PROGRAM NAUČNO-ISTRAŽIVAČKOG RADA ZA PERIOD OD 2017. DO 2021. GODINE

Travnik, mart 2016. godine

INTERNACIONALNI UNIVERZITET TRAVNIK INTERNATIONAL UNIVERSITY TRAVNIK

SADRŽAJ 1. UVOD .................................................................................................................................... 1

2. CILJEVI NAUČNO-ISTRAŽIVAČKOG RADA ................................................................ 2

3. OPĆI KONCEPT NAUČNO-ISTRAŽIVAČKOG RADA ................................................. 3

3.1. Inovacije i istraživanja u okviru visokog obrazovanja ............................................. 3

3.1.1.Visoko obrazovanje ................................................................................................... 3

3.1.2. Istraživanje i inovacije .............................................................................................. 4

3.2. Okvirni program Obzor 2020...................................................................................... 5

3.3. Polazne pretpostavke razvoja Univerziteta ............................................................. 5

4.ODREDNICE STRATEŠKOG PROGRAMA NAUČNOG ISTRAŽIVANJA ................. 6

NA UNIVERZITETU U TRAVNIKU ....................................................................................... 6

4.1.Visoko obrazovanje u okviru Univerziteta ................................................................. 6

4.2.Istraživanje i inovacije u okviru Univerziteta ............................................................. 7

4.3.Istraživačka infrastruktura na Univerzitetu ................................................................ 8

4.4. Doktorski studij na Univerzitetu ............................................................................... 10

5.MJERE ZA IMPLEMENTACIJU ODREDNICA STRATEŠKOG PROGRAMA NAUČNIH ISTRAŽIVANJA NA UNIVERZ ITETU ........................................................... 11

5.1.Mjere za implementaciju strateškog programa – visoko obrazovanje ................ 11

5.2. Mjere za implementaciju strateškog programa – istraživanje i inovacije .......... 12

6.INTEGRACIJA NIR-a S OSTALIM DJELATNOSTIMA UNIVERZITETA .................. 16

7.RAZVOJ NAUČNE SARADNJE ...................................................................................... 16

8.RAZVOJ IZDAVAČKE I INFORMACIONO-DOKUMENTACIONE DJELATNOSTI 18

9. OSIGURANJE RESURSNIH USLOVA I PODRŠKE NIR-u ....................................... 18

9. ZAKLJUČAK ................................................................................................................... 20

1

1. UVOD

Internacionalni univerzitet Travnik u Travniku (u daljem tekstu: Univerzitet) u svojoj Strategiji razvoja definisao je dimenziju jačanja naučno-istraživačkog rada (u daljnjem tekstu: NIR). Zakonski okvir o visokom obrazovanju posebno afirmiše značenje navedenog cilja. Tendencija je univerziteta u zemljama EU-e stalno povećavanje finansijskih sredstava usmjerenih za NIR. Početkom 21. vijeka, država, lokalne zajednice i preduzeća sve se više integrišu i ostvaruju kooperativne odnose s ciljem povećanja efikasnosti preduzeća, a time i privrede koja može pružiti odgovarajući kvalitet života građanima. Odlukom Senata o imenovanju komisije za izradu Programa naučno-istraživačkog rada IUT-a za period 2017-2021. godine, broj: 01-01-02-55/16, dana 17.02.2016. godine imenovana je komsija u sastavu:

1. Prof. dr. sc. Ibrahim Jusufranić, predsjednik komisije; 2. Prof. dr. sc. Nikola Kuvačić, član komisije; 3. Prof. dr. sc. Enes Huseinagić, član komisije; 4. Prof. dr. sc. Sinan Alispahić, član komisije.

Koja je dužna izraditi Programa naučno-istraživačkog rada Univerziteta za period 2017-2021. godine. Pod pojmom NIR podrazumjeva se sistematski stvaralački rad na usvajanju novih znanja, s ciljem podizanja općeg civilizacijskog nivoa društva i korištenja tih znanja u svim oblastima društvenog i privrednog razvoja, uključujući i razvoj tehnologije i njihovu primjenu. NIR se ostvaruje na povezanosti osnovnih, primjenjenih i razvojnih istraživanja, osposobljavanjem i usavršavanjem kadra za naučno - istraživački rad. Naučno-istraživački rad na Univerzitetu zasniva se na:

Slobodi i autonomiji stvaralaštva;

Konkurentnosti naučnih programa i projekata;

Primjeni međunarodnih standarda i međunarodnih mjerila kvaliteta u oblasti nauke;

Decentraliziranom uređenju i policentričnom organiziranju u oblasti nauke;

Javnosti rada i rezultata tog rada koji su podložni naučnoj i stručnoj kritici;

Etičnosti naučnika i istraživača;

Saradnji s domaćim i međunarodnim institucijama u oblasti nauke i istraživanja;

Povezanosti sa sistemom visokog obrazovanja;

Zaštiti intelektualnog vlasništva, ljudskih prava, te lične i opće sigurnosti;

Brizi za održiv razvoj i zaštitu okoliša;

Potrebama privrednog i društvenog razvoja;

Poticanju i uvažavanju specifičnosti nacionalnog sadržaja. NIR na Univerzitetu, odvija se kroz aktivnosti projektnih timova koje sačinjavaju nastavnici i saradnici pojedinih fakulteta, studenti doktorskih akademskih studija, istraživači koji su angažovani kao saradnici na projektima, kao i istraživači uposleni u drugim naučno-istraživačkim institucijama, privrednim subjektima i drugim. Iako je Univerzitet svojim NIR-om prepoznat po tematskim područjima, u analizi je prevladala spoznaja kako naši istraživači posjeduju i određena znanja iz raznih područja te smatramo da će tematska područja NIR-a biti uporište za povećanje naučnog kvaliteta Univerziteta u ovom programskom periodu i u budućnosti.

2

Kako bi osigurali uspješno organizovanje istraživačkih timova, preduzet ćemo sljedeće aktivnosti:

Poticaj, podrška i pomoć istraživačkim timovima u traženju vanjskih izvora finansiranja za svoje projekte;

Uvođenje internog konkursa kompetitivnosti za finansiranje onih projekata istraživačkih timova koji obećavaju visok nivo međunarodne vidljivosti;

Oblikovanje sistema planiranja, implementacije i kontrole svih aktivnosti NIR-a na godišnjem nivou;

Povećana vidljivost istraživačkih timova organizovanjem web stranica; te

Umrežavanje sa istraživačima i istraživačkim timovima u zemlji i inostranstvu koje imaju srodan interes u NIR-u.

Programom NIR-a rada definišu se naučne oblasti istraživanja, kao i aktivnosti vezane za osiguranje uslova za njihovu realizaciju, unaprjeđenje međunarodne saradnje, objavljivanje rezultata NIR-a i aktivnosti na promociji nauke i naučno-istraživačke djelatnosti u cjelini.

2. CILJEVI NAUČNO-ISTRAŽIVAČKOG RADA

NIR je jedna od aktivnosti kojom Univerzitet identifikuje aktuelne privredne i društvene izazove na nivou Srednjobosanskog kantona, Federacije Bosne i Hercegovine i države Bosne i Hercegovine u cjelini te na regionalnom i globalnom nivou, stvarajući time svoj naučni i istraživački ugled u Bosni i Hercegovini, regiji i u Evropi. Shodno takvom cilju, Univerzitet planira nastaviti razvijati naučno-istraživačka područja u kojima već do sada ima šire prepoznatljive rezultate. U cilju prepoznavanja strateških područja NIR-a, Univerzitet je preliminarno proveo samoanalizu te proučio relevantne pokazatelje kvaliteta i efikasnosti dosadašnjih učinaka NIR-a. Na temelju toga, u vremenskom periodu od 2017. do 2021. godine NIR na Univerzitetu projiciran je kroz osam ciljeva:

1. NIR na Univerzitetu uključuje povećanje kvaliteta obrazovnih programa kroz

implementaciju istraživačkih naučnih ishoda u sve segmente nastavne aktivnosti na Univerzitetu.

2. NIR na Univerzitetu uključuje unaprjeđenje kvaliteta komplementarnih sposobnosti za NIR. Nastavnici, asistenti i stručni saradnici kroz istraživanje doći će do odgovarajućih tema za završne i magistarske radove te za doktorske disertacije.

3. NIR na Univerzitetu uključuje širenje baze NIR-a na fakultetima Univerziteta. Kako su u istraživanje uključeni stručni saradnici, asistenti i nastavnici Univerziteta, dobiva se novi kvalitet Univerziteta kroz novu projekciju naučne i istraživačke djelatnosti. NIR doprinosi uspostavljanju veza sa drugim visokoobrazovnim institucijama, kao i privrednim subjektima, što pruža mogućnost i zapošljavanja mladih ljudi koji su završili studije na Univerzitetu.

4. NIR na Univerzitetu posebno je definisan i kao strateški cilj Strategije razvoja Univerziteta za period od 2017. do 2021. godine, a odnosi se na povezivanje Univerziteta sa privrednim subjektima.

5. NIR na Univerzitetu uključuje plodan razvoj raznih pravaca saradnje s privrednim resursima u smislu definisanja efikasnog načina transfera znanja. Obzirom da je Univerzitet mlada ustanova te zbog toga je tek počeo razvijati saradnju sa privrednim subjektima, u narednom će petogodišnjem periodu pokušati osnovati inkubatore i istraživačke centre te laboratorije za transfer znanja.

3

6. NIR na Univerzitetu uključuje jačanje ugleda sa ciljem unapređivanja sistemske mreže kojom se ostvaruje saradnja sa privredom, kompatibilnim naučno-istraživačkim institucijama i studentima.

7. Obzirom da je Univerzitet privatna institucija koja se finansira iz vlastitih izvora osnivača, sedmi je cilj povećanje profita i profitabilnosti, čime bi se osigurala potrebna sredstva za dalji razvoj naučno-istraživačke djelatnosti.

8. Programi EU su jedan od instrumenata koji Evropska unija koristi u cilju podrške i unaprjeđenja istraživanja u prostoru visokog obrazovanja članica EU s jedne strane, i potencijalnih i zemalja kandidata sa druge strane u raznim naučnim oblastima. Time bi se stvorili uslovi za povećano učešće u evropskim istraživačkim programima.

3. OPĆI KONCEPT NAUČNO-ISTRAŽIVAČKOG RADA

Opći koncept NIR na Univerzitetu temelji se na istraživanjima i inovacijama u okviru visokog obrazovanja. Univerziteti, kao mjesta na kojima se stvaraju nova znanja i na kojima se ona prenose studentima i drugim korisnicima, imaju važnu ulogu u provedbi mjera Strategija obrazovanja, nauke i tehnologije. Na taj način univerziteti postaju mjesta na kojima se obrazuju budući nositelji sistema obrazovanja i istraživanja. Uz to, univerziteti aktivno sudjeluju u osmišljavanju i ostvarivanju procesa obrazovanja i istraživanja. Istraživački univerziteti kojima se obrazovanje zasniva na istraživanju temelj su društva i privrede zasnovanih na znanju i inovativnosti.

3.1. Inovacije i istraživanja u okviru visokog obrazovanja

Primijenjeno istraživanje je teorijski ili eksperimentalni rad koji se poduzima radi postignuća novih znanja, a usmjeren je prvenstveno k ostvarivanju praktičnog cilja. Primijenjena istraživanja oslanjaju se na pozitivne naučne rezultate postignute temeljnim istraživanjima, a rezultati se često zaštićuju patentom. Razvojna istraživanja podrazumijevaju sistemski rad temeljen na rezultatima naučnog istraživanja i praktičnog iskustva usmjeren prema stvaranju novih proizvoda i sistema te uvođenju novih procesa ili znatnom poboljšanju postojećih. Rezultat razvojnog istraživanja jest originalni model ili prototip. Znanje i primjena znanja glavni su preduvjet uspješnosti društva. Nauka i tehnologija razrađuju se kroz trokut znanja koji čine obrazovanje, istraživanje i inovacije. Obrazovanje na svim nivoima ispunjava svoju ulogu ako rezultati istraživanja i inovacija primjereno utječu na obrazovne procese. Pritom obrazovna okruženja, odnosno studijski programi na pojedinim fakultetima trebaju biti unaprijeđena poticanjem stvaralačkog razmišljanja i inovativnog djelovanja.

3.1.1.Visoko obrazovanje

Visoko obrazovanje je glavna pokretačka snaga svih društvenih promjena jer omogućuje stjecanje sposobnosti i kompetencija za sagledavanja, analize i pristupe rješavanju najsloženijih problema. Visoko obrazovanje zasniva se na usvojenoj Strategiji razvoja i zakonskim okvirima o visokom obrazovanju, koji je proizašao iz Evropskog kvalifikacijskog okvira (engl. European Qualification Framework ili EQF). Postavljeni okvir osigurava stjecanje znanja, vještina i kompetencija studenata za njihov uspješan rad uz aktivno učestvovanje u društvu te djelovanje u istraživanju i praksi. Radi toga je studijske programe potrebno uskladiti s promjenama zahtjeva društva i privrede, uvažavajući zahtjeve tržišta rada i pospješujući mogućnosti zapošljavanja, samozapošljavanja i preduzetničkog djelovanja.

4

Primarna načela na kojima se temelji izrada prijedloga studijskih programa:

razvoj mreže visokog obrazovanja treba omogućiti vertikalno i horizontalno strukturno povezivanje te funkcionalno umrežavanje,

univerzitet treba imati jasno definiranu misiju i viziju visokog obrazovanja prema kriterijima posebnosti i izvrsnosti,

studijski programi trebaju biti kvalitetni i relevantni, što znači da trebaju osigurati stjecanje potrebnih znanja i vještina koje otvaraju mogućnosti za zapošljavanje i cjeloživotno učenje,

potrebno je omogućiti maksimalnu vertikalnu i horizontalnu prohodnost unutar obrazovnog sistema, zasnovanu na stečenim znanjima, vještinama i kompetencijama,

poslodavce i institucije, učesnike tržišta rada te širu društvenu zajednicu treba savjetodavno uključiti u oblikovanje studijskih programa.

3.1.2. Istraživanje i inovacije

Istraživanje i inovacije nalaze se u središtu strategije razvoja Univerziteta i tako doprinose razumijevanju i općem prihvaćanju njihove društvene i privredne uloge i zadaća. Uspješnost nauke mjeri se ne samo doprinosom globalnom fondu znanja nego i društvenom i privrednom razvoju na svim nivoima. Pritom je potrebno voditi brigu o zadaćama visokog obrazovanja i nauke koje su šire od trenutačnih i kratkoročnih potreba društva i privrede te ulozi poduzetništva u stvaranju inovacija. Pametna specijalizacija koncept je kojim se resursi vezani uz znanje koncentriraju i povezuju s manjim brojem prioritetnih privrednih aktivnosti u kojima regije mogu postati i ostati konkurentne u globalnoj privredi da bi se privreda usmjerila pametnom, održivom i uključujućem rastu. Pri oblikovanju istraživačkog prostora potrebno je, u prvom redu, osigurati uslove rada i razvoja istraživačkih kapaciteta čime će oni postati konkurentni i uspješni u kompetitivnom međunarodnom okruženju. Strateške odrednice kojima će se regulirati buduća istraživanja i inovacije potrebno je promatrati u skladu s programom Obzor 2020. (Horizon 2020). Univerziteti s intenzivnim istraživanjem i na njima zasnovanom obrazovanju temelj su društva i privrede zasnovanih na znanju. Takvi univerziteti odnose se prema studentima kao prema potencijalu u kontekstu učenja nakon istraživanja (za razliku od uobičajene paradigme istraživanja nakon učenja). Pretpostavke za istraživački univezitet su znanje, procesi istraživanja i razvoja te stvaralaštvo. Osnovna je zadaća univerziteta da te pretpostavke ugradi u naučno obrazovanje i istraživanje. Pritom nauka na univerzitetu ima bitnu prednost pred drugim oblicima naučne organiziranosti jer stvara i znanje i ljude sa znanjem. Time je omogućen transfer znanja u društvo i privredu. Istraživačka infrastruktura osnovni je preduvjet za provođenje istraživanja u širem rasponu. Uz istraživačku opremu, infrastrukturom se smatraju i centri znanja koji pružaju usluge namijenjene široj istraživačkoj zajednici. Te se usluge zasnivaju na skupu specifičnih tehnika, vještina i znanja. Istraživačke infrastrukture mogu biti vezane za jedno mjesto, raspodijeljene ili virtualne (e-infrastruktura). Preobrazbom doktorskih studija treba omogućiti promjenu paradigme od dobrog doktorata prema dobrom doktoru nauka s doktorskim obrazovanjem za tržište rada koje je šire od naučnog i nastavnog. Mobilnost i međunarodna saradnja pospješuju kvalitetu obrazovanja i istraživanja te ih je potrebno razvijati sistemskim mjerama potpore. Mobilnost također pridonosi društvenim, međukulturnim i poslovnim vještinama, povećava mogućnosti za zapošljavanje, omogućuje

5

uspostavljanje komplementarnih nacionalnih istraživačkih sistema i time učinkovito financijsko ulaganje te intenzivira razmjenu istraživača i saradnju između institucija.

3.2. Okvirni program Obzor 2020.

Evropska komisija objavila je prijedloge dokumenata koji će biti temelj izgradnje finansijskih instrumenata provedbe složenih inicijativa strategije Evropa 2020. Novi okvirni program Obzor 2020. za period od 2014. do 2020. godine nastavljen je na postojeći 7. okvirni program koji je završio 2013. godine. Za novo period predviđena su finansijska sredstva u iznosu od 80 milijardi eura, što je porast od približno 35 % u odnosu na prethodno razdoblje. Povećana finansijska sredstva ukazuju na to da je prepoznat značaj istraživanja i inovacija za razvoj Europe. Program obuhvaća tri različita, ali međusobno isprepletena ključna prioriteta:

Izvrsnu nauku,

Industrijsko vodstvo,

Društvene izazove.

Prioritet, izvrsna nauka, podržava podizanje nivoa naučne izvrsnosti istraživanja na svjetskom nivou radi povećanja i trajnog zadržavanja evropske kompetitivnosti. Preko definiranih aktivnosti podržava se stvaranje najboljih ideja, potiče razvijanje talenata širom Evrope i osigurava pristup vrhunskoj istraživačkoj infrastrukturi. Prioritet, razvoja industrijskog vodstva, usmjeren je na uspostavljanje istraživačkih pothvata koji vode prema primjeni novih tehnologija u industriji. Planirane aktivnosti u okviru ovog prioriteta trebaju potaknuti industriju te, posebice, srednje i malo preduzetništvo na ulaganje u istraživanje i inovacije. Prioritet društvenih izazova, predviđa finansiranje istraživanja usmjerenih na rješavanje društvenih izazova koja moraju biti organizirana tako da se uspostavi kritična masa sredstava i ljudi s potrebnim znanjima iz različitih disciplina. Tim načinom moguće je u potpunosti zatvoriti krug od istraživanja i potrebnih inovacija do proizvodnje i tržišta.

3.3. Polazne pretpostavke razvoja Univerziteta

U skladu s definiranom misijom i vizijom Univerziteta, u području nauke i istraživanja mogu se izdvojiti ovi ciljevi:

Uspostavit će se univerzitetski sistem planiranja i upravljanja istraživačkim djelatnostima. Osobito će se povećati multidisciplinarni i interdisciplinarni kolaborativni projekti, kao i uspješno učestvovanje istraživača u međunarodnim i domaćim istraživačkim projektima;

Primarna svrha doktorskih studija bit će formirati nove samostalne istraživače koji će biti kompetitivni s istraživačima iz Evrope i svijeta te će djelovati kako u akademskoj zajednici, tako i u privredi i industriji te društvu općenito;

Doktorska izobrazba organizirat će se u skladu s praksom u Evropi i na drugim istraživačkim univerzitetima, što će uključivati i poticanje uspostave doktorskih studija. Doktorski studiji Univerziteta bit će u potpunosti dostupni stranim doktorandima;

Intenzivirat će se saradnja s industrijom i privredom te partnerski odnosi i zajedničko učešće u istraživanjima, diplomskoj i doktorskoj izobrazbi te tehnološkim transferima;

Otvorenost i internacionalizacija Univerziteta posebno će se realizirati u istraživačkim djelatnostima, institucionalnim i partnerskim povezivanjem s drugim istraživačkim institucijama, kako na nacionalnom, tako i na regionalnom i širem međunarodnom planu. U tom je kontekstu jedan od ciljeva uključivanje većine doktorskih studija u bilateralne i

6

multilateralne studijske mreže, kao i veća prisutnost poslijedoktorata u univerzitetskom istraživačkom i visokoobrazovnom sistemu.

U planiranom razvoju i preobrazbi posebno je naglašeno usmjeravanje našeg Univerziteta u istraživački univerzitet. Istraživačke univerzitete odlikuje intelektualna sloboda, inicijativnost, kreativnost i otvorenost. Prepoznatljiva su po jakim istraživačima i istraživačkim grupama visokog/međunarodnog nivoa, izvrsnosti u selekciji studenata i nastavnika, jakim doktorskim studijima strukturiranim u okviru doktorskih studija, studentima uključenim u istraživanja već na diplomskoj razini te utjecaju na društvo i privredu. Usmjeravanje ka istraživačkom univerzitetu pretpostavlja provedbu analize istraživačkih potencijala, ljudskih potencijala i infrastrukturnih resursa te relevantnost pojedinih istraživačkih tema. Takvim pristupom u planiranju istraživačke djelatnosti želi se staviti naglasak na kvalitetu istraživačkog rada i na utjecaj koji istraživanja imaju na društvo. Postizanje većih istraživačkih rezultata znači uspostavu istraživačke timove koji raspolažu adekvatnim kapacitetima potrebnim savremenoj nauci. Zato je u tom kontekstu važno stimulirati i potpomagati povezivanje naučnika. Nadalje, ključno je pokrenuti inovativni segment istraživačkog sistema čime bi se trebala osigurati znatno uspješnija i učinkovitija primjena istraživanja u privredi i javnim djelatnostima, kao i pokretanje transfera tehnologije.

4.ODREDNICE STRATEŠKOG PROGRAMA NAUČNOG ISTRAŽIVANJA

NA UNIVERZITETU U TRAVNIKU

Prema usvojenoj Strategiji razvoja Univerziteta za period od 2017. do 2021. naučna istraživanja usmjerit će se prema:

Visokom obrazovanju,

Istraživanjima i inovacijama,

Programu Obzor 2020.

4.1.Visoko obrazovanje u okviru Univerziteta

Svrha strateškog programa naučnih istraživanja na Univerzitetu jest ostvariti sve potrebne preduslove za preobražaj visokog obrazovanja prema ovim ciljevima:

Osigurati primjerene prostorne standarde i opremljenost;

Povećati broj kadrova sa završenim kvalitetnijim visokim obrazovanjem na svim nivoima studijskih programa pojedinog fakulteta u sastavu Univerziteta;

Povećati kvalitetu i relevantnost studijskih programa i prilagoditi ih definiranim ishodima učenja;

Uspostaviti trokut znanja između obrazovanja, istraživanja i poslovnog sektora;

Internacionalizirati visoko obrazovanje, što uključuje mobilnost studenata, nastavnika, istraživača i pratećeg osoblja;

Razraditi i ponuditi prikladne programe temeljnog metodičkog i šireg andragoškog obrazovanja nastavnika i saradnika;

Podržati saradnju i umrežavanje s ostalim univerzitetima i fakultetima radi učinkovite upotrebe kadrovskih i materijalnih resursa;

Osigurati povezanost tržišta rada i visokog obrazovanja;

Povećati naučnu i nastavnu kvalitetu nastavnika;

Podržati sadržaje i programe izvannastavnih aktivnosti studenata.

7

Strateški program naučnih istraživanja na Univerzitetu, onako kako je oblikovan, ali i ovisno o tome kako bude provođen, podržat će napore Univerziteta u profilaciji prema istraživačkom univerzitetu, odnosno stvaranju naučnih instituta za istraživanje. Pretpostavke za istraživački univerzitet i inovativnost su iste: znanje, procesi istraživanja i razvoja te stvaralaštvo. Potrebno je prvenstveno stvoriti uslove da studenti budu prepoznati kao kompetitivni stručnjaci i istraživački potencijal. Svaki studijski program, uz jasno definiranu ulogu, zadaću i ciljeve postat će relevantan (osigurati stjecanje potrebnih znanja i vještina koje odgovaraju mogućnosti zaposlenja) i kvalitetan (otvoriti mogućnosti za cjeloživotno učenje). Posebnu pažnju treba posvetiti programu cjeloživotnog učenja. Cjeloživotno učenje odnosi se na program koji omogućuje aktivnosti svih oblika stimulativnog učenja osoba svih životnih dobi. Cilj programa jest unaprjeđenje znanja i vještina te pripadajućih samostalnosti i odgovornosti za osobne, društvene i profesionalne potrebe. Program uključuje studijsku razmjenu, studijske posjete i aktivnosti umrežavanja. Projekti u sklopu programa namijenjeni su studentima, nastavnom i nenastavnom osoblju, ali i ostalim osobama uključenim u proces školovanja i obrazovanja. Kao podrška tome, potrebno je iskoristiti transformacijski potencijal informacijsko-komunikacijskih i drugih tehnologija u učenju i istraživanju, posebno u personaliziranom učenju i učenju na daljinu, virtualnom uključivanju u studijske i istraživačke skupine, stvaranju novih mogućnosti za istraživanje te administriranju obrazovnih i istraživačkih procesa. Kvaliteta nastavnika jedan je od najvažnijih preduslova za kvalitetno visoko obrazovanje. Trenutno se ta kvaliteta osigurava kriterijima za izbor u naučno-nastavna zvanja. Univerzitet će posebnu pažnju posvetiti definiranju odnosa naučnih kriterija za naučnike koji se biraju u naučno-nastavna zvanja i onih u ekvivalentnim naučnim zvanjima. Na jednak način definirat će se kriteriji za izbore u nastavna zvanja. Inicijalno obrazovanje za sticanje nastavničkih kompetencija putem posebnih kurseva i radionica bit će obavezno za sve nastavnike koji ulaze u sistem i jedan od minimalnih kriterija pri prvom izboru u naučno-nastavno ili nastavno zvanje. Takvi će se kursevi i radionice organizovati u formi direktne nastave ili putem e-učenja. Usto će biti organizovani i kraći kursevi kojima bi se nadograđivale kompetencije nastavnika, ne samo iz pedagoških nego i iz drugih transverzalnih kompetencija, kao što su upotreba informatičkih tehnologija ili načini pisanja i prijavljivanja projekata.

4.2.Istraživanje i inovacije u okviru Univerziteta

Nauka i istraživački rad u svim područjima usmjereni su prema istraživačkim timovima i mrežama. Obrazovanje, istraživanje i inovacije obilježeni su jakim protokom znanja, uvođenjem rezultata istraživanja i inovacijske prakse u obrazovanje, jačanjem partnerstva te upravljanjem intelektualnim vlasništvom. Nove ideje i znanje, novi procesi, proizvodi i usluge te novo preduzetništvo povezane su sastavnice istraživačkog stvaralaštva. U funkciji razvoja prema istraživačkom univerzitetu, potrebno je posebnu brigu voditi o studentima koje treba posmatrati kao istraživački potencijal. To se primarno odnosi na studente II i III ciklusa studija kojima treba osigurati mogućnost istraživačkog rada na projektima. Međutim, jednako tako u istraživanja je potrebno uvoditi i studente I ciklusa studija tako da učenje bude usmjereno na istraživanje (u funkciji promjene paradigme od učenja nakon istraživanja prema učenju putem istraživanja).

8

Svrha strateškog programa naučnih istraživanja na Univerzitetu jest ostvariti sve potrebne preduslove za razvoj trokuta znanja na sastavnim fakultetima Univerziteta i to na:

Ekonomskom fakultetu,

Saobraćajnom fakultetu,

Ekološkom fakultetu,

Pravnom fakultetu,

Fakultetu za medije i komunikacije,

Fakultetu informacionih tehnologija,

Fakultetu politehničkih nauka. U programu istraživanja najzastupljenije će biti ekonomske i tehničke nauke. Oblasti koje su u akademskim krugovima u EU - i definirane kao pismenosti 21. vijeka – Ekologija i informacijsko-komunikacijske tehnologije (IKT), na Univerzitetu dobivaju sve veću važnost. Svi se fakulteti uklapaju u evropski kvalifikacioni okvir i u naprijed definirane ciljeve. Razvoj trokuta znanja na sastavnim fakultetima Univerziteta ostvarit će se prema ovim ciljevima:

Uspostaviti sistem i aktivno učestvovati u prikupljanju, obradi, interpretaciji i objavi statističkih i ostalih pokazatelja istraživanja, razvoja i inovacija;

Podržati i vrednovati rad istraživača i uspostavu istraživačkih grupa;

Podržati saradnju u istraživanju, razvoju i inovacijama;

Razvijati e-infrastrukturu radi jačanja istraživačke i visokoobrazovne djelatnosti;

Planirati ulaganja u istraživanja;

Aktivno se uključiti i učestvovati u procesima pametne specijalizacije. Prema osnovnim odrednicama, istraživanja i inovacije mogu se razložiti na: istraživačku infrastrukturu, doktorske studije te mobilnost i međunarodnu saradnju.

4.3.Istraživačka infrastruktura na Univerzitetu

Važna sastavnica istraživačke i inovacijske infrastrukture jesu laboratoriji u kojima se stvara i stvarati će se istraživački potencijal za uključivanje u evropske kolaboracijske programe. Stoga će infrastrukturni projekti obuhvatiti unaprjeđenje postojećih i opremanje novih laboratorija na Univerzitetu. Radi unaprjeđenja produktivnosti naučnog istraživanja koje se odnosi na ukupne izlazne proizvode Univerziteta i pojedinih fakulteta, odnosno na načine kojima se rezultati naučnih istraživanja i nove naučne spoznaje objavljuju i s kojim odjekom, potrebno je razvijati i kontinuirano provoditi programe praćenja naučne djelatnosti koja je povezana s radom pojedinih Instituta i laboratorija na Univerzitetu. Istraživačka infrastruktura osnovni je preduslov za provođenje istraživanja. Uz opremu, u istraživačku infrastrukturu ubrajaju se i Instituti izvrsnosti (znanja) koji pružaju usluge široj istraživačkoj zajednici. Institut izvrsnosti (engl. Center of Exellence – CoE) pojam je koji se odnosi na (organizacijsku) strukturu u kojoj se istraživanja i razvoj provode prema svjetskim standardima u smislu mjerljive naučne produktivnosti (uključujući i osposobljavanje) i/ili tehnoloških inovacija. Takav Institut treba imati ova obilježja: kritičnu masu vrhunskih naučnika ili stručnjaka specijaliziranih za razvoj tehnologije, mogućnost integracije srodnih obrazovnih polja i odgovarajućih vještina, mogućnost održavanja visokog nivoa razmjene kvalificiranih stručnjaka (studenti II i III ciklusa studija, gostujući istraživači), aktivnu ulogu u sistemu inovacija, visok nivo međunarodne prepoznatljivosti i/ili povezanosti s industrijom te

9

odgovarajuće stalne prihode koji, osim javnih finansija, uključuju i finansiranje iz drugih izvora. Instituti se temelje na skupu specifičnih tehnika, vještina i znanja te mogu biti vezani uz jedno mjesto, raspodijeljeni ili virtualni. Univerzitet će se orijentisati na oživotvorenje Instituta svih fakulteta u sastavu Univerziteta. Takavi Institute potrebno je formirati radi razvijanja sinergije nauke i preduzetništva na regionalnom, nacionalnom i međunarodnom nivou. Oživotvorenjem Instituta Saobraćajnog fakulteta (u daljem tekstu Institut SFT)omogućiti će se realizacija efikasnih sistema sigurnosti saobraćaja uz provođenje saobraćajne politike u pronalaženju balansa između načina mobilnosti, kroz konkurenciju i povezivanje načina prijevoza. Poseban naglasak u djelovanju Instituta stavlja se na unapređenje znanja u povećanju stepena sigurnog odvijanja cestovnog saobraćaja. Namjera je da Institut postane mjesto za unapređenje tehnologije održive mobilnosti i saobraćajnog sistema u međunarodnim i nacionalnim okvirima. Korisnici Institut SFT bile bi regionalne i lokalne uprave (kantoni, ministarstva, gradovi i općine), operateri cestovnog, željezničkog, zračnog i gradskog saobraćajnog sistema, poduzetnički inkubatori, ostale sastavnice u okviru Univerziteta (pojedini fakulteti i instituti), drugi pravni i fizički subjekti koji su aktivni u procesu povećanja sigurnosti cestovnog saobraćaja te proizvođači rezervnih dijelova i opreme za koje se provode ispitivanja. Planirane aktivnosti Institut SFT su:

Naučna i stručna istraživanja (predstudije, studije, strategije i strateški planovi, provedbeni planovi, projekti, analize u sferi saobraćaja i transporta);

Objavljivanje rezultata naučnih i razvojnih istraživanja na području saobraćaja i telekomunikacija;

Učestvovanje u razvoju politika i sistema održive mobilnosti te razvoju strategija saobraćajnog sistema i održive mobilnosti;

Razvoj novih tehnoloških rješenja svih načina mobilnosti;

Primjena i sudjelovanje u primjeni rješenja;

Evaluacija projekata, strategija i mjera u sferi saobraćaja i transporta;

Analiza i vrednovanje učinkovitosti logističkih procesa;

Izrada studija, elaborata i projekata za logističke operatere;

Organizacija i održavanje međunarodnih, nacionalnih i regionalnih stručnih i naučnih skupova (konferencija, foruma, simpozija, seminara, savjetovanja);

Organizacija i održavanje edukacija u procesu cjeloživotnog učenja (okruglih stolova, radionica i drugih oblika obrazovanja);

Savjetovanja i davanja stručnih mišljenja u sferi saobraćaja i transporta;

Istraživanje uvjetovanih odnosa saobraćajnog tržišta, načina ponašanja korisnika i ispitivanje javnog mnijenja.

Radom Institut SFT, uz podršku Univerziteta, realizirat će se tijesna interaktivna veza s privredom u sferi primjene tehnoloških saobraćajnih rješenja. Infrastruktura Institut SFT sadrži:

Fleksibilne zatvorene laboratorijske prostore za empirijska i razvojna naučna istraživanja, kao što su istraživanja u području cestovnog i vazdušnog saobraćaja, sigurnosti odvijanja saobraćaj, istraživanja logističkih procesa, istraživanja u procesu saobraćajnog planiranja, održive mobilnosti, istraživanja upravljanja prijevoznom potražnjom radi omogućavanja održivih planova mobilnosti urbanih sredina;

Demonstracijski laboratorij za ispitivanje i certificiranje saobraćajnih znakova, saobraćajne opreme i saobraćajnih oznaka na kolovozu;

Fleksibilne otvorene laboratorijske prostore za empirijska istraživanja, kao što je poligon za dinamičko snimanje i brojanje saobraćaja;

10

Prostore za specijalizirana ITS istraživanja;

Višenamjensku dvoranu za sastanke opremljenu tehnologijom za videokonferenciju i prezentacije:

Oprema za specijalizirane laboratorijske prostore; te specijalizirana oprema za saobraćajnu signalizaciju, simulacije saobraćajnih nezgoda (lutke, uređaji za mjerenje dinamike kretanja vozila, uređaji za dijagnostiku cestovnih motornih vozila, uređaji za prikupljanje putnih informacija – crne kutije, oprema za ispitivanje ozljeda učesnika u saobraćajnom sistemu).

Jedan od bitnih elemenata Institut SFT je razvoj istraživačke e-infrastrukture. Ona se smatra okosnicom za uspostavljanje zajedničkog istraživačkog prostora jer povezuje raspodijeljene infrastrukturne komponente. Komunikacija između naučnika omogućena je akademskom istraživačkom mrežom CARNet, bez obzira na njihov geografski smještaj. Osnovni preduslov za punu funkcionalnost akademske istraživačke mreže jest da se sve istraživačke lokacije povežu širokopojasnom komunikacijskom mrežom.

4.4. Doktorski studij na Univerzitetu

U okviru Univerziteta urađene su značajne promjene vezane za dosktorski studij. Te su promjene, pored izrade brošura i priručnika, uključivale izmjene i dopune Pravilnika za (treći) III ciklus studiranja. Prema opisanim promjenama koje su u toku ili će ubrzo započeti, Univerzitet treba razraditi ciljeve doktorskog studija kako bi ga prilagodio stvaranju visokokvalificiranih istraživača iz područja oblasti za koje se školuju, uz stvaranje relevantnog znanja i izvornosti naučnog doprinosa. To je moguće provesti tako da se doktoranti osposobljavaju za samostalan, istraživački i interdisciplinarni pristup problemima te za samostalno istraživanje i kritičko ocjenjivanje rada drugih. Uz to, potrebno je internacionalizirati istraživanja s naglaskom na sticanje znanja, iskustva i generičkih vještina za stvaralačko rješavanje složenih problema utemeljenom na istraživanjima. Pri određivanju ciljeva i definiranju programa u sklopu navedenih promjena, potrebno je voditi brigu da se vrijednost doktorata dokazuje naučnom izvrsnošću, naučnim postignućem i izvornim naučnim doprinosom koji proizlazi iz istraživanja objavljenih u naučnim radovima. Dodatnu vrijednost potrebno je pratiti iz perspektive potencijalnog utjecaja provedenog istraživanja i ostvarenih postignuća na društvo i privredu te razvoj stvaralačkog mišljenja. Zato je potrebno koncipirati program koji će biti rasterećen od velikog broja ispita te od samoga početka fokusiran na istraživanje. Teme doktorskih istraživanja treba povezati s privredom i industrijom u funkciji kolaborativnog doktorskog programa. Jedan od poznatih modela jesu zajednički istraživački programi proizašli iz saradnje univerziteta i privrede koji su oslonjeni na doktorski studij. Takav projekt povezuje istraživački univerzitet i preduzeće zasnovano na znanju, odnosno istraživanju. Projektne timove čine istraživači iz akademske zajednice, stručnjaci iz privrede i drugih djelatnosti te doktoranti i naučni novaci, čime se osigurava dvosmjerni protok znanja između univerziteta (fakulteta) i privrede. To je ujedno i jedna od ključnih zadaća doktorskog studija. Također, potrebno je osigurati uslove i stimulisati okruženje za razvoj kvalitetnog odnosa doktoranta i njegova mentora. Takvim kvalitetnim odnosom ostvaruje se promjena paradigme od dobrog doktorata prema dobrom doktoru obrazovanja. Uz to, potrebno je razviti program pomoći u razvoju individualnih karijera doktoranata te uvesti praćenje njihova razvoja nakon sticanja doktorata obrazovanja.

11

Od ostalih mjera provođenja, poticat će se dolazak stranih doktoranata i poslijedoktoranata iz drugih zemalja. Planira se i uvođenje novih načina interakcije sa stranim nastavnicima i studentima uvođenjem virtualnih gostujućih predavanja i virtualne zajedničke nastave sa stranim univerzitetima. Zato je pri izradi novog programa doktorskog studija na Univerzitetu važno posebnu pažnju posvetiti pripremi kolegija za izvođenje i na engleskom jeziku. Bez toga, uprkos bitno postignutim ciljevima programa u smislu orjentisanosti na istraživanje, jačanju razvoja transfernih vještina i komunikacije s industrijom, sam program doktorskog studija ne bi imao smisla zato što postignuća i istraživački potencijali ne bi doprinosili prepoznatljivosti Univerziteta kao institucije i njegovih istraživača u međunarodnom okruženju.

5.MJERE ZA IMPLEMENTACIJU ODREDNICA STRATEŠKOG PROGRAMA NAUČNIH ISTRAŽIVANJA NA UNIVERZITETU

5.1. Mjere za implementaciju strateškog programa – visoko obrazovanje

Mjera 1: Inovirati studijske programe i prilagođavati ih potrebama tržišta i privrede Cilj: Osigurati studentima sticanje teorijskih znanja i praktičnih vještina koje obuhvaćaju transverzalne kompetencije, elektroničke vještine za digitalno doba, stvaralaštvo i prilagodljivost, uz dobro poznavanje i razumijevanje područja u kojem i za koji su obrazovani. Obrazloženje: Visoko obrazovanje, istraživanje i inovacije prepoznati su kao temeljna sastavnica obrazovnog i istraživačkog prostora, s doprinosom društvenom razvoju i napretku kojim se postiže mudar i održiv rast. Visoko obrazovanje povezano s istraživanjem i inovacijama ključan je element u ličnom i društvenom razvoju i stvaranju visokoobrazovnog ljudskog kapitala. Aktivnosti u podršci provođenja:

Analiza I i II ciklusa studija i prijedlog mjera za sadržajniju izmjenu nastavnih planova i programa;

Izrada prijedloga za II ciklus studija:

Plan implementacije metoda e-učenja i učenja na daljinu. Pokazatelji provođenja:

Definirani prijedlozi za izmjenu programa I i II ciklusa studija;

Izrađeni programi II ciklus studija;

Implementacije metoda e-učenja i učenja na daljinu. Nosioci aktivnosti:

Komitet za osiguranje kvaliteta; NNV; Prorektor za nastavu i studentska pitanja Rok izvršenja:

Kontinuirano

12

Mjera 2: Definisati sistem u kojem se izbor nastavnika temelji na sadržaju, a ne na vrsti studija Cilj: Nastavnik treba imati odgovarajuće nastavničke kompetencije za izvođenje nastavnih sadržaja neovisno o vrsti studija na kojem izvodi nastavu. Stimulisati dodatno neobavezno usavršavanje i za već izabrane nastavnike jer to može biti jedan od dodatnih elemenata u evaluaciji vezanoj uz kvalitetu rada ustanove. Obrazloženje: Na nivou visokog obrazovanja uočen je problem nedovoljnog temeljnog metodičkog i, šire gledano, andragoškog obrazovanja visokoškolskih nastavnika. Naime, većina asistenata, predavača, docenata i profesora nemaju takva znanja pa bi bilo poželjno razraditi i ponuditi prikladne programe za njihovo dodatno obrazovanje. Aktivnosti u potpori provedbe:

Uraditi izmjene i dopune Pravilnika o uslovima i postupku izbora u naučno-nastavna zvanja;

Koordinacija aktivnosti s Centrom za pedagoško-psihološko-didaktičko-metodičku obrazovanje nastavnika u sistemu visokog obrazovanja;

Izrada, prihvaćanje i implementacija programa kontinuiranog obrazovanja nastavnika. U planiranju i izvođenju programa u najvećoj se mjeri koristiti mehanizmima e-učenja;

Programi cjeloživotnog obrazovanja nenastavnog osoblja; Pokazatelji provodbe:

Usvojene Izmjene i dopune Pravilnika Univerziteta o uslovima i postupku izbora u naučno-nastavna zvanja. Pravilnik je usklađen sa Zakonom visokom obrazovanju i njegova se provedba prati sistemom upravljanja kvalitetom na Univerzitetu;

Broj održanog dodatnog pedagoško-metodičkog obrazovanja nastavnika na godišnjem nivou;

Broj održanih programa cjeloživotnog obrazovanja nenastavnog osoblja. Nosioci aktivnosti:

Služba za opće, pravne i kadrovske poslove; Menadžment, Prorektor za naučno-istraživački rad

Rok izvršenja:

Kontinuirano;

Decembar 2018. godine;

5.2. Mjere za implementaciju strateškog programa – istraživanje i inovacije

Mjera 1: Razvijati istraživanje i inovacije Cilj: Razvijanje razvojnog i inovativnog karaktera naučne djelatnosti radi povećanja kvalitete istraživačkih aktivnosti i povećanja istraživačke produktivnosti iz naučnih područja fakulteta koji se nalaze u sastavu Univerziteta. Obrazloženje: Potrebno je razvijanje razvojnog i inovativnog karaktera naučne djelatnosti na Univerzitetu. Naglasak treba staviti na ishode naučno-istraživačkog rada (utjecaj naučne djelatnosti na pojedine segmente društva i privrede), ali i na izlazni proizvod u obliku rezultata istraživanja.

13

Naučna izvrsnost i tehnološka ekspertiza tako će postati pokretači nove industrije u visokim tehnologijama i one zasnovane na znanju. Pritom će transfer znanja, tehnologije i intelektualnog vlasništva biti otvoren međunarodnoj saradnji i međunarodnom tržištu. Aktivnosti u podršci provođenja:

U godišnjem finansijskom planu poslovanja Univerziteta predvidjeti sredstva za provođenje programa podrške;

Usvojiti, provoditi i kontinuirano pružati podršku za poticanje istraživanja i inovacija;

Ojačati mehanizme transfera znanja, tehnologije, inovacija i intelektualnog vlasništva te komercijalizacije rezultata istraživanja, a posebno saradnje u zajedničkim organizacijama usmjerenim prema novim idejama, postupcima, procesima, prototipovima ili patentima.

Pokazatelji provođenja:

U godišnjem finansijskom planu predviđena sredstva za programe podrške;

Podrška za razvijanje istraživanja i inovacija čije provođenje prati sistemom upravljanja kvalitetom na Univerzitetu;

Broj transfera tehnologije. Nosioci aktivnosti:

Rektor; Menadžment; Prorektor za naučno-istraživački rad. Rok izvršenja:

Kontinuirano.

Mjera 2: Na Univerzitetu unaprijediti i aktuelizirati Institut Saobraćajnog fakulteta koji će imati sve elemente instituta izvrsnosti radi razvijanja sinergije nauke i poduzetništva na regionalnom, nacionalnom i međunarodnom nivou. Cilj: Institut treba postati mjesto za unapređenje tehnologije održive mobilnosti u međunarodnim i nacionalnim okvirima. Obrazloženje: Radom Instituta omogućit će se realizacija efikasnih sistema mobilnosti uz provođenje saobraćajne politike u iznalaženju balansa između načina mobilnosti, kroz konkurenciju i povezivanje načina mobilnosti i prijevoza. Poseban naglasak u djelovanju potrebno je staviti na unapređenje znanja u povećanju stepena sigurnog odvijanja saobraćaja. Aktivnosti u podršci provođenja:

Definiranje aktivnosti Instituta;

Uspostava saradnje sa fakultetima na Univerzitetu na osnivanju Instituta. Pokazatelji provođenja:

Definirane aktivnosti Instituta.

Uspostavljena saradnja sa fakultetima na Univerzitetu i sa privredom. Nosioci aktivnosti:

Direktor; NNV; Menadžment; Prorektor za naučno-istraživački rad Rok izvršenja:

Kontinuirano.

14

Mjera 3: Prilagođavanje programa doktorskih studija na Univerzitetu Cilj: Doktorski studij prilagoditi stvaranju visokokvalificiranih istraživača iz naučnih područja svih fakulteta Univerziteta uz stvaranje relevantnog znanja i izvornosti naučnog doprinosa. Obrazloženje: Pri redefiniranju ciljeva i programa u sklopu promjena doktorskih studija na nivou Univerziteta, poseban će naglasak biti stavljen na to da se vrijednost doktorata dokazuje naučnom izvrsnošću, naučnim postignućem i izvornim naučnim doprinosom koji proizlazi iz istraživanja objavljenih preko naučnih radova. Dodatna vrijednost bit će potencijalni utjecaj provedenog istraživanja i ostvarenih postignuća na društvo i privredu te razvoj stvaralačkog mišljenja. Aktivnosti u podršci provođenja:

Teme doktorskih istraživanja povezati s privredom i industrijom u funkciji kolaborativnog doktorskog programa;

Oformiti zajedničke istraživačke programe i projektne timove koje čine istraživači iz akademske zajednice, stručnjaci iz privrede i drugih djelatnosti te doktoranti i naučni novaci;

Razviti pomoć u razvoju individualnih karijera doktoranata i uvesti praćenje njihova razvoja nakon sticanja doktorata;

Unaprijediti dvojne doktorate i pisanje doktorskih radova na stranim jezicima, posebno na engleskom jeziku;

Unaprijediti dolazak stranih doktoranata te angažovanje istraživača iz drugih institucija;

Uvođenje virtualnih gostujućih predavanja i virtualne zajedničke nastave sa stranim univerzitetima;

Pripremiti kolegije doktorskog studija za izvođenje i na engleskom jeziku. Pokazatelji provođenja:

Prijedlog zajedničkih istraživačkih programa i uspostavljanje projektnih timova;

Razvoj individualnih karijera doktoranata;

Praćenje razvoja doktoranata nakon sticanja doktorata nauke;

Provedena virtualna gostujuća predavanja i nastava sa stranim univerzitetima;

Doktorski studij pripremljen za izvođenje na engleskom jeziku i objavljen na web stranici Univerziteta.

Nosioci aktivnosti:

Menadžment; NNV; Prorektor za naučno-istraživački rad; Kordinator za međunarodnu saradnju

Rok izvršenja:

Septembar 2020. godine Mjera 4: Razviti program unapređenja mobilnosti i međunarodne saradnje Cilj: Povećati i olakšati međunarodnu mobilnost studenata, nastavnika i nenastavnog osoblja. Obrazloženje: Mobilnost i međunarodna saradnja pospješuje kvalitetu obrazovanja i istraživanja te ih je potrebno razvijati sistemskim mjerama podrške. Mobilnost također pridonosi društvenim, međukulturnim i poslovnim vještinama, povećava mogućnosti za zapošljavanje, omogućuje

15

uspostavljanje komplementarnih istraživačkih sistema i time učinkovito finansijsko ulaganje te intenzivira razmjenu istraživača i saradnju između institucija. Aktivnosti u podršci provođenja:

Razviti i implementirati plan i program rada Univerziteta u okviru postojećih programa koji treba jasno definirati skupove aktivnosti i mjera za izradu gotovih rješenja prijave nastavnika i studenata, promovisanje i praćenje dolazne/odlazne mobilnosti studenata, promovisanje i praćenje dolazne/odlazne mobilnosti nastavnika (i doktoranata), usklađivanje i praćenje aktivnosti definiranih u potpisanim sporazumima Univerziteta, promovisati saradnju na programu cjeloživotnog učenja i sistemski informisati studente, nastavnike i nenastavno osoblje Univerziteta o dostupnim programima;

Razviti skup mjera kojima će se stimulisati razvoj studijskih programa (I, II i III ciklus studija) na engleskom jeziku;

Ažurirati i kontinuirano pratiti aktivnosti vezane uz bilateralne i druge sporazume;

Ažurirati i kontinuirano pratiti članstvo Univerziteta u inozemnim institucijama i organizacijama.

Pokazatelji provođenja:

Definirana Strategija međunarodne saradnje i mobilnosti;

Javno dostupni i ažurirani Izvještaji o sporazumima i međunarodnim mobilnostima Univerziteta.

Nosioci aktivnosti:

Menadžment; Kordinator za međunarodnu saradnju. Rok izvršenja:

Kontinuirano. Mjera 5: Provesti analizu i preko pokazatelja jasno definirati istraživačke izlazne proizvode i ishode naučnih istraživanja Univerziteta Cilj: Na Univerzitetu provoditi istraživanja koja su konkurentna na međunarodnom nivou i koja daju bitan doprinos u području naučnih oblasti fakulteta Univerziteta koja su ujedno prepoznata kao vodeća nacionalna istraživanja koja znatno doprinose društvenom i privrednom razvoju. Obrazloženje: Za implementaciju je od presudne važnosti izbor istraživačkih tema (relevantnost, aktuelnost i svrsishodnost) koje se vrednuju u odnosu na kontekst i okruženje djelovanja te na strategiju Univerziteta da svoj rad približi sudionicima u društvu i privredi. Utjecaj se može mjeriti kroz korist naučnog rada za pozitivan razvoj zajednice, odnosno kroz utjecaj istraživanja na pitanja važna za društvo u cjelini. Aktivnosti u podršci provođenja:

Praćenja kvalitete naučnog istraživanja kao mjere izvrsnosti. Nosioci aktivnosti:

Prorektor za naučno-istraživački rad. Rok izvršenja:

Septembar 2017. godine.

16

6.INTEGRACIJA NIR-a S OSTALIM DJELATNOSTIMA UNIVERZITETA

Osim kroz nastavnu i naučnu djelatnost, svoju prepoznatljivost u ovom programskom periodu Univerzitet će graditi i na kvalitetnim programima cjeloživotnog obrazovanja i obrazovanja odraslih. Posmatranjem najboljih svjetskih praksi, uvidjeli smo kako postoji sinergijski efekat za univerzitete koji uspješno integrišu nastavnu, naučnu djelatnost te programe cjeloživotnog obrazovanja i obrazovanja odraslih. Nastavnici i studenti glavni su učesnici nastavne djelatnosti Univerzitetat. Međutim, danas su studenti vrlo malo upoznati s onim čime se njihovi nastavnici bave u području NIR-a, pa ćemo u ovom programskom periodu jači naglasak staviti na naučnu komponentu u nastavi. Kako bi odgovorio na ovaj izazov, Univerzitet će uključivanje različitih pojavnih oblika NIR-a (naučni članaka, monografija, projekata i slično) u nastavni proces istaknuti njegovu važnost u prenošenju znanja i vještina važnih za buduće karijere studenata. Smatramo da je sinergija naučne i nastavne komponente veoma važan faktor revitalizacije i redefinisanja svih studijskih programa Univerziteta koji moraju polaziti od ekspertize i kompetencija u području NIR-u. U skladu s tim, studenti Univerziteta će imati mogućnost uvidjeti kako kompetencije i znanja koja stiču imaju direktne veze s istraživačkom orijentacijom koju nastavnici Univerziteta kontinuirano njeguju. To će zasigurno doprinijeti većem razumijevanju i samoj dodanoj vrijednosti koju će studenti osjetiti kroz poboljšan kvalitet nastavnih procesa koji se izvode na Univerzitetu. Kako bi Univerzitet uspješno kročio u budućnost, smatramo da je od krucijalne važnosti integrisati njegov NIR s ostalim djelatnostima fakulteta, a u cilju stvaranja pozitivnog iskustva studenata o radu nastavnog osoblja. S ciljem popularizacije NIR-a unaprijediti ćemo nastavnike da koriste razne oblike NIR-a unutar učionice:

Uključivanje naučnih radova/projekata/studija vodećih svjetskih istraživača koji se bave problematikom koja se izučava unutar predmeta na studijskim programima Univerziteta;

Uključivanje naučnih radova/projekata/studija nastavnika u redovne syllabuse predmeta koji se izvode na studijskim programima Univerziteta;

Pokretanje programa tzv. istraživačkog saradnika za nadarene i uspješne studente svih nivoa studija koji imaju aspiracije prema NIR-u;

Organizovanje gostujućih predavanja renomiranih istraživača u područjima koja se izvode i kroz predmete na studijskim programima Univerziteta; te

Osmišljavanje programa cjeloživotnog obrazovanja i obrazovanja odraslih u područjima koja odgovaraju naučnim kompetencijama istraživača i istraživačkih timova Univerziteta i aktuelnim tržišnim potrebama.

7.RAZVOJ NAUČNE SARADNJE

Univerzitet ima ostvarenu saradnju sa više domaćih i inostranih institucija i ustanova, a već postoje sljedeći ugovori ili sporazumi o raznim oblicima saradnje:

- Fakultet za ekologiju Celje - Univerzitet Evropske Vizije u Peći - Univerzitet u Novom Sadu Fakultet tehničkih nauka - Fakultet tehničkih nauka Novi Sad - Fakultet prometnih znanosti Zagreb - Ekonomski fakultet Subotica

17

- Univerzitet u Novom Sadu - Nezavisni Univerzitet Banja Luka - Fakultet tehničkih nauka Novi Sad - Fakultet tehničkih znanosti Zagreb - Arhitektonski fakultet Univerzitet u Beogradu - Saobraćajni fakultet Univerzitet u Ist. Sarajevu - Nezavisni univerzitet Banja Luka - Ekonomski fakultet Subotica - Univerzitet u Novom Sadu Ekonomski fakultet - Subotica - Univerzitet u Bihaću, Ekonomski fakultet Bihać - Visoka škola „Banja Luka College“ - Hans Sachs Institut Wels, School of advanced studies - Joseph Schumpeter Institut Wels, School of applied - studies - Sveučilište Jurja Dobrile u Puli, Hrvatska - University of Shkodra „Luigj Gurakuqi“ Albania - Visoko učilište EFFECTUS- visoka škola za financije - i pravo u Zagrebu - Visoka škola za primjenjene i pravne nauke Prometej, - Banja Luka - The University of Tennessee, USA - Visoka poslovna škola – MINEVRA, Republika Hrvatska - Fakultet za poslovno industrijski menadžment, Beograd - Hotelsko edukativni centar – Miločer ( HEC), Budva - Veleučilište u Šibeniku, Šibenik - Internacionalni univerzitet u Novom Pazaru - Fakultet za pomorstvo, Kotor, Crna Gora - Fakultet za saobraćaj, komunikacije i logistiku,

Berane, Crna Gora - Memorandum o razumijevanju sa državnim Univerzitetom - Istoka “Ciudad del Este” iz Paragvaja - Memorandum o razumijevanju sa Univerzitetom Anadolija, - iz Eskišehira, Turska - Memorandum o razumijevanju sa Evropskim koledžom - Kosovo - Memorandum o razumijevanju sa Mus Alparslan - Univerzitetom iz Turske - Dogovor o saradnji sa Rezekne Univerzitetom iz Latvije - Dogovor o saradnji sa Politehnika Univerzitetom iz - Rumunije - Sporazum o saradnji IUT UNIVERSITA DEGLI STUDI - „GUGLIELMO MARCONI“, Rim, Italija - Sprazum o razumjevanju IUT Niccolo Cusano University, - DL, Rim Italija - Memorandum o razumjevanju IUT UNIVERSIDAD - TECNICA DE COMERCIALZACION Y DESARROLLO, - Asuncion, Parguay - Sporazum o akademskoj saradnji IUT UNIVERSIDAD METROPOLITANA DE

ASUNCION - Sporazum o akademskoj saradnji IUT Primer Instituto Paraguayo de Estudios de

Protocolo y Ceremonial - Protokol o međunarodnoj obrazovnoj saradnji IUT FATIH UNIVERSTITY - Sporazum o međusobnoj saradnji IUT Visoko poslovno-tehnička škola Doboj - Sporazum o međusobnoj saradnji IUT Veleučilište Lavoslav Ružička u Vukovaru

18

- Memorandum o razumjevanju IUT Kazimeras Simonavičius University Vilnius Lithuania

- Memorandum o razumjevanju IUT KLAIPEDA STATE UNIVERSITY OF APPLIED SCIENCES KLAIPEDA, LITHUANIA

- Memorandum o razumjevanju IUT UNIVERSITA TELEMATICA INTERNAZIONALE UNINETTUNO, ROME, ITALY

U periodu od 2017. do 2021 godine, Univerzitet će razviti saradnju sa Univerzitetima u zemljama u okruženju, čime će se otvoriti put za zajedničke naučno-istraživačke projekte. Saradnja sa Univerzitetima u BiH omogućava razvoj novih saznanja, čijom bi se promjenom unaprijedio položaj preduzeća u SBK, FBiH i BiH. Saradnjom sa navedenim institucijama i ustanovama stvarat će se novi oblici udruživanja radi zajedničkog istraživanja, nabavke i korištenja naučnih publikacija, njegovanja naučne kritike i vrednovanja vlastitog NIR-a.

8.RAZVOJ IZDAVAČKE I INFORMACIONO-DOKUMENTACIONE DJELATNOSTI

Izdavačka djelatnost Univerziteta usmjerena je na razvoj međunarodno priznatog i prepoznatljivog univerziteta koji je nositelj naučno-nastavne djelatnosti u svrhu napretka BiH društva i očuvanja njegova identiteta s ciljem povezivanja znanja sa životom i napretkom cjelokupne društvene zajednice. Na Univerzitetu se realizuje i posebna izdavačka djelatnost. Osnovu izdavačke djelatnosti uglavnom čine izdanja koja su namijenjena za potrebe nastavne aktivnosti na fakultetima Univerziteta, iako objavljeni naslovi imaju i širi društveni značaj. Do sada su objavljivan zavidan broj naslova, a u buduće će se nastaviti tim intenzitetom, bilo da je riječ o novim naslovima ili izmijenjenim i dopunjenim starim izdanjima. Od 2010. godine do 2016. godine Univerzitet je izdao ukupno 27 knjiga odnosno udžbenika. Također, kontinuirano se vrši objavljivanje nastavnih, naučnih i stručnih publikacija nastalih u procesima naučno-nastavnog, istraživačkog, nastavnog i stručnog rada na Univerzitetu ili za potrebe naučno-nastavne, naučne, nastavne i stručne djelatnosti IUT. Sva izdanja Univerziteta prošla su neophodne recenzentske, lektorske, uređivačke i bibliografske procedure i nalaze se u fundusu Nacionalne i univerzitetske biblioteke BiH, a putem razmjene i u najvažnijim inostranim bibliotekama, kao i u bibliotekama najznačajnijih domaćih naučnih, obrazovnih, državnih i relevantnih kulturnih ustanova. Objavljivanje publikacija je u printanom i elektronskom obliku, bez obzira na materijalnu izvedbu izdanja (tekstualni, ilustrativni, zvučni, audiovizualni ili viševrsni). Univerzitet redovno publikuje i štampane Zbornike apstrakata i Zbornike radova održanih Međunarodnih konferencija i savjetovanja u vlastitoj organizaciji. Do 2016. godine objavljeno je ukupno 12 Zbornika radova i 12 Zbornika apstrakata. Također, od 2013. godine Univerzitet izdaje naučni časopis „Nauka i tehnologija“. Časopis se izdaje dva puta godišnje, te do 2016. godine izdato je ukupno 5 časopisa. Planira se indeksiranje časopisa u nekoj od poznatih svjetskih citatnih baza.

9. OSIGURANJE RESURSNIH USLOVA I PODRŠKE NIR-u

Već od svog osnivanja Univerzitet kontinuirano ulaže u materijalne resurse i infrastrukturu svjestan da uslovi u kojima istraživači rade imaju direktan uticaj na produktivnost i kvalitet NIR-a. Savremene učionice, informatički laboratoriji, kompjutorska oprema i softver te pristup

19

bazama podataka predstavljaju suportivne aktivnosti bez kojih aktivnosti NIR-a ne bi bile moguće. Svi ti preduslovi neophodni su kako bi istraživači Univerziteta ostvarili učinak u NIR-u koji će imati visoku vidljivost i uticaj. Takođe, adekvatni uslovi za rad te odgovarajuća oprema i infrastruktura omogućit će privlačenje novih mladih naučnika i većeg broja studenata doktorskih studija. Nabavka nove i održavanje i unapređenje raspoložive analitičke i druge opreme, predstavlja preduslov za efikasnu realizaciju naučno-istraživačke djelatnosti. Takođe, bit će nabavljena i potrebna literatura, softveri, materijal i pribor, a bit će izvršena i posebna adaptacija novih prostora za potrebe NIR-a. Osim materijalno-tehničke infrastrukture i opreme, Univerzitet veliku pažnju poklanja i finansijskom poticanju kvaliteta u NIR-u te svojim istraživačima osigurava priličan godišnji budžet za poticanje različitih aktivnosti u NIR-u, poput odlazaka na naučne konferencije, odlazaka na razne seminare i usavršavanja, logističku pomoć pri objavljivanju naučnih radova i slično. Međutim, ta finansijska sredstva često su nedovoljna da bi se ispunili ciljevi povećanja produktivnosti i kvaliteta u NIR-u. Zato, smatramo kako se istraživači i timovi nužno morali intenzivnije okrenuti vanjskim izvorima financiranja na nivou SBK, FBiH, BiH i regiona. Osim namjenski osiguranih sredstva od strane Univerziteta, bit će korištena i sredstva Ministarstva za nauku i obrazovanje FBiH, kao i predpristupni fondovi EU-e. Univerzitet i njegove administrativno-stručne službe uložit će veće napore u smjeru pružanja logističke podrške istraživačima i istraživačkim timovima koje se odluče na prijavu projekata na konkurse za vanjske izvore finansiranja. Univerzitet će provoditi stalni monitoring, kako bi osigurao da se sredstva iz unutarnjih i vanjskih izvora finansiranja ulažu u područja koja će podignuti produktivnost i kvalitet NIR-a. Stoga, kako bi nastavio infrastrukturno, materijalno i finansijski podupirat aktivnosti NIR-a, Univerzitet će implementirat sljedeće taktike: Nastavak ulaganja u infrastrukturu, resurse i opremu koji su vitalni za aktivnosti NIR-a;.

Organiziranje središnjeg repozitorija javno raspoloživih baza podataka koje mogu biti od koristi istraživačima i studentima svih nivoa studija u aktivnostima NIR-a;

Povećanje udjela projekata finansiranih iz vanjskih izvora;.

Povećanje udjela projekata finansiranih od strane međunarodnih institucija;

Uspostavljanje internog budžeta iz kojeg će se finansirati projekti timova koji obećavaju veći kvalitet u području NIR-u;

Uspostavljanje sistema stalnog praćenja konkursa, subvencija i stipendija kojim će se istraživačima olakšati traženje vanjskih izvora finansiranja aktivnosti NIR-a; te

Nagrađivanje kvaliteta u području međunarodne vidljivosti NIR-a pojedinih istraživača i istraživačkih timova Univeziteta (publikacije u citatnim bazama Current Contents/Social & Behavioral Sciences, Current Contents Collections/Business Collection, Science Citation Index Expanded, Social Sciences Citation Index).

20

9. ZAKLJUČAK

NIR na Univerzitetu, odvija se kroz aktivnosti projektnih timova koje sačinjavaju nastavnici i saradnici pojedinih fakulteta, studenti doktorskih akademskih studija, istraživači koji su angažovani kao saradnici na projektima, kao i istraživači uposleni u drugim naučno-istraživačkim institucijama, privrednim subjektima i drugim. Iako je Univerzitet svojim NIR-om prepoznat po tematskim područjima, u analizi je prevladala spoznaja kako naši istraživači posjeduju i određena znanja iz raznih područja te smatramo da će tematska područja NIR-a biti uporište za povećanje naučnog kvaliteta Univerziteta u ovom programskom periodu i u budućnosti. Na temelju toga, u vremenskom periodu od 2017. do 2021. godine NIR na Univerzitetu projiciran je kroz osam ciljeva:

NIR na Univerzitetu uključuje povećanje kvaliteta obrazovnih programa kroz implementaciju istraživačkih naučnih ishoda u sve segmente nastavne aktivnosti na Univerzitetu.

NIR na Univerzitetu uključuje unaprjeđenje kvaliteta komplementarnih sposobnosti za NIR. Nastavnici, asistenti i stručni saradnici kroz istraživanje doći će do odgovarajućih tema za završne i magistarske radove te za doktorske disertacije.

NIR na Univerzitetu uključuje širenje baze NIR-a na fakultetima Univerziteta. Kako su u istraživanje uključeni stručni saradnici, asistenti i nastavnici Univerziteta, dobiva se novi kvalitet Univerziteta kroz novu projekciju naučne i istraživačke djelatnosti. NIR doprinosi uspostavljanju veza sa drugim visokoobrazovnim institucijama, kao i privrednim subjektima, što pruža mogućnost i zapošljavanja mladih ljudi koji su završili studije na Univerzitetu.

NIR na Univerzitetu posebno je definisan i kao strateški cilj Strategije razvoja Univerziteta za period od 2017. do 2021. godine, a odnosi se na povezivanje Univerziteta sa privrednim subjektima.

NIR na Univerzitetu uključuje plodan razvoj raznih pravaca saradnje s privrednim resursima u smislu definisanja efikasnog načina transfera znanja. Obzirom da je Univerzitet mlada ustanova te zbog toga je tek počeo razvijati saradnju sa privrednim subjektima, u narednom će petogodišnjem periodu pokušati osnovati inkubatore i istraživačke centre te laboratorije za transfer znanja.

NIR na Univerzitetu uključuje jačanje ugleda sa ciljem unapređivanja sistemske mreže kojom se ostvaruje saradnja sa privredom, kompatibilnim naučno-istraživačkim institucijama i studentima.

Obzirom da je Univerzitet privatna institucija koja se finansira iz vlastitih izvora osnivača, sedmi je cilj povećanje profita i profitabilnosti, čime bi se osigurala potrebna sredstva za dalji razvoj naučno-istraživačke djelatnosti.

Programi EU su jedan od instrumenata koji Evropska unija koristi u cilju podrške i unaprjeđenja istraživanja u prostoru visokog obrazovanja članica EU s jedne strane, i potencijalnih i zemalja kandidata sa druge strane u raznim naučnim oblastima. Time bi se stvorili uslovi za povećano učešće u evropskim istraživačkim programima.

Na temlju predhodno navedenih ciljeva definisane su mjere, aktivnosti, nosioci aktivnosti i rok izvršenja istih. Prorektor za naučno-istraživački rad će pratiti izvršenje predloženih aktivnosti. Savremene učionice, informatički laboratoriji, kompjuterska oprema i softver te pristup bazama podataka predstavljaju suportivne aktivnosti bez kojih aktivnosti NIR-a ne bi bile moguće. Svi ti preduslovi neophodni su kako bi istraživači Univerziteta ostvarili učinak u NIR-u koji će imati visoku vidljivost i uticaj. Takođe, adekvatni uslovi za rad te odgovarajuća oprema i infrastruktura omogućit će privlačenje novih mladih naučnika i većeg broja studenata doktorskih studija. Nabavka nove i održavanje i unapređenje raspoložive analitičke i druge opreme, predstavlja preduslov za efikasnu realizaciju naučno-istraživačke djelatnosti.