PEDOBIOMI Pojedini ekosistemi na Zemlji tesno

su vezani za određenu matičnu podlogu, i uslovljeni su specifičnim zemljištem, više nego opštim klimatskim uslovima.

Zbog toga su takvi ekosistemi

označeni kao posebni, pedobiomi .

Prema tipu zemljišta, pedobiomi mogu biti: • litobiomi - na kamenitom i skeletnom, nerazvijenom

zemljištu (na primer, na rendzini),

• psamobiomi - na peskovitom zemljištu,

• halobiomi - na slanom zemljištu,

• helobiomi - na močvarnom i tresetnom zemljištu, • • hidrobiomi - na aluvijalnim nanosima,

• peinobiomi - na zemljištima siromašnim mineralnim

elementima, i

• amfibiomi - na povremeno plavljenim zemljištima.

Biljke koje su adaptirane da rastu isključivo na specifičnim zemljištima i određenoj pedološkoj podlozi, u okviru karakterističnih pedobioma, pripadaju sledećim ekološkim grupama:

• hazmofitama, koje nastanjuju pukotine stena ili police

kamenitih klifova i stenovitih odseka sa razvijenim zemljištem;

• litofitama, koje obrastaju golu kamenitu podlogu; • psamofitama, koje se razvijaju na peskovitim

zemljištima i čistim peskovima; • halofitama, koje se javljaju na slanim zemljištima

(slatinama); • oksilofitama, koje uspevaju na kiselim i mineralno

siromašnim sfagnumskim tresavama.

Hazmofite Ramonda nathaliae

Ramonda nathaliae

Razvijaju se na kompaktnoj kamenitoj podlozi ili u udubljenjima i pukotinama stena, na policama stenovitih odseka, (gr. hasma-pukotina, usek, ponor) veoma zadebljali korenovi i kseromorfna građa

Neki predstavnici hazmofita u flori Srbije

Sedum dasyphyllum Leontopodium alpinum, runolist Viola grisebachiana, ljubičica Sedum album, beli žednjak

Litofite Na stenama žive uglavnom lišajevi i neke mahovine. Ovi organizmi zadržavaju vodu na samoj steni a često izlučuju i određene kiseline koje prodiru u kamenitu podlogu i brže razaraju stenu. Grimmia pulvinata, seda listača

Bryum caespiticium

Procesi adaptacije biljaka na različite vrste zemljišta

Fizičko-hemijske odlike zemljišta u zoni rizosfere i karakteristike matične stene uslovljavaju pojavu određenih vrsta biljaka i njihovo ekofiziološko prilagođavanje na mineralni režim staništa.

Zemljišta sa posebnom ili neuobičajenom količinom i kombinacijom mineralnih supstanci naseljavaju specijalizovane biljne vrste tipičnih metaboličkih, odnosno fizioloških odlika, kao i karakterističnih morfo-anatomskih adaptacija.

Mnogobrojne biljne vrste su se, tokom evolucije, prilagodile i opstale na određenim prostorima na Zemlji, na sasvim specifičnoj podlozi i zemljištu. Takve su:

• Kalcikolne (kalcifilne) vrste koje rastu na krečnjačkoj podlozi i zemljištu bogatom kalcijumovim solima,

• serpentinofite, koje naseljavaju zemljišta na

serpentinitima, bogata magnezijumom i nekim teškim metalima,

• metalofite, koje rastu na zemljištu iznad rudnih naslaga, gde je izuzetno visoka koncentracija pojedinih mineralnih elemenata, sa toksičnim dejstvom (cink, bakar, olovo, arsen, itd.).

• oksilofite ili peinokserofite

nastanjuju mineralno siromašna i kisela, zabarena tresetna zemljišta hladnih oblasti, gde su spori procesi razgradnje organskih supstanci,

• karnivorne biljke opstaju na oligotrofnim zemljištima koje nedostatak određenih mineralnih elemenata ( npr. azota), na svojim staništima, nadoknađuju iz organskih ostataka uhvaćenih životinja,

• epifitne vrste, koje se razvijaju na stablu drugih biljaka.

Postoje zemljišta relativno povoljnog i uravnoteženog mineralnog sastava, ali izmenjena, pre svega antropogenim aktivnostima, poljoprivrednom eksploatacijom, urbanim, komunalnim, kao i industrijskim zagađivanjima, jer su "obogaćena" veštačkim đubrivima i organskim otpadom (nitratima i fosfatima).

Ovakva zemljišta obrastaju ruderalne i

segetalne, odnosno sinantropne vrste biljaka.

Određene biljke koje svojim prisustvom, opštim izgledom i adaptivnim karakteristikama pouzdano i specifično ukazuju, na edafske, kao i opšte klimatske osobine prostora na kojem se nalaze, predstavljaju indikatorske vrste.

Ove (bio)indikatorske vrste izuzetno osetljivo reaguju na promene fizičko-hemijskih i bioloških karakteristika zemljišta, naročito u narušenim i degradovanim ekosistemima, bilo povlačenjem i nestajanjem sa određenih staništa, bilo prekomernim i neumerenim rastenjem i razvićem, kao i određenim morfo-anatomskim adaptacijama, odnosno deformacijama.

Zbog toga se u savremenim uslovima zaštite i unapređivanja životne sredine, (bio)indikatorske vrste koriste za praćenje (“monitoring”) promena na staništu, pre svega, u vezi sa prisustvom teških metala, radioaktivnih i drugih toksičnih supstanci u vodi i zemljištu.

Biljke sa zemljišta bogatih teškim metalima - metalofite

Zemljišta koja se razvijaju iznad rudnih ležišta, odnosno na matičnoj steni bogatoj rudnim mineralima, ili na odlagalištima šljake u blizini rudnika, sadrže velike količine teških metala, (Zn, Pb, Ni, Cr, Cu, Co), kao i metaloida (Mn, Se, As).

Svi ovi elementi su veoma toksični za biljke. Oni se

akumuliraju u biljakama, kao i u drugim organizmima, ulaze u lance ishrane, a zatim se, tokom razgradnje biljke, odlažu, talože i dugo zadržavaju u ekosistemima.

U industrijskim zonama je česta kontaminacija teškim metalima, naročito štetnim elementima kao što su Cd, Zn, Fe, Pb, Cu, Cr, Hg, zbog velikog prometa i saobraćaja motornih vozila, naročito duž puteva i u gradovima, iz otpadnih voda i deponija. Zemljišta na ovakvim staništima su siromašna osnovnim, neophodnim, makroelementima, a odlikuju se i nepovoljnim vodnim režimom.

Biljke apsorbuju teške metale i druge toksične supstance, transportuju ih kroz svoj organizam ili ih, na određenom mestu, akumuliraju. Oni remete transport elektrona u procesu disanja i fotosinteze, utiču na inaktivaciju osnovnih enzima i onemogućavaju adekvatnu apsorpciju osnovnih mineralnih elemenata. Zbog toga, pri njihovoj velikoj koncentraciji, dolazi do poremećaja energetskog balansa organizma, što izaziva usporeno i smanjeno rastenje biljke.

Većina biljaka je osetljiva na minimalne količine teških metala u podlozi, međutim, značajan broj vrsta opstaje na staništima koja se odlikuju velikim količinama teških i toksičnih metala. Takve biljke su, tokom evolucije, razvile brojne adaptivne mehanizme na osnovu kojih savladavaju nepovoljne uslove staništa.

Biljke na više načina rešavaju problem opstanka na ovakvim mestima i to:

• ograničavaju uzimanje i propustljivost teških metala kroz ćelijske membrane,

• imobilišu veće količine jona teških metala, tako što ih deponuju u ćelijske zidove,

• izdvajaju apsorbovane teške metale vezujući ih u kompleksna jedinjenja sa organskim ili neorganskim kiselinama, fenolnim jedinjenjima i glikozidima u ćelijskim vakuolama,

• usvojene teške metale vezuju u citoplazmi za organska jedinjenja male molekulske težine, polipeptide i proteine koji sadrže amino-kiseline sa sumporom (cistein, metionin). Polipeptidi vezuju metal za slobodne SH grupe cisteina, stvarajući, na taj način, stabilne organo-metalne komplekse označene kao fitohelatini.

• aktivnim transportom premeštaju ili izlučuju teške metale iz ćelija i tkiva.

Sposobnost biljaka da razviju otpornost na teške metale u zemljištu je genetički određena, a može da bude i adaptivno stimulisana.

Zemljišta bogata teškim metalima

javljaju se kao rezultat geoloških i klimatskih promena tokom pedogeneze.

U prirodnim uslovima, na ovakvim mestima, iznad rudnih ležišta, razvijaju se specijalizovane vrste ili "hemoekotipovi", koji ukazuju na prisustvo teških metala u podlozi.

Biljke adaptirane na ovaka

zemljišta bogata različitim metalima zovu se metalofite. One mogu biti indikatori tačno određenih mineralnih, odnosno rudnih naslga na različitim mestima na Zemlji.

U današnjim uslovima civilizacijskog i tehnološkog razvoja, vrste prilagođene opstanku na zemljištima bogatim teškim metalima mogu se naći i na mestima gde su slične situacije nastale antropogenom kontaminacijom.

U ovom slučaju, indikatorske biljne

vrste mogu da budu veoma pogodne i za sađenje i revitalizaciju prostora oko rudnika i industrijskih postrojenja ili na mestima gde je zemljište zagađeno teškim metalima.

Metalofite deponuju ogromne količine teških metala (0,5-8 g/kg, čak do 25 g/kg suve težine biljke), otprilike u količinama u kojima uzimaju osnovne makroelemente, a što je i do hiljadu puta više od količine neophodnih mikroelemenata.

• Bakar u velikim količinama podnose Minuartia verna, ekotipovi Silene vulgaris (Pucavica obična) itd.

Minuartia verna Silene vulgaris Agrostis capillaris

• Na cink su otporni ekotipovi vrsta Minuartia verna, zatim vrste Silene vulgaris, Viola calaminaria, i druge.

• Olovo akumuliraju Agrostis capillaris (rosulja), Minuartia verna, Festuca ovina, a kadmijum, Minuartia verna, kao i Thlaspi alpestre ssp. calaminare.

Biljke koje nagomilavaju izuzetno štetne hemijske elemente kakvi su arsen ili selen, nazivaju se i toksikofite.

Tako, Jasione montana, Calluna vulgaris, kao i Agrostis tenuis akumuliraju arsen, dok se u listovima Astragalus racemosus, Aster xylorrhiza ili vrsta iz roda Stanleya mogu naći velike količine selena.

Indikator prisustva arsena – Viola arsenika

Izuzetnu mogućnost akumulacije raznih jona teških metala (pre svega, olova) i drugih toksičnih supstanci ima i tropska flotantna biljka Eichhornia crassipes zbog čega se danas široko primenjuje u prečišćavanju jezera i drugih vodenih ekosistema.

Eichhornia crassipes – nagomilava Pb i druge toksične supstance iz vode

Biljke na zemljištima bogatim organskim otpadom

Na zemljištima, obogaćenim organskim otpadom koji potiče od ljudskih delatnosti, na đubrištima oko naselja i drugih stalnih ili privremenih boravišta ljudi i domaćih životinja, duž železničkih pruga, puteva ili na nasipima, javljaju se ruderalne biljke.

Ruderalne biljke pripadaju korovima. To su zeljaste, ređe žbunaste vrste, koje se veoma brzo razvijaju u različitim periodima godine i imaju izraziti afinitet prema velikim količinama nitrata, fosfata, kao i solima natrijuma i kalijuma, supstancama koje potiču od organskog otpada i ekskremenata različitih organizama. Zbog toga se označavaju i kao nitrofilne biljke.

Ruderalnim biljkama pripadaju mnogobrojne vrste iz rodova Urtica (kopriva), Parietaria, Setaria i mnoge druge.

Urtica dioica Urtica urens

Na poljoprivrednim zemljištima ili na plantažama, uz

gajene biljke (žitarice, povrtarske, voćarske ili industrijske vrste), raste i određen broj biljaka "divlje" flore. One pripadaju ili autohtonim vrstama određenih prostora, na kojima su se razvijale i pre intervencije čoveka, ili su to novounete vrste iz drugih geografskih oblasti, koje su se proširile na datim mestima zahvaljujući, antropogenim aktivnostima.

Sve ove biljke se nazivaju segetalne vrste ili segetalni korovi (lat. seges - usev, njiva), jer rastu na obradivim površinama. To su, pretežno zeljaste biljke i njihov razvoj uz gajene, "kulturne biljke" je omogućen, dobrim karakteristikama obradivog zemljišta, koje je, obogaćeno i veštačkim đubrivima.

Ovi segetalni korovi se takođe, nesmetano i bujno razvijaju, na obradivim površina, jer su se, oslobodili kompeticijskog pritiska vrsta iz primarnih ekosistema. Segetalnim korovima pripadaju vrste kao što su Papaver rhoeas mak (mak), Agrostemma githago, Consolida orientalis (Istočni žavornjak), Abutilon theophrasti, Camelina sativa, Centaurea cyanus, Adonis flammea i druge.

Kako ruderalne, tako i segetalne biljne vrste, kao pratioci antropogeno formiranih staništa, danas su sastavni deo skoro svih ekosistema na Zemlji. One su takođe, i indikatori zemljišta obogaćenih organskim otpadom, dobri akumulatori teških metala i drugih toksičnih jedinjenja koja se javljaju u zemljištima pod snažnim uticajem ljudskih delatnosti.

Biljke sa bazičnih (krečnjačkih) i kiselih

(silikatnih) zemljišta – kalcikolne i kalcifugne biljke

Zemljišta bogata kalcijum-karbonatom i drugim kalcijumovim solima (krečnjačka podloga) nazivaju se karbonatna ili krečnjačka zemljišta, a na njima rastu kalcikolne ili kalcifilne biljke.

Kalcikolne (kalcifilne) biljke

Ramonda serbica (srpska ramonda, cvet feniks) Aster linosyris (zvezdičica, zlatni lan)

Kalcifugne (kalcifobne, silicifilne) biljke Nasuprot tome, na silikatnoj podlozi nastaju kisela silikatna zemljišta, siromašna kalcijumovim solima. Njih naseljavaju biljke koje slabo podnose veću količinu kalcijuma u zemljištu, odnosno metabolički su adaptirane na njegov nedostatak u zemljištu, a označene su kao kalcifugne ili kalcifobne, odnosno silicifilne biljke.

Kalcifugne (kalcifobne, silicifilne) biljke Naseljavaju vlažna, hladna, i zbijena zemljišta, kisele reakcije i sa velikim sadržajem teških metala.

Primula minima (maleni jaglac)

Interesanto je da se srodne vrste istog roda diferenciraju u svom rasprostranjenju, u vikarne vrste prema svom afinitetu ka krečnjačkoj, odnosno ka silikatnoj podlozi.

Kalcijum se u zemljištu nalazi pre svega u obliku kalcijum-karbonata, a zatim i kao so fosforne i silicijumove kiseline, kao i različitih organskih kiselina. Smatra se da su kalcijumom bogata ona zemljišta koja ga sadrže u količini preko 3%.

Dejstvo kalcijuma je dvostruko: -utiče na fizičke osobine zemljišta (zemljište je propustljivo za vodu,

samim tim toplo, suvo, dobro aerisano što mu povećava adsorptivnu sposobnost) i

-utiče na hemijske osobine zemljišta.

Među kalcifilnim biljkama mogu se razlikovati:

-obligatne kalcifilne vrste nalaze se na staništma sa velikom koncentracijom Ca u zemljištu i ne mogu uspeti na mestima gde ga nema u dovoljnoj količini,

-fakultativne kalcifilne vrste koje sa najbolje razvijaju u prisustvu Ca, ali mogu opstati i ako ga ima u minimalnoj količini.

Obligatne kalcifilne vrste na Balkanskom poluostrvu su: Seseli libanotis (zdravinjak), Achillea clypeolata (žuta hajdučica), Ramonda serbica, Primula auricula (uskasti jaglac) itd.

Fakultativne kalcifilne vrste su: Teucrium montanum (trava iva),

Inula hirta (hrapavodlakavi oman), Prunus mahaleb (rašeljka, turska višnja) itd.

Kalcifugne ili silicifilne biljke naseljvaju zemljišta koja ne sadrže (ili sadrže veoma malo) kalcijuma i koja su kisele rekcije. To su zbijena, vlažna (nepropustljiva za vodu) zemljišta pa samim tim i hladnija od poroznih krečnjačkih. Zbog čestih padavina kalcijumove soli se iz njih lako ispiraju iz površinskih u dublje slojeve zemljišta.

Za ovakva zemljišta veoma su važne biljke, pre svega sa dubokim korenom jer apsorbuju Ca iz dubljih horizonata i vraćaju ga u površinske slojeve gde je dostupan i drugim biljkama.

Takođe, vrlo su bitne i vrste koje pored dubokog korenovog sistema imaju sposobnost koncentrisanja Ca u svojim tkivima (npr. vrste iz familije leptirnjače).

Opšta odlika silikatnih zemljišta je da u kiselom zemljišnom rastvoru ima mnogo slobodnih (rastvorenih) jona teških metala, pre svega Fe i Mn, a naročito štetnih aluminijumovih jona.

Zato je, često, nemogućnost opstanka biljaka na ovim zemljištima uslovljen velikom količinom toksičnog Al3+ jona koji prekida deobu ćelija i onemogućava rast biljaka, a ne malom količinom Ca i kiselošću zemljišta.

Međutim, prave kalcifugne (kalcifobne) biljke su veoma otporne na jone teških metala (Zn, Pb, Cu, Fe itd.) i toksično dejstvo jona aluminijuma.

One su adaptivno sposobne da obrazuju neškodljive, slabo pokretne komplekse sa ovim metalima i da ih tako isključe iz daljeg prometa kroz biljku.

Štaviše, kod kalcifugnih biljaka

koje uspeju da opstanu na krečnjačkoj podlozi dolazi do patoloških promena, takozvane ”krečnjačke” hloroze, izazvane nedostatokom slobodnih jona Fe u zemljišnom rastvoru.

Problem kalcikolnih i kalcifugnih biljaka je višestruk, određen pre svega količinom Ca u podlozi, ali i celokupnim mineralnim režimom zemljišta, kao i drugim, klimatskim i biotičkim faktorima staništa. Zato je adaptivni odgovor biljaka, često specifičan za svaku vrstu ponaosob i zavisi od njenih genetskih mogućnosti.

Biljke sa serpentinitskih zemljišta-serpentinofite

Serpentinitska zemljišta se obrazuju na metamorfnoj, serpentinitskoj steni. U serpentinitskim zemljištima količina Mg nadmašuje količinu Ca; takođe, osnovnih makroelemenata (N, K, P) ima relativno malo, dok su za biljke toksični metali (Cr i Ni) prisutni u velikim koncentracijama.

Serpentinitska zemljišta naseljavaju serpentinofite, koje obuhvataju ekofiziološki specifično adaptirane biljne vrste ili podvrste.

Biljke sa serpentinitskih zemljišta su prilagođene da

apsorbuju Ca i u uslovima gde ga ima malo. Istovremeno, one podnose, izlučuju ili isključuju,

odnosno imobilišu na određenim mestima u tkivima ili ćelijama, velike količine Mg (vezujuć ga za oksalate), kao i toksičnih metala (Ni, Cr i Co).

Serpentinofite imaju karakterističnu i lako uočljivu morfologiju-”siromašnijeg” su izgleda u odnosu na susednu vegetaciju neserpentinitskih zemljišta, slabo su razgranate, nespecifično dlakave, sitnijih i užih listova u odnosu na srodne vrste sa drugih staništa.

Halacsya sendtneri (Halačija, cvakija)

Echium rubrum (zmijoglavka)

Čitav skup fizičkih, hemijskih i biotičkih faktora koji deluju na serpentinitskim zemljištima i prouzrokuju različite morfološko-anatomske i fiziološke adaptacije kod biljaka mogu se obuhvatiti opštim nazivom “serpentinitski” sindrom. U okviru njega postoji niz rešenja, pa se kod serpentinitskih biljaka često uočavaju na istom staništu, za svaku vrstu posebni i specifični adaptivni odgovori.

Neke serpentinofite se mogu smatrati izrazito

indikatorskim vrstama za ovakva staništa. Na Balkanskom poluostrvu to su: Silene paradoxa, Alyssum murale, Echium rubrum itd.

Neke vrste su samo fakultativne serpentinofite što

znači da se mogu prilagoditi serpentinitnim staništima ali su brojnije i bolje razvijene na krečnjaku (Ramonda nathaliae, Teucrium montanum, Seseli rigidum i sl.).

Biljke sa peskova i peskovitih zemljišta –psamofite

Na pokretnom (“živi pesak”) i vezanom

peščanom supstratu, u oblastima peščanih pustinja, na peskvitim obalama mora, jezera i duž obala velikih reka, razvijaju se i opstaju biljke posebnih adaptivnih odlika - psamofite. Specifična i zajednička osobina peskovitih staništa je pokretljivost.

Peskovita podloga je sastavljena, često, samo

od krupnih čestica peska i odlikuje se malom sposobnošću zadržavanja vode, koja brzo ponire u dublje slojeve. Tako su npr. dine kraj peskovitih obala Mediterana , u Izraelu, krajem leta potpuno suve, sve do dubine od 60 cm, dok je na dubini od 1 m relativna vlažnost zimi samo 5% a leti 3%.

Zbog velike temperaturne

razlike površinskih slojeva dina, tokom dana i noći, može doći do intezivnog stvaranja rose koja vlaži pesak i donekle poboljšava uslove vodenog deficita ovih staništa.

Biljke peščanih dina odlikuju se adaptivnim osobinama na osnovu kojih rešavaju problem pričvršćivanja za nestabilnu, pokretnu podlogu i izbegavaju opasnost od zatrpavanja peskom, ogoljavanja korena, otkidanja biljke i sl.

Ove biljke se odlikuju izrazitom morfološkom

plastičnošću, mogu da rastu uspravno ali i horizontalno (najčešće su niske, rastresito razgranate, sa dugačkim površinskim stolonama i puno adventivnih korena).

Psamofite se štite od zatrpavanja i brzim rastom

izdanaka.

Psamofite se odlikuju visokim stepenom transpiracije. Intezivno odavanje vode sprečava preterano zagrevanje aktivnih delova biljke.

Psamofite na dinama duž morskih

obala su adaptirane i otporne i na dejstvo soli koja se po njima rasprskava nanesena vetrom sa mora. Njihovi listovi su prevučeni delelim slojem kutikule i voska na kojima se zadržavaju ove slane kapi.

Kod psamofita se zapaža da su plodovi

specifično prilagođeni, sa različitim tvorevinama koje sprečavaju njihovo zatrpavanje prilikom nanoženja peska. Zahvaljujući tome, plodovi su im elastični i premeštaju se zajedno sa peskom, ostajući uvek u površinskom sloju, što im omogućava klijanje ili razvoj klice.

)

Pancratium maritimum (morski narcis) Abronia maritima (red sand verbena)

Biljke sa slanih zemljišta –halofite

Tri osnovna tipa slanih zemljišta su: • SOLONČAK → neutralna reakcija (NaCl, Na2SO4),

bogat rastvorljivim solima. • SOLONJEC → ultra-bazna reakcija (NaHCO3,

Na2CO3, NaOH), siromašan rastvorljivim solima. • SOLOĐ → kisela reakcija (H+, Al3+), ispran od

rastvorljivih soli i bez Na u adsorbtivnom kompleksu.

Lalinačka slatina

Slano kopovo

Halofite mogu biti: • Euhalofite- halofite koje akumuliraju so u svojim

tkivima • Halomezofite- biljke umereno vlažnih staništa u

kojima se ne javlja sušni period • Halokserofite- biljke kseromorfne po strukturi,

kserofitne u odnosu na vodni režim i prilagođene na zaslanjena zemljišta.

Halofite regulišu količinu soli u svom organizmu na sledeći način: • sukulentnošću (bubrenje koloida, nakupljanje

vode) • izlučivanjem ili eliminacijom viška soli (“slane

žlezde”- krinohalofite, “granopad”) • isključivanjem određenih jona iz daljeg transporta

(debelozidne ćelije parenhima korena) • redistribucijom • familije: Chenopodiaceae, Plumbaginaceae,

Frankeniaceae, Tamaricaceae •

Camphorosma monspeliaca (Ćafurija)

Limonium gmelinii (Slatinski cvet)

PEDOBIOMI Slide Number 2Slide Number 3HazmofiteNeki predstavnici hazmofita u flori SrbijeLitofiteProcesi adaptacije biljaka na različite vrste zemljišta Slide Number 8������Mnogobrojne biljne vrste su se, tokom evolucije, prilagodile i opstale na određenim prostorima na Zemlji, na sasvim specifičnoj podlozi i zemljištu.�Takve su:�Slide Number 10Slide Number 11Slide Number 12Slide Number 13Slide Number 14Slide Number 15Biljke sa zemljišta bogatih teškim metalima - metalofite Slide Number 17Slide Number 18Slide Number 19Biljke na više načina rešavaju problem opstanka na ovakvim mestima i to:Slide Number 21Slide Number 22Slide Number 23Slide Number 24Slide Number 25Slide Number 26Slide Number 27Indikator prisustva arsena – �Viola arsenikaSlide Number 29Eichhornia crassipes – nagomilava Pb i druge toksične supstance iz vodeBiljke na zemljištima bogatim organskim otpadom Slide Number 32Slide Number 33Slide Number 34Slide Number 35Slide Number 36�Biljke sa bazičnih (krečnjačkih) i kiselih (silikatnih) zemljišta – kalcikolne i kalcifugne biljkeKalcikolne (kalcifilne) biljkeKalcifugne (kalcifobne, silicifilne) biljkeKalcifugne (kalcifobne, silicifilne) biljkeSlide Number 41Slide Number 42Slide Number 43Slide Number 44Slide Number 45Slide Number 46Slide Number 47Slide Number 48Slide Number 49Slide Number 50Slide Number 51Biljke sa serpentinitskih zemljišta-serpentinofiteSlide Number 53Slide Number 54Slide Number 55Slide Number 56Slide Number 57Biljke sa peskova i peskovitih zemljišta –psamofiteSlide Number 59Slide Number 60Slide Number 61Slide Number 62Slide Number 63Slide Number 64Slide Number 65Biljke sa slanih zemljišta –halofiteSlide Number 67Slide Number 68Slide Number 69Slide Number 70