RESPIRATORNI SISTEM

Lekar Otto Warburg, koji je ne jednom nego dva puta osvojio Nobelovu nagradu, šokirao je svet kada je otkrio da je većina bolesti uzrokovana nedovoljnim količinama kiseonika u telu. U stvari, njegova su istraživanja pokazala da ako ćeliji uskratimo 35% potrebnog nivoa kiseonika, za 48 sati postaje

postati kancerogenom.

Respiratorni sistem vrsi razmenu gasova između okolnog, spoljašnjeg vazduha i krvi, što je omogućeno postojanjem sprovodnog, respiratornog i ventilacionog dela

1.Sprovodni deo nosna duplja sa odgovarajućim sinusima, nazofarings, Larings, traheja, Bronhije, bronhiole i terminalne bronhiole.

Uloga sprovodnog dela je da sprovodi, prečišćava, zagreva i vlaži vazduh koji dolazi iz spoljašnje sredine.

2.Respiratorni deo

Respiratorni deo se sastoji od:

respiratornih bronhiola, alveolarnih duktusa i Alveola.

Na nivou ovog dela se vrši razmena gasova.

3.Ventilacioni deo

Ventilacioni deo omogućava

udisanje (inspiracija) i izdisanje (ekspiracija),

što se postiže angažovanjem dijafragme, rebara, interkostalne muskulature, abdominalne muskulature i elastičnog veziva u plućima.

6

Respiracija uključuje 1.Plućnu ventilaciju

Vazduh ulazi i izlazi iz pluća

2.Spoljašnje disanje Razmenu gasova između krvi i vazduha u alveolama

O2 (kiseonik) iz vazduha prelazi u krv

CO2 (ugljen dioksid)iz krvi prelazi u vazduh

3.Transport respiratornih gasova Između pluća i ćelija tela (izvodi kardiovaskularni sistem)

4.Interno disanje Razmena gasova u kapilarima između krvi i tkiva ćelija O2 u krvi ulazi u tkiva CO2 otpada u tkivima raspršuje u krvi

7

Ćelijsko disanje

O2 služi za pretvaranje glukoze u aktivnu energiju (ATP)

CO2 se proizvodi kao otpad

Ćelije organizma će umreti ako bilo koji

deo respiratornog ili kardiovaskularnog sistema ne funkcioniše

8

Respiratorni Organi

Conducting zone labeled

Provodni deo Putevi koji nose vazduh na mesto razmene gasova ( Filtrira precišćava i zagreva vazduh)

Respiratorni deo Mesta razmene gasova:

Respiratory bronhiole alveolarnog kanala alveola

9

Nos

*Vlaži i greje vazduh

*Filtrira vazduh

*Rezonanantna komora za govor

*Početak disajnih puteva

External nose

Spoljašnji nos (Nasus externus)

oblika je piramide, sa bazom koja je pričvršćena uz lice (apex nasi), gornja strana, bočne strane korijen nosa (radix nasi) nosne kosti i nosne hrskavice čine skelet nosa nosna pregrada (septum nasi) dijeli nos na dvije

nozdrve otvori nosne duplje: naprijed – nozdrva (nares); nazad –

choanae (otvaranje u nosni sprat ždrijela) kroz nozdrve se ulazi u vestibulum; tu su smještene

vibrisae (nosne dlačice) iza vestibuluma je nosna duplja u pravom smislu riječi

11

NOSNA DUPLJA (CAVITAS NASI) Položaj: ispod

baze lobanje, iznad usne duplje, a između očnih duplji

Iza nosne duplje se nalazi nosni sprat ždrela

Ispred nosne duplje je spoljašnji nos (nasus externus)

Uloga nosne duplje: zagrijavanje, vlaženje i prečišćavanje udahnutog vazduha

13

Nosne školjke(konhe nazales)iymedju sebe grade nosne hodnike(meatus nasi)Povećavaju turbulenciju vazduhaVraćaju vlažnost

**

*

(its own bone)

Of ethmoid

14

Kosti i hrskavičavo tkivo grade nos i nosnu šupljinu. Na ulazu u nozdrve se nalaze dlačice koje treba da zaustave protok čestica pri disanju.Dve nosne šupljine su odvojene nosnom pregradom ( septum nasi). U nosnoj šupljini je nosna mukoza koja proizvodi „mucus“. U toku udisanja vazduh se greje i vlaži. Bakterije i nečistoće se „lepe“ za mukus. Najveći deo mukusa čovek proguta, a bakterije bivaju uništene od kiselina koje učestvuju u varenju.U gornjem delu nosne duplje su receptori mirisa (olfactorni receptori) koji detektuju isparljive materije koje su udahnute. Olfaktorni nervi prolaze kroz sitastu kost ka mozguPod nosne duplje cine tvrdo I meko nepce(palatum durum et molle)Resica (uvula)sprecava da hrana ode u nos

15

Unutrašnjost nosa oblažeVestibulni deo * (iznad nozdrva)+U sklopu sa kožom sadrži lojne i znojne žlezde i dlake u nosu (Filteri velikih čestica (insekati, vlakna, itd))Ostatak nosne šupljine: 2 vrste sluznice+Manji deo je mirisna sluznica krova (cribriform ploča)+Respiratorna sluznica: oblaže većinu šupljina

nosna pregrada (septum nasi) nazad grade ralasta kost (vomer) i lamina perpendikularis etmoidalne kosti, dok je prednji deo hrskavica

krvni splet lokusa Kiesselbachi na ulazu u nos (izvor krvarenja)

sluznica nosa: trepljasti epitel; receptori za miris

NNosna duplja osna duplja (Cavitas nasi)(Cavitas nasi)

17Devijacija nosnog septuma

18Angelina Jolie

19Scarlett Johansson

20. Beyoncé

21Michael Jackson

22Lady Gaga

PARANAZALNI SINUSI

sinusi su koštane šupljine ispunjene vazduhom i obložene sluzokožom

otvaraju se u nosnu duplju povećavaju zapreminu disajnih puteva sinus maxillaris, sinus ethmoidallis, sinus frontalis i

sinus sphenoidalis zapaljenje sinusa – sinusitis nosni hodnici (prostori u konkavitetima nosnih školjki) sinusi imaju otvore u gornjem i srednjem nosnom

hodniku u donjem nosnom hodniku se otvara nazolakrimalni

kanal

24

25

26

Pharynx- ždrelo

3 dela: naso, oro, laryngo pharynx tj. epi-mezo I hipopharynx

*

*

Tonzile( krajnici )reaguju na inhalacijske antigeneResica uvulazatvara epifarinx tokom gutanja pa hrana ne ide u nosEpiglotis drži hranu izvan dišajnih putevalaryngopharynx služi kao zajednički prolaz za hranu i vazduh

27

The Larynx (grkljan)

Proteže od 4. do 6.pršljena vratne kicmeispod hyoidne kosti iznad dušnika (trachea)Tri funkcije:- (govor)- (disanje)- za usmeravanje puta vazduha i hraneZatvoren tokom gutanjaOtvoren tokom disanja

28

Grkljan čine: hrskavice povezane membranama i ligamentima1.Štitna hrskavica:cartilago thyroidea grkljana sa spojem (Adamova jabučica) anteriorno2.Cricoidna hrskavica (prstenasta) :čini potpuni prsten pečatnjak oblika i širok pozadi a napred je uži luk

29

Iza štitne hrskavice i iznad cricoidne:

3.Aritenoidne: sidro glasnice-male trouglaste

4. Kapačna hrskavica na prednjem zidu grkljana: epiglotis

liči na laticu ruže pričvršćenu za štitnu hrskavicu

Velike hrskavice grkljana

cartilago tyroidea cartilago

epiglotica cartilago

cricoidea cartilago

arytenoidea postoji i nekoliko

malih hrskavica grkljana

31

32

EpiglottisElastična hrskavica pokrivena sluznicomTokom gutanja, ide nazad i dole pokriva i zatvara ulaz u grkljan(aditus laryngeum)Održava hranu van donjih disajnih puteva

*

*

Posterior views

33

Šupljina grkljana obložena sluznicom-sluznica formira nabore(duplikaturu)koje zovemo Glasnice ili plicae vocaliale i to1.gornje lažne glasne žice plicae vestibularis2.donje-prave glasne žice plicae vocales

šupljina grkljana je obložena sluzokožom

nabori na bočnim zidovima: donji par - plica vocalis (prave glasnice) i gornji par plica vestibularis (lažne glasnice)

mišići regulišu promjer otvora između glasnica Rima glotis i uz strujanje vazduha tako nastaje glas

ova dva para nabora dijele šupljinu grkljana naspratove:

gornji sprat – predvorje (vestibulum) koji se pruža od ulaza u grkljan (aditus laryngis) do plica vestibularis

srednji sprat – komora grkljana (ventriculus laryngis) smješten je između lažnih i pravih glasnica, a služi za rezonanciju glasa

donji sprat – pruža se od pravih glasnica do dušnika

36

Prave glasne žice su bele jer su avaskularne

37

RimaGlotis je prostor između glasnicaLaringealni mišići kontroliraju dužinu i veličinu otvora pomicanjem aritenoidne hrskaviceZvuk se proizvodi vibracijom glasnica kod izdisanja vazduha

38

Innervacija grkljana (čini operaciju na vratu rizičnom)

-Povratni laringealni živac(nervus rekurens)

Šteta na jednom: promuklost

Šteta na oba: mogu samo šaputati

DUŠNIK (TRACHEA) I DUŠNICE (BRONCHI)

dušnik pripada donjim disajnim putevima

nastavlja se na grkljan, prolazi kroz donji deo vrata i gornji deo grudne duplje i završava u nivou petog grudnog pršljena podjelom u dvije glavne dušnice (desnu i lijevu)

račva dušnika se zove bifurcatio tracheae

na mjestu račvanja se nalazi carina tracheae (resica)

40

Trachea (dušnik) Spušta se ispod grkljana kroz vrat

u medijastinumu

Deli se u grudnom košu u dve glavne ( primarne ) bronhije

16-20 hrskavica u obliku prstena

od hijalina hrskavice

Pridružuju se fibroelasticno

vezivno tkivo

Fleksibilne za savijanje

ali ostaje otvorena unatoč

promjene pritiska prilikom disanja

dušnik je cjevast

građa: hrskavice oblika luka ili poluprstena (1-20), ligamenti, dušnični mišić, trepljasti epitel, žlijezde koje vlaže dušnik

42

Zadnji delovi traheje naslanjaju se na jednjak Trachealni mišići mogu smanjiti promer dušnika

Zid traheje ima slojeva zajednička mnogim cjevastim organima - filtrira , zagreva i vlaži dolazni vazduh

Sluznice lamina propria elastina ) Submukoze ( sa seromucous žlezde ) Adventicije - vezivnog tkiva

43

44

Carina (resica trahee) u unutrašnjem

delu zadnje trahealne hrskavice

Nalazi se se u visiniTh7 Sluznica vrlo

osjetljiva na iritanse :

Refleks kaslja *

45

Bifurkacija trahee Tako je desni glavni bronh ( podložniji aspiraciji Lijevo glavna bronha kraca I sira Svaki glavni ili primarni bronh ulazi u hilus pluća

1. Oblique fissure2. Vertebral part3. Hilum of lung4. Cardiac impression5. Diaphragmatic surface

(Wikipedia)

46

Glavni = primarni bronh se deli u

sekundarne = lobarne bronhije

3 na desnoj

2 na levoj

Lobarni bronhi grana u tercijalni =

segmentalni bronhi

Nastavlja se dijeljenjem : oko 23 puta

Cevi manje od 1 mm zove bronhiole

Najmanja , terminalna bronhiole , manje su promjera 0,5 mm

Tkiva menja kako postaje manji

Hrskavica nestaje

bez sluzi ili cilia

simpatikus opušta ( " bronchodilation " ) , parasimpatikus sužava ( " bronhokonstrikcija "

47

Respiratorna Zona Kraj respiratornog stabla Strukture koje sadrže komore koje se zovu alveole respiratorne bronhiole granaju se u alveolarne kanale Kanali vode u terminalu bronhiole a oni u zove alveolarne duktuse I sakuluse Postoje 3 miliona alveola !

48

RAZMENA GASOVA Vazduh ispunjava alveole Vrlo veliki prostor za razmjenu gasova ( 1500 sq ft ) alveolarni zid Jedan sloj epitelnih ćelija skvamozne ( tip 1 ćelije ) okružen

bazalnih slojem 0.5um ( 15 X tanji od papira tkiva ) Spoljni zid pokriven paučinom kapilara Disajna membrana : difuzij kroz bazalne membranu kroz alveolarni zid Kapilarni zid

Alveolar sac

Respiratorybronchiole

Alveolarduct

Alveoli

49

bronhijalno

" Drvo " i

povezane

plućne

arterije

50

Ova " vazdusno - krvna barijera " ( respiratorna membrana ) je mesto gde dolazi do razmene gasova

Kiseonik se iz alveola prelazi u krv Ugljen dioksid iz krvi u alveole

51

Surfactant Surfaktant je supstanca što se luči , tečnost, premaz alveolarne površine - smanjuje napetostBez toga zidovi bi kolabiraliPrevremeno rodjena beba – ima problem sa disanjem uglavnom zbog nedostatka surfaktanta

52

Microscopski izgled alveolaAlveole okružene elastičnim vlaknima

Alveole povezane putem alveolarnih pora

Alveolarnog makrofagi - slobodno plutajući " ćelije prašine "

Napomena tip I i tip II ćelija i zajedničke membrane

53

54

RTG

PLUĆA (PULMONES) razmena gasova

se odvija na nivou pluća

Imaju oblik kupe pulmo dexter i

pulmo sinister između pluća se

nalazi mediastinum (srce, veliki krvni sudovi, timus, jednjak, aorta descendens i ductus thoracicus)

na plućnom krilu ralikujemo:

bazu (dijafragmalna strana)

vrh (apex) spoljnja strana

(rebarna) unutrašnja

strana (medijastinalna)

57

Desno plucno krilo: 3 lobus

Gornji lobus srednji lobus Donji lobus

Levo krilo: 2 lobusa Gornji lobus donji lobus

Oblique fissure

Oblique fissure

Horizontal fissure

Pulmo dexter Pulmo

dexter je sa dve pukotine podeljeno na 3 lobusa (režnja), a svaki od lobusa na segmente:

lobus superior (3 segmenta)

lobus medius (2 segmenta)

lobus inferior (5 segmenata)

Pulmo sinister

Pulmo sinister je sa 1 pukotinom podijeljen na 2 lobusa, koji su takođe podijeljeni na segmente:

lobus superior (4 segmenta)

lobus iinferior (5 segmenata)

60

Svaki režanj je sastavljena od bronhopulmonalnih segmenata odvojenih gustim vezivnim tkivomSvaki segment dobija vazduh iz pojedinih segmentnih ( tercijarnih ) bronhaOko 10 bronhopulmonalna segmenata u svakom plućnom krilu

Najmanja podela koja se moze videti golim okom je lobusŠestougla na površini , veličine gumice na olovci Vidljivi su kad vezivno tkivo odvaja lobulese kod pušača i stanovnika zagadjenih gradova

kretanje vazduha od ulaska u disajne puteve do respiratorne membrane: nos i paranazalni sinusi, usta, ždrijelo, grkljan, traheja, principalni bronhi, lobarni bronhi, segmentalni bronhi (račvaju se više puta), bronchioli terminalis (ulaze u sekundarni plućni režnjić i račva se više puta), bronhioli respiratori, alveolarni kanalići, alveoli

respiratorna bronhiola sa alveolarnim kanalićima i alveolama gradi primarni plućni režnjić

300 miliona alveola u svakom plućnom krilu površina alveola 70 m kvadratnih respiratorna membrana

62Topografija u grudnoj duplji

63

Medial view R lung Medial view of L lung

Hilus ili ( hilum)u medijastinumu ( medijalna povrsina plucnih krila ) Mesto gde krvni sudovi , bronhija , limfni sudovi , i nervi ulaze i izlaze iz pluća

Segment se sastoji od manjih anatomskih jedinica koje se nazivaju režnjići (lobuli pulmonis)

69

70

PleuraPleura/plucna maramicaSastavljena:ViscelarneParijentalne pleurePleuralna šupljina prostor ispunjen pleuralnm tecnoscu(pluće može da klizi )

Pluća u napetom stanju drzi negativni pritisak u plucima

PLUĆNA MARAMICA (PLEURA)

pleura visceralis (srasla za pluća) pleura parietalis (posuvraćeni deo koji

obavija unutrašnjost grudnog koša) cavitas pleuralis (malo tečnosti i negativan

pritisak) u alveolama je pritisak pozitivan i zbog

toga su pluća stalno priljubljena za zid grudnog koša i prate njegove pokrete

72

Pathologija Pleuritis Pleuralni izliv

delovi pleure: cupula pleure, rebarna pleura, dijafragmalna pleura, medijastinalna pleura

74

MISICI U INSPIRIJUMU

Diaphragma Se spusta I povecava

zapreminu grudnog kosa

externi intercostalni misici

Together:

75

Inspirijum pomazu

U inspiraciji, ucestvuju m.Scalenes m.Sternocleidomastoid mPectoralis minor m.Quadratus lumborum on 12th rib m.Erector spinae

76

Expirijum

Kod zdravih ljudi uglavnom pasivno

Inspiratorni mišići se opuste Grudni koš padne Opuštajući membrane kreće ( gore ) Elastičnih vlakana u plućima trzaj Povećava se pritisak vazduh je prisiljen da izadje

77

Expirijum

Kontrakcija mišića trbušnog zida m.obliqus i transversus pretežno Povećava intra - abdominalni pritisak prisiljavajući

dijafragmu da ide gore Pritiska rebra , smanjuje volumen torakalne duplje Uz internih intercostalne i m.latissimus dorsi

78

Pneumothoraxkolaps pluca zbog probijanja viscelarne pleure

79

80

Nervna kontrola ventilacije

Reticularna formacija u medulli oblongati Utice na bazicni rad I ritam

Cerebralni cortex – kontrolise sve Periferni hemoreceptori u luku aorte (x n.vagus) i karotidnoj arteriji (IX n.glossopharyngeus)

81

Mnogo bolesti javlja se u respiratornom traktu asthma, cysticna fibrosa, COPD (chronic obstructive

pulmonary disease – chronicni bronchitis Emphysema ,epiglottitis

normal emphysema

82

Ako pusite ovako izgledaju Vasa pluca….

83