cappella amsterdam&

amsterdam sinfoniettao.l.v.

daniel reuss

REQUIEM voor ...

zondag 2 november 2014

requiem voor ...

tiende editie

programmaboekje 2014

REQUIEM VOOR ...werken van

MOZART EN PÄRT

cappella amsterdam

&

amsterdam sinfonietta

o.l.v.

daniel reuss

zondag 2 november 2014, 15.00 uur, Grote of Sint-Gudulakerk, Lochem

54

dit concert is mede mogelijk gemaakt door

Stichting Fonds 1819Gemeente LochemPrins Bernhard CultuurfondsStichting Lochems SteunfondsMieke Groen FondsHet Keerpunt Uitvaartzorg

En dat is tien…

Toen we er met enkele mensen ruim dertien jaar geleden over begonnen na te denken, hoopten we al op het ontstaan van een requiemtraditie in Lochem.

Alles leek voorhanden, een prachtige kerk met uitstekende muziekmogelijkhe-den, enkele enthousiaste mensen en al snel een koor, dat tot de verbeelding sprak: Cappella Amsterdam.

Over de periode, waarin het requiem-concert zou plaatsvinden, waren we het snel eens: begin november. Dichtbij de reeds eeuwen beproefde dagen Allerheiligen en Allerzielen.

We kozen daar niet voor om er een kerkelijk gebeuren van te maken, wel om, aansluitend bij de kerkelijke gedachtenis-traditie, een zo breed mogelijk publiek in contact te brengen met de prachtige muzikale schat die er op het gebied van gedenken bestaat.

Nu is het tiende concert een feit. De traditie, waarop we hoopten is dat in-tussen ook. Waard om er in dit voorwoord even bij stil te staan. Met gevoe-lens, die vooral willen onderstrepen hoezeer het zin heeft om te gedenken. Dat de muziek daarbij velen tot steun en troost is, is reeds eeuwen bekend, maar daarom ook nu niet minder waar.

Veel is er veranderd. Veel kerkelijke paden zijn en worden verlaten. Maar de muziek verbindt. Ze verbindt mensen in hun vreugde en in hun verdriet. Ze is als het ware een zalf voor de ziel en dat zal hopelijk, ook in Lochem, nog vele jaren zo blijven.

Ko Brevetvoorzitter Stichting Requiem Lochem

foto

: ger

the

lam

ers

6 7

Lochem, Requiem voor… 10 jaar

Kan een traditie uitgevonden worden? Ja, dat kan. In 2005 initieerde de Stichting Requiem Lochem een jaarlijks Requiemconcert. Nu, tien jaar later, mogen we van een traditie spreken. Lochem was een van de koplopers, het initiatief om een muzikaal herdenkingsritueel rond Allerzielen te organise-ren hing blijkbaar in de lucht. Een jaar eerder vond in de Heilige Landstich-ting, een plaatsje vlakbij Nijmegen, het eerste Requiemconcert plaats. Na Lochem volgden andere plaatsen, waaronder Tilburg ( jaarlijks concert door het kamerkoor Ad Parnassum in de Abdij Koningshoeven, sinds 2009) en Amsterdam (in het Concertgebouw, sinds 2011).

Stichting Requiem Lochem sloot met het initiatief aan bij een verande-rende herdenkingscultuur. De rooms-katholieke tradities van een kerkelijke viering ter nagedachtenis aan de overledenen van het afgelopen jaar en het daarop volgend bezoek aan het kerkhof vonden geen weerklank meer in onze veranderende cultuur. In onze tijd spelen de kerken een steeds kleinere rol, maar dat wil niet zeggen dat mensen niet meer op zoek zijn naar verbondenheid en naar plaatsen en momenten waarop de diepte van het bestaan gethematiseerd wordt. In die zoektocht zijn nieuwe rituelen en tradities ontstaan. Ik denk aan Allerzielen alom, het project van kunstenares Ida van der Lee, ook gestart in 2005. Ida van der Lee nodigde kunstenaars uit om kerkhoven rondom 2 november om te vormen tot creatieve plaatsen van herdenken en ontmoeten. En ik denk aan Requiem voor… en de vele andere Requiemconcerten. Dit muzikale ritueel brengt individueel verdriet samen in een kader, zonder dat hierbij een specifieke zingeving wordt opge-drongen. Zo is het jaarlijkse Requiemconcert in Lochem een waardevol en waardig ‘eiland in de tijd’, een traditie om te koesteren.

Martin Hoondert, 1 oktober 2014

Martin Hoondert (* 1967) is universitair docent ‘Muziek, Religie & Ritueel’ aan de Univer-siteit van Tilburg. In zijn onderzoek richt hij zich op ‘muziek en de dood’: het Requiem, Requiemconcerten, muziek bij uitvaartrituelen, muziek en rouw.

Bevrijdende ervaring

Voor de tiende keer organiseert de Stichting Requiem Lochem dit jaar rond Allerzielen een gedachtenisconcert. Dit concert, uitgevoerd door Cappella Amsterdam en steeds onder lei-ding van Daniel Reus, is een eigentijdse vorm-geving van een eeuwenoude traditie en komt tegemoet aan de diep-menselijke behoefte om onze doden te gedenken. En op die manier ook zelf stil te staan bij de betekenis dood en leven.

‘Geloof jij in een leven na de dood?’ Het wordt me vaak genoeg gevraagd. En mijn ant-woord komt bijna altijd neer op zoiets als dat

ik het belangrijker vind dat er leven is voor de dood. En zo vanzelfsprekend is dat niet. Al te dikwijls zijn wij midden in het leven als doden: versteend, verstijfd, verschrikkelijk. Dat kan zijn in ons persoonlijk leven, vastgelopen in onze relaties. Door steeds zo weinig ruimte te nemen dat ten langen leste de adem ons benomen is. Of, omgekeerd, door de ander zo weinig ruimte te geven dat er tenslotte niets rest dan kille eenzaamheid. Bij leven kunnen wij blijkbaar vergeten te bewegen. Ik vermoed uit angst. Angst voor wat wij tegen zouden kunnen komen als we een stap zetten. Vaak proberen we die angst te verdoezelen. En wat we daarvoor niet allemaal in stelling brengen. ‘Ik denk niet dat ik vanavond soep hoef ’, zegt mijn kleine nichtje, die de veel te grote hond ziet liggen tussen de bank waarop zij zit, en de eettafel, gedekt met dampende kommen soep. En zo begint het. Angst die de honger verdrijft, om tenslotte haar tanden te zetten in onze ziel, te knagen aan ons vermogen om lief te hebben. Waar angst zijn intrede doet, wordt het leven aan banden gelegd, gaan wij een beetje dood.

´Bevrijd de zielen van alle gestorven gelovigen van de straffen van de hel – bevrijd ze uit de mond van de leeuw, dat de afgrond hen niet moge verslinden´.

Deze regels, zo´n beetje halverwege de tekst van het requiem, verbind ik met die angst, lees ik – ook – als een smeekbede om van die dood als angstige onbeweeglijkheid bevrijd te worden. Mensen leven met de poppetjes van

foto

: stu

dio

kas

term

ans

8 9

Toelichting

mozart, adagio en fuga

Baron Gottfried van Swieten, bibliothecaris van de keizerlijke bibliotheek in Wenen, was een groot liefhebber van muziek. Hij schreef diverse libretti en componisten als Carl Philipp Emanuel Bach en Beethoven droegen werken aan hem op. Op zondagmiddag nodigde Van Swieten een gezelschap bij hem thuis uit om daar te musiceren. Mozart was daarbij een graag geziene gast en raakte in contact met muziek van Bach en Händel, waarvoor Van Swieten een grote bewondering koesterde. Mozart besloot muziek van Bach te bewerken en arrangeerde onder meer enkele fuga’s voor strijkkwartet (KV405). Ook waagde hij zich aan het schrijven van nieuwe composities in de stijl van Bach. Daartoe behoort de Fuga KV426 voor twee klavieren, die Mozart eind 1783 voltooide. In 1788 maakte hij hiervan een arrangement voor strijkers en voegde een kort Adagio toe. Gottfried van Swieten bleef bevriend met Mozart en zijn vrouw Constanze. Hij regelde diens begrafenis en organiseerde op 2 januari 1793 de première van zijn Requiem, als een benefietconcert voor Mozarts weduwe.

pärt, kanon pokajanen

Arvo Pärts Kanon Pokajanen (boetekanon) is de toonzetting van een Griekse kanon (kano¯n) die voorkomt in de oudste kerkslavische manuscripten. De kanon is met de kontakion de belangrijkste vorm van middeleeuwse Byzantijnse religieuze poëzie. In de Grieks-Russisch-orthodoxe Kerk maakt de kanon deel uit van het ochtendofficie, gewijd aan de verschijning van Christus in de wereld. Men staat op om het Licht te verwelkomen, dat later in de liturgie in volle glorie zal schijnen. In de kloosters wordt de kanon nog steeds gezongen bij het aanbreken van de dag, in de parochiekerken klinkt de kanon tijdens de dienst op de voorafgaande avond.

SymboliekDe kanon is een lied van verandering en metamorfose, in de symboliek van de kerk het lied van de overgang van dag en nacht, het Oude en Nieuwe Testament, profetie en vervulling, het hier en hiernamaals. Toegepast op de

hun angst en noemen dat liefde, zegt de dichter Hans Andreus. Maar liefde is anders, is een bestaan dat verandert, een omgekeerde wereld, een poging tot vallen, zwemmen, vliegen, onwaarschijnlijk stilstaan. Liefde is overvloed, is water dat verandert in wijn, is een kruik kostbare olie waarmee voeten worden gezalfd. Wie smeekt om bevrijd te worden van de straffen van de hel verlangt – ook – naar een einde aan de dood als angstige bewegingloosheid. En zet zijn ziel op een kier voor de mogelijkheid van een leven in vrijheid, waarin je een stap meer durft te zetten dan je ooit voor mogelijk hield.

Ik wens u zo´n bevrijdende ervaring tijdens het luisteren naar het requiem van W.A. Mozart.

Drs. Jacobine D.C. GeelLid Comité van aanbeveling

10 11

mens roept het de grens op tussen het menselijke en het goddelijke, tussen zwakte en kracht, lijden en verlossing, dood en onsterfelijkheid. De kanon waarop Pärt zijn compositie heeft gebaseerd wordt toegeschreven aan de heilige Andreas van Kreta (ca.660-ca.740), die vooral bekend staat om zijn Grote Kanon van maar liefst 250 verzen.

Negen odesDe ordening van een reeks van negen odes dient als basis voor de poëtische vorm van de kanon. Elke ode bestaat uit een openingsvers (heirmos) gevolgd door drie, vier of soms meer verzen (troparia). Het openingsvers bepaalt het ritmisch patroon. Het laatste vers van een ode is veelal gewijd aan de Maagd Maria (theotokion). Elk vers wordt gevolgd door een kleine lofprijzing aan God. (Glorie aan de Vader...). In dit programma klinken de odes VI en IX.

Arvo Pärt over Kanon Pokajanen‘Toen ik lang geleden voor het eerst in aanraking kwam met de traditie van de Russisch-Orthodoxe Kerk stuitte ik op een tekst die grote indruk op mij maakte, hoewel ik hem toen niet begreep. Het betrof de boetekanon. Sinds-dien heb ik deze verzen vaak herlezen, langzaam en toegewijd zoekend naar hun betekenis. In twee koorwerken – Nïnye k vam [Nun eile ich] uit 1989 en Memento uit 1994 – probeerde ik voor het eerst de kanon te benaderen. Ik besloot vervolgens om deze in zijn geheel op muziek te zetten. Zo bleef ik met de kanon in contact; kon ik mij er aan wijden en liet deze mij niet los tot de partituur was voltooid. Het was een ervaring die vergelijkbaar is met het componeren van de Johannespassie. Meer dan twee jaar werkte ik aan de Kanon Pokajanen en de tijd die ‘wij samen doorbrachten’ was zeer verrij-kend. Dat verklaart waarom deze muziek zo veel voor mij betekent. In deze compositie heb ik, zoals in veel van mijn vocale werken, geprobeerd om van de taal uit te gaan. Ik wilde het woord zijn eigen klank laten vinden, zijn eigen melodielijn. Zo ontstond muziek die – tot mijn eigen verbazing – doordrongen was van het specifieke karakter van het oude kerk-Slavisch, een taal die uitsluitend wordt gebruikt in kerkelijk verband.De Kanon Pokajanen heeft mij getoond hoe sterk de taalkeuze het karakter van een werk bepaalt, zo sterk zelfs dat de gehele structuur van de compo-sitie onderworpen is aan de tekst en de regels ervan: men laat de taal ‘de muziek creëren’.

mozart, requiem

In de zomer van 1791 bracht een geheimzinnige bode Mozart de anonieme opdracht een requiem te schrijven. Het onverwachte overlijden van de componist op 5 december 1791, nog vóór het werk voltooid was, heeft tot de meest wilde speculaties geleid. Er is geen compositie te bedenken die tot zo veel legendes, maar ook tot zulk grondig bronnen onderzoek heeft geleid als deze dodenmis. En uit dit onderzoek blijkt dat Mozart zich in zijn tien Weense jaren als vrije componist telkens weer met kerkmuziek heeft beziggehouden. Het gebruikelijke beeld van Mozart als operacom-ponist pur sang dient dus te worden bijgesteld, hij koesterde serieuze aspiraties als kerkmusicus. In mei 1791 liet hij zich tot beoogd opvol-ger van de Domkapellmeister aan de Stephansdom benoemen, met het vooruitzicht op een salaris van 2000 gulden per jaar. De opdracht voor het Requiem vormde daarom een welkome aanleiding om zich te profileren als componist van imposante kerkmuziek, Mozart hoopte er de weg naar een economisch minder onzekere levensfase mee in te slaan. Van bange voorgevoelens of zelfs een wedloop met de dood bij het schrijven van het Requiem is dan ook geen sprake, Mozarts plot-selinge overlijden moet als een tragisch toeval beschouwd worden. De bode bleek achteraf van Franz Graf von Walsegg afkomstig te zijn, die het Requiem bestelde ter nagedachtenis aan zijn vrouw. Zulke anonieme compositieopdrachten verleende de graaf wel vaker, om de werken dan onder zijn eigen naam te laten uitvoeren.

Barokke basisNiet alleen hield Mozart van het muzikale pathos, dat in kerkmuziek op zijn plaats was, ze bood hem ook de gelegenheid zich te bekwamen in oude, veel-eisende contrapuntische compositietechnieken. Beide facetten, contrapunt en pathos, zijn in het Requiem rijkelijk voorhanden. Bij baron Van Swieten heeft Mozart naast fuga’s van Bach ook koormuziek van Händel bestu-deerd en uitgevoerd. Van Händel nam hij niet alleen thematisch materiaal over voor Introitus en Kyrie, maar ook het afwisselen tussen verschillende schrijfwijzen, zoals meerstemmige imiterende passages (bijvoorbeeld in het Kyrie) en massieve akkoordblokken (in het Dies irae). Mozarts Requiem vormt zo een indrukwekkend conglomeraat van stijlen, waarin hij melodi-euze, ongecompliceerde elementen uit het Weens classicisme verrijkt met

12 13

doorwrocht barok contrapunt. Ook qua retoriek en muzikale beeldentaal wortelt het Requiem in barokke tradities.Spaarzaam is de orkestbezetting, opvallend niet alleen het ontbreken van de hoge houtblazers en de ronde klank van de hoorns, maar ook de onge-bruikelijke bezetting met twee bassethoorns, die Mozarts lievelingsinstru-menten geworden waren. Hun gedekte, als het ware rouw-omfloerste klank bepaalt in een oogwenk de donkere toon van het Requiem, wanneer ze samen met twee fagotten de Introitus openen. Drie trombones dienen ter ondersteuning van het koor, terwijl de solopassage voor trombone in het Tuba mirum uit de tekst volgt.

Zachte snikkenIn d-klein, Mozarts tragische toonsoort bij uitstek (zoals in Don Giovanni en het Pianoconcert KV466), begint de Introitus: onder de klagende lijnen in de blazers suggereert het naslaande ritme van de strijkers zachte snikken. Op de woorden ‘Requiem aeternam’ zet het koor in met de melodie van het koraal Wenn mein Stündlein vorhanden ist. Het Kyrie vormt een vocale dubbelfuga, waarin de twee thema’s elkaar als ‘Kyrie eleison’ en ‘Christe elei-son’ aanvullen. De strenge toon staat voor objectieve waarheden; persoonlij-kere, intiemere momenten volgen pas later, bijvoorbeeld in het ‘Recordare’.

Dies iraeIn de sequens Dies irae trekt Mozart alle registers open om de visioenen van het Laatste Oordeel in klanken op te roepen. Hij verdeelt de tekst onder in zes sterk contrasterende delen, zodat de luisteraar al naar gelang de inhoud van de strofen tussen emotionele uitersten heen en weer geslingerd wordt. Op het unisono voortrazende schrikbeeld van het ‘Dies irae’ volgt het ‘Tuba mirum’ als rustig, cantabel deel, waarin de vier solisten elkaar afwisselen. ‘Rex tremendae’ maakt gebruik van een barok stijlmiddel, namelijk de Franse ouverture, die met haar breed, gepunteerd ritme voor majesteitelijke waardigheid staat (‘Rex’). Het troostende ‘Recordare’ begint vervolgens als een imiterende barokke triosonate. Binnen het ‘Confutatis’ vindt twee keer een dramatische omslag plaats, wanneer de opgejaagde koormotieven tegen een hamerend ostinato-ritme wijken voor het engelachtige ‘Voca me’, dat, zonder echte bas, lijkt te zweven. Voor de ‘tranenrijke dag’ (‘Lacrymosa’) versterkt Mozart het zuchtende, snikkende ritme van de Introitus en laat daarboven de ‘schuldige mens’ letterlijk uit de as herrijzen, door de koorso-

pranen stap voor stap hun hele toonomvang van laag tot hoog over ander-half octaaf te laten doorlopen. Beeldender kan muziek niet zijn.

Laatste muziekNa al deze emoties brengt het Offertorium iets meer rust. De fuga ‘Quam olim Abrahae’ hieruit is waarschijnlijk de laatste muziek die Mozart schreef. Slechts de delen I t/m IV had hij nog kunnen noteren, en daarvan was alleen de Introitus compleet geïnstrumenteerd. Voltooid werd het werk door zijn assistent Franz Xaver Süßmayr. De delen V t/m VIII zijn van Süß mayrs hand, waarbij deze tot slot de Introitus en de Kyrie-fuga herhaalde, om het Requiem een gesloten vorm te verlenen.

Toelichting: Hella Melkert (Requiem), Philip Leusink

14 15

Biografieën

Cappella Amsterdam

Met een rijkdom aan stemkleuren bereikt kamerkoor Cappella Amsterdam zijn specifieke homogene klank. Sinds 1990 staat het koor onder artistieke leiding van chef-dirigent Daniel Reuss.

Al vanaf de oprichting in 1970 door Jan Boeke vormt de liefde voor muziek de leidraad voor Cappella Amsterdam. Om elke compositie te laten spreken, heeft het koor zich zowel op moderne als op oude, authentieke zangtechnie-ken toegelegd. De nadruk in het repertoire ligt op die twee uitersten: oude meesters en moderne muziek. Speciale aandacht schenkt het koor aan wer-ken van Nederlandse componisten, variërend van Sweelinck tot Andriessen en Ton de Leeuw. Componisten als Robert Heppener en Jan van Vlijmen hebben diverse werken speciaal voor Cappella Amsterdam gecomponeerd. Cappella Amsterdam werkt geregeld samen met uiteenlopende gezelschap-pen, ook uit andere disciplines. Zo levert het koor bijdragen aan operapro-

foto

: an

nel

ies

van

der

veg

t

ducties, zoals in 2011 met Karlheinz Stockhausens Sonntag aus Licht met de Opera van Keulen en Dionysos van Wolfgang Rihm tijdens het Holland Festival. Cappella Amsterdam is vanaf 2000 vrijwel iedere editie van het Holland Festival te gast. Zo heeft het koor meegewerkt aan de marathon-uitvoering van Nine Rivers van James Dillon en Nono 360° met muziek van Luigi Nono.

Naast samenwerking met Nederlandse topensembles en -orkesten, zoals het Orkest van de Achttiende Eeuw en Asko|Schönberg, werkt het koor met de fine fleur van internationale gezelschappen zoals de Akademie für Alte Musik Berlin, het rias Kammerchor, musikFabrik, Il Gardellino en het Ests Philharmonisch Kamerkoor. Om kennis, repertoire en ervaring te delen, is Cappella Amsterdam mede-initiatiefnemer van Tenso Network Europe, het Europese netwerk van professionele kamerkoren.

Bij harmonia mundi verschijnen vrijwel jaarlijks cd’s van het kamerkoor. In 2010 was het Golgotha van Frank Martin, in 2011 genomineerd voor een Grammy. De cd met koorwerken van Leoš Janácek onder leiding van Daniel Reuss (2012) is internationaal zeer goed ontvangen en is bekroond met de Edison Klassiek 2013. In 2014 zijn twee cd’s uitgebracht: Stabat Mater van Francis Poulenc (maart) en Warum ist das Licht gegeben dem Mühseligen? met bijzondere koorwerken van Johannes Brahms (september).Meer informatie: www.cappellaamsterdam.nl

Amsterdam Sinfonietta

Amsterdam Sinfonietta is al 25 jaar het enige professionele strijkorkest in Nederland en treedt op over de hele wereld. Het ensemble werd in 1988 opgericht met Lev Markiz als eerste artistiek leider. In de afgelopen jaren maakte Amsterdam Sinfonietta tournees door Europa, China, Amerika en Australië. Het trad op in concertzalen als Barbican Hall in Londen, Cité de la Musique in Parijs, National Centre of Performing Arts in Beijing en Konzerthaus in Berlijn.

Het ensemble, dat uit 22 strijkers bestaat, wordt geleid door violiste en artistiek leider Candida Thompson. Daarmee onderscheidt Amsterdam Sin-fonietta zich van gangbare orkesten. Zonder dirigent spelen vergt een grote inzet en betrokkenheid van alle musici. In het orkest zitten dan ook musici die spelen op solistenniveau.

16 17

Daniel Reuss

Als ‘overtuigd niet-specialist’ dirigeert Daniel Reuss repertoire dat vele stijlen bestrijkt, van rond het jaar 1200 tot de meest actuele muziek. Sinds 1990 is hij artistiek leider en chef-dirigent van Cappella Amsterdam, dat de afgelopen jaren is uitgegroeid tot een vooraanstaand kamerkoor in Europa.

Daniel Reuss (1961) studeerde koordirectie aan het Rotterdams Conserva-torium bij Barend Schuurman. In 1990 volgde hij Jan Boeke op als artistiek leider en chef-dirigent van Cappella Amsterdam. Van 2003 tot 2006 was Reuss eveneens chef-dirigent van het rias Kammerchor in Berlijn. On-der zijn leiding bracht dit koor cd’s uit met werken van Martin, Händel en Stravinsky, welke werden onderscheiden met diverse belangrijke Europese prijzen. Van 2008 tot medio 2013 was hij tevens chef-dirigent van het Ests Philharmonisch Kamerkoor, waarbij hij als gastdirigent betrokken blijft. Dit koor uit Tallinn en Cappella Amsterdam bracht hij samen op een cd met Golgotha van Frank Martin, een uitgave die in 2011 voor een Grammy Award werd genomineerd.

Daniel Reuss werkt geregeld met vooraanstaande ensembles en orkes-ten in heel Europa, zoals de Akademie für Alte Musik Berlin, musikFabrik, Vocal Consort Berlin en het Rotterdams Philharmonisch Orkest. Met Col-legium Vocale Gent en Pieter Wispelwey nam hij de cd The Canticle of the Sun op, met onder meer de gelijknamige compositie van Sofia Goebaidoe-lina. Op uitnodiging van Pierre Boulez was Daniel Reuss in 2006 als docent

en dirigent te gast bij de Lucerne Festival Academy in Zwitserland.

De cd Janácek - Choral Works, die Daniel Reuss met Cappella Amsterdam heeft uitgebracht, verscheen op de ‘Bestenliste’ van de Preis der Deutschen Schall-plattenkritik, kreeg een Diapason d’Or, Choc de Classica en werd onderscheiden met een Edison Klassiek 2013. In 2014 verschenen bij harmonia mundi twee cd’s: Stabat Mater van Francis Pou-lenc (maart) en Warum ist das fo

to: a

nn

elie

s va

n d

er v

egt

Het repertoire omvat uiteenlopende muzikale stijlen, van barok tot hedendaags. Naast de uitvoeringen van bekend repertoire breekt het orkest ook een lans voor onbekend gebleven of nieuw repertoire. Zo speelde Amsterdam Sinfonietta recentelijk premières van David Matthews, Michel van der Aa, Kate Moore, Tigran Mansurian en Peteris Vasks. Momenteel schrijven onder meer Thomas Larcher, Rozalie Hirs en Sofia Goebaidoelina werken in opdracht van Amsterdam Sinfonietta.

Kenmerkend voor Amsterdam Sinfonietta is de innovatieve program-mering. Hiervoor won het ensemble in 2013 de klassieke muziekprijs De Ovatie. Regelmatig brengt het orkest, naast het gevestigde strijkersreper-toire, originele en spannende combinaties van muziekwerken, gaat het onverwachte samenwerkingen aan of voert het grensverleggende concepten uit, met onder andere videokunst, dans en theater. Amsterdam Sinfonietta werkte samen met gerenommeerde musici zoals Sergei Khachatryan, Bar-bara Hannigan, Thomas Hampson, David Fray, Janine Jansen, Dejan Lazic, Steven Isselis, Isabelle Faust, Alexander Melnikov, Nino Gvetadze, Christi-anne Stotijn, Bobby McFerrin en Wende Snijders.Meer informatie www.sinfonietta.nl

18 19

brock, Sir Colin Davis, Vassily Sinaisky, Andris Nelsons, Sir Charles Mac-kerras, Jean-Christophe Spinosi, David Zinman, Thierry Fischer, Donald Runnicles, Sir Andrew Davis en David Parry.Stéphany is recent te zien geweest in een aantal producties, o.a. Der Rosen-kavalier in het Bolshoi, Elgars Sea Pictures met David Parry en Speranza in Orfeo met het Balthasar Neumann Chor.Stéphany is verbonden aan het ensemble van Opernhaus Zürich waar zij rollen vertolkte zoals Cherubino in Le nozze di Figaro, Dorabella in Cosí fan Tutte en Lola in Cavalleria Rusticana. Dit seizoen zingt zij Siébel in Faust, Nicklausse in Les Contes d’Hoffmann en Minerva in Il Ritorno d’Ulisse in Patria. Ze zal ook meezingen in Bachs Mis in B Minor met het Pygmalion Ensemble in Bordeaux, Toulouse en in Salle Pleyel, Beethovens 9de Symfonie met het lpo in The Barbican en Théâtre des Champs Elysées, Beethovens Mis in C met het lso en zal terugkeren naar het Bolshoi voor concerten van Der Rosenkavalier. Zij zal ook optreden als Octavian in Der Rosenkavalier voor het Royal Swedish Opera, in La demoiselle élue met het Philharmonia Orchestra en Haydn’s Seven Last Words on the Cross met Musikkollegium Winterthur.

Judith van Wanroij (sopraan)

De Nederlandse sopraan Judith van Wanroij studeerde bij Margreet Honig aan het Conservatorium van Amsterdam en aan de Dutch National Opera Academy. Ze won de eerste prijs bij de Erna Spoorenberg Vocalisten Pre-sentatie en nam deel aan de Jardin des Voix 2005 (Les Arts Florissants). Ze maakte haar debuut met titelrol La Périchole. Haar repertoire vermeldt

onder meer Musetta La Bohème, Karolina Dvê Vdovy, Drusilla/Virtù/Damigella/Valletto L’incoronazione di Poppea (Opéra de Lyon, dno, Liceu Barcelona), Julia Der Vetter aus Dingsda (De Nieuwe Nederlandse Operette), Belinda Dido and Aeneas (Wiener Festwochen, dno, Aix-en-Provence), Echo Ariadne auf Naxos (Teatro Real Madrid), Rossweisse Die Walküre (Vlaamse Opera), Thisbé Pirame et Thisbé (Angers Nantes Opéra), Madrigaux Monteverdi (Aix-en-Provence), Psyche in Kreneks Orfeo

foto

: mar

co b

org

grev

eLicht gegeben dem Mühseligen? met bijzondere koorwerken van Johannes Brahms (september).

‘Zingen is de meest directe manier van musiceren. Dat is de reden waarom ik graag vocale muziek dirigeer. Met dit menselijk instrument leg je een directe verbinding tussen ‘de ziel’, laat ik het zo noemen, en wat er muzikaal gebeurt. Voor elkaar krijgen dat het ook zo klinkt, dat zie ik als de mooiste kant van mijn vak. Als dat lukt, gebeurt er iets heel bijzonders.’ (Daniel Reuss)

Solisten

Anna Stéphany (mezzosopraan)

Frans-Engelse mezzosopraan Anna Stéphany is winnares van de Kathleen Ferrier Award en de Guildhall Gold Medal en heeft in 2009 England vertegenwoordigd als bbc Cardiff Singer of the World. Ze is geboren in het noordoosten van Engeland en is afgestudeerd aan het King’s Col-lege London, The Guildhall School of Music & Drama en de National Opera Studio.

In de zomer van 2011 zong zij Annio in David McVicars productie van La Clemenza di Tito op het Festival d’Aix-en-Provence. Eerder

dat jaar maakte Stéphany haar debuut bij Théâtre du Châtelet in de rol van Rosina in Il barbiere di Siviglia. Ze debuteerde ook in de Verenigde Staten met goede kritieken in de titelrol in Charpentier’s Medée met Christian Curnyn en het Chicago Opera Theater, en in het Bolshoi Theatre in Mos-kou als Orlovsky in Die Fledermaus.Stéphany heeft in vele concerten gezongen met werelds beste orkesten, zoals het London Symphony Orchestra, Orchestra of the Age of Enlightenment, Radio Filharmonisch Orkest, bbc Symphony Orchestra, ndr Sinfonieor-chester, London Philharmonic Orchestra en het cbso. Ze heeft ook meege-werkt met een aantal opnames voor de bbc, lso Live en Wigmore Hall Live labels.Ze heeft gewerkt met vele dirigenten, o.a. Jaap van Zweden, Thomas Hengel-

20 21

22 23

operabühne was hij onder meer te horen als Papageno in Die Zauberflöte, de titelrol in Don Giovanni en Guglielmo in Così fan tutte (Mozart), Sid in Albert Herring en the Traveller in Curlew River (Britten), le Gendarme in Les Mamelles de Tirésias (Poulenc), Passagallo in L’opera seria (Gassmann), en Adario in Les Indes galantes (Rameau).

Mattijs is veelvuldig te beluisteren in liedrecitals; in 2004 maakte hij zijn debuut in de Vocale Serie van het Concertgebouw, begeleid door pianist Graham Johnson. In 2011 en 2012 maakte hij samen met pianiste Shuann Chai concertreizen door China. Mattijs verleende zijn medewerking aan tal-rijke beeld- en geluidsopnames met muziek variërend van Bachs Johannes-Passion tot Martins Golgotha. Verder maakt hij als zanger en arrangeur deel uit van het oude-lichte-muziekcollectief Frommermann en is hij lid van kunstenaarscollectief Splendor Amsterdam.

Thomas Walker

Thomas Walker is geboren in Glasgow en begon zijn muzikale carrière als trompettist op The Royal Scottish Academy of Music and Drama, voordat hij zang ging studeren bij Ryland Da-vies aan het Royal College of Music.

Dit seizoen en daarna treedt hij o.a. op in de titelrol Rameau Platée voor het Stuttgart Opera; aria’s in Bachs Matthäus-Passion met het Ga-brieli Consort and Players in Polen; Basilio The Marriage of Figaro, op tournee met het Freiburg Baroque Orchestra en René Jacobs; Bach canta-tes met het Hamburg Symphoniker; Evangelist in Bachs Johannes-Passion in een Europese tournee met het Dunedin Con-sort; Mozarts Requiem met het City of London Sinfonia en Stephan Layton en Messiah met het Orquestra Barroca Catalana, ook met Daniel Reuss.

Thomas heeft Platée o.a. gezongen voor het Stuttgart Opera en het Staatstheater Nürnberg; Count Almaviva; Eurimaco The Return of Ulysses; Janek Makropulos Case; Alessandro Il Re Pastore; Peter Quint The Turn of the Screw; Lysander A Midsummer Night’s Dream; The Italian Tenor Der Rosenkavalier.

Zijn debuut bij de Proms in 2002 in Mendelssohn Elijah in The Royal

foto

: mar

co b

org

grev

e

und Eurydike (Teatro Real Madrid), Servilia Clemenza di Tito (Opéra de Lyon), Ilia Idomeneo (Opéra de Nancy, dno, Théâtre de Luxembourg), Despina Cosi fan Tutte (Aix-en-Provence, Théâtre du Luxembourg), titel-rol Grétry’s Andromaque (Schwetzingen, Montpellier, Nürnberg), Female Chorus The Rape of Lucretia (Angers Nantes Opéra), Junon Platée (Opéra de Strasbourg), Donna Elvira Don Giovanni (dno), Émilie/Fatime Les Indes galantes (Grand Théâtre de Toulouse) en Hissiphile in Vogels La Toison d’Or (Staatstheater Nürnberg).

Judith van Wanroij werkt met dirigenten als Frans Brüggen, William Christie, René Jacobs, Emmanuel Krivine, Jesús López Cobos, Jérémie Rho-rer, Christophe Rousset, Edo de Waart en Jaap van Zweden.

Mattijs van de Woerd

Mattijs van de Woerd studeerde aan de conser-vatoria van Rotterdam en Amsterdam bij Sylvia Schlüter, Maarten Koningsberger en Margreet Honig. Daarnaast kreeg hij les van o.a. Barbara Bonney, Sir Thomas Allen, Rudolf Jansen en Roger Vignoles. In 2001 won Mattijs de Vrien-denkrans (prijs van de Vereninging Vrienden van het Concertgebouw en het Koninklijk Concertgebouworkest) en de Concertgebouw-prijs. In 2003 werd hem de eerste prijs van de Wigmore Hall International Song Competition in Londen toegekend.

Mattijs van de Woerd treedt onder andere op met de Nederlandse Opera, Nationale Reisopera, Opéra La Monnaie Brus-sel, Opéra Monte-Carlo, Koninklijk Concertgebouworkest, Nederlandse Bachvereniging, Radio Filharmonisch Orkest en Nieuw Ensemble en met dirigenten Jaap van Zweden, Herbert Blomstedt, Marc Albrecht, Ed Span-jaard, Lawrence Foster, Marc Minkowski, Henk Guittart, Jos van Veldhoven, Peter Eötvös, Jan Willem de Vriend, Kenneth Montgomery, Daniel Reuss, Tan Dun, Thomas Zehetmair en Frans Brüggen.

Mattijs treedt regelmatig als solist op voor concerten in binnen- en buitenland. Zijn concertrepertoire reikt van Carissimi’s Jepthe en Haydns Paukenmesse tot Brittens War Requiem en Stravinsky’s Threni. Op de

foto

: sus

sie

ahlb

urg

24 25

Uitvoerenden en solisten

Daniel Reuss - dirigentJudith van Wanroij - sopraan Anna Stephany - mezzosopraan Thomas Walker - tenorMatthijs van de Woerd - bariton

cappella amsterdam

SopranenLucie ChartinMartha BoschMarijke van der HarstMariëlle KirkelsMaria KöpckeMarjo van SomerenElma Timmers

AltenSabine van der HeydenMieke van LarenDorien LieversÅsa OlssonInga Schneider Suzanne VerburgDesirée Verlaan

TenorenRoss BuddieDolf DrabbelsJon Etxabe ArzuagaWilliam KnightSatoshi MizukoshiScott MelloEndrik Üksvärav

BassenMartijn de Graaf Bierbrauwer Kees Jan de KoningBart OenemaRobert van der Vinne Hans WijersJan DouwesNicolas Boulanger

amsterdam sinfonietta

Viool 1Jacobien RozemondNicoline van SantenKaren SegalCecile Gouder de BeauregardMiki TsunodaDimiter Tchernookov

Viool 2Sarah KapustinPetra GriffioenFrances ThéDiet TilanusInki VargaKerstin Hoelen

AltvioolRosalind VentrisErnst GrapperhausAnne-Bartje FonteinRoeland Jagers

Albert Hall, met Kurt Masur en het lpo resulteerde in terugkerende optre-dens om Janáceks Otce nas en Beethovens Mis in C te zingen, en na zijn debuut bij het Northern Sinfonia (Bach Magnificat) met Thomas Zehetmair is hij gevraagd om Haydns Schöpfung tijdens het openingsconcert in The Sage, Gateshead en meer recent ook Mozarts Requiem.

Hij heeft recent ook opgetreden in Brittens Les Illuminations met The Scottish Ensemble; Stravinskys Pulcinella met het bbc sso en Matthias Pintscher; Bachs Cantates in het Vienna Konzerthaus met Ensemble Claudiana; Meyerbeers Emma di Resburgo met Andreas Stoehr in dezelfde concertzaal; Bachs Mis in F en Oster Oratorium met het Orkest van de Achttiende Eeuw en Frans Brüggen; Brittens War Requiem in Moskou; Schumanns Paradies und die Peri met het Estonian Philharmonic Chamber Choir en Daniel Reuss; Messiah met The Choir of King’s College, Cam-bridge en een concert met muziek van Janácek met Cappella Amsterdam en Daniel Reuss

26 27

Programma

Moment van stilteGregoriaans

Wolfgang Amadeus Mozart (1756 – 1791)Adagio en fuga in c KV546 (1788)

Arvo Pärt (1935)uit: Kanon Pokajanen (1997) voor koor a capellaOde VI Kontakion IkosOde IX [= Nïnye k vam, 1989] opgedragen aan Archimandrite Sophrony Sacharov

PAUZE

Wolfgang Amadeus MozartRequiem in d KV626 (1791)I IntroitusII KyrieIII SequentiaIV OffertoriumV SanctusVI BenedictusVII Agnus DeiVIII Communio

CelloKaori YamagamiÖrs KöszeghyMichiel WeidnerKetevan Roinishvili

ContrabasYing Lai GreenServaas Jessen

BassethoornLeon BoschCeleste Zewald

FagotHajime KonoyeJames Aylward

TrompetCyrille van PouckeMarc Busscher

TromboneSebastiaan KemnerJeffrey KantMarijn Migchielsen

PaukenPeppie Wiersma

KistorgelDavid Jansen

28 29

Boga chelovyekom nyevozmozhno vidyeti, na nyegozhe nye smeyut chini angelstii vzirati; Toboyu zhe, Vsyechistaya, yavisya chelovyekom Slovo voplosh-chenno, Yegozhe vyelichayushche, s nyebyesnïmi voi Tya ublazhyem.

Pomiluy mya, Bozhe, pomiluy mya.

Nïnye, k vam pribyegayu, angeli, arhangeli i vsya nyebyenïya silï, uprestola Bozhiya stoyashchii, molityesya ko Tvortsu svoyemu, da izbavit dushu moyu ot muki vechnïya.

Pomiluy mya, Bozhe, pomiluy mya.

Nïnye, plachusya k vam, svyatii patriasi, tsarie i prorotsï, apostoli i svyatityeliye i vsi izbrannii Hristovï:

pomozitye mi na sudye, da spasyet dushu moyu ot silï vrazhiya.

Slava Otsu i Sïnu i Svyatomu Duhu.

Nïnye k vam vozdyezhu rutse,

Voor de mensen is het onmogelijk God te zien, Dien zelfs de Koren der engelen niet durven aanschouwen. Maar door U, o Maagd, werd het Woord voor de sterfelijken zichtbaar in het Vlees.

Hem verheerlijken wij, en met de hemelse heerscharen prijzen wij U zalig.

Ontferm U over mij, o God, ontferm U over mij.

Bij U zoek ik mijn toevlucht, o Engelen, Aartsengelen en alle Hemelse Machten die rondom de Troon van God staan; bid Uw Schepper mijn ziel te verlossen van de eeuwige kwellingen.

Ontferm U over mij, o God, ontferm U over mij.

Heden sta ik voor U en ween, heilige Aartsvaders, Koningen en Profeten, Apos-telen en Heiligen en alle uitverkorenen van Christus: help mij in het Gericht, opdat mijn ziel gered mag worden uit de macht van de tegenstander.

Eer zij de Vader, de Zoon en de Heilige Geest.

Tot U hef ik mijn handen omhoog,

Arvo Pärt, uit: Kanon Pokajanen, Ode IX (Nïnye k vam)

Zhityeyskoye morye, vozdvizayemoye zrya napastey bureyu,k tihomu pristanishchu Tvoyemu prityek vopiyu Ti: vozvyedi ot tli zhivot moy,mnogomilostivye.

Pomiluy mya Bozhe, pomiluy mya.

Zhitiye na zyemli bludno pozhih idushu votmu predah, nïnye ubo molyu Tya,milostivïy Vladïko: Svobodi mya ot rabotï syeya vrazhiya, I dazhd mi razum tvoriti volyu Tvoyu.

Pomiluy mya Bozhe, pomiluy mya.

Kto tvorit takovaya, yakozhe az?Yakozhe bosviniya lezhit v kalu,tako I az grehu sluzhu. No Tï, Gospodi, istorgni mya ot gnusa sy-ego I dazhd mi syerdtse tvoriti zapovyedi Tvoya.

Slava Otsu i Sïnu i Svyatomu Duhu.

Bij het zien van de hoge golven der verzoekingen op de levenszee, vlucht ik tot Uw veilige haven en roep tot U, o Barmhartige: leid mij omhoog uit de vergankelijkheid.

Ontferm U over mij, o God, ontferm U over mij.

Losbandig heb ik in de wereld geleefd en mijn ziel aan de duisternis uitgeleverd, maar nu smeek ik U, barmhartige Heer: verlos mij van de werken des vijands en geef mij inzicht zodat ik Uw wil kan doen.

Ontferm U over mij, o God, ontferm U over mij.

Wie doet zulke dingen als ik?Want zoals een varken in zijn uitwerpse-len neerligt, zo dien ik de zonde: maar Gij, Heer, trek mij weg uit het vuil en geef mij een hart dat zich aan Uw geboden houdt.

Eer zij de Vader, de Zoon en de Heilige Geest.

Arvo Pärt, uit: Kanon Pokajanen, Ode VI

30 31

Quantus tremor est futurus, Quando iudex est venturus, Cuncta stricte discussurus!

Tuba mirum spargens sonum Per se pulchra regionum Coget omnes ante thronum.

Mors stupebit et natura, Cum resurget creatura, Iudicanti responsura.

Liber scriptus proferetur, In quo totum continetur, Unde mundus iudicetur.

Iudex ergo cum sedebit Quidquid latet apparebit: Nil inultum remanebit.

Quid sum miser tunc dicturus?Quem patronum rogaturus? Cum vix iustus sit securus.

Rex tremendae maiestatis, Qui salvandos salvas gratis, Salva me, fons pietatis.

Recordare Iesu pie, Quod sum causa tuae viae: Ne me perdas illa die.

Welk een schrik zal dan ontstaan,wanneer de Rechter zal komen om alles streng te oordelen!

De bazuin die een wonderbaarlijk signaal geeft over de graven van de wereld zal allen dagen voor de troon.

Dood en natuur zullen verbijsterd staan,wanneer elk schepsel zal herrijzen om rekenschap af te leggen aan de rechter.

Het geschreven boek zal tevoorschijn komen, waarin alles vervat is, waarnaar de wereld geoordeeld zal worden.

Wanneer de rechter dan gezeten iszal alles wat verborgen is aan het licht komen: niets zal ongewroken blijven.

Wat zal ik, ellendige, dan zeggen? Wie als voorspraak vragen? Als zelfs een rechtvaardige ternauwer-nood veilig is.

Koning vol angstaanjagende majesteit,die zaligen redt uit genade:redt ook mij, bron van barmhartigheid.

Gedenk toch, barmhartige Jezus,dat ik de reden van Uw leven ben:laat mij niet omkomen op die dag.

svyatii muchenitsï, pustïnnitsï, dyevstvyennitsï, pravyednitsï i vsi svyatii, molyashchiisya ko Gospodu za vyes mir, da pomiluyet mya v chas smyerti moyeya.

I nïnye i prisno i vo vyekivyekov. Amin

Mati Bozhiya pomozi mi, na Tya silnye nadyeyushchemusya, umoli Sïna Svoyego, da postavit mya nyedostoynago odyesnuyu Syebye, yegda syadyet sudyay zhivïh i myertvïh. Amin.

IntroitusRequiem aeternam dona eis, Domine:et lux perpetua luceat eis.

Te decet hymnus Deus in Sion, et tibi reddetur votum in Ierusalem:exaudi orationem meam, ad te omnis caro veniet.

KyrieKyrie eleison, Christe eleison, Kyrie eleison.

SequentiaDies irae, dies illa, Solvet saeclum in favilla: Teste David cum Sibylla.

o heilige martelaren, kluizenaars, mon-niken, rechtvaardigen en alle heiligen die tot de Heer bidden voor de hele wereld, opdat Hij Zich over mij moge ontfermen in het uur van mijn dood.

Nu en altijd en in de eeuwen der eeuwen. Amen.

Moeder van God, help mij die mijn hoop op U heb gesteld. Smeek Uw Zoon dat Hij mij, onwaardige, aan Zijn rechterhand laat staan, wanneer Hij zal plaatsnemen om te oordelen de levenden en de do-den. Amen.

Geef hun, Heer, de eeuwige rusten doe een voortdurend licht over hen schijnen.U komt een lofzang toe, Heer, in Sionen voor U wordt de gelofte in Jeruzalem vervuld: verhoor mijn gebed, tot U komt al wat leeft.

Heer ontferm U, Christus ontferm U, Heer, ontferm U.

Dag van toorn, beruchte dagdie de wereld tot as zal verteren, naar de getuigenis van David en de Sybille.

Wolfgang Amadeus Mozart, Requiem

32 33

Lacrimosa dies illa, Qua resurget ex favilla Iudicandus homo reus:

Huic ergo parce Deus. Pie Iesu Domine, Dona eis requiem. Amen.

OffertoriumDomine, Iesu Christe, Rex gloriae,libera animas omnium fidelium defunc-torum de poenis inferni, et de profundo lacu.

Libera eas de ore leonis,ne absorbeat eas tartarus,ne cadant in obscurum:sed signifer sanctus Michaelrepraesentet eas in lucem sanctam:Quam olim Abrahae promisistiet semini eius.

Hostias et preces tibi Domine, laudis offerimustu suscipe pro animabus illis,quarum hodie memoriam facimus:fac eas, Domine, de morte transire ad vitam. Quam olim Abrahae promisisti et semini eius.

SanctusSanctus, Sanctus, sanctusDominus Deus Sabaoth.Pleni sunt caeli et terra gloria tua.

Tranenrijk is die dag, waarop de schuldige mens uit het stof zal herrijzenom geoordeeld te worden.

Spaar hem dan, God.Barmhartige Heer Jezus, geef hun rust. Amen.

Heer Jezus Christus, Koning van de heerlijkheid,verlos de zielen van alle overleden gelo-vigenvan de pijnen van de hel en van de diepe poel:bevrijd hen uit de muil van de leeuw,opdat het dodenrijk hen niet verslinde,noch dat zij vallen in de duisternis;maar laat de banierdrager, de heilige Michaelhen leiden naar het heilige lichtdat Gij eertijds aan Abraham heb beloofden aan zijn nageslacht.

Offergaven en lofgebeden, Heer, bieden wij U aan:aanvaard ze voor die zielendie wij heden gedenken:doe hen, Heer, van de dood overgaan naar het leven.Zoals Gij eertijds aan Abraham heb beloofd en aan zijn nageslacht.

Heilig, Heilig, Heilig, is de Heer, de God der Heerscharen.Vol zijn de hemel en de aarde van Uw

Quaerens me, sedisti lassus: Redemisti crucem passus: Tantus labor non sit cassus.

Iuste iudex ultionis, Donum fac remissionis, Ante diem rationis.

Ingemisco, tamquam reus: Culpa rubet vultus meus Supplicanti parce Deus.

Qui Mariam absolvisti, Et latronem exaudisti, Mihi quoque spem dedisti.

Preces meae non sunt dignae: Sed tu bonus fac benigne, Ne perenni cremer igne.

Inter oves locum praesta, Et ab haedis me sequestra, Statuens in parte dextra.

Confutatis maledictis, Flammis acribus addictis: Voca me cum benedictis.

Oro supplex et acclinis Cor contritum quasi cinis:Gere curam mei finis.

Zoekend naar mij zit Gij vermoeid terneer; Gij hebt mij verlost door het kruis te lijden: laat zulk een moeite niet vergeefs zijn.

Rechtvaardige rechter der wrake,geef mij het geschenk der vrijspraakvóór de dag van vergelding.

Ik zucht als een beklaagde;schaamrood kleurt mijn gelaat:spaar toch een smekeling, o God.

Gij die Maria hebt vrijgesprokenen de rover hebt verhoord,Gij hebt ook mij hoop gegeven.

Mijn smeekbeden zijn het niet waard, maar, goede Heer, wil er welwillend zorg voor dragen dat ik niet zal verteren in het eeuwige vuur.

Geef mij een plaats tussen de schapen en wil mij van de bokken verwijderd houden; doe mij staan aan Uw rechterhand.Als de gedoemden veroordeeld zijn,ten prooi aan felle vlammen,roep mij dan bij de gezegenden.

Ik bid U als smekeling, terneergebogen,het hart verteerd als as:draag zorg voor mijn einde.

3534

heerlijkheid. Hosanna in den hoge.

Gezegend Hij die komt in de naam van de Heer. Hosanna in den hoge.

Lam Gods, dat de zonden van de wereld wegneemt, geef hen rust.Lam Gods, dat de zonden van de wereld wegneemt, geef hen de eeuwige rust.

Het eeuwige licht verlichte hen, Heer;samen met uw heiligen voor eeuwig, omdat Gij goed bent.Eeuwige rust geef hen, o Heer,en het eeuwige licht verlichte hen,samen met uw heiligen voor eeuwig, omdat Gij goed bent.

Hosanna in excelsis.

BenedictusBenedictus qui venit in nomine Domini.Hosanna in excelsis.

Agnus DeiAgnus Dei qui tollis peccata mundi:dona eis requiem,Agnus Dei qui tollis peccata mundi:dona eis requiem, sempiternam.

CommunioLux aeterna luceat eis, Domine:Cum sanctis tuis in aeternum, quia pius es.Requiem aeternam dona eis, Domine,et lux perpetua luceat eis.Cum sanctis tuis, in aeternum, quia pius es.

❧

Lynne Leegte

Lynne Leegte (Luton, gb 1965) woont en werkt in Amsterdam. Haar opleiding deed zij aan de Kunstacademie in Groningen (1983-1988). Zij fotografeert en maakt beelden van klassieke ma-terialen als albast en brons.

De foto’s zijn realistisch, vrouwelijk en naar binnen gekeerd. Leegte figureert zelf in de foto’s of gebruikt afgietsels van haar lichaam. Zij kijkt nergens in de lens of keert zich er van af en dit veroorzaakt anonimiteit.

De maten van de werken hebben de menselij-ke maat. Verdriet en kwetsbaarheid, haar onder-werp, zijn daardoor herkenbaar en universeel.

www.lynneleegte.com

foto

: ro

elo

f w

ulli

nk

36 37

‘Et ascendit’

Mijn oom was geoloog. Toen ik klein was, luisterde ik graag naar zijn uitleg over het vak, goed geïllustreerd met zwart/wit foto’s. Het ene landschap na het andere kwam voorbij met af en toe een markant detail, namelijk een leunende hamer op de voorgrond. Die droeg hij altijd bij zich en deze kon als een perfecte maatgever dienen.

Een stoel in een kerk is als een hamer naast een groot stenen oppervlak. De stoel met zijn armen, poten en rug heeft de menselijke maat. De kolossale ruimte van een kerk is daardoor meer binnen bereik voor de beschouwer. De stoelen maken de immensiteit van de kolommen of de lange weg naar het altaar grijpbaar. Een kerk zonder stoelen of banken ervaart men totaal anders. Dan is er de pure aandacht voor het bouwwerk wat aansluit op een ongestoord vloeroppervlak.

In de Grote Kerk in Lochem zweven zeven stoelen boven de aanwezige stoe-len in het middenschip. Exacte kopieën van de originele, uitgevoerd in een teer materiaal. Licht doorschijnende stoelen ritmisch in de ruimte, hangend onder de gewelven als dansende muzieknoten op bladmuziek. Als verlaten coconnen, een verstilde herinnering aan wat het eerder was.

‘Et ascendit’, de lege stijgende stoel.Zoals die hamer de mens in een landschap betrekt, zo betrekt de stoel hier in de kerk de mens. Iemand.

Lynne Leegte

38 39

Stichting Requiem Lochem

BestuurKo Brevet, voorzitterGerthe Lamers, secretarisJan Janssen, penningmeesterRommie HulsingaBoeije JansenLuc van der Leest Ellen van Slagmaat

Comité van aanbevelingProf. dr. Christiane Berkvens-Stevelinck (historica, theoloog, ritueel- begeleider)Mr. Hans van den Broek (Minister van Staat)Leo van Doeselaar (musicus)Drs. Jacobine Geel (theologe en programmamaker televisie)Dr. Martin Hoondert (universitair docent “Muziek, religie & ritueel” aan de universiteit van Tilburg)Juke Hudig (beeldend kunstenaar)Prof. dr. Anne van der Meiden (theoloog, communicatiewetenschapper)Emmy Verhey (musicus)

SecretariaatGerthe Lamers, Enkweg 99, 7242 kc Lochem, 0573-257070gerthelamers@gmail.com, www.stichtingrequiemlochem.nl

Stichting Vrienden Requiem LochemDe Stichting Requiem Lochem heeft een afzonderlijke vriendenstichting welke ten doel heeft om de activiteiten van de Stichting Requiem te onder-steunen. U kunt al vriend worden voor € 20,- per jaar. Momenteel hebben vrienden de mogelijkheid om bij het Requiemconcert te kiezen voor 2 gereserveerde plaatsen in de kerk. Beide stichtingen hebben de anbi-status zodat uw gift aftrekbaar is voor de inkomstenbelasting.

Bankrekeningnummer nl51 ingb 0004 7211 59 t.n.v. Stichting Vrienden Requiem Lochem.

Weihnachtsoratorium

Graag maken wij u attent op een ander bijzonder concert opdinsdag 23 december 2014 om 19.30 uur in de Grote of Sint-Gudulakerk in Lochem.

Bachs Weihnachtsoratorium neemt een prominente plaats in het Neder-landse concertleven in. Het oratorium is te vergelijken met die van Bachs beide passies, de Johannes Passion en de Matthäus Passion.

Het Weihnachtsoratorium geniet vanwege het feestelijke karakter een grote populariteit, die niet beperkt blijft tot de liefhebbers van barokmuziek.

Lochem mag erop bogen met het Bachkoor Holland en het Concert-gebouw Kamerorkest de complete uitvoering (6 cantates) van uitzonderlijke kwaliteit in huis gehaald te hebben.

KaartverkoopKaartverkoop met gereserveerde plaats online bij de Schouwburg Lochem: www.schouwburglochem.nl of telefonisch 0573-250051.

40

Grote of Sint-Gudulakerk

De Grote of Sint-Gudulakerk wordt alom geprezen vanwege de sfeer en de prachtige akoestiek. Voordat deze hallenkerk er was, stond er een gotische kruiskerk en daarvoor een romaanse tufstenen kerk. En dan hebben we het over eind tiende of begin elfde eeuw.

Waarschijnlijk stond er omstreeks 900 overigens al een houten gebouw-tje van twaalf bij vier meter. Allerlei details wijzen terug in de historie. Zo is er een pilaarschildering van Sint-Rochus te zien. Hij was de pestheilige bij uitstek. En Lochem werd zwaar geteisterd door ‘de zwarte dood’. Vooral begin zestiende eeuw. Uit die tijd zijn dan ook de muurschilderingen niet enkel van deze heilige, maar ook van Sint-Christoforus en Sint-Sebastianus. Ook zij werden aangeroepen in die barre tijd.

Concerten in de Grote of Sint-Gudula Kerk

De Stichting Gudula Cultureel organiseert in de Grote Kerk te Lochem in de zomer van 2015 een serie vrijdagavondconcerten en een serie Markt-orgelconcerten op de woensdagochtend.

Zie voor uitgebreide informatie: www.gudula.nu.

Met dank aanProtestantse Gemeente Lochem

ColofonVormgeving: Roelof Wullink.Gebruikte letter binnenwerk: Seria en Seria Sans van Martin Majoor.Beeld voorzijde omslag en fotomontages op pag. 20/21, 37 en achterzijde omslag zijn van Lynne Leegte.Druk en afwerking: PrintCarrier.com.

Het volgende Requiemconcert is op zondag 8 november 2015

www.stichtingrequiemlochem.nl