ŠUMARSKI TEHNIČAR CSOa/Obrazovni programi... · 2011-11-08 · biljaka za zelenišna đubriva - Razlikuje vrste stajskih đubriva - Grafički prikazuje način dobijanja i čuvanja

OBRAZOVNI PROGRAM

ŠUMARSKI TEHNIČAR

2

SADRŽAJ OPŠTI DIO ................................................................................................ 3 1. NAZIV PROGRAMA: ŠUMARSKI TEHNIČAR ....................................................... 3 2. NASTAVNI PLAN ..................................................................................... 3 POSEBNI DIO ............................................................................................. 6 1. PREDMETNI PROGRAMI ............................................................................. 6 1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI ................................................................... 6 1.2. STRUČNO - TEORIJSKI PREDMETI .............................................................. 7 1.2.1. PEDOLOGIJA SA ISHRANOM BILJA .......................................................... 7 1.2.2. DENDROLOGIJA ............................................................................... 14 1.2.3. PROIZVODNJA SADNOG MATERIJALA ..................................................... 23 1.2.4. ANATOMIJA I SVOJSTVA DRVETA ......................................................... 32 1.2.4. ANATOMIJA I SVOJSTVA DRVETA ......................................................... 32 1.2.5. ALATI I MEHANIZACIJA U ŠUMARSTVU ................................................... 39 1.2.6. GEODEZIJA I ŠUMSKO GRAĐEVINARSTVO ................................................ 48 1.2.7. GAJENJE ŠUMA ............................................................................... 61 1.2.8. ZAŠTITA ŠUMA ................................................................................ 76 1.2.9. DENDROMETRIJA I PLANIRANJE GAZDOVANJA ŠUMAMA ............................. 86 1.2.10. ISKORIŠĆAVANJE ŠUMA .................................................................... 98 1.2.11. LOVSTVO .................................................................................... 108 1.2.12. PODIZANJE I NJEGA ZELENIH POVRŠINA .............................................. 114 1.2.13. PRAKTIČNA NASTAVA ..................................................................... 122 1.3 IZBORNI PREDMETI ............................................................................. 168 1.3.1. ŠUMSKO SJEMENARSTVO .................................................................. 168 1.3.2. METEOROLOGIJA SA KLIMATOLOGIJOM ................................................ 175 1.3.3. MELIORACIJA DEGRADIRANIH ŠUMA ..................................................... 183 1.3.4. EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE ............................................... 191 1.3.5. PLANIRANJE I UREĐENJE PREDJELA .................................................... 196 1.3.6. UREĐIVANJE LOVIŠTA ...................................................................... 203 1.3.7. UREĐIVANJE ŠUMA .......................................................................... 210 1.3.8. ISKORIŠĆAVANJE OSTALIH ŠUMSKIH PROIZVODA ..................................... 220 1.3.9. PREDUZETNIŠTVO ........................................................................... 225 1.3.10. EKONOMIKA I ORGANIZACIJA U ŠUMARSTVU ......................................... 229 2. ISPITNI KATALOZI STRUČNO-TEORIJSKIH PREDMETA ..................................... 235 2.1. ZAŠTITA ŠUMA .................................................................................. 235 2.1. GAJENJE ŠUMA ................................................................................. 238 2.1. ISKORIŠĆAVANJE ŠUMA ....................................................................... 241 2.1. DENDROMETRIJA I PLANIRANJE GAZDOVANJA ŠUMAMA ............................... 244 2.2. STRUČNI RAD ................................................................................... 247 3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA: .............................................. 249 4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRŠETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA .................. 253 5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA ...................... 253 6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH ....................... 253 7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA ....................... 254 8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA ........................... 255 9. PROFESIONALNA PRAKSA ....................................................................... 256

3

OPŠTI DIO 1. Naziv programa: ŠUMARSKI TEHNIČAR 2. Nastavni plan

Rednibroj

Nastavni predmeti - grupe predmeta

I II III IV Ukupno

sed. god. sed. god. sed. god. sed. god. A Opšteobrazovni predmeti

1. Maternji jezik i književnost 3 108 3 108 3 108 3 99 423

2. Matematika 3 108 3 108 3 108 3 99 423 3. Strani jezik 2 72 2 72 2 72 2 66 282 4. Informatika 2 72 72 5. Fizičko vaspitanje 2 72 2 72 2 72 2 66 282

Društvena grupa predmeta 1. Istorija 2 72 72 2. Geografija 2 72 72 3. Likovna umjetnost 2 72 72 4. Sociologija 2 72 72

Prirodna grupa predmeta 1. Hemija 2 72 72 2. Biologija 2 72 2 72 144 3. Fizika 2 72 72

UKUPNO A 20 720 16 576 12 432 10 330 2058 B Stručno - teorijski predmeti

1. Pedologija sa ishranom bilja 2 72 72

2. Dendrologija 2 72 3 108 180

3. Proizvodnja sadnog materijala 2 72 72

4. Anatomija i svojstva drveta 2 72 72

5. Alati i mehanizacija u šumarstvu 2 72 72

6. Geodezija i šumsko građevinarstvo 3 108 2 72 180

7. Gajenje šuma 1 36 3 108 2 66 210 8. Zaštita šuma 1 36 2 66 102

9. Dendrometrija i planiranje gazdovanja šumama

3 108 3 99 207

10. Iskorišćavanje šuma 3 108 2 66 174 11. Lovstvo 2 66 66

12. Podizanje i njega zelenih površina 2 66 66

UKUPNO B 6 216 11 396 12 432 13 429 1473 C Praktična nastava 3 108 2 72 3 108 4 122 420 D Slobodne aktivnosti 1 36 1 36 1 36 1 33 141 E Izborna nastava 2 72 2 72 4 144 4 132 420 1. Šumsko sjemenarstvo 2 72 72

2. Meteorologija sa klimatologijom 2 72 72

3. Melioracija degradiranih šuma 2 72 72

4. Planiranje i uređenje predjela 2 72 72

5. Ekologija i zaštita 2 72 72

4

Rednibroj

Nastavni predmeti - grupe predmeta

I II III IV Ukupno

sed. god. sed. god. sed. god. sed. god. životne sredine

6. Uređivanje lovišta 2 66 66 7. Uređivanje šuma 2 72 72

8. Iskorišćavanje ostalih šumskih proizvoda 2 66 66

9. Preduzetništvo 2 72 72

10. Ekonomika i organizacija u šumarstvu

2 66 66

F Profesionalna praksa 10 dana 15 dana 15 dana 40 dana G Sedmični broj časova 32 1152 32 1152 32 1152 32 1056 4512 H Broj radnih sedmica 36 36 36 33 141

Ukupno (A+B+C+D+E) = 4.512 3. Ciljevi i zadaci obrazovnog programa - Razvoj sposobnosti i vještina za kavalitetan rad u zanimanju; - Pravilna profesionalna orjentacija kao osnov za stvaranje uspješne profesionalne

karijere; - Osposobljavanje za kritičko vrednovanje i odgovorno djelovanje na radnom

mjestu; - Osposobljavanje za racionalno korišćenje energije, materijala, vremena i

opreme; - Usvajanje informatičkih znanja za primjenu u šumarstvu; - Osposobljavanje za kvalitetnu primjenu mjera za njegu šuma; - Osposobljavanje za vršenje prostorno - funkcionalne podjele šuma; - Usvajanje znanja i vještina za kvalitetan premjer šuma; - Osposobljavanje za raspoznavanje različitih staništa sastojina; - Osposobljavanje za učeće u izradi projektno-planske dokumentacije; - Usvajanje znanja i vještina za dosljednu i kvalitetnu primjenu mjera borbe protiv

svih vrsta šumskih štetočina; - Osposobljavanje za učešće na poslovima iskorišćavanja šuma; - Usvajanje znanja i vještina potrebnih za kvalitetno i stručno sakupljanje sjemena

šumskog drveća i ispitivanje njegovog kvaliteta; - Osposobljavanje za rad na formiranju rasadnika i rada u njemu; - Osposobljavanje za učešće na poslovima iz oblasti lovstva; - Usmjeravanje ka poštovanju standarda kvaliteta u svom zanimanju; - Razvoj pravilnog odnosa prema saradnicima, strankama i okolini; - Upoznavanje sa pojmom tržišta i uspješnog poslovanja; - Razvoj vještina komunikacije sa saradnicima pri radu i rješavanju problema; - Razvoj ekološke svijesti i upoznavanje propisa o zaštiti na radu, zaštiti okoline i

važnosti njihovog dosljednog poštovanja; - Razvoj radne sposobnosti i podsticanje za samostalno usavršavanje na principu

cjeloživotnog učenja. 4. Uslovi za upis, odnosno uključivanje u program za obrazovanje odraslih - Upis u stručnu školu vrši se na osnovu javnog konkursa, u junskom i avgustovskom

roku. - Konkurs, na predlog škole, raspisuje Ministarstvo, u saradnji sa Udruženjem i

poslodavcima, četiri mjeseca prije početka školske godine (do kraja maja). - Konkurs za upis za obrazovanje odraslih lica škola, odnosno poslodavac može

objaviti i u drugim rokovima, do kraja oktobra, uz saglasnost Ministarstva. - U četvorogodišnju stručnu školu mogu se upisati lica koja su završila osnovnu

školu.

5

- U prvi, odnosno četvrti razred četvorogodišnje stručne škole može se upisati lice koje je završilo dvogodišnju stručnu školu, odnosno trogodišnju stručnu školu i položilo dopunske i diferencijalne ispite.

- U redovno obrazovanje mogu se uključiti lica koja nijesu starija od 17 godina, izuzetno lica do 18 godine uz odobrenje Nastavničkog vijeća škole.

- Lica koja su napunila 18 godina uključuju se u program za obrazovanje odraslih.

5. Trajanje obrazovanja - Četiri godine. 6. Prohodnost - U redovnom obrazovanju učenici napreduju u viši razred ako su iz svih predmeta

tekuće godine postigli prelaznu ocjenu i priložili potvrdu o obavljenoj profesionalnoj praksi.

- Lica koja su završila dvogodišnju ili trogodišnju stručnu školu mogu se uključiti u drugi, treći ili četvrti razred dopunskih i diferencijalnih ispita.

- Odrasli napreduju po programu u skladu sa nacrtom za izvođenje obrazovnog programa za odrasle koji donosi škola (kursni sistemi i izvođenje predmeta po predmetnim blokovima.)

7. Obrazovanja koje se stiče - Završetkom obrazovnog programa učenik stiče srednje stručno obrazovanje u četvorogodišnjem trajanju- ŠUMARSKI TEHNIČAR

6

POSEBNI DIO 1. PREDMETNI PROGRAMI 1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI 1.1.1. MATERNJI JEZIK I KNJIŽEVNOST 1.1.2. MATEMATIKA 1.1.3. STRANI JEZIK 1.1.4 INFORMATIKA 1.1.5 FIZIČKO VASPITANJE 1.1.5. DRUŠTVENA GRUPA PREDMETA 1.1.5.1. ISTORIJA 1.1.5.2. GEOGRAFIJA 1.1.5.3. LIKOVNA UMJETNOST 1.1.5.4. SOCIOLOGIJA 1.1.6. PRIRODNA GRUPA PREDMETA 1.1.6.1. HEMIJA 1.1.6.2. BIOLOGIJA 1.1.6.3. FIZIKA

7

1.2. STRUČNO - TEORIJSKI PREDMETI 1.2.1. PEDOLOGIJA SA ISHRANOM BILJA

1. Naziv predmeta: PEDOLOGIJA SA ISHRANOM BILJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Razred Vrste nastave

Ukupno Teorija Vježbe Praktična nastava

I 53 19 72 II III IV

Ukupno 53 19 72 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa osnovnim fiziološkim procesima u biljkama; - Oposobljavanje za prepoznavanje i pravilnu upotrebu različitih vrsta đubriva; - Upoznavanje sa osnovnim osobinama minerala i stijena kao i njihovu ulogu u

obrazovanju zemljišta; - Razvoj svijesti o značaju zemljišta i njegovog uticaja na biljne vrste; - Osposobljavanje za procjenu tipova zemljišta za rast biljnih kultura.

8

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI

Informativni ciljevi i sadržaji Formativni ciljevi

Socijalizacijski ciljevi

Preporuke za izvođenje nastave

učenik učenik učenik - Upoznaje zadatak i

značaj pedologije sa ishranom bilja kao nauke

- Definiše pojam pedologije

- Uočava značaj zemljista u ishrani bilja

Hemijski sastav biljaka - Upoznaje hemijski

sastav biljaka - Razlikuje značaj

hemijskih elemenata u živim i neživim sistemima

- Podstiče stručno usavršavanje

Ishrana biljaka - Navodi načine

ishrane biljaka - Opisuje

heterotrofan način ishrane

- Opisuje autotrofan način ishrane

- Upoznaje mehanizam i hemizam sinteze

- Definiše autotrofni način ishrane i prepoznaje proces fotosinteze

- Razlikuje heterotrofni i autotrofni način ishrane biljaka

- Prepoznaje građu, hemijski sastav i fiziološke procese u sjemenu

- Razlikuje faktore koji utiču na fotosintezu

- Razvija analitičnost i logičko mišljenje

Vježbe: - Šematski prikaz

procesa fotosinteze

Snadbijevanje biljaka sa vodom - Definiše ulogu vode

u biljci - Upoznaje se sa

pristupačnim oblicima vode za biljku

- Upoznaje načine gubitka vode iz biljke

- Razlikuje oblike pristupačne vode za biljku

- Prepoznaje transpiraciju, gutaciju, suzenje

- Razvija sposobnost opažanja


kretanja vode od korijena do lista

Uloga korijena i mehanizam usvajanja materija - Upoznaje značaj

makroelemenata, mikroelemenata i korisnih elemenata

- Nabraja simptome nedostatka i viška pojedinih makro i mikroelemenata

- Razlikuje promjene na biljnim organima



kretanja mineralnih materija od korijena do lista

9




učenik učenik učenik Đubriva - Definiše pojam i

ulogu đubriva - Upoznaje vrste

organskih đubriva - Upoznaje fizičke i

hemijske osobine organskih đubriva

- Upoznaje vrste mineralnih đubriva

- Upoznaje fizičke i hemijske osobine mineralnih đubriva

- Navodi osobine biljaka za zelenišna đubriva

- Razlikuje vrste stajskih đubriva

- Grafički prikazuje način dobijanja i čuvanja osoke

- Razlikuje tehnološke faze u dobijanja komposta

- Razlikuje vrste mineralnih đubriva na osnovu fizičkih osobina

- Razlikuje đubriva koja imaju pozitivan uticaj na zemljiste

- Razlikuje mineralna đubriva po hemijskim sastavu: azotna, fosforna, kalijumova, kalcijumova i mikro đubriva

- Stiče samopouzdanje i sigurnost

Vježbe: - Pokazivanje

uzoraka mineralnih đubriva

- Referat: značaj đubriva i uticaj na životnu sredinu

- Upoznaje osobine složenih i miješanih đubriva

- Upoznaje osobine i ulogu bakterijalnih đubriva

- Predlaže upotrebu složenih đubriva u zavisnosti od uslova

- Razlikuje tehnološke faze u dobijanju miješanih đubriva

- Razvija ekološku svijest

- Upoznaje ulogu đubrenja

- Upoznaje vrijeme i način đubrenja

- Utvrđuje potrebu za đubrenjem na osnovu analize zemljišta i vizuelno

- Određuje količinu đubriva za osnovno, predsjetveno, startno đubrenje i prihranjivanje u zavisnosti od potrebe

- Razlikuje faze đubrenja preko zemljišta i folijarno

- Uočava povezanost između potreba biljaka i momenta

- Razvija logično zaključivanje

- Razvija sposobnost povezivanja činjenica

Vježbe: - Računanje

pravilnih količina đubriva za pojedine kulture

10




učenik učenik učenik đubrenja

Pedologija - Upoznaje značaj i

zadatak pedologije kao nauke

- Definiše pojam pedologije

- Uočava značaj pedologije u poljoprivrednoj proizvodnji


Građa zemljine kore - Upoznaje zemljine

geosfere - Upoznaje osnovne

osobine minerala - Definiše pojam

litosfere, atmosfere, hidrosfere, biosfere, pirosfere i barosfere

- Uočava fizičke i hemijske osobine nekog zemljišta na osnovu vizuelnog uvida

- Ukazuje na novim primjerima na značaj minerala



kolekcije minerala i njihovo prepoznavanje

- Upoznaje osnovne osobine stijena

- Prepoznaje magmatske stijene

- Prepoznaje sedimentne stijene

- Prepoznaje metamorfne stijene


kolekcije stijena

Raspadanje minerala i stijena - Upoznaje se sa

načinom raspadanja stijena i minerala

- Upoznaje se sa načinom stvaranja regolita

- Razlikuje fizičko i hemijsko raspadanje



kolekcije stijena

Obrazovanje zemljišta - Definiše pojam

zemljišta - Upoznaje se sa

sastavom zemljišta - Objašnjava

transformaciju organske materije

- Raspoznaje strukturu zemljišta

- Razlikuje ulogu mikroorganizama

- Definiše humus i sastav humusa

- Raspoznaje različite vrste humusa


- Referat: značaj humusa u organskoj proizvodnji

Zemljišni koloidi i njihove osobine - Upoznaje se sa - Pojašnjava na - Razvija sposobnost

11




učenik učenik učenik pojmom koloida i njihovim osobinama

novim primjerima uticaj koloida na kvalitet zemlje

- Razlikuje osobine koloida: peptizacija, koagulacija...

povezivanja činjenica

Fizičke i hemijske osobine zemljišta - Upoznaje osobine

zemljišta - Ukazuje na značaj

adsorpcije i sorpcije na kvalitet zemljišta

- Razlikuje osobine zemljišnog rastvora

- Na novim primjerima ukazuje na fizičke osobine zemljišta

- Razvija analitičnost i logično mišljenje


uzoraka zemljišta

Pedogenetski procesi - Upoznaje

pedogenetske procese

- Definiše pojam ascedentne migracije

- Definiše pojam descedentne migracije

- Prepoznaje uzroke migracije materija u zemljištu

- Povezuje uzroke i posledice

Morfološke osobine zemljišta - Upoznaje se sa

morfologijom zemljišta

- Razlikuje spoljašnje morfološke elemente analizira unutrašnju morfologiju

- Razlikuje pojamove:

- Horizonta - Pothorizonta - Prelaznih

horizonata


Vježbe: - Kopanje

pedološkog profila i uočavanje horizonata

Klasifikacija zemljišta - Navodi tipove i

podjele zemljišta - Svrstava zemljište

u određene klase - Uočava namjenske

pogodnosti različitog zemljišta:

- Razvija osjećaj odgovornosti i samopouzdanja


monolita pojedinih tipova zemljišta

12




učenik učenik učenik autotrofna zemljišta: kamenjar, sirozem, humusna, akumulativna, kambična zemljišta,

- Eluvijalno – iluvijalna,

- Antropo – pedogena zemljišta, hidromorfna zemljišta, epiglejna zemljišta, hipoglejna, fluvijatilna i fluvioglejna zemljišta, tresetna zemljišta, halomorfna zemljišta, akutno zaslanjena, subakvalna zemljišta i

- Nerazvijena subakvalna zemljišta

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Tucović, Z. Simić, Ishrana bilja, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,

i Zavod za izdavanje udžbenika, Novi Sad, 1988. - N.Jović, Z. Simić, Pedologija sa geologijom, Zavod za udžbenike i nastavna

sredstva Beograd i Zavod za izdavanje udžbenika, Novi Sad, 1987. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave Kabinet opremljen sa: - kolekcijom minerala; - kolekcijom stijena; - pedološkim monolitima; - kolekcijom (uzorcima) mineralnih đubriva; - grafofolijama i dijapozitivima. 7. Obavezni način provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno, pismeno i u toku vježbi

- Usmeno najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu, - Vježbe po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu, - Pismena provjera znanja – test (po jedan u polugodištu),

- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacinom periodu.

13

- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionim periodima.

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine.

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer šumarstva ili pejzažne arhikteture. 10. Povezanost predmeta

Znanja Povezanost sa predmetom Predmet Znanje - Histologija, nauka o

tkivima od zanačaja za dendro vrste

- Anatomija i svojstva drveta - Trajna i sprovodna tkiva

- Osobine i najvažnije grupe minerala i stijena

- Praktična nastava - Fizička svojstva minerala i stijena kao i značaj silikata, fosfata, karbonata, sulfata, oksida i magmatskih, sedimentnih i metamorfnih stijena

- Najvažniji hemijski elementi i jedinjenja

- Hemija - Značaj i sadržaj hemijskih elemenata u prirodi i prevođenje organskih u neorganska jedinjenja

- Meteorološki elementi i pojave

- Gajenje šuma - Značaj temperature, vazdušnog pritiska, vlažnosti vazduha, isparavanja i padavina

- Uslovi zemljišta u pošumljavanju

- Gajenje šuma - Dubina, mehanički sastav, vlažnost, temperatura i kisjelost zemljišta, kao i značaj mrtve prostirke

- Pripremanje zemljišta i održavanje njegove plodnosti

- Proizvodnja sadnog materijala

- Brazdanje zemljišta i đubrenje organskim i mineralnim đubrivima

14

1.2.2. DENDROLOGIJA

1. Naziv predmeta: DENDROLOGIJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



I 44 28 72 II 65 43 108 III IV

Ukupno 109 71 180 Vježbe - odjeljenje se dijeli na grupe od 12 do 17 učenika 3. Opšti ciljevi nastave - Osposobljavanje, da na osnovu habitusa, morfoloških karakteristika: grančica,

pupoljaka, lista, cvijeta, ploda, u svakom godišnjem dobu raspoznaju vrste drveća;

- Sticanje znanja o biološkim, ekološkim i šumsko-uzgojnim osobinama glavnih vrsta drveća (autohtone) i najvažnijih stranih vrsta (egzota) i njihovog značaja;

- Sticanje znanja o najvažnijim žbunastim vrstama i sastojinama u kojima se javljaju;

- Osposobljavanje za uočavanje razlika između drvenastih i žbunastih vrsta; - Razvijanje svijesi o značaju drveća i žbunja i njihovog uticaja na okolinu.

15





učenik učenik učenik Uvod u predmet dendrologija - Definiše pojam,

zadatak i značaj predmeta dendrologija


Opšti dio: osnovi botanike Histologija - Definiše pojam

biljne ćelije - Definiše pojam

histologije - Upoznaje pojam i

značaj tkiva - Upoznaje

klasifikaciju tkiva: - tvorna tkiva

(meristemi) - osnovno i kožno

tkivo - mehanička tkiva - sistem provodnih

tkiva - Zna građu, oblik,

veličinu i funkciju biljne ćelije

- Zna porijeklo, građu, funkciju tkiva, značaj i podjelu

- Zna apikalne, interkalarne, lateralne, traumatične meristeme

- Zna pojam traheide, traheje, sitaste cijevi, ćelije pratilice, provodni snopići

- Razlikuje osnovne karakteristike pokoričnih tkiva (epidermis, peridermis, mrtva kora)

- Razlikuje kolenhim, sklerenhim, likina vlakna, grvena vlakna


- Analizira: - Presjek kroz

vegetacionu kupu stabla

- Poprečni presjek pokoričnih tkiva

- Provodne snopiće

Morfologija vegetativnih organa - Upoznaje

morfološke karakteristike drvenastih biljaka:

- Korijen, - Stablo, - List, - Cvijet,

- Razlikuje drvenaste vrste po formi i visini (drvo, žbun: I, II, III red)


- Crteži, slike, dijafilmovi, mikroskop i preparati, lupa, uzorci biljnih organa

16




učenik učenik učenik - Plod, - Sjeme. Razmnožavanje biljaka - Definiše pojam

razmnožavanja - Navodi vrste

razmnožavanja: - razmnožavanje

bespolno i polno - razmnožavanje

jednoćelijskih organizama

- razmnožavanje višećelijskih organizama

- Razlikuje osnovne karakteristike polnog i bespolnog razmnožavanja, jednoćelijskog i višećelijskog razmnožavanja

- Dijafilmovi, reznice, kalemljenje, mikro-skop i preparati, uzorci

Genetika - Definiše pojam,

zadatak i značaj genetike

- Upoznaje pojam i strukturu gena

- Opisuje prenošenje svojstava na potomstvo

- Objašnjava shvatanje nasleđa, mutacije, ukrštanje biljaka (hibridizacija i hibridi)

- Upoznaje pojam genotipa, fenotipa i čiste linije oplemenjivanje (generativno, vegetativno)

- Shvata pojam gena-nosioca naslednih osobina, pojam mutacije, hibridizacije ili ukrštanja i mendelove zakone, oplemenjivanje biljaka

- Razvija društvenu odgovornost

Vježbe - Crteži i dijafilmovi, - Prikaz hibrida

Posebni dio: sistematika dendrologije Golosjemenjače (gymnospermae) četinari - Upoznaje domaće i

neke značajne strane četinarske vrste

- Razlikuje sistematiku četinarskih vrsta, nazive, njihovu srodnost, raspored

- Razlikuje areal, habitus, morfološke karakteristike (reljef kore, oblik korijena, karakteristike


- Obilazak arboretuma, parkova, prirodnih sastojina (tokom čitave školske godine)

17




učenik učenik učenik grančice, pupoljaka, lista, cvijeta, ploda), bio-ekološke karakteristike i značaj vrsta

- Opisuje: - Familiju

ginkgoaceae, ginkgo biloba-ginko; familiju taxaceae , taxus, baccata-obična tisa;

- Familiu pinaceae; podfamiliju abietoideae;

- Rod tsuga vrste i varijetete;

- Rod pseudotsuga, vrste i varijetete;

- Familiju pinaceae; podfamiliju abietoideae;

- Rod abies, običnu jelu; istrane jele ( kavkaska, džinovska i dugoigličava);

- Rod picea; običnu smrču; pančićevu omoriku; srebrnu smrču

- Razlikuje opšte osobine

- Prepoznaje i razlikuje latinske, domaće nazive vrsta, rasprostranjenost, osnovne karakteristike-razlike, značaj

- Prepoznaje areal, habitus, morfološke karakteristike ( reljef kore, oblik korijena, karakteristike grančice, pupoljaka, lista, cvijeta, ploda), bio-ekološke karakteristike i značaj vrsta.

- Razvija osjećaj za tačnost

- Razvija sistematičnost

- Sakupljanje zimskih grančica, plodova, sjemenja, izrada herbarijuma

- Opisuje: - Podfamiliju

laricoideae; - Rod larix; - Evropski i japanski

ariš; - Rod cedrus; - Vrste ( atlaski,

hima-lajski i libanski kedar),

- Podfamiliju pinoideae;

- Rod pinus: (petoigličavi borovi (molika i vajmutov bor),

- Dvoigličavi borovi (alepski bor,

- Prepoznaje areal, habitus, morfološke karakteristike ( reljef kore, oblik korijena, karakteristike grančice, pupoljaka, lista, cvijeta, ploda), bio-ekološke karakteristike i značaj vrsta.

- Razvija snalažljivost


- Razgledanje slika i slajdova

18




učenik učenik učenik pinjol, primorski bor, crni i bijeli bor sa varijetetima, munika i krivulj),

- Familiju taxodiaceae; rodove: sequoia, taxodium, cryptomeria;

- Familiju cupressaceae,

- Podfamiliju thujoideae,

- Rod thuja,vrste, - Podfamiliju

cupressoideae, - Rod cupressus,

vrste, - Rod

chamaecyparis, vrste,

- Podfamiliju juniperoideae,

- Rod juniperus: - Sekcija oxycedrus,

vrste, - Sekcija sabina,

vrste (ukratko),

19

Razred: DRUGI Informativni ciljevi i

sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski

ciljevi Preporuke za

izvođenje nastave učenik učenik učenik

- Opisuje: - Skrivenosjemenja-če

- (angiospermeae)-lišćari

- Familiju betulaceae,

- Rod betula, obična i maljava breza,

- Rod alnus, crna, bijela i zelena jova

- Familiju corylaceae,

- Rod corylus, obična i mečja lijeska,

- Rod carpinus i ostrya, vrste

- Familiju fagaceae, - Rod fagus, vrste, - Rod castanea,

vrste, - Rod quercus, vrste:

primorski, kontinentalni i strani hrastovi

- Familiju juglandaceae,

- Rod juglans, obični i crni orah

- Familiju salicaceae,

- Rod populus: bijela, siva topola, trepetljika, crna topola, jablan, euroameričke hibridne topole, najvažniji domaći i strani klonovi

- Rod salix: bijela, krta,

- Košarasta vrba, bademasta

- Vrba, rakita , siva vrba, šumska

- I barska iva. - Familija moraceae - Rod morus i

maclura, vrste - Familija ulmaceae

- Razlikuje opšte karakteristike-razlike breza i jova, građu cvijeta, ploda, drveta, oblik lista, razlike drvnih vidova, latinski naziv, mjesto rasprostranjenja, značaj

- Razlikuje osnovne karakteristike lijeska i grabova

- Razlikuje i raspoznaje vrste bukve i kestena, sa posebnim osvrtom na mezijsku bukvu i pitomi kesten

- Razlikuje vrste hrastova na osnovu morfoloških karakteristika, prepoznaje areal, latinske nazive, bio-ekološke karakteristike i njihov značaj

- Prepoznaje osnovne karakteristike-razlike običnog i crnog oraha

- Prepoznaje opšte karakteristike topola i vrba, građu cvijeta, ploda, drveta, oblik lista, razlike drvnih vidova, latinski nazivi, mjesto rasprostranjenja, značaj

- Uočava opšte karakteristike, građu cvijeta, ploda, drveta,

- Razvija snalažljivost i efikasnost


- Razvija snalažljivost i efikasnost

- Sakupljanje zimskih grančica, plodova, sjemenja, izrada herbarijum

- Skiciranje: habitus sa listovima, plodovima i cvjetovima

20




učenik učenik učenik - Rod ulmus:poljski,

brdski brijest i vez - Rod celtis, vrste - Familija - platanaceae - Rod platanus, vrste - Familija tiliaceae - Rodtilia, vrste

(sitnolisna, krupnolisna i srebrnolisna)

- Familija hippocastanaceae-divlji kesteni

- Familija simarubaceae - kisjelo drvo

- Familija aceraceae - Rod acer-

javori;gorski javor, mlec, zeslja, klen, maklen, gluhac, planinski javor,

- strani javori (jasenoliki javor sa varijatetima, srebrnolisni javor).

- Familija rosaceae - Rod sorbus-vrste, - Rod prunus-vrste. - Familija oleaceae - Rod fraxinus

(bijeli, crni i poljski jasen),

- Strani jaseni

oblik lista, razlike drvnih vidova, latinski naziv, mjesto rasprostranjenja, značaj

- Fam fabaceae (papilionaceae)

- Rod robinia, bagrem

- Rod sophora, sofora.

- Fam. Caesalpiniaceae

- Rod gleditsia, gledičija

- Rod cercis, judino drvo.

- Opisuje najvažnije žbunaste vrste:

- Familiju lauraceae (lovor),

- Razlikuje osnovne karakteristike bagrema, sofore, gledičije i judinog drveta

- Uočava opšte karakteristike-razlike, građu cvijeta, ploda, drveta, oblik lista, razlike drvnih vidova, latinski naziv, mjesto rasprostranjenja, značaj

21




učenik učenik učenik berberidaceae (žutika), ranunculaceae (pavit)

- Familiju anacardiaceae, aquifoliaceae, staphyleaceae

- Familiju celastraceae, rhamnaceae.

- Familiju cornaceae (drijen i svib) i

- Araliaceae (bršljan) - Familiju ericaceae

(vrišt, veliki vrijes, crnjuša i borovnica) i oleaceae (jorgovan i kalina)

- Familiju caprifoliaceae (zova, udika i pasje grožđe)

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - M. Gajić, D. Vilotić, Obratov - D. Petković, Botanika, Zavod za udžbenike,

Beograd,1974. - B. Jovanović, Dendrologija, Zavod za udžbenike, Beograd,1995. - B. Jovanović, Dendrologija, Naučna knjiga, Beograd, 1991. - Č. Šilić, Atlas drveća i grmlja, Zavod za udžbenike, Sarajevo, 1990. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Teorija se relizuje u kabinetu opremljenim sa: grafoskopom, diaprojektorom,

episkopom, crtežima, slajdovima, slikama, diafilmovima, šumarskim elaboratima; - Učenici u okviru vježbi i teorijske nastave obavezni su da imaju sopstvene zbirke

sjemena, grančica i herbarijum sa svim vrstama koje se izučavaju po programu; - Tokom školske godine potrebno je organizovati ekskurzije, gdje će učenici u

parkovima, šumskim objektima, botaničkim baštama, arboretumima i drugim zelenim površinama steći jasnija znanja o vrstama drveća, žbunja i prizemne flore koje izučavaju.

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno i u toku vježbi: - Usmeno najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu, - Vježbe po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu, - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u

klasifikacinom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se iz svih datih ocjena u

klasifikacionim periodima.

22

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer sumarstva ili pejsazne arhikteture. 10. Povezanost predmeta

Znanja Povezanost sa predmetom Predmet Znanja - Hemijski sastav biljaka - Građa zemljine kore - Morfološke osobine i

klasifikacija zemljišta

- Pedologija sa ishranom bilja

- Značaj organskih i neorganskih materija

- Hemijski sastav biljaka - Geološka podloga-

stijene,minerali - Vrste zemljišta

- Spoljašnji izgled stabla - Anatomija i svojstvo drveta - Funkcije pojedinih djelova stabla

- Ekološki činioci i šuma - Sastojina - Šumsko-uzgojni radovi

- Gajenje šuma - Međusobni odnos drveća, grmlja, prizemne flore i ekoloških činioca

- Elementi sastojine - Njega šuma - Obnova šuma - Načini gazdovanja sa

šumama - Zaštita šuma - Zaštita šuma - Zaštita od šumskih

štetočina-entomološke i fitopatološke prirode,požara i drugo.

- Šumsko drveće - Iskorišćavanje šuma - Krojenje i klasifikacija šumskih sortimenata

23

1.2.3. PROIZVODNJA SADNOG MATERIJALA 1. Naziv premeta: PROIZVODNJA SADNOG MATERIJALA

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



I 46 26 72 II III IV

Ukupno 46 26 72 Vježbe – odjeljenje se dijeli na grupe od 12 do 17 učenika 3. Opšti ciljevi nastave - Sticanje osnovnih znanja iz proizvodnje sadnog materijala, osposobljavanje za

njihovu primjenu i dalje stručno obrazovanje; - Usvajanje znanja i vještina za kvalitetnu proizvodnju sadnica drvenih

višegodišnjih biljaka (drveća, žbunja, povijuša), raznih formi i dekorativnih vrsta; - Osposobljavanje za obavljanje poslova na ispitivanju kvalita šumskog sjemena; - Sticanje znanja i vještina iz organizacije rasadničke proizvodnje; - Osposobljavanje za proizvodnju sjemenskog i sadnog materijala po vrstama u

skladu sa tehnološkim procesima i standardima; - Osposobljavanje za samostalno obavljanje poslova i zadataka iz oblasti

rasadničke - proizvodnje.

24





učenik učenik učenik Uvod u proizvodnju sadnog materijala - Upoznaje i

objašnjava: - Značaj predmeta - Plodonošenje

šumskog drveća - Doba fizičke

zrelosti - Učestalost

plodonošenja, obilnost plodonošenja

- Doba sazrijevanja i opadanja sjemena važnijih vrsta

- Osobine šumskog sjemena

- Upoznaje spoljašnje osobine, praćenje i evidenciju toka klijanja

- Vrste klijavosti - Klijavost - Postupak

odredjivanja vlažnosti sjemena

- Zna upotrebnu

vrijednost sjemena - Opisuje: - Standardizaciju

šumskog sjemena - Oplemenjivanje

šumskog drveća - Objašnjava

izdvajanje sjemenskih sastojaka

- Analizira oblast šumskog sjemenarstva i rasadničke proizvodnje

- Razlikuje periode u životu drveća, kada ona počinju da donose plodove

- Koristi poznavanje ove pojave za pravilno planiranje proizvodnje sadnica

- Daje prognozu i procjenu uroda sjemena

- Uočava krupnoću, čistoću, apsolutnu težinu, boju sjemenjača, zdravstveno stanje i dr.

- Kontroliše kvalitet sjemena

- Analizira: apsolutnu, tehničku i terensku klijavost

- Izražava sadržaj vlage u procentima u odnosu na težinu radnog uzorka

- Određuje potrebnu količinu sjemena na osnovu rezultata analize prosječnog uzorka

- Uočava norme kvaliteta šumsko sjemenske robe

- Analizira kvalitetna ekološka i šumsko uzgojna svojstva domaćih i stranih vrsta šumskog drveća, radi


- Razvija sposobnost

opažanja - Stiče

samopouzdanje - Razvija sposobnost

opažanja - Razvija radne

navike - Stiče

samopouzdanje

- Posjeta rasadniku Vježbe: - Determinacija

osobina šumskog sjemena

Vježbe: - Određivanje

vrijednosti o upotrebnoj količini sjemena

Vježbe: - Sastavljanje

uvjerenja o porijeklu sjemena

Vježbe - Izdvajanje

sjemenskih objekata na karti

Vježbe: - Načini kalemljenja

- primjena više metoda (demonstracija)

25




učenik učenik učenik - Opisuje: - genetsku osnovu za

izdvajanje sjemenskih objekata

- individualnu selekciju

- razmnožavanje pri kalemljenju

- Upoznaje

manipulaciju šumskim sjemenom

- Opisuje:nabavku

sjemena za rad u rasadniku naknadno dozrijevanje, sušenje i ispiranje

- Zna trušenje

četinarskog sjemena i čisćenje istrušenog sjemena

- Zna čuvanje i konzerviranje šumskog sjemena

- Upoznaje

dezinfekciju i dezinsekciju sjemena

- Upoznaje stimulaciju i stratifikaciju sjemena

- Upoznaje pakovanje i transport

oplemenjivanja – poboljšavanja i napredak šumske privrede

- Razlikuje kriterijume za ocjenjivanje, izdvajanje i priznavanje sjemenskih objekata

- Uočava glavnu i polaznu tačku u procesu melioracije šumskog drveća, izdvajanje tzv. Plus stabla, koja će služiti za dobijanje kvalitetnog sjemena i kalemova

- Proučava postupak srašćivanja podloge i plemke tj. Postupak kojim se jedan dio biljke presadjuje i sjedinjuje (spaja) na različite načine sa drugom biljkom, koja služi kao podloga i omogućuje ishranu

- Vrši poslove oko sjemena počevši od sakupljanja do njegove upotrebe za sjetvu

- Kontroliše porijeklo sjemena

- Odstranjuje visok procent vlage kako bi se za vrijeme čuvanja izbjeglo njegovo truljenje ili prijevremeno klijanje

- Upotreba vještačke trušnice za

- Razvija osjećaj za

odgovornost - Razvija radne

navike

Vježbe: - Sakupljanje i

determinacija sjemena

Vježbe: - Ostranjivanje viška

procenta vlage Vježbe: - Trušenje sjemena

prirodnim i vještačkim putem

Vježbe: - Potapanje sjemena

u vodu i priprema sjemena kroz stratifikat

Vježbe: - Pakovanje sjemena

za transport

26




učenik učenik učenik trušenje velikih

količina šišarica - Vrši uskladištenje

sjemena u zatvorenim prostorijama, na otvorenom prostoru i u kolibama

- Vrši zaštitu i čišćenje sjemena od parazitnih gljiva i od insekata

- Stimuliše i zasijava sjeme u pijesak ili zemlju

- Upotrebljava za pakovanje i transport meku i krutu ambalažu

Šumski rasadnici - Zna svrhu

osnivanja šumskih rasadnika

- Nabraja vrste

zemljišta i njihovu rasadničku upotrebu

- Definiše: - Veličinu rasadnika - Oblik rasadnika

- Analizira jednu uređenu površinu zemljišta, manjih ili većih razmjera gdje se vrši proizvodnja, razmnožavanje i odgajivanje sadnica drveća, žbunja, povijuša i dr.

- Analizira osobine zemljišta: mehanički sastav, strukturu, vodne osobine, vazdušne osobine, toplotne osobine, zemljišni rastvor, hranljivost zemljišta i dr.

- Određuje veličinu površina za stvarnu potrebu za sadnicama

- Određuje najpovoljniji oblik površine za sadnice u vidu kvadrata ili pravougaonika

- Stiče samopouzdanje

- Razvija osjećaj

odgovornosti - Stiče preciznost u

radu - Razvija radne

navike - Stiče

Vježbe: - Parcelisanje

površina Vježbe: - Uređenje rasadnika Vježbe: - Izrada plana

rasadnika i podjela

27




učenik učenik učenik - Ograđivanje

rasadnika - Prostornu podjelu

rasadnika - Opisuje: - Unutrašnju podjela

rasadnika po vrsti proizvodnje

- Pripremu zemljišta

i održavanje njegove plodnosti

- Dezinfekciju

zemljišta - Upoznaje

proizvodnju sadnica generativnim putem

- Opisuje pripremu

zemljišta za sjetvu sjemena:

- Vrijeme sjetve

- Određuje vrstu ograde od građevinskog materijala i bira vrste drveća, žbunja za živu ogradu

- Vrši unutrašnju

podjelu rasadnika projektovanjem puteva i staza, kao i izdvajanje površina potrebnih za podizanje predviđenih objekata i uređaja

- Razlikuje prema vrsti proizvodnje sljedeće odjeljke: sijalište, rastilište, ožilište, matičnjak, dendrološki odjeljak i dr.

- Vrši pravilan izbor za obradu i đubrenje zemljišta u rasadniku, za uspješnu proizvodnju sadnog materijala

- Upotrebljava bakarna i živina jedinjenja za zaštitu zemljišta od raznih vrsta parazitnih gljiva, koje u šumskom rasadniku mogu izazavati opasna oboljenja na poniku i sadnicama

- Proučava generativno razmnožavanje drveća, žbunja itd. Putem sjemena

- Vrši neophodnu pripremu – čišćenje zemljišta od korova

samopouzdanje - Razvija osjećaj

odgovornosti - Stiče

samopouzdanje - Stiče preciznost u

radu - Razvija radne

navike - Stiče

samopouzdanje - Razvija radne

navike

Vježbe: - Obrada i đubrenje

zemljišta Vježbe: - Dezinfekcija

zemljišta različitim fungicidima

Vježbe: - Priprema leja i

brazdica Vježbe: - Određivanje

količina sjemena za sjetvu

Vježbe: - Sjetva u

odgovarajućem vremenskom periodu

Vježbe: - Primjena

kontejnera u proizvodnji sadnog materijala (operativno u rasadničkoj proizvodnji)

28




učenik učenik učenik - Gustina sjetve - Dubinu sjetve - Način sjetve - Opisuje: - Zaštitu zasijanih

površina prije klijanja

- Kontejnersku proizvodnju sadnica

- Upoznaje tehnološki postupak pri proizvodji kontejnerskih sadnica

- Zna proizvodnju

sadnica vegetativnim putem

- Upoznaje metod

"matičnjak-ozilište" i "ozilište-rastilište"

- Objašnjava evidenciju toka izvršenih radova u rasadniku

- Opisuje: - Njegu i zaštitu

mladih biljaka u rasadniku

- Posebne mjere njege u rasadniku

- Vađenje, sortiranje i čuvanje izvadjenih sadnica

i drugog materijala, obradu zemljišta i đubrenje

- Vrši sjetvu sjemena po cijeloj površini – parcele ili leje

- Određuje vrijeme sjetve u zavisnosti od osobina sjemena i uslova sredine

- Određuje količinu sjemena potrebnu za sjetvu

- Određuje dubinu za sjeme

- Proučava sjetvu sjemena u omaške ili u brazdice (redove)

- Primjenjuje načine malciranja površina (načine pokrivanja sjemena poslije sjetve)

- Koristi za proizvodnju sadnog materijala različite sudove (kontejnere)

- biljke čiji se omotač razlaže u zemljištu

- biljke čiji se omotač ne razlaže u zemljištu

- biljke koje se vade iz ćelija pred sadnju

- Rukuje mašinama za ispunjavanje ćelija, mašinama za sjetvu sjemena i mašinama za pokrivanje sjemena

- Vrši proizvodnju topolovih sadnica, razmnožavanje

Vježbe: - Pikiranje reznica

(operativno) Vježbe: - Razmnožavanje

dijeljenjem bokora, zagrtanjem, položnicama i reznicama

Vježbe: - Vođenje

dokumentacije o izvršenim radovima

Vježbe: - Pljevljenje,

okopavanje, zalivanje, prihranjivanje...

Vježbe: - Vađenje i

sortiranje po klasama

Vježbe: - Vađenje i

pakovanje sadnica

29




učenik učenik učenik - Pakovanje i

transport - Rasađivanje biljaka

u rasadniku - Proizvodnju

sadnica ''duneman sistemom''

reznicama - Proučava

sposobnost izvjesnih biljaka (drveća, žbunja) da iz pojedinih djelova korijena, stabla i lista mogu da razviju novu biljku

- Vodi urednu evidenciju o brojnom stanju i starosti pojedinih vrsta sadnica kao i evidenciju o svim izvršenim radovima

- Primjenjuje odgovarajuće mjere njege za ponik

- Analizira posebne mjere radi pravilnog oblikovanja ili boljeg razvoja biljaka u rasadniku

- Vadi sadnice iz sijališta u jesen, po završetku vegetacije, ili u proljeće prije njenog otpočinjanja – ručno ili pomoću mašina vrši sortiranje i čuvanje kvalitetnih sadnica

- Vrši otpremanje do mjesta upotrebe

- Prenosi određene vrste biljaka iz sijališta u drugi dio rasadnika

- Koristi proizvodnju sadnica u lejama, organskom i mješovito organsko mineralnim supstratom

30




učenik učenik učenik Proizvodnja važnih vrsta drveća i žbunja – četinari - Opisuje

proizvodnju: - Abies alba – jela - Concolir –

dugoigličava jela - Cedrus sp. – kedrovi - Chanaecyparis

lawsonisma – liveonov čempres

- Juniperus comunis – kleka (forme)

- - taxus baceta – tisa itd.

- Razlikuje tehnologiju pojedinih vrsta drveća, žbunja i povijuša

- Razlikuje razmnožavanje pojedinih vrsta četinarskog drveća i to: sjemenom, reznicama, kalemljenjem itd.

- Stiče samopouzdanje


opažanja

Vježbe: - Načini

razmnožavanja pojedinih vrsta četinara

Razmnožavanje lišćara - Opisuje

razmnožavanje: - Acer sp. – javori - Aesculus

hippocastanym – divlji kesten

- Betula verrucosa – breza

- Berberis vulgarris – šimširka

- Catalpa bignoniodes – katalpa

- Evonymus europea – kurika

- Platanus sp. – platani

- Tilia parvifolia i grandifolya – sitnolisna i krupnolisna lipa i druge vrste

- Analizira i bira odgovarajuće načine razmnožavanja šumskih i dekorativnih vrsta lišćara

- Razvija analitičnost i logičko mišljenje

Vježbe: - Uočava

karakteristike u proizvodnji pojedinih dekorativnih vrsta

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - D. Milošević, Proizvodnja sadnog materija, Šumarsko tehnički školski centar

»Dušan Peno«- Kraljevo, 1979. - M. Miladinović, Proizvodnja sadnog materijala, Zavod za izdavanje udžbenika i

nastavna sredstva, Beograd, Zavod za izdavanje udžbenika, Novi Sad, -1988. - S. Stilinović, Skripta, Zavod za udžbenike, Beograd, 1974. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Teorijska nastava i jedan dio vježbi se obavlja u učionici – kabinetu, - (A/V), grafoskop, dijaprojektor, fotografije, slajdovi, dijafilmovi itd, - Rasadnik i plastenik sa alatom i mašinama za mehanizaciju.

31

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno, pismeno i u toku vježbi:

- Usmeno najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu, - Vježbe po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu, - Pismena provjera znanja – test (po jedan u polugodištu),

- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacinom periodu.

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine.

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani ing. šumarstva ili pejzažne arhikteture. 10. Povezanost predmeta

Znanja Povezanost sa predmetom

Predmeti Znanja - Fizička i hemijska svojstva

zemljišta i zemljišni humus - Fiziološki procesi i

mineralne materije

- Pedologija sa ishranom bilja - Karakteristike fizičkih i hemijskih osobina zemljišta

- Značaj i sadržaj humusa u zemljištu

- Najvažniji fiziološki procesi i mineralna ishrana biljaka

- Meteorološki elementi i pojave

- Praktična nastava - Značaj osnovnih meteoroloških elemenata i prati pojave u atmosferi

- Biološke i morfološke osobine drvenastih i zeljastih biljaka i sistematska podela

- Dendrologija - Osnovne funkcije vegetativnih i reproduktivnih organa,kao i podela prema obliku i visini

- Ručni alat, mašine i oprema od značaja za proizvodnju

- Alati i mehanizacija - Najvažnije vrste alata i mašina za mehanizaciju od značaja za proizvodnju

32

1.2.4. ANATOMIJA I SVOJSTVA DRVETA 1. Naziv predmeta: ANATOMIJA I SVOJSTVA DRVETA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



I

II 45 27 72

III

IV

Ukupno 45 27 72

3. Opšti ciljevi nastave - Sticanje znanja o anatomskoj građi drveta; - Sticanje znanja o tehnološkim svojstvima drveta kao prirodne sirovine; - Razvijanje svijesti o značaju drveta kao ekološkog materijala; - Osposobljavanje za samostalno makroskopsko i mikroskopsko determinisanje vrsta

drveća prema anatomskoj građi; - Osposobljavanje za uočavanje grešaka na drvetu i procjenu njihovog uticaja na

svojstva drveta.

33

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: DRUGI




učenik učenik učenik Anatomija drveta Spoljašnji izgled unutrašnje građe drveta - Navodi i opisuje

elemente makroskopske građe drveta (kora, bjeljika, kambijum, srčika, zrelo drvo, godovi i dr.)

- Opisuje elemente građe drveta lišćara i četinara na porečnom, radijalnom i tangencijalnom presjeku,

- Upoznaje funkciju pojedinih elemenata makroskopske građe drveta i njihov uticaj na svojstva drveta

- Uočava različitosti drveta posmatrano kroz različite presjeke (poprečni, radijalni, tangencijalni)

- Razvija samostalnost, sistematičnost


- Uzorci, modeli i crteži

- Navodi i opisuje elemente mikroskopske građe drveta (traheje, traheide, drvna vlakanca, parenhim drveta, sržni zraci i smoni kanali)

- Navodi i pojašnjava karakteristike elemenata mikroskopske građe lišćara i četinara na sva tri presjeka,

- Objašnjava funkciju elemenata mikroskopske građe i njihov uticaj na svojstva drveta

- Razlikuje karakteristike drveta na osnovu rezultata njegove mikroskopske analize

- Uočava i upoređuje razlike u građi drveta lišćara i četinara

- Razvija samostalnost, sistematičnost


- Mikroskop, lupa, preparati, crteži, uzorci drveta na sva tri presjeka

Vrste drveća, njihova građa, kvalitet i upotreba - Opisuje četinarske

- Razlikuje i razvrstava četinarske vrste na jedričave i

- Razvija sasmostalnost


- Mikroskop, lupa, crteži, preparati, uzorci drveta na sva tri presjeka

34




učenik učenik učenik vrste sa smonim kanalima (smrča, bor, ariš)

- Opisuje vrste bez smonih kanala (jela i tisa)

bakuljave, vrste sa smonim kanalima i bez smonih kanala

- Opisuje lišćarske vrste i njihovu podjelu prema poroznosti godova,

- Opisuje prstenasto – porozne vrste

- (jasen, bagrem, hrast, brijest, trešnja),

- Opisuje rasejano, porozno – difuzne vrste (orah, bukva, javor, grab, jova, breza, lipa, topola, vrba) makroskopsko i mikroskopsko raspoznavanje građe lišćara i četinara, kvalitet i upotreba

- Razlikuje i razvrstava lišćarske vrste na jedričave, bakuljave, na prstenasto – porozne i difuzno – porozne

- Razvija samostalnost


- Mikroskop, lupa, crteži, preparati, uzorci drveta na sva tri presjeka

Tehnologija drveta Spoljašnji izgled stabla - Opisuje detaljno

pojam stabla, njegove djelove (korijen, žilište, deblo, krošnja, dimenzije stabla, debljinu i visinu)

- Opisuje izgled stabla, činioce izgleda, tipove izgleda i modifikovani izgled stabla, rast drveta i nastanak drvnog tkiva,

- Navodi i nabraja spoljašnje osobine debla ( pravnost, čistoću, jedrinu i njihov značaj za tehničku upotrebljivost

- Uočava razlike u strukturi različitih stabala

- Razlikuje uticaj pojedinih djelova stabla za ukupan razvoj

- Razvrstava stablo na osnovu izgleda, dimenzija i na osnovu tehničke upotrebljivosti drveta

- Razvija sposobnost opažanja i pravilnog ocjenjivanja

- Crteži

35




učenik učenik učenik drveta

Hemizam drveta - Opisuje hemijski

sastav zida ćelije kod četinara i lišćara i materije koja ulazi u sastav drveta

- Definiše i pojašnjava elementarni sastav i sastav po grupama koje grade drvo,

- Pojašnjava i definiše sporedne sastojke, vodu i pepeo

- Vrši klasifikaciju drveta za različite namjene u skladu sa hemijskim stavovima drveta

- Razvija sposobnost povezivanja

Tehnička svojstva drveta Estetska svojstva drveta - Opisuje estetska

svojstva drveta i identifikuje osobine i karakteristike estetskih svojstava drveta (boja, tekstura, sjaj, miris i finoću)

- Na uzorcima drveta razvrstava drvo po boji, teksturi, mirisu i finoći

- Analizira osobine uzoraka drveta

- Raspoznaje vrste drveta na osnovu estetskih svojstava


- Razvija osjećaj za estetiku

- Slike i uzorci drveta

Fizička svojstva drveta - Opisuje detaljno

osobine i karakteristike fizičkih svojstava drveta(poroznost, vlaga i masa drveta,

- Definiše slobodnu i vezanu vodu (isušivanje, higroskopnost, pojivost),

- Pojašnjava promjene dimenzija drveta (utezanje i bubrenje),

- Pojašnjava provodljivost

- Razlikuje fizička svojstva drveta po masi, poroznosti i promjenama dimenzija,

- Uočava značaj provodljivosti zvuka toplote , ektriciteta i svijetla



36




učenik učenik učenik zvuka, toplote, elektriciteta i svijetla

Mehanička svojstva drveta - Opisuje i

identifikuje mehanička svojstva drveta,

- Upoznaje tvrdoću, čvrstoću, elastičnost, plastičnost, žilavost,

- Nabraja osnovne vrste lišćara i četinara u zavisnosti od tvrdoće

- Vrši klasifikaciju drveta u skladu sa namjenom i mehaničkim svojstvima



Fizičko - hemijska svojstva drveta - Objašnjava i

opisuje trajnost drveta i snagu gorenja

- Razvrstava drvo na osnovu fizičko-hemijskih svojstava drveta na osnovu trajnosti i prema snazi gorenja



Greške drveta Greške građe drveta - Opisuje greške

građe drveta i njihov uticaj na ekonomičnost i upotrebnu vrijednost drveta ( nepravilnost poprečnog presjeka, toka linije godova, toka vlakanaca, dvostruko i višestruko srce, usukanost žice, čvorovi ili kvrge, smone kesice ili vrećice, zarasla kora.

- Razlikuje greške građe drveta i njihov uticaj na upotrebu drveta i izradu šumskih sortimenata


- Lupa, crteži, slike, zbirka uzoraka grešaka drveta

Greške od uzroka fizičke prirode - Opisuje greške od

uzroka fizičke prirode i njihov uticaj na

- Razlikuje greške od uzroka fizičke prirode i njihov uticaj na upotrebnu vrijednost drveta i



37




učenik učenik učenik upotrebnu vrijednost drveta (paljivost, okružljivost, mrazopucine, raspukline od isušivanja, vitoperenje, upala kore, povrede od groma, grada i prizemnih požara)

izradu šumskih sortimenata

Greške boje drveta - Opisuje greške

boje drveta koje ne umanjuju čvrstoću (dvostruka bjeljika, lažna srčevina, neprava srž, piravost, prozuklost, modrenje, smeđenje, rujavost, zelenjenje)

- Opisuje greške boje drveta koje umanjuju čvrstoću (prozuklost, bijela, crvena, žuta, boginjava i prošarana trulež)

- Na osnovu uvida u boju uzorka uočava greške drveta koje umanjuju čvrstoću drveta i njihov uticaj na upotrebnu vrijednost u izradi šumskih sortimenata

- Uočava greške drveta koje umanjuju čvrstoću drveta i njihov uticaj na upotrebnu vrijednost drveta



Greške koje potiču od insekata - Upoznaje se sa

greškama i metodama zaštite (crvotočine, mušičavost)

- Uočava greške drveta od insekata i njihov uticaj na vrijednost drveta



5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - G. Bućan, Tehnologija materijala za drvnoprerađivačku školu, Zavod za udžbenike

Srbije, Beograd, 1976. - N. Knežević, Anatomija i svojstva drveta, Zavod za udžbenike Srbije, Beograd,

1988. - M. Spasojevic, Tehnologija materijala, Republički zavod za unapređivanje

školstva, Titograd, 1978. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Kabinet za dendrologiju.

38

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno i u toku vježbi, u svakom klasifikacinom periodu

najmanje jednom; - Usmeno po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu; - Zaključna ocjena, na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena

u klasifikacinom periodu; - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se iz svih datih ocjena u

klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine.

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer šumarstva; - Diplomirani inženjer prerade drveta. 10. Povezanost predmeta

Znanja Povezanost sa predmetom Predmet Znanja

- Građa ćelijskog zida - Biologija - Građa ćelije - Elementi građe drveta - Vrste drveća

- Dendrologija - Anatomska građa drveta - Sistematika šumskog drveća

- Spoljašnji izgled stabla - Gajenje šuma - Sastojna - Hemizam drveta - Hemija - Organska jedinjenja - Tehnička svojstva drveta - Greške drveta

- Iskorišćavanje šuma - Dobijanje šumskih sortimenata i standard za šumske sortimente

- Obrada stabla i standard za šumske sortimente

39

1.2.5. ALATI I MEHANIZACIJA U ŠUMARSTVU 1. Naziv predmeta: ALATI I MEHANIZACIJA U ŠUMARSTVU 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



I II 34 38 72 III IV

Ukupno 34 38 72 Vježbe - odjeljenje se dijeli na grupe od 12 do 17 učenika 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa osnovnom mehanizacijom koja se koristi u šumarstvu i

ozelenjavanju naselja; - Upoznavanje sa osnovnim alatom i priborom koji se koriste u šumarstvu i

ozelenjavanju naselja; - Sticanje znanja o osnovnim karakteristikama pojedinih radnih mašina koje imaju

široku upotrebu u šumarstvu; - Usvajanje znanja o vrstama maziva i njihovim karakteristikama, koja se koriste za

mašine i uređaje; - Upoznavanje sa vrstama, namjenom i načinom rada pogonskih i radnih mašina; - Osposobljavanje za rad na mašinama u fazi sječe i izrade šumskih sortimenata,

privlačenju, prevozu, gajenju i zaštiti šuma.

40


Informativni ciljevi i sadržaj Formativni ciljevi



učenik učenik učenik Alati i mehanizacija - Upoznaje razvoj

mehanizacije i njen značaj za šumarstvo i pejzažnu arhitekturu

Materijal za šumska oruđa i mašine - Upoznaju različite

vrste materjala, njihove osobine i upotrebu

- Uočava osnovne razlike različitih materijala, metala, nemetala, legura, njihove osobine i upotrebu

- Materijal za izradu oruđa i mašina u šumarstvu – uzorci

Ručna oruđa i pribor - Upoznaje: alat za

zemljane radove, alat za njegu biljaka, alat u fazi sječe i izrade šumskih sortimenata i alat u fazi transporta

- Razlikuje različite vrste alata i pribora

- Bira alat i pribor zavisno od upotrebe

- Upotrebljava alat za određenu tehniku rada

- Održava i čuva oruđe i pribor


- Ručni alat,tehnika rada,čuvanje i održavanje

Goriva i maziva - Upoznaje vrste

goriva i njihovu upotrebu

- Upoznaje vrste maziva i njihovu upotrebu

- Analizira osobine i svojstva goriva i maziva

- Priprema gorivo za rad (priprema smješe)

- Prepoznju uzorke goriva i maziva

- Razvija sistematičnost

Vježbe: - Priprema smješe za

motornu testeru i dr. Mašine

Mašine u šumarstvu - Upoznaje glavne

sastavne djelove mašina (motor, transmisiju, radni organ i uređaje za kretanje)

- Razlikuje na modelima i šemama djelove mašina

- Analizira princip rada pojedinih djelova mašina u sklopu

- Kabinet za mehanizaciju snabdjeven potrebnim učilima

Motori sa unutrašnjim sagorijevanjem Benzinski motori - Upoznaje vrste,

sastavne djelove, princip rada i upotrebu

- Razlikuje djelove motora, princip rada dvotaktnih i četvorotaktnih benzinskih motora,

- Analizira način

- Benziski motori, sastavni djelovi i princip rada

- Kabinet mehanizacije sa potrebnom

41




učenik učenik učenik rada motora opremom i učilima

– presjeci motora, šeme, slike, dijagrami i dr

Dizel motori - Upoznaje vrste,

sastavne djelove, princip rada i upotrebu

- Razlikuje djelove dizel motora, princip rada i upotrebu


- Dizel motori - Sastavni djelovi

princip rada (kabinet mehanizacije sa potrebnom opremom i učilima – presjeci motora, šeme, slike, dijagrami i dr.)

Mašine i uređaji za obradu zemlje - Upoznaje mašine i

oruđa za osnovnu obradu zemlje (plugovi)

- Analizira princip rada, način rukovanja, čuvanje, održavanje mašina i uređaja za obradu zemlje

- Analizira princip rada, način rukovanja, čuvanja, održavanja mašina i oruđa za osnovnu obradu zemlje(plugovi)

- Razvija urednost - Razvija osjećaj

odgovornosti pri radu

- Oruđa i mašine za osnovnu obradu zemljišta(primjerci mašina i oruđa)

- Upoznaje oruđa i mašine za dopunsku obradu zemlje (tanjirače, drljače, frejz)

- Analizira princip rada, način rukovanja, čuvanja,održavanja mašina za dopunsku obradu

- Stiče profesionalni odnos za rad

- Razvija osjećaj odgovornosti pri radu

- Oruđa i mašine za dopunsku obradu zemljišta

- (primjerci mašina i oruđa)

Mašine i uređaji za navodnjavanje - Upoznaje uređaje

za kišnjenje i orošavanje

- Upoznaje uređaje za navodnjavanje vještačkom kišom

- Mašine i oprema za skupljanje sjemena

- Analizira princip rada, način rukovanja, čuvanja i održavanja mašina za navodnjavanje

Upoznaje: dizalice, tresače, usisivače

42




učenik učenik učenik Mašine i oprema za rad u rasadničkoj proizvodnji - Upoznaje mašine i

opremu za prehranjivanje i đubrenje zemljišta

- Upoznaje mašine i uređaje za sjetvu sjemena

- Upoznaje mašine i uređaje za školovanje sadnica

- Analizira mehanizaciju i uređaje za proizvodnju sadnica sa golim (nezaštićenim) korjenovnim sistemom

- Analizira mehanizaciju i uređaje za proizvodnju sadnica sa zaštićenim korjenovnim sistemom (kontejnerska)

- Oruđa i mašine za rad u rasadničkoj proizvodnji (primjerci mašina i oruđa)

- Oruđa i mašine za sadnju sadnica (primjerci mašina i oruđa)

- Upoznaje mašine i uređaje za vađenje sadnica, brojanje, pakovanje i transport

- Upoznaje mašine i uređaje za sadnju sadnica

- Oruđa i mašine za vađenje i presađivanje sadnica (primjerci mašina i oruđa)

- Upoznaje motokultivatore, priključne uređaje

- Upoznaje mašine i uređaje za sadnju sadnica, kopanje rupa i vađenje sadnog materijala

- Upoznaje motorne kosilice

Mašine i uređaji u zaštiti šuma - Upoznaje:

prskalice, orošivače i zamagljivače, mašine za sječu stabala i izradu šumskih sortimenata

- Harvesteri i procesori

- Analizira upotrebu i korišćenje hemijskih sredstava i rad sa prskalicama, orošivačima i zamagljivačima

- Upotreba i korišćenje hemijskih sredstava i rad sa mašinama, primjerci mašina i oruđa

Motorna testera - Upoznje se sa

sastavnim djelovima motorne

- Analizira sastavne djelove i rad dvotaktnog motora sa unutrašnjim

- Razvija logičko mišljenje

- Razvija osjećaj odgovornosti

- Motorna testera, sastavni djelovi, priprema motorne testere za rad,

43




učenik učenik učenik testere

- Upoznaje se sa pogonskim djelovima motorne testere

- Upoznaje motor - Upoznaje uređaje

za paljenje - Upoznaje uređaje

za snadbijevanje gorivom

- Upoznaje radne djelove motorne testere (lanac, vodilicu, uređaje za zatezanje lanca, zaštitnike i lančanik)

- Upoznaju tipove motornih testera

- Upoznaje način pripreme motorne testere za rad

- Upoznje tehniku rada motornom testerom

- Upoznaje način čuvanja i održavanja motorne testere

- Upoznaje se sa priključnim uređajima za motornu testeru

sagorijevanjem - Razlikuje sastavne djelove uređaja za paljenje i analizira način rada

- Razlikuje sastavne djelove uređaja za snadbijevanje gorivom i analizira način rada

- Razlikuje više tipova motornih testera

- Priprema motornu testeru za rad (zaustavlja i podešava motornu testeru)

- Montira lanac, uključuje motornu testeru i njome rukuje koristi motornu testeru uz normalno trošenje snage i postizanje najvećeg učinka

- Izražava efekat rada u cm2, prerezane površine u jedinici mjerenja, kao i efekat rada izražen količinom proizvoda u radnom danu ili radnom satu

- Shvata da pravilan rad motora i efekat koji se postiže zavise od redovnog čišćenja i održavanja testere

- Otklanja manje kvarove

- Shvata primjenu priključaka (cirkular, vitla, guljač kore, makljač kore)

tehnika rada, oštrenje i održavanje

- Kabinet za mehanizaciju sa potrebnom opremom - motorna testera, garnitura alata za opravku, aparat za oštrenje, pomoćna mjerila i dr.

Mašine u fazi privlaćenja i prevoza Mašine u fazi privlačenja - Poznaje razvoj

mehanizacije i njen značaj

- Analizira princip rada, efekat rada, čuvanje i održavanje vitla

- Razvija analitičnost - Motorno vitlo, sastavni djelovi, održavanje i upotreba

44




učenik učenik učenik - Upoznaju značaj i

razvoj mehanizacije u iskorišćavanju šuma

- Upoznaju vitla, sastavne djelove i upotrebu

Skideri i žičare - Upoznaje vrste,

sastavne djelove i princip rada skidera i žičara,

- Upoznaje žičana užad, vrste i upotrebu

- Razlikuje vrste, sastavne djelove i princip rada skidera i žičara

- Uočava prednosti i nedostatke

- Biraju odgovarajuće žičare uzimajući u obzir reljef i drvnu masu

- Prepoznaje vrstu užadi koja se koriste, njihove dimenzije, čuvanje i održavanje

- Razvija pozitivnu kritiku

- Skideri i žičare, sastavni djelovi i princip rada

Traktori - Upoznaju tipove i

važnije djelove traktora, motor, šasiju, prenosni mehanizam, hodni mehanizam, mehanizam za upravljanje

- Upoznaju dodatni mehanizam i priključne uređaje

- Razlikuje određene tipove traktora i traktorsku opremu;

- Upravlja traktorom i priključcima

- Primjenjuje različitu tehniku i tehnologiju rada sa traktorom u različitim uslovima rada

- Izračunava troškove i učinak rada traktora


- Razvija organizacione sposobnosti

- Stiče odgovornost u radu

- Traktori, djelovi traktora, oprema, dodatni priključni uređaji, demonstacija rada sa traktorom, učinak traktora i iznalaženje troškova

Mašine u fazi prevoza - Upoznaje tipove

kamiona i sastavne djelove

- Upoznaje traktore, tipove i upoterbu

- Upoznaje vrste traktorskih prikolica i upotrebu

- Upoznaje kombinovana vozila

- Shvata tehnologiju prevoza i prevozna sredstva

- Podešava transportno sredstvo za različite vrste robe koje se transportuju

- Razlikuje opremu koja se koristi pri prevozu

- Izračunava učinak i




- Kamioni, sastavni djelovi, cijena koštanja tona-km.

45




učenik učenik učenik troškove prevoza

Mašine u fazi utovara i istovara - Upoznaje

utovarivače, vrste, sastavne djelove i upotrebu,

- Upoznaje hidraulični utovarivač i osnove rada hidrauličnog uređaja

- Upoznaje autodizalice i dizalice sa jarbolom

- Upoznaje dvodobošno vitlo, dizalice i transportere

- Razlikuje vrste, sastavne djelove i upotrebu mašina u fazi utovara i istovara

- Izračunava troškove i učinak rada mašina




- Mašine u fazi utovara i istovara, sasatavni djelovi, tehnike rada...

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - S.Nikolića i M. Drenićaž, Alati i mehanizacija za drugi i treći razred usmjerenog

obrazovanja, Zavod za izdavanje udžbenika i nastavna sredstva, Beograd, 2000. - S.Nikolić, N. Knežević, Č.Milošević, I. Jakovljević, Iskorišćavanje šuma za treći i četvrti razred, Zavod za izdavanje udžbenika i nastavna sredstva, Beograd, 2000.

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Kabinet za mehanizaciju, primjerci ručnog alata i oruđa, oprema i pribor za

oštrenje i održavanje, mašina koje se koriste u rasadnicima (traktor sa priključcima), mašine za obradu zemljišta, mašine za dopunsku obradu zemljišta, za sjetvu sjemena, za navodnjavanje);

- Motorne kosilice, motokultivator, mašine za vađenje sadnica i kopanje rupa, motorna testera, traktor , motorna vitla, poligon za obuku učenika u okviru škole, objekti na terenu i drugo.

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno i u toku vježbi

- Usmeno najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu, - Vježbe po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu,

- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacinom periodu;

- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionim periodima.

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer šumarstva.

46

10. Povezanost predmeta

Znanja Povezanost sa predmetom Predmet Znanja - Materijal za oruđe i mašine - Ručni alat i pribor - Oruđa i mašine za osnovnu

obradu zemljišta - Oruđa i mašine za dopunsku

obradu zemljišta - Mašine i uređaji za

navodnjavanje - Mašine i uređaji za sadnju

sadnica - Mašine za vađenje i

presađivanje sadnica - Mašine za gajenje šuma - Mašine i uređaji u zaštiti šuma - Gorivo i mazivo - Motori sa unutrašnjim

sagorijevanjem-benziski i dizel motori

- Motorna testera - Skideri i žičare - Traktori - Mašine u fazi prevoza

- Praktična nastava - Osobine materijala - Ručna oruđa u šumarstvu - Oruđa i mašine za

osnovnu obradu zemljišta - Oruđa i mašine za

dopunsku obradu zemljišta

- Mašine i uređaji za navodnjavanje

- Mašine i uređaji za sadnju sadnica

- Mašine za vađenje i presađivanje sadnica

- Mašine za gajenje šuma - Mašine i uređaji u zaštiti

šuma - Gorivo i mazivo - Motori sa unutrašnjim

sagorijevanjem-benziski i dizel motori

- Motorna testera - Skideri i žičare - Traktori - Mašine u fazi prevoza

- Ručni alat - Motori sa unutrašnjim

sagorijevanjem(benziski,dizel motori)

- Motorna testera - Skideri i žičare - Traktori - Mašine u fazi prevoza - Mašine u fazi utovara i

istovara

- Iskorišćavanje šuma - Sječa stabala i transport drveta

- Sječa stabala i izrada šumskih sortimenata

- Transport drveta - Prevoz drveta - Utovar i istovar

- Mašine i uređaji u zaštiti šuma (prskalice, orošivači, zamagljivači)

- Zaštita šuma - Uređaji i oprema u zaštiti šuma

- Ručni alat za zemljane radove - Alat za njegu biljaka - Mašine i uređaji za osnovnu

obradu zemlje - Mašine i uređaji za dopunsku

obradu zemlje - Mašine i oprema za skupljane

sjemena i plodova - Mašine i uređaji za

navodnjavanje - Mašine i oprema za rad u

rasadničkoj proizvodnji - Motorna

kosilica,motokultivator

- Gajenje šuma - Obrada zemljišta - Čišćenje i prorede - Priprema zemljišta za

proizvodnju - Sakupljanje sjemena i

plodova - Radovi u rasadniku - Radovi u sjemeništu,

rastilištu - Podizanje i njega zelenih

površina - Vađenje i sortiranje

sadnica

47

Znanja Povezanost sa predmetom Predmet Znanja - Uređaj za vađenje

sadnica,kopanje rupa,sortiranje,sadnju

48

1.2.6. GEODEZIJA I ŠUMSKO GRAĐEVINARSTVO 1. Naziv predmeta: GEODEZIJA I ŠUMSKO GRAĐEVINARSTVO

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



I II 53 49 102 III 41 31 72 IV

Ukupno 94 80 174 Vježbe - odjeljenje se dijeli na grupe od 12 do 17 učenika 3. Opšti ciljevi nastave - Osposobljavanje za profesionalno obavljanje poslova iz oblasti geodetskih radova

u šumarstvu; - Osposobljavanje za predstavljanje određenih djelova zemljine površine, u

odgovarajućoj razmjeri, na hartiji, foliji (planu ili karti); - Sticanje osnovnih znanja za premjer svih oblika i dimenzija, površina, zapremina,

prirodno ili vještački stvorenog tla; - Osposobljavanje za primjenu metoda premjeravanja zemljine površine u cilju

izrade topografskih podloga; - Usvajanje znanja o vrstama, načinu rada i korišćenju sprava i instrumenta koji se

koriste na poslovima u građevinarstvu i šumarstvu (projektovanje puteva, snimanje detalja i dr.);

- Osposobljavanje za snimanje terena ortogonalnom i polarnom metodom i kartiranje detalja;

- Osposobljavanje za rad sa geodetskim instrumentima; - Sticanje znanja za određivanje parametara u cilju utvrđivanja tačnosti premjera; - Upoznavanje sa vrstama i značajem šumskih puteva; - Osposobljavanje za projektovanje vlaka i održavanje šumskih puteva; - Sticanje znanja o načinu izrade šumskih puteva; - Osposobljavanje za realizaciju aktivnosti na uređenju vodotoka i klizišta.

49





učenik učenik učenik Uvod u geodeziju sa šumskim građevinarstvom - Definiše predmet i

značaj predmeta geodezije sa šumskim građevinarstvom

- Nabraja zadatke

geodezije - Navodi oblik i

veličinu zemlje - Navodi podjelu i

osnovne principe premjera zemljišta u geodeziji

- Opisuje razmjeru i

razmjernike - Premjer površina –

plan i karta - Objašnjava uloga

geodezije u šumarstvu

- Opisuje osnovu za

izvršenje premjera – geodetske tačke i mreže

- Navodi način

obilježavanja geodetskih tačaka na terenu

- Opisuje padomjer –

primjena

- Uočava i analizira povezanost izmedju geodezije i gradjevinarstva, kao i primjenu geodezije u šumarstvu

- Shvata oblik i veličinu sa geodetske osnove

- Razlikuje sve radove koji spadaju u domen više i niže geodezije

- Analizira odnos u kome se vrši promjena osnovnih dimenzija izabranih veličina radi izrade projekta (plana, karte)

- Shvata pojam topografskih podloga i proučava definiciju plana i karte

- Koristi neophodna znanja iz geodezije za izgradnju šumskih puteva, sastojinskih karata i dr.

- Koristi geodetske tačke i mreže, kao osnovu – bazu za izvršenje odgovarajućih mjerenja i računanja u cilju izrade topografske podloge

- Proučava trigonometrijske tačke i mreže i nivelmanske

- Razvija svijest o značaju nauke

- Razvija osjećaj

preciznosti u radu - Razvija preciznost

u radu - Stiče

samopouzdanje - Razvija sposobnost

opažanja

Vježbe: - Demonstracija

korišćenja-mjerni razmjernik

Vježbe: - Grafički projekcija

neke duži i prenos na plan

Vježbe: - Trigonometrijske i

nivelmanske tačke i mreže kao osnova za izvršenje premjera

Vježbe: - Upotreba stalnih i

privremenih belega Vježbe: - Čitanje na nonijusu

i odredjivanje nonijusnog podatka

Vježbe: - Pretvaranje mjera

za uglove

50




učenik učenik učenik - Opisuje nonijus –

primjena, vrste i čitanje

- Nabraja sprave i

pribor za mjerenje uglova, teodolit (tahimetar) djelove i primjenu

- Objašnjava

centrisanje, viziranje i rektifikacija tahimetra

(visinske) tačke i mreže

- Analizira trajne i privremene biljege da bi sa geodetskih tačaka mogao da izvede mjerenje

- Razlikuje djelove, vrši rektifikaciju i odredjuje nagib terena

- Analizira uređaj za očitavanje podjele na mjerilu prema konstrukciji i načinu primjene (kružni i linearni)

- Uočava djelove od značaja za instrument

- Shvata grubo i fino centrisanje, pojam viziranja i dovodi do poklapanja vizure sa pravcem prema signalu predmeta, ispituje i zadovoljava 1., 2. I 3. Uslov za mjerenje horizontalnih uglova

Vježbe: - Proučavanje

djelova teodolita ili tahimetra (tahimetar – demonstracija)

Vježbe: - Rad sa tahimetrom

– centrisanje, viziranje i rektifikacija

Mjerenje uglova - Objašnjava prostu

metodu mjerenja uglova

- Objašnjava obradu zapisnika

- Objašnjava girusnu metodu mjerenja uglova

- Objašnjava mjerenje linearnih veličina – dužina

- Navodi pribor za mjerenje linearnih veličina

- Objašnjava mjerenje dužina pantljikom

- Proučava mjerenje uglova u jednom položaju durbina, na taj način što izvrši opažanje tačaka i očitavanje opažajnih pravaca

- Upisuje podatke u trigonometrijski obrazac br. 1

- Proučava i ispituje metodu mjerenja uglova u oba položaja durbina, pri istom nepomičnom položaju limba


- Razvija osjećaj za

preciznost

Vježbe: - Upotreba

tahimetra (odredjivanje opažajnih pravaca)

Vježbe: - Obrada zapisnika

za prostu i girusnu metodu metodu mjerenja uglova

Vježbe: - Korišćenje

pantljike,

51




učenik učenik učenik - Objašnjava obradu

zapisnika za mjerenje dužina

- Opisuje kontrolu računanja pomoću devetičkog ostatka i dekadne dopune

- Opisuje mjerenje dužina ravnjačom i podravnjačom

- Opisuje optičko mjerenje dužina, optičke daljinomjere i druge savremene instrumente

- Opisuje indirektno određivanje dužina

- Zna primjenu sinusne i tangentne teoreme

- Opisuje sprave za obilježavanje pravih uglova

- Opisuje način obilježavanja pravih uglova

- Bira odgovarajući pribor i metode za mjerenje dužina

- Razlikuje vrste pantljika, ravnjače, podravnjače, optičkoelektronske, optičke i autoredukcione daljinomjere

- Određuje dužine direktnim mjerenjem koso po terenu i horizontalno

- Unosi podatke na terenu, u trenutku mjerenja u zapisnik tj. Trigonometrijski obrazac br. 18

- Shvata postupak računanja dužina

- Određuje horizontalno mjerenje dužina ravnjačom a visinske razlike podravnjačom

- Razlikuje savremene instrumente koji su ugrađeni u durbin ili pored durbina – tahimetra

- Određuje indirektnim (posrednim putem), a primjenom sinusne i tangentne teoreme, računskim putem dolazi do nepoznate tražene veličine

- Razlikuje trostranu i petostranu prizmu kao


opažanja

ravnjače, podravnjače i daljinomjere

Vježbe: - Koso i horizontalno

mjerenje dužina Vježbe: - Unošenje podataka

u trigonometrijski obrazac br.18

Vježbe: - Crtanje profila

ravnjačom i podravnjačom

Vježbe: - Indirektno

mjerenje dužina matematičkim putem

Vježbe: - Rad sa prizmama –

podizanje i spuštanje upravnih

52




učenik učenik učenik naprave za obilježavanje pravih uglova

- Koristi prizme za spuštanje i podizanje upravnih, radi odredjivanja koordinata tačaka

Nivelman - Navodi suštinu,

vrste, podjelu i primjenu nivelmana

- Definiše pojam visine, nivelmanski instrument, nivelir (djelovi) i podjelu

- Opisuje ispitivanje ispravnosti nivelira – rektifikacija

- Opisuje nivelmanske letve generalni nivelman;

- Objašnjava obradu zapisnika za generalni nivelman

- Opisuje detaljni nivelman površina

- Opisuje linijski detaljni nivelman

- Objašnjava obradu zapisnika za detaljni nivelman

- Analizira skup operacija (mjerenja i drugih radova) na terenu i računanja u birou radi određivanja visina tačaka

- Analizira pojam visine (kote)

- Proučava djelove i podjelu instrumenata za određivanje visinskih tačaka

- Vrši ispitivanje – zad

ŠUMARSKI TEHNIČAR CSOa/Obrazovni programi... · 2011-11-08 · biljaka za zelenišna đubriva - Razlikuje vrste stajskih đubriva - Grafički prikazuje način dobijanja i čuvanja

Text of ŠUMARSKI TEHNIČAR CSOa/Obrazovni programi... · 2011-11-08 · biljaka za zelenišna đubriva -...

REPUBLIKA CRNA GORA OBRAZOVNI PROGRAM TEHNIČAR ... · - Razvija snalažljivost - LCD Projektor - Obrazlaže potrebu čuvanja robe u skladištu - Opisuje na čin čuvanja robe u skladištu

Tehnologija dobijanja stakla

Osnove Tehnologije i Čuvanja Namirnica

VISOKOŽBUNASTA AMERIČKA Lek iz prirode! … · Plodovi borovnice su zreli 7-10 dana od dobijanja plave boje i beru se kada poplave sa svih strana. Od momenta dobijanja plave boje

Pravilnik o uslovima i načinu razvrstavanja čuvanja

KOMPLEKSNA MINERALNA ĐUBRIVA - Gnojidba.info | … · 6 Vrsta i tip đubriva: neorgansko, čvrsto, kompleksno mineralno đubrivo. Dobro poznata i široko prihvaćena formulacija

"Elixir" Đubriva 2015

TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE U CILJU DOBIJANJA UNAPREĐENE HRANE ZA ŠARANE dr Radmilo Čolović

Katalog đubriva sertifikovanih i registrovanih za primenu

RASIPAČI MINERALNOG ĐUBRIVA rasipac... · 2016. 12. 3. · Mešač osciluje kao klatno omogućava ujednačen protok đubriva na diskove Rešetke u sanduku štite rasipač od grumena

SAVREMENE TEHNOLOGIJE ČUVANJA VOĆA I POVRĆA …

OPĆI POPIS GRADIVA S ROKOVIMA ČUVANJA

Folijarna đubriva - Axereal Serbia

TEORIJA I PRAKSA DOBIJANJA UZORAKA NA OSNOVU …

POSEBAN POPIS ARHIVSKOG I REGISTRATURNOG GRADIVA ... · Tuma č korištenih oznaka: N = Rok čuvanja ra čuna se od isteka godine u kojoj je dokumentacija nastala. Z = Rok čuvanja

T E H N O L O G I J A VEŠTAČKIH ĐUBRIVA

PROMJENE KOJE NASTAJU TIJEKOM ČUVANJA …

OPĆI POPIS GRADIVA S ROKOVIMA ČUVANJA - DAPA · 2018. 10. 18. · 2 Svrha općeg popisa gradiva Popis s rokovima čuvanja služi prvenstveno kao pomoć u odabiranju i izlučivanju

PLAN PRIMENE AZOTNIH ĐUBRIVA

Mini solarne elektrane – od dobijanja statusa povlašćenog ... · PDF fileMini solarne elektrane – od dobijanja statusa . povlašćenog proizvođača električne. energije do

Katalog đubriva sertifikovanih i registrovanih za primenu ... · ITALPOLLINA je kompanija koja proizvodi organska đubriva duže od 40 godina. Danas smo vodeći svetski proizvođač

Br. 56/2020 - KWS Saat · semena sa zemljištem. ĐUBRENJE Od đubriva je potrebno zaorati kompleksna NPK đubriva a jedan deo azota je moguće primeniti u predsetvenoj pripremi zemljišta

Opšti Postupci Dobijanja, Izlučivanja i Separacije Anorganskih Supstanci

FOSFORNA ĐUBRIVA

Opći popis s rokovima čuvanja gradiva administrativne funkcije po

HIGIJENA DOBIJANJA MLEKA - namirnice.vet.bg.ac.rsnamirnice.vet.bg.ac.rs/001 Studentski folder/002 Higijena Tehnologija mleka/02... · Higijena držanja muznih životinja Temperatura

(Akti čije je objavljivanje obavezno) - WebPropisi Infotek · Web view2009-11-20 · POPIS ĐUBRIVA PREMA TIPOVIMA. A. Anorganska jednostavna mineralna đubriva s primarnim hranjivima

P R A V I L N I K O NAČINU SAKUPLJANJA, ČUVANJA, OBRADE I ... · P R A V I L N I K O NAČINU SAKUPLJANJA, ČUVANJA, OBRADE I SKLADIŠTENJA RADIOAKTIVNOG OTPADA Predmet Član 1 Ovim

MIŠLJENJE O POBOLJŠANJU UVJETA ČUVANJA MUZEJSKE …k-r.hr/Dokumenti/dominikanski samostan - 1.pdf · D. Vokić: Mišljenje o poboljšanjima uvjeta čuvanja muzejske zbirke Dominikanskog

Rasipači mineralnog đubriva - TITAN Machinery · 3 Za savremene poljoprivrednike optimalno rasturanje mineralnog đubriva podrazumeva upotrebu precizne količine prehrane i izjegavanje

Documents

ŠUMARSKI TEHNIČAR CSOa/Obrazovni programi... · 2011-11-08 · biljaka za zelenišna đubriva - Razlikuje vrste stajskih đubriva - Grafički prikazuje način dobijanja i čuvanja

Text of ŠUMARSKI TEHNIČAR CSOa/Obrazovni programi... · 2011-11-08 · biljaka za zelenišna đubriva -...