Przygotowanie do konkursu – dla uczniów

Przygotowanie:strażnicy Referatu Profilaktyki:Agata Maciukiewicz – GillertJacek GronowskiPaweł Zaborski

PrawoZbiór norm postępowania

ustanowionych przez państwo, których przestrzeganie wymuszone jest sankcją (karą)

Dziedziny prawa

Prawo

Cywilne

Karne

Wykroczeń

Pracy

Międzynarodowe

Konstytucyjne

Gospodarcze

Europejskie

Pojęcie gałęzi prawa wewnętrznego Prawo konstytucyjne – zawiera przepisy odnośnie do

działalności państwa w sferach polityki i w sferach społeczno-gospodarczych

Prawo administracyjne – zawiera przepisy odnośnie do działalności administracyjnej w kraju

Prawo cywilne – zawiera przepisy dotyczące stosunków między ludźmi

Prawo rodzinne i opiekuńcze – zawiera przepisy dotyczące stosunków panujących w rodzinie

Prawo karne – zawiera przepisy które nakazują lub zakazują pewnych zachowań i działań; związane jest z ukaraniem za złamanie przepisów

Prawo finansowe – zawiera przepisy odnośnie do wydawania pieniędzy publicznych

Prawo pracy – zawiera przepisy odnośnie do regulowania stosunków między pracodawcą a pracownikiem

Prawo międzynarodowe prywatne – zawiera przepisy dotyczące tego, jakie prawo ma zostać użyte w danej sprawie

Prawo konstytucyjne Zasady działania państwa zebrane w Konstytucji, która

wprowadza:◦ trójpodział władzy:

ustawodawcza, wykonawcza, Sądownicza.

◦ zasadę równości wobec prawa (art. 32)◦ zasadę praworządności (art. 7)

Konstytucja gwarantuje podstawowe prawa i wolości:do ochrony życia, ochrony własności i nienaruszalności mieszkania, swobody prowadzenia działalności gospodarczej, do ochrony zdrowia, do zrzeszania się w partie polityczne i związki zawodowe, wolność sumienia, religii i wyrażania własnych poglądów, prawo do nauki, tajemnicę korespondencji itd.

Ścieżka ustawodawcza(Konstytucja RP, art. 118 – 125)

Inicjatywa ustawodawcz

a•Posłowie (460), Senatorowie (100), Prezydent, Rada Ministrów

•Grupa co najmniej 100 000 obywateli

Sejm •Trzy czytania, w trakcie których można wnosić poprawki

Senat•W ciągu 30 dni podejmuje własne prace nad ustawą•Może ją przyjąć, odrzucić lub uchwalić własne poprawki

Sejm •Może odrzucić zmiany zaproponowane przez Senat

Prezydent •Ma 21 dni na podpisanie•Może wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego

Publikacja w Dzienniku

Ustaw•Po vacatio legis zaczyna obowiązywać

Czyny zabronionePrzestępstwo – duża

szkodliwość społeczna,

kara od 1 miesiąca do dożywocia, grzywna do 720.000 zł

Wykroczenie –mała

szkodliwość społeczna

kara aresztu do 30 dni, grzywna do 5000 zł

Co to jest przestępczość?Przestępczość - przez pojęcie

przestępczość rozumie się zbiór czynów zabronionych ustawowo pod groźbą kary, a popełnionych na obszarze danej jednostki terytorialnej.

Przestępczość jest zjawiskiem społecznym.

Kryminologia – definicjaKryminologia zajmuje się osobą

sprawcy przestępstwa, przyczynami jego czynu i warunkami społecznymi, w jakich go dokonał.

Współczesna kryminologia bazuje na naukach takich, jak psychologia, psychiatria, socjologia w badaniach nad sylwetką sprawcy i jej typowaniem oraz wyjaśnieniem przyczyn tkwiących u podłoża czynu przestępczego.

Co widać w mediach?

zabójstwa

napady, gwałty4 - 5 %

przestępstwa przeciwko rodzinie

10 %

przestępstwa przeciwko porządkowi

społecznemu, dokumentom oraz

przestępstwa drogowe

20 %

przeciwko mieniu

60 – 70 %Piramida przestępczości rzeczywistejPiramida przestępczości medialnej

zabójstwa, napady, gwałty4 - 5 %

przestępstwa przeciwko rodzinie

10 %

przestępstwa przeciwko porządkowi społecznemu,

dokumentom oraz przestępstwa drogowe

20 %

przeciwko mieniu

60 – 70 %

Prawo karne – Prawo wykroczeńPraw

oKarne

Wykroczeń

KodeksKarny

Wykroczeń

SądRejonowy

Wydz. karny

RejonowyWydz.

ds. wykroczeń

Prawo karnePrzestępstwa -

podziałZbrodni

e

Pozbawienie

wolności od 3 lat do dożywocia

Występki

Pozbawienie

wolności od 1

miesiąca do 15 lat

Ograniczenie

wolności od 1 do 12 miesięcy

Grzywna od 100 zł

do 720000 zł

Zbrodnie (przykłady) Zamach na życie Prezydenta RP – art. 134 k.k. Zabójstwo – art. 148 § 1. Kto zabija człowieka, podlega

karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.

Ciężkie uszkodzenie ciała – art. 156 k.k. Spowodowanie katastrofy (pożar, eksplozja, zawalenie) –

art. 163 k.k. Porwanie statku wodnego lub powietrznego – art. 166 k.k. Spowodowanie katastrofy komunikacyjnej – art. 173 k.k. Gwałt zbiorowy lub ze szczególnym okrucieństwem – art.

197 k.k. Przetrzymywanie zakładnika – art. 252 k.k. Rozbój – art. 280 k.k.

Występki (przykłady)

-  art. 137  KK  publiczne znieważanie, niszczenie, uszkadzanie lub usuwanie godła,  -  art. 156  KK  spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu w postaci: pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia, innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie

zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała

-  art. 157 KK  spowodowanie naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia, innego niż określony w art. 156 § 1, spowodowanie naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia trwające nie dłużej niż 7 dni,( przestępstwo tzw. średniego i lekkiego uszkodzenia ciała, to zdarza się nieletnim dużo częściej niż 156 KK),

- art. 158 KK udział w bójce lub pobiciu, w którym naraża się człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo nastąpienie skutku określonego w art. 156 § 1 lub w art. 157 § 1  --  art. 177 KK naruszenie, chociażby nieumyślne, zasad bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym i  spowodowanie nieumyślnie wypadku, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała określone w art. 157 § 1

- art. 178a KK prowadzenie pojazdu mechanicznego w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, przez osobę  znajdującą się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego ( coraz częściej w praktyce sądowej uczniowie siadają po wypiciu alkoholu na rower i w ten sposób popełniają ten czyn karalny raczej poza szkołą),

-  art.  190 KK grożenie  innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę osoby najbliższej, jeżeli groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będzie spełniona, (przestępstwo groźby karalnej, zdarza się czasami w szkole, często jest powiązane z tzw. wymuszeniami rozbójniczymi),

 -  art. 191 KK stosowanie przemocy wobec osoby lub groźby bezprawnej w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia,

-  art.  216 KK znieważenie innej osoby w jej obecności albo choćby pod jej nieobecność, lecz publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotarła, ( rzadko się zdarza, by pokrzywdzeni zgłaszali, ale dzieci w szkole często się znieważają),

-  art. 217 KK uderzenie człowieka lub naruszenie w inny sposób jego nietykalności cielesnej,

Występki (przykłady) - art.  226 KK  znieważenie funkcjonariusza publicznego albo osoby do pomocy mu przybranej

podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, (wyjątkowo w szkole np. w czasie interwencji policji ale zdarzało się, że nieletni znieważał poza szkoła policjanta),

-  art. 233 KK składanie zeznań mających służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy i zeznawanie nieprawdy lub zatajanie prawdy, ( w szkole wyjątkowo podczas składania wyjaśnień przed policją, poza szkołą zdarza się nieletnim często),

-  art. 270 KK  podrobienie lub przerobienie dokumentu w celu użycia za autentyczny, lub użycie takiego dokumentu jako autentycznego, ( np. wpisywanie ocen, podrabianie zwolnień lekarskich, podrobienie legitymacji szkolnej itp.), zabronione jest również używanie podrobionego lub przerobionego dokumentu art. 273 KK,

-  art.  275  KK posługiwanie się dokumentem stwierdzającym tożsamość innej osoby albo jej prawa majątkowe lub  kradzież, przywłaszczenie takiego dokumentu, a także zniszczenie, uszkodzenie takiego dokumentu art. 276 KK,

-  art.  278 KK  zabór w celu przywłaszczenia cudzej rzeczy ruchomej- kradzież często się zdarza na terenie szkoły,

-   art. 279  KK kradzież z włamaniem, też często w szkole, -  art. 280  KK kradzież z  użyciem przemocy wobec osoby lub z  groźbą natychmiastowego jej

użycia albo doprowadzenie człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności w celu dokonania kradzieży,

-  art.  288  KK niszczenie cudzej rzeczy, uszkadzanie lub czynienie jej niezdatną do użytku,     -  art.  291  KK nabycie rzeczy uzyskanej za pomocą czynu zabronionego lub pomoc w jej zbyciu

albo przyjęcie rzeczy lub jej ukrycie, ( przestępstwo paserstwa umyślnego i nieumyślnego art. 292 KK),      - art.312 KK  puszczanie w obieg podrobionego albo przerobionego pieniądza, innego środka płatniczego, który sama osoba sprawcy otrzymała jako prawdziwy

Prawo karneKary

• Dożywocie• Kara 25 lat

pozbawienia wolności

• Pozbawienie wolności

• Ograniczenie wolności

• Grzywna

Środki karne• Pozbawienie

praw publicznych

• Zakaz zajmowania określonego stanowiska

• Zakaz prowadzenia pojazdów

• Obowiązek naprawienia szkody

Wykroczenia - przykłady- art.51 (zakłócanie porządku publicznego),- art.69 (niszczenie i uszkadzanie znaków umieszczonych przez

organ państwowy), - art.74 (uszkadzanie znaków lub urządzeń zapobiegających

niebezpieczeństwu), - art.76 (rzucanie kamieniami w pojazd będący w ruchu), - art. 85 (samowolna zmiana znaków lub sygnałów drogowych), - art. 87 (prowadzenie pojazdów przez osobę będącą po użyciu

alkoholu), - art.119 (kradzież lub przywłaszczenie mienia o wartości - obecnie

do 250 zł), - art.122 (paserstwo mienia o wartości - obecnie do 250 zł), - art.124 (niszczenie lub uszkadzanie mienia, jeśli szkoda nie

przekracza – obecnie 250 zł), - art.133 (spekulacja biletami wstępu), - art.143 (utrudnianie korzystania z urządzeń przeznaczonych do

użytku publicznego).

Prawo wykroczeńKary

• Areszt (5 do 30 dni)

• Ograniczenie wolności (1 miesiąc)

• Grzywna (do 5000 zł)

• Nagana

Środki karne• Zakaz prowadzenia

pojazdów• Przepadek

przedmiotów• Nawiązka• Obowiązek

naprawienia szkody

• Podanie orzeczenia o ukaraniu do publicznej wiadomości w szczególny sposób

Czyny przedzielone

> 250 zł - przestępst

wo

do 250 zł – wykroczeni

e

kradzież, paserstwo, niszczenie mienia

KRADZIEŻ Z WŁAMANIEM JEST ZAWSZE PRZESTĘPSTWEM!

Kto to jest nieletni?◦ Nieletni - jest podstawowym pojęciem dla u.p.n. i zostało

zróżnicowane w odniesieniu do trzech grup osób objętych wspólną nazwą "nieletni" w zależności od rodzaju prowadzonego postępowania, wieku osób oraz stosowanego środka wychowawczego lub poprawczego.

w zakresie postępowania dotyczącego zapobiegania i zwalczania demoralizacji – nieletnim jest to osoba, która nie ukończyła 18 roku życia (art.1 par. 1 pkt. 1);

w zakresie postępowania o czyny karalne jest to osoba, która dopuściła się takiego czynu po ukończeniu 13 roku życia, a przed ukończeniem 17 lat ( art.1 par. 1 pkt. 2 );

trzecie znaczenie nieletniości przewidziane w u.p.n. związane jest wyłącznie z postępowaniem wykonawczym, w zakresie wykonywania środków wychowawczych lub poprawczych. W tym przypadku za nieletniego uważana jest osoba, względem której środki takie zostały orzeczone, choćby ukończył 18 lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia lat 21 (art. 1par. 1 pkt. 3).

Nieletni a wiek Zgodnie z treścią art. 10§ 2. Kodeksu Karnego nieletni, który po

ukończeniu 15 lat dopuszcza się czynu zabronionego określonego w art. 134, art. 148 § 1, 2 lub 3, art. 156 § 1 lub 3, art. 163 § 1 lub 3, art. 166, art. 173 § 1 lub 3, art. 197 § 3, art. 252 § 1 lub 2 oraz w art. 280, może odpowiadać na zasadach określonych w tym kodeksie, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególności, jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne.

Wymienione przestępstwa są to najpoważniejsze zbrodnie (zamach na życie Prezydenta RP, zabójstwo, ciężkie uszkodzenie ciała, spowodowanie zdarzenia zagrażającego życiu lub zdrowiu wielu osób, spowodowanie katastrofy, zgwałcenie zbiorowe lub ze szczególnym okrucieństwem, branie lub przetrzymywanie zakładnika, rozbój).

Wtedy wobec nieletniego stosuje się kary przewidziane w KK.

Rodzaje czynów a wiek

Czyny zabronione

(dorośli)

PrzestępstwaZbrodnie

WystępkiWykroczenia

Nieletni

Czyny karalne

PrzestępstwaPrzestępstwa skarbowe

Wykroczenia (11)

Cz. świadczące o demoralizacji

WagarySubst. odurzające

Włóczęgostwo,Niestosowanie się do norm

społ.

Co to jest czyn karalny?

W myśl przepisów (art.1 par. 2 pkt 2 u.p.n) jest to: •czyn zabroniony przez Ustawę jako przestępstwo (art.1 k. k.) , •przestępstwo skarbowe (art. 53 par. 2 k.k.s.) •oraz wykroczenie określone w niektórych przepisach Kodeksu wykroczeń

Przestępczość nieletnich w latach 2005 - 2009

ROK przestępstwa stwierdzone

- tym czyny karalne nieletnich

% udziału nieletnich

podejrzaniogółem

w tym podejrzani nieletni

% udziału nieletnich

2005 1.379.962 71.482 5,1 594.088 50 974 8,6

2006 1.287.918 77.515 6.0 587.959 53.783 9,1

2007 1.152.993 72.476 6,3 540.604 54.747 10,1

2008 1.108.057 74.219 7,8 516.626 52.081 11,3

2009 1.129.577 85.020 7,5 521.699 50.872 9,7

Czyny zabronione nieletnich (2005 -2009)

Rok Zabójstwo Uszczerbek na zdrowiu

Udział w bójce lub pobiciu

Zgwałcenie Kradzież rozbójnicza, rozbój, wymuszenie

Kradzież z włamaniem

2009 14 4.636 3.039 137 9.121 8.546

2008 9 3.384 3.242 92 8.161 8.229

2007 11 3.534 2.958 126 7.511 9.185

2006 19 3.429 2.694 148 8.154 9.419

2005 11 3.016 2.147 116 8.081 11.052

Czyny świadczące o demoralizacji

systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego lub kształcenia zawodowego

używanie alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia

uprawianie nierządu, włóczęgostwo

udział w grupach przestępczych

naruszanie zasad współżycia społecznego, popełnienie czynu karalnego

Co może spotkać nieletniegoArt. 6. Wobec nieletnich sąd rodzinny może:1) udzielić upomnienia,2) zobowiązać do określonego postępowania, a zwłaszcza do naprawienia wyrządzonej szkody,

do wykonania określonych prac lub świadczeń na rzecz pokrzywdzonego lub społeczności lokalnej, do przeproszenia pokrzywdzonego, do podjęcia nauki lub pracy, do uczestniczenia w odpowiednich zajęciach o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, do powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach albo do zaniechania używania alkoholu lub innego środka w celu wprowadzania się w stan odurzenia,

3) ustanowić nadzór odpowiedzialny rodziców lub opiekuna,4) ustanowić nadzór organizacji młodzieżowej lub innej organizacji społecznej, zakładu pracy

albo osoby godnej zaufania - udzielających poręczenia za nieletniego,5) zastosować nadzór kuratora,6) skierować do ośrodka kuratorskiego, a także do organizacji społecznej lub instytucji

zajmujących się pracą z nieletnimi o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, po uprzednim porozumieniu się z tą organizacją lub instytucją,

7) orzec zakaz prowadzenia pojazdów,8) orzec przepadek rzeczy uzyskanych w związku z popełnieniem czynu karalnego,9) orzec umieszczenie w rodzinie zastępczej, w młodzieżowym ośrodku

wychowawczym, w młodzieżowym ośrodku socjoterapii albo w ośrodku szkolno-wychowawczym,

10) orzec umieszczenie w zakładzie poprawczym,11) zastosować inne środki zastrzeżone w niniejszej ustawie do właściwości sądu rodzinnego

(...).

Inne wybrane czyny zabronione

- spożywanie alkoholu;- palenie w miejscach zabronionych;- obowiązki właściciela psa;- zaśmiecanie;- używanie słów nieprzyzwoitych;- graffiti;- wykroczenia drogowe;- żebranie;- wybryk nieobyczajny;

Inne wybrane czyny zabronione - znieważenie funkcjonariusza

publicznego;- czynna napaść;- naruszenie nietykalności cielesnej;- celowe wprowadzenie w błąd

funkcjonariusza publicznego;- złośliwe niepokojenie;- odmowa podania danych osobowych;- rzucanie przedmiotami.

Straż MiejskaSMMK powstała w 1991r. w oparciu o

wówczas obowiązujące prawo, powołana do pilnowania ładu i porządku publicznego.

Obecna ustawa o strażach gminnych (miejskich) była znowelizowana w 2009r.

Zwierzchnikiem SMMK jest Prezydent m. Krakowa

Nadzór merytoryczny sprawuje Komendant Wojewódzki Policji

Komendantem SMMK jest Janusz Wiaterek

Straż MiejskaSMMK podzielona jest na

oddziały:◦I. Śródmieście◦II. Krowodrza◦III. Nowa Huta◦IV. Podgórze◦V. Wola Duchacka◦VI. Wzgórza Krzesławickie

Straż MiejskaStopnie w SM:

Straż MiejskaEmblemat i znak identyfikacyjny

Straż MiejskaWyposażenie:

Strażnik wykonuje swoje zadania na terenie gminy i w mundurze.

Uprawnienia SMArt. 12. 1. Strażnik wykonując zadania, o

których mowa w art. 10 i 11, ma prawo do:

1) udzielania pouczeń, zwracania uwagi, ostrzegania lub stosowania innych środków oddziaływania wychowawczego,

2) legitymowania osób w uzasadnionych przypadkach w celu ustalenia ich tożsamości,

3) ujęcia osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla mienia i niezwłocznego doprowadzenia do najbliższej jednostki Policji,

3a) dokonywania kontroli osobistej, przeglądania zawartości podręcznych bagaży osoby:a)w przypadku istnienia uzasadnionego podejrzenia

popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary,b) w związku z wykonywaniem czynności

określonych w ust. 1 pkt 3 (ujęcie osób),c) w związku z wykonywaniem czynności

określonych w art. 11 pkt 7 (doprowadzenie osób nietrzeźwych), jeśli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że osoba, wobec której czynności te są podejmowane, posiada przy sobie niebezpieczne przedmioty dla życia lub zdrowia ludzkiego,

4) nakładania grzywien w postępowaniu mandatowym za wykroczenia określone w trybie przewidzianym przepisami o postępowaniu w sprawach o wykroczenia,

5) dokonywania czynności wyjaśniających, kierowania wniosków o ukaranie do sądu, oskarżania przed sądem i wnoszenia środków odwoławczych - w trybie i zakresie określonych w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia,

6) usuwania pojazdów i ich unieruchamiania przez blokowanie kół w przypadkach, zakresie i trybie określonych w przepisach o ruchu drogowym,

7) wydawania poleceń,8) żądania niezbędnej pomocy od instytucji

państwowych i samorządowych,9) zwracania się, w nagłych przypadkach, o

pomoc do jednostek gospodarczych, prowadzących działalność w zakresie użyteczności publicznej oraz organizacji społecznych, jak również do każdej osoby o udzielenie doraźnej pomocy na zasadach określonych w ustawie o Policji,

Art. 14.  1. Strażnik może stosować środki przymusu bezpośredniego wobec osób uniemożliwiających wykonanie przez niego zadań określonych w ustawie.

2. Środkami przymusu bezpośredniego są:1)siła fizyczna w postaci chwytów obezwładniających oraz

podobnych technik obrony,2)kajdanki,3)pałki obronne wielofunkcyjne,4)psy i konie służbowe,5)przedmioty przeznaczone do obezwładniania osób za

pomocą energii elektrycznej, na które jest wymagane pozwolenie na broń w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (Dz. U. z 2004 r. Nr 52, poz. 525, z późn. zm.),

6)przedmioty przeznaczone do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej, na które nie jest wymagane pozwolenie na broń w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji,

7) ręczne miotacze gazu.Strażnik może stosować jedynie środki, wykazane powyżej, odpowiadające potrzebom wynikającym z istniejącej sytuacji i niezbędne do osiągnięcia podporządkowania się wydanym poleceniom. Środki te powinny być stosowane w sposób możliwie najmniej naruszający dobra osobiste osoby, w stosunku, do której zostały podjęte

Koniec – życzymy powodzenia!