Przedmiotowy System Oceniania z chemii w Gimnazjum w ...zposieciechow.pl/pso-gimnazjum/chemia/chemia.pdf · Przedmiotowy System Oceniania z chemii w Gimnazjum w Sieciechowie Przedmiotowy

Przedmiotowy System Oceniania z chemii

w Gimnazjum w Sieciechowie

Przedmiotowy system oceniania z chemii w gimnazjum opracowany zosta oparciu o:

1. Rozporzdzenie MENiS z dnia 7 wrzenia 2004 r. w sprawie warunkw i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniw i suchaczy oraz przeprowadzania egzaminw i sprawdzianw w szkoach publicznych (Dz. U. nr 199 z 2004 r).

2. Podstaw programow z chemii dla gimnazjum. 3. .Program nauczania chemii w gimnazjum. Chemia Nowej Ery, autorzy: T.Kulawik i M.

Litwin. 4. WSO Gimnazjum w Sieciechowie.

W obecnym roku szkolnym wykorzystujemy podrczniki:

klasa I: Chemia Nowej Ery 1, autorzy: Jan Kulawik, Teresa Kulawik, Maria Litwin, Wydawnictwo Nowa Era;

klasa II : Chemia Nowej Ery 2, autor: Jan Kulawik, Teresa Kulawik, Maria Litwin, Wydawnictwo Nowa Era;

klasa III: Chemia Nowej Ery 3, autorzy: Jan Kulawik, Teresa Kulawik, Maria Litwin, Wydawnictwo Nowa Era.

I. Cele oglne oceniania na chemii 1. Rozpoznawanie przez nauczyciela poziomu i postpw w opanowaniu przez ucznia,

wiadomoci i umiejtnoci w stosunku do wymaga programowych. 2. Poinformowanie ucznia o poziomie jego osigni edukacyjnych i postpach w tym

zakresie. 3. Udzielanie uczniowi pomocy w nauce poprzez przekazanie uczniowi informacji

o tym, co zrobi dobrze i jak powinien si dalej uczy.

4. Ocenianie biece z zaj edukacyjnych ma na celu monitorowanie pracy ucznia oraz przekazywanie uczniowi informacji o jego osigniciach edukacyjnych pomagajcych

w uczeniu si, poprzez wskazanie, co ucze robi dobrze, co i jak wymaga poprawy

oraz jak powinien dalej si uczy.

5. Motywowanie ucznia do dalszej pracy. 6. Pomoc uczniowi w samodzielnym ksztaceniu biologicznym. 7. Przekazanie rodzicom lub opiekunom informacji o postpach dziecka. 8. Dostarczenie nauczycielowi informacji zwrotnej na temat efektywnoci jego

nauczania. 9. Prawidowoci doboru metod i technik pracy z uczniem.

II. Rodzaje osigni uczniw podlegajcych sprawdzaniu i ocenianiu:

wiadomoci,

umiejtnoci

postawa ucznia i jego aktywno

III. Metody i narzdzia oraz szczegowe zasady sprawdzania i oceniania osigni uczniw.

1.Wypowiedzi ustne - przynajmniej raz w semestrze ,pod wzgldem rzeczowoci, stosowania

jzyka chemicznego, umiejtnoci formuowania duszej wypowiedzi

Przy odpowiedzi ustnej obowizuje znajomo materiau z trzech ostatnich lekcji, w

przypadku lekcji powtrzeniowych- z caego dziau.

2.Kartkwki 10-15 min obejmujce materia z trzech ostatnich lekcji nie musz by

zapowiadane, ale podlegaj poprawie.

Uczniowie nieobecni na kartkwce pisz j w najbliszym terminie(jeden tydzie)

3.Sprawdziany pisemne caogodzinne w tym testy dydaktyczne ( przynajmniej

jeden w cigu semestru ) przeprowadzane po zakoczeniu kadego dziau zapowiadane

tydzie wczeniej. Sprawdziany mog zawiera dodatkowe pytania

( zadania ) na ocen celujc .

Sprawdziany s obowizkowe. Jeeli ucze opuci sprawdzian z przyczyn losowych,

powinien go napisa w terminie nie przekraczajcym 2 tygodni od powrotu do szkoy. Czas i

sposb do uzgodnienia z nauczycielem, w przypadku odmowy piania sprawdzianu ucze

otrzymuje ocen niedostateczn.

Prace pisemne powinny by ocenione i oddane w cigu 2 tygodni.

Ocen niedostateczn ze sprawdzianu mona poprawi. Poprawa jest dobrowolna,

odbywa si poza lekcjami, w cigu 1 tygodnia od rozdania prac i tylko 1 raz.

Przy pisaniu i poprawianiu sprawdzianu punktacja nie zmienia si, otrzymane oceny s

wpisywane do dziennika. (Ocena niedostateczna z poprawy nie moe by wpisana do

dziennika).

Wszystkie prace s archiwizowane- uczniowie i ich rodzice mog je zobaczy i otrzyma

uzasadnienie wystawionej oceny.

Nie ocenia si ucznia po duszej nieobecnoci w szkole.

4.Prace domowe obowizkowe ( przynajmniej jedn w cigu semestru ) i dla chtnych.

5.Systematyczna obserwacja zachowania uczniw, w tym aktywno na lekcjach, umiejtno

samodzielnego rozwizywania problemw, wsppraca w zespole, udzia w dyskusjach

prowadzcych do wycigania wnioskw.

6.Ucze moe otrzymywa za udzia w lekcjach plusy i minusy, gdy zgromadzi pi plusw

uzyskuje ocen bardzo dobr, a gdy uzyska ich mniej, w kocu semestru zostaj one

zamienione odpowiednio przy czterech plusach na ocen dobr, a przy trzech na ocen

dostateczn. Jeli uzyska trzy minusy otrzymuje ocen niedostateczn.

7.W przypadku sprawdzianw pisemnych lub kartkwek przyjmuje si skal punktow

przeliczan na oceny cyfrowe wg kryteriw.

ocena celujca.........................100% plus zadanie dodatkowe

bardzo dobra............................100%-95%

dobra........................................90%-75%

dostateczna..............................74%-51%

dopuszczajca..........................50%-31%

niedostateczna.........................30%-0%.

8. Na yczenie rodzicw i uczniw oceny biece oraz rdroczne i roczne oceny

klasyfikacyjne ze wszystkich albo wybranych obowizkowych lub dodatkowych zaj

edukacyjnych a take rdroczna i roczna ocena klasyfikacyjna zachowania mog by

ocenami opisowymi.

9.Zeszyt wicze sprawdzany przynajmniej raz w cigu semestru.

11.Prace dodatkowe, schematy, plansze, rysunki, wykresy w skali ocen bardzo dobry- dobry.

Przy ocenianiu uwzgldnia si:

wkad woonej pracy,

twrczo pracy,

estetyk wykonania.

12. Ucze zobowizany jest do posiadania podrcznika i zeszytu wicze, oraz prowadzenia

zeszytu przedmiotowego.

Oceny wystawiane przez nauczyciela s jawne.

IV. Sposoby dokumentowania osigni uczniw.

Przy kadej ocenie w dzienniku lekcyjnym jest wpis okrelajcy rodzaj aktywnoci ucznia,

zakres materiau i forma sprawdzianu np. na grze w dzienniku za co stawiana jest ocena.

Przy kadej pracy sprawdzajcej stopie opanowania wikszej partii materiau ( klaswka ),

nauczyciel wskazuje ustnie uczniom ich osignicia i braki.

V. Sposoby informowania uczniw i rodzicw o przedmiotowych osigniciach, postpach i zagroeniach: Na pierwszych godzinach lekcyjnych nauczyciel zapoznaje uczniw z PSO. Wymagania na

poszczeglne oceny udostpnione s wszystkim uczniom na stronie internetowej szkoy.

Oceny czstkowe s jawne, oparte o opracowane kryteria. Sprawdziany i inne prace pisemne

s przechowywane w szkole do koca danego roku szkolnego.

Nauczyciel na pierwszym zebraniu informuje rodzicw o sposobie oceniania z przedmiotu.

O ocenach czstkowych lub klasyfikacyjnych informuje si rodzicw na zebraniach

rodzicielskich lub w czasie indywidualnych spotka z rodzicami udostpniajc zestawienie

ocen i umoliwiajc wgld do dziennika lekcyjnego. Informacja o grocej ocenie

niedostatecznej klasyfikacyjnej jest przekazywana zgodnie z procedur WSO.

VI. Sposb ustalania ocen semestralnych i kocoworocznych:

Wystawienie oceny klasyfikacyjnej dokonuje si na podstawie ocen czstkowych, przy czym

wiksz wag maj oceny ze sprawdzianw ( prac klasowych ), w drugiej kolejnoci s

kartkwki i odpowiedzi ustne Pozostae oceny s wspomagajce

VII. Sposoby korygowania niepowodze szkolnych i podnoszenia osigni uczniw.

1.Moliwo poprawy oceny z pracy klasowej sprawdzianu w przypadku oceny

niedostatecznej, lub moliwo poprawy z ,,kartkwki oceny(1-4) przy spenieniu

ustalonych przez n-la zasad.

2.Moe by zwolniony z pracy klasowej ,z kartkwki lub odpowiedzi ustnej w wyjtkowych

sytuacjach losowych.

3.Istnieje moliwo konsultacji z nauczycielem w przypadku, gdy ucze zgosi ch

uzupenienia brakw z przedmiotu.

4.Pomoc koleeska.

5.Ucze moe by nieprzygotowany raz w semestrze

6.Nauczyciel prowadzi zajcia w ramach koa chemicznego w celu podniesienia osigni

uczniw.

VIII. Ewaluacja PSO

Ewaluacja PSO dokonywana jest na podstawie okrelonych rde informacji:

-ankiety do ucznia,

-analizy dokumentu( dziennika lekcyjnego ),

-rozmowy z reprezentatywn grup uczniw (o rnym poziomie).

IX. Wymagania oglne na poszczeglne stopnie szkolne:

Ocen celujc otrzymuje ucze, ktry:

-posiada wiadomoci i umiejtnoci znacznie wykraczajce poza program nauczania,

-potrafi korzysta z rnych rde informacji nie tylko tych wskazanych przez nauczyciela,

-potrafi stosowa wiadomoci w sytuacjach nietypowych ( problemowych ),

-proponuje rozwizania nietypowe,

-umie formuowa problemy i dokonywa analizy syntezy nowych zjawisk,

-potrafi precyzyjnie rozumowa posugujce si wieloma elementami wiedzy, nie tylko z

zakresu chemii,

-potrafi udowodni swoje zdanie, uywajc odpowiedniej argumentacji, bdcej skutkiem

zdobytej samodzielnie wiedzy,

-osiga sukcesy w konkursach i olimpiadach chemicznych lub wymagajcych wiedzy

chemicznej, szczebla wyszego ni szkolny,

-jest autorem pracy zwizanej z chemi o wartociach poznawczych i dydaktycznych.

Ocen bardzo dobr otrzymuje ucze, ktry:

-opanowa w penym zakresie wiadomoci i umiejtnoci przewidziane programem,

-potrafi stosowa zdobyt wiedz do rozwizania problemw i zada w nowych sytuacjach,

-wskazuje du samodzielno i potrafi bez nauczyciela korzysta z rnych rde

wiedzy, np. ukadu okresowego pierwiastkw, wykresw, tablic, zestawie,

-sprawnie korzysta ze wszystkich dostpnych i wskazanych przez nauczyciela, dotrze do

innych rde wiadomoci,

-potrafi planowa i bezpiecznie przeprowadza eksperymenty chemiczne,

-potrafi biegle pisa i samodzielnie uzgadnia rwnania reakcji chemicznych,

-wykazuje si aktywn postaw w czasie lekcji,

-bierze udzia w konkursie chemicznym lub wymagajcym wiedzy i umiejtnoci zwizanych

z chemi,

-potrafi poprawnie rozumowa o kategoriach przyczynowo-skutkowych wykorzystujc

wiedz przewidzian programem rwnie pokrewnych przedmiotw.

Ocen dobr otrzymuje ucze, ktry:

-opanowa w duym zakresie wiadomoci i umiejtnoci okrelone programem,

-poprawnie stosuje wiadomoci i umiejtnoci do samodzielnego rozwizywania typowych

zada i problemw, natomiast zadania o stopniu trudniejszym wykonuje przy pomocy

nauczyciela,

-potrafi korzysta ze wszystkich poznanych na lekcji rde informacji ( ukad okresowy

pierwiastkw, wykresy, tablice i inne ),

-potrafi bezpiecznie wykonywa dowiadczenia chemiczne,

-rozwizuje niektre zadania dodatkowe o niewielkiej skali trudnoci,

-poprawnie rozumuje w kategoriach przyczynowo-skutkowych,

-jest aktywny w czasie lekcji.

Ocen dostateczn otrzymuje ucze, ktry:

-opanowa w podstawowym zakresie te wiadomoci i umiejtnoci okrelone programem,

ktre s konieczne do dalszego ksztacenia,

-poprawnie stosuje wiadomoci i umiejtnoci do rozwizywania, z pomoc nauczyciela,

typowe zadania teoretyczne lub praktyczne o niewielkim stopniu trudnoci,

-potrafi korzysta, przy pomocy nauczyciela, z takich rde wiedzy, jak ukad okresowy

pierwiastkw, wykresy, tablice,

-z pomoc nauczyciela potrafi bezpiecznie wykona dowiadczenie chemiczne,

-potrafi przy pomocy nauczyciela pisa i uzgadnia rwnania reakcji chemicznych,

-w czasie lekcji wykazuje si aktywnoci w stopniu zadawalajcym.

Ocen dopuszczajca otrzymuje ucze, ktry:

-ma braki w opanowaniu wiadomoci okrelonych programem nauczania, ale braki te nie

przekrelaj moliwoci dalszego ksztacenia,

-rozwizuje z pomoc nauczyciela typowe zadania teoretyczne lub praktyczne o niewielkim

stopniu trudnoci,

-z pomoc nauczyciela potrafi bezpiecznie wykonywa bardzo proste eksperymenty

chemiczne, pisa proste wzory chemiczne i rwnania chemiczne,

-przejawia niesystematyczne pewne zaangaowanie w proces uczenia si.

Ocen niedostateczn otrzymuje ucze, ktry:

-nie opanowa tych wiadomoci i umiejtnoci okrelonych programem, ktre s konieczne di

dalszego ksztacenia si,

-nie potrafi rozwiza zada teoretycznych lub praktycznych o elementarnym stopniu

trudnoci nawet przy pomocy nauczyciela,

-nie zna symboliki chemicznej,

-nie potrafi napisa prostych wzorw chemicznych i najprostszych rwna chemicznych

nawet z pomoc nauczyciela,

-nie potrafi bezpiecznie posugiwa si prostym sprztem laboratoryjnym i odczynnikami

chemicznymi,

-nie wykazuje zadawalajcej aktywnoci poznawczej i chci do pracy.

Uczniowie z dysfunkcjami orzeczonymi przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne 1. Uczniowie posiadajcy informacj o dostosowaniu poziomu wymaga edukacyjnych

do ich moliwoci - otrzymuj ocen dopuszczajc po uzyskaniu 30 % punktw testu,

sprawdzianu lub kartkwki.

2. W przypadku uczniw posiadajcych orzeczenie Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej o dysleksji i dysgrafii przy ocenie zada i prac pisemnych, bdy wynikajce

z orzeczonych dysfunkcji nie rzutuj na ocen.

3. Uczniowie posiadajcy opinie o wyduonym czasie pracy wydua si czas prac pisemnych lub przewiduje si mniejsz ilo zada.

4. Uczniowie majcy orzeczenie o trudnociach w pisaniu, mog zalicza kartkwki i sprawdziany ustnie, na zajciach wyrwnawczych zgodnie z zaleceniami Poradni

Psychologiczno Pedagogicznej.

5. Uczniom z upoledzeniem w stopniu lekkim obnia si wymagania programowe, a prace pisemne zalicza si na poziomie 70 % uzyskanych punktw, stosujc przeliczanie

na oceny wg przyjtej skali.

Szczegowe kryteria oceniania z chemii

Wymagania programowe na poszczeglne oceny

Spenienie wymaga z poziomu wyszego uwarunkowane jest spenieniem wymaga

z poziomu niszego, co oznacza, e ubiegajc si o kolejn, wysz ocen, ucze musi

mie opanowane rwnie zagadnienia przyporzdkowane ocenie niszej. Pismem

pogrubionym zostay wyrnione wymagania oglne i szczegowe obowizujce na

egzaminie gimnazjalnym:

Ocena

dopuszczajca

Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra

Dzia I. Substancje i ich przemiany Ucze:

zalicza chemi do

nauk przyrodniczych stosuje zasady

bezpieczestwa obowizujce w

pracowni chemicznej

nazywa wybrane

elementy szka

i sprztu laboratoryjnego

oraz okrela ich

przeznaczenie

opisuje waciwoci

substancji, bdcych

gwnymi skadnikami

produktw, stosowanych na co dzie

przeprowadza proste

obliczenia

z wykorzystaniem poj:

masa, gsto, objto

odrnia waciwoci

fizyczne od

chemicznych

dzieli substancje

chemiczne na proste i

zoone, na pierwiastki

i zwizki chemiczne

definiuje pojcie

mieszanina substancji

opisuje cechy

mieszanin jednorodnych

i niejednorodnych

podaje przykady

mieszanin opisuje proste metody

rozdzielania mieszanin

na skadniki

definiuje pojcia

zjawisko fizyczne

i reakcja chemiczna podaje przykady

zjawisk fizycznych i

reakcji chemicznych

zachodzcych w

Ucze: wyjania, dlaczego

chemia jest nauk przydatn ludziom

omawia, czym si zajmuje chemia

omawia sposb podziau chemii na organiczn i nieorganiczn

wyjania, czym si rni ciao fizyczne od substancji

opisuje waciwoci substancji wymienia i wyjania

podstawowe sposoby rozdzielania mieszanin

sporzdza mieszanin planuje rozdzielanie

mieszanin (wymaganych)

opisuje rnic w przebiegu zjawiska fizycznego i reakcji chemicznej

projektuje dowiadczenia ilustrujce zjawisko fizyczne i reakcj chemiczn definiuje stopy podaje przykady

zjawisk fizycznych i reakcji chemicznych zachodzcych w otoczeniu czowieka

formuuje obserwacje do dowiadczenia

wyjania potrzeb wprowadzenia symboliki chemicznej

rozpoznaje pierwiastki i zwizki chemiczne

wyjania rnic midzy pierwiastkiem a zwizkiem chemicznym wymienia stae i

zmienne skadniki powietrza

bada skad powietrza oblicza przyblion

objto tlenu

Ucze:

podaje zastosowania

wybranych elementw

sprztu lub szka

laboratoryjnego

identyfikuje substancje

na podstawie

podanych waciwoci

podaje sposb

rozdzielenia wskazanej

mieszaniny

wskazuje rnice

midzy waciwociami

fizycznymi skadnikw

mieszaniny, ktre

umoliwiaj jej rozdzielenie

projektuje dowiadczenia

ilustrujce reakcj

chemiczn i formuuje

wnioski

wskazuje w podanych

przykadach

reakcj chemiczn i

zjawisko fizyczne

wskazuje wrd

rnych substancji

mieszanin i zwizek

chemiczny

wyjania rnic

midzy mieszanin

a zwizkiem chemicznym

proponuje sposoby

zabezpieczenia produktw

zawierajcych elazo

przed rdzewieniem

odszukuje w ukadzie

okresowym

pierwiastkw podane

pierwiastki chemiczne

opisuje dowiadczenie

wykonywane na lekcji

okrela, ktre

skadniki powietrza s

stae, a ktre zmienne

Ucze:

wyjania, na czym

polega destylacja

wyjania, dlaczego gazy

szlachetne s bardzo mao aktywne chemicznie

definiuje pojcie patyna

opisuje pomiar gstoci

projektuje

dowiadczenie o

podanym tytule (rysuje

schemat, zapisuje

obserwacje i wnioski)

wykonuje

dowiadczenia z dziau

Substancje i ich przemiany

przewiduje wyniki

niektrych dowiadcze

na podstawie posiadanej

wiedzy

otrzymuje tlenek

wgla(IV) w reakcji

wglanu wapnia z

kwasem

chlorowodorowym

uzasadnia, na

podstawie reakcji

magnezu z tlenkiem

wgla(IV), e tlenek

wgla(IV) jest

zwizkiem chemicznym

wgla i tlenu

uzasadnia, na

podstawie reakcji

magnezu

z par wodn, e woda

jest zwizkiem

chemicznym tlenu i

wodoru planuje sposoby

postpowania

umoliwiajce ochron

powietrza przed

zanieczyszczeniami

identyfikuje substancje

otoczeniu czowieka

definiuje pojcia

pierwiastek chemiczny

i zwizek chemiczny

podaje przykady

zwizkw

chemicznych

klasyfikuje pierwiastki

chemiczne na metale i

niemetale podaje przykady

pierwiastkw

chemicznych (metali i

niemetali)

odrnia metale i

niemetale na podstawie

ich waciwoci

opisuje, na czym

polega rdzewienie

(korozja)

posuguje si symbolami

chemicznymi

pierwiastkw (H, O, N,

Cl, S, C, P, Si, Na, K,

Ca, Mg, Fe, Zn, Cu, Al,

Pb, Sn, Ag, Hg)

opisuje skad i

waciwoci powietrza

okrela, co to s stae i

zmienne skadniki

powietrza opisuje waciwoci

fizyczne, chemiczne

tlenu, tlenku wgla(IV),

wodoru, azotu

podaje, e woda jest

zwizkiem

chemicznym wodoru i

tlenu

tumaczy, na czym

polega zmiana stanw

skupienia na przykadzie

wody omawia obieg wody w

przyrodzie

okrela znaczenie

powietrza, wody, tlenu

okrela, jak

zachowuj si

substancje

higroskopijne opisuje, na czym

polega reakcja syntezy,

analizy, wymiany omawia, na czym

polega utlenianie,

spalanie

definiuje pojcia

substrat i produkt

i azotu, np. w sali lekcyjnej

opisuje, jak mona otrzyma tlen

opisuje waciwoci fizyczne

i chemiczne gazw szlachetnych

opisuje obieg tlenu, tlenku wgla(IV) i azotu w przyrodzie

wyjania, na czym polega proces fotosyntezy

wymienia zastosowania tlenkw wapnia, elaza, glinu, azotu, gazw szlachetnych, tlenku wgla(IV), tlenu, wodoru

podaje sposb otrzymywania tlenku wgla(IV) (na przykadzie reakcji wgla

z tlenem) definiuje pojcie

reakcja charakterystyczna

planuje dowiadczenie umoliwiajce wykrycie obecnoci tlenku wgla(IV) w powietrzu wydychanym z puc

wyjania, co to jest efekt cieplarniany

opisuje rol wody i pary wodnej

w przyrodzie wymienia waciwoci

wody wyjania pojcie

higroskopijno zapisuje sownie

przebieg reakcji chemicznej

wskazuje w zapisie sownym przebiegu

reakcji chemicznej substraty i produkty,

pierwiastki i zwizki chemiczne

opisuje, na czym polega powstawanie dziury ozonowej, kwanych opadw

podaje sposb otrzymywania wodoru

(w reakcji kwasu chlorowodorowego

z metalem) opisuje sposb

identyfikowania gazw: wodoru, tlenu, tlenku wgla(IV)

wymienia rda, rodzaje i skutki zanieczyszcze powietrza

definiuje pojcia

wykonuje obliczenia

zwizane

z zawartoci

procentow substancji

wystpujcych w

powietrzu

wykrywa obecno

tlenku wgla(IV)

opisuje waciwoci

tlenku wgla(II)

wyjania rol procesu

fotosyntezy

w naszym yciu

podaje przykady

substancji szkodliwych

dla rodowiska

wyjania, skd si bior

kwane opady

okrela zagroenia

wynikajce z efektu

cieplarnianego, dziury

ozonowej, kwanych

opadw

proponuje sposoby

zapobiegania

powikszania si dziury

ozonowej

i ograniczenia

powstawania kwanych

opadw

zapisuje sownie

przebieg rnych

rodzajw reakcji

chemicznych

podaje przykady

rnych typw reakcji

chemicznych

wykazuje obecno

pary wodnej

w powietrzu

omawia sposoby

otrzymywania wodoru podaje przykady

reakcji egzo- i endoenergetycznych

na podstawie

schematw reakcji

chemicznych

wykazuje zaleno

midzy rozwojem

cywilizacji a

wystpowaniem

zagroe,

np. podaje przykady

dziedzin ycia, ktrych

rozwj powoduje

negatywne skutki dla

rodowiska

przyrodniczego

reakcji chemicznej

wskazuje substraty i

produkty reakcji

chemicznej

okrela typy reakcji

chemicznych

okrela, co to s tlenki

i jaki jest ich podzia

wymienia niektre

efekty towarzyszce

reakcjom chemicznym

wymienia podstawowe

rda, rodzaje i skutki

zanieczyszcze

powietrza

reakcje egzo- i endoenergetyczne

Wybrane wiadomoci i umiejtnoci wykraczajce poza treci wymaga podstawy programowej; ich spenienie

moe by warunkiem wystawienia oceny celujcej. Ucze:

opisuje zasad rozdziau w metodach chromatograficznych okrela, na czym polegaj reakcje utleniania-redukcji definiuje pojcia utleniacz i reduktor zaznacza w zapisie sownym przebiegu reakcji chemicznej procesy utleniania i redukcji oraz utleniacz,

reduktor

podaje przykady reakcji utleniania-redukcji zachodzce w naszym otoczeniu, uzasadniajc swj wybr

opisuje sposb rozdzielania na skadniki bardziej zoonych mieszanin z wykorzystaniem metod spoza podstawy programowej

omawia dokadnie metod skraplania powietrza i rozdzielenia go na skadniki

oblicza skad procentowy powietrza przelicza procenty objtociowe na masowe w rnych warunkach

wykonuje obliczenia rachunkowe zadania dotyczce mieszanin

Dzia II. Wewntrzna budowa materii Ucze:

definiuje pojcie

materia

opisuje ziarnist

budow materii

opisuje, czym rni si

atom od czsteczki

definiuje pojcia

jednostka masy

atomowej, masa

atomowa, masa

czsteczkowa oblicza mas

czsteczkow prostych

zwizkw chemicznych

opisuje i

charakteryzuje skad

atomu pierwiastka

chemicznego (jdro:

protony i neutrony,

elektrony)

definiuje pojcie

elektrony walencyjne

wyjania, co to jest

liczba atomowa, liczba

masowa

ustala liczb protonw,

elektronw, neutronw

Ucze:

omawia pogldy na

temat budowy materii

wyjania zjawisko

dyfuzji

podaje zaoenia teorii

atomistyczno--

czsteczkowej budowy

materii

oblicza masy

czsteczkowe

definiuje pojcie

pierwiastek chemiczny

wymienia rodzaje

izotopw

wyjania rnice w

budowie

atomw izotopw

wodoru

wymienia dziedziny

ycia,

w ktrych stosuje si

izotopy

korzysta z ukadu

okresowego

pierwiastkw

chemicznych

wykorzystuje

Ucze: planuje dowiadczenie

potwierdzajce ziarnisto

budowy

materii

wyjania rnice midzy

pierwiastkiem a

zwizkiem chemicznym

na podstawie zaoe

teorii atomistyczno-

czsteczkowej budowy

materii

oblicza masy

czsteczkowe zwizkw

chemicznych

wymienia zastosowania

izotopw

korzysta swobodnie z

informacji

zawartych w ukadzie

okresowym

pierwiastkw

chemicznych

oblicza maksymaln

liczb elektronw

na powokach

zapisuje konfiguracje

elektronowe

Ucze: definiuje pojcie masa

atomowa jako

rednia masa atomowa

danego pierwiastka

chemicznego z

uwzgldnieniem jego

skadu

izotopowego

oblicza zawarto

procentow izotopw

w pierwiastku

chemicznym

wyjania zwizek midzy

podobiestwami

waciwoci pierwiastkw

chemicznych zapisanych w

tej samej grupie ukadu

okresowego a budow ich

atomw i liczb elektronw

walencyjnych

uzasadnia i udowadnia

dowiadczalnie,

e msubstr = mprod

rozwizuje trudniejsze

zadania

wykorzystujce poznane

prawa (zachowania

w atomie danego

pierwiastka

chemicznego, gdy

znane s liczby

atomowa i masowa

definiuje pojcie

izotop

dokonuje podziau

izotopw

wymienia dziedziny ycia,

w ktrych stosuje si

izotopy

opisuje ukad

okresowy

pierwiastkw

chemicznych

podaje prawo

okresowoci

podaje, kto jest

twrc ukadu

okresowego

pierwiastkw

chemicznych

odczytuje z ukadu

okresowego

podstawowe informacje

o pierwiastkach

chemicznych

wymienia typy

wiza chemicznych

podaje definicje

wizania

kowalencyjnego

(atomowego), wizania

kowalencyjnego

spolaryzowanego,

wizania jonowego

definiuje pojcia jon,

kation, anion posuguje si

symbolami pierwiastkw

chemicznych

odrnia wzr

sumaryczny od wzoru

strukturalnego

zapisuje wzory

sumaryczne

i strukturalne czsteczek

definiuje pojcie

wartociowo

podaje wartociowo

pierwiastkw

chemicznych w stanie

wolnym odczytuje z ukadu

okresowego

maksymaln

wartociowo

pierwiastkw

informacje odczytane z

ukadu okresowego

pierwiastkw

chemicznych

podaje maksymaln

liczb elektronw na

poszczeglnych

powokach (K, L, M)

zapisuje konfiguracje

elektronowe

rysuje proste

przykady modeli

atomw pierwiastkw

chemicznych

zapisuje wzory

sumaryczne

i strukturalne

wymaganych

czsteczek

odczytuje ze wzoru

chemicznego,

z jakich pierwiastkw

chemicznych

i ilu atomw skada si

czsteczka lub

kilka czsteczek

opisuje rol elektronw

walencyjnych w czeniu

si atomw

opisuje sposb

powstawania jonw

okrela rodzaj

wizania w prostych

przykadach czsteczek

podaje przykady substancji

o wizaniu

kowalencyjnym

(atomowym) i substancji

o wizaniu jonowym

odczytuje

wartociowo

pierwiastkw

chemicznych z ukadu

okresowego

pierwiastkw

zapisuje wzory

zwizkw chemicznych

na podstawie podanej

wartociowoci lub

nazwy

pierwiastkw

chemicznych

podaje nazw zwizku

chemicznego na

podstawie wzoru

okrela wartociowo

pierwiastkw w zwizku

chemicznym

zapisuje wzory

rysuje modele atomw

okrela typ wizania

chemicznego

w podanym zwizku

chemicznym

wyjania, dlaczego gazy

szlachetne s bardzo mao

aktywne chemicznie na

podstawie budowy ich

atomw

wyjania rnice

midzy rnymi typami

wiza chemicznych

opisuje powstawanie

wiza atomowych

(kowalencyjnych) dla

wymaganych

przykadw

zapisuje elektronowo

mechanizm powstawania

jonw (wymagane

przykady)

opisuje mechanizm

powstawania wizania

jonowego

wykorzystuje pojcie

wartociowoci

okrela moliwe

wartociowoci

pierwiastka chemicznego

na podstawie

jego pooenia w

ukadzie okresowym

pierwiastkw

nazywa zwizki

chemiczne na

podstawie wzorw i

zapisuje wzory na

podstawie ich nazw

zapisuje i odczytuje

rwnania reakcji

chemicznych (o

wikszym stopniu

trudnoci)

przedstawia modelowy

schemat

rwnania reakcji

chemicznej

rozwizuje zadania na

podstawie prawa

zachowania masy i prawa

staoci skadu zwizku

chemicznego

dokonuje prostych

oblicze stechiometrycznych

masy, staoci skadu

zwizku chemicznego)

wskazuje podstawowe

rnice midzy

wizaniami

kowalencyjnym a

jonowym oraz

kowalencyjnym

niespolaryzowanym

a kowalencyjnym

spolaryzowanym

opisuje zaleno

waciwoci zwizku

chemicznego od

wystpujcego w nim

wizania chemicznego

porwnuje waciwoci

zwizkw

kowalencyjnych i

jonowych (stan skupienia,

temperatury topnienia i wrzenia)

okrela, co wpywa na

aktywno chemiczn

pierwiastka


rwnania reakcji

chemicznych o duym

stopniu trudnoci

wykonuje obliczenia

stechiometryczne

chemicznych grup 1., 2.

i 13.17.

wyznacza

wartociowo

pierwiastkw

chemicznych na

podstawie wzorw

sumarycznych

zapisuje wzory

sumaryczny

i strukturalny czsteczki zwizku

dwupierwiastkowego na

podstawie

wartociowoci

pierwiastkw

chemicznych

okrela na podstawie

wzoru liczb

pierwiastkw w

zwizku chemicznym

interpretuje zapisy

(odczytuje ilociowo i

jakociowo proste

zapisy), np. H2, 2 H, 2

H2 itp.

ustala na podstawie

wzoru sumarycznego

nazw dla prostych

dwupierwiastkowych

zwizkw chemicznych

ustala na podstawie

nazwy wzr

sumaryczny dla prostych dwupierwiastkowych

zwizkw

chemicznych

rozrnia

podstawowe rodzaje

reakcji

chemicznych

podaje tre prawa

zachowania masy

podaje tre prawa

staoci skadu zwizku chemicznego

przeprowadza proste

obliczenia

z wykorzystaniem prawa

zachowania

masy i prawa staoci

skadu zwizku

chemicznego

definiuje pojcia

rwnanie reakcji

chemicznej,

wspczynnik

stechiometryczny

dobiera wspczynniki

w prostych

czsteczek

korzystajc z modeli

rysuje model

czsteczki

wyjania znaczenie

wspczynnika

stechiometrycznego i

indeksu

stechiometrycznego

wyjania pojcie

rwnania reakcji

chemicznej

odczytuje rwnania

reakcji chemicznych

zapisuje rwnania

reakcji chemicznych

dobiera wspczynniki w rwnaniach reakcji

chemicznych

przykadach rwna

reakcji chemicznych

zapisuje proste

przykady rwna

reakcji chemicznych

odczytuje proste

rwnania reakcji

chemicznych



- opisuje histori odkrycia budowy atomu

- definiuje pojcie promieniotwrczo

- okrela, na czym polega promieniotwrczo naturalna i sztuczna

- definiuje pojcie reakcja acuchowa

- wymienia waniejsze zagroenia zwizane z promieniotwrczoci

- wyjania pojcie okres ptrwania (okres poowicznego rozpadu)

- rozwizuje zadania zwizane z pojciami okres ptrwania i rednia masa atomowa

- charakteryzuje rodzaje promieniowania

- wyjania, na czym polegaj przemiany , - opisuje histori przyporzdkowania pierwiastkw chemicznych

- opisuje wizania koordynacyjne i metaliczne

- identyfikuje pierwiastki chemiczne na podstawie niepenych informacji o ich pooeniu w ukadzie

okresowym pierwiastkw chemicznych oraz ich waciwoci

- dokonuje oblicze z wykorzystaniem wiedzy o jednostce masy atomowej i czsteczkowej

- dokonuje oblicze na podstawie rwnania reakcji chemicznej

Dzia III. Woda i roztwory wodne Ucze:

charakteryzuje

rodzaje wd

wystpujcych w

przyrodzie

podaje, na czym

polega obieg wody

w przyrodzie

wymienia stany

skupienia wody

nazywa przemiany

stanw skupienia

wody

opisuje waciwoci

wody

zapisuje wzory

sumaryczny

i strukturalny

czsteczki wody

definiuje pojcie

dipol

identyfikuje

czsteczk wody jako

dipol

wyjania podzia

substancji na dobrze i

sabo rozpuszczalne

oraz praktycznie

nierozpuszczalne w

wodzie

podaje przykady

Ucze:

opisuje budow

czsteczki wody

wyjania, co to jest

czsteczka polarna

wymienia waciwoci

wody zmieniajce si

pod wpywem

zanieczyszcze

proponuje sposoby

racjonalnego

gospodarowania wod

tumaczy, na czym

polega proces mieszania,

rozpuszczania

okrela, dla jakich

substancji woda jest

dobrym

rozpuszczalnikiem

charakteryzuje

substancje ze

wzgldu na ich

rozpuszczalno

w wodzie

planuje dowiadczenia

wykazujce wpyw

rnych

czynnikw na szybko rozpuszczania substancji

staych

w wodzie

Ucze:

wyjania, na czym

polega tworzenie

wizania kowalencyjnego

spolaryzowanego w

czsteczce wody

wyjania budow

polarn czsteczki

wody

okrela waciwoci

wody wynikajce

z jej budowy polarnej

wyjania, dlaczego

woda dla jednych

substancji jest

rozpuszczalnikiem,

a dla innych nie

przedstawia za pomoc

modeli proces

rozpuszczania w wodzie

substancji

o budowie polarnej, np.

chlorowodoru

podaje rozmiary

czstek substancji

wprowadzonych do wody

i znajdujcych

si w roztworze

waciwym, koloidzie,

zawiesinie

wykazuje

Ucze:

wymienia

laboratoryjne sposoby

otrzymywania wody

proponuje

dowiadczenie

udowadniajce,

e woda jest zwizkiem

wodoru i tlenu

opisuje wpyw

izotopw wodoru i tlenu

na waciwoci wody

okrela wpyw

cinienia

atmosferycznego na

warto temperatury

wrzenia wody porwnuje

rozpuszczalno w wodzie

zwizkw

kowalencyjnych i

jonowych

wykazuje

dowiadczalnie, czy

roztwr jest

nasycony, czy nienasycony

rozwizuje zadania

rachunkowe na stenie

procentowe z

wykorzystaniem gstoci

oblicza rozpuszczalno

substancji, ktre

rozpuszczaj si i nie

rozpuszczaj si

w wodzie

wyjania pojcia

rozpuszczalnik

i substancja rozpuszczana

definiuje pojcie

rozpuszczalno

wymienia czynniki,

ktre wpywaj

na rozpuszczalno

okrela, co to jest

wykres

rozpuszczalnoci

odczytuje z wykresu

rozpuszczalnoci

rozpuszczalno

danej substancji w

podanej

temperaturze

wymienia czynniki

wpywajce na

szybko

rozpuszczania si

substancji staej w

wodzie

definiuje pojcia

roztwr waciwy,

koloid i zawiesina

definiuje pojcia

roztwr nasycony

i roztwr nienasycony

oraz roztwr

stony i roztwr

rozcieczony

definiuje pojcie

krystalizacja

podaje sposoby

otrzymywania

roztworu nienasyconego

z nasyconego

i odwrotnie

definiuje stenie

procentowe roztworu

podaje wzr opisujcy

stenie procentowe

prowadzi obliczenia

z wykorzystaniem poj:

stenie procentowe,

masa substancji, masa

rozpuszczalnika, masa

roztworu (proste)

porwnuje

rozpuszczalno

rnych substancji w

tej samej temperaturze

oblicza ilo substancji,

ktr mona rozpuci w

okrelonej iloci wody w

podanej temperaturze

podaje przykady

substancji, ktre rozpuszczaj si w

wodzie

tworzc roztwory

waciwe

podaje przykady

substancji, ktre nie

rozpuszczaj si w wodzie

i tworz koloidy lub

zawiesiny

wskazuje rnice

midzy

roztworem waciwym a

zawiesin

opisuje rnice midzy

roztworem

rozcieczonym,

stonym, nasyconym

i nienasyconym

przeprowadza

krystalizacj

przeksztaca wzr na

stenie

procentowe roztworu

tak, aby

obliczy mas substancji

rozpuszczonej lub mas

roztworu

oblicza mas

substancji

rozpuszczonej lub mas

roztworu,

znajc stenie

procentowe roztworu

wyjania, jak

sporzdzi roztwr

o okrelonym steniu

procentowym

(np. 100 g 20-

procentowego

roztworu soli kuchennej)

dowiadczalnie wpyw

rnych czynnikw na

szybko

rozpuszczania substancji

staej w wodzie

posuguje si sprawnie

wykresem

rozpuszczalnoci

dokonuje oblicze z

wykorzystaniem

wykresu rozpuszczalnoci

oblicza mas wody,

znajc mas

roztworu i jego stenie

procentowe

prowadzi obliczenia

z wykorzystaniem

pojcia gstoci

podaje sposoby na

zmniejszenie lub

zwikszenie stenia roztworu

oblicza stenie

procentowe roztworu

powstaego przez

zagszczenie,

rozcieczenie roztworu

oblicza stenie

procentowe roztworu

nasyconego w danej

temperaturze (z

wykorzystaniem wykresu rozpuszczalnoci)

wymienia czynnoci

prowadzce

do sporzdzenia

okrelonej iloci

roztworu o okrelonym

steniu procentowym

sporzdza roztwr o

okrelonym

steniu procentowym

wyjania, co to jest woda destylowana i

czym si rni od wd

wystpujcych w

przyrodzie

substancji w danej

temperaturze, znajc

stenie procentowe jej

roztworu nasyconego w

tej temperaturze



okrela rda zanieczyszcze wd naturalnych

analizuje rda zanieczyszcze wd naturalnych i ich wpyw na rodowisko przyrodnicze wymienia niektre zagroenia wynikajce z zanieczyszcze wd

omawia wpyw zanieczyszcze wd na organizmy

wymienia sposoby przeciwdziaania zanieczyszczaniu wd

omawia sposoby usuwania zanieczyszcze z wd

wyjania, na czym polega asocjacja czsteczek wody

rozwizuje zadania rachunkowe na mieszanie roztworw

rozwizuje zadania rachunkowe na stenie procentowe roztworu, w ktrym rozpuszczono mieszanin

substancji staych

Dzia IV. Kwasy Ucze:

wymienia zasady bhp

dotyczce

obchodzenia si z

kwasami

definiuje pojcia:

elektrolit

i nieelektrolit

wyjania, co to jest

wskanik

i wymienia trzy

przykady

wskanikw

opisuje zastosowania

wskanikw

odrnia kwasy od

innych substancji

chemicznych za pomoc

wskanikw

definiuje pojcie kwasy

opisuje budow kwasw beztlenowych

i tlenowych

odrnia kwasy

tlenowe od

beztlenowych

wskazuje wodr i

reszt kwasow we

wzorze kwasu

wyznacza

wartociowo reszty

kwasowej zapisuje wzory

sumaryczne kwasw:

HCl, H2S, H2SO4,

H2SO3, HNO3, H2CO3,

H3PO4

podaje nazwy

poznanych kwasw

opisuje waciwoci

kwasw:

chlorowodorowego,

azotowego(V) i siarkowego(VI)

opisuje podstawowe

zastosowania kwasw:

chlorowodorowego,

azotowego(V) i

siarkowego(VI)

wyjania, na czym

polega dysocjacja

Ucze:

wymienia wsplne

waciwoci kwasw

wyjania, z czego

wynikaj wsplne

waciwoci kwasw

zapisuje wzory

strukturalne

poznanych kwasw

wyjania pojcie

tlenek kwasowy

wskazuje przykady

tlenkw kwasowych

wymienia metody

otrzymywania kwasw

tlenowych i

beztlenowych

zapisuje rwnania

reakcji otrzymywania

poznanych kwasw

opisuje waciwoci poznanych kwasw

opisuje zastosowania

poznanych kwasw

wyjania pojcie dysocjacja jonowa


wybrane rwnania

reakcji dysocjacji

jonowej kwasw

definiuje pojcie

odczyn kwasowy

zapisuje obserwacje

do przeprowadzanych

dowiadcze

Ucze:

wyjania, dlaczego

podczas pracy ze

stonymi roztworami

kwasw naley

zachowa szczegln

ostrono

wymienia poznane

tlenki kwasowe zapisuje rwnania


wskazanego kwasu

wykazuje

dowiadczalnie rce

waciwoci kwasu

siarkowego(VI)

podaje zasad

bezpiecznego

rozcieczania stonego

roztworu kwasu

siarkowego(VI)

wyjania, dlaczego

kwas siarkowy(VI)

pozostawiony

w otwartym naczyniu

zwiksza sw objto

planuje dowiadczalne

wykrycie biaka

w prbce ywnoci (w

serze, mleku, jajku)

opisuje reakcj

ksantoproteinow zapisuje i odczytuje

rwnania reakcji

dysocjacji jonowej

(elektrolitycznej)

kwasw

okrela odczyn

roztworu kwasowego

na podstawie

znajomoci jonw

obecnych w badanym

roztworze analizuje proces

powstawania kwanych

opadw i skutki ich

dziaania

rozwizuje

chemografy

opisuje dowiadczenia

przeprowadzane

Ucze:

zapisuje wzr

strukturalny dowolnego

kwasu nieorganicznego

o podanym wzorze

sumarycznym

projektuje

dowiadczenia, w

ktrych wyniku mona otrzymywa kwasy

identyfikuje kwasy, na

podstawie podanych

informacji

odczytuje rwnania

reakcji chemicznych

potrafi rozwizywa

trudniejsze chemografy

proponuje sposoby

ograniczenia

powstawania kwanych

opadw

jonowa

(elektrolityczna)

kwasw

definiuje pojcia jon,

kation i anion

zapisuje rwnania

reakcji dysocjacji

jonowej kwasw

(proste przykady)

wyjania pojcie

kwane opady

na lekcjach (schemat,

obserwacje, wniosek)

Wybrane wiadomoci i umiejtnoci wykraczajce poza treci wymaga podstawy programowej; ich nabycie

przez ucznia moe by podstaw do wystawienia oceny celujcej. Ucze:

omawia przemysow metod otrzymywania kwasu azotowego(V)

definiuje pojcie stopie dysocjacji

dzieli elektrolity ze wzgldu na stopie dysocjacji

Dzia V. Wodorotlenki Ucze:

wymienia zasady bhp

dotyczce

obchodzenia si z

zasadami

odrnia zasady od

innych substancji

chemicznych za pomoc

wskanikw

definiuje pojcia

wodorotlenek

i zasada opisuje budow

wodorotlenkw

podaje wartociowo

grupy wodorotlenowej

zapisuje wzory

sumaryczne

wodorotlenkw: NaOH,

KOH, Ca(OH)2, Al(OH)3

opisuje waciwoci

oraz zastosowania

wodorotlenkw: sodu,

potasu i wapnia wyjania, na czym

polega dysocjacja

jonowa (elektrolityczna)

zasad

zapisuje rwnania

dysocjacji jonowej zasad

(proste przykady)

podaje nazwy jonw powstaych

w wyniku dysocjacji odrnia zasady od

kwasw za pomoc

wskanikw wymienia rodzaje

odczynu roztworw

okrela zakres pH i

Ucze:

wymienia wsplne

waciwoci zasad

wyjania, z czego

wynikaj wsplne

waciwoci zasad

definiuje pojcie

tlenek zasadowy

podaje przykady

tlenkw zasadowych

wymienia dwie gwne

metody otrzymywania

wodorotlenkw

zapisuje rwnania


wodorotlenku sodu,

potasu i wapnia

wyjania pojcia woda

wapienna, wapno palone

i wapno gaszone

okrela

rozpuszczalno

wodorotlenkw

na podstawie tabeli

rozpuszczalnoci

odczytuje proste

rwnania dysocjacji

jonowej

(elektrolitycznej) zasad

definiuje pojcie

odczyn zasadowy

omawia skal pH

bada odczyn i pH

roztworu

zapisuje obserwacje

do przeprowadzanych

dowiadcze

Ucze: rozrnia pojcia

wodorotlenek

i zasada

wymienia przykady

wodorotlenkw i zasad

wyjania, dlaczego

podczas pracy

z zasadami naley

zachowa szczegln

ostrono

wymienia poznane

tlenki zasadowe

zapisuje rwnania


wybranego

wodorotlenku

planuje dowiadczenia,

w ktrych wyniku, mona

otrzyma

wodorotlenek: sodu,

potasu lub wapnia

planuje sposb

otrzymywania

wodorotlenkw trudno

rozpuszczalnych


rwnania dysocjacji

jonowej (elektrolitycznej)

zasad

okrela odczyn

roztworu zasadowego na

podstawie znajomoci

jonw obecnych

w badanym roztworze

rozwizuje

chemografy


przeprowadzane


Ucze:

zapisuje wzr

sumaryczny

wodorotlenku dowolnego

metalu

planuje dowiadczenia,

w ktrych wyniku mona

otrzyma rne

wodorotlenki, take trudno

rozpuszczalne

zapisuje rwnania

reakcji otrzymywania rnych wodorotlenkw

identyfikuje

wodorotlenki na

podstawie podanych

informacji

odczytuje rwnania

reakcji chemicznych

rozwizuje chemografy

o wikszym stopniu

trudnoci

wyjania pojcie skala

pH

barwy wskanikw

dla poszczeglnych

odczynw


wymienia przyczyny

odczynu kwasowego,

zasadowego, obojtnego

roztworw

interpretuje warto pH

w ujciu jakociowym

(odczyn kwasowy,

zasadowy, obojtny)

opisuje zastosowania wskanikw

planuje dowiadczenie,

ktre umoliwi zbadanie

wartoci pH produktw

uywanych w yciu

codziennym



opisuje i bada waciwoci wodorotlenkw amfoterycznych

Dzia VI. Sole Ucze:

opisuje budow soli

wskazuje metal i

reszt kwasow we

wzorze soli

zapisuje wzory

sumaryczne soli

(chlorkw, siarczkw)

tworzy nazwy soli na podstawie

wzorw sumarycznych i

zapisuje

wzory sumaryczne soli

na podstawie

ich nazw, np. wzory soli

kwasw:

chlorowodorowego,

siarkowodorowego i

metali, np. sodu,

potasu i wapnia

wskazuje wzory soli

wrd zapisanych

wzorw zwizkw

chemicznych

opisuje, w jaki sposb

dysocjuj sole

zapisuje rwnania

reakcji dysocjacji

jonowej soli (proste

przykady)

dzieli sole ze wzgldu

na ich

rozpuszczalno w

wodzie

okrela

rozpuszczalno soli

w wodzie na podstawie

Ucze:

wymienia cztery

najwaniejsze sposoby

otrzymywania soli

podaje nazwy i wzory

soli (typowe

przykady)

zapisuje rwnania

reakcji otrzymywania soli (reakcja

zobojtniania) w postaci

czsteczkowej, jonowej

oraz jonowej skrconej

odczytuje rwnania


soli

wyjania pojcia

reakcja zobojtniania

i reakcja strceniowa

zapisuje rwnania


soli (reakcja

strceniowa) w postaci

czsteczkowej

korzysta z tabeli

rozpuszczalnoci

wodorotlenkw i soli


wybrane rwnania

reakcji dysocjacji

jonowej soli

dzieli metale ze

wzgldu na ich

aktywno chemiczn

(szereg aktywnoci

metali)

wymienia sposoby

Ucze:

podaje nazwy i wzory

dowolnych soli


rwnania dysocjacji

jonowej

(elektrolitycznej) soli

stosuje metody

otrzymywania soli wyjania przebieg

reakcji zobojtniania

zapisuje rwnania

reakcji

otrzymywania soli w

postaci

czsteczkowej i jonowej

okrela, korzystajc z

szeregu

aktywnoci metali, ktre

metale reaguj

z kwasami wedug

schematu:

metal + kwas sl + wodr

wymienia przykady

soli wystpujcych

w przyrodzie

projektuje dowiadczenia

umoliwiajce

otrzymywanie soli

w reakcjach

strceniowych

formuuje wniosek

dotyczcy wyniku reakcji strceniowej na podstawie

Ucze:

wskazuje substancje,

ktre mog ze sob

reagowa, tworzc sl

podaje metody

otrzymywania soli

identyfikuje sole na

podstawie podanych

informacji

wyjania, jakie zmiany

zaszy w odczynie

roztworw poddanych

reakcji zobojtniania

przewiduje, czy zajdzie

dana reakcja

chemiczna

proponuje reakcj

tworzenia soli trudno

rozpuszczalnej

okrela zastosowanie

reakcji strceniowej zapisuje i odczytuje

rwnania reakcji

otrzymywania dowolnej

soli w postaci

czsteczkowej i jonowej

projektuje

dowiadczenia

otrzymywania soli

przewiduje efekty

zaprojektowanych

dowiadcze

formuuje wniosek do

zaprojektowanych

dowiadcze

tabeli

rozpuszczalnoci

wodorotlenkw i soli

podaje sposb

otrzymywania soli

trzema

podstawowymi

metodami (kwas +

zasada, metal + kwas,

tlenek metalu + kwas) zapisuje czsteczkowo

rwnania reakcji

otrzymywania soli

(najprostsze)

definiuje pojcia

reakcje zobojtniania

i reakcje strceniowe

odrnia zapis

czsteczkowy od

zapisu jonowego

rwnania reakcji

chemicznej

okrela zwizek

adunku jonu

z wartociowoci

metalu i reszty

kwasowej

wymienia

zastosowania

najwaniejszych soli,

np. chlorku sodu

zachowania si

metali w reakcji z

kwasami (np.

mied lub magnez w

reakcji

z kwasem

chlorowodorowym)

zapisuje obserwacje

z przeprowadzanych na

lekcji

dowiadcze

analizy tabeli

rozpuszczalnoci soli

i wodorotlenkw

podaje zastosowania

soli


przeprowadzane



Wybrane wiadomoci i umiejtnoci wykraczajce poza treci wymaga podstawy programowej; ich nabycie przez ucznia moe by podstaw do wystawienia oceny celujcej. Ucze:

wyjania pojcie hydroliza

wyjania pojcie hydrat, wymienia przykady hydratw

wyjania pojcia: sl podwjna, sl potrjna, wodorosl i hydroksosl

Dzia VII. Wgiel i jego zwizki z wodorem Ucze:

- zna odmiany

alotropowe wgla

- umie opisa

waciwoci odmian

alotropowych wgla

- wskazuje rnice

pomidzy

waciwociami diamentu i grafitu

- wskazuje

wystpowanie

wglowodorw

- zapisuje wzr

wglowodoru na

podstawie modelu i

wzoru strukturalnego

- zapisuje wzr

strukturalny na

podstawie modelu

Ucze:

- rozumie zaleno

pomidzy

waciwociami

fizycznymi

a wykorzystaniem w

technice alotropowych

odmian wgla

- napisze wzory sumaryczne

i strukturalne

wglowodorw

nasyconych

- poda wzr oglny

wglowodorw

nasyconych i

nienasyconych

- rozumie rnice w

budowie kolejnych

wglowodorw szeregu

Ucze:

- wyjani przyczyn

zmian waciwoci

fizycznych (stanu

skupienia ) kolejnych

wglowodorw

nasyconych

- wyjani dlaczego

wglowodory nie

rozpuszczaj si w

wodzie, natomiast

mieszaj si ze sob

tworzc mieszaniny

jednorodne

- wyjani dlaczego nie

mona gasi wod palcej

si benzyny

- zna nazwy dziesiciu

wglowodorw

nasyconych

Ucze:

- napisze rwnanie

reakcji cakowitego

i niecakowitego spalania

wglowodorw

- wskae podobiestwo i

rnice midzy

wglowodorami szeregu

metanu

- napisze rwnanie

reakcji wglowodoru

nienasyconego z

chlorowcem

- napisze rwnanie reakcji

otrzymywania acetylenu

- porwna wglowodory

nasycone

i nienasycone

- umie otrzyma

wglowodr nasycony

- podaje stan skupienia

wglowodoru

- wytumaczy zasady

bezpiecznego

obchodzenia si z

gazem

- zna zastosowanie

wglowodorw

homologicznego

- dostrzega zaleno

midzy rodzajem

wiza a nazw

wglowodoru

- umie otrzyma acetylen

z wgliku wapnia

- zna nazwy piciu

wglowodorw

z szeregu alkanw, alkenw

i alkinw

-zna produkty spalania

wglowodorw

- umie zidentyfikowa

produkty spalania

wglowodorw

- napisze rwnanie

reakcji cakowitego

spalania podanego

wglowodoru

- okreli znaczenie

poj: chemia

organiczna, substancja

organiczna,

wglowodory nasycone,

wglowodory

nienasycone, szereg

homologiczny

- zbuduje modele

czsteczek

wglowodorw

nasyconych

i nienasyconych

- poda sposoby

dowiadczalnego

odrnienia etenu i

etynu od wglowodorw

nasyconych

- wyjani wpyw

obecnoci wielokrotnego

wizania w czsteczce

etenu i etynu na ich

waciwoci chemiczne - zapisuje rwnania

reakcji spalania

wglowodorw

(cakowitego,

czciowego i

niecakowitego)

- identyfikuje

wglowodory

nienasycone

- rozumie zaleno

pomidzy wielkoci

czsteczki wglowodoru,

jego lotnoci, palnoci

i wybuchowoci

- wyjani na czym polega

reakcja polimeryzacji

z nienasyconego

- wyznacza wzr

elementarny

wglowodoru na

podstawie masy

czsteczkowej i

zawartoci procentowej

- interpretuje schematy

reakcji - chemografy

- wykonuje obliczenia z

zastosowaniem gstoci



- okrela wzory i nazwy wglowodorw na podstawie znajomoci produktw spalania

- potrafi zapisa oglne rwnanie reakcji spalania wglowodorw

- ustala wzr sumaryczny wglowodoru z danego szeregu homologicznego na podstawie liczby atomw

wodoru w czsteczce

Dzia VIII. Pochodne wglowodorw Ucze:

- podaje nazwy

najprostszych alkoholi i

kwasw organicznych

- opisuje waciwoci

fizyczne

i zastosowanie alkoholi

i kwasw

- napisze wzory sumaryczne

i strukturalne dwch

pierwszych alkoholi i

kwasw w szeregu

homologicznym

- przyporzdkuje zwizki

do odpowiedniego

Ucze:

- wyjani pojcie

alkoholu, kwasu

- rozumie zaleno

midzy grup

funkcyjn a nazw

zwizku

- zapisuje wzory kwasw:

mrwkowego i octowego, palmitynowego,

oleinowego

- napisze wzr

sumaryczny

i strukturalny glicerolu

- przedstawia rwnania

reakcji

Ucze:

- wymieni wsplne

waciwoci metanolu i

etanolu

- wskazuje gliceryn

jako alkohol

wielowodorotlenowy

- opisze waciwoci

kwasu octowego

i stearynowego

- poda jak zmieniaj si

waciwoci kwasw

karboksylowych wraz ze

wzrostem dugoci

acucha wglowego

- wskazuje wzory:

Ucze:

- wymieni i napisze

wzory dowolnych

alkoholi, kwasw

karboksylowych

- okreli znaczenie

pojcia: reakcja

estryfikacji

- zapisze wzr estru i poda jego nazw na podstawie

wzoru

- zapisze wzr myda

- rozwie zadania z

zastosowaniem masy

czsteczkowej alkoholi,

kwasw, estrw

szeregu na podstawie

podanego wzoru

- dostrzega szkodliwe

dziaanie alkoholu na

organizm ludzki

charakterystycznych dla

kwasw

- rozumie zaleno

pomidzy dugoci

acucha i

waciwociami

fizycznymi kwasu

organicznego

- podaje waciwoci i

zastosowanie estrw

- zna substancje

tworzce mydo

- napisze rwnanie

reakcji, w ktrej mona

otrzyma mydo

- okreli znaczenie

poj: detergenty, estry,

tuszcze

- modeluje czsteczki

alkoholi

i kwasw organicznych

alkoholi, kwasw, estrw

wrd podanych

zwizkw

- modeluje czsteczki

estrw

- zapisuje rwnania

reakcji spalania alkoholi i

kwasw

- ukada rwnania

reakcji, w wyniku ktrej

powstaje mydo

- oblicza masy

czsteczkowe alkoholi,

kwasw, estrw


otrzymywania estru

- wyjani, jak zmieniaj

si waciwoci estrw, w

miar wzrostu acucha

wglowego

- wyjani, co to s aminy

i aminokwasy

- opisze waciwoci i

wystpowanie amin i

aminokwasw

i stenia procentowego

- napisze wzr

sumaryczny i strukturalny

aminy i aminokwasu

- zanalizuje, jakie s

konsekwencje istnienia

dwch grup funkcyjnych

(kwasowej

i zasadowej) w czsteczce

aminokwasu

- wskae i nazwie rodniki

i grupy funkcyjne

w czsteczkach

aminokwasu i amin



- poda nazw i wzr sumaryczny alkoholu, kwasu i estru znajc jego mas czsteczkow

- napisze wzory strukturalne i poda nazwy wszystkich moliwych estrw na podstawie danego wzoru

sumarycznego, np.C4H8O2

- potrafi napisa wzory strukturalne wszystkich moliwych aminokwasw na podstawie podanego wzoru,

np. C3H7O2N

Dzia IX. Zwizki chemiczne w ywieniu i w yciu codziennym Ucze:

- podaje jakie zwizki

chemiczne nazywane s

zwizkami

organicznymi

- wykrywa wgiel i

wod

w produktach

spoywczych

- wymieni podstawowe

zwizki chemiczne

wystpujce w ywnoci

i wchodzce w skad organizmw ywych

- podaje przykady

wystpowania

i waciwoci, rodzaje i

zastosowanie cukrw,

biaek, tuszczw

w przyrodzie

- napisze wzr

sumaryczny , opisze

waciwoci ,

wystpowanie

Ucze:

- wymieni pierwiastki

wchodzce

w skad biaek,

wglowodorw

i tuszczw

- wymieni roliny

zawierajce due iloci

glukozy i tuszczw

- omwi budow

czsteczki glukozy

- wymieni zastosowanie

sacharozy

i celulozy

- poda czynniki

powodujce

denaturacj biaek

- wyjania

rozpuszczalno

tuszczw

w rnych

rozpuszczalnikach

- wybiera odczynniki do

wykrywania obecnoci

Ucze:

- poda dowiadczalny

sposb wykrywania

obecnoci glukozy,

skrobi, biaka

- wyjani rnice we

waciwociach skrobi i

celulozy na podstawie

budowy czsteczek tych

zwizkw

- opisze waciwoci

biaek

- wyjani na czym polega denaturacja biaek i co j

moe spowodowa

- opisze sposb

uytkowania wkien

biakowych

- zidentyfikuje wkna

biakowe

(wena, jedwab ) i

wkna syntetyczne

- poda przykady

naturalnych produktw

Ucze:

- wyjania fakt, e

tuszcz to ester gliceryny

i kwasu tuszczowego

- zapisuje rwnania

hydrolizy i zmydlania

tuszczw

- wyjania pozytywny i

negatywny wpyw

wybranych produktw

spoywczych na organizm

czowieka (np. masa,

mleka)

- zaplanuje

dowiadczenie

pozwalajce wykry C,

H, O w skadnikach

ywnoci

- odrni tuszcze

nasycone od

nienasyconych

- napisze rwnania


myda z tuszczw

i zastosowanie glukozy,

sacharozy

- omwi wystpowanie

skrobi

i celulozy w przyrodzie

- wymieni pierwiastki

wchodzce

w skad biaek

- podaje przykady

produktw

ywnociowych

zawierajcych due

iloci biaka

- wymieni naturalne

wkna biakowe

- zna waciwoci i

zastosowanie

polietylenu i PCV

- wymieni popularne

leki ycia codziennego

glukozy, biaka, skrobi

- omawia reakcje:

Tollensa, Trommera,

biuretow i

ksantoproteinow

- wymieni wkna

syntetyczne

- poda przykady

niekorzystnego wpywu

naduywania lekw na

organizm ludzki

zawierajcych

substancje

o waciwociach

leczniczych (np. cytryna,

sok z malin)

- wyjania proces

hydrolizy cukrw

zoonych i tuszczw

- przeprowadza reakcj

hydrolizy cukrw

zoonych

- zapisuje rwnanie

reakcji hydrolizy cukrw

zoonych

- odrnia tuszcze od

substancji tustych od

np. oleju maszynowego

- wyjani na czym polega

proces utwardzania

tuszczw ciekych


fermentacji alkoholowej

glukozy

- udowodni, e sacharoza

jest cukrem zoonym

- napisze rwnanie

hydrolizy skrobi

- rozplanuje

dowiadczenie

pozwalajce wykry

biaka spord innych

substancji

- wyjani, jaki wpyw na

organizm czowieka ma

kofeina, nikotyna,

narkotyki i do czego

prowadzi ich zaywanie



- rozwizuje trudniejsze zadania z wykorzystaniem prawa zachowania masy i podan wydajnoci reakcji

- posiada umiejtno obliczania iloci spoywczych skadnikw pokarmowych na podstawie znajomoci

skadu chemicznego pokarmw

- rozwizuje zadania na stenie procentowe roztworu z okrelon iloci czsteczek wody

- ustali liczb atomw pierwiastka w czsteczce biaka, cukru o okrelonej masie czsteczkowej i

procentowej zawartoci danego pierwiastka

Documents

Przedmiotowy System Oceniania z chemii w Gimnazjum w ...zposieciechow.pl/pso-gimnazjum/chemia/chemia.pdf · Przedmiotowy System Oceniania z chemii w Gimnazjum w Sieciechowie Przedmiotowy