Upload
chung
View
447
Download
13
Embed Size (px)
DESCRIPTION
RADYOLOJİ KURSU BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİ ve MANYETİK REZONANS GÖRÜNTÜLEME. Dr. Recep Savaş Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji ABD, İzmir. AMAÇ. - BT, PET-BT ve MRG’nin tekniğini ve endikasyonlarını gözden geçirmek Temel görüntü değerlendirme ipuçlarını tartışmak. Bilgisayarlı Tomografi. - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
RADYOLOJİ KURSU
BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİve
MANYETİK REZONANS GÖRÜNTÜLEME
Dr. Recep Savaş
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji ABD, İzmir
AMAÇ
- BT, PET-BT ve MRG’nin tekniğini ve endikasyonlarını gözden geçirmek
- Temel görüntü değerlendirme ipuçlarını tartışmak
Bilgisayarlı Tomografi
- Konvansiyonel BT
(Bir nefeste 1 kesit)
- Spiral BT
(Bir nefeste tüm toraks)
.Tek dedektörlü
.Çok dedektörlü
Tek dedektörlü BT Çok dedektörlü BT
Tek kesitli BT Çok kesitli BT
-1 kesit 1 dönüş/san - 4 ila 64 kesit 2 veya 2.5dönüş/san
Hız 4-64 kat artmakta
Dolayısıyle çekim süresi kısalmakta.
BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİ
• Görüntü kalitesi (cihaza, kesit kalınlığına ve filmin pencereleme özelliğine bağlı)
• Raporlama kalitesi (Doktora bağlı)
HER İKİSİ BİR BÜTÜN
Bilgisayarlı Tomografi
* Yüksek Rezolüsyonlu BT* Spiral toraks BT*Anjio BT*Dinamik BT*Düşük doz BT*PET - BT
YÇBT Endikasyonları
• Her tür interstisyel akciğer hastalığı (kollajen doku hastalığından, enfeksiyona ilaç reaksiyonundan lenfanjitik metastaza kadar)
• Bronşektazi• Fungal enfeksiyonlar• Buzlu cam/ hemoptizi etiyolojisi için• Bronşiolitis obliterans (ekspiryumda)
YÇBT endikasyonları
– Direkt grafisi normal veya normale yakın olan diffüz akciğer hastalığının saptanması,
– Ayırıcı tanı listesini daraltmak veya bazen spesifik tanı koymak için,
– Akciğer biyopsisinin yeri ve tipini saptamada,– Akciğer hacim azaltma operasyonu düşünülen
olgularda amfizemin dağılım ve yaygınlığını saptamada,
– Fibrozis ile sonuçlanabilecek hastalıklarda reversibiliteyi saptamak ve izlemek için.
Kontrast Madde Kullanımı
- Metastaz taramalarında
- YÇBT çekiminde
- Tarama amaçlı düşük doz BT’de
kontrast kullanılmamakta.
ANJİO BT Endikasyonları
• Pulmoner emboli
• Aorta ile ilgili anevrizma, disseksiyon, vaskulit vb.
• Akciğer kanseri veya mediastinal tümörün vasküler invazyonu amaçlı
SANTRAL KİTLELERİN TÜMÜNE EVRELEME AMAÇLI MUTLAKA ANJİO BT ÖNERİYORUZ.
DİNAMİK BT Endikasyonları
• Soliter pulmoner nodülün iç yapısı ve vaskülaritesinin saptanması
Dinamik BT
Prekontrast ve 1,2,3,4 dakika kesitleri
1 mm kesit kalınlığı,
100 ml kontrast madde,
3 ml/san enjeksiyon hızı
SPN protokolüne uyan içindekalsiyum ve yağ içermeyen olgularda uyguluyoruz
Olgunun histopatolojik tanısı karsinoid tümördür. ▲HU: 71-46 :25 HÜ
Kontrastsız 46 HÜ 1’ 45HÜ 2’ 55 HÜ
3’ 58 HÜ 4’ 64 HÜ 5’ 71 HÜ
Dinamik BT
• Çekim sonrası herhangi bir dakikadaki değer prekontrast ölçüme göre 15’ den büyükse malign, küçükse benign olarak yorumluyoruz.
• PET olmayan yerlerde veya PET ile birlikte
• Yüksek sensitivite değerleri mevcut.
Dinamik BT
356 nodül / 171 habis ( 48 %)
15 HU ≤ eşik değeri
Sensitivite 98 % (167/171)
Spesifisite 58 %
Doğruluk 77 %Swensen ve ark.
Düşük Doz BTStandart BT 120-200 kVp, 140mA
Düşük doz BT 140 kVp, 20-40mA
(standart dozun % 10-25’i)
Takip ve Tarama olgularında
Çok kesitli BT’nin getirdikleri
• Sanal bronkoskopi• Nodül hacmi ve takip ile tümör ikiye katlanma
zamanını hesaplama• Alınan ince kesitler ile anatomik ve patolojik
bölgeleri sagital, koronal ve üç boyutlu planda izleyebilme
• Pulmoner emboliyi subsegmental dallarda dahi görebilme
• En küçük nodülleri bile tanıma, • ……
Sanal Bronkoskopi
Tanıda Anahtar Ölçütler
• Klinik bilgi• Hastalık süreci
– Akut/Kronik
• Radyolojik patern ve bulgular– Kistik, buzlu cam, retiküler, konsolidasyon…
• Lezyonların dağılımı ( akciğerin fizyolojisi!!)– Yaygın– Üst / Alt, Santral /Periferik
ALVEOLER PATERN• Alveol- alveoler duktus ve respiratuar
bronşiolden oluşan asinusun dolması Püy Bakteriyel enf (pnömoni, tbc..) Tümör BAK, lenfoma Protein ARDS, alveoler proteinozis Su Pulmoner ödem Kan Travma, Goodpasture’s sendromu, infarkt....
HAVA BRONKOGRAMILober pnömoniPulmoner ödemİnfarktBAKHyalen membran hastalığı….
İNTERSTİSYEL PATERN
• Pulmoner interstisyumda ( alveoller arası potansiyel boşluk ve venler ile lenfatikler)
sıvı veya doku birikimi
Retiküler görünüm
Retikülonodüler görünüm
Buzlu cam görünümü
Akciğerin İnterstisyumu-(AC’in %10 luk kısmı)
• Periferik: Visseral plevra ve septumlar
• Aksial: Büyük bronş ve damarları saran bağ dokusu
• Alveol duvarı: Parankimatöz bağ dokusu
İNTERSTİSYEL PATERN
• İnfeksiyonlar virus, mikoplazma, PCP..
• Tümör hücreleri Lenfanjitik metastaz
• İnflamatuar değişiklikler Kollagen doku hastalıkları (RA), ilaç reaksiyonları, pnömokonyozlar
• Su Pulmoner ödem
LENFANJİTİK METASTAZ
MİLİYER PATERN
• Her iki akciğerde yaygın olarak görülen ve 1 cm.den küçük nodüller
- Miliyer tüberküloz
- Metastaz
- BAK - Diğer (sarkoidozis, nontüberkülotik
enf.,pnömokonyozlar, alveoler mikrolitiazis, amiloidozis gibi)
MİLİYER TÜBERKÜLOZ
METASTAZ- TİROİD CA
MOZAİK PATERN
• Akciğerde lobuler veya multilobuler dağılımlı düşük atenuasyonlu (daha siyah) alanlar şeklinde izlenir. Bu bölgeler içinde vasküler yapıların hem sayısı hem de çapı azalmıştır
TREE IN BUD (Tomurcuklanmış ağaç) PATERNİ
Bronşiollerin obliterasyonu sonucu birbirine komşu, tomurcuklanmış ağaca benzer tarzda küçük sentrlobüler nodüllerle karakterizedir.
Periferik hava yolu hastalıkları örneğin enfeksiyonlar (bakteriyel, fungal, viral veya parazitik), konjenital hastalıklar (kistik fibrozis, kartagener sendromu), idiopatik hastalıklar (panbronşiolit, bronşiolitis obliterans), yabancı cisim aspirasyon veya inhalasyonu, immunolojik ve bağ dokusu hastalıkları (ABPA, romatoid artrit) ve periferik pulmoner vasküler hastalıklar (neoplastik pulmoner emboli )
KALDIRIM TAŞI MANZARASI
Yamalı veya diffüz buzlu cam görünümü üzerine interlobüler septal kalınlaşma ve intralobüler çizgilerin süperpoze olmasıdır
Başlangıçta alveoler proteinozis için tanımlanmış olmakla birlikte günümüzde pek çok hastalıkta görülmektedir. Bu hastalıklardan bazıları; PCP enfeksiyonu, musinöz bronkoalveoler karsinom,PAP, NSIP, organize pnömoni, sarkoidozis, lipoid pnömoni, ARDS ve pulmoner hemoraji sendromu gibi.
KİSTİK PATERN
• Akciğerde ince duvarlı kistik yapıların gözlendiği paterndir.
• LHH, LİP, tuberoskleroz, LAM, nörofibromatozis gibi hastalıklarda görülür. Ancak bu hastalıklar ile karışabilecek amfizem, bronşektazi ve bal peteği akciğerde bu paternde ayırıcı tanıda düşünülmelidir.
O2,PhV/Q=3:1
O2N pHV/Q=0.6:1
1/3 üst yarı
2/3 alt yarı
Radiology 1988;167:359-66
PCP, Tbc, LHH, Sarkoidozis, Amfizem…
Pulmoner ödem, İPF, PAP, BOOP, yuvarlak atelektazi …
ÜST ALAN TUTULUMU OLAN HASTALIKLAR
• Buzlu cam: PCP, Ext. All. Alveolit, Rady. pnömonisi
• Nodül: Tbc, sarkoidoz, LHH,Silikozis, EAA
• Konsolidasyon: Tbc, Eozi. Pnomöni, Rady. pnm.
• Retiküler: Tbc, AS, NF1, Sarkoidoz, Rady. fibrozu
• Kistik görünüm: LHH, ABPA, Kistik fibroz,Amfizem
ALT ALAN TUTULUMU OLAN HASTALIKLAR
• Buzlu cam: Pulm. Ödem, PAP, NSIP, EAA, DİP, LİP
• Nodül: Metastaz, Septik emboli, Bronşial tbc, yuvarlak atelektazi
• Konsolidasyon: PAP, BOOP, infarkt, asp. pnömonisi
• Retiküler: Pulmoner ödem, NSIP, UIP, Asbestozis, İPF
• Kistik görünüm: Bronşektazi, bal peteği akc, alfa 1 antitripsin eks.
Korteks1/3 dış kısım Lenf akımı
Medülla2/3 iç kısımLenf akımı ↓Perfüzyon
Sarkoid
Silikoz
PCP
P.Ödem
KF, ABPA
Met BOOP
IPF KDH Asbestoz
E. pnömoni
Radiology 1991;178:1-10
AKCİĞERDE PERİFERİK ALANIN TUTULDUĞU (Kortikal)
HASTALIKLAR
• Eozinofilik pnömoni
• BOOP
• Metastaz
• İPF
• DİP
• Asbestoz
AKCİĞERDE PERİFERİN KORUNDUĞU HASTALIKLAR
(Medulla tutuluşu)• PCP, CMV
• Pulmoner ödem, ARDS
• Sarkoidozis
• Silikozis
• ABPA
• Kistik fibrozis
PET-BT
PET/BTBilgisayarlı Tomografi
Anatomik bilgi
Positron Emisyon Tomografi
Fonksiyonel bilgi
PET/BT
1 + 1 = 3
PET VE BT AYNI CİHAZDA BİRLEŞMİŞ
BT CİHAZI EN AZ 16 VEYA DAHA FAZLA DEDEKTÖRE SAHİP OLMALI
Hasta Hazırlığı4-6 saat açlık gerekli ( su serbest )Açlık kan şekeri 150 Tetkik öncesi istirahat ( kas hareketi )Tetkikten hemen önce mesane boşaltılırBarsakları işaretlemek için seyrek oral kontrast10 mCi FDG IV enjeksiyon
Önce düşük doz / Kontrastlı BT ( 5-10’)
Sonra PET ( 15’-25’)
Yöntem - BTKafa kaidesi Pubik kemik kaudali
- 4 ml/san non-ionik kontrast (İV ayrıca barsaklar için oral opak)
5 mm kollimasyon
1.5 pitch
FOV 50 cm (geniş)
2.4 mm rekonstrüksiyon
Genel endikasyonları
• Primer tümörün spesifik ve sensitiv görüntülenmesi
• Yayılım ve lokalizasyonun saptanması
• Lenf nodu ve uzak metastazların saptanması
• Canlı ve nekrotik komponentler ile tümörün vaskülarizasyonu, perfüzyonunun belirlenmesi
• Tedaviye cevap
• Rekürren tümör, reaktif doku ve skar dokusunun birbirinden ayrımı
Pozitron Emisyon Tomografisi
Yalancı negatifleri
küçük lezyonlar ( > 7 mm )düşük “grade” habis tümörler
BAKKarsinoidlerBazı nöroendokrin tm.ler
Her nekadar PET selim lezyonlar için yüksek özgüllükte ise de, PET negatif olgular radyolojik olarak izlenmelidir
MANYETİK REZONANS GÖRÜNTÜLEME
-X ışını yerine güçlü manyetik alan içinde radyo dalgaları kullanarak görüntü elde edilir.-BT’ye göre daha uzun çekim süresi -Multiplanar görüntü alma kapasitesi
MANYETİK REZONANS GÖRÜNTÜLEME
• Mediasten, toraks duvarı ve kalp ile vasküler yapılar iyi görüntülenirken akciğer dokusu iyi görüntülenemez.Akciğer dokusu 2 nedenle MRG’de iyi görüntülenemez:
1. Kalp ve solunum hareketleri2. Akciğerde hidrojen atomlarının azlığı.
-EKG ve respiratuar gating-Hızlı sekanslar
- PRİMER GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMİ DEĞİL
- BT SONRASI YA BULGULARI DESTEKLEMEK YA DA KUŞKUDA KALINAN DURUMLARDA veya AYRICI TANI AÇISINDAN SORUNU ÇÖZMEK AMACI İLE
TORAKSTA MRG KULLANIM ALANLARI
• Akciğer kanseri evrelemesinde/ ayırıcı tanıda
• Plevral lezyonlarda
• Mediastinal lezyonlarda
• Kardiovasküler lezyonlar ve anomalilerde
• Ventilasyon / perfüzyon çalışmaları
SONUÇ
- Bir saatte BT ve MRG öğrenmek mümkün değil-Doğru endikasyon doğru tanıya varmak için en önemli basamak-Hem çekim kalitesi hem raporlama kalitesi çok önemli-Klinisyenin bu konularda yönlendirici olması şart-Ayrıca işbirliği mutlaka gerekiyor.
OLGULAR:
SORU: PA grafi için hangisi doğrudur?
• A) Normaldir
• B) Lezyon sağdadır.
• C) Lezyon diyafram konturunu silmiştir
• D) Lezyon sol mediasten konturunu silmiştir.
• E) Sağ hilus genişlemiştir.
• Lezyon soldadır ve solda mediasten konturunu silmiştir (D)
BT’ye göre tanı nedir?
• A) Sol üst lobda santral kitle ve atelektazi
• B) Solda pnömoni
• C) Sol anterior mediastinal kitle
• D) Aort anevrizması
• E) Pulmoner arter anevrizması
• Sol üst lob bronşunun santral, nekrotik kitlesi ve sol üst lob atelektazisi (A)
SORU: Okla gösterilen alan nedir?
• A) Lenf bezi
• B) Bronkojenik kist
• C) Normal bir yapı
• D) Anevrizma
• Özefagus divertikülü
• Normal bir yapı (süperior perikardial reses) (C)
PA akciğer grafisinde gözlenen patoloji için ne düşünürsünüz?
• A)Perikard kisti
• B) Sağ orta lob atelektazisi
• C) Sağ alt lob atelektazisi
• D) Hiatal herni
• E) Perikardial yağ
PERİKARDİAL YAĞ (E)
15 YIL ÖNCE ASD OPERASYONU MEVCUT
SORU: Sağ akciğerde izlenen lezyon ne olabilir?
• A) Soliter fibröz tümör
• B) Mezotelyoma
• C)Gossypiboma
• D) Abse
• E) Ampiyem
Gossypiboma(C)
Perikardial Kist