CimiSkianiraphael chimishkyan

da

vi

T W

el

iZ

e

rafael CimiSkianidaibada 1929 wlis 23 marts TbilisSi. Zalosani (56, 60 kg). XV olimpiuri TamaSebis Cempioni (1952, helsinki), msoflios orgzis Cempioni (1954, 55) da orgzis meore priziori (1950, 53), evropis eqvsgzis Cempioni (1950, 51, 54-57) da meore priziori (1953), msoflio universiadis Cempioni (1951), ssrk aTgzis Cempioni (1949-60), msoflios 11-gzis rekordsmeni, aqedan 5 rekordi damyarebuli aqvs samWidSi: 337,5 kg (1952), 340 kg (1953), 342,5 kg, 345 kg, 350 kg (1954). ssrk sportis damsaxurebuli ostati, saerTaSoriso kategoriis msaji. Tbilisis sapatio moqalaqe, Rirsebisa da vaxtang gorgaslis II xarisxis ordenebis kavaleri.

Raphael ChimishkyanWeightlifter (56, 60 kg) was born on March 23, 1929 in Tbilisi. Champion of XV Olympic Games (1952, Helsinki), twice world champion (1954, 1955), twice silver medalist (1950, 1953), six-time champion of Europe (1950-57) and silver medalist (1953) and champion of the World Student Games (1951). Chimishkyan isten-time champion of the USSR (1949-1960). He is eleven-time world record-holder and held five records in triathlon: 337.5 kg (1952), 340 kg (1953), 342,5 kg, 345 kg, and 350 kg (1954). He is an honored master of sports of the USSR, referee of international category and honorary freeman of Tbilisi. Chimishkyan was decorated with Order of Honor and Vakhtang Gorgasali Order of 2nd class.

G E O R G i a n O ly M p i C C H a M p i O n SqarTveli olimpiuri Cempionebi

proeqtis avtori da mTavari redaqtorielguja beriSvili

The projecT auThor and ediTor-in-chiefElguja Berishvili

proeqtis menejeriemzar zenaiSvili

The projecT managerEmzar Zenaishvili

proeqtis koordinatorirusudan afciauri

The projecT coordinaTorRusudan Aptsiauri

teqstidaviT WeliZe

TexTDavid Chelidze

dizainivaxtang SataiZe

design Vakhtang Shataidze

redaqciaavTandil gurasaSvili, jemal kasraZe, daviT WeliZe,karlo faCulia, zaal anjafariZe, inga alaviZe,nana joxariZe, maia beriSvili, ivane burnaZe

ediTorial sTaff Avtandil Gurasashvili, Jemal Kasradze, David Chelidze,Inga Alavidze, Karlo Pachulia, Zaal Anjaparidze, Nana Jokharidze, Maia Berishvili, Ivane Burnadze

fotomixeil zargariani, aleqsandre kotoraSvili, iuri somovi,jemal kasraZe, iuri morgulisi, www.sportphoto.ge

phoToMikhail Zargaryan, Aleksandre Kotorashvili, Yuri Somov,Jemal Kasradze, Yuri Morgulis, www.sportphoto.ge

partniorebisaqarTvelos erovnuli olimpiuri komitetisaerTaSoriso olimpiuri komitetis olimpiuri solidarobasaqarTvelos Zalosnobis federacia

parTnersGeorgian National Olympic CommitteeOlympic Solidarity of the International Olympic CommitteeGeorgian Weightlifting Federation

issn 2233-3096isBn 978-9941-0-3431-2

qarTveli olimpiuri Cempionebi

rafael CimiSkiani

2011

© saqarTvelos sportul JurnalistTa asociacia© GEORGIAN SPORTS WRITERS ASSOCIATION

5

Tbi lis Si, rus Ta ve lis Zeg lTan er Ti pa ta ra qu Caa, ga baS vi lis sa xe­lo bi sa, rom lis 5 no mer Sic, xis ki be eb ze vsxed varT da vix se nebT, vi go­nebT, ve fe re biT, miv sti riT im Zvel sa da da u viw yars, rac Jam Ta svlas da uZ ve le bia, To rem gul Si da go ne ba Si isev Za lu mad feT qavs.

1929 wlis 23 marts swo red am sax lSi da i ba da ra fa el Ci miS ki a ni. ma­ma, ar ka di, rki nig zis sam mar Tve lo Si cvlis uf ro sad mu Sa ob da, de da, ni no be ri Ze, di a sax li si brZan de bo da. Zma su re ni ra fa el ze sa mi wliT iyo uf ro si.

ai, Ci miS ki a ne bis mTe li oja xi. Sin ru su li ena do mi ni reb da da ro­gorc Cve ni gmi ri as kvnis, ded­ma ma mo ri ge bu le bi iy vnen, arc Se ni da arc Ce mio, Tum ca, es, ra Tqma un da, xum ro biT.

eg reT wo de bu li, ita li u ri ezoa...„Tbi li, ise Ti Tbi li, ro uke Tess ver war mo id gen di.aq ax la Ce mi uf ro si qa liS vi li da Zmis Svi li cxov ro ben. ro ca gul­

ze ra Rac Se mo maw ve ba xol me, swo red aq mov di var, am sax lis ki be eb ze Ca­mov jde bi da Tval win umal mTe li Ce mi bav Svo ba ga da meS le ba. ga vi xe dav mar jvniv, mar cxniv, aR vid gen Zvel kad rebs da mik virs, nu Tu me vi ya vi is mar jve, di di „Sus tri“ vin me, de da rom sul qu Ca Si dam sdev da­meT qi. max sen de ba is bed ni e ri wle bi da uneb li ed Tva leb ze crem li mo mad ge­ba...“

pa ta ra ra fos de da Si Sob da, emand am ma ma ZaR lma ra me ar mo i wi os, ra me ar da a Sa vo so. swra fi iyo, ub ne lebs yve las sjob da sir bil Si, xto­ma Si. ma ma miss ai van ze Rer Zi hqon da da mag re bu li da yo vel di las „kuT­xes iWer da“. ra fos Tvis co ta ma Ra li ki iyo, ver swvde bo da da skams mi id gam da xol me. fiq reb Si Ca Zi rul ba ton ra fa els ax lac uk virs, ase­Ti tan mor Ci li, kac ma rom Tqvas, aras por tu li aR na go bis bi Wi ro gor imor Ci leb da im rki nis RerZs, ro mel zec aTas na ir var jiSs as ru leb da. fex bur Ti uy var da, di li dan da Ra me bam de burTs das dev da, arc Wi da o ba iyo mis Tvis uc xo, kar ga dac Wi da ob da, mag ram grZnob da, rom mis gan verc fex bur Te li da verc di di mo Wi da ve dad ge bo da.

„Cvens qu Ca ze Tor me ti sax li id ga, yve la erov ne bis xal xi er Tma­neT Si iyo are u li. erov ne bas vin aq cev da yu rad Re bas. ub ne li bi We bi

6

rafael

CimiSkiani

7

ax lo me gob re bi vi ya viT. am qu Ca ze iz rde bod nen aka de mi ko si Ta maz gam­yre li Ze, pro fe so ri Ta maz Si la ka Ze, cno bi li al pi nis ti ka ko ma ri, eq­stra sen si av To lom sa Ze... sxva Ta So ris, yve la ni Tbi li sis sa pa tio mo­qa la qe e bi varT. ma Sin, bav Svo ba Si, tru seb Si rom dav rbo diT, vin ifiq­reb da, Tu am er Ti pa ta ra Tbi li su ri qu Ci dan am de ni cno bi li ada mi a ni ga mo vi do da“.

ra fos er Ti pa ta ra oTa xi hqon da, zam ba re bi a ni sa wo li ed ga, pa ta ra ma gi da, ska mi da tum bo ze ra di o mim Re bi „ural­49“. es er Ti cic qna oTa­xi sas tum ro sa viT iyo, mTe li bi We bi iq iy rid nen xol me Tavs.

ga baS vi lis 5 nom ris ki be eb ze fiq reb Si Ca Zi rul ba ton ra fa els ar Se iZ le ba de da ar mo a gon des, ise Ti qa li iyo, me ki ara, mTel ubans uy­var dao.

„avad rom var xol me, de da Cems mo vux mob _ miS ve le de di ko­meT qi da et yo ba Rmer Tic Se is mens Cems ved re bas da de da Ce mic... ra Rac na ir Sve bas mar Tlac vgrZnob. es al baT ma inc fsi qo lo gi u ri mo men tia, mag­ram ase kia da... nam dvi li qar Tve li qa li iyo... de da rom „iav na nas“ gim­Re rebs, is usa Tu od da sa fa se be lia. Za li an Tbi li da gu lis xmi e ri de da myav da...“

pa ta ra ra fo bar no vis qu Cis da saw yis Si, aR mar Tze, 42­e ru sul sko­la Si swav lob da. de da Ce mi kuT xe Si dam xvde bo da, san dlebs gam xdi da da Sin ase fex Sve la miS veb dao, _ igo nebs ba to ni ra fa e li. omis dro iyo, yve las uWir da, bevrs arc fex sac me li hqon da da arc saW me li. mom Wir­ned cxov rob dnen, yve la fers uf rTxil de bod nen, miT ume tes, ra fo ona va ri bi Wi iyo, erTs gah krav da qvas fexs, bur Ti viT aken wlav da da mor Ca, im fa ra ti na sa zaf xu lo fex sac me lebs wam Si gaZ vre bo da Zi ri...

bi We bi kva lis qu Ca zec ga di od nen, gri bo e dov zec, qu Ca qu Cas ejib­re bo da fex bur TSi, yve las ugeb dnen. vin me me rab su pa taS vi li hyo liaT gun dSi, axal gaz rdo ba Si gar dac vli la. Tur me ise Ta ma Sob da, ub ne leb­ma bo ria pa i Wa Ze Se ar qves. aba, aseT gunds vin mo u geb da!

xan da xan Cxu bic mos di o daT sxva ub ne leb Tan da iqac er Tma ne Tis gver diT id gnen bi We bi. tyu ils bav Svo bi dan ver itan da, gu li er Co da da xSi rad Cxu bi am mi ze ziT da iw ye bo da xol me. xan da xan mSob leb Tan da a­

8

rafael

CimiSkiani

bez Reb dnen, Tqven ma Svil ma mce mao da sam sa xu ri dan gvi an dab ru ne bu li ba to ni ar ka dic ko Webs auw vav da, es ro gor ga be de, ra ya ra man yan Te li ga mo mix ve di, ico de, Wku iT iya vi, To rem me vi ci Se ni am ba vio. icoc xle, me o re dRes im dam bez Re bels ra fos gan dRe da ad ge bo da!..

„sta di on ze tro le i bu siT miv di o diT, uka na mxri dan Se vax te bo­diT, bu fer ze dav dge bo diT. sta di on Tan ki bi ge lebs Ca mo vuS veb diT da Ca mov xte bo diT. Cve ni Wku iT, ase uf ro fa si da e de bo da nam dvi li pa­i Wa Zi sa da je je la vas Ta ma Sis nax vas. mag ram mTa va ri es ar iyo, mTa va ri cxe neb ze am xed re bu li mi li ci o ne re bis gan das xle ta iyo, Tu iyo Ca Reb­di da cxens la jeb qveS ga uZ vre bo di, Ta vi qud Si gqon da, sta di on ze mox­ved ri li iya vi. er Txe lac, me da vuZ ve ri mi li ci as, Se ve di sta di on ze da Za li a nac vi si a mov ne Cve ni bum be ra zi fex bur Te le bis Ta ma SiT, mag ram Cem ma me gob reb ma es ver mo a xer xes da sta di on ze ver mox vdnen. Sin, co ta ar iyos, cxvi rab ze ki li dav brun di, xum ro ba saq me xom ar iyo, pa i Wa Zis Ta ma Si coc xlad vna xe. vxe dav, bi We bi cxvir Ca moS ve bu le bi Ca mom sxda­ran ki be ze da me lo de bi an. da mi na xes Tu ara, mom cviv dnen, pa i Wa Ze Tu na­xeo...“

Ci miS ki a ne bis me zob lad, me o re sar Tul ze, msa xi o bi va no tu ri aS vi­li cxov rob da, ro mel sac TviT na ke Ti Stan ga hqo nia _ rki nis Rer Zze aqeT­iqiT mav Tu le biT da mag re bu li Tu jis fir fi te biT. ax la ki eci ne­ba, mag ram pa ta ra o bi sas ra fo sa da ub nis bi Webs Tva li sul im Stan gis­ken ga ur bo daT. pa ta re bi Su riT Ses cqe rod nen, di la o biT ro gor ga mo­vi do da es tan ma Ra li, mox de ni li ka ci ai van ze, ivar ji Seb da, Ro niv rad amo i sun Tqav da, are ma res Tvals mo av leb da, wel Si mo ix re bo da da Ta vi­suf lad as wev da am mZi me rki nas, me re ha er Si aa Ta ma Seb da da msu bu qad, din jad da uS veb da.

er Txel bav Svebs uT xo vi aT, _ bi Zia va no, Stan ga Cvenc ag va we vi neo, mag ram msa xi obs isi ni ua riT ga mo us tum re bia: jer Tqven Tvis ad rea, da­vaJ kac diT da Tu gen do me baT, sax lSi ga ga tan To.

ak rZa lu li xi li gem ri e lia. er Txe lac, ras xe davs gvi an sa Ra mos sam sa xu ri dan (va no tu ri aS vi­

li ki nos tu dia „qar Tul fil mSi“ mu Sa ob da) Sin dab ru ne bu li msa xi o bi:

9

mis ai van ze ga da su la 12­13 wlis ra fo da gaj gi muls Tavs ze moT 25­ki­log ra mi a ni Stan ga au zi davs. mo u lod ne lo bis gan ga Se Se bu la ka ci, ked­lis kuT xes miy rdno bia da xmas ver iReb da Tur me. ra fos rom da u na xavs Stan gis pat ro ni, ax la is ga xe ve bu la. me re mo u az re bia, sas wra fod Ca­mo u Ria ia ra Ri da Sur du li viT ga var dni la... Se Si ne bu li ymaw vi li kar­ga xans ema le bo da me zo bels.

erT dRe sac Zia va nom da u Za xa, ka co, ras me ma le bi, ga moC ndi, ar ga­gi jav rde bio. bi Wis ase Ti da in te re se ba rom da i na xa, Ta vad Ses Ta va za TviT na ke Ti Stan gis awe va. ra fo ise kar gad da msu bu qad swev da sim Zi mes, va no tu ri aS vi li sa si a mov nod gak vir ve bu li dar Ce ni la.

ub nis bi Webs yve la ze ax los be si kis qu Ca ze egu le bo daT ki no Te at­ri, Zer Jin skis sa xe lo bis klub Si. xSi rad da di od nen iq. Tum ca am ki no­Te atrs sxva xib lic hqon da, mis qve moT ram de ni me spor tu li dar ba zi iyo da erT­er TSi Za los ne bi var ji Sob dnen. aba, pa ta ra bav Svebs iq vin ga a ka reb da da isi nic fan jre bi dan uc qer dnen da So ri dan tkbe bod nen kun Tma ga ri axal gaz rde bis var ji Sis yu re biT.

iq, sa dac am co ta xnis win res to ra ni „arag vi“ id ga, ad re uzar ma za­ri ked liT gar Se mor tymu li sa cu rao au zi iyo. ra fo da mi si Zma ka ce bi xSi rad abob Re bu lan am ke del ze da cur viT gu li uje re bi aT. er Txe lac bi Webs auz Tan Wi da o ba ga u Ca Re bi aT. 16 wlis ra fos yve las Tvis ujob­nia. me to qes rom das cem da, me re Tur me maR la ai ta ceb da da auz Si ga da­uS veb da.

am am bavs Ses wre bia me o re msof lio omis mo na wi le va len tin ia ko vi­Ci _ ma Ra li, aT le tu ri aR na go bis axal gaz rda ka ci. ra fos isic wa uq­ce via, oRond wyal Si Ta va dac ga da var dni la. swo red ia ko viCs Se u Ta va­ze bia ra fos Tvis Zer Jin skis klu bis Stan gis seq ci a Si si a ru li.

ase aR moC nda ra fa el Ci miS ki a ni be si kis qu Ca ze, Zer Jin skis sa xe lo bis klu bis Za los no bis seq ci a Si, mwvrTnel pa vel gu ma Si an Tan, ro mel sac, di­di an­pa ta ri a na, yve la Zia pav liks eZax da. ram de ni wli sa xa ro, _ hkiT xa mwvrTnel ma. ra fom rom upa su xa, Teq vsme ti sa va ro, mwvrTnel ma ar da i je­ra, wa di, met ri ka da jan mrTe lo bis cno ba mo mi ta ne da me re mo dio. ra fom ver mo iT mi na da sTxo va _ Zia pav lik, sa nam wa val, Tu Se iZ le ba, is Stan ga

10

rafael

CimiSkiani

ama we vi neo. or moc ki log ra mi a ni Stan ga sam­oT xjer Ta vi suf lad rom as­wia, ga moc dil ma pe da gog ma Ta vis Tan mi ix mo da uT xra _ bi Wo, Sen ar xum­rob, xom ici, mkla veb Si Za la gqo ni ao.

bev ri rom aRar ga vag rZe loT, 1946­dan 1964 wlam de, mTe li Tvra­me ti we li wa di, mo ma val olim pi ur Cem pi ons Stan ga ar ga ug dia xe li dan: „dar baz Si mis vlis pir ve li dRi dan ve er Ti dRec ar ga mic de nia, yve la­ze ad re miv di o di da yve la ze ukan vbrun de bo di Sin. amis ga mo sko lac ga mo vic va le, sa Ra mos sko la Si ga da ve di“.

axal mi sul ymaw vils dar baz Si dax vdnen msof li o sa da ev ro pis Cem­pi o na te bis brin ja os pri zi o ri, ssr kav Si ris xuT gzis Cem pi o ni da re kor­dsme ni, spor tis dam sa xu re bu li os ta ti mo i sei ka si a ni ki, ev ro pis Cem pi­o ni vla di mer sve til ko da ssr kav Si ris sam gzis Cem pi o ni ma mia JRen ti.

„ka si a nik sa da sve til kos Stan gis aWim vis kar gi me To di hqon daT, JRen ti ki kar gad ita ceb da da hkrav da. ami to mac me ma mi as vba Zav di, mis moZ ra o bebs vak vir de bo di. ma mi as si a mov neb da, mi si moZ ra o be bi rom ga­da vi Re da ma qe zeb da, yo CaR, Cem ze kar gad ake Te bo. er Txel pri zic mom­ces _ moZ ra o bis Ses ru le bis sa u ke Te so teq ni kis Tvis“.

seq tem ber Si da iw yo var ji Si da no em ber Si Tbi li sis Cem pi o ni gax da, xo lo de kem ber Si gor kSi uk ve sab Wo Ta kav Si ris pi rad­gun dur Cem pi o­nat Si mi i Ro mo na wi le o ba. 16 wlis ra fo Ci miS ki a ni sa qar Tve los nak reb­Si mox vda da rad gan im dros asa kob ri vi ka te go ri e bi ar iyo, la mis ma mis tol xalxs Se e Wi da da sa pa tio, mec xre ad gi li da i ka va. aq ga mo di od nen msof li os pir ve li Cem pi o ni gi or gi no va ki, ro mel mac im Se jib re ba Si aWim va Si 20 ki log ra miT ga a um jo be sa msof li os re kor di, ag reT ve, ni­ko lai Sa to vi, ia kob ku cen ko, ser go am bar cu mi a ni, is ra il me xa ni ki _ Za los no bis cno bi li os ta te bi _ sab Wo Ta kav Si ris, ev ro pis Cem pi o ne bi da msof li os re kor dsme ne bi.

„no va kis sa xe li pir ve lad im Cem pi o nat ze ga vi ge. gor kSi Za li an ku­ri o zu li am ba vi Se mem Txva. sxva Ta So ris, no va kic Cem sa viT tan mor Ci li iyo. de re fan Si Ta na gun del Tan er Tad miv di o di da no va ki rom ga moC­nda, Ce mi Wku iT, me go bars xma dab la, Cur Cu liT vkiT xe, ase Ti da ba li ka­ci msof li os Cem pi o ni ro gor gax da­meT qi, mag ram no va kis yu ram de ma­

11

inc mi aR wia Cem ma naT qvam ma da _ ne ta, Sen ro me li go li a Ti myav xa ro, _ Se mo mib Rvi ra da Tan er Ti gem ri e lad Se mi kur Txa. ga vi da ram de ni me we li da hel sin kSi, olim pi ur Ta ma Seb ze, me da no va ki erT oTax Si gag vam­we ses. da min do da gor kis „in ci den tze“ sit yva ar das cde nia“.

gor kSi da ka ve bu li mec xre ad gi lis mi u xe da vad, ra fa el Ci miS ki a nis ga mos vlam spe ci a lis te bis yu rad Re ba mi ip yro. Se jib re bis Sem deg ra­di o Jur na lis teb ma ru si sa er Ta So ri so ka te go ri is msa jis gan _ iu ri gol dma nis gan in ter viu ai Res. ro ca mCa te wo ni Ti ka te go ri is Za los­nebs Se e xo, am kac ma Tqva _ Ci miS ki a nis gva ri da i max sov reT, Za li an ax lo mo ma val Si es bi Wi Cem pi o ni gax de bao.

Tbi lis Si rom Ca mo vi da, ub nis bi We bi Sin ew viv nen, ro gorc Cans, vi­Ra cas mo us me nia ra di o Si da es am ba vi umal mTel ubans mo e do.

„Cems Zma ka cebs sul ga ne biv re bu li vyav di, Se jib re bi dan Ca mos vlas ar mac lid nen da Sin da mad ge bod nen, aba, ra fo, gvi am be, ra ro gor iyoo.

ise dac, di las var jiS ze wa sas vle lad ga reT rom ga mo vi do di, mTe­li bi We bi ame dev ne bod nen da be si kis qu Cam de ma ci leb dnen. sa nam vi var­ji Seb di, isi ni iq, kuT xe Si, bol Tas scem dnen da me re Sin isev er Tad vbrun de bo diT, gzad la Ri Zis wyleb Si Sev lag de bo diT, uzar ma za ri ri­gi dge bo da. na Re bi a ni ka ka os wya li gviy var da, sam­sam Wi qas vsvam diT. me re ga mo vi do diT ga reT da „vbir Ja ob diT“.

mar Ta lia, be si kis qu Cis dar bazs Ta vi si saS xa pe hqon da, mag ram ra­fos rcxve no da uf ro seb Tan er Tad Sxa pis mi Re ba. gar da Za los ne bi sa, mok ri ve e bic iq iy vnen _ sa nia gol Ste i ni, an dro na va sar do vi, ga bo xa­nu kaS vi li, gi or gi var Ta no vi, le van Ru du Sa u ri, Sal va gor gas li Ze... aba, amaT Tan er Tad saS xa pe Si ro gor Se vi do da. var ji Si dan Sin rom mob­run de bo da, de das wya li uk ve gam za de bu li hqon da. ga mo i tan da ezo Si taSts, da id gam da ga ne le bul wyals da mi dii... ama so ba Si ga mo vi dod nen me zob lis mak va ran cxi bi We bi _ xan sa pons aac lid nen, xan Tungs da u ma­lav dnen da at yde bo da er Ti vai­uS ve le be li....

xan da xan ma ma miss or jo ni ki Zis qu Ca ze, mo Wi da ve Ta dar ba zis gver­diT, or Tqlis aba no Si dah yav da _ da Za bu li var ji Se bis Sem deg kun Te­bis tki vils Za li an Sve lo da.

12

rafael

CimiSkiani

1949 welsrafael CimiSkiani

pirvelad gaxdassr kavSiris Cempioni

dinamoeli Zalosnebi.marjvnidan pirveli _

rafael CimiSkiani

13

evgeni novikovi da rafael CimiSkiani.1949 weli

rafael CimiSkiani,ivan udodovi,nikolai kostilevi davladimir stogovimsoflio Cempionatze.vena 1954 weli

14

rafael

CimiSkiani

CimiSkianebis ojaxi:rafaeli, irina,

julieta, Jana da maria.1965 weli

15

bakurianSi, ojaxTan erTad

16

rafael

CimiSkiani

„iq ga vi ca ni Ce mi gi vi kar to zia, ba to ni pet re ior da niS vi li avar­ji Seb da... ise Ti Zmo ba gvqon da, ise Ti siy va ru li, rom me ti ar Se iZ le ba. me re Cve ni sa me gob ro wre ga i zar da, axal­axa li me gob re bi Se mog ve ma­ta da er Tma neTs vac nob diT, va ax lo eb diT,“ _ Tva lebs ma lavs, vin mem crem li ar da mi na xos, uxer xu li ao.

1947 wlis Te ber val Si Ci miS ki an ma sa qar Tve los pir ve lo ba ze yve la da jab na da ma le ere van Si wa iy va nes, ami er kav ka si is xal xTa spar ta ki a da­Si mo na wi le o bis mi sa Re bad. Se jib re bis dRes ye li as tkiv da, sic xe mis ca da fi car nag ze ver ga mo vi da...

ma is Si ki uk ve mos ko vi mas pin Zlob da sab Wo Ta kav Si ris Cem pi o nats. mos kov Si, ba qos gav liT, ma ta reb liT ga em gzav rnen. va gon Si sa Si ne li pi­ro be bi iyo _ si ci ve, si viw ro ve da an ti sa ni ta ria...

ere van Si daw ye bu li uiR blo ba mos kov Si gag rZel da. sa Ra mos, sas­tum ro Si mo u lod ne lad cu dad gax da. sas wra fo dax ma re bis man qa na ga mo­i Za xes da qa la qis cno bil bot ki nis sa a vad myo fo Si ga a qa nes. iq uT xres, nu ge Si nia, bot kin sac miv xe davT da, Tu sa Wi ro gax da, brma naw lav sac amo­gac li To. ara da, ra fo mar Tlac Se Sin da _ skal pe li sa ki ara, Spri cis da nax va zec gu li mis di o da. mwvrTnel ma pav le gu ma Si an ma da am Svi da, aq kar gad mo giv li an da xval er Tma neTs isev Sev xvde bi To. eq Tneb ma axal mi­Re bu li avad myo fis tan sac me li ga zeT Si Se ax vi es da mwvrTnels ga a ta nes.

pa tim re bis msgav sad, Tur me, im sa a vad myo fos pa ci en teb sac zo li an xa la Tebs ac mev dnen.

ga Ten da Tu ara, bev ri ar ufiq ria _ fe xak re biT ga mo i pa ra iqi dan. qu Ca Si rom ga mo vi da, bu neb ri via, „zo le bi an“ kli ents man qa nas ara vin uCe reb da. ro gorc iq na, erT RvTis ni er kacs Se e co da... kiT xva­kiT xviT, qu Ca Si ga mok ru li afi Se bis meS ve o biT mi ag nes im dar bazs, sa dac Cem pi­o na ti tar de bo da. pav le gu ma Si an ma rom da i na xa, Se ic xa da _ Sen xom ar ga giJ di, es ra giq nia, uCe mod ro gor wa mox ve dio.

ra Tqma un da, Cem pi o nat Si ar ga mo su la. ze di zed ori se ri o zu li Se jib re ba ga uc da, mag ram Tur me jer sa da xar?!

...Tbi lis Si rom dab run da, ma inc ga i ke Ta ope ra cia, mag ram ga civ da da fil tve bis an Te ba ai ki da. sa Cem pi o nod gam za de bu li axal gaz rda ka­

17

ci sa wols mi e jaW va. imis nac vlad, rom dRe da Ram evar ji Sa, os ta to ba da ex ve wa, la mis mTe li we li wa di uq mad ga a ta ra.

rki nis ne bis yo fa aR mo aC nda, var ji Sis ne ba rom dar Tes, mTe li Se­mar Te biT Se ud ga wvrTnas da uk ve mom dev no wlis Te ber val Si kvlav uZ­li e re si iyo sa qar Tve lo Si.

me re ki evs ga em gzav ra, ssr kav Si ris mo rig pi rad Cem pi o nat Si mo na wi­le o bis mi sa Re bad. ki ev Si ra fa el ma wi na pir ve lo bis Sem deg sa mi sa fe xu­riT ga a um jo be sa Se de gi _ gor kSi da ka ve bu li mec xre ad gi li dan me eq­vse ze ai nac vla da, rac mTa va ria, spor tis os ta tis nor ma ti vi Se as ru la.

max sovs, Cems bav Svo ba sa da axal gaz rdo ba Si am niS niT mker ddam Sve­ne bul kacs rom da vi na xav diT, mis mi marT ra Rac na i ri in te re si Ta da pa­ti vis ce miT gan vew yo bo diT xol me.

es Ra ak ldaT ub nel bi Webs?! da iw yo ga u Ta ve be li _ „va, ro gor gix­de ba, bi Wo“, „aba, ra fo jan, mo ix se ni er Ti, gvaC ve ne“... war mo id gi neT, 1948 we lia, me o re msof lio omi axa li dam Tav re bu lia... ra fa el Ci miS ki­a ni ki uk ve spor tis os ta tia da am am biT mTe li uba ni ama yobs.

1948 wels le se li Zis „di na mos“ spor tu li ba zis pir ve li kor pu­si amu Sav da da am axal gax snil ba za ze „di na mos“ cen tra lu ri sab Wos 25 wlis iu bi les Tvis em za de bod nen. Sek re ba ze sa qar Tve lo dan ga mo Za­xe bul ni iy vnen: ma mia JRen ti, aRa si Ci lin ga ro vi, an dro na va sar do vi, vla di mer sve til ko, da viT ci ma ku ri Ze, gi vi kar to zia, va sil ilu ri Ze, ra fa el Ci miS ki a ni da sxve bi.

ra fo kox ta, ul va Sa bi Wi iyo da, ara mar to spor tul sar bi el ze, go go ne bis ga re moc va Sic Tavs uc xod ar grZnob da. di na mo el Ta Se jib­re ba ze er Ti axal gac no bi li qa liS vi li da pa ti Ja, bi le Ti au Ro, dar­baz Si Ta vis ad gi lam de mi a ci la, Tvi Ton ki dab la da eS va, ga sax del Si.

ga mo vi da ra fa e li fi car nag ze, Ta vi suf lad das Zlia wo ne bi. Tum­ca, ki e ve li an drei kon ki ni ma inc ga uS va win da Tvi Ton me o re ad gi liT dak ma yo fil da.

„av ka ri 118 ki log ra mi, TiT qos ga mar jve ba da ofi ci a lur msof lio re kor dze uke Te si Se de gi uk ve ji be Si mqon da da uceb, Cem da Wi rad, im Cems „pad ruS kas ken“ ar ga vi xe de?! axal gaz rda vi ya vi, Tav qa ri a ni. et yo­

18

rafael

CimiSkiani

ba, aras wo rad da vi Wi re Stan ga an fe xi dav dgi uxer xu lad _ msa jeb ma wo na ar Ca miT va les. ase aR mov Cndi me o re ad gil ze“.

sab Wo Ta pe ri od Si yve la ze Zli e ri spor tsa zo ga do e be bi „di na­mo“ da cska iyo. am uw ye beb Si iy ri da Tavs yve la uZ li e re si spor tsme­ni, rom le bic to nis mim cem ni iy vnen mTel msof li o Si. 1948 wels mCa te wo nis Za lo san TaT vis ak vra Si msof li os re kor di iyo 117,5 ki log ra mi iyo, ma Sin, ro ca sab Wo Ta re kor di 122 ki log rams ud ri da. saq me is aris, rom sa er Ta So ri so fe de ra cia erov nul tur ni reb Si dam ya re bul re­kor debs ar aRi a reb da, Tu am Se jib re bas, sul co ta, ori sa er Ta So ri so ka te go ri is ar bit ri ma inc ar msa job da.

am wels gi vi kar to zia da ra fa el Ci miS ki a ni kon sti tu ci is qu Ca ze, fiz kul tu ris teq ni kum Si Ca i ric xnen da ma Ti me gob ro ba ki dev uf ro gaR rmav da.

le se li Ze Si, Sek re ba ze rom iy vnen, ra fa el ma Tbi li sis fiz kul tu­ris in sti tu tis stu den ti, mok ri ve ro bert ar du ma no vi ga ic no.

„kar gi bi Wi iyo, plaJ ze er Tad dav di o diT. er Txel mkiT xa, Sey va re­bu li Tu gyav so? ara­meT qi, _ vu pa su xe. er Ti de i daS vi li myavs, uc xo ene bis in sti tut Si swav lobs, ma ria hqvia. kar gi go goa da min da ga gac­noo. ke Ti li, mos ko vi dan rom Ca mo valT, ma Sin iyos­meT qi.

seq tem be ri iq ne bo da, ma ria rom ga mac no. ma Cab lis qu Ca ze cxov rob­da, ram de ni me jer Sev xvdiT er Tma neTs. ar vi ci, Se viy va re Tu Se veC vie, mag ram mas Tan kar gad vgrZnob di Tavs. xan ki no Si, xan Te at rSi dav di o­diT, xa nac qa laq Si vse ir nob diT. Cem ma me gob reb ma Se mom Civ les, amis Ta­na vin ga i Ci ne, Cven rom mig va to ve da aRar gve nax ve bio...“

Se jib re bas Se jib re ba mis dev da da ax la uk ve sankt­pe ter bur gSi (ma­Sin del le nin grad Si) mo i ya res Ta vi Za los neb ma. ne vis pi ra qa laq ma sab Wo Ta kav Si ris gun dur pir ve lo bas umas pin Zla. ro gorc iq na, ra fa el ma oq ros me da li ai Ro, Ta nac uSu a lo or Tab rZo la Si ajo ba ev ro pis ma Sin del Cem pi­ons ivan az da rov sa da ssr kav Si ris mra val gzis Cem pi ons di mit ri dan sko is.

ax la war mo id gi neT, ra am ba vi at yde bo da Tbi li sis Zir Zvel uban Si, ga baS vi li sa da mim de ba re qu Ceb Si. axal gaz rdeb ma Ta vi an Ti Zma ka cis Ca­mos vlam de di di pur­ma ri li ga Sa les da gem ri e la dac mo ul xi nes.

19

ara da, kar ga xans ve Rar eRir snen me gob ris dab ru ne bas. Ci miS ki a ni sa pa tio mi ze ziT dar Ca ru seT Si. igi sab Wo Ta kav Si ris nak re bis Se mad­gen lo ba Si ga mo i Za xes da mos kov Si, er TTvi an Sek re ba ze da to ves.

muc lis are Si tki vi li Si ga da Sig ma inc awu xeb da, Tum ca spor tsme ni amas yu rad Re bas ar aq cev da, Ta vis mi sa xe dad sad eca la, is uk ve sa kav­Si ro nak re bis wev rad da a sa xe les, gax da ssr kav Si ris Cem pi o ni da ax la sul sxva dat vir Tve bi, sul sxva mom za de ba iyo sa Wi ro. aba, aseT dros

ivan udodovi,mahmud faidi darafael CimiSkiani

20

rafael

CimiSkiani

tki vil ze wu wu ni vis ga u gia! yo vel Sem Txve va Si, ase fiq rob da ra fa e li da aki, 1949 wlis 11 ap rils ki dev er Ti Rir sSe sa niS na vi ga mar jve ba mo­i po va.

am dRes mos kov Si ga i mar Ta sa mi qa la qis _ mos ko vis, uk ra i ni sa da sa qar Tve los Za lo san Ta sa mat Co Sex ved ra, sa dac ra fa el Ci miS ki an ma pir ve li ad gi li da i ka va da, rac mTa va ria, pir ve lad aC ve na msof lio re­kor dze uke Te si Se de gi _ 92­ki log ra mi a ni Stan ga ai ta ca (im dros ssr kav Si ris re kor di 97 ki log rams ud ri da, msof li o si ­ 91,5)!

es uk ve di di am ba vi iyo, ra sac sa Ta na do aRi a re ba moh yva. Tbi li sis rki nig zis vag zal ze dax ved rac Se sa fe ri si mo uw yves, ofi ci a lur pi­reb Tan er Tad mTe li Ta vi si saZ moc iq iyo. „ze me lis gmi rad ma Ri a res, ma aS!“ _ ici nis ba to ni ra fa e li.

„msof li os me o re spor tu li fes ti va lis Tvis vem za de biT, ro me lic bu da peS tSi un da ga i mar Tos. kvlav mos kov Si gav di varT Sek re bas. Za li­an karg for ma Si var, mag ram am oxer ma tki vil ma isev ga mix se na da Cem da Wi rad, Ta na gun de leb Tan da vi Civ le. xom ga gi go ni aT, ena Ce mi _ mte ri Ce mio. er Ti ki e ve li mwvrTne li iyo, gva rad luC ki ni, mCa te wo no san ivan udo dovs avar ji Seb da. swo red im luC kin ma „Ca miS va“ _ eqims uT xra, es bi Wi kar gad ga sin je To. eqim ma mu cel ze xe li da ma do da miT xra _ ga mag­re bu li gaqvs da jan mrTe lo bis cno bas ver mog cem, Se iZ le ba Se jib re­ba ze ga gis kde so. ki mag ram, am muc liT da vam ya re msof li os re kor di da am muc liT gav xdi sab Wo Ta kav Si ris Cem pi o ni­meT qi. vin mo gis mi na. Cems ma giv rad is udo do vi wa iy va nes da kar gi xe i ric na xes _ wa a go. ara da, ra for ma Si vi ya vi!..“.

gul daw yve ti li da yu reb Ca moy ri li ra fa e li Tbi lis Si Ca mo vi da. er Txe lac muS ta i dis baR Si ga i se ir na. erT kuT xe Si Za los ne bi ejib­re bod nen er Tma neTs. mi vi da es Cve ni gmi ri da „cxel gul ze“ ze di zed msof li os sa mi re kor di da am ya ra. mag ram rad gin da, am re kor debs vin Ca uT vli da.

„mom dev no wels „di na mos“ cen tra lu ri sab Wos Cem pi o na ti Ca tar da. udo do vi Cems wo na Si ga mo dis da er Ti su li maqvs, Su ri vi Zio da xa xam­Sra li dav to vo. ra Tqma un da, asec mox da _ di di upi ra te so biT va jo be“.

21

amis Sem deg, Ce li a bin skSi, ra fa el Ci miS ki an ma ssr kav Si ris gun du­ri Cem pi o na ti mo i go, mag ram Se jib re bis dros cu dad gax da _ naW ri lo­be vi ga ex sna. Tbi lis Si rom Ca mo vi da, xel me o re ope ra cia das Wir da.

am je rad gi or gi ga gua dad ga sa o pe ra cio ma gi das Tan da das ta qa ris mad li an ma xel ma is qna, rom uk ve sam Tve Si Ci miS ki an ma isev ias pa re za sa­kav Si ro, am je rad pi rad Cem pi o nat ze. rad gan wo na Si mo ma te bu li iyo, Se jib re bis Tvis dak le ba ver mo as wro, uf ro ma Ral, msu buq wo na Si ga­mo vi da da me o re ad gi li da i ka va.

axal Sek re ba ze ga mo i Za xes da gam gzav re bis win Tbi lis Si Sars ga­da e ya ra _ nac no bi go go nas ga mo Cxu bi mo u vi da da war bi ga us kda. iq ve, ze mel ze, sa ma i as baR Si, sas wra fo dax ma re bis sam sa xu ri iyo, da naW ri­lo be vi ga u ke res.

ori dRis dag vi a ne biT ase „ga la ma ze bu li“ Ca vi da Cve ni ra fa e li mos kov Si, Sek re ba ze. Se jib re be bis win, Sek re beb ze sa kon tro lo ga­mos vle bi ew yo bo da xol me. rus ma spe ci a lis teb ma Sa ri mos des, ara­fe ri sa ma gi so ar gWirs, gan geb gaqvs Sex ve u li, ko nku ren te bi sa ge­Si ni ao. es ro gor ma kad re To da _ gab ra ze bul ma spor tsmen ma bin ti mo ig li ja da Zirs mo is ro la. Zlivs Se u Ce res sis xlde na, axa li na ke­ri da a des.

1950 wlis saf ran ge Tis msof li o Cem pi o na tis Tvis sab Wo Ta nak re bi lat vi a Si ga di o da Sek re bas. ra fa e li nel­ne la Se vi da sa u ke Te so for­ma Si, ak vra Si msof li os re kor dsac ki aWar beb da. re kor di 135 ki log ra­mi iyo, Ci miS ki a ni ki var jiS ze 140 ki log rams Zlev da, 102,5­ki log ra mi an Stan gas xel ga uS veb lad sam jer ita ceb da, rac msof li os re kords mxo­lod 2,5 ki log ra miT Ca mor Ce bo da.

„mwvrTnel Ta sab Wos sxdo ma ze, sa dac msof lio Cem pi o nat ze ga sag­zav ni gun di un da da em tki ce bi naT, ga u ge ba ri ram mox da _ ba Tu mel ma kac ma vla di mer sve til kom, ro me lic nak re bis par tko mi iyo, Cems wo na­Si lo pa tins da u Wi ra mxa ri: Ci miS ki a ni for ma Si ar aris da me o re nom rad ga vuS va To. pav le gu ma Si a ni sve til kos Za li an ga ub raz da _ amas ra pi­riT am bob, ra fo lo pa tin ze aTi Ta viT maR la dga so. sve til kom ma inc ga i ta na Ta vi si da qvem su buq wo na Si lo pa ti ni ga am we ses“.

22

rafael

CimiSkiani

lat vi i dan mos kov Si rom Ca vid nen, ga mo ir kva, rom 56 kg wo na Si sab­Wo Ta nak re bis wevrs ivan udo dovs saf ran geT Si ar uS veb dnen. me o re msof lio omis dros igi ger ma ne lebs ros tov Si tyved auy va ni aT da es am ba vi ax la ga ux se nes. me re Ci miS ki a ni mo i kiT xes da la mis ub rZa nes, sas­wra fod wo na da i ke li, pa riz Si udo do vis nac vlad ga mox va lo. ra fa el ma mo sa fiq reb lad er Ti dRe iT xo va da pi rad mwvrTnel Tan er Tad yve la­fe ri awon­da wo na. Tan Tbi lis Si sa co les da u re ka da gu li ga da u Sa la. bo los, im das kvnam de mi vid nen, rom ga mow ve va mi e RoT. ma ri a sac uT qvams, ma inc pa ri zia, wa di, gu li ga da a yo le, co ta fran gul sac is wav lio. Ta vad Tur me fran gul enas swav lob da in sti tut Si, saf ran ge Ti Za li an uy var­da da gu liT un do da, ra fa els ma inc ena xa mi si sa oc ne bo qa la qi pa ri zi.

Cven ma ra fa el ma, rom it yvi an, Ta vi mo ik la da ram de ni me dRe Si Svi­di ki log ra mi da ik lo da sa as pa re zod ga em za da.

qvem su bu qi wo nis aT le te bi, maT So ris lo pa ti ni, Se jib re bis pir vel dRes as pa re zob dnen, mCa te wo nos ne bi (ra fa e lis wo na) _ me o re dRes.

„sab Wo Ta de le ga cia bu lo nis tye Si sam sar Tu li an sax lSi da ba nak­da. Ti To e ul spor tsmens cal ke oTa xi ga mog viy ves. es si su le le iyo. ma­ga li Tad, Ce mi mar to yof na ar Se iZ le bo da. Se jib re bis wi na Ra mes uc na­u ri siz ma ri vna xe, ga mo meR vi Za, av de qi, as gra mi a ni Wi qa mqon da wa Re bu li da sa mi Wi qa wya li dav lie da isev dav we qi. uTe nia kar ze bra xun ma ga mo­maR vi Za. Tur me on ka ni Ria dam rCe nia da dab la sar Tul ze wya li Ca su la.

dab la rom Ca ve di, iq ve sas wo ri id ga da mo di, ba rem avi wo ne bi­meT qi, vi fiq re. 56 da 300 gra mi aR mov Cndi, Cems wo na ze zus tad 300 gra miT me­ti! Ca mac ves, Cam fuT nes da aba no Si wa ma Cik Ci kes wo nis da sag de bad. Svi di ki lo ise da vi ke li, ar mig vrZnia, mag ram am 300 gram ma Ce mi su li wa i Ro.

dad ga Se jib re bis dro, gav di var fi car nag ze, mag ram ri Ti, for­ma ara maqvs. yve la fe ri xom sas tum ro Si, bu lo nis tye Si dav to ve. imis droc ar aris, ra Rac mo vi fiq ro, am Cvens xel mZRva ne lo bas taq sis fu­li da e na na, Cem Tvis tan sac me li rom mo e ta na. be dad, xa nu kaS vi li iq ve iyo da imi si tri ko, fex sac me li, for ma Ca vic vi. es yve la fe ri, ra Tqma un da, me xa mu Se ba, ma inc sxvi si tan sac me li mac via, mag ram ra vqna, sxva gza ara maqvs. isa mwyin da, es ira ne li mah mud nam diu, vinc me re Cem pi o ni

23

gax da, aba no Si pir sa xo cebs, rom it yvi an, cxvir sa xo ci viT ic vli da, me ki sa u na Si er Ti pir sa xo cis ama ra Sev di o di da ga mov di o di.

sa bo loo awon vis Sem deg, star tis win tkbi li Cai dav lie _ sa u ni­dan axal ga mo suls Za lis mo ma te ba, gam xne ve ba mWir de bo da. da iw yo Se­jib re ba da nam di um 90 ki log ra mi aWi ma, mag ram pir ve lo bis Tvis es ar iyo sak ma ri si, am dis cip li na Si ame ri kel ma die pet rom imar jva _ 95­ki­log ra mi a ni sim Zi me daZ lia. me mxo lod 87 ki log rams mo ve rie.

sa ma gi e rod atac Si Sev wvdi axal msof lio re kords _ 97,5, mag ram ra, ax la uk ve im tkbi li Ca is gra meb ma da ma Ra la ta, Tum ca pir ve lo ba ma­inc mo vi po ve. nam di us Se de gi iyo 95 kg, pet ro si _ 90.

ax la ak vra. pir vel mis vla ze 120 ki lo av ka ri, me o re ze 125 ki log ra­mi Se vuk ve Te, mag ram var ji Si ver Se vas ru le, me sa me cda ze uk ve 127,5­s da ve Wi de. Stan ga gul ze da vi de, ak vras aRa ra fe ri ak lda da mCa te wo­na Si msof li os Cem pi o ni vxvde bo di, mag ram swo red am dros ra Rac ner­vu li krun Cxva da me mar Ta, fe xi ga mi kav da, tki vi lis gan av Rri al di da ma nam de ver dav mSvid di, sa nam eqim ma kun TSi wa ma li ar Se miy va na. mag ram ra, yve la cda amo wu ru li iyo da ase aR mov Cndi me sa me ad gil ze. ira ne li spor tsme nis Se de gi iyo 125 kg, Ce mi _ 120, ame ri ke li sa _ 115.

ase da am ri gad, ro gorc vTqvi, sam Wi dis jam Si mah mud nam di us hqon­da yve la ze ma Ra li maC ve ne be li _ 310 ki log ra mi, me 305 da vag ro ve, die pet rom _ 295.

Tum ca lo pa to vis jav ri ma inc vi ya re, Ta vis wo na Si is mxo lod me­sa me iyo“.

mag ram ra fa el Ci miS ki a ni pa ri zi dan ma inc dab run da oq ros med liT mker ddam Sve ne bu li. saq me is aris, rom im we li wads msof li o sa da ev ro­pis Cem pi o na te bi er Tdro u lad mo ew yo da Tbi li se li aT le ti ev ro pis spor tsme nebs So ris sa u ke Te so iyo. Tum ca, Ta vis wo na Si, 60 ki log ram Si rom eas pa re za, ro gorc Ta vad am bobs, Cem pi o nic gav xde bo di da msof­li os sam re kor dsac da vam ya reb dio.

cal ke ima ze wuxs, rom faq tob ri vad, pa ri zi ar una xavs _ arc luv­ri, arc ver sa li, arc sxva da nar Ce ni... pa riz Si mi si mTa va ri saz ru na vi zed me ti wo nis mo ci le ba iyo, sa se ir nod sad eca la!

24

rafael

CimiSkiani

msoflio rekordis damyarebisas.

vena, 1954 weli

ssr kavSiris gunduri Cempionatis monawileebi:

SoTa wivwivaZe,aluSi Cilingarovi,

grigor novaki,rafael CimiSkianida iuri duganovi.

Tbilisi, 1950 weli

25

mZimewonosanma aleqsei medvedevma iolad aitaca xaim xanukaSvili da rafael CimiSkiani.1950 weli

ssrk _ aSS­s ZalosanTa saerTaSoriso matCis monawileebi, olimpiuri Cempionebi _isak bergeri darafael CimiSkiani.Tbilisi, 1961 weli

26

rafael

CimiSkiani

msof lio Cem pi o na tis ver cxli da ev ro pis Cem pi o nis ti tu li, ra Tqma un da, di di war ma te ba iyo. mkiT xve lis Tvis uk ve ad vi li war mo sad­ge nia, ra xde bo da, ro ca ra fa e li Tbi lis Si Ca mo vi da _ mom loc ve leb sa da Tay va nis mcem lebs ax la ma ri ac Se e ma ta, urom li sod cxov re bac mas uk ve war mo ud gen lad mi aC nda.

rac Za los no ba Si var ji Si da iw yo, ze me li dan be si kis qu Cis dar ba­zam de mu dam fe xiT mi di o da, ax la ki, ro ca mTel rus Ta vel ze wam da u wum aCe reb dnen, ulo cav dnen, aTas ra mes aam bo bi neb dnen, er Ti­or jer var­jiS ze da ig vi a na, rac mis Tvis uC ve u lo ram iyo. ami to mac ga daw yvi ta, tro le i bu siT viv lio.

im pe ri od Si Ci miS ki ans som xe Tis de le ga cia ew via mac du ri wi na da­de biT _ gad mo di som xeT Si, cen tra lur, abo vi a nis qu Ca ze oro Ta xi an bi nas mog cemT, sam Tve Si ki axa la Se ne bul sax lSi sa mo Ta xi an bi na Si ga­da giy vanT da karg xel fas sac da gi niS nav To.

„ra Tqma un da, ua ri vuT xa ri, Tbi lis Si da ba de bul­gaz rdi li ka ci sad wa vi do di, som xeT Si ra min do da, ro ca mTe li Ce mi sa me gob ro­saZ ma­ka co Tbi lis Si myav da. me re, na xev rad xom qar Tve li var!

uf ro ad re, 1949 wels „di na mos“ sab Wos Tav mjdo ma ris mo ad gi lem di mit ri sa mu Si am Se mom Ta va za, gva ri Se ic va le, de dis gvar ze ga da di da erT kvi ra Si pas ports Se gic vlio. me vuT xa ri, ba to no di mit ri, ar ga mo va eg saq me, ax la ra Ra dro sia, sab Wo Ta kav Si ris Cem pi o ni da msof­li os re kor dsme ni var, yve la mic nobs, ro gorc ra fi ka Ci miS ki ans, Cems bi Webs ra vuT xra, an ki dev, ma ma Ce mi coc xa lia, dRes Tu mas vu Ra la te, xval Tqven gi Ra la tebT­meT qi. sa mu Si am Sub lze ma ko ca da miT xra: da­i max sov re Ce mi sit yve bi, me re ina ne bo. ara fe ric ar mi na nia, tyu i la Si­Sob da ba to ni di mit ri“.

1950 wlis de kem ber Si Tbi li sis sa xel mwi fo kon ser va to ri is did dar­baz Si ssr kav Si ris Cem pi o na ti Ca tar da. Ci miS ki a nis mTa va ri amo ca na im lo­pa ti nis Tvis Wku is swav le ba, mi si uSu a lod da mar cxe ba iyo. asec mox da _ sul Ta maS­Ta maS mo u go da Cem pi o nis ti tuls er Txel ki dev da e pat ro na.

axa li wlis win ki, 29 de kem bers di di si xa ru li ew via Ci miS ki a ne bis ojaxs _ ra fa el ma 21 wlis asak Si iqor wi na ma ria Ta ma zi an ze da mar Tlac

27

bed ni e ri oja xi Seq mna. mis qor wils ki cno bil ma mok ri vem da spor tul­ma moR va wem, gan Tqmul ma to lum baS ma an dro na va sar dov ma uTa ma da.

„ar ga in te re sebT, sad wa viy va ne Ce mi kne i na sa qor wi no mog za u ro­ba Si? 1951 wlis dam degs sa qar Tve los pir ve lo bis mo ge bis Sem deg res­pub li kis nak re bi ka u nas Si ga em gzav ra, sab Wo Ta kav Si ris pi rad­gun dur Cem pi o nat Si mo na wi le o bis mi sa Re bad. ma ri ac Tan vi ax le. lit va Si er Ti Tve dav ya viT. rac Se e xe ba Cem pi o nats, qvem su buq wo niT ka te go ri a Si ga­mov di o di. Cems wo na Si yve la ze Zli e ri sam so no vi da udo do vi iy vnen. mar Ta lia, Cem pi o no ba mo vi po ve, mag ram trav mac mi vi Re. pir ve li wo na av­ka ri, 130­ki log ra mi a ni Stan ga iyo. co ta uxer xu lad da vuS vi. max sovs, rus ma msaj ma, kri lov ma da mi Za xa da miT xra, Tu ki dev da ag deb Stan gas, Se jib re bi dan mog xsnio. bo di Si mo vu xa de, une bu rad mo mi vi da­meT qi. me­o re cda ze uk ve 140­ki log ra mi a ni Stan ga av ka ri, gul ze Ca mo vi de da fi­car nag ze dav de. Ca mo ve di da sa var ji So oTax Si Se ve di, Cav je qi, buq ni ga va ke Te da ve Rar ga vi mar Te, we li ga mi kav da, ise mtki o da, rom Za los­nu ri ban da Ji ver mom xsnes da sas wra fo dax ma re bis bri ga da ga mo i Za xes, ia tak ze dav we qi da ver vin Zre o di. eqi meb ma sa ka ce ze da maw vi nes da sas­tum ro Si rom amiy va nes, Zlivs ga da ma go res sa wol ze.

...icoc xle, ru se bi mec xre ca ze daf ri nav dnen, saq so nov sa da udo­dovs Ti To cda ki dev hqon daT, mag ram Rmer Ti ma Ra lia, me ver Sem wvdnen da ase gav xdi Cem pi o ni. ra Tqma un da, da jil do e ba ze ver mi ve di da oq­ros med lis wa mo sa Re bad Ce mi ma ria ga vag zav ne. Ta vis wo na Si sve til koc gax da Cem pi o ni“.

51­is zaf xul Si ber lin Si me sa me msof lio fes ti va li ga i mar Ta. me gob re bi _ gi vi kar to zia, amur ci ma ku ri Ze da ra fo Ci miS ki a ni oq­ros med le biT dab run dnen. Ci miS ki an ma fes ti va lis sa mi re kor dic da am ya ra.

ax la ki erT ku ri o zul am bavs mo giy ve biT.ma ta reb lis ba qan ze rom ga mo vid nen, no dar jor ji ki am sTxo va, ra­

fo­jan, xe li mtki va, mo di, Zmu rad, mo mex ma re am Ce mod nis Tre va Sio. mo gik vdes Ce mi Ta vio, upa su xa ra fa el ma, da av lo no da ri sa da Ta vis Ce­mod nebs xe li da ar xe i nad mi se ir nobs, vi Tomc bam ba eWi ros.

28

rafael

CimiSkiani

rafael CimiSkianissr kavSiris xalxTa

I spartakiadaze.moskovi, 1956 weli

29

uceb ga i go na, mis zur gsu kan, vi Ra cam gak vir ve biT rom hkiT xa jor­ji ki as: „Нодар Константинович, а где Ваш чемодан? Я нанял носильщика, вон, впереди идет“, _ upa su xa ba ton ma no dar ma. es rom ra fa el ma ga i go na, uceb wa mo War xlda, gem ri e lad Se u kur Txa, Ta vi si Ce mo da ni mi ug do da va go nis ken ga nag rZo gza.

ara, ga na mew yi na, ase vi ya viT er Tma neT Si Se xum re bu lio, da a yo la ba ton ma ra fa el ma.

„er Ti „Wi Wi ko mos kvi Ci“ myav da, 1949 wels vi yi de da imi Ti dav se ir­nob diT xol me bi We bi. gan sa kuT re biT me da gi vi kar to zia vi ya viT sul er Tad“...

im pe ri od Si 21 wlis Ci miS ki ans sam xed ro ko mi sa ri a ti dan uw ye ba mo­u vi da, jar Si iw vev dnen. co li axa li moy va ni li hyav da, ka ci spor tul sar bi el ze ze nit Si iyo da jar Si was vla un do da?! da i ma la, mag ram imaT ras da e ma le bo di, qves knel Si Ca mog yve bod nen da iq gi pov nid nen. da ax­lo e biT er Ti kvi ris Sem deg ma ma da i ba res mi li ci a Si da da a ka ves: sa nam Se ni Svi li aq ar ga moc xad de ba, aqe dan ver ga giS veb To. aba, Cems ga mo ma­ma Cems xom ar va yur yu teb di mi li ci a Sio da... iZu le bu li gax da, beds Se­gu e bo da.

dad ga gam gzav re bis dRe, ro gorc yve la axal wve u li, ra fa e lic „nul ze“ ga da par ses da nav TluR Si da i ba res. sat vir To eSe lo niT xa­Sur Si Ca iy va nes, sa i da nac axal wve u le bi un da ga e na wi le bi naT.

sa nam eSe lo ni xa Surs Ca aR wev da, ra fa e lis de da da me uR le Txov­niT mi vid nen fiz kul tu ris res pub li ku ri ko mi te tis Tav mjdo ma res­Tan aleq san dre fa ru la vas Tan da „di na mos“ sab Wo Si, sa mu Si as Tan, be­dad, ima Tac dro u lad imoq me des, sa qar Tve los sam xed ro ko mi sar Tan iSu am dgom les, bo los ki sa qar Tve los ce kas pir ve li mdi va ni kan did Car kvi a nic Ca e ria saq me Si. swo red mas ga u cia gan kar gu leba, ra fa el Ci­miS ki an ma sam xed ro sam sa xu ri sa qar Tve lo Si mo i xa do so.

erT kvi ra Si uk ve mos ko vi dan ga mo i Za xes Sek re ba ze, po lo neT Si un­da gam gzav re bu liy vnen, ssr kav Sir­po lo ne Tis me gob ro bis fes ti val­ze. iqac da ma je reb lad ga mo vi da da yve las so li du ri upi ra te so biT ajo ba.

30

rafael

CimiSkiani

„kra ko vis sas tum ro Si Cems uf ros me go bar Tan, ma mia JRen tTan er­Tad var. qvem su buq wo na Si Se jib re ba wi na dRes ga i mar Ta, me re ma mi as uwev da ga mos vla da isic sa gul da gu lod em za de bo da. wya li mos wyur­da, mag ram Se e Sin da _ yve la zed me ti gra mi wo na ze moq me deb da. bro we­u lis wvens dav le vo, miT xra. no mer Si da na ver vi po veT, sxva ra gza iyo, brit viT da iw yo bro we u lis gaW ra. uceb brit va auc da da xe li ga da i­se ra. Wri lo ba im de nad se ri o zu li iyo, rom qi rur gi u li Ca re va gax da sa Wi ro. Tavs ik lav da, es ra da me mar Ta. ase Ti si su le lis ga mo Se jib re­ba ze ver gav di va ro. ara da, Za li an kar gad iyo mom za de bu li da sab Wo Ta kav Si ris re kords umiz neb da. ra Ras izam da.

sa Ra mos res to ran Si Ca ve diT, iq vsa di lob diT xol me. mu si ko seb ma ori ul va Se bi a ni ka ci rom da i na xes, ifiq res, qar Tve le bi iq ne bi a no da „su li ko“ da uk res. uceb mSob li ur ga re mo Si amov ya viT Ta vi da ma mi a mac pir ve lad ma Sin ga i Ri ma“.

olim pi a dis wi na wels Ci miS ki an ma sab Wo Ta kav Si ris pi ra di Cem pi o­na tic mo i go (saq so novs aqac ajo ba) da „di na mos“ cen tra lu ri sab Wos pir ve lo bac. amis Sem deg ba qo Si sa kav Si ro gun dur Cem pi o nat Sic ga i­mar jva da es we li wa dic ase das rul da.

ase la pa rak­la pa rak Si mi va de qiT 1952 wels, hel sin kis olim pi u ri Ta ma Se bis wels. mar tis qar ma wa mo u be ra da bi na Si Se ve diT, sa dac ra fa­e lic stum rad iyo _ Ta vis qa liS vil Tan da Zmis Svil Tan. mas pin Zleb ma al bo mi gad mo i Res da Zve li fo to e bis Tva li e re bas Se vu de qiT. ba ton ra fa els Si ga da Sig crem li mo aw ve ba, gu li amo uj de ba, erTs Rrmad Ca i­sun Tqavs da isev ga nag rZobs sa in te re so am be bis mo yo las...

ram de ni me dRe Si isev Sev xvdiT er Tma neTs, ax la uk ve pas te ris qu Ca­ze, sa dac am Ja mad cxov robs ba to ni ra fa e li. da mo uS va xur jins.

...1952 wels sab Wo Ta kav Si ris pi ra di Cem pi o na ti iva no vo Si ga i mar­Ta. ro gorc spor tsmen Ta um rav le so bas, ra fa el Ci miS ki an sac mu dam wo nis prob le ma hqon da da ro mel qa laq Sic Tu qve ya na Sic ar Ca vi do da, as pa re zo bis daw ye bam de aba no dan ar ga mo di o da. iva no vo Si amis ga mo se ri o zu li prob le ma Se eq mna, wo na ve raf riT da i re gu li ra da... saq so­nov Tan wa a go, me o re ad gi li da i ka va.

31

er Ti Tvis Sem deg, iv nis Si, or kvi ri an ga far To e bul Sek re ba ze ga mo­i Za xes soW Si. iq Ta vi mo i ya res olim pi u ri nak re bis kan di da teb ma Wi da­o ba Si, kriv Si, Za los no ba Si. iqi dan ki gun de bis pir ve li­me o re nom re bi vi bor gSi gag zav nes, sankt­pe ter bur gTan ax los. sa qar Tve lo dan sa kav­Si ro nak reb Si uwin eqvs wo niT ka te go ri a Si oTx Tbi li sel Za lo sans iZa xeb dnen xol me _ ka si a niks, sve til kos, JRen tsa da Ci miS ki ans, mag ram 1952 wlis olim pi u ri Ta ma Se bis Tvis gun dSi mar to ra fa e li dar Ca, ve te­ra neb ma Tan da Tan daT mes po zi ci e bi da sa bo lo od da to ves fi car na gi.

mo gex se ne baT, olim pi u ri Ta ma Se bis Tvis spor tsme nebs sa gul da­gu lod ar Ce ven. 1952 wels ki sab Wo Ta spor tu li de le ga cia pir ve lad mo na wi le ob da olim pi a da Si da ami to mac mwvrTnel­spe ci a lis te bi gan­sa kuT re bu li sif rTxi liT eki de bod nen Ti To e ul kan di da tu ras. miT ume tes, ko mu nis tur ma par ti am sab Wo Ta spor tis xel mZRva ne lebs kon­kre tu li da va le ba mis ca: gun du ri pir ve li ad gi li! am da va le bis Se us­ru leb lo bis Sem Txve va Si um kac re si sas je li gar du va li iyo.

„vi bor gSi, Cve ni sas tum ros qveS, fir fi te bis ma Ra zi as Tan da gas­tro nom Tan qar Tve le bis „bir Ja“ iyo. Ta vi su fa li dro Tu ga mog viC­nde bo da, iq vik ri be bo diT xol me. Zve lad pa ta ra fir fi tebs uS veb dnen, Zvi ric ar Rir da. ho da Se vi Zi ni eT qar Tu li sim Re re bis fir fi te bi da vuk rav diT pa te fon ze, bo lom de awe u li xmiT. gam vle le bi gak vir ve bu­le bi ixe de bod nen ze moT, sa i da nac maT Tvis uc xo mu si kis xma is mo da. er Ti Tve ise ga vi da, verc vig rZe niT. cu di mxo lod is iyo, rom TeT ri Ra me e bis pe ri o di dag vem Txva da Ra mis 3­4 sa a Tam de mTe li qa la qi dRis si naT liT iyo ga na Te bu li.

axal gaz rde bi vi ya viT, sis xli gvi duR da, Su a Ra mem de qu Ca Si dav bo ri a­lob diT da erT dRe sac tan Si ra Ra ca vig rZe ni, am Cvens no mer sac oT xi fan­ja ra hqon da da al baT or pir ma qar ma gam kra _ gav civ di, sic xem ami wia, mag­ram ar ve pu e bo di da es ga ci e ba fil tve bis an Te ba Si ga da i zar da, lo gi nad Ca mag do. hel sin kSi gam gzav re bam de ki, faq tob ri vad, aRa ra fe ri rCe bo da“.

ro gorc avad myo fi, bo lo va gon Si ga am we ses, med na wil Si, ro mel sac ga re dan „Красный Крест“ ewe ra da di di wi Te li jva ri exa ta. Mra fa e lis ga­o ce bas saz Rva ri ar hqon da, ro ca iq Wi da o bis le gen da, ar sen me ko kiS vi­

32

rafael

CimiSkiani

li dax vda.A ar sens Tur me aler gia hqo nia da mTel tan ze ga mo uy ria. „ar­sen bi Zia, es ra dag mar Tnia“, _ ukiT xavs ra fa els gu lub ryvi lod. „Zia me o red aRar da mi Za xo, To rem Tavs wa gac li, _ da u cac xa ne bia 40 wlis ar sens, me re ki mo fe re bia, „nu ge Si nia, ra fo, gu li ar dag wydes, Zia ar­se na ar vi yo, de da Tu ar vu ti re yve las, ai, na xe, rom dav brun de biT, me da Sen pir ve li va go niT vim gzav rebT“. ar sen me ko kiS vi li im dros mos­kov Si cxov rob da da am qa la qis sa xe liT ga mo di o da.

ro gorc iq na, Ca aR wi es ata ne me Si, olim pi ur so fel Si.„yve las dag vi ri ges ta lo ne bi sa di lis Tvis. sa kav Si ro spor tko mi­

te tis Tav mjdo ma rem, sab Wo Ta spor tu li Sta bis xel mZRva nel ma ni ko­lai ro ma nov ma gan kar gu le ba gas ca, rom sa ni ta rul va gon Si myo fi spor­tsme ne bis Tvis, vi sac ga mo jan mrTe le ba sWir de bo daT, gan sa kuT re bu li yu rad Re ba mi eq ci aT. sab Wo Ta kav Si ris olim pi u ri gun dis sa ni ta ru li na wi lis uf ro si war mo So biT Tbi li se li eb ra e li iyo, axal gaz rda ka ci ni ko lai ko ba lev ski, ro me lic mos kov Si mu Sa ob da eqi mad. olim pi ur so­fel Si ki kve bis sa kiT xeb sac ga na geb da.

mi ve di mas Tan, ga mo vec na u re. Ce me bu rad „wa vi Sus tre“. ko ba lev skim wig na ki ga mo mar Tva da zed ra Rac wa a we ra. im de ni So ko la di mo ma ya res, er Ti ka ci ki ara, mTe li ba ta li o ni ver mo e re o da. rac min do da, su lo da gu lo, yve la fe ri moh qon daT _ xi zi la la, Taf li, sxva das xva vi ta­mi nis Sem cve li sak ve bi, axa li xor ci... Se jib re bis daw ye bam de Tan da Tan fe ri mo mi vi da, mov mjo bin di, nel­ne la var jiSs Se vu de qi. co ta xans vi­var ji Seb di, me re aba no Si Se vi do di da 200­300 grams da vik leb di. ase Ti re Ji miT ram de ni me dRe Si uk ve Cve ul for ma Si Cav de qi da ime dic mo me ca, rom fi car nag ze kar gad ga mos vlas Sev Zleb di. ara da, ma ta re bel Si Zia ar se nam rom miT xra, olim pi a da ze ga vi mar jvebT da pir vel va gon Si ga­dav sxde bi To, co ta ar iyos, un dob lad Sev xe de: ne ta ras am bobs es ka ci, mar Tla xom ar da ber da­meT qi“.

er Ti sa in te re so ram mox da olim pi ur Ta ma Seb ze. hel sin kSi, Ci miS­ki a nis wo niT ka te go ri a Si er Tba Sad sa mi Za lo sa ni wa iy va nes _ Ta vad ra fa e li, saq so no vi da ma zu ren ko. aqe dan fi car nag ze gas vlis uf le ba mxo lod ors hqon da, anu, er Ti sa Ta da ri go iyo.

33

zeda foto 1956 welsCeliabinskSia gadaRebuli,qveda marcxenafoto _ bakurianSi, marjvena foto ki1957 wels _ TeiranSi

34

rafael

CimiSkiani

mwvrTne leb ma kar gad icod nen, rom ra sac Ci miS ki a ni var jiS ze das­Zlev da, Se jib re bis dros au ci leb lad ima ze mets ga a ke Teb da. ase Ti Cve va hqon da. mag ram ax la amis gax se ne ba ara vis un do da. pi ri qiT _ sa­babs eZeb dnen, rom Sa ri mo e doT. sul imas uCi Ci neb dnen, sa kav Si ro pir­ve lo ba ver mo gi gia da olim pi a da ze ro gor ga giy va no To. spor tis ne­bis mi er sa xe o ba Si ase iyo _ me to qe ze, miT ume tes, rus spor tsme neb ze, sul co ta, er Ti Ta viT maR la ma inc un da mdga ri ya vi.

„ra Ra Sors wa vi deT, hel sin kis olim pi a da ze gi vi kar to zia da vax­tang ba la va Ze ar da a ye nes, Tum ca fi neT Si ki wa iy va nes. qar Tve li fa lav­ne bi mar Tlac sa u ke Te so for ma Si iy vnen. gi vis wo na Si be lov ma iWi da va, vax tan gis wo na Si ki ri bal kom. Cem pi o ni verc er Ti ver gax da“. …

ra fa el Ci miS ki a nis Tvis olim pi ur fi car nag ze ga mos vla be dis wya­lo ba uf ro iyo da kar gad es mo da, rom, ra dac un da daj do mo da, es San si maq si ma lu rad un da ga mo e ye ne bi na.

bo lo var jiS ze ma zu ren kos fe xi ga da ub run da. dar Cnen Ci miS ki a ni da saq so no vi.

ama so ba Si Ta ma Se bic da iw yo.„sa er Tod, Za los no ba Si sab Wo Ta sko la iyo gan Tqmu li, mTels

msof li o Si met ­nak le bad sab Wo Ta spor tsme ne bi do mi ni reb dnen. mar Ta­lia, hel sin kis olim pi u ri Ta ma Se bis Tvis bev rma ve te ran ma uk ve mi a ne ba aq ti ur sports Ta vi, mag ram arc axal gaz rde bi vCan diT maT ze nak le bi. rac Se e xe baT uc xo e lebs, tra di ci u lad Zli e ri aT le te bi hyav daT ame­ri ke lebs, bul ga re lebs, fran gebs, po lo ne lebs, ger ma ne lebs... mag ram kon kre tu lad vis Se eZ lo Cven Tan Seb ma, amas ver get yviT, Cve ni mTa va ri kon ku ren te bi uf ro Cve ni ve Ta na gun de le bi iy vnen. Tum ca is ki ga me go, rom vin me tri ni da de li rod nei uil ki si sam Wid Si 322,5 ki log rams sta­bi lu rad aC ve neb da“.

da iw yo Se jib re ba da aWim vis Sem deg fi li pi ne li rod ri go del ro­za rio da wi na ur da _ 105 kg, rod nei uil ki si me o re iyo (100 kg), ra fa el Ci miS ki a ni _ me sa me (97,5 kg). saq so no vi Ci miS ki ans 2,5 ki lo Ti Ca mor Ca.

Ci miS ki an ma me o re dis cip li na Si uf ro ivaJ ka ca _ 105 kg ai ta ca da ori var ji Sis Sem deg 202,5 ki log ra miT uk ve is li de rob da, saq so no vi

35

kud Si mis dev da _ ma nac 105 kg ai ta ca (or Wi dis jam Si 200 kg). uil ki si ki Ca mor Ca _ 100 kg, mag ram ori dis cip li nis Sem deg ma sac 200 ki log ra mi da ug rov da. ro za rio sa er Tod ga mo e Ti Sa brZo las _ atac Si ver ivar ga da sa sa ci lo wo na das Zlia _ 92,5 kg.

...swo red am dros da em Svi dob nen ra fa els me gob re bi _ gi vi kar to­zia da vax tang ba la va Ze.U uk ve Ra mis 12 sa a Ti Ses ru le bu li yo da olim pi­u ri sof lis ken bo lo av to bu si ga di o da. ra fa els mog vi a ne biT uwev da fi car nag ze Sem de gi gas vla. spor tsme ne bi re Jim Si iy vnen da dag vi a ne bas ara vin apa ti eb daT. me o rec, Za lo san Ta dar ba zi dan ise Sors iyo olim­pi u ri so fe li, Sua Ra miT rom wa su liy vnen, di lam de ver Ca aR wev dnen. ga mom Svi do be bi sas gi vi kar to zi am mxar ze mxa ri mi a do Ci miS ki ans da uT­xra: „Ce mi Za la Sen, Ce mi Za la Sen! aba, ra fo­jan, ico de, oq ros med lis ga re Se ar dab run de so fel Si, Cve ni qve ya na, Cve ni sam Sob lo asa xe le“... …

dad ga me sa me dis cip li nis droc. „ak vra ze, pir vel cda ze 132,5 ki log ra mi mo viT xo ve, me o re cda ze

137,5­s Se vuk ve Tav di da 140­iT da vam Tav reb di _ ase Ti Ca na fiq ri mqon­da. Tur me saq me Si xar! saw yis wo na ze nak re bis erT­er Ti mwvrTne li ni­ko lai Sa to vi TiT qos dam Tan xmda, mag ram me re uCe mod Se uc vlia wo na da 130 ki lo Se uk ve Tavs. gav braz di, Stan gas Tan mis vlas vu a rob di, mag ram mwvrTne leb ma la mis Za liT ga miy va nes fi car nag ze. ra un da meq na _ ga­ve di da av ka ri sim Zi me. saq so nov ma 132,5 ki log ra mi ak ra da, ese igi, uk ve or na xe va ri ki lo Ti mi geb da. uil ki si Za li an Ca mog vrCa _ pir vel cda ze mxo lod 120 kg ak ra.

me o re cdis Tvis me da Cem ma mwvrTnel ma iz ra il me xa nik ma 137,5 kg mo­viT xo veT _ vi fiq reT, ax la ma inc dag vTan xmde bi a no. ru seb ma isev ar ga­miS ves da Cem Tvis 135 ki log ra mi ga am za de bi nes. vner vi u lob, ni ri wa mix­da, Stan ga gul ze da vi de da... ga mi var da, ver av ka ri. mTe li Za liT Ca viq nie xe li da qar Tu lad er Ti ge mo ze Se vi kur Txe. gav giJ di, Wku i dan ga da ve di.

saq so nov ma es cda ga mo to va. uil kis ma pir vel cda ze naC ve ne bi Se­de gi ori ki log ra miT ga a um jo be sa.

me sa me cda ze isev 135 ki log ram ze ave di da av ka ri, anu jam Si 337,5 ga mo mi vi da _ msof li o sa da olim pi u ri Ta ma Se bis axa li re kor di!

36

rafael

CimiSkiani

brZo la da vam Tav re, mag ram saq so novs bo lo cda dar Ca. 140­ze ga i qa Ca. ama so ba Si tri ni da del ma spor tsmen ma 127 ki log ra mi ak ra da Se jib re ba me sa me ad gi liT da am Tav ra.

Rmer Ti ma Ra lia da yve la fers xe davs _ saq so nov ma sim Zi me ver daZ lia da oq ros me da li me dam rCa, xu Ti ki log ra miT ga va um jo be se msof li os re kor di!

icoc xle, ru seb ma Ta vi mo i qaC les, mex ve od nen da mi lo cav dnen, mag­ram me xom vxe dav di da vgrZnob di, ra tri a leb da maT gul Si. saq so no­vis Tvis gam za de bu li olim pi u ri oq ros me da li me Ca mom ki des mker dze!

gam Te ni i sas olim pi ur so fel Si rom dav brun di, av to bu si dan ve mov ka ri Tva li mo us ven rad mo si a ru le ori ka cis lands. ma Sin ve vi ca ni _ gi vi kar to zia da vax tang ba la va Ze iy vnen. uk ve ga e goT Ce mi ga mar jve­bis am ba vi da WiS kar Tan me lo de bod nen. ro gorc ki av to bu sis ka ri ga i­Ro, gi vi Cem sken ga mo qan da da da i Za xa: ra fo, ar ga be do da av to bu si dan fe xi ar Ca mo ad gao. mom var da, ga da mex via, ki be ze Ca mos vla ar ma ca la, pir da pir xel Si ami ta ca da na xe va ri so fe li mxar ze Ses mu li Se mo ma ta­ra. ze mo dan Ca mov Za xe: gi vi­jan, es me da li Se nic aris, Sen ma sit yveb ma Za la ga mi aT ke ca­meT qi. vax tang ba la va Zem ki leq si mo miZ Rvna eq sprom­tad. ise Ti ga xa re bu le bi iy vnen, TiT qos maT mo e po ve bi naT Cem pi o no ba.

mi Wirs la pa ra ki, Ce mi gi vi... sa re cel ze mi jaW vuls sa a vad myo fo Si rom mi va kiT xe, ax la me da va de xe li da Ce mi Za la Sen, Ce mi Za la Sen­meT­qi... ver vuS ve le, ver ga da var Ci ne Ce mi Zvir fa si me go ba ri“.

...di las, sa uz mis Sem deg, sab Wo Ta olim pi e le bi mwyob rSi Ca a ye nes da ni ko lai ro ma nov ma sa kav Si ro spor tko mi te tis brZa ne ba wa i kiT xa: ra fa­el Ci miS ki ans spor tis dam sa xu re bu li os ta tis wo de ba mi e ni Wao.

aq Ce mi mas pin Ze li isev ac rem lda: „mag ram es bed ni e re ba ma inc nak lu li ga mod ga. ze mo Tac xom vTqvi,

Ce mi gi vi da Ce mi vax tan gi hel sin kis sa Wi dao xa li Cas ar ga a ka res­meT qi, ara da, ise iy vnen mom za de bu li, yve la fers brdRvnid nen. ma Sin sab Wo Ta kav Si ris nak re bis mwvrTne li Ta vi su fal da kla si kur Wi da o ba Si vax­tang ku xi a ni Ze iyo. vin icis, vi si rCe vi Ta Tu wi na da de biT (rac xSi rad brZa ne bis tol fa sia xol me), man ver ga be da Ta vi si Ta na me ma mu le e bis ga­

37

moy va na. al baT ifiq ra, amaT Tu ve ra fe ri ga a ke Tes, me mom dge bi an, qar­Tve li xar da qar Tve le bi imi tom ga a par pa Seo. ki dev kar gi, amu ram da me­ko kiS vil ma rom mo i ges, Tum ca Zia ar se ni mos ko vis sa xe liT ga mo di o da.

cxo ne bul ma amu ra ci ma ku ri Zem da me TiT qmis er Tdro u lad mo vi­po veT olim pi u ri Cem pi o no ba. man er Ti Tu ori sa a TiT da mas wro, mag ram ra mniS vne lo ba aqvs, ro mel ma da vas wa riT _ ori vem xom Cvens mSob li­ur sa qar Tve lo Si Ca mo vi ta neT es jil do e bi. Tum ca ra tom ori vem, Cve ni mzia ju Re li iq ar iyo?! Cia ka ci ki var, mag ram im xe la xma maqvs _ mtri­sas! dar baz Si rva qal Tan er Tad rom ga i a ra, yve la ze la ma zi da eS xi a­ni mzia iyo da mec av te xe yvi ri li: mzia, mzia! ar da ga viw ydes, qar Tve li xar, Tbi li se li, Ta nac di na mo e li­meT qi! usaz Rvrod bed ni e ri iyo mzia, amo de na uc xo xal xSi qar Tu li sit yve bi rom ga i go na!“

cno bi li spor tu li Jur na lis ti, ma Sin sru li ad axal gaz rda no dar gu guS vi li Za lo san Ta olim pi ur Se jib re ba ze wer da: „Ra miT mSvi dad eZi na, mag ram uc na ur gu ne ba ze ga iR vi Za _ Ta vi dam Zi me bo da, yel Sic yru tki vi li Se ig rZno. Se jib re bis win avad myo fo bis uf le ba ar hqon da. es kar gad ico da da usi a mov no fiq re bi ma Sin ve mo i So ra. yve la fe ri wi na dRis STa beW di le bebs da ab ra la, mag ram gu Sin xom mxo lod ma yu re be li iyo? ise ki bev ri iner vi u la da ma Sin Ra dam Svid da, ro ca Ta na gun de li olim pi ur Cem pi o nad ga mo ac xa des. sab Wo Ta Za los ne bis war ma te ba Ta an­ga ri Si hel sin kis olim pi a da ze swo red ivan udo dov ma gax sna.

ra fa el Ci miS ki an ma olim pi ur fi car nag ze ga mar jve bis fa si kar gad ico da. Tvi To nac ara er Ti war ma te ba mo u po ve bia did tur ni reb Si, mag­ram isi ni sxva iyo, im ga mar jve bebs olim pi a dis fon ze ri gi Ti mniS vne­lo ba hqon da. dRes ki...

udo dov ma faq tob ri vad gza gak va la, Ta na gun de lebs ma ga li Ti mis­ca. ax la mi si da ni ko lai saq so no vis ri gi iyo. udo dovs, kac ma rom Tqvas, er Ti nam dvi li mo wi na aR mde ge hyav da _ ira ne li mah mud nam diu, mag ram saq me swo red am „rki nis ira ne lis“ da mar cxe ba gax ldaT.

nak re bis da kom pleq te bi sas ia kob ku cen kom da ni ko lai Sa tov ma upi ra te so ba 28 wlis udo dovs mi a kuT vnes, To rem saT va lav Si axal gaz­rda Za los ne bic hyav daT, Tun dac ba qir far xud ti no vi an ro bert ro ma­

38

rafael

CimiSkiani

olimpiuri kvarcxlbeki:nikolai saqsonovi,

rafael CimiSkiani darodnei uilkinsi.

helsinki, 1952 weli

39

saqarTvelossaukeTesoZalosnebi

ssr kavSiris nakrebi.pirvel rigSi, marcxnidan pirveli _ rafael CimiSkiani.1950 weli

40

rafael

CimiSkiani

ni. ga moc di li udo do vi uf ro sa i me do kan di da tad eC ve naT nam di us Tan brZo la Si da arc Sem cda ran. sab Wo Ta Za lo sans mxo lod pir vel moZ ra­o ba Si _ aWim va Si ga u Wir da, me re ki me to qe sag rZnob lad Ca mo i to va _ mTe li 7,5 ki log ra miT. gu ne ba wam xdar ma ira nel ma ki na Ram me o re ad gi­lic da kar ga, mag ram es uk ve mi si sa dar de be li iyo.

gu Sin ra fa el Ci miS ki a ni me go bars mTe li gu liT qo ma gob da, dRes ki mi si je ri dad ga, mi si da ki dev ni ko lai saq so no vi sa. sab Wo Ta mwvrTne­lebs qvem su bu qi wo nis ga nac xad Si swo red es ori Za lo sa ni hyav daT Sey­va ni li, rac wes de biT daS ve bu li iyo.

jer ki dev olim pi a dis daw ye bam de mwvrTnel Ta sab Wom ga daw yvi ta, rom qve sa Su a lo da mZi me wo neb Si mo na wi le ar ga mo ey va naT da maTs an ga­riS ze qvem su bu qi da sa Su a lo wo ne bi ga a mag res. an ga ri Si mar ti vi iyo _ am or wo na Si oT xi olim pi u ri me da li sa bo lo od ga daw yvet da gun du ri ga mar jve bis beds. oRond ga o re bul wo neb Si umed lod ara vin un da dar­Ce ni li yo.

mar tSi iva no vo Si 27­e sa kav Si ro Cem pi o na ti Ca tar da. am Cem pi o nat­Si dad gin da sa bo lo od hel sin kis olim pi a da ze ga sam gzav re be li gun­dis Se mad gen lo ba.Q qvem su buq wo na Si oq ros me da li sver dlov skel ma ni ko lai saq so nov ma mo i go. ra fa el Ci miS ki a ni aq me o re iyo. gu Sin de li me to qe e bi dRes erT gun dSi ga er Ti an dnen imis ime diT, rom pir vel da me o re ad gi lebs er Tma neT Si ga i na wi leb dnen. mwvrTne lebs sru le biT ar ain te re seb daT, vis er ge bo da oq ro da vis _ ver cxli. mTa va ri iyo, rom es jil do e bi xe li dan ar gag veS va.

hel sin kis olim pi a dam de er Ti wliT ad re qvem su buq wo na Si msof li­os Cem pi o ni eg vip te li sa id go u da gax da. igi aqac fa vo rit Ta So ris iric­xe bo da. go u da mar Tlac di de bu li Za lo sa ni da ud re ki meb rZo li iyo, mag ram me o re „di di eg vip te lis“, msof li os or gzi sa da lon do nis olim­pi a dis Cem pi o nis mah mud fa i a dis Crdil Si ga mud me biT yof nam sa Su a le ba ar mis ca bo lom de ga mo em JRav ne bi na Ta vi si ni Wi. es is Sem Txve va gax ldaT, ro ca di di mas wav leb lis sa xe li xels uS lis mo wa fis war ma te bas. msof­li o Cem pi o nat Si ga mar jve bis Sem deg go u dam ze di zed ram de ni me tur ni ri wa a go da re pu ta ci ac Se er ya. ax la igi av to ri te tis aR dge nas la mob da.

41

ama so ba Si qvem su buq wo nas axa li var skvla vi „Se mo e ked la“ _ tri­ni da de li rod nei uil kin si, ro me lic sam Wid Si 322,5 ki log rams sta bi­lu rad aC ve neb da da sa Wi ro e bis Sem Txve va Si al baT met sac as wev da. am „axal ga mom cxva ri“ tri ni da de lis uyu rad Re bod da to ve ba aramc da aramc ar Se iZ le bo da.

…... pir ve li moZ ra o ba _ aWim va. Ci miS ki an ma jer 90 ki log ra mi daZ lia, me re _ 95 da bo los 97,5. saq so no vi 95 ki log ram ze Se Cer da. tri ni da­del ma ori ves ga us wro (100 kg), mag ram arc es Se de gi aR moC nda sa u ke­Te so. aWim va Si pir ve li ad gi li fi li pi nel ma rod ri go del ro za ri om da i ka va _ 105 kg. ai, ki dev er Ti, axal ga mom cxva ri kon ku ren ti. Tum ca sa ner vi u lo da sa gan ga So jer ara fe ri iyo. Ci miS ki an sac da saq so nov sac mdgo ma re o ba mom dev no, teq ni ku rad uf ro rTul moZ ra o beb Si un da ga­mo e ke Te bi naT. ata ci da ak vra `ma Ti moZ ra o ba~ iyo.

Aa ta ci Ci miS ki an ma 97,5 ki log ra miT da iw yo. saq so no vi brZo la Si Ca­e ba 100 ki log ram ze. me o re mis vla ze Tbi li sel ma 102,5 kg das Zlia. saq­so nov ma wo na 105 ki log ra mam de ga zar da, mag ram Stan ga ver da i mor Ci­la. es cu di ni Sa ni gax ldaT. er Ti wa ru ma te be li cdac da Cve ni nak re bis geg me bi wyal Si Ca iy re bo da. me sa me mis vla saq so nov ma ad rin de li wo nis fiq si re bas mo an do ma da, ro gorc iq na, mi zans mi aR wia. 105 ki log ra mi Ci­miS ki an ma Se da re biT io lad das Zlia.

me o re moZ ra o bis Sem deg brZo las ga mo e Ti Sa ro za rio _ aR moC nda, rom atac Si sus ti yo fi la (92,5). uil kin sma am je ra dac 100 ki log ra mi as wia da ori moZ ra o bis jam Si (200 ki log ra miT) me sa me ad gil ze dam kvid­rda. 200 ki log ra mi hqon da dag ro vi li saq so nov sac, mag ram igi tri ni­da del ze od nav msu bu qi iyo da es gar kve ul upi ra te so bas aZ lev da. Ci­miS ki an ma 202,5 ki log ra miT xelT ig do li de ro ba.

ak vra Za los no ba Si bo lo, ga dam wyve ti moZ ra o baa da xSi rad brZo­lis beds aq mo po ve bu li war ma te ba an wa ru ma teb lo ba gan saz Rvravs. vinc ga mar jve bas la mobs, gar kve ul ris kze swo red aq un da wa vi des. saq­so nov mac mdgo ma re o bis ga mos wo re ba, es uk ve me o red, ak vra Si sca da.

Ci miS ki an ma pir vel mis vla ze 130 ki log ra mi as wia, saq so nov ma ki _ 2,5 ki log ra miT me ti (Ci miS ki an Tan igi swo red 2,5 ki log rams ageb da).M me­

42

rafael

CimiSkiani

re Ci miS ki an ma wo na 135 ki log ra mam de ga zar da, mag ram Stan ga ver da i­mor Ci la, Tum ca me o re cda ze ma inc ais ru la wa di li.

saq so no vi ki... er Tba Sad 140 ki log rams „da eZ ge ra“, vi na i dan oq ros me dals mxo lod am ve e ber Te la sim Zi mis ak vra mis cem da. mag ram sa a mi sod igi ar iyo mom za de bu li da sa bo lo od 132,5 ki log rams das jer da.

Su a Ra me ga da su li iyo, ro ca Se jam da mZi me, eq vsa a Ti a ni brZo lis Se de ge bi. Tum ca, ra iyo Se sa ja me be li _ Ci miS ki a nis ga mar jve ba eWvs ar iw vev da, mag ram msa jebs er Ti for ma lo ba un da Se es ru le bi naT: ae­wo naT Stan ga, ra Ta Tbi li se lis Se de gi sam Wi dis jam Si (337,5 kg) olim­pi u ri Ta ma Se bi sa da msof li os re kor dad ga mo ec xa de bi naT. amas ki dev da ma te biT na xe va ri sa a Ti das Wir da, mag ram Ci miS ki a ni da saq so no vi uk ve iReb dnen mi loc vebs, pir ve li ro gorc hel sin kis olim pi a dis Cem pi o ni, me o re ki _ ro gorc vi ce­Cem pi o ni“.

hel sin kis olim pi u ri Ta ma Se bis ofi ci a lu ri da xur viT ar dam Tav­re bu la yve la fe ri. ar sen me ko kiS vi lis naT qva mi ga mar Tlda _ olim pi u­ri Cem pi o ne bi hel sin ki­mos ko vis ma ta reb lis pir vel va gon Si mo a Tav ses da gza Si yu rad Re ba ar mo uk li aT. me re iyo mos ko vi­Tbi li sis mom qan­cve li da mo lo di niT aR sav se gza. sam tre di is sad gur Si, ba qan ze, Cve ni spor tsme ne bis sa pa tiv ce mu lod uzar ma za ri suf ra ga Sa les. sam tre di e­le bi va go neb Si avid nen da di di pa ti viT Ca mo ab rZa nes olim pi e le bi.

sa xel da xe lo suf ras sa xel da xe lo sad Reg rZe lo e bi moh yva. gi vi kar to zi am rom Se xe da ma ta reb lis fan jre bi dan far Tod ga xe li li Tva­le biT mac qe ral da ner wyvmom dgar rus mgzav rebs, di di an­pa ta ri a na suf ras Tan ix mo.

„me ti ra un do daT rus tu ris tebs. daT vi rom Taf li an kas rSi CaZ vre ba, ise Cay ves Ta vi am pur ma ril Si da... Tbi lis Si ra Ra gvin da, aq dav rCe bi To“.

qe i fi or­sam sa aTs gag rZel da. aba, am de ni xniT am xe la Se mad gen lo­bis da ka ve ba ro go ri saq me iyo da rki nig zis xel mZRva ne lo bac afo ri aq­da, stu mar­mas pin Zlebs di di mo bo di Se biT da uw yo Txov na, ma ta reb lis ga Ce re ba met xans aRar Se iZ le ba da mo diT, da vam Tav roT suf ra da Cvens sa xe lo van olim pi e lebs gza da vu lo coT, es pur ma ri li ki sag zlad ga­va ta no To.

43

„Tbi li sis vag zal zec di di dax ved ra mog viw yves, oRond pur ma ri­li aq ar yo fi la. dag vxda uam ra vi xal xi, sa su le or kes tri, gad mog vces la ma zi Ta i gu le bi... xal xis ase Ti siy va ru li dRem de mom yve ba _ nac no­bia Tu uc no bi, yve la me sal me ba da mec vcdi lob, ara vin dam rCes uyu­rad Re bod _ vin mem ar ifiq ros, olim pi u ri Cem pi o nia da ib Rin Ze bao“.

1952 wlis ap ril Si, jer ki dev olim pi a dam de, „di na mos“ res pub li­kur ma sab Wom ra fa el Ci miS ki a nis axal gaz rda ojaxs mle Tis qu Ca ze er­To Ta xi a ni bi na ga mo u yo da hel sin ki dan dab ru ne bu li olim pi u ri Cem­pi o nic, me uR les Tan er Tad, ve ra ze ga da vi da. mom dev no wels ki sa mi ve olim pi ur Cem pi ons uk ve oro Ta xi a ni bi ne bi ga das ces uz na Zis qu Ca ze.

spor tu li cxov re ba grZel de bo da da ro gorc olim pi ur Cem pi ons, ra fa el Ci miS ki ans ki dev uf ro me ti pa su xis mgeb lo ba ekis re bo da. 1952 wlis bo los man pra Ra Si, ssrk _ Ce xos lo va ki is me gob ro bis turnirSi ias pa re za da yve las ajo ba.

mom dev no wels ki qu Ta is Si, sa qar Tve los pir ve lo ba ze msof lio re kor di da am ya ra _ sam Wid Si 340 kg da ag ro va. es miR we va imi Ta caa aR sa­niS na vi, rom qu Ta is Si arc ma nam de da arc mas Sem deg msof li os re kor di arc erT sa xe o ba Si ara vis da um ya re bia.

Sve deT Si ga sa mar Ti msof li o sa da ev ro pis Cem pi o na te bis Tvis sab Wo Ta Za los ne bi zve ni go rod Si, mos ko vi dan 85 ki lo met rSi em za de­bod nen.

ra fa el Ci miS ki a ni me uR les Seh pir da, Sek re ba ze wa giy va no da pi ro­bac aus ru la. mag ram iq Ca su lebs pir vel ma Sem xved rma cu di am ba vi am­cno: Sek re ba ze me uR lis Ca moy va na sas ti kad ik rZa le ba, ager, msof li os Cem pi o nis ar ka di vo ro bi o vis me uR le ukan ga ab ru nes da sxve bic gag vaf­rTxi les, aq da sas ve ne be li sax li ar ge go noT, Sek re baa da co le bis ad­gi li ar ari so. ra fa e li ix ti bars ma inc ar itex da da _ aba, ra i mes Tqma ga mi be do no, iqiT iqad ne bo da.

xo lo, ro ca mwvrTnel mac igi ve ga u me o ra, ra fa els ase upa su xia: vo ro bi o vi Ta vi si sax li dan ve lo si pe di Tac ki Ca mo va, ra bev ria 80 ki­lo met ri, me ki 3000 ki lo met ri ga mo vi a reo. Tan Ce mod nis Tvis xe li da­uv lia da ka ris ken ram de ni me na bi ji rom ga da ud gams, mwvrTne li ga moh­

44

rafael

CimiSkiani

rafael CimiSkiani egvipteSi, adgilobrivi

somxuri gazeTis TanamSromlebTan erTad.

1954 weli

olimpiuri Cempionebi _ evgeni minaevi da

rafael CimiSkiani.leningradi, 1960 weli

ssr kavSiris xalxTaI spartakiadis gaxsnis

ceremonialze:vaxtang balavaZe,

rafael CimiSkianida givi kartozia.

moskovi, 1956 weli

45

ssr kavSiris ZalosanTa nakrebi msoflio Cempionatze.vena, 1954 weli

46

rafael

CimiSkiani

ki de bia: kar gi, kar gi, mag den sac nu izam, dar Ces Se ni me uR le, oRond ad­gils sxva kor pus Si mo vu na xav To.

„aba, cols mar tos xom ar ga vuS veb di da mec ga da ve di, gun dis gan gan cal ke ve biT vcxov rob di. Tbi li si dan blo mad ara yi Ca vi ta ne, Cve ne­bu ri, Wa Wi sa da iqa ur mza re uls va Cu qe. la mis iyo, mo sam sa xu red dag­vid ga, sul de li ka te sebs gvim za deb da“.

Se jib re ba ze gam gzav re bam de me uR le Tbi lis Si ga is tum ra, ori dRis Sem deg ki gun dTan er Tad stok hol mSi Ca vi da, msof li o sa da ev ro­pis Cem pi o nat ze. Ci miS ki a ni cud for ma Si nam dvi lad ar yo fi la, mag ram mwvrTne le bi isev al ma ce rad uyu reb dnen.

…...da iw yo aWim va. im dros Se jib re bas sa mi msa ji em sa xu re bo da. TeTr dro Sas Tu as wev dnen, wo na CaT vli li iyo, Tu wi Tels aR mar Tav dnen _ ara.

„Stan gas Tan pir ve li me ga mo mi Za xes da saw yi si wo na io lad av Wi me. ma le saq so no vis je ric dad ga. Stan ga Tavs ze moT ki ai ta na, mag ram xe­le bi ise ara Ta nab rad eWi ra, rom amis CaT vla ara na i rad ar Se iZ le bo da. erT mxa res po lo ne li msa ji id ga, me o re mxa res _ ger ma ne li, mTa va ri msa ji ki kon stan tin na za ro vi iyo, cska­s mwvrTne li. er Tma msaj ma CaT­va la, me o rem _ ara. na za rov ma, cxa dia, saq so novs da u Wi ra mxa ri.

vi ner vi u le da ai, Se de gic _ atac Si da ak vra Si mxo lod sas tar to wo ne bi dav Zlie. ki dev kar gi, nu li qu la ar mi vi Re. aWim va Si saq so no vis­Tvis wo na rom ar Ca eT va laT, 10 ki log ra miT win viq ne bo di da Ta vi suf­lad mo vu geb di, Ta nac mas ze ga ci le biT msu bu qi vi ya vi. saq so novs oq­ros me da li ga das ces, me _ ver cxli sa.

mag ram jav ri ma inc vi ya re _ ima ve, 1953 wels, seq tem ber Si, sver­dlov skSi sab Wo Ta kav Si ris Cem pi o na ti ga i mar Ta, saq so no vic swo red am qa la qi da naa da Ta vi si me gob re bi hyav da da raz mu li, rom Cem Tvis ner ve­bi mo e Sa laT, yve la na i rad cdi lob dnen, mwyob ri dan ga mo vey va ne. ma inc mo vu ge! Se mom Civ la, „trud no do ma pra ig ri va to“. me ki mkva xed vu pa su­xe: „ni Ci vo, pri vi kai­meT qi“.

Zvel ple xa nov ze, yo fil gor kis par kSi xSi rad ik ri be bod nen sxva­das xva Ta o bis Za los ne bi, mok ri ve e bi da ma Ti me gob re bi. im de ni iy vnen, la mis mTe li ple xa no vi mih qon daT. par kSi sa zaf xu lo ki no Te at ri iyo

47

da fil mebs xSi rad iq uyu reb dnen. mZi me wo no sa ni mok ri ve me sik ka la Si­a ni gor kis par kis yo Ci iyo, ise Ti dar tyma hqon da, mtri sas _ erTs rom mo iq nev da, sam kacs wa aq cev da. ami to mac yve la eri de bo da mas Tan Seb mas. baR Si yal Ta ban di bi We bic iy rid nen Tavs, me re ki no Si rom Se di od nen, pa pi ross ewe od nen, xma u rob dnen, ga mom wve vad iq ce od nen. mag ram ka la­Si a nis da nax va ze er Ti a nad ga mo i Zur we bod nen xol me ga reT. „ki nos di­req to ri ise Ti kma yo fi li iyo, xan da xan oc kacs ubi le Tod gviS veb da“.

1954 wlis 31 marts sab Wo Ta Za los ne bi eg vip tis gzas da ad gnen, ad­gi lob riv nak reb Tan am xa na gu ri mat Cis ga sa mar Tad. ga par ta xe bul­om­ga dax di li sab Wo e Ti dan eg vip te Si rom mox vdnen, Ta vi sa moT xe Si ego­naT. Se jib re be bi qa i ro Si da aleq san dri a Si imar Te bo da. mi u xe da vad imi sa, rom olim pi u ri Cem pi o ni iyo, de da qa laq Si ma inc ar ga mo iy va nes, aleq san dri a Si, 300 ki lo met riT da So re bul qa laq Si ga am we ses, rom lis gza ze 80 ki lo met ri sa ha ris udab no Si un da ga ev loT.

sxva Ta So ris, 1948 wlis XIV olim pi u ri Ta ma Se bis Cem pi o ni Za los no­ba Si mah mud fa i a di aleq san dri e lia, rom lis msof lio re kor di sam Wid­Si 332,5 ki log rams ud ri da. oT xi wlis Sem deg, hel sin kSi, ra fa el Ci miS­ki an ma swo red mi si re kor di ga a um jo be sa mTe li 5 ki log ra miT.

Ci miS ki an ma arc Ta vis qa laq Si Se ar Ci na re kor dsme no ba mas ze ad re ga Cem pi o ne bul mas pin Zels _ am je rad 10 ki log ra miT ajo ba _ 342,5 kg.

„ban ket ze igi ar mi na xavs, Tum ca ga mom Svi do be bi sas oq ros ba zar Si Se miy va na da iq ve, Cvens Tval win dam za de bu li na ke To ba ma Cu qa. ma Sin mas xu Ti qa liS vi li hyav da da me gob ru lad vuT xa ri _ eg ro gor mo gi vi da, er Ti bi Wi ver ga mo u rie­meT qi... me re me ar Se me Zi na xu Ti go go?!“.

eg vip ti dan axal Ca mo su leb ma pet ro za vod skSi, sa kav Si ro Cem pi o­nat Si mi i Res mo na wi le o ba da ra fa el Ci miS ki an ma Cem pi o no bas Tan er Tad msof li os axa li re kor dic da am ya ra _ sam Wid Si 345 ki log ra mi das Zlia.

...ram de ni xa nia, sa qar Tve lo Si, Ta vis sax lSi ar yo fi la. es ori Tve sa u ku ned eq ca, er Ti su li hqon da, fex mZi me me uR le ga em xne ve bi na, siy rmis me gob re bi ena xa. co ta xan Si, 1954 wlis 10 iv niss Ci miS ki a ne bis ojax Si did ma si xa rul ma da i sad gu ra _ me uR lem ra fa els tyu pi qa liS­vi li aCu qa.

48

rafael

CimiSkiani

xo lo av stri is msof li o Cem pi o na tis wi na Sek re ba ze rom ga mo i Za­xes, jer ki dev sul To To bav Sve bi Zlivs ga aS ve bi nes xe li dan. Sek re ba ial ta Si mo ew yo.

„iq, pla Ji dan klde mos Can da, Tav Si kin ki la naZ vis xe id ga. Ca vi fiq­re, iq Tu aval, bav Sve bi kar gad dam xvde bi an­meT qi. da klde ze as vla avi­xi re. ma Sin pa pi ross ve we o di da Zlivs, di di ga Wir ve biT, qo Sin­qo Si niT mi vaR wie im ad gi lam de. ai, ma Sin ki vTqvi, ase saq me win ver wa va­meT qi da ise vi var ji Se, iseT for ma Si Cav de qi, rom me re la mis sir bil­sir bi liT av di o di im naZ vis xes Tan.

Tur me tyu i lad ar vner vi u lob di, er Ti bav Svi dam Rup vo da, fil­tve bis an Te ba da mar Tno da, saw ya li, xu Ti Tvi sa iyo...

robert SavlayaZe, zurab maCxaneli,

SoTa qveliaSvili,nadeJda dvaliSvili,

rafael CimiSkiani,nino dumbaZe da

anzor kiknaZe

49

Cems Ta na gun dels iva nov sac im dros da e Ru pa To To bav Svi da me o­re dRes isev dab run da Sek re ba ze. gav giJ di, ram Ca mo giy va na­meT qi da, aba ra un da meq nao, mi pa su xa. Cem Tvis rom vin mes Se et yo bi ne bi na, iq gam­Ce re be li vi ya vi! ial ta Si Zmam Ca mo ma kiT xa, arc imas uT qvams ara fe ri, me uR le sac rom ve la pa ra ke bo di te le fo niT, ima nac da mi ma la... eh, rac iyo, iyo...“.

Cem ma mas pin Zel ma mo iw yi na, xma Si bza ri Se e pa ra. be dad, oTax Si qal­ba to ni ma ria Se mo vi da, ya va da nug ba ri mog var Tva da co ta amas ga da va­yo leT gu li.

...ise mox da, rom Ci miS ki a ni sa da saq so no vis da pi ris pi re ba mra va­li we li grZel de bo da. es, pir vel yov li sa, fsi qo lo gi u ri brZo la iyo. nak re bis mwvrTne le bi aS ka rad saq so novs em xro bod nen, mag ram ra fa els ma inc Ta vi si gah qon da. av stri a Sic ase mox da: Tbi li sel ma Za lo san ma oq­ros me da lic mo i go da msof li os ori re kor dic da am ya ra _ 143 ki log­ra mi ak vra Si da 350 ki log ra mi sam Wid Si!

Se jib re bis Sem deg ka To li kur ek le si a Si Se vi da da iq ilo ca. di de­bu li qa la qia ve nao, igo nebs ba to ni ra fa e li.

„ve na Si ma Ra zi a Si Se vi a re da bav Sve bis Tvis or­ori xe li tan sac me­li vi yi de, sax lSi ki oris ma giv rad er Ti ak va ni dam xvda...…

sma da viw ye, var jiSs guls ve Rar vu deb di, ga Ri zi a ne bu li dav di o­di, Cems Tavs ver vpa ti ob di, Se jib re ba ze rom ar wav su li ya vi, egeb arc ara fe ri mom xda ri yo, egeb ro gor me meS ve la­meT qi. isev bi Web ma, me gob­reb ma, de da Cem ma da Cem ma me uR lem ga da ma ta ni nes es ube du re ba“.

qal ba to ni ma ria, qmars rom ve Rar mo e ria, „di na mos“ sab Wo Si mi su la da xel mZva ne lo bis Tvis uT xo via, egeb ra i me uS ve loT, bav Svis da Rup vis Sem deg smas mih yo xe lio. da i ba res da mkac ra dac da e la pa rak nen: ube du­re ba vis ar da mar Tnia, mag ram Ta vi ki ar mo uk lavT, smas Ta vi da a ne be, ojaxs da saq mes mi xe deo. Tan mos ko vis sa qa la qo ko mi te tis aga ra kis sag zu ri ga da u ci aT: wa di, gu li ga da a yo le, Tan da is ve ne, me re ki var­jiS sac Se u de qio. mwvrTne lic ga a yo les.

er TTvi a ni var ji Si ar eyo, Tan Tbi li sis ke nac ar uwev da gu li, Si­Sob da, sas mel ze ar wa mic des xe lio da „di na mos“ res pub li ku ri sab Wos

50

rafael

CimiSkiani

xel mZRva ne lo bas Se mo uT va la, iq neb ro gor me ki dev er Ti TviT ga mig­rZe loT sag zu rio. ga ug rZe les.

ke Til sin di si e rad ivar ji Sa da spor tu li for ma aRid gi na. iqi dan pir da pir min skSi, sa kav Si ro Cem pi o nat ze ga em gzav ra, ki dev er Txel mo­u go saq so novs da msof li os axa li re kor dic da am ya ra atac Si _ 109 ki­log ra mi!

...ma Sin sa qar Tve los kom par ti is ce ka­s pir ve li mdi va ni va sil mJa­va na Ze iyo da ra fa el Ci miS ki an ma mas sTxo va, ulif to sax lis me xu Te sar Tul ze vcxov rob, Ce mi mo xu ci mSob le bi ver amo di an da iq neb ra me miS ve lo To. ka co, mSob le bi iqiT un da mo i na xu lo, spor tsme ni ka ci xar, fe xebs ga i var ji Se bo _ ga e xum ra ce ka­s mdi va ni. va sil pav lo viC, me ki­dev var ji Si min da, dRe ga moS ve biT 20 to na rki nas ve we vio, _ si ci liT ve upa su xia ra fa els...

„1956 wlis ma is Si, ssr kav Si ris xal xTa spar ta ki a dis Sek re ba ze gam­gzav re bis win, sa qar Tve los fiz kul tu ris ko mi te tis Tav mjdo ma rem, gi or gi si xa ru li Zem da mi ba ra da miT xra, ame ri ku li Jur nal „la i fis“ ko res pon den ti Ca mo dis da Sen Tan Sex ved rac surs, sas wra fod bi na un da ga mo ic va loo. ram de ni me va ri an ti Se mom Ta va zes da bo los es sa mo Ta xi a­ni bi na avir Ci eT. 1929 wel saa aSe ne bu li, Ta vi dan sa mi sar Tu li iyo, me re ori da a Se nes. bi na sa re mon to iyo, re mon ti ki stum ris Ca mos vlam de ver es wre bo da. sa xel da xe lod Se va la ma ze, mag ram bev ri ara fe ri ga mo vi da.

ama so ba Si Ca mo vi da es ame ri ke li qal ba to ni, li za er qva. ma Sin er­Ti go go myav da, Ja na. bav SvTan er Tad su ra Ti ga da mi Ro. Cems me uR les fran gu lad ga e sa ub ra. Tur me imas ukiT xavs, ram de ni xnis col­qma ri xar To, eq vsi so, upa su xia ma ri as. ki mag ram, eq vsi wlis gan mav lo ba Si bi na ver ga a re mon te To? sul Sek re beb ze da Se jib re beb zea, Sin Za li an iS vi a­Ta daa da re mon tsac ver mo e ba Ta vio. ame ri kel Jur na lists Tar ji ma ni ax lda da iman yu re bi cqvi ta _ me kiT xe ba, ra ze la pa ra ko be no. aba, me ra vi ci, fran gu li sa ara fe ri ga me ge ba­meT qi. icoc xle, es Tar ji ma ni pa ni­ka Si Ca var da. uSiS ro e bis man qa ne biT aiv so Cve ni pa ta ra qu Ca.

me re am ko res pon dents spar ta ki a dis dRe eb Si mos ko vis sas tum ro Si ga da ve ya re. me uR lis Tvis mZi ve bi ma Cu qa. sa Ra mos res to ran Si dav pa ti­

51

Je. fu lis ga da sax de lad rom av de qi, er Tma Ca kos tum Ca gal stu xe bul ma kac ma ga ma Ce ra, yve la fe ri ga dax di li ao. ra Tqma un da, suk­is Ta nam Sro­me li iyo“...

1955 wels, mi un xe nis msof li o sa da ev ro pis Cem pi o nat ze, Ci miS ki­a nis mwvrTne li, iz ma il me xa ni ki ar ga uS ves. sa Su a lo wo no san ma msof­li os Cem pi on ma ar ka di vo ro bi ov ma eqi mis way va na mo in do ma da aba, uars xom ar et yod nen da TeT rxa la Ti a nic me xa ni kis ma giv rad ga i yo les. ra eq na mwvrTnels, ai Ro da var ji Se bis geg ma ga a ta na, ba ra Tic Ca u do ji be­Si, ro mel Sic ai, ras wer da: „Zvir fa so ra fo, aWim va Si sus ti xar, am moZ­ra o ba Si saq so nov Tan ki ara, Se saZ loa udo dov Ta nac ki wa a go (udo do vi mCa te wo ni dan ga da vi da qvem su buq Si), atac sa da ak vra Si mas ze Zli e ri xar. ami tom, Tu aWim va Si wa a ge, gu li ar ga i te xo. daw ynar di, mSvi dad iya­vi, ak vras Sen mo u geb! wo na ki ise da i ye ne, rom mas ze msu bu qi iyo“.

mar Tlac, ro gorc mwvrTne li va ra u dob da, ra fa el ma aWim va Si or­ki lo na xe va ri wa a go. mag ram eg ara fe ri, ma gas eS ve le bo da, ube du re ba is iyo, rom xmis gam ce mi ara vin hyav da, yve la ni _ mwvrTne le bic, ma sa Jis­ti ca da eqi mic udo dovs das tri a leb dnen Tavs, Cve ni ra fa e li ki, aba, vis ax sov da.

„110­ki log ra mi a ni Stan ga avi ta ce da msof lio re kor di da vam ya re. udo dov sac ga vu Ta nab rdi. da iw yo ak vra. pir vel cda ze 135 avi Re. udo­dov mac igi ve ga i me o ra. me re 140­ic da vi mor Ci le, iman 140 ga mo to va da swo red aq Sec da. sa bo lo od, udo dov sac da da nar Ce neb sac va jo be da msof li o sa da ev ro pis Cem pi o ni gav xdi. Tan sam Wi dis msof lio re kor­dic ga vi me o re _ 350 kg.

1955 wels saf ran ge Tis mTav ro bis miw ve viT msof li os Cem pi o ni sab­Wo Ta Za lo san Ta nak re bi pa rizs ga em gzav ra ad gi lob riv spor tsme neb­Tan mat Cis ga sa mar Tad. sa fos to ma ta reb liT im gzav res, ro mel sac ori va gon­res to ra ni da oric ku pi re bu li va go ni hqon da mib mu li.

pir ve li Sex ved ris win nak re bis uf ros ma mwvrTnel ma ku cen kom ra­fa els uT xra, ro gorc atac Si da ak vra Si msof li os re kor dsmen ma, ma­yu re bels mTe li Se ni kla si aC ve ne, dax ve wi lad da la ma zad Se as ru le moZ ra o be bi. Se degs mniS vne lo ba ara aqvs, am xa na gu ri mat Ci ao.

52

rafael

CimiSkiani

`olim pi u ri Cem pi o ni rom gav xdi, de le ga cia de le ga ci a ze mo di o da

erev ni dan. ar wa ve di, mos kov Sic Se mom Ta va zes

ga das vla, mag ram verc imaT ga da mi bi res. Cems

qa laqs, Cems qve ya nas ro gor vu Ra la teb di! ze mel ze da vi ba de da

ga vi zar de, Ce mi mud mi vi sac xov re be li ki diR mis

sa saf lao iq ne ba.~

53

rafael CimiSkiani,iuri vlasovi dalvadimir stogovi.kislovodski, 1961 weli

saqarTvelosZalosanTa nakrebi.marjvnidan pirveli _ rafael CimiSkiani.1949 weli

54

rafael

CimiSkiani

ki ba to noo, da e Tan xma ra fa e li _ Se degs mar Tlac ra mniS vne lo ba hqon da.

„rac Se meZ lo, dax ve wi lad Se vas ru le moZ ra o be bi da ta Sic bev ri da vim sa xu re. imis Tvis arc mi miq ce via yu rad Re ba, rom udo dovs uke Te­si Se de gi aR mo aC nda.

me sa me Tu me oT xe dRea, saf ran geT Si sab Wo Ta sa el Co Si vsxed varT. ma gi da ze axa li „so vet ski spor ti“ devs. ga dav Sa le, ras vxe dav _ Sa viT TeT rze we ria „udo dov ma Ci miS ki ans mo u go da re van Si ai Roo“. we rils xels awer da ia kob ku cen ko. mi ve di ku cen kos Tan da vuT xa ri: Tqven ar miT xa riT, rom moZ ra o be bis teq ni ka meC ve ne bi na, es ra da gi we ri aT­meT­qi. aqeT da ma mu na Ta _ ka co, am si su le les aq cev yu rad Re ba so?

me o re da me sa me dRes mar se li sa da ni cis fi car na geb ze ar ga mov­sul var. mwvrTne lebs ga mo vuc xa de, Tavs Se uZ lod vgrZnob da kar gi iq ne ba, Tu das kvniT Se jib re bam de da vis ve neb­meT qi. asec mox da. bo lo ga mos vla ze, me mgo ni, udo dov ze oci ki lo Ti me ti av wie, me re ku cen­kos Tan mi ve di da vuT xa ri: ba to no ia kob, Se giZ li aT da re koT „so vet­ski spor tis“ re daq ci a Si da ga das ceT: Ci miS ki an ma or ma gi re van Si ai Ro­meT qi. ri si dam re ka vi iyo, me, ub ra lod, Ce mi Wia ga va xa re.~

1956 we lia. mo ax lov da ssr kav Si ris xal xTa pir ve li spar ta ki a da. am Se jib re bis Tvis gan sa kuT re bu li gu lis yu riT em za de bod nen Cve ni spor tsme ne bi. em za de bo da Ci miS ki a nic. mag ram mos kov Si Ca vi da Tu ara, mo i wam la da sic xi ans mo u wia fi car nag ze ga mos vla. ma inc iyo Ca Ra da brin ja os me da li mo i po va.

spar ta ki a dis Sem deg, hel sin kSi ev ro pis Cem pi o na ti ga i mar Ta. iq Ci­miS ki a ni sa u ke Te so iyo da me xu Ted gax da kon ti nen tis Cem pi o ni.

ama so ba Si mo ax lov da mel bur nis olim pi u ri Ta ma Se bi. sab Wo Ta nak­re bis kan di da te bi, spor tis ume te si sa xe o bis war mo mad gen le bi, taS­ken tSi ga di od nen das kvniT saw vrTnel Sek re bas.

„Sek re beb zec ver as cde bod nen xol me par ti ul kre bebs da ai, ax lac im kre ba ze vsxed varT. sit yviT qar Tve le bis mo Zu le ar ka di vo ro bi o vi ga mo dis, msof li os Cem pi o ni. sta lins mi ad ga! rac Se uZ lia lan ZRavs da Aa gi nebs. ar sen me ko kiS vi lic Cven Tan er Tad zis. uceb wa mo i mar Ta es mTa­

55

ka ci, mi vi da tri bu nas Tan da ise Ti ga u la wu na im Sens vo ro bi ovs, saw ya­li sam met rze ga da ag do.

me o re dRes Cve ni Zia ar se ni Sek re bi dan mox snes da Sin ga uS ves, ma Sin igi 44 wli sa iyo“...

dad ga mel bur nSi gam gzav re bis dRe. mTe li de le ga cia taS ken tis ae ro por tSi ga em gzav ra. da iw yes wam svlel Ta si is amo kiT xva (ra Ra ae­ro por tSi mo un daT si is amo kiT xva, amis ga ke Te ba ba za ze, sas tum ro Si ar Se iZ le bo da?). ra fa el Ci miS ki a ni am si a Si ar aR moC nda. mi ze zis gar­kve va rom mo in do ma, nak re bis mwvrTnel ma uT xra _ gu li nu dag wyde ba, ver gen do biT, for ma Si ara xa ro. ra fa e lis wo na Si wa iy va nes udo do vi da ev ge ni mi na e vi. er Tmac wa a go da me o re mac!

1957 wels Za lo san Ta msof li o Cem pi o na ti Te i ran Si Ca tar da.Mam Cem pi o na tis Tvis sab Wo Ta nak re bi si nop Si em za de bo da. im pe ri od­

Si Ci miS ki an ma mo na wi le o ba mi i Ro ba qo Si ga mar Tul ami er kav ka si is res­pub li ke bi sa da mol do ve Tis spar ta ki a da Si, Ta nac uf ro da bal, msu buq wo na Si ga mo vi da. gun dis in te re se bi ase mo iT xov da da ra fa els ua ri ar uT qvams. mi si mTa va ri me to qe iyo ba qo e li hu se i no vi _ Za li an Zli e ri Za lo sa ni.

Se jib re ba, tra di ci u lad, aWim viT da iw yo. ba qo el ma 120 ki log ra­mi aWi ma, ra fa el ma mxo lod 105. sa ma gi e rod ata ci mo u go, xo lo ak vra Si 145­ki log ra mi a ni Stan ga da i mor Ci la da pir vel ad gil ze ga vi da.

dab run da si nop Si da mwvrTne leb ma rom hkiT xes, ba qo Si ra hqe nio, ra fa el ma si ge li ga u wo da. ki, mag ram, es rom Se ni si ge li ar aris, Sen ra­Ra ca gi ma ma ZaR li ao. Tur me, or ga ni za to rebs saq me win wa ug di aT, msu­buq wo na Si hu se i no vis gar da sxva vin ga i mar jveb so da wi nas war Se uv si­aT si ge li. me re ki, zed me ti eg zem pla ri rom ar aR mo aC ndaT, sas wra fod wa uS li aT mi si gva ri da qveS Ci miS ki a ni mi u we ri aT. ra fa e lis es mo na yo­li sa eW vo eC ve naT, mag ram me o re dRes man „so vet ski spor ti“ iyi da da mwvrTne lebs cxvir win auf ri a la _ aba, na xeT, aqac Ce mi ga das wo re bu­li ao?!

...iran Si som xe Tis gav liT ga em gzav rnen. ori dRiT ere van Si dar Cnen, ivar ji Ses. am var ji Sebs ad gi lob ri vi axal gaz rde bi es wre bod nen da Ci­

56

rafael

CimiSkiani

miS ki a nis mi marT „ra tom Rac“ gan sa kuT re bul pa ti vis ce mas ga mo xa tav­dnen. isic, ro gorc Ta vad am bobs, iS ta ze mo su la da erev ne li som xe bis „xaT riT“ msof lio re kor dze ori ki log ra miT me ti sim Zi me au ta cia. am re kords, cxa dia, ara vin Ca uT vli da, mag ram mTa va ri is iyo, rom ra fa el­ma Tay va nis mce mel Ta „Sek ve Ta“ Se as ru la. Ta nac ga moC nda, rom sa u ke Te­so spor tul for ma Si iyo. ra fa els er Ti su li hqon da, iran Si, msof li o Cem pi o nat ze da em tki ce bi na, rom kvlav uZ li e re si iyo pla ne ta ze.

mag ram ad rin de li is to ria ga me or da: Se jib re bis daw ye bam de ram­de ni me dRiT ad re ga mo uc xa des: mi na e vi Sen ze uke Taa mom za de bu li da Te i ran Si is ga mo va, Sen sxva Se jib re be bis Tvis mo em za de da San sic mo ge­ce mao.

...ra fa els mTe li Ra me Tva li ar mo u xu Wavs, an ra da a Zi neb da. ra di­o mim Re bi Car To da ra es mis: olim pi u ri da msof li os Cem pi o ni, mra val­gzis re kor dsme ni ra fa el Ci miS ki a ni, sam wu xa rod, avad gax da da msof­lio Cem pi o nat Si mo na wi le o bas ver mi i Reb so.

„gav giJ di, sa ku Tar yu rebs ar da vu je re, aseT jan ze aras dros vyo­fil var, var ji Seb ze msof li os re kor debs va um jo be seb di, wo na nor ma­ze mqon da. ra un do daT, ras mer Cod nen...“

Se jib re ba rom da iw yo, dar baz Si arc Se u xe davs, ra gu liT un da eyu re bi na!

Cem pi o na tis dam Tav re bis Ta na ve, sa Ra mos, ira nis Se ix ma bax ti ar­ma, ro me lic ad re Za los no bas mis dev da, im xa nad ki ira nis Za los no bis fe de ra ci is pre zi den ti iyo, eg reT wo de bu li, sa re kor do ga mos vle bi da niS na, ro mel sac Ta vad Sa hin­Sa hi da es wro. er Tgva ri Sou mo aw yves sa­es tra do da sa cir ko nom re bis Tan xle biT.

ra fa els aq ga mos vlas vin Ra da uS li da. „ise vi ya vi, ram de ni me dRis dab mul ZaRls rom auS veb da isic aiw­

yvets. pir ve li ve mis vla ze 105 ki log ra mi avi ta ce. me o re cda ze ki uk­ve msof li os re kor di da vam ya re _ 110,5 ki lo. me re da iw yo ak vra. pir­vel mis vla ze 135 ki log ra mi avi Re, me o re ze _ 143,5! esec sa re kor do wo naa. me ti rom da e doT, ima sac av wev di. im sa Ra mos Ce mi Se Ce re ba Se uZ­le be li iyo!

57

dar baz ma di di ova cia mo miw yo, ta Si da Se Za xi le bi kar ga xans ar Sem wyda ra. da, uceb, ga i rin da dar ba zi. RmerTs vfi ca var, avi xe de, Sa­hin­Sa hi wa mom dga ra da taSs mik ravs. mad lo bis niS nad aR mo sav lu ri ri­tu a li Ca va ta re, Tan me Si nia, par ti is wev ri var da ru seb ma Sa ri ama zec ar mom don­meT qi. er Tdro u lad bed ni e ric vi ya vi da... da boR mi lic: aba, es saq mea, ori re kor di da vam ya re da msof li os Cem pi o ni ver gav xde bo­di?!.“.

1957 wels ka to vi ce Si isev mo i go Ci miS ki an ma ev ro pis Cem pi o na ti. es am ba vi 16 seq tem bers mox da. da jil do e bi sas pa ta ra, grZel Tmi a ni, qe­ra go go na ga mo iq ca tri bu ne bi dan da yva vi le bi rom mi ar Tva, ra fa el­ma xel Si aiy va na da ga da koc na. me re, ku li seb Si eZeb da im bavSvs da mi si me gob ris, po lo ne li Za los nis Svi li aR mo Ce ni la, sa xe lad ire na. me o re dRes, 17 seq tem bers ki dev er Ti go go na Se e Zi naT Ci miS ki a nebs da ma ma mac swo red es sa xe li, ire na da ar qva Ta vis qa liS vils...

1959 wlis ssr kav Si ris xal xTa spar ta ki a dis Tvis sa qar Tve los gun­di bor jom Si em za de bo da.

„Ce mi me uR le isev fex mZi med iyo. di las dav re ke Sin, me re Su ad Ri­sas, sa Ra mos, yur mils ara vin iReb da. mo va je qi Cems „mos kviCs“ da Tbi­lis Si Ca mov qan di. sax lSi me sa me sa bav Svo et li dam xvda, ro mel Sic buT­xu za go go na iw va! bi Wi rom yo fi li yo, spar ta ki a das usa Tu od mo vi geb­di, CaT qmu li mqon da. ver mo vi ge, fe xi vit ki ne, Tum ca msof li os re kor­di ma inc da vam ya re, mag ram rom am wo nes, 100 gra miT zed me ti aR mo maC nda wo na“.

mom dev no wels sab Wo Ta kav Si ris Cem pi o na ti ma inc mo i go da amiT faq tob ri vad da as ru la spor tu li ka ri e ra, Tum ca, Tu Za li an Txov­dnen, res pub li kur Tu sa uw ye bo Se jib re beb Si ma inc ga mo di o da.

bo lo ga mos vla 1963 wels hqon da, Ce xos lo va ki a Si. uk ve 34 wli sa iyo da wo nas ve Rar ik leb da...

„xSi rad max sen de ba Ce mi pir ve li mwvrTne li da mas wav le be li pav le gu ma Si a ni. Za li an Wkvi a ni da gu lis xmi e ri ada mi a ni iyo. axal gaz rdo ba Si sa Ta na do yu rad Re ba ver mi vaq cie da amis ga mo gu li mwyde ba... Za los­no bis yve la ni u an si xu Ti an ze ico da, Ta o be bi aR zar da. mas Tan var ji­

58

rafael

CimiSkiani

59

75 wlis iubileze.2004 weli

60

rafael

CimiSkiani

Sob dnen spor tis dam sa xu re bu li os ta te bi, msof li os re kor dsme ne bi mo i sei ka si a ni ki, vla di mir sve til ko, ma mia JRen ti, xa im xa nu kaS vi li, Tqve ni mo na­mor Ci li... ho, ki dev, ev ro pis Cem pi o ni da msof li os me o re pri zi o ri, msof li os re kor dsme ni akof fa ra ji a ni, ro me lic 1959 wels mos kov Si ga da vi da. sa in te re soa, rom gu ma Si a ni ssr kav Si ris dam sa xu re­bu li mwvrTne li 1967 wels gax da, ma nam de aqe dan mos kov Si sa bu Te bi ar ga ug zav ni aT.

_ Svi leb ze rom ara fe ri giT qvamT?_ ro gor ara, xom ar ga mog rCa... oT xi qa liS vi li dan sa mi eqi mia, er­

Ti mu si kis mas wav le be li. na bo la ra qris ti na un greT Si cxov robs qmar­Svil Tan er Tad.

si Ze e bi dan ori eqi mia, er Ti in Ji ne ri, er Ti eko no mis ti.xu Ti Svi liS vi li myavs, oT xi bi Wi da er Ti go go. bav Sve bi sul Cem­

Tan ari an. yve la Ce mi miR we va Ce mi me uR lis dam sa xu re baa. is ma gu li a neb da, is

mam xne veb da. gar da ami sa, oT xi bav Svis aR zrda pa ta ra saq mea?! ara vin gvex ma re bo da, mar to ni vi ya viT.

amas wi naT Svi liS vi li wa viy va ne cur va ze. iq mo mu Sa ve qal ba ton ma mic no, wa mox ta, mo me sal ma, mo mi kiT xa... Za li an ga me xar da, am de ni xa nia ga su li da ki dev mcno ben da ma fa se ben.

...ze mo Tac xom giT xa riT, olim pi u ri Cem pi o ni rom gav xdi, de le ga­cia de le ga ci a ze mo di o da erev ni dan. ar wa ve di, mos kov Sic Se mom Ta va­zes ga das vla, mag ram verc imaT ga da mi bi res. Cems qa laqs, Cems qve ya nas ro gor vu Ra la teb di! ze mel ze da vi ba de da ga vi zar de, Ce mi mud mi vi sac­xov re be li ki diR mis sa saf lao iq ne ba.

ami to mac vTxov axal gaz rdebs Ta vi an Ti qvey nis, ma mu lis, qa la qis siy va ruls...

Cems me gob rebs ve nac va le, wa su lebs Tu aq dar Ce ni lebs. vax tang ba­la va Zes vu re kav xol me da Zvel am bebs vix se nebT. iu ra osi po vi, gu ram sa Ra ra Ze, le van Te di aS vi li mi re ka ven...

...amdeni we li ga vi da gi vi kar to zi as dak rZal vis Sem deg da yo vel we li wads gav di var sa saf la o ze. sa nam su li mid gas, ase iq ne ba. eh, Ce mi

61

gi vi _ pa ta ras Tan pa ta ra iyo, did Tan di di. yvel gan is iyo ga dam xde li, ver da as wreb di.

axal gaz rdo ba Si rus Ta vel ze, bor jo mis wyleb Tan (la Ri Zis wyle­bis gver diT) gvqon da bi Webs bir Ja, me re, rom dav kac diT, me gob re bi oja xeb Si vik ri be bo diT, do mi nos vTa ma Sob diT, nards va go reb diT, aTas Wor­mar Tals vyve bo diT. ax la ki, me gob re bi, mo nat re bu li am xa na ge bi er Tma neTs Zi ri Ta dad gas ve ne beb Si vxvde biT...

_ pur ma ri leb zec xSi rad mi na xi xarT..._ ho, iu bi le eb ze me Za xi an xol me, mi xa ria, ki dev rom vax so var

xalxs.erT ku ri o zul Sem Txve va sac ga vix se neb.1994 wels sa qar Tve lo Si Ci ne Tis spor tu li de le ga cia Ca mo di o da

da olim pi u ri Cem pi o ne bi da pri zi o re bi ga mog vi Za xes, dax vdi To. TviT mfri na vi ag vi a neb da, ori­sa mi sa a Ti gvqon da dro da cno bil

ve li a mi no vis sa xin kle Si ga dav wyvi teT Ta vis Seq ce va. or met ri a ni xal­xi rom Se vid nen _ oTar qor qia, no dar jor ji kia, amu ra ci ma ku ri Ze da me, li li pu ti, uceb mTe li dar ba zis yu rad Re bis qveS mo ve qe ciT. mar­ma ri los ma Ra li ma gi de bi id ga, ori a ru si a ni. Se vuk ve TeT xin ka li, lu­di, ara yi. vxe dav, ma gi da ze sa mi ves lu dis Ti To kaT xa ud gas. ki mag ram, me ar mes me va, Tu ro gor aris Ce mi saq me­meT qi, ga mik vir da. ager, dab la sar Tul zea, ve ra xe dav, aba, am si maR les ras mos wvde bio, tra di ci u lad io xun ja jor ji ki am. co ta Ti rom SeT vra, no dar ma Ce mi pi ja ki Ca mox sna sa ki di dan da ris vai­vag la xiT Ca ic va, ka co, ar ga i Wi mo, ar ga xio­meT qi. mar Tlac, ori ve sa xe los Tan er Ti a nad Ca mo ir Rva. no da ri Se wux da: ra­fo­jan, ar gew yi nos, axals gi yi di, ma nam de Ce mi pi ja ki Ca ic vio. rom Ca­vic vi, Ra mis pe ran gi viT mqon da, xal xma si ci li ate xa. iq ve, ima ve qu Ca ze ate lie iyo da iq ga va ke ri ne.

_ vi ci, ka xi ka xi aS vil Tan da gi or gi asa ni Zes Tan gan sa kuT re bu li da mo ki de bu le ba gaqvT...

_ ici, ra ma gon de ba? 1992 we lia, Za los no bis dar baz Si er Ti na Tu­ra bJu tavs da iqa u ro ba Se Sis Ru mels ga um Wvar tlia. im Ru me liT vTbe­bo diT. ka xi ka xi aS vi li olim pi a da ze mi di o da da gza da vu lo ce. 40 we li

62

rafael

CimiSkiani

ve lo diT olim pi ur oq ros me dals da ka xim es gmi ro ba Ca i di na. ka xis me­re ki 12 we li ga vi da da ax la gi or gi asa ni Zem gag va xa ra!

2004 wels, zu rab zvi a da u ri da gia asa ni Ze aTe ni dan oq ros med le­biT rom dab run dnen, gran di o zu li dax ved ra mo vuw yveT Ta vi suf le bis mo e dan ze. si xa ru lis gan vyvi ro di, me o re dRes xma aRar mqon da. sam si xa­ruls mo ves wa ri _ Cem sas, ka xi sas da ax la asa ni Zi sas­meT qi...

_ mo diT, mkiT xvels isic ga vax se noT, sa qar Tve los Za los no bis fe­de ra ci am me o ce sa u ku nis sa u ke Te so Za los nad Tqven rom da ga sa xe laT, me o re ad gi li ka xi aS vils mi e kuT vna, me sa me _ asa ni Zes.

_ sxva Ta So ris, 1999 wels, 70 wlis iu bi le ze ka xim sa ber Zne Ti dan mo sa lo ci ba ra Ti ga mo mig zav na, Zvir fa si gan Zi viT vi na xav:

„Дорогой Рафаэль!Поздравляю Вас с замечательным юбилеем, желаю Вам крепкого здоровья,

долгих лет жизни и бодрости.70 лет _ срок немалый, коль зрееш на Кавказе.Так будь-же счастлив и здоров, Мой дорогой Рафаэль!

babua da SviliSvilebi:artiomi, rafaeli, diana,

ufrosi rafaelida miargi.1989 weli

63

Вы являетесь моей путеводной звездой.Ваш Кахи“_ ba to no ra fa el, spor tu li ka ri e ris Sem deg, ro gorc spe ci a lis­

tma, Za los no bas Tan sul gaw yvi teT kav Si ri?_ ara, sa er Ta So ri so ka te go ri is msa ji var da sa qar Tve los olim­

pi u ri nak re bis kon sul tan ti. ro gorc Se meZ lo, vex ma re bo di Cems say va­rel sa xe o bas.

ise, 1962 wels „di na mos“ sab Wo Si mi ve di mwvrTne lad, mag ram Se de ge­bi ma Sin ve rom mom Txo ves, miv xvdi, ara se ri o zul xal xTan mqon da saq me da wa mo ve di. Stan ga, Za los no ba ise Ti saq mea, Svi di­rva we li wa di ma inc gWir de ba, mux lmo ux re li mu Sa o bis Se de gad rom ga zar do kar gi spor­tsme ni. esec im Sem Txve va Si, Tu axal gaz rdas amis ni Wi aR mo aC nda.

ami to mac sxva saq mes mov ki de xe li, TiT qmis oc da a Ti we li wa di vaW­ro bis sis te ma Si vi mu Sa ve.

ise, da us wreb lad da vam Tav re sa qar Tve los fiz kul tu ris in sti­tu tis mwvrTnel Ta fa kul te ti.

_ ba to no ra fo, bi Wi rom Seg Ze no daT, Za los no ba Si mi iy van diT?_ ara vi Tar Sem Txve va Si! ise dav ber di, er Ta der Txel da mar tya nem­

si cxo ne bul ma zaq ro Te li am, ax la ki nem se biT Tu abe biT ari an gaW ye pi­li mTe li msof li os Za los ne bi.

... RvTis ne biT, ra fa el Ci miS ki a ni kvlav for ma Sia _ di la­sa Ra mos var ji Sobs, rgo leb ze iwe va, aTas Si er Txel Stan ga sac mi e pa re ba xol me, oRond da wo li li: as ki lom de vwev, me Si nia, fex ze mdgoms sis xlZar Rve­bi ar da miw yde so.

CimiSkianiraphael chimishkyan

da

vi

T W

el

iZ

e

rafael CimiSkianidaibada 1929 wlis 23 marts TbilisSi. Zalosani (56, 60 kg). XV olimpiuri TamaSebis Cempioni (1952, helsinki), msoflios orgzis Cempioni (1954, 55) da orgzis meore priziori (1950, 53), evropis eqvsgzis Cempioni (1950, 51, 54-57) da meore priziori (1953), msoflio universiadis Cempioni (1951), ssrk aTgzis Cempioni (1949-60), msoflios 11-gzis rekordsmeni, aqedan 5 rekordi damyarebuli aqvs samWidSi: 337,5 kg (1952), 340 kg (1953), 342,5 kg, 345 kg, 350 kg (1954). ssrk sportis damsaxurebuli ostati, saerTaSoriso kategoriis msaji. Tbilisis sapatio moqalaqe, Rirsebisa da vaxtang gorgaslis II xarisxis ordenebis kavaleri.

Raphael ChimishkyanWeightlifter (56, 60 kg) was born on March 23, 1929 in Tbilisi. Champion of XV Olympic Games (1952, Helsinki), twice world champion (1954, 1955), twice silver medalist (1950, 1953), six-time champion of Europe (1950-57) and silver medalist (1953) and champion of the World Student Games (1951). Chimishkyan isten-time champion of the USSR (1949-1960). He is eleven-time world record-holder and held five records in triathlon: 337.5 kg (1952), 340 kg (1953), 342,5 kg, 345 kg, and 350 kg (1954). He is an honored master of sports of the USSR, referee of international category and honorary freeman of Tbilisi. Chimishkyan was decorated with Order of Honor and Vakhtang Gorgasali Order of 2nd class.

G E O R G i a n O ly M p i C C H a M p i O n SqarTveli olimpiuri Cempionebi