i

f

MURAT NEHRİ HAVZASI REHABİLİTASYON

PROJESİ

PROJE UYGULAMA EL KİTABI

Mart 2013, ANKARA

ii

SAYFA

PARA BİRİMİ EŞDEĞERLERİ vi

AĞIRLIK VE ÖLÇÜ BİRİMLERİ vi

KISALTMALAR

vii

BÖLÜM A: PLANLAMA 1

I. Giriş 2

II. Proje Çerçevesi 4

a. Öğeler 4

b. Proje Hedef Kitlesi 5

III. Uygulayıcı Taraflar ve Sorumluluklar 5

a. Sağlayıcılar ve Finansörler 5

b. Uygulayıcı Taraflar ve İşbirliği Tarafları 6

BÖLÜM B: UYGULAMA İLKELERİ VE PROSEDÜRLERİ 7

I. Projeye Yönelik Uygulama Düzenlemeleri 8

A. Merkezi Uygulama Birimi 9

b. Saha Faaliyetleri Birimi 9

c. Proje İl Ekipleri 10

d. Proje Yürütme kurulu 11

II. Proje Masraflarının Finansmanı 11

a. Proje Maliyetleri ve Finansman 11

b. Özel Hesap 13

c. Fon Akışı 14

d. IFAD Ödeme Prosedürleri 15

e. Kredi Çekme Başvuruları 15

İÇİNDEKİLER

iii

f. Mali Denetim Prosedürleri 16

g. Mali İzleme Raporları (MİR’ler) 16

h. Mali Yönetim Denetimi 17

i. Projenin Tamamlanması 17

III. Yıllık Çalışma Planları ve Bütçe 19

IV. Öğelere Göre Ayrıntılı Faaliyet Tanımı ve Uygulama Süreci 19

Öğe 1. Doğal Kaynaklar ve Çevre Yönetimi 20

a. Giriş 21

b. Farkındalık Yaratma 22

c. MH Seçme Süreci 23

d. MH Planı Kavramı 25

e. Katılımcı Araç ve Süreç 26

f. Uygulama Düzenlemeleri ve Tedarik 27

Öğe 2. Doğal Kaynaklara Yönelik Yatırımlar 31

a. Giriş 32

b. Yatırım Menüsü 33

Toprak Koruma 33

Bozuk Ormanların Rehabilitasyonu 34

Bozuk Otlakların Rehabilitasyonu 36

Otlatma Alanı Altyapısına Yönelik Yatırımlar 36

c. Uygulama Düzenlemeleri ve Tedarik 39

Öğe 3. Geçim Koşullarının İyileştirilmesine yönelik Yatırımlar 41

a. Giriş 42

b. Etkiler ve Bağlantılar 42

c. Yatırım Menüsü 43

Buğday ve arpa veriminin arttırılması 44

Yem mahsullerinin altındaki alanın genişletilmesi 44

Ahır koşullarının iyileştirilmesi 45

iv

Modern meyveliklerin kurulması 45

Sebze üretiminin geliştirilmesi 45

Su depolama havuzları 46

Mevcut sulama altyapısının rehabilitasyonu 47

Tarla içi Düşük Basınçlı Damla Sulama 47

Sözleşmeli fide üretimi 48

Enerji tasarruflu teknolojilerin teşvik edilmesi 49

d. Bilgi ve Becerinin Geliştirilmesi 50

e. Uygulama ve Tedarik Düzenlemeleri 55

BÖLÜM C: RAPORLAMA, İZLEME, DENETLEME VE DEĞERLENDİRME 57

I. Giriş 58

II. İlerleme Raporlaması 58

III. İzleme ve Değerlendirme 59

VI. Başlangıç Değerlendirmesi 62

V: Proje Etkilerinin Değerlendirilmesi 62

BÖLÜM D: IFAD DENETİM MİSYONLARI 64

I. Giriş 65

II. Saha Ziyareti 66

III. Misyon Raporu (Aide Memoire) 70

VI: Ek Bilgiye yönelik Referanslar 71

TABLOLAR

Tablo 1. Merkezi Uygulama Biriminin Yapısı 9

Tablo 2. TUB/Elazığ Yapısı (TUB) 10

Tablo 3. Kredi Anlaşması Ek II 12

Tablo 4. Öğelere göre Finansman Planı 12

Tablo 5. Gider Hesaplarına göre Finansman Planı

13

ŞEKİLLER

v

Şekil 1. Proje Organizasyon Şeması 8

Şekil 2. Fon Akışı

14

Şekil 3. Sonuçlar ve Etkinin Ölçülmesi

60

KUTULAR

Kutu 1. MH Seçimine Yönelik Kriterler

24

Kutu 2. MH Plan Hazırlama Adımları

26

EKLER

Ek 1. İş Tanımı Sekreter/Tercüman

72

Ek 2. İş Tanımı- Proje Yöneticisi Yardımcısı 73

Ek 3. İş Tanımı- Proje İl Ekipleri (PİE’ler) 75

Ek 4. Kredi Alana Mektup 78

Ek 5. Ödeme Dönemleri ve Hükümet Nakit Akışı

79

Ek 6. Kredi Çekme Başvurularına yönelik Kontrol Listesi 80

Ek 7. Mali Bilanço Formatı

82

Ek 8. Denetmenlere Yönelik İş Tanımı

83

Ek 9. YÇPB Formatı 88

Ek 10. Katılımcı ve Bütünleşik MH Planlarının Hazırlanmasına yönelik

Kılavuz İlkeler

89

Ek 11. SOR-SAP-ÇÖZ 96

Ek 12. İş Tanımı- MH Planlama Ekibi (MHPE) 99

Ek 13. Başarılı Örnek Uygulamalara yönelik Kılavuz İlkeler 102

Ek 12. Mantıksal Çerçeve 109

vi

Para Birimi = Türk Lirası TL

1 USD (ABD Doları) = 1.8 TL

1 TL = 0.56 USD

1 kilogram (kg) = 2.204 pound

1 000 kg = 1 metrik ton (mt)

1 kilometre (km) = 0.62 mil

1 metre (m) = 1.09 yarda

1 metre kare (m2) = 10.76 fit kare

1 dekar (da) = 0.1 hektar (ha)

1 hektar (ha) = 2.47 akr

PARA BİRİMİ EŞDEĞERLERİ (Mart, 2013)

AĞIRLIK VE ÖLÇÜ BİRİMLERİ

vii

AD Ara Değerlendirme

AGM

FMPSPÇ

Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Genel Müdürlüğü

Faydalanıcı Merkezli Problem Sayımı Problem Çözümü

BD Bireysel Danışman (tedarik yöntemi)

CBS Coğrafi Bilgi Sistemi

ÇEM Çölleşmeyle Mücadele ve Erozyon Kontrolü Genel Müdürlüğü

DKY Doğal Kaynak Yönetimi

GB Gider Beyanı

GTHB Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı

HBA Hane Halkı Bütçe Araştırması

HH Hane Halkı

HZ Havza

İ&B İşletme ve Bakım

İ&D İzleme ve Değerlendirme

PİE Proje İl Ekibi

TİM Tarım İl Müdürlüğü

KİK Kamu İhale Kanunu

KÖO Kamu-Özel Ortaklığı

MUB Merkezi Uygulama Birimi

MH Mikro-Havza

MHP Mikro-Havza Planı

MHPE Mikro-Havza Planlama Ekibi

MİR Mali İzleme Raporu

MNHRP

MNHKP

Murat Nehri Havzası Rehabilitasyon Projesi

Murat Nehri Havzası Kalkınma Projesi

KISALTMALAR

viii

MZ Mutabakat Zaptı

OBM Orman Bölge Müdürlüğü

ODOÜ Odun Dışı Orman Ürünleri

OGM Orman Genel Müdürlüğü

OİM Orman İşletme Müdürlüğü

ORKÖY Orman-Köy İlişkileri Dairesi Başkanlığı

OSİB Orman ve Su İşleri Bakanlığı

PTD/ED Proje Tamamlama Değerlendirmesi/Etki Değerlendirmesi

PUEK Proje Uygulama El Kitabı

PY Proje Yılı

SEYS Sonuç ve Etki Yönetimi Sistemi

TUB Taşra Uygulama Birimi

SİD Standart İhale Dokümanı

SOR-SAP-ÇÖZ Sorunlar Saptamalar Çözümler

STK Sivil Toplum Kuruluşu

TAB Tıbbi ve Aromatik Bitki

TD Teknik Destek

UKKP Ulusal Kırsal Kalkınma Planı

UKKS Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisi

UKSMS Uluslararası Kamu Sektörü Muhasebe Standartları

ULRDİ Ulusal Rekabete Dayalı İhale

URDİ Uluslararası Rekabete Dayalı İhale

UY Uygulama Yılı

YÇPB Yıllık Çalışma Planı ve Bütçe

1

BÖLÜM A

PLANLAMA

2

1. Mevcut Murat Nehri Havzası Kalkınma Projesi (MNHKP) tasarımı, başta sürdürülebilir

doğal kaynak yönetiminin kırsal yoksulluğun azaltılmasında gerekli bir unsur olduğu yönünde

önemle vurgulanmış beyan olmak üzere, 2006 Sonuç Temelli Ülke Stratejik Fırsatlar

Programı (COSOP) ve bu programın 2011-12 Eki’nde ortaya konulan hedefler ile uyum

içindedir. 2006 yılında yayımlanan COSOP, IFAD’ın sağladığı desteğin, uygulanabilir olduğu

hallerde esasen ekonomik faaliyetlerde iş olanakları yaratabilen ve yoksul kırsal halkın

gelirlerini arttırabilen daha geniş tabanlı büyümeyi teşvik etme amaçlı öz hedefleme önlemleri

ile yoksul köylerde yaşam kalitesini iyileştirmek üzere tasarlanan hedeflenmiş müdahaleleri

birleştirmeyi amaçladığını belirtmektedir. 2011-2012 Eki temelde 2006 COSOP ile ilgili güncel

bilgiler ve analizler sağlamada ve bozuk ormanlar ve tarım arazilerinin katılımcı

rehabilitasyonuna ve yoksul orman sakinlerine yönelik gelir sağlayıcı fırsatlara özellikle vurgu

yapmakla birlikte, IFAD ülke programı odağını doğal kaynak yönetiminin daha iyi hale

getirilmesine doğru kaydırmada yardımcı olmuştur.

2. MNHKP Kredi Anlaşması 5 Kasım 2012’de imzalanmıştır. Projenin sona erme tarihi

…….. 2018 ve finansmanın sona erme tarihi ………. 2016’dır.

3. Projenin genel hedefi, Murat nehri havzasının yüksek kesimlerinde yerleşik olan bölge

halkları arasında yoksulluğun azaltılmasıdır. Hükümetin havza bozulmalarını kontrol etme ve

yüksek kesimlerdeki köylerde geliri arttırma ve geçim koşullarını iyileştirme yöntemi olarak

doğal kaynak temelini geliştirme çabalarına destek verilmesi hedeflenmektedir. Proje, yüksek

kesimlerde yerleşik bölge halkları arasında güçlü bir sahiplik anlayışı yaratır ve böylelikle

yatırımların sürdürülebilirliğini sağlarken, özellikle köy sakinlerinin mevcut doğal kaynakların

rehabilitasyonu ile ilgili uygulama süreçleri ve karar alma süreçlerinde yer almalarına

odaklanacaktır.

4. MNHKP’nin tasarımını şekillendiren unsurlar şunları içerir: (i) hükümetin Uzun

Vadeli Stratejisi (2001-2023), Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013), Ulusal Kırsal

Kalkınma Stratejisi (2010-2013), Ulusal Orman Programı (2004-2023) ve Çölleşmeyle

Mücadele Ulusal Eylem Planı ve Ulusal İklim Değişikliği Stratejisi (2010-2020) başta

olmak üzere, hükümet stratejileri ve politikalarına uyum (ii) Stratejik Çerçeve 2011-15;

Hedefleme Politikası – Yoksullara Ulaşma; Toplumsal Cinsiyet Stratejisi; Orta Gelirli Ülkeler

ile Anlaşma; İklim Değişikliği Stratejisi; Çevre ve Doğal Kaynak Yönetimi Politikası; Denetim

ve Uygulama Desteğine ilişkin Politika; ve Çevresel ve Sosyal Değerlendirme Prosedürleri

dahil olmak üzere IFAD stratejileri ve politikaları ile uyum; iii) IFAD’ın Türkiye’ye yönelik

2006 Ülke Stratejik Fırsatlar Belgesi (COSOP) ve 2011-2012 Eki; (iii) yüksek düzeyde

çevresel kötüleşme ve yüksek kesimlerdeki köylerde yaygın olarak görülen yoksulluk ile

karakterize Murat Nehri havzasındaki kırsal yoksulluk ve doğal kaynak bozulumu arasındaki

kısır döngüyü kırma yönündeki acil ve iyi bilinen ihtiyaç; iv) bölge halkının ifade edilen

ihtiyaçlarının yanı sıra seçilen faaliyetlerin fiziksel ve ekonomik uygulanabilirliği; vi) proje

müdahalelerinin kriter temelli hedeflemesi; v) dışarıya göçün azaltılması ve belki de tersine

I. GİRİŞ

3

çevrilmesi; vii) Türkiye’deki süregelen iki IFAD tarafından finanse edilen projenin [(Sivas-

Erzincan Kalkınma Projesi (SEKP) ve Diyarbakır, Batman ve Siirt Kalkınma Projesi (DBSKP)]

tamamlayıcıları ve bunlardan çıkartılan dersler,

4. MNHKP’ye yönelik bu Proje Uygulama El Kitabı (PUEK), önemli paydaşların

sorumlulukları, proje stratejisi, operasyonel faaliyetler, adımlar ve prosedürleri ortaya

koymaktadır. PUEK aynı zamanda bir İzleme ve Değerlendirme (İ&D) operasyonel planını da

içermektedir.

5. IFAD 1982’den bu yana Türkiye’de sekiz projeyi desteklemiştir. Genel uygulama

kaydı karıştırılmıştır. Yüksek düzeyde merkezileşmiş ve bürokratik devlet idaresi tabiatı ve

gelişime yönelik arza dayalı tutumun mevcut olması nedeniyle zorluklar ortaya çıkmıştır.

Geçmişte söz konusu sorunlara değişken ve olumsuz makro ekonomik koşullar eşlik

ederken, son dönemlerde ekonomide sağlanan istikrar ve hızlı büyümenin yanı sıra yapılan

mali ve yapısal reformlar genel yatırım ve kalkınma iklimini önemli derecede iyileştirmiştir.

Bununla birlikte, bürokratik prosedürler, projelerin sorunsuz ve başarılı bir şekilde

uygulanmasını kısıtlamaya devam etmektedir. Buna karşın, son altı yılda söz konusu

zorluklar şunlar dahil olmak üzere bir dizi önlem ile ele alınmıştır: fonların tedariki ve

akışında destek için UNDP ile işbirliği; IFAD tarafından verilen doğrudan denetim ve

uygulama desteği; daha hedefe odaklı yatırım tasarımı ve proje uygulamasına yönelik net

bir şekilde tanımlanmış usuller ile kurumsal sorumluluk. Söz konusu girişimler, etkinlik

beyanı için gerekli olan sürede azalma ve hali hazırda uygulanmakta olan üç projeye yönelik

ödemelerin hızlandırılması ile sonuçlanmıştır. Belirli sorunlar, projelerin etkinlik beyanlarında

gecikmelerin olması, düşük ödeme hızı ve fon akışının yönetilmesinde yaşanan zorlukları

kapsamıştır. Bazı durumlarda, portföyün yeniden yapılandırılması, kısmı kredi iptali veya

kaynakların yeniden tahsisi gerekli olmuş; bunlar da proje idaresi sisteminde ve kredi

anlaşmalarında düzenlemelerin yapılmasına yol açmıştır.

6. Türkiye’de teknik veya finansal uygulanabilirlik veya ürünlerin pazarlanabilirliğine

ilişkin endişeye dayanmayan tarihsel bir arza dayalı kalkınma ve gerekli bürokratik

prosedürlerden dolayı IFAD projelerinin uygulanmasında bir takım kısıtlarla karşılaşılmıştır.

Yalnızca Türkiye’de 1982’den beri sekiz projeye destek veren IFAD değil, Dünya Bankasının

da içinde bulunduğu diğer bazı kurumların da yaşadığı zorluklar şunları kapsamaktadır:

(i) proje etkinliğinin ilan edilmesinde yaşanan büyük gecikmeler; (ii) düşük ödeme hızı ve

(iii) fon akışının muhafaza edilmesinde zorluklar. Aynı zamanda başarılı uygulamaların

önündeki engelleri azaltmak için yeni projelerde uygulanması gereken bazı dersler

çıkartılmıştır. PUEK’te kilit paydaşların sorumlulukları ile uygulama adımları ve

prosedürlerinin tanımlanmasında şu dersler göz önünde bulundurulmuştur: i) idarenin bir

kolunu projenin uygulanmasının gözetlenmesi ile görevlendirerek kurumsal sorumluluğu

düzene koymak ve böylece devlet aygıtı içerisinde koordinasyona yönelik ihtiyacı asgari

düzeye indirme gerekliliği; ii) uygulama ile ilgili karar alma konusunda belirli yetkilere sahip

olacak şekilde proje yönetiminin il düzeyine indirgenmesi gerekliliği ve iii) Türkiye’de Fon

tarafından finanse edilen projelerin sık takibini ve uygulama taraflarına destek verilmesini

gerekli kılması.

4

7. MNHKP üç öğeden oluşur: (i) Doğal Kaynaklar ve Çevre Yönetimi; (ii) Çevresel

Varlıklar ve Doğal Kaynaklara yönelik Yatırımlar ve (iii) Geçim Koşullarının İyileştirilmesine

yönelik Yatırımlar.

8. Öğe 1: Doğal Kaynaklar ve Çevre Yönetimi (yaklaşık 3.18 milyon USD): Bu

öğe, doğal kaynakları planlama ve yönetme kabiliyetine ve çevre bilincine sahip bölge

halklarının oluşturulmasını teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Planlama ve yönetimi daha insan

odaklı hale getirme ve Türkiye’nin doğu bölgesinde yüksek kesimlerde yer alan havza

yatırımlarına yönelik programlarına mülkiyet ve sürdürülebilirlik unsurlarını dahil etme

çabalarında devlet kurumlarına yardım sağlamaya odaklanır. Projenin en önemli öğesi

yaklaşık 25 adet uygulanabilir ve yinelenebilir mikro-havza planının üretilmesi, müzakere

edilmesi, hazırlanması ve uygulanmasıdır. Proje, köy halkının geçim stratejilerinin

kamu/paylaşımlı doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımı ve geliştirilmesi ile

uyumlaştırıldığı katılımcı ortaklaşa yönetim usullerini teşvik etmeye çalışacaktır. Sözleşmeli

Mikro-Havza Planlama Ekipleri (MHPE), seçilen MH’lerdeki köylülerin bozuk doğal

kaynaklarını (kısa vadede) rehabilite etme ve onları sürdürülebilir şekilde yönetme (orta ve

uzun vadede) konusunda OGM ile çalışma konusunda bilgiye dayalı kararlar vermelerine

yardım edecektir. Katılımcı planlama, gerek DKY yönetimi gerekse geçim koşullarının

geliştirilmesi meselelerini ele alan köy planlarının hazırlanması ile sonuçlanacaktır. Köy

planları orman arazisi, mera, tarım arazisi, su ve enerjiye yönelik alt planları içeren bir

bütünleşik Mikro-Havza Planının yapı taşlarını teşkil etmektedir.

9. Öğe 2: Çevresel Varlıklar ve Doğal Kaynaklara yönelik Yatırımlar (yaklaşık

15.6 milyon USD). Bu öğe, kamu arazilerindeki (otlatma alanlarını da kapsayan orman

olarak tescillenmiş arazi) bozuk alanların rehabilitasyonu ve korunmasına yönelik MHP’lerde

belirtildiği şekilde gerçekleştirilen faaliyetler aracılığıyla yatırımlar yapacaktır. Bozulmanın

tersine çevrilmesi ve erozyon kontrolü, yüksek kesimlerde yaşayan bölge halklarında

sürdürülebilir ekonomik kalkınma ve yoksulluğun azaltılması yönünde bir temel teşkil

edecektir. Köy halklarından yardım almak suretiyle Orman Genel Müdürlüğü (OGM)

yönetiminde doğal kaynaklar rehabilitasyonu önlemleri uygulanacaktır. Arazi, bitki örtüsü ve

su yönetimine yönelik yatırımlar şunları kapsayacaktır: (i) toprak koruma yatırımları;

(ii) bozuk ormanların rehabilitasyonu; (iii) bozuk otlak/otlatma alanlarının rehabilitasyonu

ve sürdürülebilir yönetimi ve (iv) hayvansal sulama yapıları.

10. Öğe 3: Geçim Koşullarının İyileştirilmesine yönelik Yatırımlar (yaklaşık 18.5

milyon USD). Özel arazide küçük ölçekli mahsul ve hayvan üretimi yoluyla yaşam

koşullarının iyileştirilmesi bu öğenin çıktısıdır. Proje, rehabilitasyon faaliyetlerinin daha fazla

benimsenmesini sağlayarak MH bölgesi halkının gelirini arttırmak üzere maliyet paylaşımı

temelinde fırsatlar sunacaktır. Sözleşmeli çok disiplinli Proje İl Ekipleri (PİE’ler), faaliyetlerin

uygulanmasında köylülere yardım edecektir. Orman İşletme Müdürlüğünden (OİM) bir

II. PROJE ÇERÇEVESİ

a. Öğeler

5

orman uzmanı, OİM, PİE ve yerel topluluklar arasında sağlanacak irtibat için odak noktası

olarak her bir PTE’ye atanacaktır. Proje illerindeki valilikler, yaygınlaştırma ve eğitim desteği

için Proje ile Tarım İl Müdürlüklerinin (TİM’ler) kaynakları arasında gerekli koordinasyon ve

bağlantıları sağlayacaktır. Geçim koşullarının iyileştirilmesine yönelik yatırımlar şunları

hedefleyecektir: (ii) yem mahsulü üretimi; (iii) ahırların iyileştirilmesi; (iv) meyvelik tesisi;

(v) sebze üretiminin iyileştirilmesi; (vi) küçük ölçekli sulama; (vii) sözleşmeli fide üretimi ve

viii) enerji tasarruflu teknolojilerin teşviki. Seçilen yatırım alanları her bir köydeki tarımsal-

ekolojik ve sosyo-ekonomik koşulların yanı sıra, MH planına yönelik köy planında ifade

edildiği şekilde çiftçilerin kaynak, ihtiyaç ve isteklerini temel alacaktır.

11. MNHRP’nin temel hedef kitlesini Elazığ, Bingöl ve Muş illerinde yer alan seçilmiş

MH’lerin yüksek kesimlerde yaşayan yoksul kadın ve erkek küçük toprak sahipleri

oluşturmaktadır. İkincil hedef kitleyi ise, mikro havzadaki fiziksel çevre ve yaşam

standartlarındaki iyileştirmelerden yarar sağlayacak olan bölgedeki diğer tarım dışı

paydaşlar teşkil etmektedir. Bu gruplar birlikte genellikle hedeflenen MH’lerde ikamet eden

tahmini 80 000 çok yoksul potansiyel doğrudan faydalanıcıya (12 500 hane halkı)

ulaşmaktadır. Çoğunluk Türkiye içinde ve dışına kalıcı olarak göç etmek veya yerel olarak

yeterli düzeyde ek gelir kazanmak suretiyle yoksulluktan kurtulma olanaklarına sahip

değildir. Üçüncül dolaylı faydalanıcılar da nehrin aşağı kesimlerinde yaşayan genel nüfustur.

12. Yaşadıkları yere, yerel doğal kaynak temelinin durumuna ve hane halkının

yoksulluğuna istinaden tüm köy halkı arasında nesnel bir seçim yapılması kapsamında,

müteakip tüm Proje müdahaleleri talebe dayalı ve öz hedeflemeli olacaktır. Yüksek

kesimlerde yaşayan tüm köylüler kamu mallarına yapılan önemli yatırımlardan, bazıları da

hane halklarına yönelik bireysel enerji tasarruflu teknolojilerinin temininden yarar sağlarken,

küçük ölçekli tarım teşvikine katılım tamamen bireysel ve gönüllülük esasına dayalı

olacaktır.

13. MNHKP’nin başlıca sağlayıcıları/finansörleri: i) IFAD ve ii) Türkiye Hükümeti (aynı

zamanda kredi alan). Söz konusu taraflar, yerel faydalanıcılar ile istişarede bulunmak

suretiyle proje kavramını işbirliği içerisinde geliştirmiştir. Daha sonra, ayrıntılı proje tasarımı

taahhüt edilmiştir. Köylerde gerçekleştirilen Odak Grup Toplantıları ve yerel paydaşlarla

III. Uygulayıcı Taraflar ve Sorumluluklar

b. Proje Hedef Kitlesi

a. Sağlayıcılar ve Finansörler

6

yapılan bireysel görüşmeler, kendi bakış açılarından kırsal geçim kaynaklarının potansiyeli

ve darboğazları konusunda bilgiler sağlamıştır.

14. Proje, yalnızca IFAD ve Türkiye Hükümeti değil, aynı zamanda Proje faydalanıcıları

tarafından da finanse edilecektir. IFAD, Türkiye Cumhuriyetine sırasıyla yaklaşık 27.2 milyon

USD ve 410.000 US$ tutarında kredi ve hibe vermiştir. İkinci finansman olarak Türkiye

Hükümetinin katkısı nakdi şekilde yaklaşık 1.5 milyon USD’ye ve IFAD finansmanını içine

alan tüm proje girdileri ile ilintili vergi ve harçları karşılamak üzere de yaklaşık 6.4 milyon

USD’ye denktir.

15. MNHKP desteğinin faydalanıcı katkısına oranı öğeler ve öğe faaliyetlerine göre

değişiklik gösterir. Nakdi veya ayni (iş veya arazi) olabilir ve faaliyetlere bağlı olarak %5 ve

%30 arasında değişiklik gösterir.

16. Finansman ayrıntıları II numaralı başlıkta – Proje Masraflarının Finansmanı- yer

almaktadır.

17. MNHKP’nin uygulayıcı tarafları: i) merkez ve il düzeyinde Orman ve Su İşleri

Bakanlığı (OSİB) aracılığıyla Türkiye Hükümeti ve ii) faydalanıcılar. OSİB’de iki genel

müdürlük uygulamadan sorumludur:

o Orman Genel Müdürlüğü (OGM) Altı departman aracılığıyla: i) Ağaçlandırma; ii)

Toprak Koruma ve Havza Rehabilitasyonu; iii) Orman- Köy İlişkileri; iv) Strateji

Geliştirme; v) Veri İşlem ve vi) Fidanlık ve Tohumlama Faaliyetleri.

o Çölleşme ile Mücadele ve Erozyon Kontrolü (ÇEM) Genel Müdürlüğü: Havza

Planlama ve Arazi Rehabilitasyonu Departmanı aracılığıyla.

18. Merkezi Uygulama Birimi (MUB) ve Saha Faaliyetleri Birimi (TUB) ile OSİB’nin rolü ve

sorumluluklarına ilişkin ayrıntılar Bölüm B’de yer almaktadır.

19. Projenin Bakanlık ve faydalanıcılar tarafından uygulanma sürecinde IFAD krediyi

yönetecek, projeyi denetleyecek ve proje uygulamasında destek sağlayacaktır.

20. Denetim: Proje doğrudan IFAD tarafından denetlenecektir. IFAD denetim misyonları

(bir uzman ekibi) yılda en az bir kere veya arzu edildiğinde daha sık olarak

gerçekleştirilecektir. Bu konudaki ayrıntılar bu El Kitabının D Bölümünde yer almaktadır.

b. Uygulayıcı ve İşbirliği Tarafları

7

BÖLÜM B

UYGULAMA İLKELERİ VE PROSEDÜRLERİ

8

21. MNHKP’yi yönetme ve uygulama sorumluluğu OGM aracılığıyla OSİB’ye ait olacaktır

(Şekil 1). MNHKP önderliğinde aşağıdaki yönetim yapısı tesis edilecektir: i) Merkezi Uygulama

Birimi; ii) Saha Faaliyetleri Birimi ve iii) Proje Yürütme kurulu.

Şekil 1. Proje organizasyon şeması

I. PROJEYE YÖNELİK UYGULAMA

DÜZENLEMELERİ

OSİB

Proje

Yönlendirme

Komitesi

MUB

Sözleşmeli hizmet

sağlayıcılar

MHPE

TUB

İON

İON

İON

PİE

PİE

PİE

Faaliyetler/yatırımlar

Faydalanıcılar

9

22. Birim, Ankara’da OGM bünyesinde kurulacaktır. Projenin uygulanmasında ve günlük

ve genel yönetiminde yardım sağlamaktan sorumlu olacaktır.

23. MUB’nin temel işlevleri: i) planlama, programlama, bütçeleme, izleme ve

dokümantasyon süreci dahil olmak üzere geniş tabanlı yönetim desteği sağlamak;

ii) yürütme kurulu aracılığıyla öğrenilmiş dersleri ve deneyimleri politika düzeyine çıkarmak;

ve iii) Bakanlık düzeyinde, genel müdürlük düzeyinde ve IFAD’a raporlama yapmak.

24. MUB yapısı: bir Proje Yöneticisi, bir Merkezi Odak Noktası (MON), teknik ekip ve bir

sekreter/tercümandan oluşur (Tablo 1).

Tablo 1: Ankara’daki Merkezi Uygulama Biriminin (MUB) Yapısı

Projedeki Pozisyon OGM’deki Pozisyon İşe Alım Şekli

Proje Yöneticisi (PY) Genel Müdür Yardımcısı Atama

Merkezi Odak Noktası (MON) Başkan, Ağaçlandırma Departmanı

Atama

Teknik Personel Yüksek Orman Mühendisi Tedarik Uzmanı İ&D Uzmanı Tedarik Yetkilisi Finans Yetkilisi

Tüm OGM orman mühendisleri ve idari personel

Atama

Sekreter/Tercüman - Sözleşme

25. Teknik personel (atanan) zamanının yaklaşık %20’sini (yıllık ortalama) MUB ile ilintili

işlere harcayacaktır. MUB’ye yönelik uygun iş yerleri ve altyapı OGM tarafından

sağlanacaktır. Sekreter/tercümana yönelik İş Tanımı Ek 1’de yer almaktadır.

26. MUB, Ağaçlandırma, Toprak Koruma ve Havza Departmanı (1. ve 2. öğeler) ve

Orman-Köy İlişkileri Departmanı (ORKÖY) (3. öğe) aracılığıyla teknik destek alacaktır. Her iki

departman da Genel Müdürlüğe raporlama yapan OGM’nin bağlı birimleridir.

27. IFAD tarafından yapılacak ön incelemeye dayanılarak ve ulusal bir rekabete dayalı işe

alım süreci sonunda istihdam edilecek bir Proje Yöneticisi Yardımcısından destek alınmak

suretiyle, OBM’den atanacak personel ile Orman Bölge Müdürlüğünde (OBM) kurulacaktır.

28. TUB’nin temel işlevleri: (i) saha düzeyinde yönetim sağlamak; (ii) Ankara’da OGM,

OBM ve Orman İşletme Müdürlükleri (OİM) arasında yapılacak raporlama ve planlamayı

koordine etmek ve (iii) projenin uygulanmasını ve günlük yönetimini idare etmek. TUB, saha

a. Merkezi Uygulama Birimi (MUB)

b. Taşra Uygulama Birimi (TUB)

10

faaliyetleri ile ilintili tüm inşaat işleri, mal ve hizmetler ile teknik desteğin tedarikinde önderlik

yapacaktır.

29. TUB’nin yapısı: Bir idari ekip (Tablo 2), her bir il için Odak Noktalar, Proje Saha

Yöneticisi (PSY) ve Proje Yöneticisi Yardımcısından (PYY) oluşur.

Tablo 2: TUB/Elazığ yapısı

Projedeki Pozisyon OBM/Elazığ’daki Pozisyon İşe Alım Şekli

Proje Saha Yöneticisi (PSY) Bölge Müdürü Yardımcısı Atama

Proje Yöneticisi Yardımcısı (PYY) TUB ve MUB’ye destek Sözleşme

İl Odak Noktaları (İON’ler) OİM orman mühendisleri Atama

İdari Personel Yüksek Orman Mühendisi

İ&D Uzmanı Finans Yetkilisi Tedarik Yetkilisi

Tüm OBM orman mühendisleri ve idari personel

Atama

30. Proje Saha Yöneticisi (PSY): Elazığ’daki OBM Bölge Müdürü Yardımcısı PSY

pozisyonunu üstlenir. Kendisine sözleşmeli PYY destek sağlar.

31. Proje Yöneticisi Yardımcısı (PYY): Görev yeri Elazığ olacak ve PSY’ye destek

sağlayacaktır; ancak Ankara’da MUB ile sık sık çalışmalar yapacaktır. Ankara’daki MUB’nin

PY’si ve baş denetmen olarak PSY’ye raporlama yapar. PYY’nin İş Tanımı Ek 2’de yer

almaktadır. Kendisi danışman niteliklerine dayalı hizmet alımı yöntemiyle istihdam edilecektir.

32. İl Odak Noktaları (İON’ler): Her bir OİM’de bir orman mühendisi İON olarak atanacak

ve kendi OİM’lerinde görev yapmaya devam edecektir. Görevleri şunlar arasında

koordinasyon sağlamaktır: i) kendi OİM’leri ve Elazığ’daki PYY ii) 3. öğenin uygulanması için

yerel halk, OİM ve Proje İl Ekipleri (PİE).

33. İdari personel (atanan) zamanının yaklaşık %20’sini (yıllık ortalama) MUB ile ilintili

işler için harcayacaktır.

34. Ekiplerin görev yeri Elazığ, Bingöl ve Muş OİM’leri olacak ve ekipler, onaylanan MH

planlarına göre OİM’ye gerekli desteği sağlamak üzere Elazığ’daki Orman Bölge Müdürlüğüne

(OBM) düzenli ziyaretler gerçekleştireceklerdir.

35. Ekip yapısı: her bir ekip bir orman mühendisi, bir ziraat mühendisi (arazi ve su

yönetimi alanlarında kapasiteye sahip bilimsel tarım uzmanı) ve bir hayvancılık uzmanını

(zooteknisyen veya veteriner) içerecektir.

c. Proje İl Ekipleri (PİE’ler)

11

36. Temel görevler: İş Tanımı Ek 3’te belirtildiği üzere şunları kapsar: i) projenin

tasarım ve Türkiye Hükümeti (OSİB/OGM) ve IFAD ile yapılan anlaşmalara uygun bir şekilde

uygulanmasını sağlamak; ii) Proje İ&D Sistemine yönelik girdi olarak kullanılmak üzere ilgili

veri ve bilgileri toplamak; iii) MH planlama süreci başlamadan önce farkındalık yaratma

kampanyasını başlatmak; iv) katılımcı süreç sürecinde MHPE’ye teknik ve lojistik destek

vermek; v) 3. Öğenin ve belirli ölçüde 2. Öğe (bozuk otlakların rehabilitasyonu) ve 1. Öğenin

(çiftçi değişim ziyaretleri) etkili ve verimli bir şekilde uygulanmasına yönelik MH planlarına

dayanarak her bir köy için eylem planları geliştirmek ve vi) çok sektörlü, müşteri odaklı,

eşgüdümlü, talep temelli ve katılımcı danışmanlık hizmetleri aracılığıyla MH planlarında yer

alan proje faaliyetlerini gerçekleştirmek.

37. OSİB bünyesinde kurulacak ve başkanlığını Ormancılık Müsteşar Yardımcısı

yapacaktır.

38. YK’nin Yapısı: Üyeler OGM Genel Müdürü ile aşağıdaki departmanların başkanlarından

oluşur: (i) Ağaçlandırma; (ii) Toprak Koruma ve Havza; (iii) Orman-Köy İlişkileri; (iv) Strateji

Planlama; v) Veri İşlem ve (vi) Fidanlık ve Tohumlama Faaliyetleri. PYY sekreter olarak

hareket edecek ve kararların yayılmasından ve takipten sorumlu olacaktır.

39. YK’nin rolü: i) genel politika rehberliği ve gözetimi sağlamak, ii) Yıllık Çalışma Planı

ve Bütçeleri ile Program Uygulama Planını onaylamak ve iii) genel proje çalışmalarının

Hükümet ile IFAD tarafından üzerinde mutabakata varılan yasal ve teknik çerçeve

kapsamında olmasını sağlamak.

40. Üç öğeye yönelik ayrıntılı uygulama düzenlemeleri bu belgenin Ek IV’ünde şu başlık

altında yer almaktadır: Öğeye Göre Ayrıntılı Faaliyetler ve Uygulama Prosedürleri.

41. Proje IFAD, Hükümet ve Proje faydalanıcıları tarafından finanse edilecektir. Tablo 3,

IFAD Kredisi ve IFAD Hibesi tarafından finanse edilecek Uygun Masraf Kategorilerini, her bir

kategori için tahsis edilen IFAD Kredisi ve IFAD Hibesi meblağını ve her bir Kategoride finanse

edilecek kalemlere yönelik masraf oranlarını ortaya koymaktadır.

d. Proje Yürütme Kurulu (YK)

II. PROJE MASRAFLARININ FİNANSMANI

a. Proje Maliyetleri ve Finansman

12

Tablo 3. Kredi Anlaşması Çizelge II (SDR)

Kategori

Tahsis edilen IFAD Kredi

Meblağı (SDR

cinsinden)

Tahsis edilen

IFAD Hibe Meblağı (SDR

cinsinden)

Finanse edilecek Masrafların %’si (vergi hariç)

1. İnşaat İşleri 10 194 162 Vergiler, faydalanıcı ve Hükümet katkısı hariç net %100

2. Taşıtlar, Ekipmanlar ve Mallar

4 261 000 Vergiler ve faydalanıcı katkısı hariç net %100

3. Teknik Destek, Eğitim, Çalışmalar ve Çalıştaylar

2 991 000 280 000 Vergiler ve Hükümet katkısı hariç net %100

4. Tekrarlanan Maliyetler

a. maaşlar

257 000

Net faydalanıcı katkısı ve vergiler hariç net %100

b. tekrarlanan maliyetler b. diğer işletim masrafları

252 000 Vergiler ve Hükümet katkısı hariç net %100

TOPLAM 17 955 162 280 000

42. Tablo 4 ve 5, sırasıyla öğelere ve gider hesaplarına göre finansman planını

sunmaktadır.

43. IFAD Katkısı: 27.2 USD’lik IFAD kredisi, 1. Öğenin (Doğal Kaynaklar ve Çevre

Yönetimi) maliyetlerinin %75’ini, 2. Öğenin (Doğal Kaynaklar ve Çevresel Varlıklara yönelik

Yatırımlar) maliyetlerinin 74.8’ini ve 3. Öğenin (Geçim Koşullarının İyileştirilmesine Yönelik

Yatırımlar) maliyetlerinin %68.2’sini finanse etmek için kullanılacaktır. Diğer taraftan Kredi,

Yürütme Birimi ile ilgili harcamaların %81.4’ünü finanse edecektir. Yaklaşık 410.000 USD

tutarındaki IFAD Hibesi, teknik destek, çalışmalar ve çalıştaylar için tahsis edilmiştir.

Tablo 4. Öğelere göre Finansman Planı (bin USD)

IFAD IFAD Hibesi Hükümet: Bütçe Hükümet: Vergiler Faydalanıcılar Toplam

Meblağ % Meblağ % Meblağ % Meblağ % Meblağ % Meblağ % Döviz

Öğeler

1. Doğal Kaynak

ve Çevre

Yönetimi

2,394.8 75.4 315.0 9.9 - - 466.4 14.7 - - 3,176.2 8.2 143.2

2.Doğal

Kaynaklar ve

Çevre

Varlıklarına

yönelik

Yatırımlar

11,698.1 74.8 - - 1.153.0 7.4 2,721.7 17.4 63.2 0.4 15,636.1 40.5 -

3.Geçim

Koşullarının

İyileştirilmesine

yönelik yatırımlar

12,617.1 68.2 - - 126.0 0.7 2,854.3 15.4 2,905.5 15.7 18,502.9 47.9 -

4. Yürütme

Birimi

1,081.0 81.4 115.0 8.7 126.0 9.5 5.6 0.4 - - 1,327.6 3.4 106.1

Toplam Proje

Maliyeti

27,791.0 71.9 430.0 1.1 1,405.0 3.6 6,048.1 15.7 2,968.7 7.7 38,642.9 100.0 249.3

13

Tablo 5. Gider Hesaplarına Göre Finansman Planı (bin USD)

IFAD IFAD Hibe Hükümet: Bütçe Hükümet: Vergiler Faydalanıcılar Toplam

Meblağ % Meblağ % Meblağ % Meblağ % Meblağ % Meblağ %

A. İnşaat İşleri

1. Bozuk araziyi

iyileştirmeye yönelik

inşaat işleri

15,776.2 76.6 - - 637.6 3.1 3,709.6 18.0 485.4 2.4 20,608.8 53.3

Alt toplam inşaat

işleri

15,776.2 76.6 - - 637.6 3.1 3,709.6 18.0 485.4 2.4 20,608.8 53.3

B. Taşıt, Ekipman ve

Mallar

1. Çoğu taşıt, ekipman

ve mallar

6,390.2 59.1 - - - - 1,947.8 18.0 2,483.3 22.9 10,821.4 28.0

2. Enerji tasarruflu

ekipman ve materyaller

205.0 82.0 - - - - 45.0 18.0 - - 250.0 0.6

Alt toplam Taşıt,

Ekipman ve Mallar

6,595.2 59.6 - - - - 1,992.8 18.0 2,483.3 22.4 11,071.4 28.7

C. Teknik Destek,

Eğitim, Çalışma ve

Çalıştaylar

4,629.6 83.3 430.0 7.8 126.0 2.3 337.5 6.1 - - 5,523.1 14.3

D. Tekrarlanan

maliyetler

1. Maaşlar 399.0 76.0 - - 126.0 24.0 - - - - 525.0 1.4

2. Diğer işletim

masrafları

391.0 42.8 - - 515.5 56.4 8.1 0.9 - - 914.6 2.4

Alt toplam

tekrarlanan

maliyetler

790.0 54.9 - - 641.5 44.6 8.1 0.6 - - 1,439.6 3.7

Toplam PROJE

MALİYETLERİ

27,791.0 71.9 430.0 1.1 1,405.0 3.6 6,048.1 15.7 2,968.7 7.7 38,642.9 100.0

44. Hükümet katkısının vazgeçilen vergi ve harçlar şeklinde yaklaşık 1.5 milyon USD

olduğu tahmin edilmektedir. IFAD kredisi gelirlerinden vergi ve harçların finanse edilmemesi

ilkesi gereğince, gelecekte vergi ve harçların yapıları ve oranlarında gerçekleşecek herhangi

bir değişiklik geçerli olacak ve dolayısıyla vazgeçilen gelirlerin meblağını etkileyecektir. 1.

Öğenin yaklaşık %7’si (1.5 milyon USD) Hükümet tarafından finanse edilecektir. Söz konusu

oran 2. Öğe için %0.7’dir. Yürütme Biriminin harcamaları için, Hükümet katkısı %9.5

oranındadır.

45. Öncelikli Faydalanıcı Katkısı: faydalanıcılar yaklaşık 3.0 milyon USD

sağlayacaktır. Söz konusu katkı nakdi veya ayni (iş veya arazi) olabilecek ve öğelere veya

öğe faaliyetlerine göre değişiklik gösterecektir:

1. Öğe: faydalanıcılar tarafından katkı yapılmaz

2. Öğe: ortak kullanıma yönelik basit barınaklar, hayvan su içme yapıları ve

geçici kapatma dahil olmak üzere bozuk otlakların rehabilitasyonu için oran

%5’tir,

3. Öğe: i) su depolama havuzları ve toprak kanallarının rehabilitasyonu için

oran %5’tir ii) geriye kalan yatırımlar için oran %30’dur.

b. Özel Hesap (ÖH)

14

46. Kredi Hesabından proje uygulamasını desteklemek üzere avans likidite alma amacıyla

Merkez Bankasında Hükümet (Hazine Müsteşarlığı) tarafından ABD Doları (USD) cinsinden bir

Özel Hesap (ÖH) açılacaktır. OGM’nin Strateji Dairesi (SD) bu hesabı işletme yetkisine sahip

olacaktır. SD, onaylanmış Yıllık Çalışma Planı ve Bütçelerine (YÇPB) dayanarak OGM’nin

kurumsal hesabı aracılığıyla fonları yöneltecek ve özel olarak atanmış kodlar yoluyla fonları

takip edecektir.

47. ÖH açıldıktan sonra, kredi alanın talebi üzerine, IFAD bir ‘Kredi Hesabından’ bütün

olarak bir veya daha fazla sayıda çekim yapar. ÖH, Genel Hükümlerin (Özel Hesap) 4.08

Bölümüne uygun şekilde idare edilecek ve talep üzerine zaman zaman IFAD’ın tebligat

yoluyla Kredi Alan’a belirtebileceği asgari meblağlarda takviye edilecektir.

48. Fon akış düzeni Şekil 2’de yer almaktadır.

Figure2. Flow of funds

c. Fon Akışı

Hükümet

Katkısı IFAD Kredisi Faydalanıcı

Katkıları

OGM Özel

Hesabı

YB

TD için tedarikçilere doğrudan ödemeler

TUB

İş

Sözleşmeleri

Taşıtlar

- Mallar

- Ekipmanlar Fonlar

Kontrol/İzleme

15

49. IFAD’ın 17.955.162 (yaklaşık 27.2 milyon USD) Özel Çekme Hakkı (ÖÇH) tutarındaki

Kredisi 7 yılda ödenecektir. Kredinin kapanış tarihi projenin yürürlüğe girdiği tarihin 7.

yıldönümüdür. Projenin sona erme tarihinden sonra mallar, hizmetler veya yapılan diğer

masraflar ile ilgili olarak krediden ödeme yapılamaz.

50. Tüm Yürütme Birimleri (MUB ve TUB) ile ilgili masraflar, MUB ve TUB’nin çalışmaları

için gerekli olan ek maliyetler de dahil olmak üzere IFAD Kredi Gelirleri ve Hükümet

katkılarından ortak olarak finanse edilecektir. IFAD kredisinin, arazi satın alımı ve gümrük

vergileri veya harçları ödemesi için kullanılamayacağını unutmayınız.

51. Kredi Anlaşması Ek 2’ye göre, kredi gelirleri Bölüm I’in 1. paragrafında gösterildiği

üzere ödenecektir. IFAD tarafından gönderilen Borçluya Gönderilen Mektup (Ek 4), fonları

çekmeye başlamak için Borçlu’nun yapması gereken eylemleri ve mali rapor ve denetim

raporu gerekliliklerinin yanı sıra fonların çekilmesi ve malların, işlerin ve danışmanlık

hizmetlerinin tedarik edilmesine yönelik prosedürleri ve yöntemleri açıklamaktadır.

52. IFAD kredisi yedi yıllık bir sürede ödenecektir. Hükümet nakit akışı ve dönemlere

göre ödemeler Ek 5’te yer almaktadır. Ek kredi ve ………………. USD’den düşük harcamalara

yönelik IFAD ödemeleri, onaylanmış gider beyanları karşılığında yapılacaktır. PYB ilgili

belgeleri muhafaza edecek ve denetim misyonları ve denetmenler tarafından yapılacak

denetim ve incelemeler için hazır bulunduracaklardır. …………………. USD’yi aşan sözleşmeler

tam dokümantasyon gerektirecektir. IFAD kredi gelirlerinden hiçbir vergi ve harç finanse

edilmeyecektir. Özel Hesap fonları tüm IFAD ödemesi kategorilerini finanse edebilir.

53. Merkezi düzeyde oluşan maliyetler için, OGM’deki Yürütme Birimi (YB) ödemelerin

onaylanması ve çıkartılmasından sorumludur. İl düzeyinde satın alınan işler, mallar ve

hizmetlere yönelik ödemeler, saha uygulamasından sorumlu olan Orman Bölge Müdürlüğü

(OBM) tarafından gerçekleştirilecektir. İl düzeyinde yapılan ödemelere (OİM’ler), onaylanmış

çalışma planları ve ilgili bütçeler karşılığında Hükümet tarafından finanse edilen projelere

yönelik uygulama doğrultusunda Valilik tarafından izin verilecektir.

54. Finansmanın çekilmesi için dört adet standart ödeme prosedüründen yararlanılabilir:

i) avans çekme; ii) doğrudan ödeme; iii) özel taahhüt ve iv) geri ödeme.

55. Uygulanan prosedür ne olursa olsun, ödeme Kredi Alan tarafından yapılacak olan

kredi çekme başvurusuna bağlı olacaktır. Her bir kredi çekme başvurusu iki bütünleşik

kısımdan meydana gelir. Bunlardan ilki, çekilecek olan toplam meblağı belirten ve gerekli

beyanlar ve anlaşmanın yanı sıra Kredi Alanın imzasını içeren mektup şeklindeki kredi çekme

başvurusunun kendisidir. İkincisi ise uygun yardımcı dokümantasyon ile birlikte bir veya daha

d. IFAD Ödeme Prosedürleri

e. Kredi Çekme Başvuruları

16

fazla icmal tablosunu içerir. Kredi Çekme başvurusuna yönelik kontrol listesi Ek 6’da yer

almaktadır.

56. IFAD geri ödemeler, doğrudan ödemeler ve özel taahhütlere yönelik kredi çekme

başvurularını kabul edecektir. Özel Hesabın IFAD’daki kredi hesabından takviye edilmesi,

MUB tarafından hazırlanan, Maliye Bakanlığı tarafından tasdik edilen ve onay ile ödeme için

IFAD’a gönderilen uygun dokümantasyon veya onaylı gider beyanları ile desteklenen kredi

çekme başvuruları yoluyla gerçekleşecektir.

57. Finansal tablolar, Proje’nin başlangıcından itibaren mevcut raporlama dönemi ve

kümülatif döneme yönelik faturaları, ödemeleri (ödeme kategorisine göre) ve fon bilançosunu

yansıtan Uluslararası Denetim Standartları (ISA) gereğince muhasebe tahakkuk esasına göre

hazırlanacaktır. Finansal Tablolara ilişkin format Ek 7’de yer almaktadır.

58. Projeye yönelik yıllık finansal tablolar, IFAD ile üzerinde mutabakata varılan İş Tanımı

kapsamında ve Uluslar arası Denetim Standartlarına uygun bir şekilde Hazine Müsteşarlığı

tarafından denetlenecektir. Denetimler aynı zamanda Proje illeri tarafından yapılan masrafları

kapsayacak ve her bir ilin mali yönetim düzenlemelerine yönelik belirli görüşleri içinde

barındıracaktır.

59. Denetmenler, illerdeki hesaplar da dahil olmak üzere, finansal tablolar, MİR’ler ve

belirlenen hesabın yönetimini kapsayan ayrı ayrı görüşler hazırlayacaktır. IFAD’ın Mali

Denetmen İş Tanımına yönelik genel şablonu rehberlik amacıyla Ek 8’de yer almaktadır.

60. Denetlenen finansal tablolar ile mali denetim raporları IFAD’a ve Hükümete ibraz

edilecektir. Mali denetim raporları finansmanın kapanış tarihinden sonra ve her bir mali yılın

sonunda altı ay içerisinde IFAD’a ibraz edilecektir. Buna ilaveten, herhangi bir iç kontrol

zafiyetini ortaya koyan yönetim mektupları mali denetmen tarafından hazırlanır.

61. MİR’ler muhasebe tahakkuk usulünde yararlanılarak MUB tarafından yarı yıllık bazda

hazırlanacaktır. MİR’ler izleme aracı olarak kullanılacağından dolayı şunları özetleyecektir: i)

proje ilerlemesi ve belirlenen bütçe-gerçek sapma analizi; ii) fon kaynakları ve kullanımına

ilişkin mali bilançolar; iii) projenin mali konumu; iv) planlarla kıyaslandığında harcamalar ve

fiziksel ilerleme; v) satın alım ve sözleşme izleme raporları. Bu tür raporlar zamanında

hazırlanacak ve ilk ödemenin yapıldığı tarihten başlayarak her bir 6 ayın tamamlanmasının

ardından 45 gün içerisinde MUB tarafından IFAD’a ibraz edilecektir.

62. Yıllık finansal tablolar bireysel olarak TUB’ler tarafından hazırlanıp, MUB tarafından

bütünleştirilecektir. Projeye yönelik yıllık mali bilançolar, bir dış mali denetmen tarafından

yıllık denetime tabi tutulur.

f. Mali Denetim Prosedürleri

g. Mali İzleme Raporları (MİR’ler)

17

63. Dünya Bankası tarafından finanse edilen Anadolu Havzası Rehabilitasyon Projesi

kapsamında hazırlanan Mali Yönetim El Kitabı, MNHRP için de kullanılacaktır. Söz konusu el

kitabı, IFAD’a gönderilecek olan yarı yıllık proje raporlarına dahil edilecek Mali İzleme

Raporlarına (MİR’ler) yönelik formatları içerir. İlgili rehberlik, başlangıç eğitimi şeklinde

sağlanacak; ancak aynı zamanda Borçluya Gönderilen Mektupta da ayrıntılı olarak

belirtilecektir.

64. MİR’lere destek niteliğindeki tam dokümantasyon, Finansmanın Kapanış Tarihinden

itibaren en az on yıl OGM tarafından muhafaza edilecektir. Söz konusu bilgiler, özellikle MİR

ödemelerinin uygunluğu ve ilintili kayıt tutma kalitesi konusunda yorum yapılması gereken

yıllık mali denetimler ile IFAD personeli tarafından gerçekleştirilen denetim sırasında yapılan

incelemeler için hazır bulundurulacaktır.

65. Bu, mali yönetim düzenlemelerine yönelik risk temelli denetim ile uyumlu hale

getirilecektir. Her yıl en az bir ya da gerekli görüldüğünde daha fazla sayıda “yerinde güven

odaklı ziyaret” gerçekleştirilecektir.

66. Son uygulama yılında, IFAD tarafından gerekli kılınan Proje Tamamlama Raporunun

(PTR) hazırlanmasının bir parçası olarak, uygulama sırasında toplanan İ&D verileri, özellikle

doğal kaynaklar konusunda belgelendirilen gelişmelerin yanı sıra hedeflenen MH alanlarında

yaşayan köylülerin geçim koşullarındaki değişiklikler bakımından da proje edinimlerine ilişkin

genel değerlendirmenin temelini teşkil edecektir.

67. Paydaş Çalıştayı: PTR süreci, paydaşların kendilerine performans değerlendirmesi

yapma, hesap verilebilirliği teşvik etme, sürdürülebilirliği geliştirecek olan etmenleri belirleyip

bunları ayrıntılandırma ve kilit başarı ve eksiklikleri ortaya koyma fırsatı sağlamak için her bir

proje iline bir çalıştay dahil edecektir. Farklı ilgi gruplarının eşit bir şekilde temsili teşvik

edilmelidir ve paydaş çalıştayında kadınların temsil edilmesi zorunludur. Gerekli olması

halinde, kadın paydaşlar ayrı bir değerlendirme sürecine sahip olabilirler.

68. Proje Etkisinin Değerlendirilmesi: Yıllık raporlamada yer alan izleme verilerine dayalı

olacaktır. İzleme verileri, program öncesi erozyon seviyesi ve yaşam koşullarına ilişkin mikro-

havza planlarında yer alan veriler ile mukayese edilecektir. Proje sonrası mukayese yapmaya

olanak sağlamak için projenin son yılında önceki yılların uygulamasından seçilen köylerde bir

etki çalışması yapılacaktır. Yalnızca Proje faaliyetlerinin dördüncü uygulama yılına kadar

başlamış olduğu köyler mukayese amacıyla kullanılacaktır. Temsili olarak proje-sonrası etki

değerlendirmesi, bu üç ilin her birinde Projenin desteklemediği bir mikro-havzayı (MH)

kapsayacaktır.

h. Mali Yönetim Denetimi

i. Projenin Tamamlanması

18

69. Planlama evresinde toplanacak ve Proje etkisini değerlendirmek üzere kullanılacak

temel bilgi kategorileri MH Planı kılavuz ilkelerinde ayrıntılı bir şekilde ortaya konulmuştur.

Söz konusu kategoriler, bunlarla sınırlı olmamak kaydıyla aşağıdakileri içerir:

(a) Sosyo-ekonomik özellikler: köydeki hane sayısı, hane halklarının yapısı,

istihdam ve göç verileri, hane halkının gelir ve gider düzeni (özellikle yiyecek ve

enerji konusunda);

(b) Fiziksel özellikler: köyün yeri (boylam ve enlem), il merkezine uzaklık ve

erişim, konut ve çatı malzemeleri, sağlık hizmetleri ve içme suyu;

(c) Tarım ve Hayvancılık: Köylülerin sahip olduğu hayvan sayısı (hane başına

ortalaması ve tipi), otlak/otlatma alanı büyüklüğü, işler durumdaki hayvan su içme

noktası ve gölgelik yapı sayısı, hayvan üretkenliği, yağmur suyuyla beslenen alan

(mahsule göre), sulanan alan (mahsule göre), hane arsalarının boyutu (sulanan ve

yağmur suyuyla beslenen), mahsul verimi,

(d) Doğal kaynaklar: ormanlık alan, erozyona uğramış arazi ve otlak/otlatma

alanının durumu. Tamamlamanın ardından seçilen MH için CBS haritaları

hazırlanacak ve planlama evresinde hazırlananlar ile karşılaştırılacaktır. Bunlar

doğal kaynakların iyileştirilmelerine ilişkin delil sağlamaktadır. Tamamlayıcı bir

yöntem olarak, yazılı bilgilere ek olarak tarih/saat ve GPS koordinatlarının

işaretlenmiş olduğu fotoğraflar belirli aralıklarla çekilmeli ve CBS sistemiyle

ilişkilendirilmelidir.

70. Bitki örtüsü, akarsu oyuğu, toprak kayması ve MH’deki fiziksel değişiklikleri tespit

etmek üzere kullanılabilen hava fotoğrafları ile birleştirilen bütünleşik GPS işlevli kameralar

gibi yenilikçi izleme yöntemlerinin kullanımı öngörülmektedir. Tipik MH özelliklerini barındıran

birkaç yerde fotoğraflar çekilmelidir. Fotoğraflar mümkün olduğunca yılın aynı zamanında

çekilmelidir. 64. O zaman kapatılabilecek olan PYB adına hareket eden TÜKGM, IFAD’a Proje

Tamamlama Raporu/Etki Değerlendirmesini (PTR/ED), projenin sona erme tarihi olan 30 Eylül

2015’ten itibaren en geç altı ay içerisinde sunacaktır. Söz konusu rapor, uygulama süreci ile

projenin nihai sonuçlarını inceler. Dolayısıyla, projenin hem başarılı hem de başarısız yönlerini

resmi olarak belirlemede yardım sağlar. IFAD, kredi verme operasyonlarının başarısını

değerlendirmek amacıyla, kendi iç proje değerlendirme süreci ile birlikte proje tamamlama

raporunu kullanır ve çıkartılan dersleri yeni kredi verme faaliyetlerinde uygular. PTR’nin asgari

olarak şunları ele alması gerektiği belirtilmelidir: i) i) proje maliyeti ve faydaları; ii) hedeflerin

gerçekleştirilmesi; iii) TUGEM ile İ/İLTM’lerin performansı iv) çıkartılan dersler.

71. Proje uygulama döneminde toplanan İ&D verileri, özellikle ilgili öğelerin hedeflediği

faydalanıcıların gelir ve geçim statüsünde yaşanan değişiklikler ve kalkınma ile ilgili bilgilerin

ve çıkartılan derslerin paylaşılması açısından, proje edinimlerine dair genel değerlendirme için

destekleyici olacaktır. PTD/ED süreci, paydaşların kendilerine proje performansını

değerlendirme, hesap verilebilirliği teşvik etme, sürdürülebilirliği geliştirecek olan etmenleri

belirleyip bunları detaylandırma ve kilit başarı ve eksiklikleri ortaya koyma fırsatı sağlamak

için paydaş çalıştayların düzenlenmesini kapsayacaktır.

19

72. Ülke düzeyinde etki değerlendirmesinin gerekli olması halinde, proje başladığı ve

sona erdiği zaman çeşitli kaynaklardan tüm ülke çapında bilgilerin takip edilmesi gerekecektir.

73. Hedeflenmiş her bir MH için geliştirilmiş Mikro-Havza Planları (MHP’ler) ile Proje

Uygulama Planı (PUP) yapılacak tüm planlamaların temelini teşkil etmektedir. Koordinasyon

Birimleri (TUB/MUB) tarafından desteklenen OGM, IFAD ile üzerinde mutabakata varılan ve

PUEK’de detaylandırılan prosedürlere uygun şekilde Yıllık Çalışma Planı ve Bütçelerini

(YÇPB’ler) hazırlar. YÇPB formatı Ek 9’da yer alır. YÇPB’lere yönelik girdiler, Mikro-Havza

Planları (MHP) doğrultusunda OBM ve Proje Yöneticisi Yardımcısı (PYY) tarafından

sağlanacaktır. TUB/MUB, inceleme için OGM’ye ibraz edilecek, Yürütme kurulunda resmi

olarak onaylanacak ve itirazın söz konusu olmaması için IFAD’a sunulacak olan YÇPB’lerin

oluşturulmasında yardım sağlayacaktır.

74. Söz konusu YÇPB’ler, bir sonraki yılda hangi faaliyetlerin gerçekleştirileceğini net bir

şekilde belirtecektir. YÇPB’ler, önceki yılların edinimlerini göz önünde bulundurmak suretiyle,

teklif edilen bütçe zarfını elde edilecek fiziksel sonuçlar ile bağlantılayacaktır. TUB, il

YÇPB’lerini inceleyip onaylayacak ve bütünleştirilmiş versiyonunu Ankara’daki MUB’ye

gönderecektir. MUB katkılarını ilave edip YÇPB’yi tamamlar. Proje Yönetici Yardımcısı YÇPB

hazırlama sürecini hem TUB hem de MUB düzeyinde destekler. Son olarak, Proje Yürütme

Kurulu, proje faaliyetlerinin normal hükümet bütçeleme sürecine dahil edilmesi için YÇPB’yi

zamanında inceler, onaylar ve mali yılın başlamasından en az altmış gün önce IFAD’a ibraz

eder.

75. Bir sonraki bölümden başlamak üzere, proje faaliyetleri, uygulama süreç ve

prosedürleri ile faydalanıcı hedefleri öğelere göre ayrıntılı bir şekilde ortaya konulmaktadır.

III. YILLIK ÇALIŞMA PLANLARI VE BÜTÇE (YÇPB)

IV. ÖĞELERE GÖRE AYRINTILI FAALİYET TANIMI VE UYGULAMA USULLERİ

20

C1. DOĞAL KAYNAKLAR

VE

ÇEVRE YÖNETİMİ

21

76. Bu öğe, ülkenin doğusunda yüksek kesimlerdeki havzalarda yapılacak çevre

iyileştirme çalışmalarına ilişkin büyük Hükümet yatırım programının hem usullerine hem de

yönetimine odaklanmıştır. Otlatma alanlarının ve hassas ormanların sürdürülebilir ve

ekonomik kullanımına yönelik yetersiz düzeydeki geçmiş düzenlemeler, gerek beşeri

yerleşimlere yakın yerlerde gerekse daha yüksek rakımlarda peyzajın kötüleşmesine ve

yoksullaşmasına neden olmuştur.

77. Proje alanındaki verimli doğal kaynakların belirlenmesi, planlanması, uygulanması ve

daha sonra da muhafaza edilmesinde kazanılan tecrübenin, ulusal çevre hedeflerine ulaşmada

katkı sağlaması beklenmektedir. Arazi kullanımı yönetiminin etkinliğinin kademeli olarak

değişmesi, yüksek kesimlerdeki havzalardaki doğal kaynak temeli ve bununla ilgili geçim

koşullarının kötüleşme sürecini tersine döndürmede gerekli bir koşuldur. Pahalı rehabilitasyon

çalışmaları, yerel halkın sürece daha fazla katılımını sağlamadan yoksulluğun azaltılması veya

fiziksel koşullar bakımından sürdürülebilir olmayacaktır.

a. Giriş

yağmur Arazi akışı

nehir

ORMANLAR

VE HAVZA

Yer altı nehirleri

nüfuz

Yer altı suyu

22

78. MH Kavramı: Proje, en küçük müdahale birimi olarak bir mikro-havza (MH) alanına

dayanan, talep temelli ve katılımcı bir yaklaşımı benimsemektedir. Bir MH, belirli bir drenaj

sistemine (dere, nehir veya göl) yüzey veya yüzey altı akımı ile su sağlayan bir havzadaki

küçük hidrolojik birimdir.

79. Projeye yönelik MH sayısı: Proje, Murat Havzasının tahmini 100 MH’sinin dörtte biri

(yaklaşık 25 MH) üzerinde çalışmayı amaçlamaktadır. Müdahaleler, her biri için hazırlanan

yöreye özgü katılımcı rehabilitasyon ve yatırım planlarına dayanılarak seçilecek ve

uygulanacaktır.

80. Öğe, hedef faydalanıcılarda (erkekler, kadınlar ve gençler) ve diğer paydaşlarda

(yerel idareler, il kurumları, OGM saha personeli ve okula devam eden çocuklar) proje

yaklaşımı ve MH gelişimine katılım koşulları konusunda farkındalık yaratma faaliyetlerini

finanse eder.

b. Farkındalık Yaratma

23

81. MH planlamasına başlamadan önce MH bölgesi halkının, bozuk doğal kaynaklarını

rehabilite etmek (kısa vadede) ve onları sürdürülebilir bir şekilde yönetmek (orta ve uzun

vadeli) amacıyla OGM ile birlikte çalışma konusunda bilinçli bir şekilde karar vermesi özellikle

önem taşımaktadır. Bunu yapmak için farkındalık yaratma kampanyasından ve köyler

arasında yapılan ziyaretlerden yararlanacaklardır. Söz konusu ziyaretler, daha önceden diğer

projeler yoluyla rehabilite edilmiş bölgedeki MH’leri onlara göstererek ve böylelikle bu

MH’lerde köylülerle etkileşim kurulmasını sağlayarak, esasen ormancılık faaliyetleri

konusunda sahip oldukları peşin hükümlü fikir ve eğilimleri değiştirmek amacıyla

düzenlenecektir. Bu tür faaliyetler, proje uygulamasında şeffaflığın arttırılmasına ve proje

faaliyetlerine katılma ve bunlara yönelik taleplerini dile getirme konusunda faydalanıcıları

teşvik etmeye yardım edecektir. Aynı zamanda 2. ve 3. Öğeler kapsamında üstlenilen

yatırımların etkinliğini ve sahipliğini de tamamlayacak ve geliştirecektir.

82. Farkındalık yaratmanın ardından, Proje personeli kendi illerindeki MH’leri seçecek ve

Mikro-havza Planlama Ekipleri (MHPE) tarafından uygulanmak üzere katılımcı bir şekilde

“bütünleşik MH planları” hazırlanacaktır.

83. Seçim süreci üç adımdan oluşur ve kriter temellidir (Kutu 1) Söz konusu sürecin

nesnel ve şeffaf olmasının sağlanması önem arz etmektedir.

84. Birinci adım: Proje alanındaki mevcut MH’leri gösteren bir harita ve Valilikten alınan

istatistiksel bilgiler mevcuttur. Üç ilin her birindeki OİM’ler 100 MH (proje alanındaki tahmini

MH sayısı) arasından ön eleme yapar ve kendi illerindeki muhtemel adaylar için uzun bir MH

listesi çıkartırlar. Bu uzun liste ileride yapılacak MH tetkikinin temelini teşkil edecektir.

85. İkinci adım: Üç uzun listedeki MH’ler OBM’de tartışılacaktır. Daha sonra da gözlem

yapmak ve arazi araştırması verilerini toplamak için OBM ve her bir ilin OİM temsilcilerinden

oluşan bir ekip tarafından ziyaret edilecektir.

86. Üçüncü adım: Her bir ildeki uzun listelenmiş MH’lere yönelik mevcut bilgiler ve saha

gözlemleri, her bir il için bir kısa liste oluşturmak amacıyla MH’lerin değerlendirilmesi ve 1-5

puanlık ölçekte derecelendirilmesi için OBM’de aynı ekip tarafından kullanılacaktır. Eleme için

c. MH Seçme Süreci

24

bir dizi kriter kullanılacaktır (Kutu 1). Bölge halkları arasındaki sinerjinin sağlayacağı fayda

göz önüne alınarak, komşu MH’lerin seçilmesi de mümkün olduğunca tercih edilecektir.

Kutu 1. MH Seçimine Yönelik Kriterler

Doğal kaynak bozulmasının şiddeti: şiddetli olarak derecelendirilmelidir; iyi tanımlanmış bir yoksulluk nedeninin olması; alanın halihazırda sel ve toprak kaymalarına maruz kalmış olması; nehrin aşağı kesimlerindeki sulama ve drenaja

yönelik yatırımları etkileyen yüksek sedimantasyon seviyeleri,

Bozulmanın tersine çevrilebilirliği: doğal kaynak bozulmasını sürdürülebilir ve ekonomik bir şekilde tersine çevirme imkanı; yatırımlar, bozuk doğal kaynakların sürdürülebilir rehabilitasyonu ile sonuçlanmalıdır.

Doğal afet riski: sel, toprak kaymaları ve kaya düşmeleri yoluyla

MH’nin erişilebilirliği: proje personeli ve yükleniciler/nakliyeciler için yeterli erişim düzeyi gerekmektedir. Aynı zamanda başkalarına görünebilmesi bakımından

da önem taşır; bir MH’nin çok uzak olması, onun diğer bölge halkları tarafından görülme şansını azaltır.

Gelir getirici faaliyetleri uygulamaya sokma potansiyeli: daha iyi doğal kaynak yönetimi için manivela olarak kullanılmak üzere gelirlerin arttırılabileceği yerlerde mahsul ve hayvanlara yönelik yeterli kaynak temelinin (meralar, tarım arazisi, su) mevcudiyeti

Kırsal yoksulluk seviyesi: Kırsaldan dışarı yapılan göçün ortaya koyduğu ve tahmini yıllık gelirler aracılığıyla ölçüldüğü gibi

Kırsal bölge halkının projeye katılma konusundaki istekliliği: nakdi ve ayni katlkılar yapmaya, belirli faaliyetler (örn. küçük altyapı yatırımları, mera yönetimi, yeni ekili alanların korunması ve sulama suyu kullanımı) için sorumluluk almaya ve doğal kaynakları kullanma şeklini değiştirmeye hazır olma

MH köylerinde ve bu köyler arasında sosyal uyumluluk: çatışmalar (örn. su

veya meralar konusunda) projenin başarısı önünde engel teşkil edecektir.

25

1. ve 2. yıl için kısa liste: Her bir il için, MH kısa listesi, projenin ele alabileceği

ilk %25’lik dilimde yer alan MH’lerden oluşacaktır. 1. ve 2. Yıl planlaması için, her

bir il için kendi havuzundan ilk 3 sıradakiler (toplamda 9) seçilecektir. Nihai

seçim, fiziksel ve sosyo-ekonomik kriterler temel alınarak OİM ve Orman Bölge

Müdürlüğü (OBM) tarafından ortaklaşa gerçekleştirilecektir.

Örnek MH’ler: İlk yıl planlanacak olan üç MH’den bir tanesi Proje illerinde örnek

niteliği taşıyacaktır. Dolayısıyla, yakından denetim/izleme ve sık ziyaretler

gerektirecek olan bu kadar katılımcı ve bütünleşik bir projenin uygulanmasında

başlangıçta yaşanacak zorluklar göz önüne alındığında, MH’lerin yakınlığı önem

taşımaktadır. Diğer MH’ler ve bölge halklarının önünü açacağından dolayı, başarı

potansiyelinin de önem arz ettiği dikkate alınmalıdır. İlk MH’lerde kazanılan

deneyimler, potansiyel risk ve meselelere ışık tutacak ve gerek merkez gerekse

saha yöneticilerinin daha sonraki MH’lerde ve yıllarda daha verimli ve etkili

uygulama için gerekli olan eylemlerde bulunmasına izin verecektir.

87. Seçilen her bir MH için, mukim hanelerin geçim koşullarını iyileştirmek, doğal

kaynakları ıslah etmek ve daha sonra korumak amacıyla mukim bölge halkları ile katılımcı bir

şekilde MH’de bulunan her bir köy için bütünleşik bir plan hazırlanacaktır. Plan “katılımcıdır”

çünkü mukim bölge halklarının iletişim, işbirliği ve mutabakatına dayanır; “bütünleşiktir”

çünkü pek çok sektöre (orman arazisi, otlatma arazisi, tarım arazisi, su ve enerji) yönelik alt-

planları kapsar. Kapsam dahilindeki faaliyetlerin her birinin hem doğal kaynaklar hem de

kırsal geçim koşulları üzerinde çift etkiye sahip olduğu bu alt planlar birbirleri ile bağlantılıdır.

Her bir MH’ye yönelik olarak, MH’de yer alan her bir köy için planlar hazırlanacaktır.

88. Her bir plan; bir MH faaliyet haritası; toprak, erozyon, topografya ve bitki örtüsünü

kapsayacak olan ilgili haritalar ve on adet önceden tayin edilmiş bölümü içerecektir: i) MH’ye

genel bakış; ii) doğal kaynaklar, arazi kullanımı, mahsul ve hayvan üretiminin mevcut

durumu; MH’nin seçilme nedenleri; iii) bölge halklarının belirlediği öncelik sorunları ve

katılımcı süreç; iv) ormancılık alt planı; v) otlak alanı alt planı; vi) tarımsal alt planı; vii) su alt

planı; viii) enerji alt planı, ix) maliyetler x) anlaşmalar ve düzenlemeler. Alt planların

hazırlanmasında temel ilke, proje tabiatının göz önünde bulundurulması suretiyle

rehabilitasyon ve gelir getirici müdahaleler arasında belli bir oranın korunmasıdır.

89. Herhangi bir MH’de, uygulama müdahaleleri yalnızca bölge halkları ile üzerinde

mutabakata varılan net bir şekilde tesis edilmiş önceliklere dayanılarak MH’nin bazı köylerinde

ve bazı kısımlarında gerçekleştirilebilir. Temel ilke, MH’lerin yüksek kesimlerinden aşağı doğru

inerek erozyonun durdurulmasıdır.

Orman alt planı: orman arazisi için hazırlanır; erozyona uğramış alanların

rehabilitasyonunu ve bozuk orman arazisinin iyileştirilmesini kapsar.

Otlak alt planı: otlaklara/hayvancılığa yönelik yatırımları ve sürdürülebilir

yönetim konusundaki müdahaleleri kapsar.

d. MH Planı Kavramı

26

Tarım alt planı: tarım arazisi için hazırlanır ve mahsul (tahıl, yem ve bahçe

mahsulleri ve sera üretimi) ve hayvancılık müdahalelerini kapsar. Aynı

zamanda eğitim programı ve örnek uygulama programını da içerecektir.

Su/sulama alt planı: Şunlara yönelik yatırımlar için hazırlanır: i) küçük ölçekli

sulama amacıyla küçük su kaynaklarının geliştirilmesi ve mevcut sulama

altyapısının rehabilitasyonu; ii) hayvan içme suları ve iii) köy sağlık hizmetleri.

Enerji kullanımı alt planı: enerji tasarrufu ve yenilenebilir teknolojiler ile ilgili

yatırımlar için hazırlanır.

90. MH planlama süreci 14 adımdan (Kutu 2) oluşur. MHP’ler, çok disiplinli hizmet

sağlayıcılar olan Mikro Havza Planlama Ekipleri (MHPE’ler) tarafından hazırlanacaktır. MH

planlarının hazırlanmasına yönelik kılavuz ilkeler Ek 10’da yer almaktadır.

91. MH planlama, uygulama ve izleme katılımcı olacaktır. Bu amaçla, “Sorunlar-

Saptamalar-Çözümler (SOR-SAP-ÇÖZ)” usulü adlı katılımcı araçtan yararlanılacaktır (Ek 11).

IFAD metodolojisine ait uygun araçlar, uygun olduğu hallerde SOR-SAP-ÇÖZ sürecindeki

boşlukları dolduracaktır. Planlama sürecinde, ihtiyaç duyulduğunda odak grup tartışmaları ve

bölge halkı istişaresine de gidilecektir.

92. Yaklaşım: SOR-SAP-ÇÖZ cinsiyetleri, yaşları ve sosyal statüleri ne olursa olsun tüm

bölge halkı bireylerinin eşit söz hakkına sahip olduğu ortamı yaratır. Toplumsal cinsiyet

meselelerinin MH gelişim planlaması ve uygulamasına dahil edilmesini sağlamak amacıyla

kadınların sürece katılımlarını teşvik etmek için özelikle çaba sarf edilmektedir. Yerel kültürün

Kutu 2. MH Plan Hazırlama Adımları

Adım Eylem 1 Farkındalık yaratma

2 MH’ye ilk saha gezisi

3 Yerel halkların proje konusunda bilgilendirilmesi

4 Veri ve bilgilerin derlenmesi

5 Sorun tespiti

6 Sorun analizi

7 Tespit çözümü

8 İlk taslak MH planının hazırlanması

9 Taslak Faaliyet Haritasının hazırlanması

10 MH köylerinde ilk Taslak MH Planının sergilenmesi

11 Yerel düzeyde nihai taslağın hazırlanması ve onaylanması

12 Nihai MH Planının imzalanması

13 Yerel düzeyde imzalanan planın sergilenmesi

14 MH planına yönelik bütçe tahsisi

e. Katılımcı Araç ve Süreç

27

sürecin karışık gruplarla yürütülmesine izin vermediği köylerde, kadınlarla ayrı toplantılar

yapılacaktır.

93. Öğenin Yönetim sorumluluğu: TUB aracılığıyla Elazığ’daki OBM’ye aittir. OBM’nin

temel sorumlulukları: i) alandaki tüm hizmet sağlayıcıların tedariki; ii) öğe kapsamında

çalıştaylar, çalışma turları ve değişim ziyaretlerinin planlanması ve uygulanması ve iii)

hassasiyet ve farkındalık yaratma programlarının düzenlenmesi ve gerçekleştirilmesi.

94. İşe alınacak hizmet sağlayıcılar: Öğe için 2 sözleşmeli ekip öngörülen faaliyetleri

gerçekleştirecektir: i) MH Planlama Ekipleri (MHPE’ler) ve ii) Proje İl Ekipleri (PİE). Ekiplerin

tedariki TUB’deki Satınalma Uzmanı (atanan) tarafından ele alınacaktır. Elazığ’daki Proje

Yönetici Yardımcısı (PYY), MUB’nin gözetiminde MHPE’ler ve PİE’lerin işe alımını denetler.

Tedarikte aşağıdaki yöntemlerden bir tanesi kullanılacaktır: i) Ulusal Rekabete Dayalı İhale

(ULRDİ) ya da ii) Üniversitelerin söz konusu olduğu durumlarda Doğrudan Sözleşme (DS).

MHPE’ler: Ekipler, Murat Nehri Havzası Rehabilitasyon Projesinin uygulanmakta

olduğu önceden tayin edilmiş alanlar için İş Tanımında (Ek 12) belirtildiği üzere

katılımcı bir şekilde bütünleşik MH planlarının hazırlanmasından sorumlu olacaktır.

MHPE’nin yapısı boyut bakımından esnekken ve asgari olarak Danışmanlık Yüklenicisi

(DY) tarafından belirlenirken, aşağıdaki uzmanlar MHPE üyeleri olarak hazır

bulundurulacaktır: orman uzmanı, ziraat mühendisi (bilimsel tarım uzmanı),

hayvancılık uzmanı (zooteknisye/veteriner), kırsal sosyolog, kırsal altyapı mühendisi

ve ekonomist. MHPE’ler şunlar tarafından desteklenecektir: i) Elazığ, Bingöl ve

Muş’taki ilgili OİM’ler ve ii) MH planlarının hazırlanmasında ve SOR-SAP-ÇÖZ

sürecinde teknik ve lojistik destek bakımından Proje İl Ekipleri (PİE’ler). 25 MH

planının hazırlanması (ayrıntılı fiziksel planlama, toprak çalışmaları, ekip tarafından

6-7 ziyaret/MH ve danışman maliyeti dahil olmak üzere 75.000 USD /MH planı)

öngörülmektedir.

PİE’ler: İş Tanımı (Ek 3) temel alınarak her bir proje ili için üç ekip işe alınacaktır.

Ekiplerin görev yeri Elazığ, Bingöl ve Muş olacak ve ekipler raporlama, koordinasyon

ve izleme amacıyla gerekli olduğu hallerde Elazığ’daki Orman Bölge Müdürlüğüne

(OBM) düzenli ziyaretler gerçekleştirecektir. Her bir ekip bir orman mühendisi, bir

ziraat mühendisi (arazi ve su yönetimi alanlarında kapasiteye sahip bilimsel tarım

uzmanı) ve hayvancılık uzmanını (zooteknisyen veya veteriner) içerecektir. Bunların

iş tanımları projeye yönelik çeşitli görevleri kapsamaktadır. Bununla birlikte, öğe için

her bir ekip, MH Planlama süreci başlatılmadan önce farkındalık yaratma

kampanyasına öncülük edecek ve köy ziyareti planları geliştirmek için MHPE’ler ile

yakın bir şekilde çalışmak suretiyle köy idareleri aracılığıyla mekanlar ayarlayacak ve

kadınlar ile yaşlıların katılımını sağlayacaktır. Ekipler, bu PUEK’te belirtilen norm ve

Öğeye yönelik Uygulama Düzenlemeleri

28

yaklaşımlara uygunluğu sağlamak maksadıyla SOR-SAP-ÇÖZ sürecinin

yönetilmesinde ve MH planlarının hazırlanmasında teknik ve lojistik destek sağlamak

suretiyle MH Planlama ekiplerine yardım edecektir. Ekipler kendi OİM’leri ve

Elazığ’daki PYY arasında eşgüdüm sağlama sorumluluğuna sahip her bir OİM’deki

atanmış orman uzmanları olan İON’lere yardım edecektir.

95. Aşamalara Ayırma: Her bir il için bir MH seçilecektir (Proje/yıl için 3 MH). Her MH

planı art arda 3 yılda uygulanacaktır. Proje süresi boyunca tüm MH planlarının uygulanmasını

tamamlayabilmek için planlama için son yıl 4. yıl olacaktır (Tablo 6). Fiziksel çalışmaların çoğu

ilk yılda (ya da 1.5 yıl) üstlenilebilecek ve takip eden iki yıl içinde bakım yapılacaktır.

Tablo 6. 25 MH’nin planlanması ve uygulanmasının aşamalara ayrılması

Proje Yılı 1 2 3 4 5 6 7

PY* UY**-1 UY-2 UY-3

PY UY-1 UY-2 UY-3

PY UY-1 UY-2 UY-3

PY UY-1 UY-2 UY-3

Çalışma programındaki MH sayısı

3 6 8 8 3 2 1

* Planlama Yılı (PY) ** Uygulama Yılı (UY)

96. Eğitim/ Teknik Destek ve Çalıştaylar: Bu kategori hem teknik personel (OGM) hem

de MH bölgesi halklarına yönelik kapasite oluşturma faaliyetlerini kapsar:

Teknik destek: şunlar için fonlar mevcut kılınır: i) MH planlarından elde edilen

bilgilerin CBS haritalarına uygulanması için bir CBS/veri yönetimi uzmanı; ii)

toprak erozyonu dahil olmak üzere fiziksel müdahalelerin mevcut izleme

sisteminin yükseltilmesi ve CBS sistemine bağlantılanması. IFAD Satınalma

sınıtları ve kılavuz ilkeleri, danışmanların tedariki için geçerli olacaktır.

Uzmanların işe alınmasında danışman niteliklerine (DN) dayalı seçim

uygulanacaktır.

Çalıştaylar: i) OGM ve PİE’lere yönelik doğal kaynak ekonomisi; ii) yıllık olarak

PİE, OGM ve Bölge OGM personeli için belirlenmiş teknik konular ve planlama ve

iii) karbon ayırma. Çalıştaylar, mekan, ofis malzemeleri vs. ile ilgili masraflar için

Yerel Alım (YA) yönteminden yararlanılacaktır.

Eğitim kursları: şunlar ile ilgili kurslar için fonlar mevcut kılınır: i) rekreasyon

(dinlenme) ve eğitim ortamı, doğa koruma, kereste ve yakacak odun üretimi de

dahil olmak üzere orman ekosistem hizmetlerinin sürdürülebilir yönetimine

yönelik çok işlevli orman yönetim planlarının hazırlanması ve ii) PİE’lere yönelik

uygulama ilkeleri ve proje yaklaşımları. Tahsis edilen fonlar, YA yoluyla tedarik

29

edilecek olan eğitim materyali ve mekan dahil olmak üzere eğitim ile ilgili

masraflara yöneliktir.

Çalışmalar: Proje ve OSİB için yarar sağlayacağı kabul edilen birçok çalışma bu

Öğe kapsamında finanse edilecektir. Bunlar: i) doğal kaynak ekonomisi; ii)

karbon ayırma fırsatlarının değerlendirilmesi; iii) odun-dışı orman ürünlerine

yönelik fırsatların değerlendirilmesi; iv) rüzgar dahil olmak üzere alternatif enerji

kaynaklarının değerlendirilmesi ve v) özel/kamu fidanlığı fizibilite çalışması. Bu

çalışmaları gerçekleştirecek bireysel uzmanların işe alımında, DN satınalma

yönteminden yararlanılacaktır.

Farkındalık yaratma: PYY denetimindeki İON’ler ve PTE’ler, Proje alanındaki

farkındalık yaratma faaliyetlerinden sorumlu olacaktır. MH planlama süreci

başlamadan önce PİE’ler farkındalık yaratma kampanyasını başlatacak ve daha

sonra da MHPE’ler ile yakın bir şekilde çalışmak suretiyle köy ziyareti planlarını

geliştirecek, köy idareleri aracılığıyla mekanlar ayarlayacak ve kadınlar, gençler

ve yaşlılar başta olmak üzere geniş çaplı katılım gösterilmesini sağlayacaktır.

Çeşitli masrafları karşılamak üzere projenin ilk 4 yılında 25 ziyaret için fonlar

tahsis edilir. Tedarik yöntemi en düşük maliyettir.

Çiftçi keşif ziyaretleri: Bu ziyaretler, OGM ve Çölleşme ile Mücadele ve Erozyon

Kontrolü (ÇEM, eski adıyla AGM) çalışmalarını ve önceki proje sahalarını (örn.

Doğu Anadolu Havza Rehabilitasyon Projesi) MH köylerine göstermek için ve

proje kapsamında öngörülen müdahaleler konusundaki eğilimlerini ve peşin

hükümlü fikirlerini değiştirmek amacıyla düzenlenecektir. Söz konusu ziyaretler

aynı zamanda katılım sağlayan köylülerin şunları yapmasına yardım edecektir: i)

doğal kaynak ve havza rehabilitasyonu faaliyetleri konusunda deneyime sahip

diğer köylüler ile etkileşim kurma, ii) farklı fikirleri keşfetme ve bakış açılarını

genişletme ve iii) köyleri ve çevresi konusunda bir vizyon geliştirme. Proje süresi

dahilinde gerçekleştirilecek 50 ziyaret için çeşitli masrafları karşılamak üzere

fonlar tahsis edilir. Tedarik yöntemi en düşük maliyettir.

97. Taşıtlar/Ekipmanlar ve Mallar: Bu kategorideki tüm kalemler YA yöntemi ile tedarik

edilecektir:

Taşıt kiralama: Şunlar için taşıt kiralanması öngörülmektedir: i) PİE’ler (4x4):

sürücü, bakım, yakıt ve sigorta dahil olmak üzere her bir ekip için 200 gün/yıl

ve ii) köylülerin keşif ziyaretleri (minibüs): çeşitli yerlere yaklaşık 50 ziyarette

bulunmaları için köylü gruplarına yönelik,

Ofis ekipmanı: Üç PİE, OBM ve OİM’lere yönelik ofis ekipmanlarının tedarik

edilmesi öngörülmektedir: Her bir PİE için üç bilgisayar, bir yazıcı/il ve bir

fotokopi makinesi/il ve 3 elde kullanılır GPS/PİE.

Yazılım: CBS yazılımı ve CBS haritaları

98. Maliyet Paylaşımı: Bu Öğe için öngörülen herhangi bir maliyet paylaşımı mevcut

değildir. Tümü %100 IFAD Kredisi ve IFAD Hibesi (yıllık olarak PİE, OGM ve bölge OGM

30

personeli için, teknik destek, çalışmalar ve planlama ve belirlenen teknik konular) tarafından

finanse edilecektir. Diğerleri %100 IFAD Kredisi tarafından finanse edilecektir.

99. İhale dokümanları: Mallar, çalışmalar ve hizmetlerin tedarikine yönelik tüm ihale

dokümanları, gerektiği şekilde OBM ve/veya YB/TUB uzman(lar)ının katılımıyla satınalma

kurumu (ilgili Satınalma Yetkilisi) tarafından hazırlanır. İl düzeyinde, icra kurumlarının

sorumlu ekibi, YB ve ilgili ekiplerin merkezi yönetiminin nezaretinde tedarik dokümanlarını

hazırlayacaktır. Herhangi bir eylemde bulunulmadan önce tüm satınalma dokümanları YB

tarafından onaylanacaktır.

31

C2. DOĞAL KAYNAKLARA

YÖNELİK YATIRIMLAR

32

100. 2. Öğenin temel hedefi, MHP’lerde belirtildiği üzere daha ileri düzeyde bozulma ve

erozyonu önlemek maksadıyla otlatma alanları da dahil olmak üzere orman olarak

tescillenmiş arazideki bozuk alanların korunması ve rehabilite edilmesine yönelik faaliyetlere

yatırım yapılmasıdır.

101. Şunlar göz önünde bulundurulmalıdır: i) bu Öğe kapsamında olan müdahaleler kamu

arazilerine yönelikken, 3. Öğe kapsamındaki müdahaleler özel arazilere yöneliktir. ii) 2.

ve 3. Öğeler birbirleri ile bağlantılıdır. 2. Öğe kapsamında yer alan müdahaleler, tarım

arazilerini sel ve toprak kaymalarından koruyarak, sulamaya yönelik su kaynağı ve kalitesini

arttırarak, bitki örtüsünü iyileştirmek ve otlatma arazilerinde küçük ama yararlı yapılar

sağlamak ve böylece içme suyu mevcudiyetini arttırmak suretiyle hayvan verimliliğine katkıda

bulunarak 3. Öğe dahilindeki faaliyetler üzerinde etki yaratmaktadır. 2. Öğe aynı zamanda

geçici istihdam sağlamak, sel ve toprak kayması risklerini azaltmak suretiyle ve topluluklara

meyve ağaçlarından ve meşe korusu rehabilitasyonundan elde edilen bitki materyallerinden

yararlanma ve florayı geliştirerek arıcılığı destekleme olanağı sağlamak suretiyle köylerin

geçim koşullarını etkilemektedir.

102. Bu Öğe arazi, toprak, bitki örtüsü ve suya yönelik yatırımları kapsamaktadır:

i) Toprak koruma yatırımları,

ii) Bozuk ormanların rehabilitasyonu,

iii) Bozuk otlak/otlatma alanlarının rehabilitasyonu ve sürdürülebilir yönetimi,

103. Yukarıda bahsi geçen yatırımların gerçekleştirildiği alanların korunması için bunların

korunması önem arz etmektedir. Rehabilitasyonu yapılan toplam alanın yaklaşık %10’u için

çit gerekeceği tahmin edilmektedir. Bu Öğe kapsamında çitlerin finansmanı öngörülmektedir.

a. Giriş

33

104. Toprak koruma yatırımları: Yatırımın amacı, mikro havzalardaki bitki örtüsü ve

toprakların korunması için önlemlerin alınması ve havza koruma ile orman arazisinin yönetimi

ve rehabilitasyonuna yönelik mekanik ve biyolojik yaklaşımlar sergilemektir.

105. Bu yatırım aşağıdaki müdahaleleri kapsayacaktır: i) akarsu oyuğu rehabilitasyonu

gibi erozyon kontrolü ve eğim stabilizasyonu önlemleri, ii) nem korunumunun iyileştirilmesi

için sığ/manüel teraslama, iii) bölge halklarıyla üzerinde mutabakata varıldığı şekilde

orman ve meyve ağacı türlerinin ekimi ve iv) arazi, toprak, bitki örtüsü ve su için belirli ve

üzerinde anlaşmaya varılmış alanların otlatma yatırımlarına kapatılması. i) erozyonun

büyüklüğü, ii) toprak türü; iii) eğim yüzdesi; iv) bitki örtüsü türü; v) yağış özellikleri, vi)

arazi kullanımı ve en önemlisi vii) mukim bölge halklarının mutabakatına bağlı olarak MH,

bu müdahalelerden bir veya birkaç tanesi seçilebilir.

b. Yatırım Menüsü

34

106. Bozuk ormanların rehabilitasyonu: şunları içerecektir: i) meşe koruluğu

rehabilitasyonu ve ii) bozuk orman alanında ağaç ekimi (ağaçlandırma). Rehabilite edilmiş

35

alanlar, fidelerin küçük geviş getirenlerin yiyebileceği/hasar verebileceği yüksekliğin üzerine

çıkmalarını sağlamak için çit örme yoluyla belirli bir süre (2-3 yıl) otlatmaya kapatılacaktır.

Meşe korusu rehabilitasyonu: Proje alanındaki, özellikle Bingöl’deki dağlarda

meşe koruları/ormanları mevcuttur. En yaygın meşe türleri: i) Quercus infectoria

Olivier, ii) Q. ithaburensis Decne. subsp. macrolepis (Kotschy) Hedge, iii) Q.

brantii Lindley, Q. libani A. Rich., iv) Q. robur subsp. pedunculiflora (K. Koch)

Menitsky and v)Q. petraea Lieble. Bununla birlikte, bu meşe ağaçlarının pek çok

kısmı, yakacak odun amaçlı yasadışı kesim, yasadışı otlatma, hayvan besleme

amaçlı yasadışı yaprak ve dal kullanımı (özellikle keçiler için) nedeniyle verimsiz

ve bozuktur. Bu bozuk ormanlar rehabilitasyon yoluyla verimli ormanlara

dönüştürülebilir. Meşcerelerin gerçek durumu göz önüne alınmak suretiyle, i)

ağacın ıslah olmasını sağlamak için gövdenin boğazdan kesilmesi, ii) meşe

palamutları ile ek tohumlama ve iii) meşe fideleri ile ek ekim dahil olmak üzere

bir veya daha fazla iyileştirme tekniği uygulanacaktır.

36

Bozuk orman arazisinde ağaç dikimi: Proje alanında yaşanan orman bozulması,

aşırı kullanım, sürdürülebilir olmayan orman yönetimi, yerel orman sakinlerinin

sosyo-ekonomik sorunları, mülkiyet ve arazi kullanım hakkı sorunları ve orman

alanının tarım alanına dönüştürülmesinin bir sonucudur. Söz konusu alanların

iyileştirilmesi için, ağaçlandırma yapılacak ve i) toprak türü ve derinliği, ii) ana

kaya türü, iii) iklim koşulları, erozyon derecesi ve v) yerel tercihler de dahil olmak

üzere pek çok etmen temel alınarak türler seçilecektir.

107. Bozuk otlakların rehabilitasyonu: Bu işlem, orman otlakları/otlatma alanları

üzerindeki baskıyı azaltmak ve bozuk otlatma alanlarının taşıma kapasitesini arttırmak için

yapılacaktır. i) alanın kapatılması ve ii) dönüşümlü otlatmanın teşviki yoluyla

gerçekleştirilecektir.

Alanın kapatılması: gerek biyokütle gerekse botanik yapı bakımından taşıma

kapasitesini arttırmak için alanın çit örme yoluyla bir süreliğine otlatmaya

kapatılmasıdır. Otlatma alanlarının geçici olarak kapatılmasını telafi etmek için

tarım arazisinde (3. Öğe kapsamında) kullanılmak üzere maliyet paylaşımı

temelinde hayvan sahiplerine yem mahsulü tohumları verilecektir.

Kullanıcıların dönüşümlü otlatmayı benimsemesine yardım etmek rutin bir

uygulama olarak çobanlar ve hayvan sahiplerine yönelik eğitim ve örnek

gösterim sağlamak suretiyle gerçekleştirilecektir.

108. Otlatma alanı altyapısına yönelik yatırımlar: Bu öğe aynı zamanda hayvan

sahiplerinin katılımını sağlamak ve hayvan başına verimliliği arttırmak için otlatma alanı

altyapısındaki yatırımları finanse edecektir. Söz konusu yatırımlar şunları kapsar: i) hayvan su

içme yapıları; ii) gölgelikler ve tırmalama direkleri ve iii) otlatma alanındaki basit barınaklar.

Kaşınma Kazıkları: Otlatma alanında 50 hektar başına bir veya iki tane

yerleştirilecektir.

37

Basit barınaklar/ağıllar: Çobanların ve hayvanların hırsızlık, olumsuz hava

koşulları ve vahşi hayvanlara karşı korunmaları amacıyla otlatma alanında

basit barınaklar/ağılların yapılması öngörülmektedir. 50 hektar başına bir

barınak olacaktır. Bu yapılar MH’de ortak kullanıma açık olacaktır.

109. Hayvan su içme yapıları: otlaklarda suya erişimi sağlayacak ve böylece su içmek için

hayvanların kat etmesi gereken yolu kısaltacaktır. Elde edilen fayda iki yönlüdür: i) hayvan

hastalıklarının yayılma riskinin azaltılması ve ii) hayvan başına verimin artması. Yapılar: i)

yalaklar ve ii) sulama havuzları. Yalakların daha önemli olduğu göz önünde bulundurulmalıdır.

Yalnızca birkaç tane sulama havuzu yapılacaktır.

38

Yalaklar: Yaklaşık 10 x 1 x 0.6 metre boyutlarında yerinde dökme beton

(çoğunlukla) veya prefabrik sac olacak ve 300 hektar başına bir tane olacak

şekilde stratejik olarak otlatma alanının üzerine kurulacaktır.

Hayvan sulama havuzlarının yapımı. Otlatma alanlarında bu havuzların yaz

otlatma döneminde doğrudan kullanıma yönelik olarak yapımı, hayvancılığın

temel faaliyet olduğu ve su kaynaklarının az; ancak saha koşullarının yüzey akışı

toplamaya uygun olduğu köylerde desteklenecektir.

Havuzlar, tipik olarak akış yukarı eğimde pereli (dolgulu) koruma ve azami

toplam set yüksekliğinin beş metre olduğu havza (veya set) tipinde olacaktır.

Havuzlar çitle çevrilmeli ve hayvanların doğrudan erişim sağlamalarını engellemek

için bir dizi yalağa su tedarik etmek üzere kullanılan setten geçen bir drenaj

borusunun mevcut olduğu bir kontrol yapısına sahip olmalıdır. Havuzlara yönelik

yatırımlar, tesisin ortak kullanımına yönelik resmi düzenlemeleri kapsamalıdır.

Ayrıntılı tasarım aynı zamanda siltasyonu (lığ ile su kirlenmesi) azaltma amaçlı

havza ağaçlandırma önlemlerini de kapsayabilir. Jeolojik bir belge, çevresel etki

değerlendirmesi belgesi ve besleme rejimini değerlendiren kısa bir hidrolojik

çalışma da fizibilite analizinin bir parçasını teşkil edecektir. Hayvan sulama

tesislerine yönelik tüm yatırımlar, yatırım maliyetini üretim ve gelirlerde

yaşanması beklenen artış ile ilişkilendiren temel bir mali analizi içermelidir.

39

110. Sediment (Çökelti) Ölçüm İstasyonları: Sediment tutma ve yerinde erozyon ölçümü

yoluyla 25 MH’nin tümünde erozyon ölçümü yapılacak ve havza alanının önceden belirlenmiş

yerlerinde GPS işaretli fotoğraflar ile birleştirilecektir. Bu ölçüm şu iki amaca hizmet

edecektir: a) doğrudan MH alanlarındaki DK rehabilitasyon faaliyetlerinin etkisini

belgeleyebilen verilerin toplanması ve b) bölge halklarını kurulum, yönetim ve veri toplama

sürecine dahil etmek suretiyle farkındalık yaratma. İstasyonlar, MH planlama safhasında her

bir MH’de kurulacaktır.

111. Elazığ, Bingöl ve Muş’taki OİM’ler bu öğenin uygulanmasından sorumlu olacak ve

OBM’ye raporlama yapacaktır. Bu öğe kapsamındaki otlatma alanı yatırımları ile ilgili olanlar

da dahil olmak üzere, orman ile ilgili faaliyetler, 1. Öğe kapsamında nihai hale getirilmiş olan

MH planlarına uygun şekilde uygulanacaktır.

112. İnşaat işleri: Bu Öğe kapsamında finanse edilecek çalışmalar şunları kapsar: i)

ormancılık çalışmaları ve ii) hayvan içme suyu yapıları.

Ormancılık çalışmaları: aşağıdakiler ile sınırlı olmamak kaydıyla şunları

kapsar: bozuk ormanların ağaçlandırılması (teraslama, ağaç dikme, dikilen

ağaçların etrafına cep teraslar dahil), bozuk toprakların korunması ve

iyileştirilmesi, koru rehabilitasyonu (ıslah kesimi, ek tohumlama ve ek ekim

dahil). Bu çalışmalara yönelik sözleşmeler, IFAD için kabul edilebilir olan

prosedürler gereğince ULRDİ/YA yoluyla tedarik edilecektir. OİM,

rehabilitasyon ve ağaçlandırma faaliyetleri ve diğer küçük inşaat işleri için

hizmet sağlayıcılar istihdam edecektir (örn. köy idareleri ve yerel yükleniciler).

Rehabilitasyon, ağaçlandırma, bu yapıların bakımı ve korunması ile ilgili tüm

çalışmaların ilgili MH’lerde ikamet eden köylüler (köy idaresi altında veya

bireysel olarak işe alınan) tarafından yapılması beklenmektedir. Yeterli iş

gücünün mevcut olmadığı hallerde, OİM işi PUEK’te belirtildiği şekilde rekabete

dayalı olarak işe alınacak olan uygun hizmet sağlayıcılara verecektir.

Hayvan İçme Suyu Yapıları: Hayvan su içme yapıları ve yan tesislere yönelik

inşaat işleri, OİM’ler tarafından il düzeyinde rekabete dayalı olarak (YA)

verilecektir. Bu çalışmaların izlenmesinden ve İl Odak Noktalarına (İON’ler)

raporlama yapılmasından Proje İl Ekipleri (PİE’ler) sorumlu olacaktır. OİM/OBM

illerdeki valilik ve ilgili devlet kurumları ile düzenlemeler yapacaktır (örn.

“ihtiyaç duyulduğu ve mutabakat sağlandığı şekilde” temelinde teknik destek

almak için Tarım Departmanı (TİM)).

113. Taşıtlar/Ekipmanlar/Malzemeler/Mallar: Bu Öğe için bu kategoride 2 kalem

mevcuttur: i) tohum ile fideler ve sediment ölçüm ekipmanı.

c. Uygulama Düzenlemeleri ve Satınalma

40

Tohum ve fideler: İstikrarlı ve risksiz arz sağlama amaçlı standart OGM

uygulaması olarak, gerekli fideler yıllık olarak OGM’nin belirlediği fiyatlara

üretim yapabilen fidanlıklardan getirtilecektir. Bu tedarikçiler Elazığ ve

Muş’taki devlete ait fidanlıkları içermektedir. Zamanlama, nicelik ve nitelik

bakımından MH planlarında belirtilen ihtiyaçlar doğrultusunda arzu edilen

fideleri tedarik edebilen diğer devlet fidanlıkları ve özel üreticiler ile anlaşma

yapılabilir,

Sediment ölçüm ekipmanları: Ekipman ve Mallar kategorisi kapsamında YA

yoluyla 25 ekipmanın tedarik edilmesi öngörülmektedir.

114. İhale dokümanları: Mallar, çalışmalar ve hizmetlerin tedarikine yönelik tüm ihale

dokümanları, gerektiği şekilde OBM ve/veya YB/TUB uzman(lar)ının katılımıyla tedarikçi

kurum (ilgili Satınalma Yetkilisi) tarafından hazırlanır. İl düzeyinde, icra kurumlarının sorumlu

ekibi, YB ve ilgili ekiplerin merkezi yönetiminin nezaretinde tedarik dokümanlarını

hazırlayacaktır. Herhangi bir eylemde bulunulmadan önce tüm satınalma dokümanları YB

tarafından onaylanacaktır.

115. Maliyet paylaşımı: aşağıdaki yatırımlar %95 oranında IFAD, %5 oranında Hükümet

tarafından finanse edilecektir: i) toprak koruma yatırımları ve ii) bozuk ormanların

rehabilitasyonu. Bozuk otlaklar, hayvan su içme yapıları ve basit barınakların

rehabilitasyonuna yönelik yatırımlar %95 IFAD, %5 oranında da faydalanıcılar tarafından

finanse edilecektir. İhtiyaç olması halinde ve ihtiyaç olduğunda her bir MH başına korucu

istihdam edilebilir. Bunun maliyeti tamamen Hükümet tarafından karşılanacaktır. Sediment

ölçümüne yönelik ekipmanlar %100 Krediden finanse edilecektir.

41

C3. GEÇİMİN

İYİLEŞTİRİLMESİNE YÖNELİK YATIRIMLAR

42

116. 3. Öğenin temel hedefi özel arazide küçük ölçekli mahsul üretimini ve hayvancılığı

desteklemek suretiyle MH köylerinde geçim koşullarını ve yerleşim alanlarındaki yaşam

koşullarını iyileştirmektir.

117. 2. ve 3. Öğeler birbirleri ile bağlantılıdır. 2. Öğe kapsamında yer alan müdahaleler,

tarım arazilerini sel ve toprak kaymalarından koruyarak, sulamaya yönelik su kaynağı ve

kalitesini arttırarak, bitki örtüsünü iyileştirmek ve otlatma arazilerinde küçük ama yararlı

yapılar sağlamak ve böylece içme suyu mevcudiyetini arttırmak suretiyle hayvan verimliliğine

katkıda bulunarak 3. Öğe dahilindeki faaliyetler üzerinde etki yaratmaktadır. 2. Öğe aynı

zamanda geçici istihdam sağlamak, sel ve toprak kayması risklerini azaltmak suretiyle ve

topluluklara meyve ağaçlarından ve meşe korusu rehabilitasyonundan elde edilen bitki

materyallerinden yararlanma ve florayı geliştirerek arıcılığı destekleme olanağı sağlamak

suretiyle köylerin geçim koşullarını etkilemektedir.

118. 3. Öğe kapsamındaki yatırımlar hem yoksulluk (doğrudan) hem de doğal kaynak

bozulmasını (hem doğrudan hem dolaylı olarak) ele almaktadır.

119. Yoksulluk üzerindeki etki: Bazı faaliyetler doğrudan hane halkının gelirini

arttırarak bazıları ise masrafları azaltmak suretiyle yoksulluğu azaltmaktadır:

Gelir arttıran faaliyetler: Mahsul üretimi: Nispeten daha büyük arsalarda bir

derece mekanizasyon ile buğday/arpa ve yem mahsulü üretimi, mahsul verimi ve

toplam üretimdeki iyileşmeler sonucunda gelir üzerinde doğrudan etkiye sahip

olacaktır. Meyve ve sebze üretimi de, aile işçiliğinden yararlanarak ekili alan

birimi başına gelirin daha yüksek olacağı daha küçük arsalardan gelir

sağlayacaktır. Küçük ölçekli sulamaya yönelik yatırımlar (su depolama havuzları,

toprak kanallarının rehabilitasyonu ve tarla içi damla sulama) hane halklarının

kazanma kapasitesini doğrudan arttıracaktır. Bunların tümü aynı zamanda

ailelerin beslenme durumuna olumlu etki yapacaktır. Sözleşmeli fide üretimi

yalnızca gelir üretmeyecek; aynı zamanda ileride gerçekleştirilecek olan küçük

ölçekli işlere yönelik modeller/fırsatlar oluşturacaktır. Hayvancılık: hayvancılık ve

mahsulü bütünleştiren tarım arazisinde yem mahsulü üretimi ve ahırlarının

iyileştirilmesi hayvancılığı geliştirecek ve hane halkı gelirine katkıda bulunacaktır.

a. Giriş

b. Etkiler /Bağlantılar

43

Masrafları azaltan faaliyetler: birlikte kullanıldığında etkileri birleşen güneş enerjili

su ısıtıcıları, enerji tasarruflu sobalar ve ev yalıtımını kapsayan alternatif enerji

kaynaklarına ilişkin yatırımlar.

120. Doğal kaynak bozulması üzerindeki etki: hem doğrudan hem dolaylı etki söz

konusudur:

Doğrudan etkiler şunlardan kaynaklanır: i) buğday ve arpa üretiminin

geliştirilmesi (eğimli arazileri yüzey akışı ve üst toprağın ve verimliliğin

kaybedilmesine neden olan yıllık üretimden kurtararak arazi kullanımını

düzeltme; aynı derinlikten toprak nemi ve toprak besinlerini sürekli olarak

tüketen monokültürden uzaklaşma; belirli otların, böceklerin ve hastalıkların

gelişimiyle sonuçlanır) ii) nadasın azaltılması (bitki örtüsü oluşturmak suretiyle

yaklaşık 12 ay boyunca araziyi rüzgar ve su erozyonundan korumak), iii) Nitrojen

sabitleştirici baklagil mahsulleri ile yem mahsulü üretiminin kapsamını

genişletmek (toprak organik madde içeriğini arttırmak, agrega stabilitesini

artırmak suretiyle toprağın dayanımını geliştirmek ve su tutma kapasitesini

yükseltmek); iv) özellikle esasen buğday olmak üzere yıllık mahsul ekiminin

yerini alması suretiyle eğimli arazilerde yapılması halinde meyve bahçelerinin

kurulması (eğim stabilizasyonu ve yüzey akışının azaltılması), v) küçük ölçekli

sulamanın geliştirilmesi (nakil kayıplarını azaltmak suretiyle su kullanım

verimliliğini geliştirmek ve damla sulama gibi su tasarruflu yöntemleri

benimsemek), vi) sözleşmeli fide üretimi (erozyonu azaltan iyi toprak örtüsünün

tesis edilmesi ve başarılı bir şekilde ağaçlandırma yapılmasını sağlayan istikrarlı

fide arzı), vii) alternatif enerji kaynakları (yakacak odun tüketimini azaltarak

arazi örtüsünün iyileştirilmesi). Tüm mahsul üretimleri için, konturlara paralel

toprak işleme teşvik edilecektir. Bu, eğimli arazilerde önemli miktarda yüzey

toprağı, toprak verimliliği kaybı ve oyuklara neden olan küçük karıkların

oluşumunu durduracaktır.

Dolaylı etkiler şunlardan kaynaklanır: i) yem mahsulü üretiminin genişletilmesi

(otlak ve orman arazisi üzerindeki baskının azaltılması), ii) baklagil yem üretimi

(toprak verimliliğinin ve topraktaki su tutulumunun arttırılması yoluyla su arzının

çoğaltılması), iii) hububat, yem mahsulleri, sebzeler ve meyve ağaçları ile iyi

yüzey örtüsünün tesis edilmesi (sedimantasyonu azaltarak su kalitesinin

arttırılması).

121. Özel araziye yönelik yatırım menüsü şunları içerecektir: i) buğday ve arpa

verimliliğinin arttırılması, ii) yem mahsulü üretimi; iii) ahırların iyileştirilmesi; iv) meyvelik

tesisi; v) sebze üretiminin geliştirilmesi; vi) küçük ölçekli sulama; vii) sözleşmeli fide üretimi

ve viii) enerji tasarruflu teknolojilerin teşviki.

c. Yatırım Menüsü

44

122. Sunulan menü, her bir köyün agro-ekonomik ve sosyo-ekonomik durumunun yanı

sıra çiftçilerin kaynakları ve ihtiyaçlarına göre değişiklik gösterecektir. Yaklaşım esnek olacak

ve tüm faaliyetlere yönelik ölçek, kapsam, zamanlama/safhalama ve ilintili maliyetler,

müzakere edilmiş MHP’lerde yapılan tarım alt planlarında ayrıntılandırılacaktır.

123. Buğday ve arpa veriminin arttırılması: ürün alma modellerini tarım arazilerindeki

üretim sınırlamaları ve fiziksel sınırlamalar ile uyumlaştırmak için, hakim agro-ekolojik

koşullar altında küçük toprak sahiplerinin daha iyi agronomik uygulamalar benimsemelerine

yardım etmek suretiyle zayıf mahsul verimliliği ve düşük karlılık ele alınacaktır. Bu, yıllardır

yıllık ürün almanın uygulandığı hassas arazilerde toprak erozyonunun ve ilintili toprak

verimliliği kayıplarının azaltılmasına yardımcı olacaktır. Agronomik uygulamalar, toprak

işlemenin ve fidelik hazırlığının daha iyi hale getirilmesi (erozyonun önlenmesi için kontur

üstü), ekim zamanlamasının iyileştirilmesi, tatmin edici düzeyde tahıl üretimini beraberinde

getirecek daha fazla ürün çeşitliliğine sahip kaliteli (sertifikalı) fideler ve kaliteli saman ve

yemlik tahılları kapsayacaktır. Verim artışı, buğday ve arpaya tahsis edilen arsa sayısını/ek

alan ihtiyacını azaltacak ve çiftçilerin yem mahsulleri için daha fazla arazi tahsis etmelerine

olanak tanıyacaktır. Öğe, mevcut mahsul rotasyonuna (nadas-buğday rotasyonu veya buğday

monokültürü) aynı miktarda araziyi ve mevcut yağışı daha etkili ve verimli bir şekilde

değerlendiren nitrojen sabitleştirici yıllık yem mahsulünü dahil edecek ve böylece hayvancılığı

destekleyecek ve aynı zamanda toprak veriminin artması nedeniyle tahıl üretimini

arttıracaktır.

124. Yem mahsullerinin altındaki alanın genişletilmesi: MH köylerinde hem sulama hem de

yağmur suyuyla beslenme koşulları altında yem üretimi teşvik edilecektir. Yağmur suyuyla

beslenme koşulları söz konusu olduğunda, araziyi yaklaşık 12 ay atıl ve korumasız (su ve

rüzgar erozyonuna maruz) bırakan nadas uygulamasının değiştirilmesi suretiyle kış fiği (Macar

fiği) veya ilkbahar fiği üretilecektir. Toprak ve arazi bozulmasını arttıran yıllık toprak

bozunumundan (yıllık tahıl üretimi için toprağın işlenmesi) kaçınmak amacıyla etkili erozyon

kontrolü önlemleri ile birlikte eğimli arsalarda evliya otu (çok yıllık bir mahsul, korunga)

uygulanmaya başlayacaktır. Yıllık yağış miktarının daha fazla olduğu alanlarda (yaklaşık 750-

800 mm), silaj mısır teşvik edilecektir. Sulama koşulları söz konusu olduğunda, özellikle süt

sığırcılığının kademeli olarak gelişmekte olduğu köyler için alfalfa ve silaj mısır öncelikli

mahsuller olacaktır.

45

125. Ahır koşullarının iyileştirilmesi: geleneksel ahırların geliştirilmesine dair malzemelerin

ve ekipmanların finansmanı yoluyla hayvancılıktaki (koyun ve sığır) başlıca meselelerden

birini ele alacaktır. Önlemler, maliyet paylaşımı temelinde püskürtüm, dezenfektan,

havalandırma ve baca rüzgar kıranı, pencere açıklığı, aydınlatma, gelişmiş yem ve sulama

birimleri ve boya/badanayı kapsayacaktır. Tüm bunlar ahırlardaki parazit ve hastalık

vakalarını azaltacak ve samanlık/ahır hijyenini arttıracaktır.

126. Modern meyveliklerin kurulması: Her ne kadar yüksek kesimde yer alan pek çok

köyde agro-ekonomik koşullar meyve üretimi için uygun olsa da, uygun geometri ve teknik ile

kurulmuş meyvelikler mevcut değildir. Eski türde ağaçlar tek tek çiftçilerin tarlalarında veya

arka bahçelerinde dağınık şekilde durmakta ve kötü bir şekilde bakılmaktadırlar. Öğe,

fidelerin temin edilmesi suretiyle yumuşak ve sert çekirdekli meyveler (örn. elma, armut,

erik) ve sert kabuklu yemişlerin (örn. badem, ceviz, fındık) üretimine yönelik küçük modern

meyveliklere yatırım yapılmasını destekleyecektir.

127. Sebze üretiminin geliştirilmesi: Bölgede meyve ve sebzelere yönelik kanıtlanmış bir

talep mevcudiyeti söz konusudur. Bununla birlikte, yoksulluk, teknik bilgi ve beceri eksikliği,

46

mali meseleler, güncel olmayan türler ve uygulamalar üretimi sınırlandırmaktadır. Dolayısıyla,

iklim koşullarının olumlu, iyi tarım arazisinin sınırlı ve aile işçiliğinin mevcut olduğu MH

köylerinde açık tarlalar ve plastik tüneller altında üretim desteklenecektir. Başlangıç

aşamasında alınacak beceri ve tavsiye desteği ile birlikte 500 m2’lik plastik tünel, plastik

levhalar, demir çerçeveler ve damla sulama (damla tüpü aksesuarları) öngörülmektedir.

128. Küçük ölçekli sulama: Tarla içi ve tarla dışı sulama için destek sağlanacaktır. Küçük

ölçekli tarla dışı sulama yatırımları sulama için güvenilir su temini sağlayacak ve sulama

verimliliğini arttırarak varsa, bir köy için mevcut olan sulanmış alanı genişletecektir. Sulanmış

alanların eğimli tabiatı göz önüne alındığında, drenajın ek yatırım gerektiren bir mesele olması

veya herhangi bir olumsuz çevresel etki yaratması beklenmemektedir.

129. Yatırımlar şunları kapsayacaktır: i) su kullanım haklarına sahip birden fazla

kullanıcıya yönelik küçük su depolama havuzları (tarla dışı) ve ii) beton kanallara ve

uygulanabilir olduğu hallerde PVC borusuna geçiş yapılarak su iletim sistemlerinin (tarla dışı)

iyileştirilmesi ve rehabilite edilmesi ve iii) tarla içi damla sulama.

Su depolama havuzları: bunlar çiftçilere şunları yapma olanağı tanıyacaktır: i)

su kıtlığı durumlarında kullanılmak üzere küçük pınarlar/derelerden (15

litre/saniyeden az akıntının olduğu) gelen suların depolanması ve ii) daha karlı

mahsullerin üretimi ile ilgilenilmesi. Gerekli giriş ve çıkış yapıları ve donanıma

sahip havuzlar beton ve yaklaşık 400 m3 olacaktır. Geliştirilecek su

47

kaynağının seçiminde temel kriter teknik fizibilitenin yanı sıra fayda

sağlayacak hane sayısı olacaktır. Sulamaya yönelik inşaat işleri hususunda,

faydalanıcıların yapacağı ayni katkılara yönelik düzenlemeler her bir MH

Planının hazırlanması sırasında müzakere edilecektir. Bu yatırımların uzak

yerde yapılması, yapı tasarımlarının asgari düzeyde ağır iş makineleri

kullanımını gerektireceğini göstermektedir. Tasarım parametrelerine ilişkin

daha ileri düzeyde rehberlik sağlayacak bilgiler PUEK’te sunulacaktır.

Mevcut sulama altyapısının rehabilitasyonu şu şekilde gerçekleştirilecektir: i)

mevcut açık kanalların hasar görmüş veya aksayan parçalarının borular (PVC

veya cam elyaf) ile değiştirilmesi ve ii) su iletim kayıplarının azaltılması için

toprak kanallarının beton ile kaplanması ve kanal profilinin modifiye edilesi

(dikdörtgen yerine ikizkenar yamuk şeklinde).

Tarla içi düşük basınçlı damla sulama: Öğe kapsamında su hasadına yönelik

tarla dışı proje yatırımlarını desteklemek ve bunlardan yarar sağlamak

48

suretiyle bahçe ve yem mahsullerine yönelik tarla içi düşük basınçlı damla

yayıcıların desteklenmesi öngörülmektedir. Tipik bir tesisat, ağzın

rehabilitasyonu, betonarme tankın yapımı ve bir yer altı DY/YYPE boru hattının

(hidrantlar, boşaltım mekanizması ve hava valflarına yönelik valf kutuları

dahil) tesisini kapsamaktadır. Valf kutuları buhar kürlü ön dökümlü öğelerden

yapılmış olacaktır. Proje alanındaki sert hava koşulları nedeniyle, asgari boru

döşeme derinliklerinin belirlenmesi gerekmektedir.

130. Sözleşmeli fide üretimi. Proje, MH köylerinde fidanlıkların kurulmasını

destekleyecektir. Hedef, OİM’lerin ihtiyacına yönelik olarak yerli menşeli kaliteli endüstriyel

ağaç ve sert kabuklu meyve ağacı fidelerinin istikrarlı bir şekilde tedarik edilmesini

sağlamaktır. OGM geri satın alma garantisi verecektir. Zira ihtiyaç fazlası bireysel olarak

çiftçilere, kamu kuruluşlarına (köy idareleri gibi) ve ticari kuruluşlara satılabilmektedir.

49

131. Enerji tasarruflu teknolojilerin teşvik edilmesi: Genel yakıt talebinin ve aşırı yakacak

odun bağımlılığının azaltılması ve yüksek kesimlerde uygun maliyetli yenilenebilir enerji

kaynaklarının kullanımının teşvik edilmesi amaçlanmaktadır. Öğe, ormanlar üzerindeki baskıyı

azaltmak ve kırsal bölge halklarının yaşam koşullarını iyileştirmek maksadıyla yeni enerji

tasarrufu usullerini uygulamaya başlayacak ve mevcut olanları güncelleyecektir. Müdahaleler

temelde güneş enerjili su ısıtıcıları, enerji tasarruflu ocaklar ve ev yalıtımı dahil olmak üzere

küçük ölçekli enerji tasarrufu teknolojilerinden oluşmaktadır.

50

132. Söz konusu yatırımlar için gerekli olan bilgi ve beceriler şu yollarla sağlanacaktır: i)

çiftçi eğitim kursları, ii) tarlalarda yapılacak uygulamalar iii) çiftçi keşif ziyaretleri. Bunların

zamanlaması önem taşımaktadır. Tercihen, bunlar yatırımlar başlatılmadan önce

gerçekleştirilmelidir. Bu durum, faydalanıcıların yatırımlardan etkili ve verimli bir şekilde

yararlanmasına olanak sağlayacaktır.

Çiftçi eğitim kursları: Teknoloji ve çiftlik idaresi arasındaki açığı azaltmak

amacıyla çiftçilerin bilgi ve becerilerinin geliştirilmesine, ii) aynı faaliyet

alanında çalışan kişiler ve uzmanlar ile etkileşim kurmalarına; iii) düşünme,

düşüncelerini yansıtma, fikirler arasında bağlantı kurma, bilgiyi keşfetme ve

öğrenmekten zevk almalarına yardımcı olmaya ve iv) peşin hükümlü fikirlerini

ve eğilimlerini değiştirmeye yöneliktir.

Gerek sınıf eğitimini gerekse uygulamalı eğitimi (sahada) kapsayacak şekilde

eğitimler düzenlenecektir. Proje süresi dahilinde yaklaşık 300 eğitim kursu

düzenlenebilir. Ana konular; hayvancılık ve atık yönetimi, yem ve hububat

mahsulü üretimi, sera ve açık tarla sebze üretimi, küçük ölçekli sulama ve fide

üretimidir. Birim maliyet, 25 katılımcı için kurs malzemesi, içecekler ve basit

yiyecekleri (300 USD/kurs) kapsamaktadır.

Projenin uygulanma süreci boyunca kadın çiftçilere sistematik olarak ayrı

eğitimler verilecektir. Tüm eğitim programlarında gençlere öncelik

tanınacaktır. Kadınlar aynı zamanda çiftler ve gençler için düzenlenen çiftçi

keşif ziyaretlerinden de faydalanacaktır. MH planlarında yer alan faaliyetlere

bağlı olarak, PİE’ler teknik destek ve uygulayıcı bölge halkına yönelik kapasite

oluşturma ihtiyaçlarını analiz eder.

d. Bilgi ve Becerinin Geliştirilmesi

51

52

Tarlada yapılacak uygulamalar: i) davranışsal değişiklik konusunda ilgi

uyandırmak ve farkındalık yaratmak, ii) Teknoloji aktarımını hızlandırmak

(diğer bir deyişle teknoloji açığını azaltmak) ve çiftçilere daha iyi çiftçi

yöneticileri olma konusunda yardım etmek (diğer bir deyişle yönetim açığını

azaltmak) suretiyle potansiyel ve gerçek verim arasındaki farkı kapatmak için

çiftçilere mahsul üretimi ve hayvancılıktaki yeni uygulamaları gözlemleme

olanağı sağlamak, iii) onları aktif bir şekilde öğrenme sürecine dahil etmek, iii)

gözlemlediklerini deneme konusunda motive etmek amaçlanmaktadır.

7 yılda 25 MH’de yaklaşık 300 uygulamanın yapılması öngörülmektedir. Ana

konular: hayvancılık ve atık yönetimi, yem ve hububat mahsulü üretimi, sera

ve açık tarla sebze üretimi, küçük ölçekli sulama ve fide üretimini

kapsamaktadır.

Uygulamanın hedefine bağlı olarak, şu amaçlarla planlanıp tasarlanması

önerilmektedir: i) öncesi ve sonrasını, teste karşı kontrolü ve yan yana

karşılaştırmaları göstermek; ii) çiftçilerin yalnızca bir veya iki

işlem/uygulamaya veya tüm bir uygulama paketine maruz bırakılması ve iii)

bir yıllık (örn. buğday çeşitleri, fidelik hazırlığı) veya çok yıllık (örn. mahsul

rotasyonu, ağaç mahsulleri, hayvan besleme) uygulama yürütmek.

MH başına uygulama sayısı 1 ila 3 arasında değişiklik göstermektedir.

Örneğin, betonarme bir gübre depolama tanıtım uygulaması her bir MH’deki

(toplam 25) köylerden bir tanesi için yeterliyken, meyvelik tanıtım

uygulamaları toplamda 15 adet olabilir (tarımsal-ekolojik koşulların uygun

olduğu 15 MH). Her bir MH’de 3 sulama uygulaması yapılabilirken, yem

uygulaması 3/MH olmalıdır. Her bir uygulamanın birim maliyeti (500 USD)

tarımsal faaliyetlere yönelik maliyet ve girdileri içermektedir.

53

Bir örnek uygulamanın aşağıdaki durumlarda iptal edilmesi ve tabelanın

kaldırılması gerekmektedir:

o Teknik uzmanlık ve disiplini yansıtmaması,

o Ortalama bir çiftçi tarlası veya uygulamasından önemli ölçüde farklı

olmaması ve yerel/geleneksel uygulamalar arasında kolaylıkla fark

edilebilir olmaması,

o Örnek uygulama alanından geçen kişilerin dikkatini çekmemesi ve

durup izlemelerine sebep olmaması.

Hiçbir unsur bir projeye “kötü/başarısız tanıtım uygulaması”ndan daha fazla

zarar veremez. Başarılı örnek uygulamalara ilişkin kılavuz ilkeler Ek 13’te yer

almaktadır.

Çiftçi keşif ziyaretleri: sürece katılan çiftçilere aşağıdaki konularda yardım

sağlamak üzere düzenlenecektir: i) daha iyi çiftçiler ve başarılı şirketler ile

etkileşim kurma; ii) farklı fikirlere açık olma ve bakış açısını genişletme; iv)

arazilerine yönelik vizyon geliştirme ve v) projeye ilgilerini arttırma.

Her bir MH köyünden ortalama 3 çift veya kız kardeş/erkek kardeş ya da

baba/kız bu ziyaretlerden faydalanacaktır. Kadınların katılımının sağlanması

önem arz etmektedir. Proje minibüsünün kullanıldığı her bir tur 25 çifti

54

içerebilir. Proje süresi dahilinde yaklaşık 7 farklı konuda (hayvancılık ve atık

yönetimi, yem ve hububat mahsulü üretimi, sera ve açık tarla sebze üretimi,

küçük ölçekli sulama ve fide üretimi) 30 civarında turun düzenlenebileceği

öngörülmektedir. Ziyaretler özel şirketler, büyük çiftlikler, öncü çiftçiler, diğer

proje faaliyetleri ve müdahalelerini hedef almalıdır. Kamu kurumları

tarafından düzenlenen tatbikat günleri ile yerel ve bölgesel fuarlar MH bölgesi

halkları için iyi fırsatlardır.

55

• Programın hazırlanması ve uygulanmasındaki temel ilkeler şunlardır: i) eşler

veya erkek kardeşler/kız kardeşler katılacaktır; ii) ziyaretlerin çoğu günlük temelde

yapılacak ve her yıl yalnızca bir tane 2 günlük ziyaret planlanacaktır; iii) katılımcılar

köylerine dönünce tecrübelerini eğitim programlarından birinde veya Muhtar

tarafından düzenlenen bir toplantıda paylaşacaklardır.

133. Bu Öğe, 2. Öğe kapsamında gerçekleştirilen rehabilitasyon faaliyetlerinin daha

yüksek düzeyde benimsenmesini sağlamak suretiyle MH bölgesi halkının gelirini yükseltmek

için maliyet paylaşımı temelinde fırsatlar sunacaktır. Bir orman uzmanı, bir agronom (bilimsel

tarım uzmanı) ve bir hayvancılık uzmanından oluşan sözleşmeli ve çok disiplinli Proje İl

Ekipleri (PİE) aracılığıyla OGM tarafından uygulanacaktır. OİM tarafından kendisi, PİE ve yerel

bölge halkları arasında irtibat için odak noktası olarak her bir PTE’ye bir orman uzmanı

atanacaktır. Proje illerindeki valilikler, yaygınlaştırma ve eğitim desteği için Proje ile İl Tarım

Müdürlüklerinin (TİM’ler) kaynakları arasında gerekli koordinasyon ve bağlantıları

sağlayacaktır.

Uygulama ve Satın Alma Düzenlemeleri

56

134. Üç PİE çalışmasının başında teknik konuların yanı sıra yoksulluğun hedeflenmesi ve

cinsiyet eşitliği meseleleri ile ilgili eğitimler ve üçüncü ile beşinci uygulama yıllarında da bilgi

tazeleme eğitimi verilmesi öngörülmektedir. Gerek PİE’ler gerekse OGM personeli

cinsiyet/yoksulluk konularında hassasiyet yaratma ve katılımcı yöntemlere ilişkin eğitimlere

katılacaktır.

135. İnşaat işleri: Bu kategori tüm küçük ölçekli sulama yatırımlarını içerir. Tedarik

yöntemi YA’dır.

136. Eğitim/Teknik Destek/Çalıştaylar: örnek uygulama, çiftçi eğitimi ve çiftçi keşif

ziyaretleri bu kategoriye girmektedir. İlgili masrafların finanse edilmesi öngörülmektedir:

örnek uygulamalara yönelik girdiler ve tarım faaliyetleri, organizasyonel masraflar, çiftçi

eğitimi ve keşif ziyaretleri için görsel-işitsel ve basılı materyal, taşıt kiralama ve yemekler.

Tedarik yöntemi YA’dır.

137. Taşıtlar/Ekipmanlar/Malzemeler/Mallar: Hayvan barınağı rehabilitasyonu ile enerji

tasarruflu teknolojiler bu kategoride yer almaktadır. Tedarik yöntemi de Kamu Tedariki

(KT)dir. Buğday, arpa, yağmur suyuyla beslenen ve sulanan yemler ve meyve ve sebze

üretimine yönelik verimlilik ve karlılığın arttırılması için ihtiyaç duyulan tohum ve fideler de bu

kategoride yer almaktadır. Bu girdiler YA yoluyla tedarik edilir.

138. İhale Dokümanları: Mallar, çalışmalar ve hizmetlerin tedarikine yönelik tüm ihale

dokümanları, gerektiği şekilde OBM ve/veya MUB/TUB uzman(lar)ının katılımıyla tedarikçi

kurum (ilgili Tedarik Yetkilisi) tarafından hazırlanır. İl düzeyinde, icra kurumlarının sorumlu

ekibi, YB ve ilgili ekiplerin merkezi yönetiminin nezaretinde tedarik dokümanlarını

hazırlayacaktır. Herhangi bir eylemde bulunulmadan önce tüm tedarik dokümanları YB

tarafından onaylanacaktır.

139. Maliyet paylaşımı: Tüm çiftçi uygulamaları, eğitim ve keşif ziyaretlerinin %100’ü

IFAD Kredisi tarafından finanse edilecektir. Sulama havuzları ile mevcut sulama altyapılarının

rehabilitasyonu %95 IFAD, %5 de faydalanıcılar tarafından finanse edilecektir. i) buğday ve

arpa üretiminin iyileştirilmesi, ii) hayvancılığın geliştirilmesi, iii) bahçe üretiminin geliştirilmesi

ve iv) tarla içi damla sulama için yapılacak yatırımlar (tohum ve fidelerin tedariki de dahil

olmak üzere) %70 oranında IFAD, %30 oranında da Hükümet tarafından finanse edilecektir.

57

BÖLÜM C

RAPORLAMA, İZLEME, DENETLEME ve DEĞERLENDİRME

58

140. TKİB/TÜGEM’in projeyi uygulama sorumluluğunun bir parçası olarak, projenin

düzgün şekilde yürütüldüğü ve kredi hedeflerini gerçekleştirmesinin muhtemel olduğu

konusunda IFAD’ı tatmin etmek maksadıyla periyodik olarak projenin ilerleyişi konusunda

raporlama yapması gerekmektedir. İki tür raporlama gereklidir: i) Yarı Yıllık İlerleme

Raporları ve ii) Yıllık Performans Raporları. Söz konusu raporlar, OGM/ÇEM/OSİB’nin gerekli

kıldığı durum ve zamanda Türkçe tercümeleri ile birlikte İngilizce olarak yazılacaktır. PYB,

projeyle ilgili tüm raporların ilgilenen okuyuculara ifşa edildiği bir web sitesine sahip olacaktır.

141. İlerleme raporlarının amaçları şunlardır: i) Proje faaliyetlerinin fiziksel ve mali seyri

ile ilgili gerekli bilgileri sağlamak ve ii) proje etkisinin düzenli değerlendirmesi. Uygulama,

harcama ve edinimler konusunda sağlanan ilerleme ile ilgili bilgi veren bu raporlar yıllık ve

yarı-yıllık olarak hazırlanacaktır. Her bir MH’de gerçekleştirilen faaliyetler ve elde edilen

sonuçların kısa bir özeti de sunulacaktır. İlerleme raporları, illere göre proje çıktıları ile ilgili

düzenli bilgileri, mümkün olduğu ölçüde sonuçları ve uygun olduğu hallerde temel duruma

yapılan atıfları içerir.

142. Yarı yıllık İlerleme Raporları: MUB, yılda iki defa (altı ayda bir), projenin uygulanma

süresi dahilinde her altı ayın sonundan itibaren en az üç ay içerisinde OGM ve IFAD’a bir

ilerleme raporu sunacaktır. İlerleme raporlarının sunulması gereken kesin tarihler Proje

Başlama Çalıştayı sırasında duyurulacaktır. MUB hizmet sağlayıcılar için üç aylık mali ve

fiziksel ilerleme raporu formatları geliştirecek ve bu tür koşullar bu hizmet sağlayıcılar ile

yapılan iş sözleşmelerine dahil edilecektir. MUB, hizmet sağlayıcılar tarafından hazırlanan bu

raporları temel alarak tüm hizmet sağlayıcılar ile ilgili bütünleştirilmiş bir rapor hazırlayacak

ve bunları yarı yıllık raporlara dahil edecektir.

143. Yıllık İlerleme Raporu: Yarı yıllık raporlardan bir tanesi, daha geniş kapsamlı olup ve

IFAD’a gönderilecek olan Yıllık Performans Raporudur. İllere göre proje uygulamasının tüm

yönlerine ilişkin özet bilgileri kapsayacaktır. Bu rapor, Hükümet, IFAD ve OGM arasında

üzerinde mutabakata varılmış kilit göstergelere yönelik planlanmış ve gerçek hedefleri

belirterek, denetleme misyonlarının ve değerlendiricilerin proje kısıtları, faaliyetleri ve

edinimleri konusunda tam anlamıyla haberdar olmasına olanak sağlayacaktır. Basılı nüshalar

aynı zamanda Hazine, Kalkınma Bakanlığı (KB) ve Valiliklere gönderilecektir.

144. İlgili format Ek 15’te yer almaktadır. Bununla birlikte, bu raporların asgari olarak

aşağıdakileri ele alması gerektiği göz önünde bulundurulmalıdır:

Giriş

İlerleme Raporlaması

59

Personel kadrosunun yanı sıra ayrıntılı mali veriler ve tedarik verileri de dahil

olmak üzere proje hedeflerinin uygulanmasında ve gerçekleştirilmesinde

yapılan nicel ve nitel ilerleme,

Halk katılımı, ilçelerin, köylerin, küçük toprak sahiplerinin seçilmesindeki

şeffaflık ve altyapı yatırımları ile ilgili analiz,

Yatırımların sürdürülebilirliği,

Müdahalelerin kırsal çevre üzerine etkisi

Raporlama döneminde karşılaşılan sorunlar,

Toplumsal cinsiyet eşitliği ve tecrübe edilen darboğazlar,

Bu sorunların azaltılmasına veya çözülmesine yönelik atılan/bulunulan veya

teklif edilen adımlar/eylemler,

IFAD Denetim Raporlarında gündeme getirilen sorunların durumu,

Teklif edilen faaliyet programı ve takip eden raporlama döneminde beklenen

ilerleme

145. İzleme ve değerlendirme (İ&D) işlevi, uygulanan faaliyetlerin etkisinin

değerlendirilmesi için Projenin mantıksal çerçevesine göre yönlendirilecek ve Projenin

raporlamasına dahil edilecektir. MHP’lerden elde edildiği üzere mevcut sosyo-ekonomik ve

fiziksel dayanaklar da dahil olmak üzere çeşitli kaynaklardan elde edilen bilgiler, bilgilerin

üretilmesinden çok sürekli analizine odaklanan bütünleşik bir yönetim bilgi sisteminin (YBS)

temelini teşkil edecektir. Proje sonuçlarının analizi, proje hedefleri ile karşılaştırıldığında

faydalanıcıların ihtiyaçları ve önceliklerine daha iyi yanıt vermek amacıyla proje faaliyetlerini

yönetmek için kullanılacaktır. Bu da etki edinimini güçlendirecektir.

146. Proje İ&D sistemi, birincil ve 1. seviye sonuçların (örn. ağaçlandırılan arazi hektarı,

rehabilite edilen arazi hektarı, rehabilite edilen otlaklar, kurulan hayvan su içme noktaları)

raporlanmasına yönelik mevcut yapılara ve doğrudan köylerde geçim koşullarının

iyileştirilmesini hedefleyen faaliyetlere (gelişmiş hayvancılık uygulamaları, mahsul ve sebze

üretimi vs. konusunda çiftçilerin eğitilmesi) dayanacaktır. Veri toplama, İ&D’ye yönelik girdi

işlevi görecek olsa da, bu amaçla, Proje İ&D işlevi, verilerin toplanmasından ziyade kilit sonuç

göstergelerinin analiz edilmesine odaklanacaktır. Tüm proje paydaşları (ulusal, bölgesel ve il

düzeyinde OGM personeli ve bölge halkları dahil olmak üzere) proje uygulamasının izlenmesi

ve/veya değerlendirilmesinde role sahiptir. Proje tasarımında, köylülerin geçim koşulları

üzerindeki etkinin değerlendirilmesi ve erozyonu azaltma yatırımlarının verimi ve etkisinin

ölçülmesi öngörülmektedir. Proje alanı, kendilerine ilk elden köylülerle etkileşim kurma ve

İzleme ve Değerlendirme

60

ilerlemeyi değerlendirme fırsatları sunmak için OBM ve Ankara’da yerleşik OGM personeli

tarafından düzenli olarak ziyaret edilecektir.

147. Personelin İ&D sorumluluğu: Proje Yöneticisi (PY) ile Proje Saha Yöneticisi (PSY)

ihtiyaçlara cevap verir nitelikte bir İ&D sisteminin kurulmasını ve proje faaliyetleri için düzenli

bir şekilde izlemenin ve ilerleme raporlamasının yapılmasını sağlamaktan sorumludur.

MUB’nin İ&D Uzmanı, TUB’nin İ&D yetkilisi ile birlikte, günlük olarak veri toplamak, bunları

analiz etmek ve izleme faaliyetlerinden kaynaklanan uygulama meseleleri, ilerleme ve elde

edilen sonuçlara ilişkin olarak en az üç aylık olacak şekilde gerektiği üzere raporlar

hazırlamaktan sorumludur. Söz konusu raporlar Proje yönetiminde yönlendirilecek olup, Proje

Yürütme kurulu ile paylaşılabilecektir. MUB içerisinde, uygulama sürecinde İ&D

düzenlemelerine besleyecek olan bulgularla ek çalışmaların yapılması öngörülmektedir. Aynı

zamanda, analizi desteklemek amacıyla bilgisayar kullanma becerilerini güçlendirmeleri için

personele bilgisayar eğitimi verilmesi de öngörülmektedir.

148. Program kurumları arasındaki ilişkiler, teklif edilen bilgi sistemi içerisindeki

bağlantıları açıklayan Şekil 3’te yer almaktadır.

Şekil 3: Sonuçlar ve Etkinin ölçülmesi – Bilgi ve Geri Bildirim Akışları

149. İ&D sistemi hem performans hem de etki izlemeyi içermektedir. Tüm İ&D verileri

cinsiyet ve ile göre ayrılacaktır. Mantıksal Çerçeve göstergeleri, MHP’lerden bir takım

Hizmet

Sağlayıcılar

OGM İl

Müdürlükleri

Mikro-

Havza

Planları

SO

NU

ÇL

AR

Merkezi

Uygulama

Birimi

Köylüler

ETKİ

Veriler

Analiz ve öğrenme

Bölgesel

Paylaşım

Kapasitesi

61

göstergeler ile birlikte izleme sisteminin temelini teşkil etmektedir. Ankara’da bir tane, her bir

üç ilde de birer tane düzenlenen başlama çalıştayları sırasında, belirli göstergeler ve

Doğrulama Araçları (DA’lar) konusunda tavsiyeler verilecektir. Bu tür göstergeleri ve DA’ları

analiz etmede kullanılacak olan metodoloji aynı zamanda kaynakları, temel değerler ve

raporlamanın periyodikliği ile ilgili bilgileri içerecektir. Çoğunlukla her bir MH’ye yönelik temel

değerler MHP’lerde tanımlanacaktır. Temel ve izleme verilerinin görselleştirilmesinde ana

çerçeve olarak, temelde çevre bozulmasının derecesini ayrıntılandıracak olan OGM’deki

mevcut CBS kullanılacaktır. OGM, uluslar arası alanda kabul görmüş yöntemleri kullanmak

suretiyle kurum içi erozyonu ölçme kapasitesine sahiptir ve erozyon kontrolünün izlenmesinde

bu tecrübeden yararlanılacaktır.

150. Mikro havza bölgesi halkları, dere ve su yolu oyuklarının gelişiminin ölçülmesi

amacıyla metal çubuk kullanılması ve düz arazide dikdörtgen erozyon alanlarından oluşan

basit saha denemelerinin yapılması suretiyle yüzey ve dere/su yolu erozyonunun izlenme

sürecine katılacaktır. Elazığ’daki Orman Araştırma Enstitüsü bu konuda destek

sağlayabilmektedir. Katılımcı izleme aynı zamanda mikro havzanın içindeki veya sınırındaki

akış alanlarını boşaltan su yollarındaki çökelti tutuculardan verilerin toplanmasında da

uygulanacaktır. Katılımcı izleme oldukça uygun maliyetli olabilmekte ve aynı zamanda kamu

farkındalığını arttırabilmektedir.

151. Katılımcı izleme, imkan dahilindeki il veya makro havza düzeyinde, daha büyük

havza alanında toplanan veriler ile desteklenebilir. Makro düzey veriler rutin bir şekilde hidro

elektrik barajı yetkilileri tarafından toplanır ve mikro havza ve imkan dahilindeki havza

düzeyinde toplanan verilerin ölçümünde referans işlevi görür.

152. Yıllık Planlama Çalıştaylarında İ&D, çeşitli çalışmalar ve saha denemelerinden elde

edilen bulgular, projenin gelecekteki kapsamı ve seyri ile ilgili kararları yönlendirecektir.

Çalıştaylar, göstergeler ve DA’lar gibi projenin mantıksal çerçeve unsurlarının revize

edilmesine ve belirlenen kilometre taşları konusunda önceki yıllarda elde edilen sonuçların

yansımaları ile projenin amacı ve uzun vadeli hedeflerinin tartışılmasına yönelik bir forum

olacaktır. Söz konusu analiz şunlar için temel teşkil edecektir: (i) genel uygulama seyri ve

yoksulluk odağının gözden geçirilmesi; (ii) başarıların ve bunların tekrarlanmasına yönelik

yöntemlerin belirlenmesi ve (iii) uygulama sürecinde karşılaşılan sorunların analiz edilerek

düzeltici eylemler üzerinde mutabakata varılması.

153. OGM hali hazırda, fiziksel çalışmalar bakımından ilerlemenin takip edilmesine yönelik

güçlü bir bilgisayarlı sisteme sahiptir. Masraflar ve gerçekleştirilen faaliyetlere ilişkin veriler il

düzeyinde bu sisteme girilir. Söz konusu veriler İ&D’nin bel kemiğini teşkil etmekte ve

mümkün olduğu ölçüde projenin uygulanma sürecinde gerçekleştirilen sosyal araştırmalar ve

erozyonun izlenmesinden elde edilen verilerin yanı sıra mevcut hükümet verileri ile

desteklenmektedir. İ&D uzmanının ilk görevlerinden bir tanesi, üzerinde mutabakata varılan

göstergeler için raporlama periyodikliğinin ve veri kaynaklarının belirlenmesi olacaktır.

154. Hizmet sağlayıcılar ile yapılan sözleşmeler, gerek arazi ve su gelişimleri, gerekse

tarımsal üretim ve eğitim alan kişiler bakımından elde edilecek sonuçları net bir şekilde ortaya

koyacaktır. Nihai ödeme hem sunulan çalışma ve hizmetlerin kabul edilmesine bağlı olarak,

hem de elde edilen sonuçları nicel olarak ortaya koyan raporların alınmasından sonra

62

yapılmalıdır. Bu tür raporlar köylerde halka açıklanacak ve köy muhtarları tarafından

onaylanacaktır. Eğitime dair veriler, cinsiyet, yaş grubu ve verilen eğitimin türüne göre

ayrılacaktır. Hizmet sağlayıcılardan elde edilen bilgilerin mevcut bilgisayar sisteminde

barındırılamaması halinde, verilen Excel veya benzer bir ticari bilgisayar uygulamasında

saklanacaktır.

155. Söz konusu değerlendirme: i) kurumsal usullerin etkinliği, ii) planlama ve uygulama

etkileşimleri ve iii) izleme sistemlerinin değerlendirilmesi amacıyla uygulamanın ilk 18

ayından sonra yapılacaktır. Üç yıllık uygulamanın sonunda bir ara değerlendirme yapılması

planlanmaktadır. Bu değerlendirme şunları kapsayacaktır: (i) tasarım ve YÇPB’ye göre proje

sonuçları ile fiziksel ve mali ilerlemenin gerçekleştirilmesine dair değerlendirme, (ii)

sözleşmeli uygulayıcı ortakların performansı ve yönetimi ve teknik destek ve eğitim

programlarının etkililiğine dair değerlendirme ve (iii) Proje yaklaşımını güncelleştirme veya

tekrarlama potansiyeli ve özellikle de proje edinimlerinin sürdürülebilirliği ile ilgili kurumsal

yansımalar. Bu incelemelerin bulguları, karar alıcılara program öğelerinin içeriği, hedefleri ve

finansmanında yapılacak olası düzenlemeler konusunda fikir verecektir.

156. Son uygulama yılında, IFAD’ın gerekli kıldığı Proje Tamamlama Raporu’nun (PTR) bir

parçası olarak, uygulama sırasında toplanan İ&D verileri, hedeflenen MH alanlarında yaşayan

köylülerin geçim koşullarındaki değişikliklerin yanı sıra, özellikle doğal kaynak temelinde

gerçekleşen ve belgelenen iyileştirmeler bakımından proje edinimlerine ilişkin olarak yapılacak

genel bir değerlendirmenin temelini teşkil edecektir. PTR süreci, paydaşların kendilerine

performans değerlendirmesi yapma, hesap verilebilirliği teşvik etme, sürdürülebilirliği

geliştirecek olan etmenleri belirleyip bunları ayrıntılandırma ve kilit başarı ve eksiklikleri

ortaya koyma fırsatı sağlamak için her bir proje iline bir paydaş çalıştayı dahil edecektir.

Farklı ilgi gruplarının eşit bir şekilde temsili teşvik edilmelidir ve paydaş çalıştayında kadınların

temsil edilmesi zorunludur. Gerekli olması halinde, kadın paydaşlar ayrı bir değerlendirme

sürecine sahip olabilirler.

157. Değerlendirme, yıllık raporlamanın yanı sıra izleme verilerini temel alacaktır. İzleme

verileri, “proje öncesi” erozyon seviyesi ve yaşam koşullarına ilişkin Ara Planlarda yer alan

veriler ile mukayese edilecektir. Projenin son yılında “proje sonrası” mukayese yapılmasına

olanak sağlamak için önceki yıllarda yürütülen uygulamadan seçilen köyler üzerinde bir etki

çalışması yapılacaktır. Yalnızca Proje faaliyetlerinin dördüncü proje yılına kadar başlamış

olduğu köyler mukayese amacıyla kullanılacaktır. Temsili olarak “proje-sonrası etki

Başlangıç Değerlendirmesi

Proje Etkilerinin Değerlendirilmesi

63

değerlendirmesi”, bu üç ilin her birinde Projenin desteklemediği bir mikro-havzayı (MH)

kapsayacaktır.

158. Planlama evresinde toplanacak ve Proje etkisini değerlendirmek üzere kullanılacak

temel bilgi kategorileri MH Planı kılavuz ilkelerinde ayrıntılı bir şekilde ortaya konulmuştur.

Söz konusu kategoriler, bunlarla sınırlı olmamak kaydıyla aşağıdakileri içerir:

a. Sosyo-ekonomik özellikler: köydeki hane sayısı, hane halklarının yapısı,

istihdam ve göç verileri, hane halkının gelir ve gider düzeni (özellikle yiyecek

ve enerji konusunda);

b. Fiziksel özellikler: köyün yeri (boylam ve enlem), il merkezine uzaklık ve

erişim, konut ve çatı malzemeleri, hıfzıssıhha ve içme suyu

c. Tarım ve Hayvancılık: Köylülerin sahip olduğu hayvan sayısı (hane başına

ortalama ve tip), otlak/otlatma alanı büyüklüğü, işlev gösteren hayvan su

içme noktası ve gölgelik yapı sayısı, hayvan üretkenliği, yağmur suyuyla

beslenen alan (mahsule göre), sulanan alan (mahsule göre), hane arsalarının

boyutu (sulanan ve yağmur suyuyla beslenen), mahsul verimi ve

d. Doğal kaynaklar: ormanlık alan, erozyona uğramış arazi ve otlak/otlatma

alanının durumu. Tamamlamanın ardından seçilen MH için CBS haritaları

hazırlanacak ve planlama evresinde hazırlananlar ile karşılaştırılacaktır. Bunlar

doğal kaynakların iyileştirilmelerine ilişkin delil sağlamaktadır. Tamamlayıcı

bir usul olarak, yazılı bilgilere ek olarak tarih/saat ve GPS koordinatlarının

işaretlenmiş olduğu fotoğraflar belirli aralıklarla çekilmeli ve CBS sistemiyle

birleştirilmelidir.

19. Bitki örtüsü, su yolu oluşumu, toprak kayması ve MH’deki fiziksel değişiklikleri tespit

etmek üzere kullanılabilen hava fotoğrafları ile takviye edilebilen bütünleşik GPS işlevli

kameralar gibi yenilikçi izleme yöntemlerinin kullanımı öngörülmektedir. Tipik MH

özelliklerini barındıran birkaç yerde fotoğraflar çekilmelidir. Fotoğraflar mümkün olduğunca

yılın aynı zamanında çekilmelidir.

64

IFAD DENETİM HEYETLERİ

65

159. Kredi Alan proje ve programın uygulanmasından sorumlu olmasına rağmen, etkili bir

uygulamanın sağlanması, çıkan uygulama sorunlarının ve engellerinin aşılması, kalkınma

hedeflerinin gerçekleştirilmesi, etki ve sürdürülebilirlik, tüm paydaşların ortak kaygısıdır.

IFAD, ulusal uygulama ortakları ve politika oluşturucularda kapasite oluşturmayı hedefleyerek

bu çabaya denetim ve uygulama desteği ile katkı sağlamaktadır. Sahip olduğu öneme

rağmen, proje uygulaması sırasında yapılan denetim, proje performansını belirleyen pek çok

etmenden yalnızca bir tanesidir. Bu etmenler şunları kapsamaktadır: (i) proje tasarımı ve

hazırlığının niteliği, (ii) proje yönetiminin niteliği, (iii) siyasi ve ekonomik ortam; (iv)

hükümet, eş finansörler ve uygulayıcı kuruluşların taahhüt ve mülkiyeti ve (v) denetim

girdilerinin niteliği ve zamanlaması.

160. Denetim Heyetinin Hedefi: IFAD bir uzman ekibi (Denetim Heyeti) oluşturarak bu

ekibi aşağıdaki amaçlarla kredi alan ülkeye en az bir kere veya -gerekli görülmesi halinde-

daha sık gönderir: i) tatmin edici düzeyde ilerlemenin kaydedilip kaydedilmediğinin tespit

edilmesi, ii) telafi eylemi gerektiren sorunların erken safhada belirlenmesi ve iii) projenin

uygulanmasında hedef kitlelerinin ilgi ve kaygılarının başlıca odak noktası olup olmadığının

tespit edilmesi. Heyet personel kadrosu, belirli sorunların ele alınmasında ihtiyaç

duyulabilecek herhangi bir özel uzmanlığı ve proje tabiatını göz önünde bulundurmaktadır.

161. Denetim Heyeti İş Tanımı: Bu heyet IFAD genel merkezinin bulunduğu Roma’dan

ayrılmadan önce yönetim tarafından uygulayıcı kuruluşa (OSİB) bir Denetim Heyeti İş Tanımı

gönderilecektir. Söz konusu İş Tanımı, heyetin temel hedefini yansıtmaktadır (yani projenin

kalkınma hedeflerinin gerçekleştirilmesini sağlama ve IFAD’ın güvene dayanan

sorumluluklarını yerine getirme). Heyetlerin zamanlaması önceden uygulayıcı kurumlar ile

planlanmakta ve kararlaştırılmaktadır.

162. Tipik bir İş Tanımı aşağıdakileri kapsar:

• Giriş: denetlenecek olan projenin özeti (yürürlük ve sona erme tarihi,

kredi boyutu, proje öğeleri, başlıca gelişmeler, meseleler)

• Denetlenecek olan proje uygulaması unsurları:

1. Genel performans

2. Mali yönetim ve tedarik

3. Yönetim ve koordinasyon

a. Giriş

66

4. Her bir bileşen kapsamındaki faaliyetler ve çıktılar

5. Hedefleme bakımından öğenin YÇPB ile uyumluluğu

6. Cinsiyet eşitliği açısından proje performansı

7. Önceki Denetim Heyetinin tavsiyeleri konusunda bulunulan

eylemler

• Heyet yapısı: üye listesi, uzmanlık alanları ve denetime yönelik bireysel

sorumlulukları

• Program

163. Saha Programı: İş Tanımında belirtildiği üzere denetim heyetleri, uygulamaların

planlandığı şekilde ilerleyip ilerlemediğini ve telafi eylemlerini gerektiren meselelerin ve dar

boğazların olup olmadığını tespit etmek için faydalanıcılar (kadınlar ve erkekler), yerel teknik

personel ve yerel idareciler (gerekli olması halinde) ile etkileşim kurmak ve rapor edilen fiziki

ilerlemeyi yerinde inceleyerek doğrulamak amacıyla proje alanına saha ziyaretlerinde

bulunmak için, ana uygulayıcı kuruluş (OGM) ile üzerinde mutabakata varılan tarihlerde proje

illerine seyahat eder. TUB ile işbirliği içerisinde olarak MUB’nin heyet için ayrıntılı bir ziyaret

programı (zamanlama ile birlikte) hazırlaması beklenmektedir. Örnek program Tablo 6’da yer

almaktadır.

Tablo 6. Denetim Heyeti Seyahat Planı ve Programı Örneği

MISSION ITINENARY and PROGRAM

164. Tablo 7’de yer alan örnek programda belirtildiği üzere, il ziyareti programı

aşağıdakilerle sınırlı olmamak kaydıyla şunları kapsamalıdır:

• OBM Müdürünün ziyaret edilmesi

• Proje personeli tarafından brifing verilmesi

IFAD DENETİM PROGRAMI

15 Mayıs, Pt Heyetin Elazığ’a varışı

16 Mayıs, Sa İlgili proje personeli ile OBM’de toplantılar

16-24 Mayıs Proje İlleri A, B ve C’de saha çalışması

24 Mayıs, Pe Proje ili C’den Ankara’ya seyahat

28 Mayıs, Pt TÜGEM’de Tamamlama Toplantısı

29 May, Sa Roma’ya Dönüş

b. Saha Ziyareti

67

• TUB proje ofisinin ziyaret edilmesi

• Proje illerindeki İl Orman Müdürlüklerinin (seçilenler veya tümü) ziyaret

edilmesi

• Arazideki uygulamayı görmek üzere proje köylerinin/alanlarının ziyaret

edilmesi

165. OBM Müdürünün ve Müdür Yardımcısının Ziyaret Edilmesi: Bu Heyet proje,

uygulama süreci ve meseleler ile ilgili görüş almak amacıyla Elazığ’daki OBM’de PYY ile Bölge

Müdürü ve yardımcısını (Saha Proje Yöneticisi) ziyaret eder. Bölge Müdürü iş yükü ve/veya

önceden planlanmış sorumlulukları nedeniyle proje alanlarında heyete eşlik etmeyebilir.

Bundan dolayı, söz konusu ziyaret Bölge Müdürü için görüşlerini heyete doğrudan iletme ve

onların sorularına cevap verme fırsatı sunmaktadır.

166. Proje Personeli tarafından Brifing Verilmesi: Bunun amacı, projenin uygulanışı

hakkında heyete genel bir fikir vermektir. İlerlemeyi ortaya koyan rakamlar ve resimler ile

birlikte bir Power Point sunumu hazırlanmalıdır. Dolayısıyla, fiziksel çalışma ve faydalanıcılar

da dahil olmak üzere uygulamadan önce, uygulama sırasında ve sonrasında mevcut durumu

belirtmek için proje alanlarında fotoğraf çekmek suretiyle bir fotoğraf arşivi hazırlanması

önem taşımaktadır. Tüm proje personeli toplantıya katılmalı ve heyet ile tanıştırılmalıdır. Bu

yalnızca heyetin kimin kim olduğunu anlamasına değil, aynı zamanda proje personeli arasında

ekip ruhunu geliştirmesine de yardımcı olacaktır.

167. Toplantı süresinin, kısa bir soru/cevap oturumu ve sunumun heyete eşlik eden

tercüman tarafından çevrilmesi de dahil olmak üzere bir saati aşmaması gerektiği göz önünde

bulundurulmalıdır. Daha fazla bilgi (şekiller, şemalar, resimler vs.) önceden hazırlanan brifing

dosyalarının heyet üyelerine verilmesi suretiyle sunulabilir.

Tablo 7. IFAD Denetim Heyetine yönelik Örnek il ziyareti programı

Tarih Saat Faaliyet/program

17 Ekim 2013

9:00-10:00 OBM ziyareti

10:00-11:00 TUB Ofisinde Toplantı (Sunum)

12:00-13:00 Öğlen yemeği

13:00-17:00 Faaliyetleri görmek için proje alanına ziyarette

bulunma ve faydalanıcılar ile toplantı

17 Ekim 2013

8:00-14:00 Faaliyetleri görmek için proje alanlarına gitme,

köylüler ile kahvehane toplantısı yapma

14:00-15:00 İl merkezine geri gelme

15:00-16:00 İTM’de değerlendirme toplantısı

16:00 İkinci proje iline gitmek üzere yola çıkma

68

Heyete Yapılacak Sunum

168. Sunumun ana hatlarıyla aşağıdakileri gerçekleştirmesi tavsiye edilir:

• Proje öğelerinin uygulanmakta olduğu alanları (ilçeler, MH sınırları ve MH

köyleri) belirten bir haritanın sunulması.

• Kapsam, boyut, maliyet ve kaynak tahsisine ilişkin resimler,

tablolar/çizelgeler sunmak suretiyle Her bir öğe için yapılan çalışmaların

belirtilmesi. İlerleme, cinsiyet eşitliğine vurgu yapmak suretiyle

faydalanıcıların sayısını ve katılım düzeyini belirtmelidir. Her bir veri

mümkün olduğu ölçüde cinsiyetlere göre ayrılmış şekilde sunulmalıdır,

• Olası/ortaya çıkan ve gerçek sorunlar ve kısıtların vurgulanması ve proje

ilerleyişini ve etkisini arttırmaya yönelik çözümlerin öne sürülmesi

• Bir sonraki uygulama adımlarının listelenmesi

169. TUB’de, sunumun ardından, söz konusu ildeki planlanan saha ziyareti programı ile

ilgili heyete bilgi verilmelidir. MH’lerdeki durak noktalarının işaretlendiği bir harita üzerinde

kısa bir sunum yapılmalı ve söz konusu ziyaretin amacı açıklanmalıdır. Program, heyet

üyelerinin dahil etmek istediği konular/alanların dahil edilmesi ve heyetin öncelikleri arasında

yer almayanların kapsam dışına alınması suretiyle nihai hale getirilmelidir.

170. TUB Ofisi: Ziyaretin amacı ofis ortamı ile çalışma olanaklarını görmek, arzu edildiği

takdirde dosyalama ve arşivlemeyi yerinde kontrol etmek ve personel ile etkileşim kurmaktır.

171. MH ve Köy ziyaretleri: TUB ve PİE’ler, heyet üyelerinin zamanlarını ilerlemeyi

ölçmede etkili ve verimli bir şekilde kullanmasını sağlamak amacıyla köy ve saha ziyaretlerine

yönelik planlar yapmak üzere misyonun varmasından önce proje personeli ile birlikte bir

toplantı düzenlemelidir. Planlamacılar, aynı müdahalenin farklı bir alanda ziyaret edilmesi için

özel bir neden olmadığı sürece programdaki proje faaliyetlerinin tekrarlanmasından

kaçınmalıdır.

69

172. Saha programı, heyetlere bireysel faydalanıcılar (görüşmeler) ve/veya köylü grupları

(odak noktası toplantıları) ile etkileşime girme ve ormanlar, otlatma alanları, tarım arazileri,

samanlıklar, ekipmanlar, sulama altyapıları vs. gibi fiziksel ilerlemeleri görme fırsatı sunacak

şekilde hazırlanmalıdır. Her ne kadar teknik personel tarafından bilgilendirme yapılsa da,

heyetin proje algılarını, katılım düzeylerini ve fayda/kaynak tahsisindeki adaleti proje

faydalanıcıları (aynı zamanda bazen faydalanıcı olmayanlar) ile doğrudan tartışması ve proje

performansının arttırılması konusundaki görüşlerini alması gerektiği göz önünde

bulundurulmalıdır. Bu amaçla, faydalanıcılar özgür bir şekilde kendilerini ifade etme

konusunda teşvik edilmelidir.

173. IFAD’ın Hedefleme Politikası, kadınları başlıca kesişen hedef kitle, cinsiyet farklılarına

çekilen dikkati de kilit bir gereklilik olarak tanımlamaktadır. Ülke ziyaretinden sonra

hazırlanacak olan denetim raporlarının cinsiyete göre sınıflandırma suretiyle proje katılımı ve

proje faydaları ile ilgili bilgiler sağlaması gerekmektedir. Dolayısıyla, heyetler cinsiyet eşitliği

bakımından proje performansını değerlendirmek ve proje katılımcıları, faydalanıcılar ve

personel konusunda cinsiyete göre sınıflandırılmış bilgiler toplamak zorundadır. Saha ziyareti

programlarının hazırlanmasında, kadın faydalanıcılar ile görüşmek için yeterli zaman ayırmak

70

suretiyle bu gereklilikler göz önünde bulundurulmalıdır. Lojistik düzenlemeler (hane halkı

ziyaretleri ve kadın gruplar ile ayrı görüşme yerleri) de önceden tamamlanmalıdır.

174. Durak noktaları arasındaki mesafe ve görüşme süreleri, heyetin bilgilendirme

ihtiyacını karşılamaya yetecek kadar zamanın ayrıldığından emin olmak için önceden

hesaplanmalıdır. İlgili paydaşların önceden her bir durak noktası/alan konusunda

bilgilendirilmesi ve heyeti karşılamaya hazır hale getirilmesi ve taşıtlar, sürücüler ve diğer

lojistik düzenlemelerin mevcudiyeti saha ziyaretinin başarısına katkıda bulunmaktadır.

175. Heyetlerin uygulama konusunda gerçek/doğru/tarafsız bilgiler edinerek illerden

ayrılmasının önem taşıdığı göz önünde bulundurulmalıdır. Yalnızca olumlu/başarılı örneklerin

gösterilmesi heyetleri yanlış yönlendirecek ve çarpık bir izlenim verecektir. Gerçek ve

olası/ortaya çıkan sorunların ve kısıtların tartışılması ve çözümlerin ortaya atılması, proje

ilerleyişini ve etkisini arttırma fırsatı yaratacak, uygulayıcılar için hayatı kolaylaştıracak ve

başarılı bir performans göstermelerine katkıda bulunacaktır.

176. Denetim Heyetleri zamanlarının bir kısmını Ankara’daki uygulayıcı Bakanlık ve Hazine

yetkilileri ile görüşmeye ayırırlar. Bakanlıkta İş Tanımını temel alarak, uygulama seyri ve

meselelerini tartışıp, yapılacak eylemler üzerinde mutabakata varır; Aide-Memoire (Heyet

Denetim Notu) ve Denetim Raporları için belgeleri inceler ve gerekli bilgileri toplarlar.

Denetim heyetleri, genel anlamda projenin uygulanmasında sorumlu olan kuruluş veya

departmanın üst düzey hükümet yetkilileri ile heyet hedefleri ve bulgularının (sırasıyla)

tartışıldığı ortak toplantılar yaparak sürece başlar ve süreci tamamlarlar. Heyet OSİB’de AGM

ve OGM ile bir “tamamlama toplantısı” yapacak ve Heyetin Aide Memoire’ini

inceleyecek/tartışacaktır.

2. Aide-Memoire: Heyet, kendi bulgularını özetleyen bir Aide-Memoire hazırlayıp bunu

tamamlama toplantısında tartışır. Mutabakatın sağlandığı ve çözüm bekleyen konuları

c. Heyet Raporu (Aide Memoire)

71

maddeler haline getirir. Heyet tavsiye kararları Aide- Memoire’deki “Tavsiye

Kararları” başlığı altında net bir şekilde belirtilmiştir. Hükümet personeline, Aide-

Memoire’nin içeriğini okuması, analiz etmesi ve sindirmesi için yeterli zaman

verilmelidir. Dolayısıyla Heyet, taslağı uygulayıcı kuruluşlara ve uygun olduğu

hallerde mümkün olduğu ölçüde içeriğe dahil edilen yorumlarını almak üzere diğer

ortaklara dağıtır. Daha sonra üzerinde mutabakata varılmış değişiklikler, eklemeler

ve çıkarmalar heyet tarafından uyarlanabilir. Aide-Memoire, bir “tamamlama”

toplantısından en az 24 saat önce (veya üzerinde anlaşmaya varılmış farklı bir zaman

çerçevesinde) dağıtılır. Üzerinde anlaşmaya varılmış değişiklikler, tamamlama

toplantısından sonra yapılmalı ve nihai versiyon sürece öncülük eden bakanlığa ve

diğerlerine gönderilmelidir. Denetim heyetleri IFAD’a geri döner dönmez, Aide

Memoire’yi IFAD yönetimine Ofise Dönüş Raporu’nun bir parçası olarak ibraz eder.

3. Yönetim Mektubu: IFAD, Denetim heyetinden sonra 10 gün içerisinde uygulayıcı

kuruluşa (OSİB) daha yüksek düzeylerde uygulayıcı kuruluşlar tarafından ele

alınması gereken meseleler konusunda çözüm veya müdahale talebinde bulunan bir

Yönetim Mektubu gönderir. Söz konusu mektup, uygulamadaki olumlu ve olumsuz

eğilimler ile IFAD’ın stratejik hamleleriyle ilgili kaygıları ilgilendirir.

4. Denetim Raporu: Heyet Lideri, IFAD Genel Merkezine döndükten sonra bir Denetim

Raporu hazırlar. Rapor esasen zaman içerisinde kaydedilen ilerlemenin

değerlendirilmesine ve proje hedeflerinin ve beklenen etkinin gerçekleştiğinden emin

olunmasına yönelik olarak uygulayıcı kuruluşlar, IFAD ve diğer paydaşlar tarafından

kullanılacak olan bir araçtır. Raporun odak noktası, ister taahhüt edilmiş ister

öngörülmüş olsun, proje ilerlemesinin ve etkisinin arttırılması için eylem odaklıdır.

Heyetin ülkeden ayrılmasından önce ibraz edilen Aide- Memoire, rapor için önemli bir

bilgi kaynağıdır. Fiziksel ve mali ilerleme ve etki konusunda projeden elde edilen

veriler de önemli malzemelerdir.

5. IFAD’ın işletme el kitapları, araçları ve kılavuz ilkelerine (yani İ&D Kılavuzu, Kredi ve

Hibe İdaresi İşletme El Kitabı, Tedarik Kılavuz İlkeleri, Toplumsal Cinsiyete ilişkin

Araçlar ve Kılavuz İlkeler, Proje Denetimine ilişkin Kılavuz İlkeler) ilişkin ek bilgiler

için internet sitesini ziyaret edin: www.ıfad.org (İngilizce).

d. Ek Bilgiye yönelik Referanslar

72

EK 1

Görev Süresi: Altı aylık deneme süresinin başarı ile tamamlanmasının ardından,

performansın tatmin edici düzeyde olması halinde, toplamda yedi seneye kadar yenilenebilir

bir yıllık sözleşmeler yapılır.

Görev Yeri: Ankara’da yerleşik; gerektiğinde Elazığ, Bingöl ve Muş’a seyahat,

Nitelikler ve Deneyim

1. Üniversitelerin İngilizce (sözlü ve yazılı tercüme yapıldığına dair kanıt), işletme veya ilgili

bölümlerinden mezun olma,

2. Hem yazılı hem de sözlü İngilizceye hakimiyet ve dış kaynaklı projelerde en az üç (03)

yıl sekreter veya mütercim/tercüman olarak çalışmış olma,

3. Yüksek düzeyde sekreteryal, organizasyonel ve iletişimsel becerilere sahip olma,

4. Yaygın kelime işlem (MS Word) ve elektronik çizelge (MS Excel) konusunda yüksek

düzey bilgisayar becerisi,

5. Hükümetin idari prosedürleri konusunda bir miktar bilgi sahibi olma tercih sebebidir,

Görev Tanımı:

Projenin uygulanmasında ve günlük görevlerde yardım sağlamak,

Proje toplantılarının tutanaklarını hazırlamak ve istenilen dağıtımı yapmak,

Proje saha ofisleri ile iletişimi sürdürmek ve bilgi ve desteğe yönelik taleplere anında

cevap vermek,

Çalıştaylar, toplantılar, çalışma turları, eğitimler vs. dahil olmak üzere proje

etkinliklerinin hazırlanmasına destek sağlamak,

Proje ile ilgili dosyalamadan sorumlu olmak,

Proje ile ilintili telefon, faks ve e-posta sistemi ile ilgilenmek

Proje belgeleri, malzemeleri, mektup ve raporlarını tercüme etmek

Misyon toplantıları, küçük ölçekli çalıştaylar ve ilintili etkinlikler sırasında sözlü çeviri

yapmak

Geziler ayarlamak (uçak biletleri, oteller vs.)

İŞ TANIMI

Sekreter/Tercüman

73

EK 2

Görev Süresi: Altı aylık deneme süresinin başarı ile tamamlanmasının ardından,

performansın tatmin edici düzeyde olması halinde, toplamda yedi seneye kadar yenilenebilir

bir yıllık sözleşmeler yapılır.

Görev Yeri: Elazığ’da yerleşik; ancak koordinasyon, izleme, raporlama ve gözetim için

gerekli olduğu hallerde Proje alanı içerisinde (Elazığ, Bingöl, Muş) ve Ankara’ya düzenli

olarak seyahat edilecektir.

Nitelikler ve Deneyim

1. Ziraat Ekonomisi, İktisat, İşletme, Ormancılık, Ziraat, Kamu Yönetimi ve Murat Nehri

Havzası Rehabilitasyon Projesi (MNHRP) ile ilgili bir alanda yüksek lisans derecesi ile

birlikte doğal kaynak yönetimi ve Türkiye’nin tarım ekonomisindeki güncel konular

hakkında sağlam bilgi dağarcığı. İlgili bir kamu kurumu, özel sektör veya bir uluslar arası

kuruluşta en az beş sene üst düzey bir teknik veya idari pozisyonda çalışmış olma ve

uluslar arası finansmanın sağlandığı kalkınma programlarının yönetimi ve koordinasyonu

konusunda sahip olduğu becerileri kanıtlamış olma.

2. Adayın sorun çözme konusunda yaratıcı, enerjik ve pragmatik bir yaklaşım sergilemesi

ve kırsal ekonomik kalkınma ve doğal kaynak yönetiminde kamu sektörü ve özel

sektörün oynadığı roller konusunda bilinçli olması beklenecektir. Bilgisayar okuryazarlığı

gerekli olacak, yazılı ve sözlü İngilizce hakimiyeti avantaj sağlayacaktır.

Görev Tanımı

3. Proje Yöneticisi Yardımcısı, baş denetmen olarak Saha Faaliyetleri Biriminin (TUB) Saha

Proje Yöneticisine ve Ankara’daki Merkezi Uygulama Biriminin (MUB) Proje Yöneticisine

raporlama yapacak ve aşağıdakilerin gerçekleştirilmesinden sorumlu olacaktır:

MUB’ye destek sağlamak;

Proje Faaliyetleri El Kitabında ayrıntılandırılan uygulama düzenlemeleri ve

IFAD Finansman Anlaşmasında yer alan prosedür ve yükümlülükler gereğince,

projenin sorunsuz bir şekilde uygulanmasına ilişkin tüm konularda, Elazığ,

Muş ve Bingöl’deki Orman İşletme Müdürlükleri (OİM’ler) ve Elazığ’daki OGM

Bölge Müdürlüğüne gözetim ve rehberlik sağlamak

Proje Yürütme Kurulu’nun (YK) sekreteri olarak hareket etmek ve takip ve

alınan kararların yayılması konusunda gerekli düzenlemeleri yapmak;

İŞ TANIMI

Proje Yöneticisi Yardımcısı (PYY)

74

Yıllık Çalışma Programları ve Bütçelerin (YÇPB’ler) koşulları, ilgili İş Tanımları

ve IFAD Kredi Anlaşması koşulları gereğince proje personeli, danışmanlar,

danışmanlık hizmeti sağlayıcılarının (mikro havza planlama ekipleri

(MHPE’ler), proje il ekipleri (PİE’ler), özel çalışmalar ve araştırmalara yönelik

ekipler ve benzeri) işe alınmasını ve faaliyetlerini denetlemek;

İl Odak Noktalarına (İON’ler) rehberlik sağlamak;

Katılımcı mikro havza (MH) planlarının hazırlanmasını denetlemek;

MH planlarının zamanında değerlendirilmesini ve onaylanmasını ve daha sonra

da nihai onay ve gerekli bütçe tahsisi için OGM’ye gönderilmesini sağlamak;

Onaylanan MH planlarının zamanında ve etkili bir şekilde uygulanmasını

sağlamak;

PİE’lerin çalışmalarını denetlemek;

IFAD, OBM ve Elazığ, Muş ve Bingöl’deki PİE’ler ile yakın işbirliği içerisinde

proje tasarımı ve mevcut finansman ile ilintili olarak Yıllık Çalışma Planı ve

Bütçesini hazırlamak; onaylanan YÇPB gereğince faaliyetlerin uygulanmasını

denetlemek;

Projeye yönelik bir Sonuç Odaklı Yönetim Bilgi Sisteminin hazırlanması,

uygulamaya konulması ve kullanılmasını denetlemek ve izleme bilgilerinin

zamanında toplanmasını, analiz edilmesini ve kullanılmasını sağlamak;

İl düzeyinde hazırlanan dahili dokümantasyonun (teknik raporlar, mali

dokümantasyon ve hesaplar ve tedarik talepleri dahil olmak üzere) yanı sıra,

Faaliyetler El Kitabında belirtilen düzenlemeler, Kredi Anlaşması, OGM Ankara

ve/veya IFAD’ın koşullarına uygun şekilde diğer dahili dokümantasyonun

(ödemeler, arka plan belgeler, mali raporlar, takviye talepleri) ibrazını

koordine etmek,

Odak noktasında yoksulluğun azaltılması ve doğal kaynak rehabilitasyonunu

tutmada hayati öneme sahip katılımcı, yinelemeli, çok yönlü proje

yaklaşımlarının uygulanmasını sağlamak ve

Uygun olduğu şekilde danışmanlardan raporları ve çalışmaları teslim almak ve

bunların çoğaltılması ve dağıtımına yönelik düzenlemeler yapmak.

75

EK 3

Görev Süresi: Altı aylık deneme süresinin başarı ile tamamlanmasının ardından,

performansın tatmin edici düzeyde olması halinde, toplamda yedi seneye kadar yenilenebilir

bir yıllık sözleşmeler yapılır.

Görev Yeri: Elazığ, Bingöl ve Muş’ta yerleşik üç ekip, raporlama, koordinasyon ve izleme

amacıyla gerektiğinde Elazığ’daki Orman Bölge Müdürlüğüne (OBM) düzenli ziyaretlerde

bulunacaktır.

Ekip Yapısı

1. Her bir ekip bir orman mühendisi, bir ziraat mühendisi (arazi ve su yönetimi

alanlarında kapasiteye sahip bilimsel tarım uzmanı) ve hayvancılık uzmanını (zooteknisyen

veya veteriner) içerecektir.

Nitelikler ve Deneyim

2. Her bir üye ilgili alan(lar)ında en az lisans derecesine sahip olacaktır. Ekip Lideri

kanıtlanmış 5-10 yıllık alan tecrübesine sahip olacaktır. Kamu ormancılık projeleri

konusunda deneyim (katılım, toplumsal cinsiyet meseleleri) avantaj sağlayacaktır. Bilgisayar

okur-yazarlığı gereklidir.

3. Aday PİE üyelerinin kendi alanlarında kanıtlanmış en az 5 yıllık deneyime sahip

olmaları, sorun çözümüne yönelik yaratıcı ancak pragmatik bir yaklaşım benimseyebilmeleri

ve doğal kaynak yönetimi ve geçim koşullarının iyileştirilmesinde katılımcı yaklaşım

anlayışına sahip olmaları beklenmektedir. Bilgisayar okur-yazarlığı gereklidir.

Görev Tanımı

4. Her bir ekip, onaylanmış MH planları gereğince Orman İşletme Müdürlüğüne (OİM)

gerekli desteği sağlayacaktır.

5. Her bir ekip lideri, Proje İ&D Sistemine yönelik girdi olarak kullanılacak ilgili bilgi ve

verilerin toplanması sorumluluğunu taşırken, projenin tasarım ve IFAD ile Türk Hükümeti

(OSİB/OGM) ile yapılan anlaşma gereğince uygulanmasını sağlayacak ve OİM ve MH bölgesi

halkları ile etkileşimde rehberlik sunacaktır.

6. Her bir ekip, MH Planlama süreci başlatılmadan önce farkındalık yaratma

kampanyasına öncülük edecek ve köy ziyareti planları geliştirmek için hizmet sağlayıcı(lar)

İŞ TANIMI

Proje İl Ekipleri (PİE’ler)

76

ile yakın bir şekilde çalışmak suretiyle köy idareleri aracılığıyla mekanlar ayarlayacak ve

kadınlar ile yaşlıların katılımını sağlayacaktır

7. Her bir ekip, PUEK’te belirtilen norm ve yaklaşımlara uygunluğu sağlamak

maksadıyla SOR-SAP-ÇÖZ sürecinin yönetilmesinde ve MH planlarının hazırlanmasında

teknik ve lojistik destek sağlamak suretiyle MH Planlama ekiplerine yardım edecektir

8. Her bir ekip, 3. Öğenin ve belirli ölçüde 2. Öğe (bozuk otlakların rehabilitasyonu) ve

1. Öğenin (çiftçi değişim ziyaretleri) etkili ve verimli bir şekilde uygulanmasına yönelik MH

planlarına dayanarak her bir köy için eylem planları geliştirecektir. İhtiyaç duyulması

halinde, OİM’ler eylem planının uygulanması konusunda hizmet sağlayıcılar ile sözleşme

yapacaktır.

9. Her bir ekip çok sektörlü, müşteri odaklı, eşgüdümlü, talep temelli ve katılımcı

danışmanlık hizmetleri aracılığıyla MH planlarında yer alan proje faaliyetlerinin

uygulanmasından sorumludur. Bu çerçevede her bir ekibin aşağıdakileri gerçekleştirmesi

beklenmektedir:

• Bir MH’de yer alan her bir köyde bir durum analizi gerçekleştirmek:

İrtifa, büyüme süresinin uzunluğu, yıllık yağış miktarı ve dağılımı, kar

örtüsü günleri sayısı, toprak derinliği ile dokusu ve arazi kapasitesi

sınıfı;

Üretim modelleri: mahsul üretiminde bilimsel tarımla ilgili uygulamalar

ve ilgili takvim, hayvancılık uygulamaları, verim ve toplam üretim;

İlgili ise, pazarlama fırsatları ve kanalları;

Çiftçilerin kaynakları: Toplam arazi/hane, arsa/hane sayısı, sahip

olunan hayvan türü, hayvan/hane sayısı, mekanizasyon;

Doğal kaynaklar: mevcut su, orman ve otlatma alanları ve bunların

bölge halkı veya yabancılar (göçebe hayvancılık) tarafından geleneksel

kullanımı ve

İşçilik: aile işçiliğinin mevcudiyeti ve mevsimsel göç modelleri;

Çiftçiler ile ortaklaşa verimliliği sınırlayan etmenleri (çevresel etmenler, girdi

mevcudiyeti ve tedariki, gerekli bilgi dağarcığı ve beceriler vs.) belirlemek,

İlgili ise bölge halkı ile ortaklaşa pazarlama sorunlarını belirlemek;

Bölge halkı ile ortaklaşa doğal kaynak bozulmasına neden olan üretim

uygulamalarını belirlemek;

Sulama verimliliğini arttırmak;

Tarım alanlarında erozyon kontrolü ve verimlilik yönetimi:

Bölge halkı ile ortaklaşa potansiyel çözümlerin ve fırsatları belirlemek;

77

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının araştırma enstitüleri ve il tarım

müdürlüğü, ilgili diğer kamu kurumları, üniversiteler, yerel girdi sağlayıcılar,

özel sektör, yerel belediyeler çiftçi kuruluşları, piyasalar (girdiler ve çıktılar)

ve kredi kurumları ile ortaklıklar tesis etmek, sorunları ele almak ve tavsiyeler

sağlamak ve kolaylaştırmak,

Çiftçilerin eğitim ihtiyaçlarını belirlemek;

Eğitim programlarını tasarlamak, temin etmek ve kolaylaştırmak (resmi,

gayri-resmi ve uygulamalı);

Yalnızca talebe bağlı olarak değil, tüm proje uygulaması süresince sistematik

olarak kadınlar ve gençler için eğitim programları (resmi, gayri-resmi ve

uygulamalı) tasarlamak, temin etmek ve kolaylaştırmak;

Tarla içi örnek uygulama programlarını tasarlamak, temin etmek ve

kolaylaştırmak ve tarla içi tavsiyeleri takip etmek;

Kamu kurumları ve özel kurumlar ve öncü çiftçiler ile işbirliği içinde bir dizi

çiftçi keşif ziyareti tasarlamak ve uygulamak; bilgilerin yayılmasını takip

etmek,

Yeni iş fırsatları ve ilgili ise kırsal ekonomik temeli genişletme ve gelirin

arttırılmasına yönelik çeşitlendirme alternatifleri ile ilgili teknik ve ticari bilgiler

temin etmek.

10. Ekip, verilerin izleme amacıyla derlenmesinde İl Odak Noktalarına (İON’ler) yardım

sağlayacaktır. Bu tür veriler, değerlendirme ve yayma maksadıyla Elazığ’daki Orman Bölge

Müdürlüğündeki proje yönetici yardımcısına gönderilecektir.

11. Ekip aynı zamanda çeşitli girdilerin faydalanıcılara tesliminin ve dağıtımının organize

edilmesinden ve öğenin planlanan çıktılarının sağlanması için kullanımlarının izlenmesinden

sorumlu olacaktır.

12. PİE’lerin sahip olduğu rolün tabiatı ve kapsamının proje ilerledikçe ve 18 aylık

Değerlendirmeler ile Ara Değerlendirmeler sonrasında yeni işlevler gerekli hale geldikçe,

ayrıntılar bakımından değişmesi beklenebilir.

78

EK 4

BORÇLUYA GÖNDERİLEN

MEKTUP

79

EK 5

ÖDEME DÖNEMLERİ VE HÜKÜMET

NAKİT AKIŞI

80

EK 6

Form 100- KREDİ ÇEKME BAŞVURUSU

1. Kredi çekme başvurusunun sıralı olarak numaralandırılması

EVET

veya

HAYIR

2. Kredi çekme başvurusu meblağının sıralı olarak numaralandırılmış icmal

tablosu ile uyumlu olması

3. Finansman Anlaşmasının Ek 2’sine göre kategorilerin/alt kategorilerin

oluşturulması

4. Her bir kategori veya alt kategori için uygulanabilir olan finansman

yüzdesi

5. Kategorilerde fonların mevcudiyeti ve genel finansman meblağı

6. Ödemenin yapılacağı para birimi

7. Banka talimatlarının eksiksiz ve doğru olması

8. Muhabir bankanın açık ismi ve adresi

9. KÇB’nin Yetkili Temsilci tarafından imzalanması

GİDER BEYANI

1. İleri sürülen masrafların uygunluğu

(a) GB mali tavan fiyatı dahilinde

(b) Belirli kategoriler (……….) kapsamında yapılan masrafların uygunluğu

2. Görevlendirilen Proje Muhasebecisi, Proje Müdürü ve Yetkili Temsilci

tarafından imzalanan Form 102

3. İmzalanmış Form 101 ile desteklenmiş Form 102 (2’de rapor edilen

ancak mali tavan fiyatının üzerinde olan kalemler için)

BELİRLENEN HESAP-TAKVİYE TALEPLERİ

1. YÇPB dönemine göre veya makul sınır (….USD…..) olarak üzerinde

mutabakata varılan tavan rakam dahilinde meblağ

2. YÇPB proje gerekliliklerine göre veya üzerinde mutabakata varılan sınırın

en az %20’sine tekabül eden meblağ

3. Belirli bir raporlama dönemini kapsayacak yeterlikte olduğu konusunda

üzerinde anlaşmaya varılan meblağ (döner fon seçeneği)

4. Kullanılan döviz kuru

5. Belirlenen hesabın ait olduğu bankanın ve hesabın ayrıntılarının eksiksiz

olması

6. Belirlenen hesap mutabakatı ve banka ekstresinin iliştirilmesi

YARDIMCI DOKÜMANTASYON (gerekli olduğu

hallerde/zaman iliştirilir)

1. Sözleşme nüshası

2. Proje Müdürü tarafından onaylanan fatura nüshası

KREDİ ÇEKME BAŞVURULARINA

YÖNELİK KONTROL LİSTESİ

81

3. Banka teminatı ile kesin teminatın nüshası

4. Teslim makbuzunun nüshası

5. Ödeme belgesinin nüshası

6. Tamamlanmış Form 101

TEDARİK

1. IFAD tarafından verilen “no-objection (sakıncasızlık)

belgesinin/belgelerinin” nüshası (ilişikte)

2. Sözleşme Ödemesi İzleme Formunun/Formlarının nüshası (ilişikte)

ÖDEME KOŞULUNA/KOŞULLARINA UYGUNLUK

1. Finansman Anlaşmasının E Bölümünde yer alan şartlar

2. Kredi Alan/Alıcı1 Mektubunda yer alan şartlar.

PROJENİN SONA ERME TARİHİNDEN ÖNCE TAAHHÜT

EDİLEN/DOĞAN MASRAFLAR

1. Uygunluğu doğrulanan masraflar:

a. Sona erme tarihinden önce imzalanan sözleşme

b. Projenin sona erme tarihinden önce teslim edilen mallar

c. Projenin sona erme tarihinden önce tamamlanan ve/veya verilen

hizmetler

Açıklamalar:

(b) Belirli kategoriler (…….) kapsamında yapılan masrafların uygunluğu

2. Görevlendirilen Proje Muhasebecisi, Proje Müdürü ve Yetkili Temsilci

tarafından imzalanan Form 102

3. İmzalanmış Form 101 ile desteklenmiş Form 102 (2’de rapor edilen

ancak mali tavanın üzerinde olan kalemler için)

BELİRLENEN HESAP-TAKVİYE TALEPLERİ

1. YÇPB dönemine göre veya makul sınır (….USD veya …..) olarak üzerinde

mutabakata varılan tavan rakam dahilinde meblağ

2. YÇPB proje gerekliliklerine göre veya üzerinde mutabakata varılan sınırın

en az %20’sine tekabül eden meblağ

3. Belirli bir raporlama dönemini kapsayacak yeterlikte olduğu konusunda

üzerinde anlaşmaya varılan meblağ (döner fon seçeneği)

Hazırlayan: Proje Muhasebecisi

Tarih:

Onaylayan: Proje Müdürü

Tarih:

82

EK 7.

MALİ BİLANÇO FORMATI

83

EK 8.

Ön Bilgi [TERCİHE BAĞLI]

İş Tanımı, aşağıdakiler dahil olmak üzere, projeye ilişkin uygun ön bilgiyi sağlamalıdır:

(a) finansman kaynaklarına ilişkin bilgileri de kapsayacak şekilde projenin kısaca

açıklanması;

(b) tüm uygulayıcı kuruluşların (bir taneden fazla olması halinde) örgütsel yapısını da

kapsayacak şekilde uygulama düzenlemelerine dair genel bir açıklama;

(c) bu İş Tanımı kapsamında denetime tabi olan döneme yönelik fonların toplam meblağı ve

kaynak listesi (Banka kredisi, güven fonları, karşılık fonlar vs.) ve

(d) Denetime tabi olan döneme ilişkin toplam ödemeler/masraflar

Hedef

Denetimin amacı, mali denetmenin [AY, GÜN, YIL] itibariyle ve söz konusu tarihte sona

eren mali yıla yönelik olarak [PROJE ADI] (Proje)’nin proje mali bilançosu (PMB) ile ilgili

görüş bildirmesine olanak sağlamaktır.

Projenin mali işlemlerini kayıt altına almak üzere kurulmuş olan proje muhasebe sistemi

(defterler ve kayıtlar), PMB’nun hazırlanmasında temel teşkil etmekte ve projenin

uygulayıcı kuruluşu [UYGULAYICI KURULUŞUN ADI] tarafından muhafaza edilmektedir.

Kapsam

Denetim, özellikle ISA 800 (Özel Amaçlı Denetim Sözleşmelerine ilişkin Denetmen

Raporu) ve ilgili Dünya Bankası kılavuz ilkelerine atıfta bulunmak suretiyle, Uluslararası

Muhasebeciler Federasyonu (IFAC) Uluslararası Denetim ve Güvence Standartları Kurulu

tarafından yayımlanan Uluslararası Denetim Standartlarına (ISA) uygun şekilde

gerçekleştirilecektir. Projenin denetlenmesinde aşağıdaki hususlara özellikle dikkat

edilmelidir:

[AY, GÜN, YIL] TARİHİNDE SONA EREN (DÖNEM)

YILI [PROJE ADI] DENETİMİNE YÖNELİK

İŞ TANIMI

84

a. Dış fonların, ekonomi ve verimliliğe gereken dikkatin gösterilmesi

suretiyle ve yalnızca finansmanın sağlanma amaçlarına ve ilgili

finansman anlaşmalarının koşullarına uygun olarak kullanılmış olması.

İlgili finansman anlaşmaları şunlardır: [İLGİLİ FİNANSMAN

ANLAŞMALARINI YAZINIZ];

b. Karşılık fonlarının ilgili finansman anlaşmalarına ve yalnızca fonların

sağlanma amacına uygun olarak temin edilmiş ve kullanılmış olması;

c. Finanse edilen mallar ve hizmetlerin, ilgili finansman anlaşmalarına

uygun olarak tedarik edilmiş olması;

d. Özel Hesaplar (ÖH) veya Gider Beyanları (GB’ler) (veya ödeme

dayanağı olarak kullanılması halinde Mali İzleme Raporları (MİR))

yoluyla rapor edilen masraflar da dahil olmak üzere, tüm proje

girişimleri ile ilgili gerekli yardımcı belge, kayıt ve hesapların

saklanması. Bankaya sunulan mali raporlar ile muhasebe kayıtları

arasında net bağlantılar olması gerekmektedir.

e. Özel Hesapların kullanıldığı durumlarda, bunların ilgili finansman

anlaşmalarının hükümlerine uygun şekilde muhafaza edilmiş olmaları.

f. PMB’nin ilgili Dünya Bankası ilkeleri ve genel kabul gören muhasebe

ilke ve uygulamalarına uygun şekilde hazırlanmış olması ve [AY GÜN,

YIL] itibariyle projenin mali konumu ile söz konusu tarihte sona eren

mali yıla yönelik harcamalar ve kaynaklar konusunda doğru ve adil bir

bakış açısı sunması.

g. (gerekli listeler ve KREDİ ANLAŞMASI BÖLÜMLERİNİ BELİRTİN)’deki

her bir mali hükme uyumun gözden geçirilmesi

Proje Mali Bilançoları

Proje Mali Bilançoları aşağıdakileri içermelidir:

a. Dünya Bankası fonları, diğer donörlerin verdiği fonlar ve karşılık

fonlarını ayrı ayrı gösteren Fon Özeti.

b. Gerek cari mali yılı, gerekse bugüne kadarki dönemi kapsayacak şekilde

ana gider kategorilerine göre ve ana proje başlıkları kapsamında ortaya

konulan Gider Özeti;

c. Kredi çekme başvurularının yapılmasında temel olarak kullanılan Gider

Beyanları özeti;

d. Bir Özel Hesap Beyanı ve

e. Varsa projenin birikmiş fonlarını, banka hesap bakiyelerini, projenin

diğer varlıklarını ve yükümlülükleri gösteren bir bilanço.

85

VEYA

Proje Mali Bilançoları, Uluslararası Muhasebeciler Federasyonu Kamu Sektörü Komitesi

tarafından yayımlanan Uluslararası Kamu Sektörü Muhasebe Standartları gereğince

hazırlanmıştır. Proje Mali Bilançoları aşağıdakileri içermelidir:

a. [AY GÜN, YIL] tarihinde sona eren yılda [veya dönem] yapılan ve

Dünya Bankası fonları, diğer donörlerin temin ettiği fonlar ve karşılık

fonlarını ayrı ayrı gösteren nakit alımları ve proje ödemeleri,

b. Uygun olduğu şekilde notlardaki kredi çekme başvurularının

yapılmasında dayanak olarak kullanılan Gider Beyanları özeti,

c. Uygun olduğu şekilde notlardaki Özel Bir Hesap Beyanı ve

d. Varsa projenin birikmiş fonlarını, banka hesap bakiyelerini, projenin

diğer varlıklarını ve yükümlülükleri gösteren bir bilanço

Gider Beyanları

(veya ödeme dayanağı olarak kullanılması halinde Mali İzleme Raporları)

Denetmenin, PMB denetiminin bir parçası olarak, kredi çekme başvurularının

yapılmasında dayanak olarak kullanılan tüm Gider Beyanları ve MİR’leri denetlemesi

gerekmektedir.

Söz konusu GB’ler (ya da MİR’ler), proje uygunluğu için ilgili finansman anlaşmaları ve

gerekli görülmesi halinde rehberlik amacıyla Proje Değerlendirme belgesi ile mukayese

edilmelidir. Uygun nitelikte olmayan harcamaların kredi çekme başvurularına dahil

edilmiş ve ödemelerinin yapılmış olduğunun tespit edildiği hallerde, bunlar denetmen

tarafından ayrı bildirimlerde ve aynı zamanda yönetim mektubunda belirtilmelidir. Proje

Mali Bilançoları (veya proje mali bilanço notlarına dahil edilmiş olarak), belirli referans

numaralarına ve meblağlara göre her bir Gider Beyanı (veya ödeme dayanağı olarak

kullanılması halinde MİR’ler) kredi çekme başvurularını listeleyen bir program olmalıdır.

Denetmen, aşağıdakilerin gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğine dikkat etmelidir:

a. GB’lerin (veya MİR’ler) ilgili finansman anlaşması hükümlerine uygun

şekilde hazırlanmış olması.

b. Masrafların tamamen ve muhakkak proje hedeflerinin

gerçekleştirilmesi için yapılmış olması.

c. Denetim amacının yerine getirilmesi için gerekli olan bilgilendirme ve

açıklamanın elde edilmiş olması;

d. Denetim amacının yerine getirilmesi için gerekli olan yardımcı

kayıtların ve belgelerin muhafaza edilmesi ve

86

e. GB’lere (veya MİR’ler) ilgili kredi çekme başvurularını destekleme

konusunda güvenilebilmesi

Özel Hesaplar

Denetmenin, proje mali beyanlarının denetimi ile bağlantılı olarak, proje ile ilintili Özel

Hesap hareketlerini de denetlemesi gerekmektedir. Özel Hesaplar genellikle

aşağıdakilerden oluşur:

a. Bankadan alınan mevduatlar ve takviyeler;

b. Kredi çekme başvuruları ile gerçekleştirilen ödemeler;

c. Bakiyelerden kazanılabilen ve kredi alana ait olan faiz ve

d. Her mali yılın sonunda kalan bakiyeler.

Denetmen, Banka prosedürlerine uyum ve mali yıl (veya dönem) sonunda Özel

Hesaplarda kalan bakiyeler konusunda özellikle dikkat etmelidir. Denetmen, incelemeye

tabi olan süreçte gerçekleştirilen mali işlemlerin uygunluğunu, bu tür dönem sonunda

kalan fon bakiyelerini, ÖH’lerin finansman anlaşmaları gereğince işletimi ve kullanımını

ve bu tür bir ödeme mekanizmasına yönelik iç kontrollerin yeterliliğini incelemelidir.

Bu proje için, Özel Hesaplardan, ilgili finansman anlaşmalarının [İLGİLİ MADDELERİ

ALINTILAYIN]’de bahsedilmektedir.

Mali Denetim Raporları

Denetmenler, [PROJE ADI] Proje Mali Bilançoları (kapsamında yer alan bilançoların

tanımı için yukarıdaki “Proje Mali Bilançoları” paragrafına bkz.) ile ilgili bir denetim

görüşü yayınlayacaktır.

Denetim İlkeleri Ek 3: Dünya Bankası tarafından finanse edilen faaliyetlere yönelik Mali

Denetim ve Yıllık Mali Raporlama, projenin mali bilançoları konusunda örnek denetmen

görüşü sunar.

Denetim görüşüne ek olarak, denetmen aşağıdakileri yapacağı bir “yönetim mektubu”

hazırlayacaktır:

a. Denetim süresince incelenen muhasebe kayıtları, sistemleri ve

kontrolleri konusunda yorumlar ve gözlemler aktarmak,

b. Sistem ve kontrollerdeki belirli eksiklikler ve zayıf alanları belirlemek

ve bunların iyileştirilmesi için tavsiyelerde bulunmak,

c. İlgili finansman anlaşmasında yer alan mali hükümler ile

uyumsuzluklar konusunda bildirimde bulunmak,

d. Denetim sırasında dikkatini çeken ve projenin uygulanması konusunda

önemli bir etki yaratabilecek hususları iletmek,

87

e. Denetmenin alakalı bulduğu herhangi bir diğer konuya kredi alanın

dikkatini çekmek,

f. Nihai yönetim raporuna yönetimin yorumlarını dahil etmek.

Denetim görüşünü de içeren mali bilançolar ile yönetim mektubu, denetlenen mali yılın

sona ermesinden itibaren en geç altı ay içerisinde Projenin uygulayıcı kuruluşu, [PROJE

UYGULAYICI KURULUŞUNUN ADI] tarafından teslim alınmalıdır. Daha sonra projenin

uygulayıcı kuruluşu, yönetim mektubu ve denetlenen proje mali bilançoların (denetim

görüşü de dahil olmak üzere) iki nüshasını derhal Bankaya iletmelidir.

Genel

Yeterli açıklamaları barındıran mali bilançoların hazırlanması sorumluluğu, [PROJE

UYGULAYICI KURULUŞUNUN ADI] yönetimine aittir. Söz konusu sorumluluk, iç kontrol

ve yeterli muhasebe kayıtlarının muhafaza edilmesini, muhasebe politikalarının

seçilmesi ve uygulanmasını ve kurum varlıklarının korunmasını kapsamaktadır.

Denetmen, denetim sürecinin bir parçası olarak, yönetimden denetim ile bağlantılı

olarak denetmene yapılan sunumlara ilişkin yazılı teyit talep edecektir.

[PROJE UYGULAYICI KURULUŞUNUN ADI] denetmen ile tam olarak iş birliği yapacak ve

denetmenin denetim ile bağlantılı olarak talep ettiği kayıtlar, belgeler ve diğer bilgileri

kullanımına sunacaktır. Denetmenin, proje ile bağlantılı olan ve kendisinin gerekli

gördüğü tüm yasal belgeler, yazışmalar ve diğer bilgilere erişmesine izin verilmelidir.

Ödenmiş ve bankadaki tahsil edilmemiş meblağlar ile [VARSA DİĞER DONÖR, KREDİ VE

HİBELERİ BELİRTİN] kapsamında ödenmiş meblağlara ilişkin olarak da teyit alınmalıdır.

88

EK 9.

FORMAT FOR AWPB

YÖNETİCİ ÖZETİ

İÇİNDEKİLER

KISALTMALAR

GİRİŞ

I. …. İÇİN YILLIK ÇALIŞMA PLANI VE BÜTÇE

I.1 Öğe I: Tanım (her bir faaliyetten beklentiler ve kilit soruların makul açıklamaları:

Ne? Ne zaman? Neden? Kim tarafından? Nasıl? Faaliyet Maliyeti?)

Hedef

… için teklif edilen faaliyetler

Planlanan Öğe Masraflarının Özeti

I.2 Öğe I: Tanım (her bir faaliyetten beklentiler ve kilit soruların makul açıklamaları:

Ne? Ne zaman? Neden? Kim tarafından? Nasıl? Faaliyet Maliyeti?)

Hedef

… için teklif edilen faaliyetler

Planlanan Öğe Masraflarının Özeti

I.3 Öğe 3: Tanım ((her bir faaliyetten beklentiler ve kilit soruların makul

açıklamaları: Ne? Ne zaman? Neden? Kim tarafından? Nasıl? Faaliyet Maliyeti?)

II. EKLER

EK 1. ……YÇPB’SİNE GÖRE PROJE FAALİYETLERİNİN UYGULAMA

PROGRAMI

EK 2. TAHMİNİ MALİYET VE FİNANSMAN PLANI

Tablo 1: Kredi Çekme Başvuruları

Tablo 2: Öğelere göre Gider Özeti

Tablo 3: Kredi Kategorileri ve Finansörlere göre Gider Özeti

Tablo 4: Kredi Kategorilerine göre Gider Özeti

EK 3. …. İÇİN TEDARİK PLANI

Varsa, ilgili ekler ilave edilecektir.

YÇPB FORMATI

89

EK 10

Alt Planların Hazırlanması

1. Alt planların hazırlanmasında temel ilke, proje tabiatının göz önünde bulundurulması

suretiyle rehabilitasyon ve gelir getirici müdahaleler arasında belli bir oranın

korunmasıdır.

2. Herhangi bir MH’de, uygulama müdahaleleri yalnızca bölge halkları ile üzerinde

mutabakata varılan net bir şekilde tesis edilmiş önceliklere dayanılarak MH’nin bazı

köylerinde ve bazı kısımlarında gerçekleştirilebilir. Temel ilke, MH’lerin yüksek

kesimlerinden aşağı doğru inerek erozyonun durdurulmasıdır.

3. Orman alt planı: orman arazisi için hazırlanmıştır; erozyona uğramış alanların

rehabilitasyonunu ve bozuk orman arazisinin iyileştirilmesini kapsar

4. Otlak alt planı: otlaklar/hayvanlara yönelik yatırımları ve sürdürülebilir yönetim

konusundaki müdahaleleri kapsar.

5. Tarım alt planı: tarım arazisi için hazırlanır ve mahsul (tahıl, yem ve bahçe mahsulleri

ve sera üretimi) ve hayvancılık müdahalelerini kapsar. Aynı zamanda eğitim programı

ve örnek uygulama programını da içerecektir.

6. Su/sulama alt planı: Şunlara yönelik yatırımlar için hazırlanır: i) küçük ölçekli sulama

amacıyla küçük su kaynaklarının geliştirilmesi ve mevcut sulama altyapısının

rehabilitasyonu; ii) hayvan içme suları ve iii) köy hıfzıssıhhası

7. Enerji kullanımı alt planı: enerji tasarrufu ve yenilenebilir teknolojiler ile ilgili

yatırımlar için hazırlanır

8. MH planlama süreci 14 adımdan (Kutu 1) oluşmaktadır ve her bir adım aşağıdaki

paragraflarda detaylandırılmıştır.

ADIM 1: Farkındalık yaratma

9. Bu öğe, yukarıda yer alan 75-77 numaralı paragraflarda açıklandığı üzere farkındalık

yaratma faaliyetlerini finanse etmektedir.

ADIM 2: MH’ye ilk saha gezisi

10. Proje MH’lerinin OBM ve OİM tarafından seçilmesinin ardından, MHPE, doğal kaynaklar,

konum, topografya, mesafeler ve irtifa vs. hakkında genel bir fikir edinmek için

planlarını hazırlayacakları MH’leri ziyaret edecektir. Bu, ortama aşinalık kazanmak

KATILIMCI VE BÜTÜNLEŞİK MH PLANLARININ

HAZIRLANMASINA YÖNELİK KILAVUZ İLKELER

90

amacıyla yapılan bir teknik gezidir ve bölge halkları ile irtibat kurmayı

gerektirmemektedir. Sinerji başlatmak bakımından ekip içerisinde gözlem paylaşımı

önem taşımaktadır.

ADIM 3: Yerel Bölge Halklarının UKKP hakkında Bilgilendirilmesi

11. PİE, proje hakkında kısaca bilgilendirme yapmak, MHPE’leri tanıtmak ve planlama

sürecinde kurumlardan ne tür desteğe ihtiyaç duyulacağını açıklamak üzere bölgedeki

yerel kurumları ziyaret eder.

12. PİE aynı zamanda MHPE(ler)’i MH bölgesi halklarına tanıtmak amacıyla MH köylerini de

ziyaret eder. Bu amaçla, her bir MH köyü için bir “tanıtım toplantısı” düzenlenir. İyi

düzeyde katılım ve ileride atılacak adımlar konusunda bölge halkında ilgi uyandırmak için

tüm paydaşların önceden toplantıdan haberdar edilmesi büyük önem taşımaktadır.

MHPE, katılımcıların ismini kaydeder. Söz konusu bilgi, Bölüm III: Katılımcı MH Planı

Süreci kapsamında yer alan tabloya dahil edilecektir.

ADIM 4: Veri ve Bilgilerin Derlenmesi

13. MH’nin fiziksel ve sosyo-ekonomik koşullarını tam olarak anlayabilmeleri için

MHPE(ler)’in güncel verilere erişime sahip olmaları gerekmektedir. Bu adım, bilgilerin

(veri ve haritalar) toplanması, verilerin doğrulanması ve güncellenmesi ve/veya basit

araştırmalar, görüşmeler ve/veya odak grup toplantıları aracılığıyla mevcut bilgilerin

takviye edilmesini kapsamaktadır. Bu adıma mümkün olduğunca erken başlanılması

önem taşımaktadır.

Kutu 1. MH Planı Hazırlama Adımları

Adım Eylem 1 Farkındalık yaratma

2 MH’ye ilk saha gezisi

3 Yerel bölge halklarının proje konusunda bilgilendirilmesi

4 Veri ve bilgilerin derlenmesi

5 Sorun tespiti

6 Sorun analizi

7 Tespit çözümü

8 İlk taslak MH planının hazırlanması

9 Taslak Faaliyet Haritasının hazırlanması

10 MH köylerinde ilk taslak MH Planının sergilenmesi

11 Yerel düzeyde nihai taslağın hazırlanması ve onaylanması

12 Nihai MH Planının imzalanması

13 Yerel düzeyde imzalanan planın sergilenmesi

14 MH Planı için bütçe tahsisi

91

14. Bazı verilerin mevcut olmaması halinde, gerçekçi planların hazırlanabilmesi için, planda

bilgi açıkları bırakmak yerine, yerel bilgi dağarcığı ve profesyonel muhakemeye

dayanılarak en iyi tahminler geliştirilmelidir.

15. Bu adımda toplanan veriler, Bölüm II: MH Planının MH Köylerindeki Mevcut Durum

kapsamında yer alan tablolara kaydedilir.

ADIM 5: Sorun Tespiti

16. Sorun ve çözüm tespitinin bir dilek/talep listesi oluşturmaktan ibaret olmadığının altı

çizilmelidir. Altta yatan meseleler tespit edilmeden, söz konusu sorunun çözülmesi için

kullanılabilecek araçlara başvurulmamalıdır (Kutu 2).

17. MH’nin planlanması, uygulanması ve izlenmesi 81-90. paragraflarda açıklandığı üzere

katılımcı süreçler olacaktır. Bu amaçla, “Sorunlar-Saptamalar-Çözümler (SOR-SAP-ÇÖZ)”

usulü adlı katılımcı araçtan yararlanılacaktır. IFAD metodolojisine yönelik münasip

araçlar, uygun olduğu hallerde SOR-SAP-ÇÖZ sürecindeki boşlukları dolduracaktır.

Planlama sürecinde, ihtiyaç duyulduğunda odak grup tartışmaları ve bölge halkı

istişaresine de gidilecektir. Bu tür bir uygulamayı gerçekleştirmek için, MHPE/PİE en az 2

hafta öncesinden köy muhtarı ile irtibata geçerek uygun bir tarih ayarlar. Daha sonra,

toplantı amacı, tarih, zaman ve mekan halkın görebileceği şekilde afişe edilir (bir köydeki

pek çok noktada) ve duyurulur. Köy nüfusunun çoğunu bir araya getirmek için çaba

harcanmalıdır. MHPE, kadın ve çocukların süreç dışında tutulmamasını sağlamalıdır.

Gerekli olması halinde, kadınlar ve erkekler ile ayrı toplantılar düzenlenebilir.

KUTU 2. Sebep, Etki ve Çözüm İlişkisi

Belirti Otlatma alanında zayıf bitki örtüsü (botanik yapı ve biyokütle kalitesi bakımından) ve erozyon

Sorun

1. Katman Aşırı otlatma

2. Katman Otlatmanın ilkbaharda çok erken başlayıp, sonbaharda çok geç sona ermesi

Altta yatan meseleler

Kış dönemi için yetersiz yem Sınırlı tarla içi yem mahsulü üretimi

Yemlerin kurak alan koşullarında buğday ve arpa ile

dönüşümlü olarak kullanılabildiği mahsul rotasyonları konusunda bilgi eksikliği

Çözüm Tarım arazisinde yem mahsul üretiminin arttırılması (çözümlerden biri)

Araç

Tarla içi örnek gösterimleri, eğitim ve çiftçi keşif ziyaretleri yoluyla tarla içi yem üretimi seçeneklerinin arttırılmasına yönelik çeşitli seçenekler konusunda çiftçiler/hayvan sahiplerinde farkındalık yaratılması, yüksek verimli yem mahsulü tohumlarının temini ve küçük ölçekli sulama

92

18. İrtibat Grupları. Sorun tespiti oturumundan sonra, yukarıdaki toplantıda veya sorun

çözümü için yapılan bir sonraki toplantıda birkaç irtibat grubu belirlenebilir.

19. MH planlama sürecinde, MHPE köy ziyaretinde bulunduğu zaman genellikle zaman

baskısı altında çalışmaktadır. Ekip, doğru insanlar ile planlanan zamanda görüşebilmek,

ormanda belirli bir alanı veya su kaynaklarını ziyaret edebilmek ya da bazı hayvan

sahipleri ile iletişim kurabilmek amacıyla zamanı verimli bir şekilde kullanmak ve doğru

yerleri ziyaret edebilmek için köyün sağlayacağı yardımdan faydalanmalıdır. Köylüler,

sektörel temelde (ormancılık, mahsul üretimi, sulama ve hayvan/mera yönetimi)

sektörel uzmanlara destek sağlamak üzere mevkidaşlar olarak 3-4 birey/grup

belirleyebilir. Köy, kaynaklar ve alt sektör konusunda derin bilgi dağarcığına ve iyi

iletişim becerilerine sahip bireyler (kadın veya erkek), hazır bulunmak ve uzmanlar ile

birlikte çalışmak üzere belirlenebilir. Ekip, projeden fayda sağlamak bakımından bölge

halkında kaygılar yaratmamak için, bu gruplar ile ilgilenmede dikkatli olmalıdır. Söz

konusu grupların karar alma rolüne veya herhangi bir ayrıcalığa sahip olmadığı bölge

halklarına net bir şekilde ifade edilmelidir. Sağlayacakları destek lojistik yardım ve belirli

düzeyde istişare ile sınırlıdır. Zayıf performans ve/veya görevi suistimal durumunda,

MHPK derhal irtibat gruplarını ve üyelerini değiştirmelidir.

20. İrtibat grupları ve cep telefonu numaralarını Bölüm III: MH Planı Katılım Süreci

kapsamında yer alan ilgili tabloya kaydedin.

ADIM 6: Sorun analizi

21. Sorunlar ilk olarak MHPE’nin uzmanları tarafından bireysel olarak, daha sonra da bir

bütün olarak MHPE tarafından analiz edilir. Kullanıcılar ile bu kaynakları kullanma

yöntemleri ve kullanım türleri arasında mevcut olan bağların tam olarak anlaşılması

önem taşımaktadır. Bu aşamada, veri değerlendirmesi yapmak (bu aşamada ne mevcut

ise) ve tespit edilen sorunlar ve verilerin uyumlu olup olmadığını tespit etmek yarar

sağlayacaktır. Aynı zamanda, analiz sonuçlarının arazideki durumu yansıttığından emin

olmak için MH’ye ek saha gezilerinin yapılması da yarar sağlayacaktır. Tüm bunların bir

sonuca varmada yeterli olmaması halinde, basit araştırmalar ve/veya odak grup

toplantıları yoluyla ek veriler toplanmalıdır.

22. NHPE’ler, bu aşamadaki çalışmaları temel alarak, Bölüm II: MH Planının MH Köylerindeki

Mevcut Durum kapsamında kalan ilgili tabloları doldurur.

ADIM 7: Çözüm Tespiti

23. Çözüm tespiti sürecinin, sorun tespiti toplantısının bir parçası olarak yürütülmesi tavsiye

edilmektedir. Köylüler konuya odaklandıktan sonra, çözüm safhasına geçmek daha kolay

olacaktır. Tespit oturumu, kurallara uygun olarak yönetilmesi halinde en fazla 2 saat

sürecektir. Bu noktada, çözüm tespiti oturumu için katılımcıların ilgi ve dikkatinin

korunması önem taşımaktadır. Dolayısıyla, MHPK, katılımcıları dikkatli bir şekilde

gözlemlemeli ve devam etme ya da daha sonra bir başka toplantı düzenleme konusunda

bir karar almalıdır.

93

24. Çözüm tespiti oturumunda, katılımcıların öncelikli sorunlar için çözüm önerisinde

bulunmalarına izin verilir. Tüm çözümler değerlendirilir ve kaydedilir. Daha sonra da

bölge halkı ile bir Faaliyet Menüsü paylaşılır.

25. Faaliyet Menüsü: Doğal kaynakların ve geçim koşullarının iyileştirilmesine yönelik

faaliyetleri kapsayan bir menü, bölge halkı tarafından içinden seçim yapılmak üzere

hazırlanacaktır. MH bölgesi halkı ile varılan mutabakatlara ve teknik uygulanabilirliklere

bağlı olarak seçilen faaliyetler, MH planlarına dahil edilecek ve ilintili ölçek, kapsam,

çalışma ihtiyaçları, eş-finansman düzenlemeleri, zamanlama/safhalama ve maliyetler

ayrıntılandırılacaktır. Menü esnek olacak ve MH köylerindeki tarımsal-ekolojik ve sosyo-

ekonomik koşullar temel alınarak uygulama sırasında revize edilebilecektir.

26. Menü, maliyet paylaşımı düzenlemeleri ile birlikte sunulmak zorundandır ve bölge

halkının bilinçli bir şekilde karar vermesini sağlamak için her bir faaliyetin açıklanması

gerekmektedir. Önerilen bazı çözümler, proje tarafından gerçekleştirilememeleri halinde,

bölge halklarına açık bir şekilde açıklanacaktır. Toplantı sona erdirilmeden önce, MHPE,

bölge halkına çözümlerin değerlendirileceğini ve daha sonra kendileriyle tartışmak ve

paylaşmak üzere bu doğrultuda taslak planların hazırlanacağını açıklar.

27. Daha sonra, MHPE çözümleri bir ekip toplantısında tartışarak, aşağıdaki kriterlere

dayanarak bunlar arasında eleme yapar: i) çözümlerin sorunlar ile örtüşüp örtüşmemesi,

ii) seçilen çözümlerin birden fazla etki yaratıp yaratmaması (hem kırsal geçim koşulları

hem de doğal kaynaklar üzerinde olumlu etki), iii) fayda sağlayacak hane sayısı, iv)

faaliyet maliyeti, v) uygulamanın en fazla üç sene içerisinde tamamlanma olasılığı.

Adım 8: İlk Taslak MH Planının Hazırlanması

28. MHPE, gelir yaratma başta olmak üzere, bölge halkından gelecek talep yağmuruna

hazırlıklı olmalıdır. Köylülere, proje kapsamındaki kaynakların –para ve zaman

bakımından- sınırlı olduğu ve projenin, MH düzeyinde en yüksek düzeyde fayda

sağlayan, maliyet etkin ve ülkenin diğer kesimlerinde de yinelenebilecek olan faaliyetleri

destekleyeceği net bir şekilde ifade edilmelidir. Yapılacak seçimler, profesyonel

muhakeme, sorunların tam olarak anlaşılması ve yerel koşullara bağlıdır.

29. 126. Planlama süreci, bölge halkı tarafında beklenen davranış değişikliklerini

barındırmaktadır. Köylülere, şu andan itibaren “işin her zamanki gibi olmayacağı” ve

doğal kaynakları kullanma şekillerini değiştirmek zorunda oldukları açıklanacaktır.

Yoksulluk ile doğal kaynak bozulması arasında bağlantı olduğu, yerel halkların

yoksullaştıkça doğal kaynaklar üzerinde daha fazla baskı yarattıkları, doğal kaynaklar

bozuldukça da bölge halkının daha yoksullaştığı gerçeği vurgulanmalıdır.

30. İnsanların 2. Öğe’ye katılımının aranacağı 3 alan (orman, mera ve tarım arazisi)

mevcuttur. Bölge halkına her durumda katılım kapsamının farklı olacağı anlatılacaktır:

örneğin ağaçlandırma ve orman yönetimi, orman rehabilitasyonu ve koruma önlemlerinin

uygulanması için hayvan sahiplerinin mutabakatını gerektirecek; otlatma alanlarında,

kapatma, dönüşümlü otlatma ve diğer yönetim uygulamaları erken katılımı gerektirirken,

tarım arazisinde koruma önlemleri, bireysel olarak çiftçilerin katılımını gerektirecektir.

94

31. Bölge halkı, proje ve faydalanıcılar arasındaki maliyet paylaşımı konusunda net bir

şekilde bilgilendirilmelidir. 3. Öğe için, MH planına faydalanıcıların listesi, maliyet

paylaşımı düzenlemelerini anladıklarını ve kabul ettiklerini belirten imzaları ile birlikte

iliştirilmiştir. MH Planı, bu tür düzenlemeler için Bölüm VIII: Anlaşmalar ve Düzenlemeler

kapsamında bir format içermektedir.

32. Yatırımın birkaç aileye fayda sağlayacağı alanlardaki faaliyetler için, faydalanıcıların

hasat zamanında kar paylaşımı ve yatırım sırasında maliyet paylaşımına yönelik

düzenlemeler üzerinde mutabakata varmaları gerekmektedir. Söz konusu belge köy

yönetimi tarafından tasdik edilmeli ve planın bir parçası haline gelmelidir. MH Planı, bu

tür düzenlemeler için Bölüm VIII: Anlaşmalar ve Düzenlemeler kapsamında bir format

içermektedir.

33. MHPE, bölge halkına tüm toprak işleme ve ekim/tohumlama işlemlerinin kontur üzerinde

(eğime dik) olması gerektiğini açıklamalıdır. Bu, en azından doğrudan faydalanıcılar

(projeden girdiler alan) için mutlak bir gerekliliktir.

34. Planlanan bazı faaliyetler hususunda, uygulama için ayrıntılı planlar gereklidir (örn.

küçük sulama sistemleri, orman ve otlatma alanı yapılarının yapılması).

35. Proje, MH bölgesi halklarının doğal kaynakları kullanma yönteminde davranış değişikliği

gerçekleştirmeyi öngörmektedir. Bunun özellikle tarım ve mera arazileri ile su

kaynaklarında gerçekleştirilebilmesi için, etkili bir yaygınlaştırma desteğine ihtiyaç

duyulmaktadır. Bu, sorunları ele alan, tavsiyeyi temin eden ve kolaylaştıran ve il tarım

müdürlükleri, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının araştırma enstitüleri, diğer ilgili

kamu kurumları, üniversiteler, yerel girdi sağlayıcılar, özel sektör, yerel belediyeler, çiftçi

organizasyonları, piyasalar (girdiler ve çıktılar) ve kredi kurumları ile ortaklıklar kuran

PİE’ler tarafından yerine getirilecektir.

Adım 9: Faaliyetlerin Taslak Haritasının Hazırlanması

36. Taslak MH planı hazır hale getirildikten sonra, faaliyetler, küçük ölçekli sulama ve tarım

arazisi, mera arazisi ve orman arazisi (mümkün olduğu hallerde faaliyet türüne göre,

yani bahçe, yem mahsulleri, agro-ormancılık ve tarla mahsulleri) üzerinde bulunulan

faaliyetlere tekabül eden farklı renkler/modeller ile MH Haritasına işaretlenmek

zorundadır. Haritanın açık bir açıklaması olmalıdır. Herhangi bir grup, birey veya kuruma

brifing veya bilgi verilmesi sırasında, harita hazır olmalı ve kullanılmalıdır.

Adım 10: Taslak MH Planının MH Köylerinde Sergilenmesi

37. Taslak MH planı ile harita yaklaşık bir hafta boyunca halka açık olarak sergilenir (MH

köylerindeki köy okulu, ortak ofis, cami, sağlık merkezi, kahvehanede). Bölge halkı

bireylerinin planı ve haritayı incelemeleri, açıklama talep etmeleri, itirazlarda bulunmaları

veya yorumlar yapmaları beklenir. Tüm bunlar köy muhtarı tarafından irtibat gruplarının

yardımı ile toplanır/kaydedilir.

Adım 11: Yerel Düzeyde Nihai Taslağın Hazırlanması ve Onaylanması

95

38. MHPE, yorumlar/itirazları inceler ve ilk taslakta gerekli değişiklikleri yapar. Gerekli

olduğu hallerde, sahada ek gözlemler yapar, ek kişiler ile istişarelerde bulunur, yeni

veriler toplar ve analiz eder ve tüm bunlara dayanarak nihai taslağı hazırlar. MHPK,

taslağın nihai hale getirilmesinden önce üçüncü bir bölge halkı toplantısı ihtiyacını tespit

edebilir. Planın öngörülen kurumlar tarafından imzalanıp onaylanıncaya kadar “taslak”

olarak kabul edildiği göz önünde bulundurulmalıdır.

Adım 12: Nihai Taslağın İmzalanması

39. Sürece katılan köylerin muhtarları, MHPE ve OBM nihai taslağı imzalayacaktır.

İmzalanmış MH Planının uygulamaya yönelik proje finansmanını güvence altına alması

gerekmektedir. Dolayısıyla, imzalanmış bir nüsha, Ankara’daki Merkezi Uygulama

Birimine (MUB) gönderilecektir. OGM’nin herhangi bir değişiklik talebinde bulunması

halinde, plan, MH bölgesi halkları ile istişarelerde bulunmak üzere geri gönderilecektir.

MHP, üzerinde müzakere edilip imzalandıktan sonra, taraflar için bağlayıcı hale gelecek

ve uygulama devam edecektir.

Adım 13: Nihai MH Planının MH Köylerinde Sergilenmesi

40. Nihai MH planı ile harita, bölge halkını bilgilendirmek maksadıyla yaklaşık iki hafta

boyunca halka açık olarak sergilenir (MH köylerindeki köy okulu, ortak ofis, cami, sağlık

merkezi, kahvehanede). Bu sürecin sonunda, MH planı köy idaresi tarafından saklanır ve

bir soruşturma durumunda bölge halkı mensupları için hazır bulundurulur.

Adım 14: MH Planı için Bütçe Tahsisi

41. MUB, MH Planının şu şekilde uygulandığından emin olmak maksadıyla: i) kılavuz ilkelere

göre, ii) proje ilkelerine uygun olarak, iii) üzerinde anlaşmaya varılan yatırımlar arası

anlaşmaya dayanarak ve v) tesis edilen birim maliyetler temel alınarak vi) üzerinde

anlaşmaya varılan uygulama süreci göz önünde bulundurarak belgeyi hızlı bir şekilde

gözden geçirir. Planın tatmin edici düzeyde bulunması halinde, bütçe tahsisi onaylanır.

96

EK 11

1. ”Sorunlar-Saptamalar-Çözümler (SOR-SAP-ÇÖZ) şunları elde etmek için

küçük grup dinamiklerini kullanan, tehdit edici nitelik taşımayan, hedef odaklı bir

tartışmadır: i) doğal kaynak bozulması nedenlerinin algılanması; ii) hanelerin,

köylerin ve bir bütün olarak bölgenin gerçek ve algılanan sorunlarının eksiksiz ve

derecelendirilmiş şekilde tespiti ve iii) bölge halkının söz konusu sorunlar için teklif

ettiği çözümler. Hiçbir sorun reddedilmemekte ve bütün çözümler

değerlendirilmektedir. Sorunların nihai derecelendirmesi ve tercih edilen çözümler

kendilerine aittir. Projenin sağladığı katkı, SOR-SAP-ÇÖZ yaklaşımının

kolaylaştırılması ile sınırlıdır. Proje personeli yalnızca süreci açıklar. Kendisi ne

tartışmalarda yer alır ne de vaatlerde bulunur. “Çözümler” oturumunda, katılımcıların

teklif edilen önerileri bir araya getirilecek, değerlendirilecek ve teknik ve mali

uygulanabilirlik kriterlerine göre karara bağlanacaktır.

2. Grubun çıktısı, bireyler tarafından sağlanan bilgi, deneyim ve seçeneklerin

toplamını aşmaktadır. Her bir grup üyesi, gerek yeni bilgiler edinme, gerekse sosyal

farkındalığın artması bakımından paylaşılan deneyimden kazanım sağlar. Örneğin,

bir çiftçi veya köy başlangıçta belirli bir sorunun çok büyük öneme sahip olduğunu

düşünebilir; ancak bu görüş diğer köy mensuplarının gündeme getirdiği sorunlar

lehine değişebilir. Bu uyum pek çok köylü tarafından sergilenir ve grup uzlaşmasına

doğru ilk adımdır. Küçük grup teorisine uygun olarak, grup, sorun tespitinden

kaynaklanan belirli bir eylemde bulunmaya karar verdikten sonra, mensupların çoğu

bu eylemi kendine görev edinir ve normalde köy durumunda işleyen sosyal

mekanizmalar, tartışma grubuna katılan tüm köylülerin (kadın ve erkek) bunu görev

edinmelerini sağlar.

3. Planlama süreci, bölge halkı tarafında beklenen davranış değişikliklerini

barındırmaktadır. Köylülere, şu andan itibaren “işin her zamanki gibi olmayacağı” ve

doğal kaynakları kullanma şekillerini değiştirmek zorunda oldukları açıklanacaktır.

Aynı zamanda söz konusu projenin bir “kırsal kalkınma projesi” değil, refahları için

esas olan belirli doğal kaynakların korunması sürecinde yerel halkın katılımının

gerekli bulunduğu bir proje olduğunun altı çizilecektir.

4. Proje öğelerinin tanımlanması ve tasdik edilmesinde halkın katılımını

aranacağı 3 alan (orman, otlatma alanları ve tarım arazisi) mevcuttur. Bölge halkına

katılım kapsamının her durumda farklı olacağı anlatılacaktır:

i. örneğin ağaçlandırma ve orman yönetimi, orman rehabilitasyonu ve koruma

önlemlerinin uygulanması için hayvan sahiplerinin mutabakatını gerektirecek;

Sorunlar-Saptamalar-Çözümler (SOR-SAP-ÇÖZ)

97

ii. otlatma alanlarında, kapatma, dönüşümlü otlatma ve diğer yönetim

uygulamaları, tatbik için erken katılımın yanı sıra mera rehabilitasyonu ve koruma

önlemlerinin uygulanması için hayvan sahiplerinin mutabakatını gerektirecek;

iii. tarım arazileri ise çiftçilerin seçilmesini gerekli kılacaktır (yüksek düzeyde

erozyona maruz kalma potansiyeline sahip topraklarından ve erozyona meyilli

kültürel uygulamalarından dolayı)

5. Proje aynı zamanda, kadın ve çocukların SOR-SAP-ÇÖZ süreci dışında

tutulmamasını sağlayacaktır. Toplumsal cinsiyet meseleleri proje uygulamasına dahil

edilecektir.

Süreç

6. Uygulama bir köyde başlatıldığı zaman, kolaylaştırıcı kişi aşağıdaki adımları

takip etmelidir. Kendisi öncelikle gruba uygulamayı nasıl yapacaklarını açıklamalıdır.

Kolaylaştırıcının herhangi bir seçim, öneri veya yorumda bulunmadığını dikkate alınız.

Kolaylaştırıcı yalnızca hiçbir grubun ve/veya bireyin tartışmalarda ve karar alma

sürecinde hakimiyet kurmamasını garanti eder.

Katılımcılara duyuru

• Uygulamaya 15 dakika içerisinde başlayacağız. Bu uygulamada her birinize

ihtiyacımız olacak. Bununla birlikte, katılıp katılmamak isteğinize bağlıdır. Katılım

sağlamamanız halinde, daha sonra proje faaliyetlerini eleştirmemeli ve/veya bu

faaliyetlerden şikayet etmemelisiniz. Köyünüzde ilerleme sağlamak istiyorsanız,

bunun için zaman ayırmalı, girdi sağlamalı, çaba sarf etmeli ve diğerleriyle işbirliği

yapmalısınız.

• Şu temel kurallara riayet edeceğiz: i) diğerlerini dinlemek ve aynı anda

konuşmamak; ii) başkalarının görüşlerine saygı duymak; iii) verilen zaman zarfında

hareket etmek

• Aynı uygulamayı her bir MH köyünde gerçekleştireceğiz.

• Bugün sizlerden köyünüzün çevresindeki doğal kaynakların nasıl oluştuğunu

ve kendi köyünüzdeki veya bölge halkındaki sorunları nasıl gördüğünüzü

öğreneceğiz. Bizler yalnızca sesinizi duymak üzere demokratik bir ortam oluşturmak

için buradayız. Herkesin söz hakkı eşittir ve proje için eşit önem arz etmektedir.

• Öncelikle grup olarak bize şunları anlatacaksınız: i) çevrenizde bir doğal

kaynak bozulması olup olmadığını, ii) varsa, bozulmanın neden/nasıl gerçekleştiğini

ve sebeplerinin ne olduğunu. Sizler anlattıkça ben bunları not ederek bir liste

hazırlayacağım.

• Daha sonra bireysel olarak çalışacak ve köyünüzde mevcut olduğunu

anladığınız sorunları size verdiğim kağıda yazacaksınız. Daha sonra üyelerine listenizi

sunmak üzere beş kişilik küçük gruplar oluşturacaksınız. Hangi grupta olmak

istediğinize siz karar vereceksiniz. Sorunları yazmak için 20-30 dakikanız olacak.

98

Yazdığınız sorunlara dayanarak, her bir grup, önem sırasına göre ortaklaşa bir liste

hazırlayacak. Bu, listenin başındaki sorunun grubunuz için en büyük önemi taşıdığı

anlamına gelmektedir. Her bir grup bir konuşmacı seçecek.

• Bu odadaki tüm gruplar aynı şeyi yapacak. Tüm gruplar çalışmalarını

bitirdiğini söylediği zaman, uygulamanın ikinci kısmını yapmak için bir araya

gelecekler.

• İkinci kısım yaklaşık 1.5 saat sürecek. Her bir konuşmacı, grubunun belirlediği

sorunlar listesini tüm katılımcılar ile paylaşacak. Bizler bunları tahtaya yazacağız.

Bireysel grup sunumlarının ardından, tüm grup tek bir sorun listesi hazırlayacak. Bu

ortak liste hepiniz tarafından ön planda tutulacak. Bunu nasıl yapacağınıza siz karar

vereceksiniz. İster birbirinizi ikna etmek için çalışın, ister oylama yoluna

gidebilirsiniz. Bir uzlaşıya varılamaması halinde, grup önceliklendirme konusunu

oylama ve tartışma yoluna gidebilir. Önceliklendirilmiş listeyi de tahtaya yazacağız.

Nihai liste oluşturulduktan sonra, grupların çoğu tarafından birinci sıraya

yerleştirilmiş olan sorunun bölge halkı tarafından en önemli sorun olarak

görüldüğünü göz önünde bulundurun. Öncelikli sorunlar, Bölüm III: Katılımcı MH

Planı Süreci kapsamında yer alan tabloya kaydedilecektir.

Süreç:

• Katılımcıların isimlerini yazın. Bu bilgiler Bölüm III: Katılımcı MH Planı Süreci

kapsamında yer alan tabloya kaydedilecektir.

• Köylülere kalem ve kağıt verin ve sürece bireysel olarak başlamalarına izin

verin. Çalışmalarını tamamladıktan sonra, 5 kişilik küçük gruplara yönelik olarak

sandalyeleri düzenlemelerine yardım edin. Gruplandırmaya müdahale etmeyin. Kendi

kararlarını vermelerine izin verin. Ayrıca, her bir grubun konuşmacı seçmesini

sağlayın.

• Gruplar sunum yaparken, bunları her mesafeden yeterli düzeyde görülebilecek

şekilde büyük harflerle duvara yazın. Daha sonra, her bir listeyi yüksek sesle gruba

okuyun.

• Grup, ortak bir liste oluşturmak için bir araya geldiğinde, bunları duvara

yazmalarına yardım edin.

• Liste duvara konulduktan sonra, köy yolları, telefon, sağlık merkezi vs. gibi

projenin yetki kapsamında yer almayanları ortaya koymak üzere, kalemleri birlikte

inceleyin.

• Proje hedeflerine atıfta bulunmak suretiyle, yalnızca projenin ele alabileceği

sorunları içeren yeni bir liste (nihai öncelikli sorunlar listesi) hazırlayın. Duvardaki

liste köyde kalacaktır. Kayıtlarınıza dahil etmek için, nihai listenin fotokopisini

çekmeyi unutmayın.

99

• Sıkı çalışmaları, katılımları ve sabırları için gruba teşekkür edin. Toplantıyı

sonlandırmadan önce, onları bir sonraki adımlardan haberdar edin (sorun çözme ve

planlama).

EK 12

Görev süresi: Yaklaşık 4 ay saha çalışması ve 2 ay rapor yazma. En fazla 6 ay.

Yer: Mikro havzanın (MH) sınırları, ilişikteki 1/25,000 ölçekli haritada

gösterilmektedir.

Mikro Havza Planlama Ekibinin Yapısı

1. Mikro Havza (MH) Planlama Ekibinin (MHPE) yapısı büyüklük bakımından

esnek olmakla ve Danışmanlık Yüklenicisi (DY) tarafından kararlaştırılmakla birlikte,

asgari olarak aşağıdaki uzmanları içerecektir: orman uzmanı, ziraat mühendisi

(bilimsel tarım uzmanı), hayvancılık uzmanı (veteriner), kırsal sosyolog

(toplumbilimci), kırsal altyapı mühendisi ve ekonomist. Orman uzmanı ekibe öncülük

yapacaktır.

Nitelikler ve Deneyim

2. Her bir üye, asgari olarak ilgili sosyal bilimler veya fen bilimleri bölümlerinden

lisans derecesine sahip olacaktır. Orman uzmanı Ekip Lideri olacak ve faydalanıcı

katılımı ve cinsiyet meseleleri de dahil olmak üzere yatırım uygulaması ve doğal

kaynak yönetimi planlaması ve/veya orman alanında 5-10 yıllık tecrübeye sahip

olacaktır. Adayların MHPE üyelerinin tecrübelerini kanıtlayabilmeleri (özgeçmişe

dayanarak), sorun çözümü konusunda yaratıcı ancak uygulamacı bir yaklaşım

benimseyebilmeleri ve doğal kaynak yönetimi ve kırsal gelir yaratma konularında

özel sektör ile kamu sektörünün oynadığı roller hususunda bilinçli olmaları

gerekmektedir.

Görev Tanımı

3. Ekip, Murat Nehri Havzası Rehabilitasyon Projesinin uygulanmakta olduğu

önceden tayin edilmiş alanlar için İş Tanımında detaylandırıldığı üzere katılımcı bir

şekilde bütünleşik MH plan(lar)ının hazırlanmasından sorumlu olacaktır. MH’ler

uygulama birimleri olup, aynı zamanda projeye yönelik en küçük hidrolojik birimdir.

Öğelere ve bu öğelere yönelik fonların genel mevcudiyetine ilişkin bilgiler Yükleniciye

temin edilecektir.

İŞ TANIMI

MH PLANLAMA EKİBİ (MHPE)

100

4. MH(ler) Elazığ’daki Orman Bölge Müdürlüğü (OBM) tarafından belirlenmiştir ve

demografik doğal kaynaklar ile ilgili ön veriler mevcuttur. MHPE, Proje İl Ekipleri

(PİE’ler) ile yakın bir şekilde çalışacak ve ekibe proje, alan ve planlamadan sorumlu

oldukları MH(ler) ile ilgili ön bilgiler temin edilecektir.

5. Sorunlar- Saptamalar- Çözümler (SOR-SAP-ÇÖZ) usulünden

yararlanılacak ve IFAD metodolojisi (katılımcı haritalama) ile birlikte SOR-SAP-ÇÖZ

ile ilgili bir el kitabı yükleniciye temin edilecektir.

6. Proje İl Ekipleri (PİE’ler), SOR-SAP-ÇÖZ süreci ile MH planlarının hazırlanması

sürecinde MHPE’ye teknik ve lojistik destek sağlayacaktır.

7. Elazığ, Bingöl ve Muş’taki OİM’ler MH planlarının hazırlanma sürecini izleyecek

ve MHPE’ye destek sağlayacaktır. Planlar OBM tarafından incelenecek ve

onaylanacak, nihai tasdik için OGM’ye gönderilecek, MH(ler)’deki tüm yatırımların

temelini teşkil edecek ve YÇPB(ler)’de ayrıntılandırılacaktır.

Beklenen Çıktı

8. Kılavuz İlkelere uygun olarak (daha sonra belirlenecek….)’in/ın İl(ler)indeki

(daha sonra belirlenecek…)’e yönelik tam maliyetlendirilmiş zaman kısıtlamalı bir MH

Planı. Faaliyetlere yönelik planlar, yatırımlar için azami olarak 36 aylık bir uygulama

süresini kapsayacaktır.

MH Planlarının Hazırlanması

9. PUEK’nin Ek 11’i, MH planlama faaliyetlerine yönelik kılavuz ilkeleri ortaya

koymaktadır. Söz konusu ek, Sözleşmeli MHPE’ye verilecektir.

10. Ölçek, kapsam, iş gücü ihtiyaçları, maliyet paylaşımı düzenlemeleri,

zamanlama, safhalama ve ilintili faaliyetler planlarda ayrıntılandırılacaktır.

11. Planlamanın ilişkilendirme ilkesi, doğal kaynak rehabilitasyonu ile geçim

koşulları iyileştirmeleri arasında yaklaşık %70-%30’lık bir oranın korunmasını

gerektirmektedir. Rehabilitasyon faaliyetlerinin, bir MH için tahsis edilecek toplam

fonların asgari %60’ını, azami %80’ini oluşturduğu durumlarda, fonların tahsisi geniş

bir ölçekte dağıtılacaktır. Geriye kalan meblağ, geçimin iyileştirilmesi faaliyetleri için

kullanılacaktır (mahsul ve hayvan müdahaleleri, sosyal altyapı ve enerji ile ilgili

yatırımlar vs.). Herhangi bir MH’de, proje yatırımları, bölge halkı tarafından üzerinde

mutabakata varılan ve net bir şekilde tesis edilen önceliklere uygun şekilde yalnızca

bazı kesimlerde ve köylerde gerçekleştirilebilecektir.

12. Her bir plan, her ilgili harita ve MH faaliyet haritası özet tabloları ile birlikte,

aşağıdaki zorunlu 10 bölümü kapsamalıdır:

• Bölüm I. MH’ye genel bakış

• Bölüm II. MH’deki genel durum (doğal kaynaklar ve sosyo-ekonomik

yapı bakımından) ve MH’lerin seçilme gerekçeleri

101

• Bölüm III. Katılımcı süreç, bölge halkı tarafından belirlenen öncelikli

sorunlar ve bozulma nedenleri konusunda sahip oldukları algı.

Alt planlar:

• Bölüm IV. Orman arazisi

• Bölüm V. Otlatma Arazisi

• Bölüm VI. Tarım Arazisi

• Bölüm VII. Su

• Bölüm VIII. Enerji

• Bölüm IX. Maliyetler

• Bölüm X. Anlaşmalar ve Düzenlemeler

Alt-planlar: (Bölümler IV-VIII)

13. Her bir MH planı, orman arazisi, mera arazisi, tarım arazisi, su ve enerjiye

ilişkin alt planları ve dolayısıyla “bütünleşik” terminolojiyi kapsayacaktır.

a. Orman alt planı: orman olarak tescillenmiş arazileri kapsar ve meşe

korusu dahil olmak üzere, bozuk ormanlardaki erozyona uğramış alanları ve

iyileştirmeleri içerir.

b. Otlatma arazisi alt planı: sürdürülebilir yönetim ile ilgili olarak ve

hayvan altyapısı dahil olmak üzere, ortak otlatma arazisi müdahalelerine

yönelik yatırımları kapsar.

c. Tarım alt planı: özel tarım arazilerini kapsar ve mahsul (tahıl, yem ve

bahçe mahsulleri ve sera üretimi vs.) ile hayvancılık müdahalelerini barındırır.

d. Su/sulama alt planı: i) su depolama havuzları ii) toprak kanallarının

rehabilitasyonu ve iii) tarla için damla sulamayı kapsar

e. Enerji kullanım alt planı: ev kullanımı için enerji tasarrufu ve

yenilenebilir teknolojileri kapsar.

102

EK 13.

1. PİE’ler, örnek uygulamaların gerçekleştirileceği MH köylerini belirleyecek ve bunlar

üzerinde mutabakata varacaklardır. Köylerin belirlenmesinden sonra, PİE’ler muhtarla

birlikte örnek uygulama yapacak çiftçileri belirlemelidir. PİE’ler örnek uygulamaların

başlatılması, teknik tavsiyelerin verilmesi, planlama ve sonuçların yayılması için saha

günlerinin düzenlenmesini kapsayacak ancak bunlarla sınırlı olmayacak şekilde tüm

yaygınlaştırma programlarından ve faaliyetlerinden sorumlu olacaklardır. Söz konusu

ekipler gerektiği şekilde İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünün temin edeceği

personel ve öneriler ile desteklenebilecektir.

2. Örnek uygulama programını oluşturmak/uygulamak için gerekli olan başlıca ekipmanlar

(traktör, saban, kültivatör vs.), MH köylerinden temin edilecektir. Bunlar aynı zamanda

köylülerden kiralanabilecektir. Girdiler Proje tarafından sağlanacaktır ve bu konuda

hükümler hali hazırda mevcuttur.

3. Teknik personelin tesis edeceği örnek uygulamanın yanı sıra, çiftçilerin hali hazırda yaptığı

uygulamaların örnek uygulamalar olarak kullanılabileceği çiftçilere ait araziler, meyvelikler

ve samanlıklarda da fırsatların mevcut olacağı göz önünde bulundurulmalıdır (örn. nitrojen

yetersizliği yaşayan buğday tarlası, yanlış zamanda ve/veya yanlış yöntemlerle sürülen

tarlalar, toprak kaynaklı hastalıkların hasar verdiği sebze mahsulleri, hayvan sahiplerinin

yaptığı aşırı otlatma nedeniyle bozulan köy otlakları, amonyak yoğunluğunun anlamlı

derecede yüksek olduğu iyi havalandırılmayan samanlıklar ya da iyi korunmuş ve

depolanmış saman, yüksek verim potansiyeline sahip, iyi yem mahsulü meşceresi, temiz,

iyi aydınlatılmış ve havalandırılmış samanlık, plastik tünellerde sebze üretiminde kullanılan

damla sulama, modern meyve çeşitlerine sahip bahçeler). Söz konusu örnek uygulamalar

hali hazırda mevcuttur ve harcama ya da çaba gerektirmemektedir. Önemli olan mal

sahibi çiftçiler ile tecrübelerini diğer insanlar ile paylaşmaları konusunda anlaşmaktır.

4. Tarla içi örnek uygulamaların tatbik edilmesi, yakından izlenmesi ve tasarlanan teknik

uygulamaların düzgün şekilde tatbik edilmesini sağlamak amacıyla baştan sona

kaydedilmesi gerekmektedir. Her bir örnek uygulama tamamlandıktan sonra (tesis edilen

ve/veya hali hazırda mevcut olanlar) PTE’ler köylerdeki davranışsal değişiklikleri

izlemelidir. Değişimi ölçmek için, mevcut uygulamaları tespit etmek için örnek

uygulamaların gerçekleştirileceği köylerde hızlı değerlendirme yapılacaktır. Örnek

uygulamanın ardından (birkaç gün/hafta veya ay sonra), aynı köydeki uygulamalar

incelenecek ve değişim ölçülecektir. Örneğin, PİE’nin A Köyünde çiftçilerin yalnızca

BAŞARILI ÖRNEK UYGULAMALARA YÖNELİK KILAVUZ İLKELER

103

%11’inin buğday ile dönüşümlü olarak Macar fiği ürettiğini, ancak örnek uygulamalardan

sonra bu oranın %15’e çıktığını belirtebilmeleri beklenmektedir.

5. Yeni örnek uygulamalar, köylerdeki gözlemler temel alınarak planlanmalı ve

gerçekleştirilmelidir. Uygulamalarını değiştirerek tavsiyeden fayda sağlamış olan çiftçiler

ile görüşülmeli ve deneyimleri, yeni programlarda kullanılmak üzere kayıt altına

alınmalıdır.

BAŞARILI ÖRNEK UYGULAMALARIN YAPILMASI

6. Her faaliyetin teknik normlara uygun olarak gerçekleştirildiği başarılı tarla içi örnek

uygulamalar yapılması önem taşımaktadır. Teknik bilgi dağarcığı ve uygulamayı yansıtan

bir örnek uygulama, çiftçilere vizyon kazandırmakta ve kaynakları ile çevrelerinde benzer

iyi sonuçlar elde etmek için daha iyi performans göstermeleri konusunda onları motive

etmektedir. Bir proje için başarısız bir örnek uygulamadan daha olumsuz bir şey yoktur.

Çiftçilerde yaratılan olumsuz etki, onları önerilen uygulamaları daha sonra tatbik etmeye

ikna etmek için proje personelinin çabalarını tekrarlamasını gerektirecektir. Örnek

uygulamalarda niteliğin her zaman nicelikten (yani örnek uygulama sayısı) daha önemli

olduğu akılda bulundurulmalıdır. Dolayısıyla, PİE’lerin mevcut kaynaklar (girdiler,

personel, makineler vs.) ile tüm örnek uygulamalarda yüksek kalite sağlamaması halinde

örnek uygulama arsalarının sayısı azaltılmalıdır. Mahsul örnek uygulamaları için, arsalar

çitlenmeli, tüm tarım faaliyetleri doğru zamanda doğru makine ve ekipmanlar ile yapılmalı

ve teknik olarak tavsiye edilen oranlarda girdiler kullanılmalıdır.

7. Örnek uygulamaların, işbirliği yapan çiftçi hedef kitle kapsamına giren tüm çiftçileri temsil

ettiğinde en iyi şekilde işlev göstereceği göz önünde bulundurulmalıdır. Tüm olumlu

gelişmelere rağmen, planlanan ve beklenen sonuçlar, iyi bir işbirliği yapan çiftçi olmaksızın

elde edilmeyebilir. Örnek uygulama alanı seçimi, en az işbirliği yapacak çiftçinin seçilmesi

kadar önem taşımaktadır. İşbirliği yapacak çiftçi adaylarının arazileri, bahçeleri, seraları ve

samanlıkları/ahırlarının ziyaret edilmesi ve örnek uygulamanın yapılması açısından uygun

olup olmadıklarının değerlendirilmesi gerekmektedir. İşbirliği yapacak uygun çiftçinin

seçilmesinde aşağıdaki unsurlar göz önünde bulundurulmalıdır:

• İlgi: Bir çiftçinin, örnek uygulamaya ilgi göstermesi iyi bir başlangıç noktasıdır.

Çiftçinin gönüllü olması ise daha ciddi bir ilgi duyduğunu gösterebilir. Buna rağmen,

proje personeli süreç esnasında çiftçiden neler beklendiğini açıkladığında, çiftçi,

duyduğu ilgiye rağmen, dile getirilen veya gösterilen ilginin ücretsiz tohum, ücretsiz

toprak hazırlığı ve hatta daha büyük hasat edilen mahsul payı gibi örnek

uygulamanın yalnızca bir yönüyle kısıtlı olması gibi bazı nedenlerden dolayı bunu

görev edinmek istemeyebilir. Böylesi kısıtlı bir ilgi, işbirliği yapan çiftçi olmanın tüm

sorumluluklarını yerine getirme konusunda yeterli olmayabilir.

• İşbirlikçi tutum: Örnek uygulamanın yerine getirilmesine yönelik fiziksel

çalışmanın büyük bir kısmı proje personeli tarafından gerçekleştirilecekken, bu

uygulamada kullanılan arazi, bahçe veya samanlığa sahip olan çiftçi tarafından yerine

getirilmesi gereken bazı noktalar da mevcuttur. Personel, işbirliği yapacak olası

çiftçilerin daha önce işbirlikçi tutumlar sergileyip sergilemediğinden emin olmalıdır.

Bu çiftçiler köyde iyi biliniyor olsalar dahi, personel yine de bu kişileri bir işbirlikçiden

104

beklenen sorumlulukları yerine getirme konusunda istekli olup olmadıkları konusunda

bireysel olarak değerlendirmeye tabi tutmalıdır. Şunları açıklamak üzere en azından

bir ev ziyareti gerçekleştirilmelidir: i) örnek uygulama programının amacı, ii)

yapılacak belirli bir örnek uygulamanın amacı ve iii) işlerin/sorumlulukların dağılımı

(yani proje personeli tarafından yapılacaklar ve çiftçilerden beklenenler). Bunlar,

aşağıdakiler ile sınırlı olmamak kaydıyla şunları kapsayacaktır: i) belirlenen belirli bir

süre boyunca arazi/bahçe/samanlık/seranın kullanımına izin verilmesi, ii) ihtiyaç

duyulduğunda zaman ve iş gücü tahsis edilmesi, iii) proje personelinin derhal

beklenmeyen gelişmeler/üzerinde anlaşmaya varılan kilit süreç aşamaları konusunda

bilgilendirilmesi, iv) örnek uygulama alanının özellikle hayvanlardan veya girebilecek

insanlardan korunması, v) personelin gerektirdiği şekilde basit ancak sistematik kayıt

tutma ve vi) diğerlerinin örnek uygulama alanını ziyaret etmesine ve sorulduğu

hallerde/zamanda temel bilgiler vermesine izin verme.

• Güvenilirlik: İşbirliği yapmada dürüst ve güvenilir kişilerin seçilmesi önemlidir.

Söz konusu özellikler, proje personelinin bölge halkı ile ihtiyatlı bir şekilde yapacağı

iletişimler yoluyla tespit edilecektir. Aksi halde, başarılı bir şekilde gerçekleştirilmiş

bir örnek uygulamaya kimse inanmayabilir. Bir kanaat önderinin seçilmesi avantaj

sağlayacaktır. Bununla birlikte, bir köyde birden fazla örnek uygulamanın yapılacağı

durumlarda, her bir örnek uygulama için bir kanaat önderinin bulunma şansı

düşüktür.

• Temel iletişim becerileri: Örnek uygulamalar için seçilen çiftçiler, çiftçiler arası

yaygınlaştırmada önemli bir rol oynamaktadır. Örnek uygulama dönemi boyunca ve

proje personelinin yokluğunda, diğer çiftçiler örnek uygulama alanında durup sorular

sorduğunda, işbirliği yapan çiftçiler, örnek uygulamanın gerçekleştirilmesinde hangi

en iyi uygulamaların kullanıldığını ifade edebilmelidir/açıklayabilmelidir. Dolayısıyla,

işbirlikçi olarak, bu tür sürekli bir iletişimde yer almaya hazırlıklı ve istekli olmalıdır.

Örnek uygulamadan sorumlu teknik personelin bu tür bir temel eğitimi çiftçiye

vermesi beklenecektir. Rolü, proje personelinin izleyicilere sonuçları açıklayacağı

saha günleri ile sınırlı olmayacaktır.

• Yaş: Üç yönden önem taşımaktadır: i) değişime karşı tutum, ii) örnek

uygulamaların gerektirdiği ekstra çabayı sarf edebilmek için enerji ve iii) iletişim

engelleri. Yaşlı çiftçiler: Geleneksel kırsal bölge halklarında, genellikle tecrübeli

çiftçiler olarak görülen yaşlılara itibar edilmektedir. Aynı zamanda kendilerini “usta”

olarak görme eğiliminde olup, fikirlerinin veya uygulamalarının tartışılmasından

hoşlanmamaktadırlar. Geleneğin tehdit edildiği hissine kapılabilirler: “Biz bunu her

zaman bu şekilde yapmışızdır” ortak bir tutumdur ve tek bir yöntemin olduğunu ima

etmektedir. Bu gibi önyargıları değiştirmeye çalışmak zor olacak ve zaman kaybına

neden olacaktır. Bu durumda onlara yapılacak bir örnek uygulama konusunda işbirliği

yapma sorumluluğunu vermeyi riskli hale getirmektedir. Buna ilaveten ve yaşlarından

dolayı, enerjileri, teknik personel veya diğer meraklı çiftçiler ile sürekli etkileşim

kurmayı da kapsayan iş yükü için yeterli olmayabilir. Ayrıca, genç çiftçiler “ustaları”

ile tartışmaya girme konusunda isteksiz olabilmekte, bu da yeni

fikirler/uygulamaların örnek uygulamalar yoluyla daha genç gruplara ulaşmasını

engelleyebilmektedir. Sonuç itibariyle, 50 yaşını aşan çiftçilerin seçilmesinden

105

kaçınılması önerilmektedir. Genç çiftçiler: Bu çiftçilerle çalışmak avantajlıdır; çünkü

ek çalışmaları yapmaya yetecek enerjiye sahiptirler ve her ne kadar tutumlar ve

değişime açıklık konusunda bireysel farklılıklar olabilse de, genellikle daha açık

fikirlidirler ve daha da önemlisi, değişim ihtiyacını daha çabuk fark ederler. Bununla

birlikte, daha yaşlı çiftçilerin gözünde, çok genç çiftçiler “gerçek” çiftçi olarak

görülmemeleri bakımından daha düşük düzeyde güvenilirliğe sahiptir. Bu çiftçilere

sorular sorulması, daha yaşlı çiftçilerin egolarına zarar verecek, bu da örnek

uygulamanın yaygınlaşma potansiyelini azaltacaktır. Bu durumda, proje personeli, 25

yaşın altındaki çok genç çiftçiler ile çalışmaktan da kaçınmalıdır. 25 ile 45 yaş

arasındaki orta yaşlı bireyler, yukarıda bahsi geçen dezavantajlardan dolayı en risksiz

grubu teşkil etmektedir.

• Cinsiyet: Proje alanındaki tarımsal faaliyetler ve farklı mahsullerin üretiminde

yapılan geleneksel iş bölümüne bağlı olarak, ekibin gerek kadın gerekse erkek

çiftçiler ile çalışması gerekecektir. Örneğin mahsul üretiminde, genellikle erkekler

meyve ağaçlarını budayıp toprağı tahıl ve alfalfa için işlemektedir. Dolayısıyla,

işbirlikçiler erkek olmak zorundadır. Sebze üretimi için tasarlanmış herhangi bir örnek

uygulama söz konusu olduğunda, kadın çiftçiler ile işbirliği yapılmak zorundadır. Aynı

zamanda, sera (plastik tünel) üretimi gibi kadınların ve erkeklerin birlikte çalıştığı

faaliyetler de vardır. Dolayısıyla ekip herhangi birini mevkidaş olarak seçebilir.

Hayvancılık ile ilgili örnek uygulamalar söz konusu olduğunda, samanlık/süt hijyeni

veya besleme/sulama ile ilgili olanlar kadınlar ile; otlatma uygulamaları ile ilgili

olanlar erkekler ile yapılabilir.

• Anlaşmalar: Hasadın nasıl kullanılacağını, çeşitli görevlere ilişkin

sorumlulukları, bir eylem planı ve örnek uygulamanın hedefi ve süresini net bir

şekilde ortaya koyan bir “örnek uygulama anlaşması” proje personeli tarafından

hazırlanmalıdır. Söz konusu anlaşma şu amaçlarla gereklidir: i) sahada zamanında ve

etkili uygulama, ii) örnek uygulama için tahsis edilen kaynakların kaybından

kaçınmak, iii) utanca ve daha da önemlisi tüm programa güvenin kaybolmasına

neden olacak başarısız bir örnek uygulamanın önüne geçmek ve iv) işbirliği yapan

çiftçi ile sürtüşme veya tartışma yaşamaktan kaçınmak. Ekip, tüm örnek

uygulamalarda kullanılmak üzere, önceden standart bir format hazırlayacaktır.

Sürece dahil olan tüm taraflar (yani proje personeli, işbirliği yapan çiftçi ve muhtar)

bu anlaşmayı imzalayacak ve her birine birer nüsha verilecektir. Söz konusu

anlaşma, belki yasal bağlayıcılık taşımasa dahi, örnek uygulamanın gerçekleştirildiği

bölge/köye niyetin ciddiyetini gösterecektir.

• Girdiler: Örnek uygulamaya yönelik girdiler (tohum/fideler, böcek ilaçları,

veteriner ilaçları/kimyasalları, gübreler, yapay döllenme, malzeme, seralar için

plastik örtü, damla sulama boruları ve hortumu, çit malzemeleri vs.) ve tarım makine

ve ekipmanları, proje personeli tarafından temin edilmelidir. Bu hususta proje

hükümleri mevcuttur. Girdilerin, yoksul çiftçilere yönelik bağış olarak değil, örnek

uygulama amacıyla temin edildiği göz önünde bulundurulmalıdır. Bir çiftçinin

ekonomik durumu, işbirliği için seçilmesinde bir kriter olmamalıdır. Dolayısıyla, girdi

miktarları yalnızca örnek uygulamanın büyüklüğü/ölçeği temel alınarak

hesaplanmalıdır. Mahsul örnek uygulaması için 1-2 dekar yeterli olacaktır. İşbirliği

106

yapacak çiftçinin, gerekli işleri yerine getirmenin yanı sıra bir traktör ve bir çiftlikte

yaygın olarak mevcut olan küçük araçlar/ekipmanlar/gereçleri temin etmesi

gerekecektir. Bazı durumlarda (bahçe tesisi, damla sulama kurulumu), belirli bir süre

için bir gözeticiye ihtiyaç duyulabilir. Tarla sahibi çiftçinin bu ihtiyacı karşılayamaması

halinde, örnek uygulama kendini idame ettirir hale gelinceye kadar örnek uygulama

bütçesinden bir yabancı gözetici olarak istihdam edilebilir.

8. Mahsul örnekleri söz konusu olduğunda, arsa, toprak türü ve derinliği, arazi kapasitesi

sınıfı ve su mevcudiyeti vs. bakımından alandaki tipik bir çiftlik arsasını temsil etmelidir.

Bu durum, en iyi uygulamaların takip edilmesi halinde, diğer benzer arsalarda da benzer

sonuçların elde edilebileceği konusunda çiftçileri ikna edecektir. Koşullar, alandaki diğer

çiftliklerin koşullarından üstün olmamalı ve örnek uygulamanın başarısı için sorunlu

alanlar/araziler elenmelidir. Çiftçiler genellikle, örnek uygulama arsasındaki sonuçların

kendi çiftlikleri için geçerli olup olmayacağını iyi bir şekilde muhakeme edebilmektedirler.

Hayvancılık örnekleri için de benzer ilkeler uygulanmalıdır.

9. Çiftlik ve/veya örnek uygulama arsalarının, çok sayıda çiftçinin düzenli olarak geçtiği bir

kamu tesisi veya yola makul ölçüde yakın bir yerde bulunması esastır. Komşu çiftçilerin

büyüme mevsimi boyunca yaşanan değişiklikleri gözlemleyebilmeleri amacıyla

uygulamanın ne olduğunu anlamalarını sağlamak için okunaklı tabelaların yerleştirilmesi

gerekmektedir. Arsalar aynı zamanda, herhangi bir örnek uygulamanın tüm kritik

aşamalarında (yani toprak hazırlama, ekim, gübre/kimyasal uygulaması, samanlık

dezenfeksiyonu, hayvan hıfzıssıhha uygulaması vs.) düzenlenecek olan saha günlerinde

çiftçiler, yerel idareciler, girdi sağlayıcılar ve diğer nüfuzlu grupların kolaylıkla ulaşım

sağlayabileceği bir yerde olmalıdır.

10. Herhangi bir köyde yapılacak yeni/ek örnek uygulamalar, önceki sonuçlar temel alınarak

planlanmalı ve gerçekleştirilmelidir. Uygulamalarını değiştirerek tavsiyelerden fayda

sağlamış olan çiftçiler ile görüşülmeli ve tecrübeleri yaygınlaştırma programlarında örnek

çalışma malzemesi olarak kullanılabilmek üzere kaydedilmelidir.

11. Örnek uygulamanın hedefine bağlı olarak şu amaçlarla planlanıp tasarlanması

önerilmektedir: i) öncesi ve sonrasının gösterilmesi, kontrole karşı test ve yan yana

mukayeseler; ii) çiftçilerin yalnızca bir veya iki işlem/uygulamaya veya tüm bir uygulama

paketine maruz bırakılması ve iii) bir yıllık (örn. buğday çeşitleri, fidelik hazırlığı) veya çok

yıllık (örn. mahsul rotasyonu, ağaç mahsulleri, hayvan besleme) uygulama.

12. Her bir örnek uygulama için faaliyetlerin sıralı fotoğraf kayıtlarını içeren bir “Örnek

Uygulama Kayıt Kitabının (ÖUKK)” tutulması önem taşımaktadır (Kutu 1, 2 ve 3). Söz

konusu kitapta elle çizilmiş bir kroki ve işlemlerin belirtildiği bir arazi planı yer almalıdır.

Tüm bu bilgiler yalnızca bir personel tarafından saklanmamalıdır. Tüm proje paydaşlarının

kullanımına hazır olmalıdır. Örnek uygulamayı ziyaret etmek isteyen herhangi bir kişi,

PİE’lerin mevcudiyetine gerek olmaksızın kullanabilir. ÖUKK aynı zamanda şunların

yapılmasında da yarar sağlamaktadır: i) kamuya bilgi verme ve ii) sonuçların

değerlendirilmesi. Personel değişimi durumunda, söz konusu kayıtlar süreklilik

sağlayacaktır.

107

Kutu 1. ÖRNEK UYGULAMA KAYIT KİTABI

1) Örnek uygulamanın adı: Yağmurla beslenme koşullarında kış buğday

gübresi uygulaması

2) İşbirliği yapılan çiftçi: Ali Bayrak (42 yaşında)

3) İlçe ve köy: Selim, Aşağıdamlapınar

4) Örnek uygulamanın boyutu: 40x50 m=2000 m2

5) Toprak türü: kumlu toprak

6) Sulama: hayır

7) Uygulama:

Üretim Faaliyetleri Açıklama/yorum

Toprak işleme (ekipman, tarih, işleme numarası, işleme

derinliği)

Fidelik hazırlama (hazırlama tarihi, kullanılan makine ve

ekipmanlar)

Tohumlama (tohum kaynağı, kg/hektar oranı)

Buğday Çeşitleri

Tohumlamada gübre uygulaması (tür, kg N/ha ve kg P2O5/ha

oranı, tarih)

Hastalıklar ve böceklere karşı kullanılan böcek ilaçları

(uygulama hızı ve tarihi, uygulama yöntemi)

İlkbahar gübre uygulaması (tür, kg/ha oranı, uygulama tarihi)

Yabani ot kontrolü (kullanılan otkıran, uygulama hızı ve tarihi)

Hasat

8) ürün/ha (tahıl ve saman olarak)

9) düzenlenen saha günleri sayısı ve tarihleri:

10) örnek uygulamayı ziyaret eden çiftçi sayısı:

11) köyde aynı tekniği kullanan çiftçi sayısı (takip eden yıl)

108

Kutu 2. Örnek Uygulama Yeri

Kutu 3. Örnek uygulama arsası planı

Arsa 1

Kontrol

arsası

Nitrojen

yok

Fosfor yok

Arsa 2

Arsa 3

P2O5 yok

109

MANTIKSAL ÇERÇEVE

Sonuç Hiyerarşisi Doğrulanabilir Göstergeler Doğrulama Yöntemleri Varsayımlar

Hedef Murat nehri havzasının yüksek kesimlerinde

yaşayan bölge halklar arasında yoksulluğun azaltılması

Köydeki yoksulluk sınırının altında yaşayan hane sayısında azalma

(%10). Resmi istatistikler, Temel (MHP) ve

etki değerlendirmesi çalışmaları. Hükümet yoksul yanlısı politikaları devam

ettirmekte ve uygulamaktadır. Uç noktada ekonomik, sismik veya iklimsel

şok yok. Kalkınma Hedefi

Murat nehri havzasının yüksek kesimlerinde geçim koşullarının ve doğal kaynak yönetiminin daha iyi

hale getirilmesi

Projenin tamamlanmasından üç yıl sonra işlem görmüş mikro

havzalardaki bitki örtüsünde %30 artış (ağaç sağkalım oranı dahil)

Sürece katılan ailelerin %80’inin geçim koşullarının daha iyi hale

gelmesi (beslenme, gelir, iş yükünün azalması) Sel veya toprak kayması nedeniyle zarar gören kamu yapılarının

rehabilitasyonu için harcanan hükümet giderlerinde %10 azalma

Fotoğraflar dahil olmak üzere CBS-

temelli veri toplama Bitki örtüsü/ağaçlandırma verileri

Sosyal araştırma.

Geçim koşullarında yaşanan ve beslenme düzeni, gelir ve kadınların

iş yükü ile ölçülen iyileşme

İl kayıtları

Mevcut ormancılık ve doğal kaynak politikaları geliştirilmiş & icra edilmiştir

Sık olmayan personel değişimi .

Öğeler/Sonuçlar 1. Doğal kaynaklar ve çevre yönetimi 1.1 MH bölgesi halklarında çevresel

farkındalığın artması ▪ Hedeflenen mikro-havza alanlarındaki köylülerin %50’sinin MH

yönetim planları üzerinde mutabakata varması ▪ OGM kayıtları.

▪ Mevcut durum araştırması.

▪ Etki değerlendirmesi. ▪ Toplantı katılım ve tutanakları.

Farkındalık yaratma etkili.

1.2 Katılımcı ve sürdürülebilir doğal kaynak yönetimine yönelik usullerin işlevsel

hale getirilmesi

▪ Hassas grupların katılımı ve eşit cinsiyet temsili ile katılımcı

süreçler yoluyla planlama ve yönetim ile ilgili karar almada

uzlaşmaya varılması

Karar almaya yönelik mevcut köy ve OİM yapıları, DKY eş yönetimine yönelik etkili

usullerin tesis edilmesine olanak

sağlamaktadır.

2 Doğal kaynaklar ve çevresel varlıklara yönelik yatırımlar

2.1 Toprak ve bitki örtüsü rehabilitasyonu.

2.1.1. Toprak erozyonunun azalması Seçilen mikro havzalardaki çökelti yükünde %10 azalma ▪ Çökelti tutucular.

▪ Erozyon arazisi parçaları. ▪ Bitki örtüsü arazisi parçaları. ▪ OGM kayıtları.

Toprak ve bitki örtüsü rehabilitasyonu için

yeterli fiziksel koşullar (toprak, yağış) ve yönetim uygulamaları (yakacak odun toplama,

hayvan yetiştirme) 2.1.2. Bitki/orman örtüsünün artması. İşlem görmüş alanlarda erozyonda %20 azalma

2.1.3. Otlak/otlatma alanlarında iyileşmeler Otlatma alanlarındaki bitki örtüsünde %30’luk artış

2.2. Temiz suya daha iyi erişim sayesinde

hayvancılıkta verimin artması Otlatma alanlarındaki hayvanların %75’inin su noktalarından fayda

sağlaması (olası gösterge: hayvanlarda ölüm oranı) ▪ OGM/PİE kayıtları

▪ Sosyal araştırmalar Suya erişimin iyileştirilmesi daha iyi

hayvancılık yönetimini beraberinde

getirmektedir.

110

MANTIKSAL ÇERÇEVE (DEVAM)

3 Geçim koşullarının iyileştirilmesine yönelik yatırımlar

3.1. Enerjinin çeşitlendirilmesi ve daha verimli kullanımı

3.1.1. Yakacak odun tüketiminin azalması Hanelerin yıllık yakacak odun kullanımında %30’luk azalma ▪ OGM/PİE kayıtları Enerji verimliliğinin arttırılması, daha az

yakacak odun kullanımını beraberinde getirir. 3.1.2. Enerji tasarruflu teknolojilerin

benimsenmesi Yenilenebilir teknolojiler kullanan hanelerin sayısında %25’lik artış

3.2. Tarımsal verimin artması

3.2.1. Ahırların ve hayvancılık yönetiminin

daha iyi hale getirilmesi Hayvan başına %20’lik verim artışı ▪ Hane ve odak grup görüşmeleri

▪ PİE kayıtları

▪ Hane ve odak grup görüşmeleri.

Köylüler yeni yönetim uygulamalarına ilgi

göstermekte ve bu uygulamalara yatırım yapma konusunda istekli davranmaktadır.

Yeterli su mevcudiyeti.

Sulama erişimine sahip olmayan yeterli sayıda köylü sağlama olanağı

3.2.2. Bahçecilik, meyvelik, yem ve tarla mahsullerinden elde edilen çıktının

artması

Yağmur suyuyla beslenen mahsul üretiminde ve ürün/hektar oranında %10 artış

Genel sulanan mahsul değerinde %30 artış 3.2.3 Bahçecilik/tarım, yem ve meyveliğe

yönelik sulamaya erişimde artış Sulama erişimine sahip hane sayısında %20 artış

Çıktılar-Sonuçlar 1 Doğal Kaynaklar ve Çevre Yönetimi

▪ MH bölgesi halklarında DKY konusunda farkındalık yaratılması

▪ Katılım için operasyonel usullerle 25 MH planının üretilmesi

▪ Çok işlevli katılımcı planlama; katılımcı izleme &veri yönetimi;

yoksulluk ve cinsiyet konusunda hassasiyet yaratma dahil olmak üzere

DK ve çevre yönetimi konusunda

eğitilen personel ▪ DK ekonomisi, karbon ayırma, enerji

verimliliği ve alternatif enerji kaynakları konusunda çalışmalar ve

çalıştaylar

▪ MH planlarının hazırlanma sürecine katılan MH alanındaki köylülerin yüzdesi.

▪ MH planlarında seçilen unsurlar DKY odaklıdır.

▪ Üretilen plan sayısı (yoksul yanlısı/cinsiyet konusunda hassas/

katılımcı).

▪ TD sözleşmeleri, çalıştayları ve eğitimleri sayısı

▪ OGM, OBM, OİM personeli ve PİE katılım ve sonuçları

▪ Denetim raporları.

▪ OGM kayıtları.

▪ Mali denetimler.

▪ OGM kayıtları. ▪ Eğitim sonrası

test/değerlendirme çizelgeleri

▪ Mevcut olan ve işlev gösteren tedarik sistemleri

▪ Zamanında hazır bulundurulan yeterli düzeyde hükümet karşılık fonları

▪ Hiçbir kesimin katılım kapsamı dışında tutulmamaktadır

▪ Faydalanıcılar maliyet paylaşımı koşullarını kabul etmektedir.

2 Doğal kaynaklara yönelik yatırımlar

Toprak koruma çalışmaları (9 000 ha).

Orman ve otlak rehabilitasyonu ve

ağaçlandırma (22 160 hektar).

Elazığ ve Muş’ta tamamlanan iki kamu fidanlığı.

Erozyon ölçümü saha denemelerinin yapılması (25).

Çökelti ölçüm istasyonlarının

kurulması (25).

Etkin toprak koruma yatırımları

Rehabilite edilen ormanlar (bitki örtüsünde % artış), ağaçlandırma

(ağaç sayısı/sağkalım oranı).

Rehabilite edilen ortaklar (ha. ve bitki örtüsünde % artış): o Kullanıma hazır hayvan su içme tesisleri ve

o Kullanıma hazır ortak kullanıma yönelik barınak sayısı

Geliştirilen fideler için soğuk depo içeren kamu fidanlığı (üretim artışı).

Erozyon arazisi parçaları ve akarsu oyuğu erozyonu (yapışma ölçümü) kullanıma hazır ve katılımcı.

Kullanıma hazır çökelti ölçüm istasyonları

Erozyon/çökelti ölçümü.

MFWR kayıtları/fotoğraf (zaman

ve GPS işaretli).

Denetimler.

Erozyon/su akış/çökelti randımanı için toplanan veriler

OGM, DKY ve erozyon kontrolü için en

iyi uygulamaları takip eder.

Operasyon ve veri yönetiminde OGM ve

köy işbirliği

Operasyon ve veri yönetiminde OGM ve köy işbirliği

111

MANTIKSAL ÇERÇEVE (DEVAM)

3 Geçim koşullarının iyileştirilmesine

yönelik yatırımlar

Örnek uygulamalar ve çiftçi eğitimi

etkinlikleri (308).

Çiftçi keşif ziyaretleri (292).

Buğday ve arpa üretiminin daha iyi hale getirilmesi (1 381 ha).

Yem mahsullerinin iyileştirilmesi (1 230 ha).

180 ha’lık yeni meyvelikler dahil

olmak üzere bahçe üretiminin

iyileştirilmesi (247 ha)

Su depolama havuzlarının yapılması ve bağlantı toprak kanalların rehabilite

edilmesi (250).

Damla sulama tesisi (127 ha).

Yeni sözleşmeli fide üreticilerin

faaliyete ve satışlara başlaması (4).

Yeni güneş panellerinin kurulması ve

kullanıma sokulması (1 250 hane).

Yalıtım (625 hane).

Enerji tasarruflu ocakların kurulması (1 250 hane).

Ahır koşullarının iyileştirilmesi (100).

Örnek uygulama ve çiftçi eğitimi programının yürütülmesi (katılımcı

sayısı).

Gerçekleştirilen çiftçi keşif ziyaretleri (katılımcı sayısı).

Tahıl veriminde sürekli artış (%).

Yem mahsulü üretiminde sürekli artış (%).

Bahçe üretiminde sürekli artış (%).

Küçük ölçekli sulamanın geliştirilmesi:

o İşlev gösteren su depolama havuzları (su toplamada artış) ve

o Rehabilite edilmiş toprak kanallarından elde edilen suda artış

(%).

Mahsul verimi ve sulanmış araziden elde edilen değerde artış (%).

Karlı bir ticaret modeli olarak uygulamaya geçirilen sözleşmeli fide

üretimi

Enerji tasarruflu teknolojilerin (güneş, yalıtım ve ocaklar) yakıt

tüketimini azaltması Et ve süt verimindeki artış ve hastalıkların azalmasının gelirleri

arttırması

Denetim raporları.

OGM kayıtları.

PİE kayıtları. Mali denetimler.

Meyveliklerdeki ağaç sayısı ve

sağkalım oranı (OGM kayıtları).

PİE kayıtları

Üretilen fide sayısı/gelirler

(satış kaydı) Yakıt tüketimi (PİE

kaydı/araştırması).

PİE kayıtları.

Eğitim/keşfe katılmaya ilgi duyan köy

halkları

Yeterli düzeyde mevcut arazi ve yeni

teknolojilerin uygulanmasına ilgi duyan

çiftçiler.

(mahsul üretiminin, mahsul

rotasyonlarının ve koruma önlemlerinin daha iyi hale gelmesi)

Fide üretimine ilgi duyma

Fidelerin rekabetçi fiyatlarda

üretilmesinin mümkün olması ve yeterli

düzeyde fide talebi

Verimin artması yakıt kullanımının

azalmasını sağlar. Mevcut ahırlar hayvan üretimi ve

sağlığını olumsuz etkilemektedir.

Girdiler milyon USD

İnşaat İşleri 23 901.4

Taşıtlar, Ekipmanlar ve Mallar 13 109.8

Teknik Destek, Çalışmalar ve Çalıştay 6 164.8

İşletim Giderleri ve Maaşlar 1 608.2

Toplam 44 784.2