtnismag˙ha nieΩla u n˙ares lejn is-sema tnaddaf il-˙mie© tad-dinja.Bdejt niftakar f’meta kont Ωg˙ir,ni©ri ©ox-xita u ntajjar l-ilma ma’kullimkien. Dan il-˙sieb naqqaslinaqra mit-toqol tal-©urnata.

F’daqqa wa˙da, instema’ le˙endik it-tifla jg˙id, “Ma, ejja mmorruni©ru fix-xita.” “X’nag˙mlu?”

staqsiet l-omm. “Immorru ni©rufix-xita,” re©g˙et it-tifla. “Le,˙anini, a˙jar nistennewsakemm tbatti ftit,” qaltilhaommha. Wara ftit minuti,iΩ-Ωg˙ira re©g˙et, “Ma, ejjammorru ni©ru fix-xita.”“Jekk nag˙mlu hekknixxarrbu”. “Imma dal-g˙odu m’g˙idtx hekk,”qalet it-tifla hi u ©©ebbed

id ommha. “Dal-g˙odu? Metasmajtni ng˙id li jekk ni©ru fix-

xita ma nixxarrbux?” “Matiftakarx? Meta kont qed tkellemlil missieri fuq il-cancer li g˙andu,int g˙idtlu li, jekk jirnexxielnang˙addu din, ng˙addu minn kolloxbl-g˙ajnuna t’Alla!”

Kul˙add issomma u ˙add maççaqlaq. Il-mara kkonfondiet g˙ax

beΩg˙et li se jg˙adduha biΩ-Ωmienimma dan kien mument importantig˙at-tifla - mument li fih setg˙etissa˙˙a˙ il-fidi ta’ bintha.

“Óanini, g˙andek ra©un. Ejjammorru ni©ru fix-xita. Jekk il-Bambin i˙allina nixxarrbu, sinjal lig˙andna bΩonn nin˙aslu,”irrispondiet l-omm.

Óar©u ji©ru fix-xita u kul˙addbaqa’ ççassat i˙ares lejhom,kuntenti, jid˙ku u jg˙aff©u fl-g˙adajjar. G˙alkemm Ωammew il-basktijiet fuq rashom xorta wa˙daxxarrbu g˙asra. Kien hemm nieso˙ra li bdew ji©ru b˙at-tfal g˙all-karozza tag˙hom filwaqt lijfaqqg˙u d-da˙k! U jien g˙amiltb˙alhom - bdejt ni©ri u sirt g˙asra.Kelli bΩonn nin˙asel.

In-nies jew iç-çirkustanzi tal-˙ajja jistg˙u je˙dulek flusek u ankis-sa˙˙a, imma l-memorji sbie˙tieg˙ek ˙add ma jista’je˙odhomlok! G˙alhekk ag˙mel˙iltek biex ikollok memorji sbie˙kuljum. Jg˙idu li g˙andek bΩonnsieg˙a biex issib ˙abib, ©urnatabiex t˙obbu imma ˙ajja s˙i˙a biextinsieh. Hu ˙sieb li tg˙ix ˙ajtek,Ωomm kuntatt mal-˙bieb - ma tafxmeta jkollhom bΩonn xulxin u -tinsiex tmur ti©ri fix-xita!

10

11

Brother ÌuΩeppi Falzon, S.J.,Brother ÌiΩwita li g˙ex ˙ajjamo˙bija ta’ xog˙ol u servizzing˙aqad mal-Mulej li ˙abb f’˙utu.

Nhar l-Erbg˙a, 29 ta’ Diçembru,2004, ˙una Br ÌuΩeppi Falzon, fl-età ta’77 sena li minnhom g˙adda kwaΩi 56sena fil-Kumpanija ta’ Ìesù, bil-kwiet il-kwiet ˙alliena u ttajjar fi ˙dan il-Mulejg˙all-premju tal-˙ajja ta’ dejjem. Il-modkwiet u sieket kif ˙alliena jirrifletti uji©bor il-˙ajja ta’ paçi u mo˙bija tieg˙u.

ÌuΩeppi twieled Birkirkara, it-tieletwie˙ed fost tmien a˙wa. Studja fl-iskolaprimarja ta’ Birkirkara. Imma ma damxwisq g˙ax Ωijuh, li kien bajjad, kellubΩonn l-g˙ajnuna u ˙ajjar lil neputihimur ja˙dem mieg˙u. G˙alhekk,ÌuΩeppi beda ˙ajja twila ta’ xog˙ol.

B˙ala tifel ÌuΩeppi kien imur il-MUÛEW, li sar i˙obb ˙afna tant li metakiber beda ja˙seb isir Soçju f’dik is-Soçjetà. Imma fl-istess ˙in beda j˙ossxewqa li jsir reli©juΩ.

Il-Mulej laqqg˙u ma’ Father ÌiΩwita lig˙enu b’˙afna tag˙rif dwar il-˙ajjareli©juΩa ta’ Brother.

ÌuΩeppi wasal f’Dar Loyola, in-Naxxar, u beda s-sentejn tan-novizzjat.Matul in-novizzjat Br ÌuΩeppi kien jg˙inlil Br ÌuΩeppi Grech, kok prim u ta’esperjenza kbira, u mieg˙u t˙arre©tajjeb Malli spiçça n-novizzjat, BrFalzon ing˙ata r-responsabbiltà ta’kok f’Dar Loyola, fejn dak iΩ-Ωmien il-komunità kienet ta’madwar 80 GiΩwita.

Ólief g˙al sena meta kien

Sarria, il-Furjana, Br ÌuΩeppi dam in-Naxxar g˙al ˙ames snin u bil-˙idmaddedikata u ˙abrieka tieg˙u, kif ukoll bl-eΩempju tieg˙u, g˙en fil-formazzjoni ta’g˙add kbir ta’ ÌiΩwiti.

Wara sena o˙ra Sarria, il-Furjana, marfil-Kulle©© tag˙na, l-Ignatianum,f’Messina, fejn dam sentejn o˙ra sakemmFl-1960 g˙amel l-a˙˙ar voti fil-festa ta’Santa Marija, fl-1961.

Lura Malta, ner©g˙u nsibuh f’DarLoyola, in-Naxxar, fejn g˙al ˙ames snino˙ra wettaq il-missjoni ta’ qadi ‘l Alla u ‘l˙utu, il-biçça l-kbira studenti ÌiΩwitiΩg˙aΩag˙.

Imbag˙ad, g˙al 16-il sena, BrÌuΩeppi kien f’Mount St Joseph, il-Mosta, id-Dar ta’ l-Irtiri tag˙na. Spiss,wa˙du, kien i˙ejji ikla g˙al madwar 150ru˙.

Hu kien jg˙idilna kemm kien i˙ossufer˙an li kien qed jaqdi ‘l-Mulej u jag˙tikontribut lill-Kumpanija ta’ Ìesù fl-appostolat tag˙ha. Br ÌuΩeppi dejjem˙ass u emmen li l-importanti mhuxx’tag˙mel imma g˙al min tag˙mlu u kiftag˙mlu.

Fl-1982 Br Falzon re©a’ lura n-Naxxaru g˙al g˙axar snin kien responsabblimid-dipartiment ta’ l-ikel, sakemm

min˙abba sa˙˙tu kellu jirtira. Imma BrÌuΩeppi ma waqafx ja˙dem g˙ax kienwie˙ed mir-Receptionists ta’ Dar Loyola.Hekk mexa fuq l-eΩempju ta’ Brotherso˙ra, fosthom San Alfons Rodriguez u l-Beatu Francesco Garate li kienuReceptionists f’kulle©©i kbar fi Spanja.

Fis-sena 2000, il-mard ©ag˙lu jirtiraminn xog˙ol attiv. F’dawn l-a˙˙ar erba’snin ta’ ˙ajtu, konna naraw lil Br Falzong˙al Ωmien twil jitlob quddiem ÌesùSagramentat fil-kappella.

B˙al Ìesù, Br ÌuΩeppi, anke fil-˙ajjamo˙bija tieg˙u, kien dejjem ˙erqan biexiwettaq ir-rieda qaddisa t’Alla. Hekk hug˙ex ˙ajtu b˙ala “Iva” wa˙da ta’m˙abba ‘l Alla. L-atte©©jament tieg˙ukien li dejjem jg˙id “Iva” lil kull min kienjitolbu xi ˙a©a. Jekk kont tmur fil-kçina utitolbu xi o©©ett, kien jg˙idlek “Óu!” Ir-relazzjoni tieg˙u m’Alla kienet ˙ajjakontinwa ta’ “Iva, Mulej” u ta’ “Óu,Mulej”. B’hekk mela ˙ajtu bil-fer˙ u l-paçi tal-qalb.

G˙alhekk matul ˙ajtu kollha, fis-sa˙˙a u fil-mard, kulma Br ÌuΩeppi kienkonvint li Ìesù ˙abbu ˙afna u g˙alhekkried i˙obbu u jaqdih bil- fedeltà kollha.

11

12

Id-dar kienet f’qag˙da kritika. Sidharied jirran©aha. G˙alhekk beda jne˙˙i l-injam immermer li kien hemm mal-˙itan.Fi djar ÌappuniΩi, il-˙ajt ta’ l-injam ikundoppju u bejniet l-injam i˙allu l-vojt.Meta kien qed jaqla’ l-injam, sabgremxula mwa˙˙la hemm ©ew g˙ax metasammru l-injam, qabdulha sieqha bil-musmar. Ir-ra©el ˙ass g˙aliha iΩdaqabditu l-kurΩità. Dak il-musmar kien ilumsammar hemm 10 snin. Kif g˙exet?

X’kien ©ara? Kif jista’ jkun li l-gremxula g˙exet hekk bla ma ççaqalqetg˙al 10 snin?

Waqaf minn xog˙lu u qag˙ad i˙areslejn il-gremxula jhewden x’Ωammha ˙ajja.IΩda f’daqqa wa˙da, bla ma jaf minn fejn,©iet gremxula o˙ra, bl-ikel f’˙alqha.Baqa’ ssummat. Din il-gremxula kienettemg˙et u ˙adet paçenzja b’se˙bitha g˙al10 snin.

X’im˙abba! Dan l-att ta’ m˙abba ©arabejn Ωew© kreaturi çkejknin... Melax’tista’ tag˙mel l-im˙abba? L-im˙abbatag˙mel il-meravilji! L-im˙abba kapaçitwettaq il-mirakli!

A˙seb ftit: gremxula baqg˙et titma’ lill-o˙ra bla waqfien g˙al 10 snin, bla ma qattqatg˙et qalbha jew tilfet il-paçenzja. Jekkkreatura çkejkna b˙al dik kapaçi t˙obbdaqshekk... ara kemm kapaçi n˙obbu a˙na l-bnedmin jekk nippruvaw!

12

13

L-isptar fejn na˙dem kien mimli bin-nies. Kienet tidher li ˙a tkun ©urnata mimlija xog˙ol. G˙al xit-8.30 ta’ filg˙oduda˙al ra©el biex jaqta’ l-punti ta’sebg˙u l-kbir ta’ jdejh. Kien jidher imda˙˙al sew fiΩ-Ωmien. Fil-fatt na˙seb kellu fuq it-

tmenin sena sew. Hu stqarr li kien mg˙a©©el min˙abba li fid-9.00 kellu appuntament. Jien g˙edtlu biex jie˙u si©©ufilwaqt li komplejt b’xog˙li. Kont naf li biex jaqdih xi ˙add, kien baqag˙lu jistenna mill-anqas xi sieg˙a. G˙alhekk,

x’˙in rajtu j˙ares lejn l-arlo©©, iddeçidejt li naqdih jien. Hekk jew hekk, dak il-˙in ma kelli ‘l ˙add.

Rajt li l-ferita kienet g˙addietlu,kellimt lil wie˙ed mit-tobba, ©ibt l-

affarijiet li kelli bΩonn u bdejtnaqtag˙lu l-punti. Fiss bdejna nparlaw.Peress li rajtu mg˙a©©el, staqsejtu jekk

kellux xi appuntament ma’ xi tabib.IΩda x-xwejja˙ we©ibni li ried imur id-dar tax-xju˙ biex jie˙u l-kolazzjon ma’

martu. Hu qalli li martu kienet ilhatg˙ix f’din id-dar mhux ˙azin u qalli

wkoll li kienet tbati mid-dementia. Jienstaqsejtu jekk ja˙sibx li martu kienet se

toqg˙od tinkwieta jekk imur xi ftittard. Hu qalli li martu ma kinitx taf minhu u li kienet ilha ma tag˙rfu g˙al dawnl-a˙˙ar ˙ames snin. Jien bqajt skantat u

g˙edtlu: “Allura toqg˙od tmur kullfilg˙odu, allavolja ma tag˙rfekx?” Hutbissem u fil-waqt li messli jdejja qalli:“Hi ma tag˙rafnix, imma jien g˙adni

naf min hi”. Waqt li kien sejjer, mastajtx inΩomm milli nibki. Ìismi qam

xewk xewk u ©o qalbi g˙edt: “Din hi t-tip ta’m˙abba li rrid f’˙ajti”.

13

14

Kemm hi ˙a©a kiefra metabniedem juΩa bniedem biex jaqdi l-bΩonnijiet tieg˙u innifsu biss. Kemmhu ikrah l-abbuΩ. Hemm kull xorta ta’abbuΩ: sesswali, mentali, fiΩiku... elfmod kif bniedem jisfrutta ie˙or,juΩah u mbag˙ad jarmih. Din hi pjagaantika daqs kemm hu antik il-bniedem. Imma je˙tie© li kul˙addjag˙mel ˙iltu biex din il-pjaganraΩΩnuha u nçekknuha.

F’din il-kitba li qed in©ibu Ωew©persuni jirrakkontaw il-kefrija ta’esperjenza b˙al din. Jitkellmu dwaris-sofferenza li ©abet f’˙ajjithom u l-effetti koroh li mmarkawhom g˙alg˙omorhom.

Óa©a wa˙da Ωgura: is-silenzjumhux rimedju. Ma jfissirx li rridunperrçu d-djufijiet ta’ kul˙add. Immajfisser li min hu vittma ta’ abbuΩje˙tie© li jag˙raf meta u kif g˙andujitkellem biex jikseb l-g˙ajnuna lijkollu bΩonn. Fl-istess ˙in min isir jafb’abbuΩ li jkun qed jitwettaq majistax jibqa’ fommu sieket. Je˙tie©jitkellem ma’ min hu f’poΩizzjoni lijg˙in jew jag˙mel xi ˙a©a biex l-abbuΩ jieqaf.

Wie˙ed jista’ jkellem lil xi persunag˙aqlija u ta’ fiduçja (b˙al counsellor,direttur spiritwali, ˙abib prudenti)

b˙ala l-ewwel pass. Imbag˙ad il-vittma dejjem g˙andha d-dritt litirrikorri g˙all-awtorità, kemm çivilikif ukoll dik tal-Knisja jekk min qediwettaq l-abbuΩ huwa uffiçjal jewimpjegat tal-Knisja.

Fuq kollox, min jisfa’ vittma jkunje˙tie© ˙afna u ˙afna m˙abba biexjer©a’ jibni dak li l-abbuΩ ikun farrak©o fih.

L-ewwel storja hija ta’ Mara (mhixMaltija) li xtaqet taqsam esperjenzata’ abbuΩ li soffriet minn mindukienet Ωg˙ira. Li ta˙fer hi deçiΩjoni litrid tittie˙ed mhux darba biss kifqasmet mag˙na sew din il-qarrejja.Is-sinçerità li hi g˙andha mag˙hannifisha Ωgur g˙enitha biex taççettas-sitwazzjoni tag˙ha u t˙ares ‘ilquddiem. Kemm jolqtok is-sens ta’tama çerta li hi g˙andha. Din it-tama hi marka ta’ xhieda li kullnisrani veru juri b’dak li jemmen ujg˙ix.

Jien soffrejt ˙afna ta˙t l-idejn ta’bniedem rispettat ferm fir-ra˙al fejntrabbejt u dan l-abbuΩ kien kieferg˙ax il-preΩenza u l-kontroll tieg˙ufuq ˙ajti beda mindu kelli 8 snin uaktar ma kbirt aktar kiber il-kontroll.IΩ-Ωmien ta’Ωg˙oΩiti, meta stajt ltqajtma’xi ˙add u qsamt ˙ajti mieg˙u

kont fil-fatt immanipulata ukkontrollata minnu. Óafna drabi jien˙firtlu u n˙oss li mxejt ‘il quddiemimma meta n˙ossni ˙afna wa˙diner©a’ niftakar f’dak iΩ-Ωmien kollu litlift.

Verament li mlejt ˙afna mill-vojtta’ ˙ajti bix-xog˙ol pero’ nittama lig˙amilt xi ©id ukoll. Na˙seb linippreferi nag˙mel hekk millinoqg˙od nit˙assar lili nnifsi. Kultantin˙oss li l-biçça hi kkumplikata mhux˙aΩin. Id-dmug˙ li ta’ spiss inxerredhuwa tifkira ta’ l-u©ig˙ profond lig˙addejt minnu tul dawn is-snin.Nemmen li bis-sofferenza hiverament it-triq li twassalna nag˙rfuaktar lil Ìesu g˙alhekk forsi dan hur-rigal li rçevejt bl-aktar abbundanzaf’˙ajti. Hemm ˙afna x’nitg˙allmumill-feriti gravi ta’ ˙ajjitna. Metanara s-sofferenza kbira li hawn fid-dinja, naf li din tmiss b’xi mod mas-sofferenza emozzjonali qawwija lig˙addejja f’˙ajti.

Mod li jg˙inni ninqala’ mid-dwejjaq tieg˙i hu meta nag˙rafkemm hemm im˙abba f’˙ajtipermezz ta’ ˙biberiji tal-qalb kifukoll mill-familja. Din ir-rikkezza hixi ˙a©a li ˙afna m’g˙andhomx ug˙alhekk fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar,

14

15

m’g˙andi xejn fuqxiex ingerger. Bissjien konxja ta’ l-istorja tieg˙i. A˙nanistg˙u nag˙tu minn dak li a˙na unispera li dak li qed insir hi hlejqa©dida ma’ kull jum.

B˙ala tifel qatt ma kelli ˙olm fuq˙ajti, kont no˙lom biss kif nista’na˙rab mill-˙ajja. Missieri kienbniedem li kien jabbuΩa ˙afnaminna, na˙seb g˙ax missieru kiendrogat u ex-kriminal. Ommi donnhakienet g˙amja g˙al dawk l-affarijietkollha li kien jag˙mel missieri. KontabbuΩat g˙al snin twal u ˙add makien jaf xejn ˙lief Alla. Kuljum kontnitolbu lil Alla, kont nipprova na˙sebfejn kien. Ma stajtx nifhem kif danAlla suppost ta’ l-im˙abba setà majismax it-talb tieg˙i. Óassejtniabbandunat u wa˙di. L-uniku modkif stajt nibqa’ f’sensija kien li nid˙olfija nnifsi.

Bdejt nobg˙od il-˙ajja u kullforma ta’ awtorità. Sirt ribelluΩ,n˙obb nisfida u kont nidher qalbiiebsa. Óuti l-bniet kibru bl-idea lijien kont nobg˙odhom. Kont nis˙etlil dak Alla li qatt ma pprote©ieni ubdejt na˙seb kif se nag˙mel biexintemm ˙ajti. Imma dawn il-pjanijiettieg˙i ma rnexxewx g˙ax b˙ala tifelma kontx naf l-affarijiet sew. Makontx in˙oss xi ˙tija g˙al dak li kontnag˙mel - anke atti kriminali. In-niestal-li©i kienu ji©ru warajja, imma jienkont g˙adni Ωg˙ir wisq u ma setg˙uximissuni. Dan kien eççitament ikbar.Ladarba jaqbduni ma tantx setg˙ujag˙mluli affarijiet - kienu jer©g˙uje˙ilsuni. Illum il-©urnata, nara t-tfal

tal-lum jag˙mlu kif kont nag˙meljien dak iΩ-Ωmien u n˙oss li kiekudawn it-tfal isibu l-im˙abbadixxiplinata jinbidlu, u ma jibqg˙uxkriminali. Min jaf Alla fejn huf’˙ajjithom? Tg˙id dawn it-tfal ©ielig˙ajtulu lil dan Alla b˙alma ©ielig˙amilt jien?

Jista’ jkun li jien il-˙in kollunistaqsi lil Alla u dwar Alla min˙abbal-passat tieg˙i. Nista’ nifhem kifpersuna li tkun twieldet f’familjam˙arbta ta˙seb b’mod differenti fuqAlla. Illum il-©urnata n˙ares lejn kifjg˙ixu n-nies tal-lum u minn xiex

g˙addejjin u nifhem g˙aliex tilfu jewm’g˙andhomx fidi. Dawn in-nieshuma mrobbijin fi twemmin vojt ug˙eri, m’g˙andhom baΩi soda f’xejnu allura l-affarijiet ma jistg˙uxjarawhom kif tassew huma. La qattma raw l-im˙abba, qatt ma jistg˙ujifhmu li Alla hu im˙abba. In˙areslejn id-dinja u l-istat li hi fih u n˙ossdwejjaq kbar. Kemm nixtieq li nista’nemmen f’salvazzjoni g˙al kul˙add!

15

16

Il-Kongregazzjoni Ìenerali 24, fit-2 t’Ottubru, 1892, g˙aΩlet Iill-ÌiΩwita Spanjol Fr Luis Martín b˙ala s-Superjur Ìenerali tal-Kumpanija ta’ Ìesù. Wara li mexxa l-Kumpanija g˙al erbatax-ilsena, hu miet f’Ruma fit-18 t’April, 1906.

Qabel miet, Fr Martin kien innomina ‘l Fr Rogerio Freddi b˙ala l-Vigarju Ìenerali u dan sejja˙ il-KÌ biex tiltaqa’ f’Ruma fil-31 t’Awissuta’ dik is-sena.

Fl-ewwel ta’ Settembru, il-KÌ 25 bdiet ix-xog˙ol tag˙ha. Wara l-formalitajiet me˙tie©a, xi elezzjonijiet u l-erbat ijiem ta’ silenzju, talb ukonsultazzjoni, nhar it-8 ta’ Settembru, fit-tielet skrutinju, b’iktar min-nofs il-voti, il-KÌ g˙aΩlet, b˙ala s-Superjur Ìenerali l-©did, lill-ÌermaniΩFr Franz-Xavier Wernz li kellu 64 sena u dak iΩ-Ωmien kien ir-Rettur ta’l-Università Ìregorjana tag˙na f’Ruma.

Is-Superjur Ìenerali l-©didFranz-Xavier Wernz twieled f’Rottwell fil-Ìermanja fl-4 ta’

Diçembru, 1842, u kien il-kbir fost tmien a˙wa. Missieru kien negozjantu g˙alhekk Franz da˙al l-Università u beda l-kors tal-Kummerç. IΩdama damx g˙ax l-g˙ada li g˙alaq il-˙mistax-il sena, fil-5 ta’ Diçembru,1857, da˙al ÌiΩwita fil-Ìermanja. Wara li kien ordnat qassis fl-1871, l-ewwel appostolat tieg˙u kien fl-Awstrija, imbag˙ad f’Wales, l-Ingilterra,ma’ l-istudenti ÌermaniΩi u fl-1875 in˙atar professur tal-Li©i Kanonikaf’Ditton Hall, f’St Beuno’s f’Wales. Imbag˙ad fl-1882, atruh professortal-Li©i Kanonika fil-Gregorjana, Ruma, u dam hemm sa mewtu.

Fl-1904, il-Papa Piju X ˙atru membru tal-Kummissjoni li ˙ejjiet l-ewwel Kodiçi tal-Li©i Kanonika li are© fl-1917. Fl-1904 in˙atar Retturta’ l-Università Pontifiçja Gregorjana u dam sakemm intg˙aΩel SuperjurÌenerali sentejn wara. Fr Wernz kien konsultur ta’ ˙afnaKongregazzjonijiet tas-Santa Sede. Bl-istudju u kitbiet tieg˙u hu kisebfama kbira b˙ala kanonista. Hu ppubblika f’˙ames volumi l-JusDecretalium, opra li kienet imfa˙˙ra mill-Papa Piju X.

Fr Wernz miet fid-19 t’Awissu, 1914, miet, inqas minn ©imag˙tejnwara ç-çelebrazzjoni tal-mitt sena mir-Restawrazzjoni tal-Kumpanijafis-7 t’Awissu, 1814. Sag˙tejn wara, miet ukoll il-Papa Piju X wara li tal-barka tieg˙u lill-Ìeneral moribond.

Il-˙idma tal-KongregazzjoniLejliet il-ftu˙ tal-KÌ, il-Papa bag˙at ittra b’Ωew© su©©etti li xtaq li

Mill-istorjatag˙na l-ÌiΩwitiIL-ÌENERALI U L-KONGREGAZZJONIJIET • 39

16

17

jkunu studjati bl-ikbar libertà mill-membri tal-Kongregazzjoni.

Fl-ewwel proposta, il-Papa talab li f’dak lig˙andu x’jaqsam mal-filosofija u mat-teolo©ija, il-Kumpanija timxi fuq it-tag˙limta’ San Tumas t’Akwinu. Il-KÌ ©eddet il-lealtàtag˙ha lejn is-Santa Sede. Fit-tieni proposta,il-Papa ˙e©©e© ‘il-ÌiΩwiti biex isa˙˙u l-missjoni tag˙hom fil-Ìappun. Dan kien il-bidu ta’ Sophia University f’Tokjo, l-universitàpresti©©juΩa li l-ÌiΩwiti fet˙u fl-1913.

Meta s-Superjur Ìenerali Martin kien qedimut, hu xtaq li Kumpanija tiddedika ru˙halil San ÌuΩepp b’Att ta’ Konsagrazzjoni. ÓafnaProvinçji wkoll talbu din biex il-Kumpanija ul-membri kollha tag˙ha juru l-qima tag˙homlejn dan il-Patriarka.

StudjuG˙add ta’ Provinçji talbu biex il-KÌ

ta©©orna l-programm tal-kors tat-teolo©ija ul-KÌ ordnat li tit˙ejja lista ta’ su©©etti likellhom ikunu mg˙allma fil-kors. Kien deçiΩukoll li dawk li kienu ser ikunu professuri tat-teolo©ija jew tal-filosofija jiksbu d-dottorat fis-su©©ett li jkunu ser jg˙allmu.

Dwar l-edukazzjoni sekondarja, il-KÌg˙arfet li fil-kulle©©i tag˙na jkun hemm il-bΩonn ta’ g˙alliema lajçi u fa˙˙ret dawk il-Provinçjali li j˙ejju ÌiΩwiti b’lawrji çivili ˙allima jkunux kostretti jfittxu l-g˙ajnuna tal-lajçi.

Il-ModerniΩmuFl-20 ta’ Diçembru, 1905, il-Papa Piju X

˙are© Digriet u ordna li l-fidili kollha setg˙ujitqarbnu spiss u ta’ kuljum. Fuq talba minn˙afna Provinçji, l-KÌ qablet li dak li fil-Kostituzzjonijiet hu kuntrarju g˙andu jitqies

b˙ala ikkjarifikat skond ir-regoli li ˙ejjiet. Fis-seklu ta’ qabel, il-Kumpanija kienet ikkritikata˙afna mill-Gansenisti g˙ax tat l-appo©©tag˙ha g˙at-tqarbin ta’ spiss.

It-Teolo©ijaDin il-KÌ ltaqg˙et meta d-dinja Kattolika

kienet ma˙kuma mill-mew©a qawwija tal-ModerniΩmu. F’diversi Digrieti, il-KÌ wissietdwar il-qari ta’ xi kotba u rivisti li setg˙ujdg˙ajfu l-Fidi, dwar iç-çensura tal-kotba ubiex il-Kumpanija ma taççettax noviltajiet, l-iktar dawk li g˙andhom x’jaqsmu mat-teolo©ija u ma’ l-esi©esi ta’ l-Iskrittura.

Minkejja dan kollu u minkejja Ω-Ωelu u l-vi©ilanza tal-Ìeneral, fis-snin ta’ wara l-KÌ,kien hemm attakki bla waqfien kontra l-Kumpanija, kontra xi Provinçji u kontra xiÌiΩwiti speçifiçi li kien jing˙ad li kienumni©©sa mill-ModerniΩmu. Ta’ min ifakkar lianke Angelo Roncalli, li wara sar il-PapaÌwann XXIII, sab ru˙u fost dawk suspettatibil-ModerniΩmu.

Ftit qabel miet, is-Superjur Ìenerali, FrWernz, stqarr b’mod l-iktar sod li quddiemAlla setà jg˙id li hu kien konvint li l-Kumpanijaqatt ma tat lok g˙all-attakki malafamantikontriha.

Il-KÌ 25 temmet ix-xog˙ol tag˙ha fit-18 t’Ottubru, 1906.

Il-Ìeneralat ta’ Fr WernzMatul it-tmien snin li mexxa l-Kumpanija,

Fr Wernz ra l-g˙add tal-membri jiΩdied minn15,661 fl-1906 sa 16,946 fl-1914.

Hu waqqaf ˙ames Provinçji ©odda:erbg˙a fl-Amerika - tal-Kanada, ta’ Kalifornja,ta’ New Orleans, u tal-Messiku, u wa˙da fl-

Ewropa - dik ta’ l-Ungerija li kienet parti mill-Provinçja ta’ l-Awstrija. Feta˙ ukoll numru ta’Djar Professi u, wara appell g˙all-g˙ajnunamill-Kumpanija kollha, feta˙ l-UniversitàSophia f’Tokjo.

Fost il-preokkupazzjonijiet tieg˙u kienhemm l-ewwelnett it-tis˙i˙ tal-˙ajja reli©juΩaskond l-ispirtu ta’ Sant’Injazju. Imbag˙ad ra‘l-ÌiΩwiti jitkeççew mill-Ìermanja, mill-Portugall u minn Franza. Fl-Italja kellu l-problema biex jippromovi l-Kongregazzjonijiet Marjani (illum il-Komunitajiet ta’ Óajja Nisranija) min˙abba l-poΩizzjoni ta’ l-Azzjoni Kattolika fil-pajjiΩ.

B˙all-Ìeneral ta’ qablu, Fr Wernz issoktaj˙e©©e© l-istudju u l-kitba ta’ l-istorja tal-Kumpanija.

Fr Wernz waqqaf ir-rivista Acta Romanabiex ikattar l-g˙aqda u kull sena ΩΩomm il-membri tal-Kumpanija nfurmati b’dak lijikkonçerna lil kul˙add.

Fis-7 ta’ Mejju, 1909, Piju X waqqaf l-Istitut Bibbliku f’Ruma b’twe©iba g˙all-isfidatal-ModerniΩmu u afdah f’idejn il-Kumpanija.Dan kien ©est sabi˙ tal-fiduçja tal-Papa fil-Kumpanija.

Is-Superjur Ìenerali kellu jbati ˙afnamin˙abba l-problemi ta’ Ωmienu. Fl-a˙˙arxhur ta’ ajtu hu ass li anke l-Papa ma kienxqed jifhmu biΩΩejjed li hu kien qed jag˙melminn kollox biex i˙ares il-Kumpanija mill-periklu tal-ModerniΩmu. Tant hu hekk li l-KÌli saret wara mewtu fl-1915, b’mod unanimu,approvat riΩoluzzjoni fejn esprimiet il-gratitudni lejn Fr Wernz g˙all-˙idma kbiratieg˙u biex i˙ares il-Kumpanija minn kull qerqu Ωammha qawwija u s˙i˙a fost it-tempesti ul-perikli ta’ madwarha.

17

18

Óassejt is-sej˙a g˙al ÌiΩwitaII-Mulej tani r-rigal tal-˙ajja ©o

familja l-Mellie˙a li dejjem ressqitni lejnil-Mulej. II-©enituri tieg˙i kellhom tmintitfal, tnejn minnhom reli©juΩi, o˙ti ujien.

D˙alt abbati u domt sa meta kellig˙oxrin sena. B˙ala abbati, inservi fuq l-altar u nkun qrib il-Mulej, ˙assejt ix-xewqa g˙as-saçerdozju. Dak iΩ-Ωmien il-Mellie˙a kien hemm tliet saçerdotim˙e©©a g˙all-˙idma pastorali li kabbruliΩ-Ωelu g˙al xewqti. Sirt membru tal-Legion of Mary, li x-xog˙ol tal-membritag˙ha kompla g˙eni nara l-valur tas-saçerdot fis-soçjetà.

G˙amilt l-eΩamijiet g˙as-Seminarju ug˙al-Liçeo.

G˙addejt mit-tnejn u g˙aΩilt il-Liçeo. Fil-˙ames snin f’din I-iskola ltqajt ma’ FatherÌiΩwita li spiss kien jindiehes ma’ l-istudenti. Kont mort kellimtu ˙afnadrabi.

Darba dal-ÌiΩwita, li tieg˙u sirt˙abib, stedinni biex fil-week-endnag˙mel irtir fis-silenzju fil-Kulle©© ta’San Alwi©i, B’Kara. Mort u ˙adt pjaçir fil-kwiet naqra ktejjeb Ωg˙ir dwar il-˙ajja ta’Sant’lnjazju, il-Fundatur tal-ÌiΩwiti. Mill-irtir, fejn kellna tliet ÌiΩwiti biexjg˙inuna, ˙ri©t bl-idea li nid˙ol ÌiΩwita.Bdejt immur g˙al-laqg˙at li kienu jsirug˙all-istudenti f’Dar Loyola, in-Naxxar,biex nissa˙˙ah fl-idea li l-Ispirtu t’Alla

webbilni biha.Fihom g˙araft niesli kapaçi jippridkawb’mod li j˙arrku l-qlub. Lili˙arrkuhieli Ωgur.

Domt xisentejn jew tlietaf’kuntatt mal-

ÌiΩwiti u wara li g˙amilt l-eΩamijiet tal-G.C.E., kif konna nsibuhom dak iΩ-Ωmien,d˙alt ÌiΩwita fis-27 ta’ Frar, 1955, fin-novizzjat tag˙na n-Naxxar u hemm sibtmer˙la sabi˙a ta’ msej˙in g˙all-˙ajja tal-ÌiΩwiti, min imΩejjen bis-snin u min,b˙ali, g˙adu jibda.

Fil-˙biberija tieg˙i mal-ÌiΩwiti sirt nafnumru sabi˙ ta’ Brothers ÌiΩwiti mill-Mellie˙a, mill-Mistra u minn Selmun, limbag˙ad meta d˙alt g˙ext mag˙homf’diversi Djar tag˙na.

FormazzjoniIs-sistema tal-formazzjoni tieg˙i

kienet dik ta’ qabel il-Konçilju Vatikan II ukienet tie˙u 15-il sena. Qattajt ˙ames

Pawl Deguara S.J. jag˙laq 50 Sena ÌiΩwita

Waqt laqg˙ata’ MonsArçisqof ma’rappreΩentantitat-Tradeunions

18

19

snin f’Dar Loyola fejn, mill-esperimentimniΩΩla fil-Kostituzzjonijiet tal-Kumpanija ta’ Ìesà, inΩerg˙et fijaformazzjoni spiritwali u intellettwali ta’diversi materji li bdew jibnu fijakarattru reli©juΩ im˙ejji g˙ad-diffikultajiet li llum ng˙id ma kinux ftit.Ma’ dawn ma naqsitx l-g˙ajnuna t’Allali riedni ÌiΩwita.

Wara g˙addejt g˙all-istudju ta’ tlietsnin filosofija fI-lrlanda u er©ajt luraMalta g˙al sentejn (1962-1964) fil-Kulle©© ta’ San Alwi©i, B’Kara,fejn kont prefett tal-boarders (l-a˙˙ar sena li kien hemmboarders il-Kulle©©) u ta’ l-esterni u ng˙allem xi su©©etti.Dan kien Ωmien ta’ kuntatt ma’˙afna karattri, g˙alliema,studenti, ©enituri u ÌiΩwiti likabbruni u g˙allmuni nag˙Ωeldak li jg˙inni ninbena f’ÌiΩwitalest li jg˙ix l-ispiritwalità tieg˙ufil-˙ajja ta’ llum - fid-dinja umhux tad-dinja.

Wasalt g˙all-a˙˙ar erba’snin ta’ studju tat-teolo©ija lig˙amilthom fI-Università Gregorjanaf’Ruma, fejn dak iΩ-Ωmien kien qedjiltaqa’ l-Konçilju Vatikan II. Fit-tieletsena tat-teolo©ija, fis-26 ta’ Awissu,1967, kont ordnat saçerdot mill-Arçisqof Mikiel Gonzi fil-Katidral ta’ I-Imdina.

Wara l-ordinazzjoni komplejt il-korstat-teolo©ija qabel ma mort g˙at-TieletSena tan-Novizzjat fI-Università ta’Seattle-Washington, fl-Istati Uniti.

Fis-sjuf ta’ qabel u ta’ wara dis-sena, g˙all-ewwel darba, g˙amilt˙idma pastorali fl-Isptar ta’ St Raphael,

fi New Haven, li ˙olqot fija g˙atx g˙all-appostolat pastorali dirett man-nies lig˙adu ˙aj fija sa llum.

Dawn is-snin ta’ studju uformazzjoni laqqg˙uni ma’ ˙afnaÌiΩwiti minn madwar id-dinja, kemmdawk li ffurmawni u kemm s˙abi, liwrewni s-sabi˙ u l-valur tal-vokazzjonital-ÌiΩwita, li ˙admu u g˙adhomja˙dmu g˙at-tixrid tas-Saltna t’Alla fil-Knisja u fid-dinja.

G˙al kwaΩi erbatax-il sena ˙dimt fl-opra tal-ÌiΩwiti, iI-Kongregazzjonijiet

Marjani, li wara bdew jissej˙u l-Komunitajiet ta’ Óajja Nisranija, u kontl-Editur tar-rivista tag˙hom, ir-Reginaet Mater.

B˙ala direttur ta’ din l-opra Ωort il-Filippini, l-Indja, il-Ìermanja, l-Italja,Spanja, l-Amerika u l-Lussemburgu,fejn saru laqg˙at Dinjija u Ewropej ta’formazzjoni u ta’ informazzjoni g˙altmexxija a˙jar ta’ din l-Assoççjazzjoni.

F’dawn l-a˙˙ar g˙oxrinsena kont mitlub mill-Arçisqofta’ Malta biex na˙dem fis-Seminarju ta’ l-Arçidjoçesib˙ala Direttur Spiritwali uAssociate/ jew AssistentDirettur Spiritwali u anke fit-Taqsima Pastorali fid-Dinjatax-Xog˙ol fejn qattajt kwaΩitnax-il sena.

Kull sena, fi Ωmien il-Milied, fl-G˙id, fis-sajf u f’xiΩmien ie˙or, / fi Ωminijieto˙ra /drabi o˙ra f’dawn l-

a˙˙ar tnax-il sena, immur ng˙inf’parroççi fl-Italja fejn hemm saçerdotwie˙ed biss.

B˙alissa qed nie˙u ˙sieb il-Knisjatag˙na ta’ Sant’lnjazju, f’Tas-Sliema.

Nittama li l-˙idma pastorali ma’˙afna erwie˙ - l-g˙add tag˙hom il-Mulej jafu - g˙at-tixrid tal-Saltna tal-Mulej fihom, jg˙atti d-dg˙jufijiet tieg˙ib˙ala ÌiΩwita.

Nag˙laq billi ng˙id GRAZZI, MULEJta’ dan kollu u ng˙idlu wkoll illi, likieku kelli ner©a’ nitwieled, ner©a’n˙addan dis-sej˙a ta’ ÌiΩwita ung˙ixha a˙jar milli g˙extha.

Ministeri pastorali tieg˙iF’Settembru, 1969, ©ejt lura Malta

biex nibda l-˙idma pastorali fI-oqsmadifferenti li l-ubbidjenza po©©ietni

fihom u li g˙adni nwettaq sa llum.Il-˙idma li fiha l-iktar li g˙addejt

snin kienet dik tat-tmexxija ta’ l-irtiri,predikati jew diretti personalment, ta’weekends, ta’ ©img˙a jew ta’ xahar lill-poplu t’Alla ta’ kull età u ta’ kull statf’Malta u lir-reli©juΩi fl-ltalja, l-E©ittu, il-Kenja, is-Sudan u l-Libja.

Wara Quddiesa mal-˙addiemata’ Progress Press

19

20

Claudia hija tabiba Taljana membruta’ l-organizzazzjoni umanitarjaDoctors Without Frontiers. Waraesperjenza ta’ ˙idma f’Casablanca,b˙alissa tinsab fil-Burundi. Minnhemm Claudia bag˙tet ftit taΩ-Ωmienilu din l-email...

Hawnhekk kul˙add jg˙idli li dawnhuma affarijiet normali. Hekk jew hekkqeg˙din fl-Afrika. Imma nistaqsi lili nnifsi“X’inhu normali? Normali tmut ta’ 15-ilsena min˙abba infezzjoni fil-˙anek?Normali tmut g˙ax peress li m’g˙andekxbiex t˙allas l-isptar, i˙alluk fil-kuriturtistenna b’104 deni bit-tama li xi‘missjunarju’ jg˙addi minn ˙dejk ujag˙tik il-flus li g˙andek bΩonn biex in-nies ta’ l-isptar jag˙tu kasek? Normali liwara ©img˙a sptar g˙adhomm’g˙amlulek xejn g˙ax id-dentist li kellujie˙u ˙siebek qieg˙ed bil-leave u d-

Appostolat tat-TalbIssie˙eb int ukoll ma’ elfuf kbar ta’ insara mad-dinja kollha li flimkien joffru t-talb tag˙homskond l-intenzjoni li kull xahar il-Papa u l-isqfijiet jag˙Ωlu.Jakk Alla jisma’ t-talb ta’ wie˙ed jew wa˙da, kemm aktar jisma’ dak tag˙na lkoll flimkien!

INTENZJONI GÓAX-XAHAR TA’ FRAR:• G˙all-morda, b’mod speçjali dawk fosthom li huma fqar; sabiex il-bnedmin kollha

ikollhom aççess g˙all-kura li tixraq lid-dinjità tal-persuna umana.• G˙all-missjunarji biex bl-eΩempju ta’ ˙ajjithom ikunu l-aqwa xhieda tal-Van©elu.• Biex il-mezzi tal-komunikazzjoni jservu biex jixterdu l-valuri tal-Van©elu

fid-dinja tag˙na.

dentist l-ie˙or ta’ l-isptar mhuwiexresponsabbli tas-sodda li inzertajt fiha?Normali li meta d-dentist re©a’ da˙al lurag˙ax-xog˙ol iddeçieda li bl-infezzjoni likellha ma jistax jintervjeni fuq il-˙anekminfu˙? Fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar, huwanormali li tmut fil-kuritur ta’ l-Emer©enzata’ sptar ie˙or fil-viçin fejn kont ˙adtha

bit-tama li d-dentist f’dan l-isptar ikuniktar ra©jonevoli... tama fier˙a meta tqisli ˙allieha g˙al ˙ames sig˙at fil-kuritur?

Insomma, g˙alija m’hemm xejnnormali f’din l-istorja ˙lief l-u©ig˙ u l-biΩa’ ta’ din it-tfajla li ta’ 15-il senamietet min˙abba infezzjoni fil-˙anek.

Claudia

20

21

IRTIR FIS-SILENZJU25-27 ta’ Frar 2005 g˙al Ωg˙aΩag˙ bejn is-17 u l-25 sena• biex tag˙raf tg˙ix iktar fil-preΩenza t’Alla• biex tag˙raf x’direzzjoni Alla jixtieqek tie˙u f’˙ajtek

Dan hu ç-çans biex tag˙mel irtir bis-serjetà• laqg˙a mill-qrib m’Alla• bid-direzzjoni spiritwali individwali• m’o˙rajn li qed ifittxu lil Alla fis-skiet

irtir g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ 2005INYGO in-Network Injazjan taΩ-Ωg˙aΩag˙ jistiednek g˙al darb’o˙ra g˙all-

L-irtir ta’ l-INYGO 2005 se jsirÇenrtu Kristu Rag˙aj, is-Seminarju tal-Virtù,ir-Rabat. 25 ta’ Frar, 4.00pm - 27 ta’ Frar, 4.30pm

Ólas tal-partiçipazzjoni: Lm17** jekk tixieq tie˙u sehem imma g˙andek diffikultà min˙abba l-˙las, kellimna biex noffrulek l-opportunità xorta wa˙da.

Jien nixtieq nie˙u sehem fl-Irtir sia-silenzju

bejn il-25 u s-27 ta’ frar 2005

Isem

Indirizz

Email

Telefon/Mobile

Fl-irtir fis-silenzju nixtieq li jkolli b˙ala gwida spiritwali lili:(immarka tlieta mill-ismijiet li ©ejjin skond l-ordni tal-preferenzatieg˙ek. filwaqt li nippruvaw mill-a˙jar li nirrispettaw ix-xewqatieg˙ek, ma nistg˙ux niggarantixxi li ting˙ata l-preferenza li tixtieq.

Ikteb fil-qosor g˙alfejn tixtieq tag˙mel l-irtir

Fr Jimmy Bartolo Fr Edgar Busuttill

Fr Joseph Cassar Fr Ray Pace Fr alex Tortell

G˙al iktar tag˙rif ibg˙at emaillil inygo@jesuit.org.mt jew ikteb lilFr Jimmy Bartolo, Dar Manwel Magri,Triq Carmelo Zammit, Msida MSD 06.

21

22

Kien jismu Salvu. Kellu ‘l fuq minntmenin sena u sa˙˙tu kienet marretg˙all-ag˙ar fl-a˙˙ar snin. G˙all-ewwel liltqajt mieg˙u kont nevitah kemm jista’jkun u biex ng˙id il-verità kont xi ftit jewwisq nibΩa’ minnu. Ma kelli xejn kontrihpersonali, ˙lief li Salvu kien wasal fl-a˙˙arta’ ˙ajtu u jien ma kontx imdorrinag˙milha ma’ nies li qed imutu.

Kont ili ÌiΩwita ftit inqas minn erba’xhur u parti mill-formazzjoni kienet

tikkonsisti f’esperjenza ta’ xahrejn f’dartax-xju˙ b’mard terminali. Kontimwerwer. X’taqbad tg˙id lill-persuni likien fadlilhom biss ©img˙a ˙ajja? L-ewwel jiem qattajthom indur ‘l hawn u ‘lhemm bla ma naf fejn ˙a naqbad nag˙tirasi, taparsi m˙abbat nag˙mel ftit çekçik‘l hawn u ‘l hemm u xi kultant inkellemlill-voluntiera l-o˙ra. Fi kliem ie˙or, kontnag˙mel minn kollox biex nevita lix-xju˙u l-morda li kont ©ejt biex naqdi.

Wara li kont ili ©img˙a f’din id-dar,g˙amilt ftit tal-kura©© u d˙alt fil-kamrata’ Salvu. Irnexxili intemtem xi ˙a©a.Stennejtu jtajjarni. Imma Salvu mhux bissma tajjarnix talli ma kinux g˙addew

˙ames minuti li ma kienx irrakkuntali˙ajtu, bin-niket u l-fer˙ kollu li kieng˙ex matul it-tmenin sena fuqdin l-art. Óassejtni pprivile©©at ug˙idt lili nnifsi li wara kollox din l-esperjenza ma kinitx daqshekkdiffiçli daqskemm kontimma©inajtha.

Kien f’dak il-mument li Salvustaqsieni nag˙millu pjaçir, “Jekkjog˙©bok, tista’ ta˙sillisaqajja?”. Din it-talba xxukjatniu ˙aditni totalment g˙alg˙arrieda. Óarist lejn saqajh,mg˙aw©in, koroh u ggrunçjatiu f’qalbi g˙idtlu... “Ma tarax!”

Imma kien proprju f’dak il-mument lirrealizzajt li jekk jien ng˙id le g˙al dik it-talba ta’ Salvu, stajt minnufih naqbad˙wej©i, nippakkja kollox u mmur lura d-dar. Ma stajtx ng˙id le u nkun ÌiΩwita,ma stajtx ng˙id le u nkun saçerdot ta’Kristu, ma stajtx ng˙id le u nissejja˙Nisrani.

Dak il-˙in stess, inΩilt g˙arkubbtejja u˙silt saqajn Salvu u ftit wara tmajtu uqdejtu f’dak kollu li kellu bΩonn. Bqajtmieg˙u sa l-a˙˙ar. Meta Salvu miet, bkejtg˙all-ewwel darba wara ˙afna snin. Bkejtbin-niket imma bkejt ukoll bil-gratitudnig˙al din il-persuna li Alla kien bag˙atlif’˙ajti. Fl-a˙˙ar jiem ta’ ˙ajtu, Salvu kieng˙enni nag˙raf darba g˙al dejjem,x’ji©ifieri t˙obb, x’ji©ifieri taqdi. Salvukien bidilli ˙ajti g˙al dejjem.

Din hija storja vera, rrakkuntata minn©iΩwita Amerikan. Bl-g˙ajnuna ta’ Salvu,dan iΩ-Ωag˙Ωug˙ g˙araf li b˙ala ©iΩwita uqabel kollox b˙ala Nisrani, imsejja˙ lif’kollox i˙obb u jaqdi. Attenti g˙al dawkli huma l-bΩonnijiet tal-persuni ta’madwarna, b’©esti Ωg˙ar (per eΩempju l-˙asil tas-saqajn!) u bi kliem sempliçinistg˙u nag˙mlu differenza fil-˙ajja ta’˙afna u ˙afna nies. Mhux biss fl-isptarijiet u mal-fqar iΩda wkoll fuq ix-xog˙ol, fid-dar, fiç-çinema, l-iskola, il-Knisja, fil-bars. Fi kliem ie˙or ...kullimkien!

22

23

Is-Sibt li g˙adda, waqt li kontqed insajjar l-g˙a©in g˙al filg˙axija,da˙al ibni fil-kçina u tani f’idejjabiçça karta. Wara li msa˙t idejja fil-fardal, ilbist in-nuççali tal-qari uqrajt dak li ibni stess kien kiteb fuqdin il-biçça karta:

Malli spiççajt naqra dan il-’kont’, ˙arist lejn ibni li kienbilwieqfa quddiemi ˙erqan lijirçievi dak li ˙aqqu. F’dak il-mument elf mitt memorjamarbutin mat-trobbija ta’ ibni©ewni f’mo˙˙i. Minnufih, qbadtlapes u fuq wara ta’ l-istess karta likien ©abli ibni, ktibt....

Din hi l-©eneroΩità li tant u tant©enituri juru lejn uliedhom. Din hi l-©eneroΩità li Alla stess uriena metabag˙at lil Ibnu fostna biex isalvana.Din hi l-©eneroΩità li a˙na b˙alaNsara mistennija li nuru mhux bisslejn Alla imma wkoll lejn ˙utna l-bnedmin.

Din il-©eneroΩità li ma tkejjilx, litag˙ti bla ma tikkalkula dak li tista’(jew tippretendi) li tirçievi, kienet˙afna g˙al qalb S.Injazju. B˙alna,S.Injazju kien konxju ta’ l-egoiΩmuli hemm fil-qalb ta’ kull bniedemiΩda minkejja dan, ma kienx jehdajitlob lill-Mulej din il-grazzja tal-©eneroΩità. A˙na wkoll permezz ta’din it-talba sempliçi ta’ S.Injazjunistg˙u nesprimu x-xewqa li nkunutassew ©eneruΩi b˙all-omm ta’ l-istorja, b˙al Kristu, b˙al Alla.

Mulej, g˙allimni nkun ©eneruΩ

Dak il-˙in stess ippreΩentajt il-’kont’ lil ibni. X’˙in qara dak likont ktibtlu, g˙ajnejh intlew bid-dmug˙ u bla telf ta’Ωmien ˙atafli l-lapes minn idejja u fuq il-’kont’ tal-©img˙a kiteb: IMÓALLAS bl-IMGÓAX!!!

Mulej, g˙allimni nkun ©eneruΩ.Naqdik kif jist˙oqqlok,Nag˙ti bla ma nqis kemm jiswieli,Nissielet bla ma nag˙ti kas tal-©rie˙i,Nit˙abat bla ma nfittex il-mistrie˙,Na˙dem bla ma nistenna ebda ˙lasg˙ajr li nkun naf li qed nag˙mel ir-rieda tieg˙ek.

S. Injazju ta’ Loyola

23

24

Huwa madwar 1400 il-©iΩwiti lija˙dmu fil-kontinent Afrikan. B’ximod jew ie˙or kull wie˙ed minnhomhuwa effettwat mill-marda ta’ l-AIDS:permezz tal-mewt ta’ qraba u ˙bieb,it-tbatija ta’ popli s˙a˙, fl-esperjenzapersonali tieg˙u u fuq kollox fl-ispirtutieg˙u stess.

Fl-2002, il-©iΩwiti Afrikaniiddeçidew li jwaqqfu l-African JesuitAIDS Network (AJAN) b˙ala twe©ibag˙at-tbatija umana u spiritwali li dinil-marda qed tikkawΩa f’dan il-kontinent tant qrib tag˙na. Biexjeg˙lbu l-injoranza u l-pre©udizzji

marbutin ma’ din il-marda, il-©iΩwitijag˙fsu ˙afna fuq l-edukazzjoni kemmfl-iskejjel kif ukoll fil-komunitajietlokali. Jassistu direttament lill-morda,l-orfni u ‘ldawk li l-aktar humavulnerabbli; janalizzaw permezz ta’studji dawk li huma r-ra©unijiet soçjaliu kulturali ta’ tant ˙erba; jiΩviluppawspiritwalità u teolo©ija morali adattatig˙all-bΩonnijiet spiritwali ta’ dawn il-persuni.

Fil-Bibbja nsibu li kull min i˙obb lilAlla g˙andu jie˙u ˙sieb “l-orfni, l-armla u l-barrani”, fi kliem ie˙or,dawk li huma minsijin u mwarrbin

mill-bqija tas-soçjetà. M’hemmxdubju li llum il-©urnata, il-morda bl-AIDS jag˙mlu parti minn din il-kategorija ta’ nies. Il-media tal-pajjiΩis-sinjuri ftit li xejn jg˙idulna fuq dinl-istra©i. G˙andhom interessi o˙ra.Min qatt kien sema’ bis-sitwazzjonital-biΩa’ li jinsab fiha l-pajjiΩ tal-Malawi? Jew forsi a˙jar insaqsi... Minqatt kien sema’ bil-pajjiΩ tal-Malawi?U jek k dawn ˙utna Ω-Ωg˙ar humama˙bubin b’mod speçjali minnKristu, kif jistg˙u ma jkunux prijoritàg˙al dawk li huma msej˙in biex ikunuKumpanji tieg˙u?

24

25

Jiena omm ta’ tliet subien. G˙all-grazzjat’Alla add minnhom mhu nfettat bl-HIV, bl-AIDS. L-istorja tieg˙i tmur lura g˙all-1993meta tlaqt minn New York biex na˙rab minnrelazzjoni xejn sabi˙a, xejn tajba. Hekk kifwasalt fil-belt il-©dida tajtha g˙all-˙ru© u x-xalar. Ridt nie˙u gost u ngawdi. Hekk ˙sibtli stajt infiq mit-tifrik li ©©ib u t˙alli relazzjonili spiççat.

Iltqajt ma’ ra©el u ftehemna li nkunu˙bieb u ji©ri x’ji©ri nimxu minn hemm. Xaharwara rqadt mieg˙u u ©imag˙tejn wara ©ismiçeda, sa˙˙ti telqet. Bdejt no˙lom ˙olm tal-biΩa’. Fil-˙olma kont nara infermiera tersaqlejn il-bieb tal-kamra u tg˙idli li kelli l-HIV u likelli bΩonn immur nara tabib. Domt ©img˙akuljum no˙lom l-istess ˙olma kerha. Kontinqum bil-lejl filli g˙arqana xraba u filli kies˙asil©, rasi trid tinqasam bl-u©ig˙. Kelli denita’ Ωiemel u ma fla˙tx no˙ro© mis-sodda.

Ommi bag˙tet g˙all-paramediçi u dawnkaxkruni ni©ri lejn l-isptar. Dan kien Lulju ta’l-1993. It-tobba ma setg˙u jsibu xejn ˙aΩin.Madanakollu qaluli li kien Ωgur li kelli kuntattma’ xi ˙add li kellu l-AIDS. Óarist lejhom unfexxejt nolfoq b˙al tarbija. Id-dinja tieg˙iminn dak il-mument ‘il quddiem bdejt narahatitfarrak quddiemi. M’hemmx g˙alfejnng˙id, xejn ma beda jag˙mel sens, l-anqasuliedi u ommi.

Domt ©img˙a s˙i˙a l-isptar. Meta ˙ri©tit-tabib qalli li jistg˙u jg˙addu bejn sitt xhuru g˙axar snin qabel jiΩviluppaw xi sintomi u

b’hekk kont inkun naf jekk kellix AIDS, HIV.EΩatt seba’ xhur wara ˙adt lit-tifel tieg˙i Ω-Ωg˙ir g˙all-viΩta g˙and it-tabib. Fil-waqt likont qieg˙da nistenna tawni l-parir biexnag˙mel it-test ta’ l-AIDS. Aççettajt u r-riΩultat tat- test tieg˙i kien poΩittiv. Ma kienxxokk kbir g˙alija. Kont ilni no˙lom dwar dan.Mort ng˙id lir-ra©el li nfettani u dan ça˙adkollox. (DaΩ-Ωgur, x’tistenna!) O˙ro© il-g˙a©eb hu miet dik is-sena meta jien sirt nafli kelli l-AIDS.

G˙all-bidu rrabjajt bil-kbir g˙ax ma kienx˙allieli g˙aΩla; madanakollu llum irrealizzajtli kelli dmir lejja nnifsi u li jien kontresponsabbli tieg˙i nnifsi. Illum m’g˙andixejn kontra ˙add, l-HIV re©g˙et dawritli t-tmun ta’ ˙ajti f’direzzjoni tajba. In˙ossni lig˙andi skop - dak li neduka u ng˙allem.Qattajt is-snin nipprova nid˙ak bija nnifsi, mastajtx naççetta li ©rali, nqtajt minnkul˙add.

Wara ˙ames snin bdejtnitg˙allem fuq din il-marda u kif stajt ng˙ix

˙ajja twila ma’ wliedi. Illum qieg˙da membrufuq il-bord ta’ Dade County School u g˙andil-permess nid˙ol fl-iskejjel biex neduka liΩ-Ωg˙aΩag˙. Ix-xog˙ol li qed nag˙mel g˙alqalbi ˙afna, ma nistax inkun aktar fer˙ana.Forsi xi w˙ud minnkom ma jifhmux ir-ra©unita’ kif spiççajt vittma ta’ l-HIV. Jiena nemmenli xejn ma ji©ri g˙alxejn u xejn ma ji©rib’kumbinazzjoni. Il-Mulej tani ˙bieb tad-deheb u n˙ossni xxurtjata li g˙ext ˙ajjamimlija. Óafna mill-istress u t-tbatija ta’ ajtiu sa˙˙ti g˙ebu fix-xejn. Mhu ser in˙alli ‘l˙add jag˙milli ajti diffiçli anki jekk g˙andi l-HIV.

Lil dawk li j˙ossu li m’hemmx skopf’˙ajjithom u li ˙ajjithom spiççat, nixtieqng˙idilhom li jien qieg˙da hawn biexnag˙mlilhom kura©©. Wara l-AIDS, HIVhemm il-˙ajja.

25

26

Il-Óadd filg˙odu. Grupp ta’ tfal, ta’ kull daqs u età resqinlejn il-Knisja. Óafjin u mxarrbin g˙asra g˙ax ix-xita f’dan iΩ-Ωmien tas-sena ma taqta’ xejn. IΩ-Ωg˙ar nett qed jaqbΩu ujilag˙bu b˙al ma jag˙mlu t-tfal kollha ta’ dik l-età. Óuthom il-kbar jippruvaw iwaqqfuhom biex ma jit˙amm©ux fit-tajn tat-triq, g˙ax illum il-Óadd u lebsin l-ilbiesi tal-festa. U l-©eniturita’ dawn it-tfal, x’sar minnhom?

Ninsabu fil-Malawi u dawn it-tfal huma xi w˙ud mill-miljunorfni li jinsabu f’dan il-pajjiΩ Afrikan. B’kollox f’dan il-pajjiΩjg˙ixu mal-˙dax-il miljun ru˙ u wie˙ed minn kull g˙axra huwainfettat bil-virus ta’ l-AIDS. Familji s˙a˙ ji©u meqruda kull senamin˙abba din il-marda u t-tfal li jitilfu l-©enituri tag˙homjispiççaw jew fit-triq jittallbu jew inkella g˙and xi qraba. Immal-faqar f’dan il-pajjiΩ huwa kbir u ˙afna familji l-anqas bissg˙andhom biex i˙allsu t-”taxxa” skolastika li jitlob il-gvernming˙and il-familji. Din it-taxxa hi ta’ lira fis-sena. B’hekk˙afna tfal jispiççaw ma jmorrux skola u minnflok imorruja˙dmu fir-raba’. Minbarra hekk, min˙abba l-epidemija ta’ l-AIDS, ftit li xejn baqa’ g˙alliema fil-pajjiΩ. Hemm g˙alliem g˙alkull 80 tifel u tifla.

Sfortunatament, il-Malawi mhuwiex l-unika pajjiΩ Afrikan liqed ji©i litteralment meqrud minn dan il-virus. Jekk fid-dinjahawn 40 miljun persuna li huma infettati, 30 miljun minnhomjinsabu fl-Afrika. F’˙afna pajjiΩi ta’ dan il-kontinent, ftit humadawk il-persuni li jag˙lqu l-˙amsin sena: tobba, qassisin,bdiewa, ommijiet, infermiera, g˙alliema. Din il-marda mat˙ares lejn wiçç ˙add u t˙alli warajha stra©i ta’ mewt u niket.

Bil-mediçini ta’ llum, huwa possibli li ssalva l-˙ajja ta’ dawn in-nies. Imma huma biss 50,000 l-Afrikani li sa llum il-©urnatahuma kkurati. Il-prezz ta’ 30 lira fis-sena g˙all-mediçini huwag˙ali wisq. Minbarra dan, il-ma©©oranza kbira tan-nies humabla skola u mhumiex kapaçi jsegwu l-istruzzjonijiet lijag˙tuhom it-tobba.

Il-quddiesa kwaΩi bdiet. U˙ud mit-tfal libsu l-ispellizza uqeg˙din jistennew il-bidu tal-quddiesa fuq l-altar. Fl-a˙˙artfaçça l-qassis u l-quddiesa tista’ tibda. Fil-˙in tal-©abra, it-tfaliΩ-Ωg˙ar, id f’id ma’ ˙uthom il-kbar joffru l-ftit muniti lig˙andhom fil-but. Min jaf il-van©elu kienx dak ta’ l-armla li“tefg˙et dak kollu li kellha biex tg˙ix”?

26

27

Jien ©uvni ta’ g˙oxrinsena u ili nirçievi l-RM2000g˙al dawn l-a˙˙ar snin. Inkun nistenniehakull xahar. Grazzi g˙ax tag˙mluha tassewinteressanti u ta’ tag˙lim spiritwalib’differenza.

Din id-darba mess lili nikteb xi ˙a©a.G˙alkemm g˙andi poΩizzjoni tajba u pagatajba fuq ix-xog˙ol g˙aΩ-Ωmien li g˙andi,xorta wa˙da mhux qed in˙ossni mija fil-mija kuntent f’˙ajti. Dejjem in˙oss lig˙andi xi ˙a©a nieqsa fil-fond ta’ qalbi.

G˙alkemm g˙andi s˙abi li g˙enunikemm fil-passat u anke dan l-a˙˙ar una˙seb li issa wkoll, ma nafx g˙aliex,xorta n˙oss li l-g˙ajnuna tag˙hom mhixbiΩΩejjed. Kultant ng˙id g˙ax m’g˙andixtfajla. Biss, imbag˙ad, ng˙id: imma hawntant nies li m’g˙andhomx partner. Jieng˙ax g˙andi n˙ossni differenti? Kultantna˙seb biex inbiddel il-post tax-xog˙olg˙ax ng˙id li kollu bl-istress li g˙andi fuqix-xog˙ol. Forsi wkoll g˙ax abbandunajt xiftit lil Alla. Ma nafx x’inhu g˙addej minnijien stess. G˙inni.

NN.

Hija grazzja minn Alla meta wie˙edjirrealizza li hemm xi ˙a©a nieqsa fil-fond ta’ qalbu - dan hu sinjal ta’bniedem li qed imiss mar-realtà ta’˙ajtu. Din id-diqa fil-qalb hi sentimentli kul˙add i˙oss f’xi ˙in jew ie˙or imma

mhux kul˙add i˙ossha bl-istessintensità u anke ir-reazzjoni lejha tista’tkun diversa g˙all-a˙˙ar. Fil-fatt, tajjebirra©unajt li mhux g˙ax m’g˙andekxtfajla t˙oss dan il-vojt g˙ax fil-fattanke l-miΩΩew©in i˙ossu dan in-nuqqasallavolja jkollhom lil xulxin. Hijagrazzja g˙ax dan in-nuqqas kif ankejidher li ˙assejt inti jista’ jkun mezz lij©eg˙elna nfittxu aktar lil Alla. SantuWistin fil-fatt kien jitlob ‘Int g˙amiltnag˙alik O Alla, u qalbna ma ssibxmistrie˙ jekk mhux fik!’

Vera jista’ jkun hemm fatturi o˙rajnb˙al g˙ejja jew stress. Pero’ il-bniedemli hu sinçier mieg˙u nnifsu jag˙raf lihemm vojt fih li ma jistax jimlieh. Alla˙alaqna b’tali mod li dan in-nuqqasjista’ jittaffa meta a˙na na˙sbu fl-o˙rajn, meta nag˙rfu li huwa dan l-istess faqar fina li jg˙inna maning˙alqux fina nfusna. Dan forsijidher paradoss imma ng˙id g˙alijahuwa dan l-istess nuqqas li jimmotivaninfittex aktar lil Alla kemm fit-talb ufis-sagramenti kif ukoll nfittxu f’dawkkollha li jien ng˙ix mag˙hom.

Fl-istess ˙in tajjeb li tistaqsi jekkhemmx xi ˙a©a li int tista’ tag˙mel u litg˙inek timla lil qalbek. Ara ftit f’xiexinhuma r-relazzjonijiet tieg˙ek u l-˙biberiji tieg˙ek. Kemm tit˙allat?Kemm iΩΩomm g˙alik wa˙dek? Kemmu kif titkellem ma’ dawk li tg˙ix

mag˙hom? X’qed tag˙mel b’˙inek ubit-talenti tieg˙ek?

Ara tistax tinvolvi ru˙ek b’modprattiku f’xi servizz, volontarjat, jewg˙ajnuna li tag˙ti lil min hu fil-bΩonn. Aktar ma to˙ro© minnekinnifsek biex tg˙in, aktar ir-relazzjonijiet tieg˙ek ikunu s˙a˙ uveri. U aktar hemm possibiltà li danjg˙inek tibda relazzjoni ma’ tfajlawkoll meta jkun il-waqt. L-importanti hu li temmen fit-tajjebkollu li hemm fik u tfittex kif setaqsmu ma’ ˙addie˙or.

Veru li Alla biss jimla l-qalbtag˙na b’mod s˙i˙. Imma veru wkollli Alla nersqu lejh u nsibuh flimkienma’ ˙utna ta’ madwarna. Hu jasalg˙andna permezz tag˙hom u a˙nanaslu g˙andu permezz tag˙homukoll.

Jibqa’ l-fatt li fil-˙ajja rridunaççettaw il-fatt li dan il-vojt qattmhu ser jimtela kompletament -çertu vojt fina jibqa’ sinjal ukoll li l-˙ajja tag˙na ma tiqafx hawn. A˙namag˙mulin g˙al ˙wejje© ikbar, u fil-˙ajja ninsabu biss fit-triq. Kull pass linag˙tu jfakkarna li hemm pass ie˙orx’nag˙tu quddiemna. Alla˙ares makienx hekk, g˙ax kieku nieqfu nofstriq.

Fr Paul

27

28

Irçevejna din l-ittra li ©uvnikiteb b˙ala riflessjoni dwar ittrao˙ra li nkitbet Ωmien twil ilu fl-RM. Nirringrazzjaw lill-kittiebg˙as-sinçerità tieg˙u. Óa©asabi˙a tara l-mod matur kifwie˙ed jista’ j˙ares lejn is-sesswalità.

Kienet kitbet tfajla ta’ sittax-ilsena u stqarret il-konfuΩjonitag˙ha dwar il-kwistjoni tas-sess:t˙oss l-importanza tal-kastitàiΩda t˙oss ukoll il-pressjoni ta’dawk ta’ madwarha, speçjalment˙biebha. Qalet li kienet g˙ada

ver©ni imma tibΩa’ li mhux seddum; li t˙ossha distakkata mill-bqija taΩ-Ωg˙aΩag˙; li t˙osshastramba anke ma’ tfajliet iΩg˙arminnha li di©a’ kellhomesperjenzi sesswali.

Ittra li kkommovietni,probabbilment g˙ax jien ukollkont ninsab f’çirkostanzi simili:anke jien kelli sittax-il sena; ankejien kont imdawwar bil-pressjonita’ ˙biebi; anke jien kontnag˙milha ma’ persuni iΩg˙arminni li jafu x’inhu s-sess wisqa˙jar minni. Jien ukoll kont

ver©ni, anzi kont ng˙oΩΩ il-ver©inità tieg˙i.

Illum, ta’ g˙oxrin sena, jienver©ni; imma bilkemm ng˙id ling˙oΩΩ il-ver©inità tieg˙i - issan˙oss li l-ver©inità tieg˙i tg˙oΩΩlili! Erba’ snin mhux Ωmien qasiru, b˙al kul˙add, matulhom d˙altf’˙afna sitwazzjonijiet, u˙udminnhom ftit aktar strambi;iltqajt ma’ persuni differenti usmajt diversi stejjer. Donnuf’dawn iΩ-Ωminijiet l-aktar valurg˙oli taΩ-Ωg˙oΩija huwa s-sess, ul-aktar valur g˙oli tal-˙ajja hijaΩ-Ωg˙oΩija. In˙arsu fejn in˙arsunaraw konçentrazzjoni fuq iΩ-Ωg˙oΩija - moda, TV, muΩika,arti, sport, politika - anke jekkdawn ikunu immirati lejn tfal,adolexxenti, adulti jew anzjani.Min hu iΩg˙ar mill-faΩi ta’Ωag˙Ωug˙ jg˙a©©el biex jasalhemm kemm jista’ jkun malajr;min hu ikbar jimxi kemm jista’jkun bil-mod biex ma jitbig˙edxminn hemm. F’età fejn nfittxub’kull mezz il-liberta’, inqimu Ω-Ωg˙oΩija b˙ala l-perjodu tal-liberta’.

28

29

Forsi d-definizzjoni l-aktarkomuni tal-liberta’ hi li“tag˙mel li trid”: bla ind˙il, blaostakli, bla regoli, bla ma ˙addji©©udikak. Forsi s-sess huwaespressjoni ta’ din ix-xewqaproprju g˙ax nag˙tuh valurg˙oli. B’aççess tant façli g˙al xi˙a©a tant prezzjuΩa Ωgur lig˙andna g˙aliex in˙ossunaliberi. B˙allikieku Ω-Ωag˙Ωug˙huwa dak li g˙andu s-sa˙˙a u l-a©ilità me˙tie©a biex jaqbeΩ il-grada g˙al ©ol-©nien tal-liberta’.

Imma jekk innutajt xi ˙a©amatul dawn l-erba’ snin, kieneteΩattament li l-liberta’ majag˙tuhilekx ta’ madwarek,imma tiksibha minn ©o fik.G˙alxejn inkun membru ta’ l-aktar soçjetà permessiva u inutlili na˙rab lejn l-isola deserta;ming˙ajr responsabbiltà qattma jien se nkun liberu. Il-liberta’li qed infittex insibha ©ewwafija. M’hemmx bΩonn liniggranfa mal-grada biexnid˙ol ©ol-©nien - jekk inda˙˙alidi fil-but insib iç-çavetta.

Min se jΩommni jekkniddeçiedi li naqbeΩ ‘il barramit-tieqa? Nista’ ng˙id li g˙andil-liberta’ kollha; imma jekknag˙tiha g˙al isfel ming˙ajr mawara nkun nifla˙ in©orr il-kosegwenzi, nista’ veramentng˙id li kienet azzjoni libera?

Inkun responsabbli jekk inkunnista’ nirrispondi g˙al dak linag˙mel ming˙ajr ma nwe©©a’lil ˙add (la lili nnifsi u l-anqaslill-o˙rajn).

Ma na˙sibx li g˙andnanibΩg˙u mis-sesswalità tag˙na,anzi g˙andna nkunu konxjimill-qawwa u mill-kapaçità ta’din l-ener©ija li n©orru mag˙na.Imma nkunu konxji wkoll li l-liberta’ sesswali nsibuha mhuxfin-nuqqas ta’ regoli, iΩda fir-responsabbilità. Kelb liberumhux dak li mhux marbut, iΩdadak li g˙andu l-fedeltà ta’ sidu.L-istess jg˙odd g˙as-sesswalitàtieg˙i: libera mhux jekkin˙alliha ti©ri wa˙edha, immajekk in˙alliha to˙ro©b’konsapevolenza u b’im˙abba.

Noqog˙du attenti li s-sesswalità ma to˙ro©x biss fl-”att sesswali”, imma f’˙afnamumenti o˙ra. Nistg˙u ng˙iduli kull azzjoni affettiva hija “attsesswali”, anke bewsa,tg˙anniqa jew poeΩija. Il-liberta’ sesswali tidher ukollf’dawn l-atti, appuntu metankunu responsabbli.

Irrid ng˙id li jiena ver©nimhux g˙ax iddeçidejt li nkunhekk; mhux g˙ax avΩawni l-©enituri tieg˙i; mhux g˙axnibΩa’ meta n˙ares lejn ˙abibtili di©a’ saret omm. Jien ver©nib’passjoni, b’dedikazzjoni,

b’im˙abba. Jien li n˙alli s-sesswalità tieg˙i timmanifestaru˙ha; s’issa qatt ma sibt ma’min, verament, irrid u n˙oss lig˙andi naqsamha fl-intimitàkollha tag˙ha - u jien manisfurzahiex! Jekk l-ener©ijasesswali tieg˙i, dan il-fuel, kapaçijwassalni sa kilometru ‘l bog˙od,ma nkomplix nimbotta l-karozzabiex nag˙mel Ωew© kilometri -anqas g˙all-kurΩità, anqas biexnesperimenta, anqas g˙ax mill-iΩball nitg˙allem. Meta jkolliener©ija biΩΩejjed u nkun nista’nibqa’ nieΩel it-triq - meta nkunfil-waqt li b’responsabbiltà nista’nipprofondixxi l-att - allurahemmhekk nista’ n˙oss il-liberta’,hemmhekk inkun qed nuΩa ç-çavetta tal-grada.

Ma nixtiqx in˙alli l-idea li jientajjeb u ˙addie˙or ˙aΩin, li jieng˙aref, li sibt is-sigriet. Min jafkemm hawn nies ma jaqblux madan li ktibt...infatti jien mhuxqed nikteb biex ng˙allem. G˙all-kuntrarju qed nikteb biexnitg˙allem, biex nistudja ftit dakli rajt u smajt matul is-snin bejn l-ittra ta’ dik it-tfajla u llum. Jienma jienx g˙ajr tikka fil-ktieb ta’l-umanità, imma naf li tikkamqieg˙da ˙aΩin biΩΩejjed biext˙arbat is-sens ta’ sentenzas˙i˙a. G˙alhekk dak li nag˙mel,nixtieq nag˙mlu b’modresponsabbli.

29

30

Vja©© b’risq ir-Rinovazzjoni tad-Dar ta’ l-Irtir ta’ Mount St, Joseph, MostaInΩuru: Torremolinos, Ìibiltà, Malaga(naraw il-Purçissjoni tal-Ìimg˙a l-Kbir),Granada, Ronda, Sevilja, Cordoba.

Tluq: It-Tlieta tal-Ìimg˙a Mqaddsa

(22 ta’ Marzu, 2005)

Lura: It-Tlieta ta’ l-G˙id (29 ta’ Marzu, 2005)

G˙al aktar tag˙rif u programm s˙i˙çempel lil Fr Anton Galea, SJLoyola House, Naxxar, Tel: 2141 0348/9

SPANJA u Ìibiltàg˙all-G˙id

31

G˙aΩiΩ EditurJiena mara miΩΩew©a u nemmen fiΩ-Ωwie© nisrani.

Qeg˙da nikteb b’im˙abba. Fil-˙ar©a ta’ Diçembru2004 ta’ l-RM2000 ktibtu storja fuq ‘MISSIER BLAULIED’. Niddubita kemm f’dik l-istorja kien hemm ©id.Il-Missier, fl-istorja sar eroj u ma g˙amel xejn ˙aΩin.Hemm ingann kbir. Li dan il-missier mar ma’ marao˙ra barra Ωwie© ma g˙amel xejn ˙aΩin! Li benarelazzjoni ma’ ˙addie˙or g˙al g˙ixien differenti mag˙amel xejn ˙aΩin! U fl-a˙˙ar jinqeda forma ta’ talbabiex jifta˙ar b’li g˙amel, donnu mexa tajjeb u mag˙amel xejn ˙aΩin!

Nitlobkom g˙al ©id tal-qarrejja biex qabel matippublikaw storja b˙al dik tiflu sew u b’reqqa. Illumdik l-istorja qeg˙da fir-realta. U jekk ma niddefenduxiΩ-Ωwie© nisrani, fit-tajjeb u fil-˙aΩin, fil-mard u sa˙˙a,u mag˙qudin tul ˙ajjitna kollha, inkunu tlifna l-veram˙abba mag˙quda ma’ Alla l-Missier.

A˙na ilna miΩΩew©in ˙dax-il sena u nofs ug˙andna erba’ tfal. Il-Mulej berikna u dejjem nitolbuhbiex iΩommna mag˙qudin flimkien. Minkejja li jkollna˙afna persekuzzjoni. Grazzi ta’ kull ma g˙amiltu ug˙amlu kura©©, ibqg˙u xandru l-kelma ta’ Alla.

JoanneG˙aΩiΩa Joanne,Grazzi ˙afna ta’ l-ittra tieg˙ek u l-kummenti li

g˙amilt. IΩ-Ωwie© nisrani huwa l-isba˙ rigal lig˙andna u je˙tie© li ng˙oΩΩuh. Nifra˙ mieg˙ek dwaril-grazzja ta’ Ωwie© sabi˙ li g˙andek li, kif g˙edt int,ifisser ˙afna u ˙afna sagrifiççji.

MISSIER BLA ULIED!Meta ppublikajna dik l-istorja bl-ebda mod ma ridna

ng˙idu li min jitlaq mid-dar, min jibda relazzjoni o˙rabarra miΩ-Ωwie© jew min ikollu tarbija qabel iΩ-Ωwie© ikunqed jag˙mel ˙a©a tajba. Le, dawn mhumiex affarijiettajba.

G˙alkemm din l-istorja hija biss novella, kif g˙edt int,‘illum dik l-istorja qeg˙da fil-verità’. Dawn humasitwazzjonijiet reali li, sfortunatament, qed jiΩdiedu fostna.Imma min kiteb l-istorja ried jag˙ti l-messa©© li ukoll minjiΩbalja fil-˙ajja jista’ jasal biex jag˙mel ˙wejje© sbie˙ u ta’min jammirahom. Alla jibqa’ preΩenti fil-qalb ta’ kul˙addu, minkejja l-iΩbalji tag˙na, jibqa’ ja˙dem fina sakemma˙na nkunu lesti nisimg˙uh u n˙obbu b˙al ma j˙obb hu.

Dik l-omm li Ωbaljat, waslet f’punt li kellha l-kura©©tammetti l-iΩball tag˙ha ma’ Ωew©ha u ma’ binha. Dak il-missier kien kapaçi jaççetta tifel avolja skopra li ma kienxtieg˙u. Din im˙abba kbira ˙afna. Fl-istess ˙in dan g˙araf limhux sew jg˙ix ma’ mara li mhix tieg˙u. Minkejja l-iΩbaljili kien g˙amel, fl-a˙˙ar iΩΩewwe© biss wara li ˙a l-annullament. Óajtu re©a’ ©abarha ma’ mara armla fi Ωwie©sew u kif g˙andu jkun. Mhux biss ˙abb lil tifel li ma kienxtieg˙u mill-ewwel Ωwie©, imma aççetta u ˙abb iΩ-Ωew©titfal ta’ l-armla li ΩΩewwe©. Le, dak il-missier ma kienx‘eroj’ g˙ax Ωbalja. Kien eroj g˙ax g˙araf i˙obb minkejja l-iΩbalji tieg˙u stess u tal-mara tieg˙u.

Il-˙aΩin li wie˙ed jag˙mel m’g˙andniex napprovawh.Imma t-tajjeb u s-sabi˙ li hemm f’kull bniedem, ukoll minikun Ωbalja, tajjeb li napprezzawh u nitg˙allmu minnu.

Jalla ˙afna familji ma jg˙addux mit-tbatijiet li g˙addewminnhom dawk ta’ l-istorja!

Fr Paul

31

32

ÇENTRU FIDI U ÌUSTIZZJADar P. Pedro Arrupe

7 Sqaq San Adeodato, Zejtun ZTN 06Tel: 21 677 841

227 Triq il-Merkanti, Valletta VLT 10,Tel: 21 251 538

Seminar:Il-LitteriΩmu u d-Drittg˙all-Edukazzjoni?Data: Is-Sibt 12 ta’ Frar mid-9.00 sas-1.00

pmPost: Dar ta’ l-Irtiri tas-Sorijiet ta’ St

Joseph. Ir-Rabat

Seminar ta’ Formazzjoni g˙aΩ-Ûg˙aΩag˙Lejn Politika bis-SensData: Mill-Ìimg˙a 11 ta’ Marzu pm sal-

Óadd 13 ta’ Marzu sas-1.00 pmPost: Dar ta’ l-Irtiri tas-Sorijiet ta’ St

Joseph. Ir-Rabat

EΩerçizzi tar-RandanG˙al dawk li ja˙dmu fil-qasamtas-Social WelfareData: Mit-Tnejn 14 ta’ Marzu sal-Óamis

17Post: Fil-Kappella ta’ l-Università, l-Imsida

Din is-sena gawdi int ukoll minnesperjenza li tkabbrek u tiffurmak.Ag˙Ωel l-attività li tixtieq u iktebjew çempel biex tibbukkja jew tiksebaktar informazzjoni.

IL-ÌIÛWITI JOFFRULEK SENATA’ FORMAZZJONI

DAR TA’ L-IRTIRI MANRESATriq Santa Dminka, Victoria, G˙awdex

Tel: 21 556 635. Fax 21 559 314

Irtir fis-silenzju g˙as-saçerdoti ureli©juΩi (Ir©iel u Nisa)Data: Mill-Óadd 9 ta’ Jannar, 2005

pm, sal-Ìimg˙a, 14, pmImexxi: Fr Paul Deguara, SJ

In˙ejju Ru˙na g˙all-G˙idbil-Meditazzjoni fuq l-IkoniData: Mill-Ìimg˙a 18 ta’ Frar fis-7.00

pm sal-Óadd 20, wara l-pranzuImexxi: Fr Gerald Buhagiar

Irtir g˙all-InfermieraData: Mill-Ìimg˙a 4 ta’ Marzu fis-

7.00 pm sal-Óadd 6, wara l-pranzu

Imexxi: Fr Paul Deguara, SJPostijiet: Mhux iktar minn 14-il ru˙

Irtir g˙all-Professjonisti (Koppji)bil-MaltiData: Mill-Ìimg˙a 4 ta’ Marzu fis-

7.00 pm sal-Óadd 6, wara l-pranzu

Imexxi: Fr Charles Caruana, SJPostijiet: Mhux iktar minn 15-il ru˙

Irtir g˙all-Professjonisti bil-MaltiData: Mill-Ìimg˙a 11 ta’ Marzu fis-

7.00 pm sat-Tlieta 15 wara l-pranzu

Imexxi: Fr Vincent Magri, SJ

Retreat for Professionalmen in EnglishData: Mill-Ìimg˙a 18 ta’ Marzu fis-

7.00 pm sat-Tlieta 22 wara l-pranzu

Imexxi: Fr Finbar Lynch, SJ

XAHAR IRTIR INJAZJAN - 30 jumData: Mill-10 t’April sal-14 ta’ Mejju,

2005Imexxi: Fr Paul Deguara, SJPost: Dar Manresa, G˙awdex

ÇENTRU SPIRITWALITÀINJAZJANA

2226, Triq San Pawl, VallettaTel. 21243681

Seminars, irtir, korsijiet u g˙ajnunietg˙al min jixtieq jag˙raf a˙jar min hu Alla

u x’qed jitlob minnu.

Seminar (mhux residenzjali)Niskopru l-Qalb t’Alla fid-DinjaData: Is-Sibt, 19 ta’ Frar mid-9.00 am

sal-5.00 pm u l-Óadd 20 ta’ Frarmid-9.00 am sas-2.00 pm (bl-Ikel)

Post: Retreat Centre, Convent of theSacred Heart, St Julians

Tmexxi: Sr Marie Scicluna, RSCJBooking: çempel 21 345 907 (Sr Helen

Curmi)

Irtir ta’ Weekend g˙all-MiΩΩew©inData: Mill-Ìimg˙a, 4 ta’ Marzu, fis-

6.00 pm sal-Óadd 6, fil-5.00 pmPost: Dar ta’ l-Irtiri tas-Sorijiet ta’ St

Joseph, Ir-RabatJiffaçilitaw: Il-Koppja Carmen u Karm Conti,

Fr Vince Magri, SJBooking: çempel 21 243 681 / 99 864

561 (Fr Vince Magri)

Seminar nhar l-Erbg˙a qabel id-DuluriG˙aliex g˙andi nibqa’ na˙fer?Data: L-Erbg˙a, 16 ta’ Marzu mis-6.00

pm sat-8.30 pmPost: Mount St Joseph Retreat House,

MostaImexxi: Fr Arthur Vella, SJBooking: çempel 21 416 916

33

MALTAATTARD 2141 8028

2141 8031BALZAN 2149 2288BAÓRIJA 2145 9135BIRKIRKARA 2149 2578BIRÛEBBUGIA 2165 4518BURMARRAD 2158 1122BUSKETT 2145 6227DINGLI 2145 2859FGURA 2180 2021FLORIANA 2124 2230GÓARGÓUR 2148 1177GÓAXAQ 2189 8052

2189 2005GUDJA 2169 6336GÛIRA 2133 5231KIRKOP 2164 2144M’SCALA 2163 7881MANIKATA 2157 6769MANIKATA 2157 6769MELLIEÓA 2157 3317MÌARR 2157 4658MOSTA 2143 37692143 3835MQABBA 2168 3070MSIDA 2123 8804NAXXAR 2141 1859PAOLA 2166 4606QORMI 2148 7282

2149 4097RABAT 2145 6824

Tista’ tabbona fil-magazine RM2000 billisempliçiment iççempel in-numru tat-telefon li

jg˙odd g˙al-lokalità fejn toqg˙od u tiftiehem ma’l-a©ent/a tag˙na biex ti©bor il-˙las tieg˙ek minn

darek stess. Jag˙tuk id-dettalji meta ççempel.

SAFI 2167 6824SENGLEA 2169 0019SIÌÌIEWI 2146 1377

2146 4804SLIEMA 2133 2375STA LUÇIJA 2189 6093ST. JULIAN’S 2133 6914ST PAUL’S BAY 2157 1854TARXIEN 2189 7312XGÓAJRA 2169 0769ÛABBAR 2166 6267ÛEBBIEGÓ 2157 5652ÛEBBUÌ 2146 74532164 0651ÛEJTUN 2167 5009ÛURRIEQ 2164 96802168 2143

GÓAWDEXGÓASRI 2155 2613GÓAJNSIELEM 2155 5518KERCEM 2156 4253MUNXAR 2155 4621NADUR 2155 2206QALA 2156 4206SAN LAWRENZ 2155 6355SANNAT 2155 4088VICTORIA 2155 4088

2155 6487XAGÓRA 2155 3477XEWKIJA 2155 1329ÛEBBUÌ 2155 1135

ABBONA BIT-TELEFON

ÌEDDEDl-Abbonament TIEGÓEK

• Jekk tixtieq TAGÓTI RIGAL SABIÓlil xi ˙abib/a tieg˙ek, speçjalment lil xi Ωag˙Ωug˙ jew Ωag˙Ωug˙a

• Jekk tixtieq IÌÌEDDED l-ABBONAMENT tieg˙ek• Jekk tixtieq TIBDA TIRÇEVIH ID-DAR BIL-POSTA, iktbilna mill-aktar fis

Ibg˙at din il-formolalill-Editur,

RM- LIL ÓBIEBNAC/o 78, Triq il-MarkiΩ Scicluna

In-Naxxar NXR 03

Abbonament g˙al sena jiswa biss Lm2.Qed inΩommuh baxx biex nil˙qu aktar nies... Imma billi l-ispejjeΩ ta’l-istampar g˙olew, qed nitolbu lill-qarrejja jg˙inu b’xi offerta aktar, kul˙addskond kemm jista'. Grazzi talli tkunu ©eneruΩi.

in©edded l-abbonament tieg˙i.

nibda nirçievi l-magazine id-dar bil-posta

nag˙ti abbonament rigal lil:

IVA NIXTIEQ (immarka fejn jg˙odd g˙alik)

Isem

Data tat-Twelid

Tel

Indirizz

Post Code

Qed nibg˙at çekk/Postal order ta’

Abbonament g˙al barra minn MaltaBil-posta bl-ajru - Ûona A: Lm8.00 • Bil-posta bl-ajru - Ûona B: Lm10

Lm2

Abbonament ta’ Sena

+ OFFERTA b˙ala g˙ajnuna

Edituri: Fr Paul Chetcuti sj, Fr John Scicluna sjIndirizz Editorjali:

78, Triq il-MarkiΩ Scicluna, In-Naxxar NXR 03 - MaltaTel: +356 2141 2606 • Fax: +356 2143 4508Email: rm2000@waldonet.net.mt

Uffiççju:226, Triq San Pawl, Valletta VLT 07 - MaltaTel: +356 2125 5837Óinijiet tal-ftu˙: Mit-Tnejn sas-Sibt: 8:30-12:00

Tnejn, Erbg˙a, Ìimg˙a: 4:00-7:00pmDistribuzzjoni u Offerti:Fr Anthony Micallef, sj • Br Anthony Magri, sj

Ma˙ru© g˙axar darbiet fis-senamill-ÌiΩwiti Maltin

Disinn: Outlook coop

Stampat: Gutenberg Press, Tarxien

Jiddispjaçina li kellna ng˙ollur-rati, min˙abba Ω-Ωiedafl-ispejjeΩ tal-pusta©©.Nirringrazzjaw lil-qarrejja tag˙nali jg˙ixu barra li jkomplujg˙inuna bl-abbonamenttag˙hom

34

TISLIBA FRAR(‘ie’ u ‘g˙’ jie˙du kaxxa wa˙da)

Ca

rpe

t Z

ON

E ©

en

tilm

en

t jo

ffri

Dir

t C

on

tro

lle

r b

˙a

la r

iga

l g

˙a

r-re

bb

ie˙

/a t

al-

Cro

ssw

ord

Pu

zzle

Dis

inn

• O

utlo

ok

Co

op

Riç

etta

off

ruta

mil

l-kti

eb D

ieta

ta

d-D

eheb

ta

’ A

nth

on

y M

ica

llef

MIMDUDIN: 1. G˙asfur ta’ l-g˙ana; 4. Bih titla’ fil-g˙oli;7. Ba˙˙. Mhux g˙al kollox; 8. Int... g˙ax rajt, qal Kristu lilTumas; 9. Talba g˙all-©bir ta’ fondi; 10. Post fejn Kristu ta˙ajja lil bin armla; 12. Óitan tal-bjut; 14/21. Bhima; 16.Nofs banana; 16. QabeΩ il-limiti, l-ilma; 18. L-inizjali ta’Anna Karmen Saliba; 20. Imexxi l-karozza; 24. Tag˙melkemxejn ilma l-kanna; 25. Xog˙ol ta’ l-injam bis-sega; 26.G˙adu ma sarx; 27. Bastimenti tal-gwerra t’ilu ˙afna; 28.Dak li jkollu jg˙addu minnek.

WEQFIN: 1. Ìnien Ωg˙ir; 2. Tmienja u erbg˙in sieg˙a; 3.North Atlantic Treaty Organisation; 4. Mhux imxellfin; 5.Óaxixa li kienet tintrama fil-festi; 6. Isem ie˙or g˙al Malta;11. Içken; 13. Wa˙dana, m’hawnx b˙ala; 16.Hekk ag˙meljekk trid issib; 18. Ìawhar fl-arlo©©; Hawn min jitg˙allemkollox hekk, bl-...; 19. It-Ktieb tas-... Testament Qadim;22. Dan qered il-kampanja biex tala’ hu; 23. Dak lijag˙tuna t-ti©ie©.

TWEÌIBIET GÓAT-TISLIBA TA’ JANNAR, 2005MIMDUDIN: 1. Flieni; 4. Knistu; 7/26. Seksek; 8. Geddes; 9. AvviΩi; 10. Rtal;12. Stat; 14/15. Imnara 16/18. Felula; 20. Amen; 21. Ìlud; 24. Fwie˙a; 25.Kometi; 27. I©iΩΩu; 28. Albino.

WEQFIN: 1. Figuri; 2. Indjan; 3/4. Issikkat; 5. Slitta; 6. Umiltà; 11. Tmiem;13. Arblu; 16. Fanfri; 17. Lemini; 18. Ulçera; 19 Addijo; 22. Rasu; 23. Akka.

Ingredjenti g˙al 4 persuni♥ 4 koxox tat-ti©ie©, imqaxxrin♥ 2 mg˙aref Ωejt taΩ-Ωebbu©a

♥ 20 sinna tewm, imqaxxra u mis˙uqa ˙afif♥ Nofs lumija, imqaxxra u mqattg˙a f’erba’ roti rqaq♥ 2 kikkri (500ml) stokk tat-ti©ie©, s˙un♥ Nofs kikkra (125ml) nbid abjad mhux ˙elu (dry)♥ Mg˙arfa kornflawer ma˙lul ©o nofs kikkra (125ml) ilma

♥ BΩar u mel˙ skond gostik♥ Mg˙arfa tursin frisk imqatta’ rqiq, biex iΩΩejjen

Metodu: Óu ta©en ta’ 3 litri, ag˙mel iΩ-Ωejt fih u sa˙˙nu fuqnar medju sa ma Ω-Ωejt jibda jfexfex. Wara, itfa’ t-tewm u l-

koxox u qallihom mikxufa sakemm ji˙maru minn kullimkien.Imbag˙ad, fuqhom ippostja r-roti tal-lumi, roxx il-bΩar u l-mel˙u Ωid l-istokk u l-inbid fuq kollox. Wara, g˙atti, ifta˙ il-bormatag˙li, baxxi n-nar u tektek g˙al madwar 30 minuta jewsakemm tniggiΩhom u minnhom jo˙ro© likwidu çar u ming˙ajr

demm. Imbag˙ad, warrab b’attenzjoni wa˙da mill-koxox,f’postha ferra’ l-kornflawer ma˙lul u ˙awwad bla ma tieqaf sama z-zalza te˙xien. Fl-a˙˙ar er©a’ po©©i l-koxxa f’postha, alliftit joqg˙od, qassam fil-platti, roxx it-tursin u servi.

Nota: B˙ala kontorn ma’ dan il-platt tista’ sservi porzjonijietΩg˙ar ta’ patata jew ross mg˙ollija, inkella xi nsalata afifa ta’˙ass, tadam, basal u Ωejt taΩ-Ωebbu©a.

Koxox tat-Tigie© bit-Tewm u l-Lumi

35

Iva, nixtieq ng˙in fit-ti©did tad-Dar Mount St. Joseph:billi nag˙ti din id-donazzjoni:

Isem

Indirizz

Nru tat-Telefon

Imla’ din il-formola u ibg˙atha, flimkien mad-donazzjoni tieg˙ek f’dan l-indirizz:MT ST JOSEPH FUND-RAISING COMMITTEE, c/o 78, Triq il-MarkiΩ Scicluna, Naxxar NXR 03

JEKK TIXTIEQ TIBGÓAT OFFERTA GÓAL MT ST JOSEPH

Donazzjoni Individwali

Lm 5 Lm 10 Lm 25 Lm 50

Donazzjoni o˙ra (niΩΩel kemm)

Tista’ torbot id-donazzjoni tieg˙ek ma’xi intenzjoni ta’ talb partikolari

• Nixtieq niddedika din id-donazzjoni g˙al din l-intenzjoni: (ikteb l-intenzjoni)

• Nixtieq nitlob g˙al din il-persuna: (isem il-persuna)

Donazzjoni ta’ GruppTista’ tag˙mel offerta flimkien ma’ o˙rajn b˙ala grupp.

Isem tal-Group

Persuna Inkarigata

Indirizz

Nru tat-Telefon

Isem id-donaturi kollha f’dan il-pro©ett se jitqieg˙ed f’postprominenti fid-Dar, u jsir talb g˙alihom mill-ÌiΩwiti u l-kollaboraturi tag˙hom.

Persuni jew gruppi li joffru donazzjoni sostanzjali jistg˙ujiddedikaw wa˙da mill-kmamar tad-Dar lil persuna jewkawΩa g˙aΩiΩa g˙alihom. Min hu interessat f’dan huwamitlub jikkuntattja lil Fr. Vince Magri S.J., Ko-ordinaturtal-Pro©ett, fuq 9986 4561 jewmountsj@maltajesuitretreats.com

Donazzjonijiet b’çekk g˙andhom isiru lil: Malta JesuitProvince a/c MSJ FRC jew jintbag˙tu direttament f’danl-account: BOV 40013792624.

36

Min jaf kieku dis-sena tibda dduqikel mhux tas-soltu?Dal-˙obΩ ma jinxef qatt.Dan l-imbid ma jsakkrek qatt.Kul u tg˙ix. Ixrob biex tista’ tisqi lil ˙uku o˙tok bil-g˙atxg˙al ftit im˙abba vera.

Tibqax tisma’ biss il-quddiesIbda g˙ix g˙ix il-quddies li tisma’!

It-talba tal-KalçiLilek, Mulej, ng˙olli lili nnifsi kollni

kemm jien - bieqja Ωvojtata minnkulma jien. Óu, nitolbok Mulej, dan

il-vojt tieg˙i u mlieni bik innifsek,bid-dawl tieg˙ek bl-im˙abba

tieg˙ek u bil-˙ajja tieg˙ek biexdawn id-doni prezzjuΩi tieg˙ek -

jimlewni kollni kemm jien u jfawruminn dal-kalçi li hu qalbi fil-qlubta’ kull min ji©i f’kuntatt mieg˙i

llum billi nurihom il-fer˙ u l-miljau s-serenità tal-paçi tieg˙ek li xejn

u qatt ˙add ma jista’ jiΩboq.

Francis Nuttall

It-talba tal-Patenaqam˙ u g˙eneb, ˙obΩ u nbid,©isem u demm, mewt u ˙ajja