-
PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z GEOGRAFIIKLASA III GIMNAZJUM
OPRACOWANO W OPARCIU O: 1. Podstawę programową. 2. "Program
nauczania geografii dla szkoły podstawowej – Planeta Nowa"
autorstwa Ewy Marii Tuz i Dawida Szczypińskiego – wydawnictwa "Nowa
Era".3. Wewnątrzszkolny System Oceniania.PROGRAM realizowany jest w
ciągu 2 godzin tygodniowo.UCZNIOWIE W TOKU ZAJĘĆ LEKCYJNYCH MOGĄ
OTRZYMYWAĆ OCENYCZĄSTKOWE ZA:• sprawdziany wiadomości z
zakończonego działu; • krótkie sprawdziany wiedzy – kartkówki; •
odpowiedź ustną (połączoną ze znajomością mapy); • samodzielnie
wykonaną pracę domową; • aktywność na lekcji (lub jej brak); •
przygotowanie do lekcji (przynoszenie zeszytu przedmiotowego i
podręcznika); • krótkie odpowiedzi w toku lekcji; • prezentowanie
pracy grupy; • wykonanie prac dodatkowych (zaproponowanych przez
ucznia lub wskazanych przeznauczyciela), wynikających z
zainteresowań ucznia, wiążących się z programem jaki wykraczające
poza program np.: własne działania na rzecz środowiska potwierdzone
przezdorosłych, przygotowanie materiału do nowej lekcji,
zorganizowanie wystawy, konkursu itp.,ZASADY OCENIANIA I
KLASYFIKACJI UCZNIÓW:1) Prace klasowe (do 45 minut)* Prace klasowe
są obowiązkowe. W przypadku nieobecności ucznia na pracy klasowej
powinien napisać ją w terminie dwutygodniowym od momentu powrotu do
szkoły ( czas i sposób do uzgodnienia z nauczycielem).* Jeżeli
uczeń nie napisze pracy klasowej w uzgodnionym terminie, nauczyciel
wpisuje do dziennika ocenę niedostateczną.* Praca klasowa jest
zapowiedziana tydzień wcześniej oraz omówiony i powtórzony jest
jejzakres.* Prace pisemne powinny być ocenione i oddane w ciągu 2
tygodni.* Nieobecność ucznia na sprawdzianie wynikająca z celowego
unikania lekcji (lekcja nieusprawiedliwiona) równoznaczna jest z
otrzymaniem oceny niedostatecznej.* Wszystkie prace są
archiwizowane - do wglądu dla rodziców na spotkaniach
indywidualnych u nauczyciela przedmiotu.2) Jeżeli uzyskana przez
ucznia ocena z prac klasowych nie satysfakcjonuje go - istnieje
możliwość poprawy w terminie ustalonym przez nauczyciela.3)
Kartkówki (10 -20 minut)* Kartkówki nie muszą być zapowiadane i nie
podlegają poprawie.* Uczniowie nieobecni na kartkówce jeśli chcą
piszą ją lub odpowiadają ustnie w najbliższym terminie (jeden
tydzień). Czas i sposób do uzgodnienia z nauczycielem.* Kartkówka
obejmuje materiał z dwóch lub trzech ostatnich tematów.*
Nieobecność ucznia na lekcji nie zwalnia go z przygotowania się do
lekcji
i możliwości pisania kartkówki.4) Przy odpowiedzi ustnej
obowiązuje ucznia znajomość treści z trzech ostatnich tematów.5)
Aktywność
-
* Przez aktywność na lekcji rozumiemy: częste zgłaszanie się na
lekcji i udzielanie poprawnych odpowiedzi, rozwiązywanie przykładów
ćwiczeniowych, aktywną pracę w grupach.* Aktywność na lekcji
nagradzana jest oceną, „+” lub ustną pochwałą. O ilości
przyznanych„+” decyduje nauczyciel, biorąc pod uwagę stopień
trudności rozpatrywanego przez uczniaproblemu oraz możliwości
intelektualne ucznia.* Za minimum 4 zgromadzone znaki „+” uczeń
otrzymuje ocenę.6) Przy ocenieniu zeszytu przedmiotowego bierze się
pod uwagę systematyczność,poprawność
i staranność prowadzenia notatek.7) Nauczyciel ma prawo przerwać
jakąkolwiek formę pisemną (kartkówka, sprawdzian,praca klasowa)
uczniowi (lub całej klasie), jeżeli stwierdzi na podstawie
zachowaniaucznia (klasy) niesamodzielność pracy (przez
niesamodzielną pracę należy rozumieć:odwracanie się, rozmawianie,
odpisywanie, przepisywanie itp.) lub zakłócanie
przebiegusprawdzianu (np. sygnałem telefonu komórkowego).
Stwierdzenie niesamodzielnej pracylub zakłócanie przebiegu jest
podstawą do wystawienia oceny niedostatecznej, której niemożna
poprawić8) W przypadku sprawdzianów pisemnych przyjmuje się
następującą procentową ilość punktów na poszczególne oceny:*
celujący – od 97 do 100%* bardzo dobry – od 91 do 96%* dobry – od
75 do 90%* dostateczny – od 51do74% * dopuszczający -od 31 do 50%*
niedostateczny – od 0 do 30%9) Dwa razy w semestrze (przy 2
godz./tyg.) i jeden raz w semestrze (przy 1 godz./tyg.)uczeń może
zgłosić(tylko na początku lekcji) nieprzygotowanie do lekcji bez
podaniaprzyczyny.* „nieprzygotowanie" zgłasza się na początku
lekcji i przez nie rozumie się: niegotowość do odpowiedzi ustnej,
kartkówkiUwaga:nie można zgłaszać nieprzygotowanie w przypadku
zapowiedzianego wcześniej na dany dzieńsprawdzania i oceniania
określonej formy - tu: sprawdzianu, kartkówki, innych zleconych
zadań.10) Po dłuższej, usprawiedliwionej nieobecności w szkole
(powyżej 2 tygodni) uczeń będzieoceniany po nadrobieniu braków w
wiadomościach, zapisach lekcyjnych, ćwiczeniachwykonywanych na
lekcjach, pracach domowych - co należy do jego obowiązku.Nastąpi to
nie później niż po 2 tygodniach od czasu powrotu na zajęcia.
Dokładny termini formę ustala nauczyciel uwzględniając przyczynę
absencji i możliwości ucznia.11)Uzyskane stopnie w poszczególnych
formach aktywności ucznia stanowią podstawęstopnia na koniec
półrocza.12) Przy wystawianiu oceny na koniec roku szkolnego
uwzględnia się pracę i wynikiz całego roku szkolnego.13) Przy
wystawianiu oceny półrocznej (końcoworocznej) z geografii
nauczyciel możeposłużyć się średnią ważoną.Podstawą obliczenia
średniej ważonej są wszystkie otrzymane oceny (w przypadku
pracpoprawianych – obie oceny).Przyjmuje się, że w przypadku
poprawiania oceny, ocena z poprawy ma taką samą wagę jak ocena
poprawiana.
-
Każda ocena cząstkowa, którą otrzymuje uczeń ma ustaloną
wagę.Formy aktywności .Waga oceny:1. Praca na lekcji, praca w
grupach- 12. Aktywność na lekcji - 13. Zeszyt przedmiotowy, zeszyt
ćwiczeń -14. Zadanie domowe- 15. Odpowiedź ustna -26. Kartkówka ( z
2-3 ostatnich tematów)- 27. Realizacja i prezentacja projektu- 28.
Test z całego działu - 3W przypadku oceniania innej formy
aktywności lub potrzeby wyróżnienia któregoś z działań,nauczyciel
ustala sposób oceny oraz jej wagę informując o tym uczniów.
13) Warunkiem uzyskania oceny celującej na koniec półrocza lub
roku szkolnego jestspełnienie co najmniej jednego z poniższych
warunków:* uczeń otrzymuje oceny bardzo dobre i celujące w ciągu
semestru.* uczeń osiąga sukcesy ( przechodzi do następnego etapu) w
konkursie kuratoryjnym na szczeblu przynajmniej rejonowymWYMAGANIA
DLA UCZNIÓW Z DYSFUNKCJAMI • uczniowi z dysleksją - wydłuża się
czas na wykonanie zadania, pracy pisemnej (doceniasię przede
wszystkim wysiłek włożony w wykonanie różnych zadań) • ucznia z
dysgrafią - w większym stopniu ocenia się na podstawie wypowiedzi
ustnych,w pracach pisemnych ocenia się przede wszystkim ich treść
(stronę merytoryczną) • w stosunku do ucznia, u którego stwierdzono
specyficzne trudności w nauceniemożliwiające sprostanie wymogom
edukacyjnym wynikającym z realizowanegorogramu nauczania,
potwierdzone pisemną opinią poradni psychologiczno-pedagogicznejlub
innej upoważnionej do tego jednostki - nauczyciel stosuje obniżenie
wymagań jednaksą one nie mniejsze niż opisane wymagania na ocenę
dopuszczającą.
Wymagania szczegółowe zgodnie z działami materiału
nauczania,programem nauczania i podstawą programową zawarte są w
załączniku
Załącznik - Wymagania edukacyjne dla klasy III gimnazjum.
Wymagania edukacyjne – „Planeta Nowa 3”
-
Poziom wymagańRoz-dział Lp. Temat konieczny
ocena dopuszczającapodstawowy
ocena dostatecznarozszerzającyocena dobra
dopełniającyocena bardzo dobra
wykraczającyocena celująca
1. Położenie, granicei obszar Polski.Podziaładministracyjny
Uczeń:• wymienia cechypołożenia Polski• wymienia zaletypołożenia
Polski• wymienia nazwy państwsąsiadujących z Polską iwskazuje te
państwa namapieogólnogeograficznej• opisuje podziaładministracyjny
Polski• wymienia nazwywojewództw oraz ich stolici wskazuje je na
mapieadministracyjnej Polski
Uczeń:• charakteryzuje napodstawie mapypołożenie Polski
naświecie i w Europie• wymienia nazwyskrajnych punktów Polskii
wskazuje je na mapie• opisuje przebieg granicylądowej Polski na
mapieogólnogeograficznej• opisuje granicę morskąna
mapieogólnogeograficznej• wyjaśnia znaczenieterminów:
„powiatgrodzki”, „powiatziemski”, „wojewoda”,„prezydent
miasta”,„burmistrz”, „starosta”,„wójt”
Uczeń:• opisuje położeniefizycznogeograficzne,polityczne
imatematyczne Polski,korzystając z mapy Polskioraz Europy• określa
współrzędnegeograficzne skrajnychpunktów Polski• opisuje zasięg
wódterytorialnych na mapiePolski
Uczeń:• oblicza rozciągłośćrównoleżnikową ipołudnikową Polski•
oblicza różnice czasusłonecznego międzyskrajnymi punktami Polski•
wykazuje korzyścii zagrożenia wynikające zpołożenia Polski
wśrodkowej Europie
Uczeń:• analizuje znaczeniepodziałuadministracyjnego
2. Dziejegeologiczneobszaru Polski
• wymienia nazwygłównych jednostektektonicznych Europyi Polski
oraz wskazuje jena mapie• wymienia nazwy er, wktórych wystąpiły
ruchygórotwórcze• wymienia nazwygórotworów kaledońskich,hercyńskich
i alpejskichoraz wskazuje tegórotwory na mapie Polski
• opisuje na podstawietabeli
stratygraficznejnajważniejszewydarzenia geologiczne,które miały
miejsce naterenie Polski• opisuje procespowstawania
węglakamiennego
• charakteryzuje głównejednostki tektonicznePolski• rozpoznaje
rodzajewęgla i charakteryzujewarunki, w których onepowstawały
• wykazuje związki międzybudową geologicznąa wydarzeniami
zprzeszłości geologicznej
• opisuje wpływzmieniającego sięw przeszłościgeologicznej
klimatu orazpoziomu mórz nawspółczesną budowęgeologiczną Polski
Środowiskoprzyrodnicze
3. Zlodowacenia naobszarze Polski
• wymienia nazwyzlodowaceń i wskazuje ichzasięg na mapie Polski•
wymienia nazwy form
• rozróżnia cechykrajobrazumłodoglacjalnego
istaroglacjalnego
• opisuje warunkipowstania formpolodowcowych• wyjaśnia genezę
form
• analizuje i porównujecechy krajobrazustaroglacjalnego
imłodoglacjalnego
• wykazuje wpływzlodowaceń na krajobrazgórski
-
polodowcowych • rozpoznaje formypolodowcowe naschematach i
wskazujena mapie Polski obszaryich występowania• rozpoznaje
górskieformy polodowcowe naschematach
polodowcowych
4. Skały i surowcemineralne
• wymienia nazwy skałwystępujących w Polsce• klasyfikuje
surowcemineralne ze względu naich gospodarczewykorzystanie•
wymienia nazwy skał isurowców mineralnychwystępujących w
regionieswojego zamieszkania
• rozpoznaje napodstawie zdjęć i okazówgłówne rodzaje
skałwystępujących w jegoregionie i w Polsce• wskazuje na
mapiePolski obszarywystępowania surowcówmineralnych• wykazuje
znaczeniegospodarcze surowcówmineralnych
• klasyfikuje skaływystępujące w Polsce zewzględu na
ichpochodzenie• opisuje rozmieszczenieskał powierzchniowych
napodstawie mapy• opisuje na podstawiemapy występowaniesurowców
mineralnych wPolsce
• opisuje na podstawiedanych statystycznychzasoby
surowcówmineralnych w Polsce• analizuje wpływwydobycia
surowcówmineralnych naśrodowisko przyrodnicze
• wykazuje związekmiędzy budowągeologiczną
awystępowaniemsurowców mineralnych
5. Ukształtowaniepowierzchni
• wymienia czynnikiwewnętrzne i zewnętrznewpływające
naukształtowaniepowierzchni Polski• wymienia cechy
rzeźbypowierzchni Polski• wymienia nazwę iwskazuje na mapienajwyżej
i najniżejpołożony punkt Polski• rozróżnia przedstawionena
ilustracjach formyukształtowaniapowierzchni
• opisuje na podstawiekrzywej hipsograficznejudział terenów
nizinnych,wyżynnych i górskich wPolsce• wymienia
pasyukształtowaniapowierzchni Polski iwskazuje je na mapiePolski•
wymienia nazwy kraingeograficznych wposzczególnych
pasachukształtowaniapowierzchni i wskazuje jena mapie Polski•
odczytuje wysokościbezwzględne na mapiehipsometrycznej
• analizuje krzywąhipsograficzną• wykazuje
pasowośćukształtowaniapowierzchni Polski• charakteryzuje
napodstawie mapyhipsometrycznej cechyrzeźby powierzchni Polski•
oblicza różnicewysokości bezwzględnejna podstawie
mapyhipsometrycznej
• wyjaśnia wpływprzeszłości geologicznejna
ukształtowaniepowierzchni Polski• porównuje cechy rzeźbyterenu
poszczególnychpasów ukształtowaniapowierzchni Polski
• wyjaśnia wpływwspółczesnych procesówgeologicznych
naukształtowaniepowierzchni Polski
6. Klimat • wymienia czynnikigeograficzne wpływające
• odczytuje na mapachklimatycznych Polski
• wyjaśnia wpływczynników geograficznych
• wyjaśnia przyczynyzróżnicowania
• porównuje klimat Polskiz klimatem innych państw
-
na klimat Polski• wymienia nazwy maspowietrza napływającychnad
Polskę• odczytuje informacjeprzedstawione naklimatogramach•
wymienia termiczne poryroku• wymienia nazwy wiatrówlokalnych i
podaje miejscaich występowania
rozkład temperaturypowietrza i opadówatmosferycznych• kreśli
klimatogramy napodstawie danychliczbowych• opisuje cechy
klimatuprzejściowego• opisuje cechy klimatuwłasnego regionu•
odczytuje długośćokresu wegetacyjnego namapie
na cechy klimatu Polski• analizuje przebiegizoterm lipca i
stycznia namapach klimatycznychPolski• opisuje pogodękształtowaną
przezposzczególne masypowietrza napływającenad Polskę• wyjaśnia
mechanizmpowstawania wiatruhalnego i bryzy• charakteryzuje
klimatwybranych regionówPolski na podstawie mapklimatycznych
przestrzennegotemperatury powietrzaoraz opadówatmosferycznych
wPolsce• wykazuje przejściowośćklimatyczną Polski• wykazuje
wpływnapływających maspowietrza nakształtowanie się pogodyw Polsce•
wyjaśnia przyczynyzróżnicowaniaprzestrzennego długościokresu
wegetacyjnego
Europy
7. Wodypowierzchniowe ipodziemne
• klasyfikuje wodywystępujące w Polsce• wymienia nazwygłównych
rzek Polski orazich dopływów i wskazujete rzeki na mapie• porównuje
długościgłównych rzek• wymienia nazwywybranych jezior iwskazuje je
na mapiePolski• wymienia nazwy wódwystępujących jegoregionie•
klasyfikuje wodypodziemne• opisuje wykorzystaniewód podziemnych
• kreśli diagramyilustrujące długość rzek• charakteryzuje Wisłę
iOdrę• opisuje typ ujścia Wisły• wymienia nazwygłównych kanałów
iwskazuje te kanały namapie• porównuje powierzchniei głębokości
wybranychjezior• wskazuje na mapiePolski obszarywystępowania
wódmineralnych
• wykreśla działy wodnena mapie konturowej• wyjaśnia genezę
misjeziornych występującychw Polsce• wyjaśnia genezę bagienna
terenie Polski• analizuje głębokość ikształt wybranych jezior•
ocenia stopień i sposobywykorzystania wódpodziemnych• opisuje
rozmieszczenierejonów eksploatacji orazwykorzystanie
wódmineralnych
• opisuje reżimy rzek wPolsce• uzasadnia asymetriędorzeczy i
wyjaśniaprzyczyny jej powstania• ocenia stopieńwykorzystania
wódpowierzchniowych ipodziemnych w Polsce
• wykazuje związki międzybudową geologiczną,rzeźbą
powierzchni,klimatem a warunkamiwodnymi
8. Morze Bałtyckie • wskazuje na mapienajwiększe zatoki,
wyspy,cieśniny i głębie MorzaBałtyckiego• wymienia na podstawie
• opisuje położenieBałtyku na podstawiemapyogólnogeograficznej•
opisuje linię brzegową
• porównuje wielkość igłębokość Bałtyku zwielkością i
głębokościąinnych mórz• porównuje cechy wód
• wyjaśnia genezyrodzajów wybrzeżyBałtyku• wyjaśnia genezę
MierzeiHelskiej
• ocenia znaczeniegospodarki morskiej nadBałtykiem
-
mapy ogólnogeograficznejcechy geograficzne MorzaBałtyckiego•
przedstawia właściwościfizyczne wód Bałtyku• omawia
znaczeniegospodarcze MorzaBałtyckiego
Bałtyku na podstawiemapyogólnogeograficznej• wymienia
nazwyrodzajów wybrzeży iwskazuje na mapiemiejsca ichwystępowania•
przedstawia przyczynyzanieczyszczenia Bałtyku
Morza Bałtyckiego zcechami wód innych mórz• proponuje
sposobyochrony wód Bałtyku
• wyjaśnia zróżnicowaniezasolenia i temperaturywody w
Bałtyku
9. Gleby • wymienia czynnikiglebotwórcze• klasyfikuje gleby
wPolsce• wymienia nazwy glebwystępujących w jegoregionie• rozróżnia
typy gleb zewzględu na ich żyzność• wyjaśnia znaczeniegospodarcze
gleb
• opisuje za pomocąmapy glebrozmieszczenie głównychgenetycznych
typów glebw Polsce• wymienia przyczynyerozji gleb i sposoby
jejzapobiegania• wyjaśnia zależnościmiędzy jakością gleby
awielkością zbiorów zbóż iinnych roślin
• charakteryzuje typygenetyczne glebwystępujące w Polsce•
wyjaśnia cele zabiegówmelioracyjnych w Polsce
• ocenia żyzność gleb wPolsce• ocenia wartośćużytkową gleb w
Polsce
• analizuje profile glebowe
10. Świat roślin izwierząt. Ochronaprzyrody
• wymienia nazwy formacjiroślinnych w Polsce• rozpoznaje
typyzbiorowisk roślinnych wPolsce na zdjęciach i wterenie• wymienia
nazwy parkównarodowych w Polsce iwskazuje je na mapie• rozpoznaje
wybranegatunki roślin i zwierzątprzedstawione nazdjęciach•
rozróżnia formy ochronyprzyrody w Polsce• podejmuje działania
narzecz ochrony przyrody
• opisuje rozmieszczeniekompleksów leśnych napodstawie mapy
Polski• opisuje funkcje lasów• rozpoznaje i wymienianazwy gatunków
roślin izwierząt prawniechronionych w Polsce• opisuje
osobliwościwybranych parkównarodowych
• charakteryzuje strukturępowierzchniową lasówpaństwowych
wedługskładu gatunkowego• opisuje formy prawnejochrony przyrody
• wyjaśnia zależnościmiędzy klimatem a szatąroślinną• ocenia
lesistość Polski• uzasadnia koniecznośćochrony gatunkowej roślini
zwierząt• uzasadnia koniecznośćochrony przyrody ikrajobrazu w
Polsce• wyjaśnia znaczeniewspółpracymiędzynarodowej narzecz ochrony
przyrody
• wykazuje zależnośćmiędzy składemgatunkowym lasów awarunkami
klimatycznymii glebowymi• wymienia polskieorganizacje działające
narzecz ochrony przyrody iopisuje ich zadania
Ludnoś
11. Liczba ludności ijej zmiany
• wskazuje czynnikiwpływające na zmiany
• opisuje na podstawiedanych statystycznych
• porównuje na podstawiedanych statystycznych
• analizuje skutkiujemnego przyrostu
• prognozuje zmianyliczby ludności w Polsce
-
liczby ludności w Polsce• wymienia nazwyregionów o dodatnim
iujemnym przyrościenaturalnym w Polsce• wymienia czynnikiwpływające
na niskąwartość przyrostunaturalnego w Polsce
zmiany liczby ludnościPolski po 1946 roku• opisuje
zmianyprzyrostu naturalnego odzakończenia II wojnyświatowej do 2009
roku• wyjaśnia przyczyny iskutki zmiany modelupolskiej rodziny•
wyjaśnia różnicę międzyspołeczeństwem młodyma starym• wyjaśnia
znaczenieterminów: „demografia”,„przyrost naturalny”,„przyrost
rzeczywisty”
liczbę ludności w Polsce zliczbą ludności w innychkrajach
Europy• omawia przyczyny iskutki spadku przyrostunaturalnego w
ostatnichlatach• porównuje przyrostnaturalny swojegowojewództwa i
Polski zprzyrostem naturalnyminnych krajów Europy• wyjaśnia
przyczynyniskiego przyrostunaturalnego wewschodniej Polsce
naturalnego w Polsce• analizuje okresy wyżu iniżu
demograficznego wPolsce oraz formułujewnioski• oblicza
współczynnikprzyrostu naturalnego wPolsce
12. Struktura płci iwieku ludności
• wyjaśnia znaczenieterminu „strukturawiekowa społeczeństwa”•
wymienia przyczynystarzenia sięspołeczeństwa polskiego• opisuje
grupyekonomiczne ludnościPolski
• opisuje na podstawiedanych statystycznychstrukturę płci i
wiekuludności Polski• porównuje na podstawiedanych
liczbowychdługość życia w Polsce zdługością życia w innychkrajach•
wyjaśnia przyczynywydłużania się średniejdługości życia
polskiegospołeczeństwa
• porównuje piramidy płci iwieku ludności Polskioraz innych
krajów orazformułuje wnioski• analizuje strukturęwiekową
polskiegospołeczeństwa iporównuje ją ze strukturąwiekową innych
krajów• analizuje przyczyny iskutki starzenia siępolskiego
społeczeństwa
• analizuje piramidę płci iwieku ludności Polski• wyjaśnia
przyczyny iskutki starzenia siępolskiego społeczeństwa
• wyjaśnia przyczynyfeminizacji społeczeństwana wybranym
przykładzie
ć iurbanizacj
a
13. Rozmieszczenieludności
• wymienia nazwyobszarów o największej inajmniejszej
gęstościzaludnienia i wskazuje teobszary na mapie Polski• omawia
gęstośćzaludnienia w swoimregionie• wymienia atrakcje ibariery
osadnicze wPolsce
• wyjaśnia znaczenieterminu „gęstośćzaludnienia”• porównuje
średniągęstość zaludnieniaPolski ze średniągęstością
zaludnieniainnych krajów• opisuje czynnikiwpływające
narozmieszczenie ludnościw Polsce
• charakteryzujerozmieszczenie ludnościw Polsce• porównuje
gęstośćzaludnienia Polski zgęstością zaludnienia winnych krajach
Europy• wyjaśnia przyczynynierównomiernegorozmieszczenia ludnościw
Polsce• porównuje czynniki
• charakteryzuje napodstawie map
gęstościzaludnieniazróżnicowanierozmieszczenia ludnościw Polsce
izamieszkiwanym regionieoraz wyjaśnia te różnice,uwzględniając
czynnikiprzyrodnicze, historyczne,społeczno-ekonomiczne• ocenia
atrakcje i bariery
• analizuje przyczyny iskutki dużej gęstościzaludnienia na
WyżynieŚląskiej
-
decydujące o rozwojuosadnictwa dawniej iobecnie
osadnicze w Polsce
14. Migracje • wyjaśnia znaczenieterminu „migracja”• wyjaśnia
przyczynymigracji wewnętrznych wPolsce• wymienia przyczynyrozwoju
terenówpodmiejskich• wymienia przyczynyemigracji
zagranicznejPolaków• wymienia nazwy krajów,do których migrują
Polacyi wskazuje je na mapieogólnogeograficznej• wymienia nazwy
krajówzamieszkiwanych przezPolonię i wskazuje je
namapieogólnogeograficznej
• opisuje wielkośćmigracji w miastachPolski w latach 1946–2008
na podstawiedanych statystycznych• opisuje kierunki
migracjiwewnętrznych w Polscedawnej i współcześnie• opisuje
wielkośćmigracji zewnętrznych wPolsce w latach 1980–2008• opisuje
przyczynymigracji poszczególnychgrup ludności w Polsce• wyjaśnia
przyczynywzrostu przyrosturzeczywistego w Polscew ostatnich
latach
• omawia przyczynyujemnego salda migracjize wsi do miast w
Polsce• omawia przyczynyujemnego salda migracjizewnętrznych w
Polsce• wyjaśnia przyczynygłównych kierunkówwspółczesnych
migracjizewnętrznych Polaków• charakteryzuje wybraneskupiska
Polonii naświecie• oblicza przyrostrzeczywisty ludnościPolski
• ocenia wpływ ruchówmigracyjnych narozmieszczenie ludnościw
Polsce• opisuje skutki migracjizewnętrznych z punktuwidzenia
interesów Polski
• oblicza saldo migracji wPolsce• porównuje wielkośćmigracji
zagranicznych wPolsce i w powiecie, wktórym mieszka orazformułuje
wnioski
15. Strukturazatrudnienia.Problemy rynkupracy
• porównuje strukturęzatrudnienia ludności wkrajach wysoko i
słaborozwiniętych gospodarczoze strukturą w Polsce• wymienia
nazwywojewództw onajwyższym zatrudnieniuw usługach i wskazuje
tewojewództwa na mapiePolski• wymienia przyczyny iskutki bezrobocia
wPolsce• wymienia przyczynyemigracji zarobkowej• wyjaśnia
znaczenieterminu „stopa
• opisuje na podstawiedanych statystycznychzmiany
strukturyzatrudnienia ludności wPolsce w latach 1930–2008• wyjaśnia
przyczynyzmian strukturyzatrudnienia ludności wPolsce• ocenia
zmiany wstrukturze zatrudnienia wPolsce w ostatnich latach• ocenia
stopę bezrobociaw swoim województwie
• wyjaśnia zmiany wstrukturze zatrudnienia wPolsce w latach
1930–2008 w Polsce• porównuje strukturęzatrudnienia ludnościwedług
sektorówgospodarki w ciąguostatnich 30 lat• porównuje
zatrudnieniewedług sektorówgospodarki w Polsce iwybranych krajach•
analizuje stopębezrobocia w wybranychwojewództwach iformułuje
wnioski• opisuje stopę
• porównuje strukturęzatrudnienia w swoimwojewództwie oraz
innychwojewództwach iformułuje wnioski• omawia
przyczynyzróżnicowania strukturyzatrudnienia w
wybranychwojewództwach Polski• wykazuje różnice wstrukturze
zatrudnienialudności w Polsce izamieszkiwanym regionie• omawia
przyczynybezrobocia oraz zmianystopy bezrobocia wPolsce w latach
1990–2009
• oblicza stopę bezrobociaw Polsce• prognozuje zmiany
wstrukturze zatrudnienia wPolsce
-
bezrobocia”• wymienia główne,aktualne problemy rynkupracy w
Polsce i wregionie, w którymmieszka
bezrobocia wzamieszkiwanymwojewództwie i porównujeją ze stopą
bezrobocia winnych województwach
• proponuje sposobyprzeciwdziałaniabezrobociu
16. Strukturanarodowościowa.Społecznościetniczne
• wymienia nazwyregionówzamieszkiwanych przezmniejszości
narodowe iwskazuje je na mapiePolski• wymienia nazwymniejszości
etnicznych iopisuje rozmieszczenietych mniejszości napodstawie mapy
Polski
• wyjaśnia, dlaczegoPolska jest krajem
niemaljednolitymnarodowościowo• opisuje strukturęnarodowościową
Polski• wyjaśnia znaczenieterminów:
„państwowielonarodowościowe”,„państwo
jednolitenarodowościowo”,„mniejszość narodowa”,„mniejszość
etniczna”,„społeczność etniczna”
• porównuje liczebnośćmniejszości narodowychw Polsce przed II
wojnąświatową i obecnie orazwyjaśnia przyczyny tychzmian• opisuje
zróżnicowanienarodowościowe ietniczne wybranychregionów Polski
• wykazuje zróżnicowaniestrukturynarodowościowej Polskisprzed II
wojny światoweji obecnie• analizuje
przyczynynierównomiernegorozmieszczeniamniejszości narodowychw
Polsce• wyszukuje informacje odorobku kulturowymwybranych
mniejszościetnicznych i narodowych
• charakteryzuje dorobekkulturowy wybranych grupetnicznych i
mniejszościnarodowych
17. Urbanizacja • wymienia cechy miastpolskich• wymienia
czynniki, któremiały wpływ naintensywność urbanizacjiw Polsce•
odczytuje z danychstatystycznych wskaźnikiurbanizacji dla
wybranychwojewództw• wymienia nazwyobszarów
najbardziejzurbanizowanych wPolsce i wskazuje teobszary na mapie•
rozróżnia typyaglomeracji w Polsce• wymienia nazwyaglomeracji
miejskich iwskazuje je na mapiePolski
• opisuje przejawyprocesu urbanizacji wPolsce•
porównujerozmieszczenie i wielkośćmiast w Polsce orazzamieszkiwanym
regionie• opisuje miasta Polskiwedług grupwielkościowych• opisuje
aglomeracjepolicentryczne imonocentryczne napodstawie
danychstatystycznych i maptematycznych• opisuje funkcje miast
nawybranych przykładach• opisuje przemianywspółczesnych miast
wPolsce
• porównuje procesurbanizacji z lat 70. XX w.z obecnym
procesemurbanizacji• porównuje wskaźnikurbanizacji
swojegowojewództwa z dowolniewybranym województwemi formułuje
wnioski• podaje przyczynyzróżnicowania wskaźnikaurbanizacji w
wybranychregionach Polski• wykazuje różnicemiędzy
aglomeracjąpolicentryczną amonocentryczną
• ocenia wpływ migracjiludności ze wsi do miastna proces
urbanizacji• porównuje wskaźnikurbanizacji w Polsce orazinnych
krajach i wymieniaprzyczyny jegozróżnicowania• analizuje i
oceniarozmieszczenie wielkichmiast w Polsce napodstawie
mapyogólnogeograficznej
• oblicza wskaźnikurbanizacji w wybranychobszarach Polski
iinterpretuje go
-
• wyjaśnia znaczenieterminów: „urbanizacja”,„wskaźnik
urbanizacji”,„wieś”, „miasto”,„aglomeracja”
• wyjaśnia przyczynyrozwoju wielkich miast wPolsce• omawia
problemymieszkańców dużychmiast
Rolnictwo
iprzemysł
18. Warunki rozwojurolnictwa
• wyjaśnia znaczenieterminów: „strukturaużytkowania
ziemi”,„użytki rolne”, „gruntyorne”• wymienia nazwyobszarów
onajkorzystniejszychwarunkachprzyrodniczych rozwojurolnictwa i
wskazuje je namapie Polski• wymienia czynnikiograniczające
rozwójrolnictwa
• wyjaśnia funkcjerolnictwa• opisuje na podstawiemap
tematycznychwarunki przyrodniczerozwoju rolnictwa wPolsce• wymienia
główne cechystruktury użytkowaniaziemi oraz wielkości iwłasności
gospodarstwrolnych w Polsce napodstawie danychstatystycznych•
opisuje za pomocądanych statystycznychpoziom nawożenia
imechanizacji rolnictwa wPolsce• wyjaśnia wpływ politykirolnej
państwa na poziomrolnictwa w Polsce
• opisuje poziommechanizacji i chemizacjirolnictwa w Polsce
iporównuje go zpoziomami mechanizacji ichemizacji w innychkrajach•
wyjaśnia przyczynyprzestrzennegozróżnicowania wielkościgospodarstw
rolnych• analizuje skutkirozdrobnieniagospodarstw rolnych
• ocenia warunkiprzyrodnicze rozwojurolnictwa w Polsce• ocenia
warunkipozaprzyrodnicze rozwojurolnictwa• ocenia
strukturęużytkowania ziemi wPolsce i porównuje ją zestrukturą
innych krajów
• porównuje warunkirozwoju rolnictwa wPolsce z
warunkamiwojewództwa, w którymmieszka oraz formułujewnioski
-
19. Produkcjaroślinna
• wyjaśnia znaczenieterminów: „strukturaupraw”, „plony”,
„zbiory”• wymienia nazwygłównych roślinuprawnych w Polsce• wymienia
czynnikiwarunkującerozmieszczenie upraw wPolsce
• wymienia główne cechystruktury zasiewów wPolsce na
podstawieanalizy map, wykresów idanych liczbowych• wymienia
nazwyobszarów uprawwybranych roślin iwskazuje te obszary namapie
Polski• wymienia przyczynyzróżnicowania wrozmieszczeniuwybranych
upraw(pszenicy, ziemniaków,buraków cukrowych)
• wyjaśnia znaczenieprodukcji roślinnej wwyżywieniu ludności
kraju• opisuje strukturępowierzchni zasiewów wPolsce
• wyjaśnia związekmiędzy żyznością gleb arodzajem upraw•
uzasadniazróżnicowanie natężeniaupraw roślinw wybranych
rejonach
• porównuje plony i zbiorywybranych roślin w Polscei innych
krajach napodstawie danychstatystycznych orazformułuje wnioski
20. Produkcjazwierzęca
• wyjaśnia znaczenieterminów: „hodowlazwierząt”, „pogłowie”•
opisuje główne kierunkiprodukcji zwierzęcej wPolsce• omawia cele
hodowlizwierząt• wskazuje przyczynyspadku ilości pogłowiazwierząt
hodowlanych wPolsce
• wyróżnia główne cechystruktury hodowli wPolsce na
podstawieanalizy map, wykresów idanych liczbowych• opisuje pogłowie
bydła itrzody chlewnej w Polscew wybranych latach• wymienia
nazwyobszarów hodowliwybranych zwierząt iwskazuje je na
mapiePolski• wymienia przyczynyzróżnicowaniarozmieszczenia
hodowlibydła i trzody chlewnej wPolsce
• wyjaśnia znaczenieprodukcji zwierzęcej wwyżywieniu ludności
kraju• wyjaśnia zróżnicowanienatężenia hodowliwybranych
zwierzątgospodarskich wwybranych rejonach• porównuje na
podstawiedanych liczbowychwydajność hodowlizwierząt w Polsce
zwydajnością hodowli winnych krajach
• ocenia strukturę hodowlizwierząt gospodarskich wPolsce• ocenia
towarowośćpolskiego rolnictwa• wyjaśnia przyczynywysokich
kosztówprodukcji rolnej
• uzasadnia potrzebęrozwoju gospodarstwekologicznych w
Polsce
-
21. Zmiany w polskimprzemyśle
• klasyfikuje przemysł nasekcje i działy• opisuje na
wybranychprzykładach czynnikilokalizacji przemysłu• wymienia
najlepiejrozwijające się obecnie wPolsce działy
produkcjiprzemysłowej• wymienia przyczynyprzemian
gospodarczych,które zaszły w Polsce po1989 roku
• wyjaśnia znaczenieprzemysłu w tworzeniudóbr materialnych•
charakteryzuje czynnikilokalizacji przemysłu• wyjaśnia
przyczynyzmian zachodzących wprzemyśle w Polsce iregionie
zamieszkania• opisuje procesrestrukturyzacji iprywatyzacji
przemysłu• wymienia nazwyokręgów przemysłowych iwskazuje te okręgi
namapie Polski• opisuje czynnikilokalizacji wybranychokręgów
przemysłowychw Polsce
• ocenia znaczenieprzemysłu dawniej iobecnie• omawia cele
tworzeniaspecjalnych strefekonomicznych• wyjaśnia
przyczynyprzestrzennegozróżnicowania lokalizacjiokręgów
przemysłowych• ocenia korzyści inegatywne skutkikoncentracji
przemysłu• wyjaśnia przyczynyzmian zachodzących wprzemyśle w
regionieswojego zamieszkania
• wyjaśnia związki międzylokalizacją przemysłu awarunkami
naturalnymi,rynkiem zbytu, szlakamikomunikacyjnymi ipotencjałem
ludzkim• ocenia społeczne igospodarcze korzyściutworzenia
specjalnychstref ekonomicznych• uzasadnia potrzebęrozwijania
nowoczesnychdziałów produkcjiprzemysłowej
• uzasadnia potrzebęrestrukturyzacji przemysłuw wybranych
okręgachprzemysłowych• ocenia gospodarczekorzyści oraz
społeczneskutki restrukturyzacji iprywatyzacji przemysłu
22. Górnictwo • klasyfikuje surowcemineralne• wymienia
nazwyobszarów wydobywaniasurowców mineralnych iwskazuje te obszary
namapie Polski• odczytuje z danychstatystycznych wielkościwydobycia
wybranychsurowców w Polsce
• kreśli diagramyilustrujące wielkośćwydobycia
wybranychsurowców• wymienia przyczynyspadku wydobycia
węglakamiennego• określa przyczynyimportu niektórychsurowców
mineralnych
• wyjaśnia znaczeniegospodarcze surowcówmineralnych• analizuje
strukturęwydobycia surowcówmineralnych w Polsce• analizuje
diagramyilustrujące wielkośćwydobycia wybranychsurowców mineralnych
wPolsce
• ocenia na podstawiedanych statystycznychzasoby
surowcówmineralnych w Polsce• porównuje
wielkośćwydobyciaposzczególnychsurowców mineralnych wPolsce z
wielkościąwydobycia tych surowcóww innych krajach• wykazuje
potrzebęracjonalnegowykorzystania surowcówmineralnych w Polsce
• wykazuje zależnościmiędzy lokalizacją kopalniw Polsce a
lokalizacjązakładów przemysłowychprzetwarzającychwydobywane
surowce
-
23. Energetyka • klasyfikuje elektrownie• wymienia nazwy
źródełenergii• opisuje czynnikilokalizacji wybranychelektrowni•
opisuje wady i zaletyposzczególnych rodzajówelektrowni
• opisuje strukturęprodukcji energiielektrycznej wedługrodzajów
elektrowni• wymienia nazwywybranych elektrownicieplnych i wodnych
orazwskazuje te elektrowniena mapie Polski• odczytuje z
danychstatystycznych idiagramów wielkośćprodukcji
energiielektrycznej
• wyjaśnia przyczyny iskutki dominacjienergetyki cieplnej•
przedstawia i oceniawpływ energetyki na
stanśrodowiskaprzyrodniczego
• ocenia strukturęprodukcji energiielektrycznej wedługrodzajów
elektrowni• przedstawia napodstawie różnychdanych
strukturęwykorzystania źródełenergii w Polsce iformułuje
wnioski
• wykazuje korzyści zwykorzystywaniaalternatywnych
źródełenergii
24. Podział usług • klasyfikuje usługi• wyjaśnia
znaczenieterminów: „usługi”,„transport”, „komunikacja”• wymienia
przykładydziałów usługrozwijających się izanikających• wymienia
nazwy usługrozwijających się w jegoregionie• wymienia rodzaje
usługświadczonych przezkomunikację• wymienia czynnikiwpływające na
rozwójtelefonii komórkowej
• opisuje znaczenie usługwe współczesnejgospodarce Polski•
wyjaśnia szybki rozwójwybranych usług wPolsce i
regioniezamieszkania• wyjaśnia znaczeniełączności• opisuje
znaczenietelekomunikacji• porównuje liczbęabonentówtelefonicznych w
Polsce zliczbą abonentów winnych krajach Europy• porównuje
liczbęużytkowników internetu wPolsce z liczbąużytkowników Internetu
winnych krajach Europy
• wyjaśnia przyczyny iskutki rozwoju usług wPolsce• ocenia
dostępność dousługtelekomunikacyjnych wPolsce na tle innychkrajów•
analizuje przyczynyrozwoju telefoniikomórkowej w Polsce
• wykazuje znaczenieusług w tworzeniu PKB• ocenia dostęp
dointernetu w swoimwojewództwie iwybranychwojewództwach• ocenia
przyczyny i skutkirozwoju technologiiinformacyjnej
• wykazuje związki międzyłącznością a rozwojemgospodarczym
Usługi
25. Transport lądowy • rozróżnia rodzajetransportu• opisuje
strukturęprzewozów ładunkówtransportem kolejowym wPolsce
• opisuje znaczenieposzczególnych działówtransportu lądowego
wgospodarce kraju i życiucodziennym• analizuje przewóz
• wykazuje wady i zaletyposzczególnych rodzajówtransportu
lądowego• wyjaśnia przyczynyzróżnicowania gęstościsieci dróg
kołowych oraz
• analizuje jakość siecitransportowej w Polsce• przewiduje
skutkigwałtownego rozwojumotoryzacji• wykazuje wpływ
• wykazuje wpływtransportu na rozwójinnych
dziedzingospodarki
-
• wymienia przyczynywzrostu znaczeniatransportusamochodowego
iprzesyłowego w Polsce
ładunków i pasażerów wPolsce według rodzajówtransportu• omawia
przestrzennezróżnicowanie gęstościsieci kolejowej i drógkołowych w
Polsce• uzasadnia koniecznośćmodernizacji transportulądowego w
Polsce• wskazuje na mapiePolski główne szlakitransportu lądowego•
wyjaśnia znaczenieterminu „tranzytmiędzynarodowy”
linii kolejowych w Polsce• porównuje gęstość siecidróg kołowych
oraz liniikolejowych w Polsce zgęstością tych sieci winnych
krajach• wyjaśnia potrzebębudowy nowoczesnychautostrad
transportu na rozwójinnych dziedzingospodarki
26. Transport wodny ilotniczy
• wymienia cechytransportu morskiego• opisuje morską
flotętransportową w Polsce• wyjaśnia, dlaczegopolscy
armatorzyrejestrują swoje statki wkrajach taniej bandery• wymienia
nazwypolskich miast mającychswoje lotniska i wskazujeje na mapie•
omawia przyczynywzrostu znaczenia tanichlinii lotniczych w
Polsce
• wyjaśnia znaczenietransportu morskiego,wodnego śródlądowego
ilotniczego w gospodarcekraju• wymienia najważniejszepołączenia
promowe zPolski i wskazuje je namapie• wymienia nazwygłównych
szlakówtransportu wodnegośródlądowego i wskazujete szlaki na mapie•
omawia znaczeniekanałów śródlądowych wPolsce
• porównuje wielkościprzeładunków w polskichportach morskich•
wyjaśnia przyczynyniewielkiego znaczeniatransportu śródlądowegow
Polsce• analizuje wielkość ruchupasażerskiego w polskichportach
lotniczych• analizuje wady i zaletytransportu morskiego,wodnego
śródlądowego ilotniczego
• wykazuje naprzykładach znaczenietransportu morskiego,wodnego
śródlądowego ilotniczego w Polsce• analizujemiędzynarodowy
ruchpasażerski w polskichportach morskich• wykazuje wpływtransportu
na rozwójinnych dziedzingospodarki
• porównuje odległościoraz koszty przewozutowarów i
pasażerówróżnymi środkamitransportu w Polsce
27. Handel • wyjaśnia znaczenieterminów: „handelzagraniczny”,
„import”,„eksport”, „saldo bilansuhandlu zagranicznego”• wyjaśnia
znaczeniehandlu zagranicznego w
• omawia bilans handluzagranicznego w Polsce• wyjaśnia
przyczynyujemnego salda bilansuhandlu zagranicznego
• ocenia znaczeniehandlu zagranicznego wrozwoju innych
dziedzingospodarki
• analizuje dane liczbowedotyczące bilansu handluzagranicznego
Polski wostatnich latach iformułuje wnioski
• proponuje sposobyuzyskania przez Polskędodatniego bilansu
handluzagranicznego
-
życiu codziennym• wymienia nazwygłównych partnerówhandlowych
Polski• wymienia nazwytowarów eksportowanychz Polski• wymienia
nazwytowarów importowanychdo Polski
28. Turystyka • wyjaśnia znaczenieterminów: „turystyka”,„walory
turystyczne”,„infrastrukturaturystyczna”• klasyfikuje turystykę
zewzględu na cel wyjazdów• wyjaśnia przyczynywzrostu
ruchuturystycznego w Polscepo 1989 roku
• opisuje wpływ turystykina tworzenie PKB wPolsce• wykazuje
naprzykładach waloryturystyczne Polski• wymienia nazwyregionów oraz
ośrodkówturystycznych w Polsce owysokich walorachturystycznych i
wskazujeje na mapie• opisuje polskie obiektyznajdujące się na
Liścieświatowego dziedzictwakulturowego iprzyrodniczego UNESCO
• porównuje wpływy zturystyki w Polsce zwpływami z turystyki
wwybranych krajach• porównuje wielkośćruchu turystycznego wPolsce i
z wielkościąruchu turystycznego wwybranych krajachEuropy w
ostatnich latach• opisuje ruch turystycznyw swoim województwie•
ocenia waloryturystyczne Polski zpunktu widzeniazagranicznego
turysty• porównuje atrakcyjnośćturystyczną wybranychregionów w
Polsce
• wykazuje znaczenierozbudowy infrastrukturyturystycznej dla
rozwojuturystyki w Polsce• ocenia waloryturystyczne
wybranychregionów Polski• wyjaśnia znaczenieturystyki krajowej
jakoźródła dochodu regionu ipaństwa
• uzasadnia potrzebęochrony walorówturystycznych
-
Polskaw
świecie
29. Miejsce Polski wświecie
• określa wskaźnikirozwoju gospodarczego ispołecznego Polski•
wymienia przykładywspółpracymiędzynarodowej• wymienia
przykładyinwestycji zagranicznychw Polsce• wymienia
nazwynajwiększych organizacjimiędzynarodowych
• wyjaśnia potrzebęwspółpracymiędzynarodowej• ustala na
podstawiedanych statystycznychpoziom rozwojugospodarczego
ispołecznego Polski• wymienia nazwyeuroregionów i
wskazujeeuroregiony na mapiePolski• wyjaśnia
znaczenieeuroregionów
• porównuje PKB wPolsce i innych krajach• analizuje i
porównujedane statystycznedotyczące produkcjiwybranych towarów
wPolsce i innych krajach• wyjaśnia korzyściwynikające z
inwestycjizagranicznych w Polsce• ocenia znaczenieeuroregionów•
określa rolę Polski wstrukturachmiędzynarodowych
• ocenia na podstawiewskaźników poziomrozwoju
gospodarczegoPolski• ocenia korzyściwynikające ze
współpracymiędzynarodowej• ocenia skutki integracjiPolski z UE i
NATO
• charakteryzuje wybranyeuroregion
Degradacja
środowiskaprzyrodniczego
30. Zanieczyszczenieśrodowiska
przyrodniczego
• wymienia źródłazanieczyszczeńśrodowiskaprzyrodniczego Polski•
wymienia skutkizanieczyszczeniaśrodowiskaprzyrodniczego• wymienia
sposobyzmniejszania emisjizanieczyszczeńprzemysłowych
• opisuje wpływprzemysłu na stanśrodowiska• opisuje
zagrożeniawynikające zeskładowania śmieci iodpadówpoprodukcyjnych•
opisuje wpływ środkówtransportu na stanśrodowiska• uzasadnia
koniecznośćsegregacji śmieci orazoszczędności energii iwody•
wymienia skutkiprzedostawania sięodpadówpoprodukcyjnych
dośrodowiska• wymienia skutkizanieczyszczaniaśrodowiska
środkamichemicznymistosowanymi w rolnictwie
• ocenia wpływ ściekówkomunalnych na stanczystości wód w Polsce•
opisuje stan jakości wódWisły i Odry na podstawiediagramu• wyjaśnia
przyczyny iskutki eutrofizacji• opisuje
zróżnicowanieregionalnezanieczyszczeniaśrodowiskaprzyrodniczego w
Polsce
• wykazuje koniecznośćochrony środowiskaprzyrodniczego w Polsce•
proponuje konkretnedziałania na rzeczochrony
środowiskaprzyrodniczegozamieszkiwanym regionie• wyjaśnia
procespowstawania kwaśnychopadów
• proponuje sposobyograniczeniazanieczyszczaniaśrodowiska
odpadamiwytwarzanymi przezczłowieka• ocenia skutki społecznei
gospodarczezanieczyszczeniaśrodowiskaprzyrodniczego
-
31. Pobrzeża • wymienia nazwy kraingeograficznych pobrzeży
iwskazuje te krainy namapie• wymienia nazwynajważniejszych
miastpobrzeży i wskazuje temiasta na mapie• wymienia
atrakcjeturystyczne pobrzeży
• opisuje na podstawiemap tematycznychnajważniejsze
cechykrajobrazu pobrzeży• opisuje klimat pobrzeżyna podstawie
mapyklimatycznej• opisuje na podstawiemap tematycznychnajważniejsze
cechygospodarki pobrzeży• charakteryzuje wybranemiasta pobrzeży
• wyjaśnia genezę ŻuławWiślanych• wyjaśnia genezę mierzei•
porównuje cechy orazgenezę wybrzeżaklifowego i płaskiego• ocenia
waloryturystyczne pobrzeży
• wykazuje wpływzewnętrznych czynnikówrzeźbotwórczych
naukształtowaniepowierzchni pobrzeży• wykazuje związkimiędzy
warunkamiprzyrodniczymi a cechamigospodarki pobrzeży• przedstawia
prezentacjęmultimedialną na tematwalorów turystycznychwybranego
regionugeograficznego, zeszczególnymuwzględnieniem jegowalorów
kulturowych
• ocenia możliwościrozwoju gospodarczegopobrzeży
Przegląd
regionów
geograficznyc
h
32. Pojezierza • wymienia nazwy kraingeograficznych pojezierzyi
wskazuje te krainy namapie Polski• wyróżnia cechy
rzeźbymłodoglacjalnej pojezierzyna podstawie schematów ifotografii•
wymienia nazwy jeziorpolodowcowych iwskazuje te jeziora namapie
Polski• wymienia nazwysurowców mineralnychpojezierzy• określa
atrakcjeturystyczne pojezierzy• wymienia nazwynajważniejszych
miastpojezierzy i wskazuje temiasta na mapie Polski
• opisuje najważniejszecechy krajobrazupojezierzy na
podstawiemap tematycznych• rozróżnia formypolodowcowe napodstawie
zdjęć ischematów• opisuje na podstawiemap
klimatycznychzróżnicowanieklimatyczne pojezierzy• opisuje na
podstawiemap tematycznychnajważniejsze cechygospodarki pojezierzy•
wymienia nazwykompleksów leśnych orazparków narodowych wpasie
pojezierzy orazwskazuje je na mapiePolski• opisuje wybrane
miasta
• wyjaśnia genezę rzeźbypojezierzy• wyjaśnia genezę
misjeziornych występującychpasie pojezierzy• porównuje cechy
klimatuPojezierza Myśliborskiegoz cechami klimatuPojezierza
Suwalskiego• ocenia walorykrajobrazowe iprzyrodnicze pojezierzy
• wyjaśnia zróżnicowaniekrajobrazu w pasiepojezierzy• wykazuje
wpływ rzeźbyterenu na zróżnicowanieopadów atmosferycznychw pasie
pojezierzy• wykazuje związkimiędzy warunkamiprzyrodniczymi a
cechamigospodarki pojezierzy• przedstawia prezentacjęmultimedialną
na tematwalorów turystycznychwybranego regionugeograficznego,
zeszczególnymuwzględnieniem jegowalorów kulturowych
• ocenia możliwościrozwoju gospodarczegopojezierzy
-
pojezierzy33. Niziny
Środkowopolskie• wymienia nazwy kraingeograficznych
NizinŚrodkowopolskich iwskazuje te krainy namapie• wymienia
nazwykompleksów leśnych orazparków narodowych NizinŚrodkowopolskich
iwskazuje je na mapie• wymienia nazwyobszarów bagiennych
ipodmokłych NizinŚrodkowopolskich iwskazuje je na mapie• wymienia
nazwynajwiększych miast NizinŚrodkowopolskich iwskazuje te miasta
namapie• określa atrakcjeturystyczne NizinŚrodkowopolskich
• opisuje cechykrajobrazu NizinŚrodkowopolskich napodstawie
maptematycznych• opisuje na podstawiemapyogólnogeograficznejukład
sieci rzecznej wKotlinie Warszawskiej• opisuje, korzystając zmap
klimatycznych,zróżnicowanieklimatyczne NizinŚrodkowopolskich•
opisuje na podstawiemap tematycznychrozmieszczeniesurowców
mineralnychNizin Środkowopolskich• opisuje na podstawiemap
tematycznychnajważniejsze cechygospodarki NizinŚrodkowopolskich•
omawia na podstawiemapy gospodarczejrozmieszczenie ośrodkówi
okręgów przemysłowychNizin Środkowopolskichoraz charakteryzuje
teośrodki i okręgiprzemysłowe• określa atrakcjeturystyczne
NizinŚrodkowopolskich• opisuje wybrane miastaNizin
Środkowopolskich
• wyjaśnia różnice międzykrajobrazemmłodoglacjalnym
astaroglacjalnym• charakteryzuje czynnikirzeźbotwórcze
NizinŚrodkowopolskich• ocenia warunkiprzyrodnicze rozwojurolnictwa
Niziny Śląskiej
• opisuje na podstawieschematu warszawskąnieckę artezyjską•
wykazuje związkimiędzy warunkamiprzyrodniczymi a cechamigospodarki
NizinŚrodkowopolskich• przedstawia prezentacjęmultimedialną na
tematwalorów turystycznychwybranego regionugeograficznego,
zeszczególnymuwzględnieniem jegowalorów kulturowych
• ocenia możliwościrozwoju gospodarczegoNizin
Środkowopolskich
34. Wyżyny Polskie • wymienia nazwy kraingeograficznych
Wyżyn
• omawia zróżnicowanieklimatyczne Wyżyn
• charakteryzuje czynnikirzeźbotwórcze Wyżyn
• wyjaśnia zróżnicowaniekrajobrazu Wyżyn
• ocenia możliwościrozwoju gospodarczego
-
Polskich i wskazuje tekrainy na mapie• rozpoznaje przykładyform
krasowych napodstawie schematów izdjęć• wymienia nazwykompleksów
leśnych orazparków narodowychWyżyn Polskich iwskazuje je na mapie•
wymienia nazwynajważniejszych miastWyżyn Polskich iwskazuje te
miasta namapie• określa atrakcjeturystyczne WyżynPolskich
Polskich na podstawiemap klimatycznych• opisuje na podstawiemap
tematycznych orazilustracji cechy krajobrazuWyżyn Polskich• opisuje
procespowstawania gołoborzy• opisuje na podstawiemapy
tematycznejrozmieszczeniesurowców mineralnychna Wyżynach Polskich•
omawia związki międzywydobyciem surowcówmineralnych a
lokalizacjąprzemysłu na WyżynachPolskich• omawia
warunkiprzyrodnicze rozwojurolnictwa na WyżynieLubelskiej• opisuje
na podstawiemap tematycznychnajważniejsze cechygospodarki
WyżynPolskich• opisuje wybrane miastaWyżyn Polskich
Polskich• wyjaśnia genezę rzeźbykrasowej• opisuje
wpływdziałalności gospodarczejczłowieka na krajobrazWyżyny
Śląskiej• wyjaśnia genezęwąwozów i parowów• ocenia
warunkiprzyrodnicze rozwojurolnictwa WyżynyLubelskiej
Polskich na podstawiemap tematycznych• wykazuje związkimiędzy
warunkamiprzyrodniczymi a cechamigospodarki WyżynPolskich• wykazuje
negatywnywpływ koncentracjiludności i przemysłu naśrodowisko
przyrodnicze• przedstawia prezentacjęmultimedialną na tematwalorów
turystycznychwybranego regionugeograficznego,
zeszczególnymuwzględnieniem jegowalorów kulturowych
Wyżyn Polskich• proponuje sposobyzagospodarowaniaterenów
zdegradowanychna skutek działalnościgospodarczej człowieka
35. KotlinyPodkarpackie
• wymienia nazwy kraingeograficznych KotlinPodkarpackich i
wskazujete krainy na mapie• wymienia nazwykompleksów leśnychKotlin
Podkarpackich iwskazuje te kompleksymapie• omawia
atrakcjeturystyczne KotlinPodkarpackich
• opisuje cechykrajobrazu KotlinPodkarpackich napodstawie
maptematycznych• wymienia nazwysurowców mineralnychwystępujących
wKotlinach Podkarpackich iwskazuje na
mapieogólnogeograficznejrejony ich występowania
• wyjaśnia genezę KotlinPodkarpackich• wyjaśnia rolę rzek
wkształtowaniu krajobrazuKotlin Podkarpackich
• opisuje uwarunkowaniapowstania złóż surowcówmineralnych
KotlinPodkarpackich• wykazuje związkimiędzy warunkamiprzyrodniczymi
a cechamigospodarki KotlinPodkarpackich• przedstawia
prezentacjęmultimedialną na tematwalorów turystycznych
• ocenia możliwościrozwoju gospodarczegoKotlin Podkarpackich
-
• wymienia nazwynajważniejszych miastKotlin Podkarpackich
iwskazuje te miasta namapie
• opisuje na podstawiemap klimatycznych cechyklimatu
KotlinPodkarpackich• opisuje na podstawiemap
tematycznychnajważniejsze cechygospodarki KotlinPodkarpackich•
omawia na podstawiemap tematycznychwarunki rozwoju rolnictwaw
Kotlinie Sandomierskiej
wybranego regionugeograficznego, zeszczególnymuwzględnieniem
jegowalorów kulturowych
36. Karpaty • wyróżnia KarpatyZewnętrzne i Wewnętrznei wskazuje
je na mapiePolski• opisuje atrakcjeturystyczne KarpatZewnętrznych•
wykazuje koniecznośćtworzenia parkównarodowych na terenieKarpat
Zewnętrznych• wymienia nazwynajważniejszych miastKarpat
Zewnętrznych orazwskazuje te miasta namapieogólnogeograficznej•
opisuje położenie KarpatWewnętrznych na mapiePolski• uzasadnia
atrakcyjnośćturystyczną Tatr i Pienin• wymienia nazwyośrodków
turystycznychTatr i Pienin i wskazuje teośrodki na mapie Polski
• omawia położenieBeskidów oraz PogórzaKarpackiego i wskazuje
jena mapie Polski• opisuje krajobraz Karpatna podstawie
maptematycznych• omawia na podstawiemap klimatycznych cechyklimatu
KarpatZewnętrznych• opisuje na podstawiemap
tematycznychnajważniejsze cechygospodarki KarpatZewnętrznych•
opisuje funkcjewybranych miast KarpatZewnętrznych• wymienia nazwy
irozpoznaje najważniejszeskały występujące wTatrach i Pieninach•
opisuje na podstawieilustracji cechypolodowcowej
rzeźbywysokogórskiej Tatr• charakteryzuje na
• wyjaśnia budowęfliszową PogórzaKarpackiego i Beskidów• ukazuje
zróżnicowaniekrajobrazu KarpatZewnętrznych iWewnętrznych• uzasadnia
koniecznośćbudowy sztucznychzbiorników na karpackichrzekach•
porównuje budowęgeologiczną TatrWysokich z budowągeologiczną
TatrZachodnich• porównuje krajobrazyTatr Wysokich iZachodnich•
wykazuje zróżnicowanieklimatyczne i roślinne TatrWysokich i
Zachodnich• uzasadnia koniecznośćochrony przyrody Tatr
• wykazuje zależnościmiędzy przeszłościągeologiczną,
budowągeologiczną a cechamirzeźby KarpatZewnętrznych iWewnętrznych•
wykazuje zróżnicowanieklimatyczne i roślinneBeskidów oraz
PogórzaKarpackiego• wykazuje związkimiędzy warunkamiprzyrodniczymi
a cechamigospodarki PogórzaKarpackiego i Beskidów• ukazuje
zależnościmiędzy budowągeologiczną a cechamirzeźby Tatr• wykazuje
związkimiędzy cechamigospodarki Tatr awarunkamiprzyrodniczymi•
przedstawia prezentacjęmultimedialną na tematwalorów
turystycznych
• ocenia możliwościrozwoju gospodarczegoBeskidów oraz
PogórzaKarpackiego• ocenia możliwościrozwoju turystyki wTatrach
-
podstawie schematupiętra klimatyczno--roślinne Tatr• opisuje
formy rzeźbykrasowej Tatr Zachodnich• opisuje formy rzeźbyPienin•
opisuje na podstawiemap tematycznychnajważniejsze cechygospodarki
Karpat• charakteryzuje wybraneośrodki turystyczne• opisuje
specyfikęfolkloru Tatr i ObniżeniaOrawsko--Podhalańskiego
wybranego regionugeograficznego, zeszczególnymuwzględnieniem
jegowalorów kulturowych
37. Sudety • opisuje położenieSudetów i PrzedgórzaSudeckiego na
podstawiemapy Polski• wskazuje na mapiePolski rejony
eksploatacjisurowców mineralnych wSudetach i na PrzedgórzuSudeckim•
opisuje zagrożeniaśrodowiskaprzyrodniczegopowstające w
wynikugospodarczej działalnościczłowieka• wymienia
nazwynajważniejszych miast wSudetach i wskazuje temiasta na mapie
Polski• opisuje atrakcjeturystyczne Sudetów iPrzedgórza
Sudeckiego
• opisuje na podstawiemap tematycznych cechykrajobrazu Sudetów•
analizuje mapęklimatyczną i na jejpodstawie wymieniacechy klimatu
Sudetów iPrzedgórza Sudeckiego• opisuje na podstawiemap
tematycznychnajważniejsze cechygospodarki Sudetów• charakteryzuje
warunkirozwoju rolnictwaPrzedgórza Sudeckiego• charakteryzuje
funkcjemiast Sudetów iPrzedgórza Sudeckiego
• wyjaśnia genezę rzeźbyzrębowej Sudetów• przedstawia rozwój
icechy rzeźby GórStołowych i Karkonoszy• wykazuje
zróżnicowanieklimatyczne i roślinneSudetów
• omawia przeszłośćgeologiczną Sudetów• wykazuje
zróżnicowaniebudowy geologicznejSudetów• wykazuje związkimiędzy
warunkamiprzyrodniczymi a cechamigospodarki Sudetów iPrzedgórza
Sudeckiego• przedstawia prezentacjęmultimedialną na tematwalorów
turystycznychwybranego regionugeograficznego,
zeszczególnymuwzględnieniem jegowalorów kulturowych• proponuje
trasęwycieczki w góry iuzasadnia swój wybór
• ocenia możliwościrozwoju Sudetów iPrzedgórza Sudeckiego
38. Mój region – mojamała ojczyzna
• charakteryzuje napodstawie map położenie
• opisuje na podstawiemap tematycznych
• wykazuje zależnościmiędzy środowiskiem a
• ocenia warunki imożliwości produkcji
• wykazuje indywidualnecechy regionu, w którym
-
jego regionuzamieszkania w Polsce• odczytuje danestatystyczne
dotyczącezagadnień społecznych igospodarczych jegoregionu• opisuje
atrakcjeturystyczne regionu, wktórym mieszka
środowisko przyrodniczeregionu, w którymmieszka• opisuje na
podstawiemap tematycznychnajważniejsze cechygospodarki
swojegoregionu• opisuje rozmieszczenieludności w regionie• omawia
tradycjeregionu, w którymmieszka
różnorodnymi formamidziałalności człowieka wregionie
zamieszkania• wyjaśnia znaczeniegospodarcze swojegoregionu
zamieszkania• sporządza folderinformacyjny o swoimregionie
rolnej i przemysłowej wswoim regionie• projektuje i opisuje
napodstawie mapturystycznych,tematycznych iogólnogeograficznychoraz
własnych obserwacjiterenowych wycieczkęwzdłuż wybranej trasy
wewłasnym regionie,uwzględniając waloryprzyrodnicze i kulturowe•
przedstawia prezentacjęmultimedialną na tematwalorów
turystycznychwybranego regionugeograficznego,
zeszczególnymuwzględnieniem jegowalorów kulturowych
mieszka
