PROFILAKTYKA GRYPY

opracowała mgr Beata Mrozik

młodszy asystentPowiatowej Stacji Sanitarno-

Epidemiologicznej w Bolesławcu

GRYPA

Jest ostrą, bardzo zaraźliwą chorobą wirusową ukł. oddechowego,

GRYPA - EPIDEMIOLOGIA

Źródłem zakażenia wirusem grypy człowieka jest inny chory człowiek.

Są również zakażenia o charakterze zoonoz, których źródłem zakażenia są wirusy zwierzęce.

GRYPA – ETIOLOGIA

Czynnikiem etiologicznym choroby są wirusy należące do rodziny Orthomyxoviriadae.

Rozróżnia się trzy rodzaje wirusów grypy A, B, C, które różnią się pod względem budowy i właściwości biologicznych.

GRYPA – ETIOLOGIA

Wirus A – pandemiczny

zakaża ludzi, konie, świnie, norki, ssaki wodne

Wirus B – zakaża ludzi (szczególnie młodych)

Wirus C – zakaża ludzi i świnie

GRYPA- BUDOWA WIRUSA

GRYPA -WIRUSPodtypy wirusa grypy

Podtypy wirusa grypy dotyczą tylko wirusa typu A - odnoszą się odpowiednio do hemaglutyniny (H) oraz neuraminidazy (N), wskazują na cechy antygenowe białek błonowych wirusa grypy typu A. Dotychczas wyizolowano 16 podtypów hemaglutyniny (H1- H16) oraz 9 podtypów neuraminidazy (N1-N9).

Dla wirusa ludzkiego charakterystyczne podtypy to: H1,H2,H3 oraz N1,N2. Jednak nie jest wykluczone, że w wyniku mutacji wirus dokona „przeskoku antygenowego” i będzie możliwe zakażenie człowieka obcym gatunkowo podtypem. Ptactwo wodne jest rezerwuarem wszystkich podtypów hemaglutyniny oraz neuraminidazy.

W mikroskopie elektronowym wirusy grypy wyglądają jak małe kulki (100 do 150 nm) z wyraźnie widoczną błoną i licznymi kolcami.

Kolce są cząsteczkami białka wiążącego receptor, zwanego hemaglutyniną (HA). Zewnętrzna część tego białka odpowiedzialna jest za wiązane z odpowiednimi receptorami komórkowymi. Na schematycznym rysunku cząstki wirusa grypy przedstawiono liczne struktury dodatkowe. Oprócz hemaglutyniny, w błonie zakotwiczone są również dwa inne białka: enzym neuraminidaza (NA) i białko M2 spełniające rolę kanału jonowego pomiędzy środowiskiem i wnętrzem wirusa.

Błona składa się z cząsteczek tłuszczu. Wewnątrz błony znajduje się kapsyd wirusa zbudowany z warstwy utworzonej przez cząsteczki białka M1. Pokrywa on wnętrze wirusa. Materiał genetyczny wirusa stanowi osiem pojedynczych części (segmentów) RNA, będącego materiałem genetycznym wirusa. Każdy segment RNA jest połączony z enzymem (polimerazą) i nukleoproteiną. Cały kompleks zwany jest rybonukleoproteiną (RNP).

GRYPA- DROGI ZAKAŻENIA

Infekcja szerzy się drogą kropelkową

- czyli jest możliwe zakażenie poprzez bezpośredni kontakt z przedmiotami zanieczyszczonymi wydzielinami z ukł. oddechowego, osoby zakażonej.

GRYPA -EPIDEMIOLOGIA

Chory jest zakaźny na dzień przed wystąpieniem objawów klinicznych i około 5 dni po ich wystąpieniu (może się wydłużyć do 10 dni u dzieci i osób z obniżoną odpornością).

GRYPA -EPIDEMIOLOGIA

Zachorowanie na grypę występuje na całym świecie, a w strefie klimatu umiarkowanego obserwuje się cykliczny wzrost zachorowań w okresie jesienno-zimowym.

GRYPA -OBJAWY

nagły początek – objawy ogólne

- wysoka gorączka, pow. 38^C- silne, bóle głowy- bóle mięśni i stawów - brak łaknienia- ogólne rozbicie i wyczerpanie

GRYPA -OBJAWY

suchy napadowy kaszel ból gardła kichanie katar przy drożnych przewodach nosowych

tkliwość węzłów chłonnych-szyjnych krwawienia z nosa nudności i wymioty

GRYPA - OBJAWY

Gwałtowny początek zachorowania oraz dominacja objawów ogólnych w przebiegu grypy odróżniają ją od innych zakażeń górnych dróg oddechowych.

Po ustąpieniu gorączki, nasilone objawy bólu gardła i kaszlu utrzymują się jeszcze przez 3-4 dni, przy czym astenia może przetrwać przez cały czas choroby. Pełna rekonwalescencja następuje po okresie 1-2 tygodni lub dłuższym.

GRYPA -OBJAWY Wirusy same nie wywołują objawów ogólnoustrojowych:

wirusy są ograniczone do układu oddechowego i (zwykle) nie krążą w całym organizmie. Bezpośrednio po zakażeniu wirusem, organizm reaguje prostymi mechanizmami obronnymi w celu zwalczenia replikacji wirusa: wytwarza substancje przeciwwirusowe, głównie interferony. Krążące w krwi w całym organizmie interferony powodują wystąpienie objawów ogólnoustrojowych – można powiedzieć, że są to niezamierzone działania uboczne naturalnej reakcji obronnej organizmu.

GRYPA A PRZEZIĘBIENIE

GRYPA - POWIKŁANIA

powikłania pogrypowe mogą mieć objaw:krążeniowe- zapalenie mięśnia sercowego- zawał w 25% - zaostrzenie objawów u chorych z przewlekłą

prawokomorową niewydolnością serca- ujawnienie utajonej niewydolności sercapulmonologiczne- zapalenie płuc- zaostrzenie objawów astmy, przewlekłej obturacyjnej

choroby płuc, mukowiscydozy

GRYPA - POWIKŁANIANeurologiczne i psychiatryczne - zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych- encefalopatie- drgawki- zespół Reya- schizofrenia- zmniejszenie odporności psychicznejNefrologiczne- ostre kłębkowe zapalenie nerekLaryngologiczne- zapalenie krtani- tchawicy- uszkodzenie receptora słuchowego

GRYPA - POWIKŁANIA

Gastroenterologiczne- ostry brzuch- zap. wyrostka robaczkowego

Inne- wstrząs toksyczny - odrzuty poszczepienne- poronienia

GRYPA – wirus A (H1N1)

Jest to nowa zmutowana forma wirusa

A (H1N1) zawierająca geny wirusów grypy:

świńskiej, ptasiej i ludzkiej, która jest chorobotwórcza dla ludzi.

GRYPA

Dlaczego potocznie używa się nazwy świńska grypa?

Wirusy grypy biorą swoją nazwę od pierwszego zwierzęcia u którego zostały pierwszy raz wykryte. Ten szczep został wykryty u świń w 1930 r. i z tego powodu został nazwany wirusem świńskiej grypy. Ponieważ wirusy grypy przechodzą ciągłe mutacje w chwili obecnej nawet nie wiadomo czy znaleziony u ludzi wirus może zarazić świnie.

GRYPA

GRYPA Objawy zakażenia są takie same jak w przypadku infekcji grypy

sezonowej, dotyczą głównie układu oddechowego Choroba atakuje częściej młodych, uprzednio zdrowych dorosłych. Objawy mogą się pojawić od 24 do 48 godzin od momentu infekcji.

- dotyczą głównie układu oddechowego z towarzyszącymi objawami w postaci gorączki, osłabienia, braku apetytu, kaszlu. - w szybkim tempie postępuje niewydolność oddechowa wymagająca w niektórych przypadkach wentylacji mechanicznej. - w fazie początkowej może występować katar, bóle gardła, nudności, wymioty i biegunka. Choroba atakuje częściej młodych, uprzednio zdrowych dorosłych.

GRYPA -

Pandemia- jest to epidemia danej choroby zakaźnej obejmująca rozległe obszary, np. cały kontynent lub nawet świat. Wg. definicji WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) pandemią określa się epidemię występującą w tym samym czasie w różnych krajach i na różnych kontynentach.

GRYPA – A(H1N1)W dniu 11 czerwca 2009 r., uwzględniając m.in. aktualną sytuację

epidemiologiczną grypy typu A/H1N1, Światowa Organizacja Zdrowia ogłosiła 6 fazę pandemii grypy.

Faza 6, najwyższa w skali określonej przez WHO, występuje wtedy, gdy epidemia grypy wystąpi w przynamniej jednym kraju, leżącym w innym regionie WHO, niż kraje, w których wcześniej potwierdzono epidemię i utrzymującą się transmisję wirusa z człowieka na człowieka (USA i Meksyk - Region WHO dla Ameryk).

Utrzymująca się transmisja wirusa w społeczeństwie została stwierdzona również poza Regionem WHO dla Ameryk, a decyzja WHO wskazuje na konieczność zmodyfikowania działań w innych krajach dotkniętych tak, aby zminimalizować negatywne skutki choroby dla społeczeństwa.

Ogłoszenie 6 fazy pandemii grypy nie oznacza, że wirus grypy typu A/H1N1 stał się bardziej zjadliwy. Nie oznacza również, że wirus spowoduje duże zaburzenia w codziennym funkcjonowaniu społeczeństwa. Oznacza jednak, że światowa pandemia trwa i że każdy kraj może zostać dotknięty, jednakże nikt nie może przewidzieć kiedy i jak szybko to nastąpi.

GRYPA - PANDEMIA Pandemie wywoływane są przez „nowe” wirusy grypy typu A Wirusy pandemiczne są obcymi szczepami z rezerwuaru zwierzęcego

(przełamanie bariery międzygatunkowej, przeskok antygenowy). Normalne warianty dryfu antygenowego wirusów krążą w populacji

ludzkiej i powodują normalne epidemie. Największa pandemia XX wieku: w latach 1918-29 grypa hiszpanka

(A-H1N1). Liczba zgonów na całym świecie spowodowanych przez hiszpankę

jest szacowana na 40 do 50 milionów, większość z nich stanowili młodzi ludzie umierający z powodu pierwotnego wirusowego zapalenia płuc.

Inne pandemie, o łagodniejszym przebiegu: • 1957 (A-H2N2) • 1968 (A-H3N2) • 1977 (A-H1N1)

GRYPA - PANDEMIA

GRYPA

GRYPA – A(H1N1)

Cechy sprzyjające wybuchowi pandemii:- niska śmiertelność- wysoka zaraźliwość- długi okres zaraźliwości choroby- brak naturalnej odporności populacji

GRYPA - PROFILAKTYKA

Zapobieganie rozprzestrzenianiu się grypy poprzez:

• immunoprofilaktykę, • chemioprofilaktykę• przestrzeganie zasad higieny

GRYPA - PROFILAKTYKA

- Unikanie kontaktów i dużych skupisk ludzkich w okresie wzrostu zachorowań na grypę

- Zachowanie wzmożonej higieny podczas kaszlu, kichania, mówienia

- Najbardziej efektywnym sposobem kontroli grypy są coroczne szczepienia.

GRYPA – źródła z których korzystano

www.pzh.gov.plwww.gis.gov.plwww.influenza.plwww.who.int„Choroby zakaźne i pasożytnicze”- Cianciara J., Juszczyk J..

Wydawnictwo Czelej, Lublin 2007r.„Grypa i jej profilaktyka”- L.B. Brydak. Wydawnictwo terMedie, Poznań

2004r.Medycyna Praktyczna- zapobieganie zachorowaniom na grypę. Polskie

Towarzystwo Wakcynologii, 2008r.Bezpieczeństwo Pracy- Wirus A(H1N1)drogi zakażenia i profilaktyka,

2009r..Kardiologia Polska-Polskie Towarzystwo Kardiologiczne, szczepienia

przeciw grypie w prewencji wtórnej choroby wieńcowej, czerwiec 2009r..

DZIĘKUJĘ

ZA

UWAGĘ