Prof. Dr. Muz~fer Korkuti • Prof. Dr. Petrika ThängjilliProf. Dr. Gazmend Shpuza· Prof. Dr. Fatmira Rama

~f.Dr. Xhelal Gje~ovi • Prof. Dr. Dilaver Sadikaj . Prof. Dr. Ana Lalaj

II

L L~' t t/

Per shkollen e mesme te profilizuarProfili shoqeror

le/Jt ie/

('(eil

\

Cf (.) k(} lf eil-EZ ~(/..,./'Q' ~lf'

Shtepia botuese "PEGI~

PERMBAjTjA

Kreu IHISTORIA E LASHTE1.1 Lindja e Bashkesise primitive 31.2 11iret 61.3 Shtetet iHre ne filIimet e tyre 101.4 Shteti i1ir ne shek.1II -11 para e.se re · · · 13J.5 Arti dhe kultura iHre 16

.. J. . ..1.6 Ihna nen perandonne romake 191.7 Kultura ne provincat iHre 21

Kreu 11HISTORIA E MESjETESSHQIPERIA NE PERANDORINE BIZANTINE (395-SHEK. XIV)2.1 Shqiperia ne shekujt e pare te mesjetes............................................................... 232.2 ShqiptarH -pasardhes te i1ireve 252.3 Pushtimet e huaja (shek. IX-XII)............................................................................ 292.4 Lindja dhe zhvillimi i marredhenieve feudale ne Shqiperi (shek .VIII-XV) 332.5 Principata e arbrit dhe despotati i arbrit 372.6 Pushtimet e huaja dhe qendresa e shqiptareve (shek. XIII-XIV)......................... 412.7 Principatat shqiptare te shek. XIV- nje faze e re ne traditen shteterore 452.8 Kultura dhe arti ne shek. XIII-XV. · 49

Kreu 111SHQIPERIA NE PERANDORINE OSMANE (SHEK. XIV-XVIII)LUFTA SHQIPTARO-OSMANE E SHEK. XV3.1 Qendresa e shqiptareve ndaj osmaneve (1380- 1443) ~........................... 533.2 Kryengritja e pergjithshme dhe LidhjaShqiptare e Lezhes.................................. 573.3 Fitoret e Lidhjes Shqiptare te. Lezhes (1~450)............................................... 603.4 Formimi i shtetit te pavarur'shqiptar nen udheheqjen e Skenderbeut 643.5 Betejat e medha te viteve 50-60 te shek. Xv........................................................ 683.6 Vazhdimi i luftes pas vdekjes se Skenderbeut (1468- 1506).................................. 723.7 Rendesia e epokes se Skenderbeut 76

Kreu IVHISTORIA E RE (1506- 1912)VENDOSjA E PLOTE E SUNDIMIT OSMAN NE TOKAT SHQIPTARE(SHEK. XVI-XVIII)4.1 Vec;orite e zbatimit te regjimit feudal ushtarak ne qytetet shqiptare 804.2 Vec;orite e zbatimit te regjimit feudal-ushtarak ne fshatin shqiptar 83

4.3 Lufta c;lirimtare kunder sundimit osman (shek. XVI-XVIII). 86

Kreu VPASHALLEQETE MEDHA SHQIPTARE5.1 Pashalleqet ne Shqiperine e Veriut (1757-1831 )................................. 905.2 Pashalleqet ne Shqiperine e Jugut...................................................... 935.3 Konflikti i shqiptareve me Stambollin 97

Kreu VIKULTURADHE FETE NE SHQIPERI6.1 Kultura shqiptare(Shek. XVI-'20 te shek XiX)..................................... 1016.2 Fete ne Shqiperi 104

Kreu VIIRILINDJAKOMBETARE SHQIPTARE (VITET '30 TE SHEK.XIX-1912)7.1 Kryengritjet kunderosmane dhe filIimet e Rilindjes KombHare....... 1087 2 K

.. ~ . . l'1i'i'i'. ryengntJet e lanZlmatlt ~7.3 Tiparet e reja ne jeten ekonomike e shoqerore te vendit 1147.4 Levizja ideore, arsimore e kulturore ne etapen e pare te Cf)

.,. .. 117RlhndJes Kombetare .

Kreu VIIIL1DHJASHQIPTARE E PRIZRENIT (1878-1881)8.1 Kriza lindore dhe shqiptarH 1218.2 Themelimi i Lidhjes se Prizrenit......................................................... 1248.3 Platforma e Lidhjes se Prizrenit per krijimin e shtetit kombHar........ 1288.4 Lidhja e Prizrenit ne mbrojtje te teresise se trojeve shqiptare 1318.5 Qeveria e Lidhjes se Prizrenit 1358.6 Veprimtaria kulturore ne periudhen e Lidhjes Shqiptare 139

Kreu IXLEVIZJAKOMBETARE SHQIPTARE NE VITET 1882-19089.1 Arsimi dhe kultura 1429.2 Lidhja e Pejes 1459.3 Levizja Kombetare Shqiptare ne vitet 1902-1908............................... 148

\

1

Kreu XDREJT PAVARESISESE SHQIPERISE (1908-1912) "L

10.1 Shqiptaret dhe Turqit e rinj ~151 ;:;10.2 Zgjerimi i veprimtarise arsimore dhe kulturore brenda vendit ~10.3 Levizjet kryengritese ne vitet 1909-1910 15710.4 Kryengritja e Malesise e vitit 1911 10 160

10.5 Kryengritja e pergjithshme e vitit 1912............................................ 16410.6 Shpallja e Pavaresise se Shqiperise eKreu XIPOPULLISHQIPTARNEVITET1912-1939SHTETISHQIPTARNEVITET 1912-1914 ~11.1 Shteti i pavarur shqiptar dhe Qeveria e Vlores 7211.2 Njohja e Pavaresise. Copetimi i trojeve shqiptare 7511.3 Shqiperia ne regjimin e Princ Vidit 17811.4 Gjendja politike e shoqerore ne Shqiperi ne regjimin e Vidit........... 182

Kreu XIISHTETISHQIPTARDHEVISETSHQIPTAREJASHTETIJNEVITET1914-192012.1 Shqiptaret gjate Luftes se Pare Boterore 18612.2 Levizja Kombetare shqiptare (1914-1918)......................................... 18912.3 Kongresi i Durresit dhe Konferenca e Paqes ne Paris 19212.4 Kongresi Kombetar i Lushnjes ,.................................. 195

Kreu XIIISHQIPTARETNEVITET1920-192413.1 Qeveria e Tiranes per l;lirimin e krahinave te pushtuara .13.2 Shqiperia ne arenen nderkombetare .13.3 Perpjekjet per organizimin dhe demokratizimin e shtetit shqiptar .13.4 Gjendja ekonomike dhe zhvillimet politike ne Shqiperi ne vitet

1 20-1924 .1 .5 evolucioni i Qershorit i vitit 1924 .

Kreu IVSHT TI SHQIPTARNEVITET1925-19394. Republika Shqiptare (1925-1928) .4. Marredheniet nderkombetare te Republikes Shqiptare .4. Levizjet politiko-sociale ne vitet 1925-1928 .4. Mbreteria shqiptare (1928-1939) .

Ekonomia shqiptare ne vitet 1929-1939 .olitika e jashtme e shtetit shqiptar (1928-1939) .

<ft 4", evizjet politiko- shoqerore (1928-1939 .ß /14. rs~mi d.he ~ult~r.a (1~2~-1939) : .~ 14.9 EmlgraclOnJ polItik ne vltet 1928-.19~9 ~ .

199203206

209213

217220223227231234236240243

Kreu XVTROjET SHQIPTARE jASHTE KUFljVE SHTETERORE (1913-1941)15.1 Kosova dhe C;:ameria pas vendimeve te Konferences se Londres

(1913- 191 5) .15.2 Kosova dhe viset e tjera shqiptare ne vitet (1916-1918) .15.3 Trevat shqiptare jashte kufijve te shtetit shqiptar (1918-1924) .15.4 Levizja Kombetare ne Kosove e ne viset e tjera shqiptare jashte

kufi jve shteterore (1918-1924) ··.. ·.. ·.. ·.. ·.. ·.. ·.. ·15.5 Gjendja ne trevat shqiptare ne jugosl1avi dhe Greqi .(1925- 1941) ..

Kreu XVISHQIPERIA NE LUFTEN E DYTE BOTERORE (1939-1944)SHQIPERIA NE PERIUDHEN E PUSHTIMIT ITALIAN (1939-1944)16.1 Agresioni fashist italian dhe qendresa popul1ore .16.2 Regjimi i pushtimit italian ne filIimet e levizjes antifashiste .16.3 Organizimi i popullit shqiptar ne luften kunder pushtimit fashist .16.4 Rritja e luftes antifashiste ne kryengritje te pergjithshme .16.5 Marredheniet ndermjet forcave politike shqiptare ne vitet

1942-1943 ······························································.

Kreu XVIISHQIPERIA NEN PUSHTIMIN GjERMAN (tetor 1943-nentor 1944)17.1 Pushtimi gj erman i Shqi perise .17.2 Mesymja armike e dimrit 1943-1944 ·.. ·.. · ·..17.3 Lufta per <;lirimin e plote te vendit .17.4 Marredheniet e levizjes antifashiste me aleatet .

17 5 rl" .. Sh . ..' ... y lnml 1 qlpense .

247250252

256259

263265268272

275

278281284287289

Kreu XVIIIKOSOVADHE VISET E TjERA SHQIPTARE NE LUFTEN E DYTE BOTERORE

(1941-1945)18.1 Pushtimi fashist i viseve shqiptare ne jugosl1avi dhe qendresa

antifashiste ne vitet 1941-1943 ·.. ·.. ·.. ·.. ·.. · ·.. ·..18.2 Levizja antifashiste ne Kosove dhe viset e tjera ne vitet 1943-1944 .18.3 Kosova dhe vi set e tjera ne fund te Luftes se Dyte Boterore .18.4 C;:ameria ne vitet e Luftes se Dyte Boterore .

Kreu XIXSHTETI SHQIPTAR NE VITET E PASLUFTES SE DYTE BOTERORE(1944-2000)SISTEMI POLITIK NE SHQIPERI NE VITET 1944-194819.1 Vendosja e regjimit komunist .

293296298300

303

19.2 Rimekembja e vendit dhe reform at ~ociale e ekonomike 30619.3 Rezistenca kunderkomuniste ne Shqiperi 31019.4 Pozita e Shqipris ne arenen nderkombetare 132

Kreu XXSISTEMlKOMUNISTNE SHQlPERlNEVITET1949-196020.1 Lufta klasave dhe denimet politike 31620.2 Thellimi ireformave komuniste. Industrializimi i vendit 31820.3 Masat ne fushen e arsimit e te kultures 32220.4 Shqiperia ne marredheniet nderkombetare 1949-1960................... 325

Kreu lXISHQIPERIANEVITET1961-198021.1 Politika e jashtme e qeverise shqiptare ne vitet 1961-1980............. 32821.2 Ekonomia ne vitet 1961-1980........................................................... 33021.3 Arsimi, kultura dhe feja ne vitet 1967-1970.................................... 33321.4 Ashpersimi i luftes se klasave ne vitet 1970 33621.5 Kriza ekonomike, politike e sociale ne Shqiperi ne vitet 1981-1990.. 33821.6 Levizja kunderkomuniste dhe shpallja e pluralizmit politik 341

Kreu XXIISHQIPERIANE PERIUDHENPASKOMUNISTE(1991-2000)22.1 Ndryshimet demokratike ne Shqiperi ne vitet 1991-2000................ 34422.2 Shqiperia ne rrugen e integrimit euroatlantik 347

Kreu XXlIlSHQIPTARETjASHTE KUFIjVESHTETERORE(1945-2002)23.1 Kosova dhe <;:ameriane vitet 1945-1948.......................................... 35023.2 Kosova dhe viset e tjera shqiptare ne jugosllavi (1949-1966) :... 35523.3 Forcimi i autonomise. Kushtetuta e Kosoves e vitit 1974................. 35823.4 Ekonomia, arsimi e kultura ne Kosove dhe viset e tjera shqiptare

ne jugosllavi (1966-1981 ) 36123.5 Rrenimi i autonomise se Kosoves dhe kufizimi i te drejtave te

shqiptareve ne Maqedoni, Mal te Zi dhe ne Serbi (1981-1990) 36423.6 Levizja kombetare demokratike ne Kosove ne fund te viteve '1980... 36723.7 Kosova dhe viset e tjera shqiptare ne ish - jugosllavi ne vitet 1990.. 37123.8 Diaspora shqiptare pas Luftes se Dyte Boterore 374