PROBNA DR@AVNA MATURA I LITERATURA jazik... · MAKEDONSKI JAZIK PROBNA DR@AVNA MATURA I LITERATURA Sektor za vrednuvawe na postigawata na u~enicite UPATSTVO ZA KANDIDATOT Vnimatelno

Vreme za re{avawe: 240 minuti

2007 godina

© BRO 2007

ZALEPI TUKA

[IFRA NA KANDIDATOT

Zapi{i tuka:

[ifra na PRVIOT ocenuva~

ZALEPI TUKA

[ifra na VTORIOT ocenuva~

Bi

ro

za

raz

vo

j n

a o

br

azo

van

iet

oS

EK

TO

R Z

A V

RE

DN

UV

AW

E N

A P

OS

TI

GA

WA

TA

NA

U^

EN

IC

IT

E

MAKEDONSKI JAZIK I LITERATURA

PR

OB

NA

DR

@A

VN

A M

AT

UR

A

Sektor za vrednuvawe napostigawata na u~enicite

UPATSTVO ZA KANDIDATOT

Vnimatelno pro~itaj go upatstvoto. Ne ispu{taj ni{to.Zalepi ja ednata {ifra na ozna~enoto mesto na testot ("[ifra na kandidatot”), a drugata{ifra na ozna~enoto mesto na listot za odgovori.Ne vrti stranici i ne po~nuvaj so re{avawe na zada~ite s¢ dodeka ne ti kaè nadgleduva~ot.Testot sodrì zada~i. Na zada~ite se odgovara na eden od slednite na~ini:- so zaokruùvawe na bukvata pred to~niot odgovor;- so dopolnuvawe na re~enicite vo ponudenite odgovori;- so podvlekuvawe delovi vo priloènite tekstovi (zborovi, grupa zborovi, re~enici, pasusi).

Vnimavaj na jazikot i na pravopisot vo odgovorite. Pi{uvaj ~itlivo. Ne~itlivite odgovori,nejasnite popravki i zaokruùvaweto na pove}e od predvideniot broj opcii se vrednuvaat sonula (0) poeni.I vo testot i vo listot za odgovori pi{uvaj isklu~ivo so penkalo. Odgovorite nazada~ite napi{ani so moliv se vrednuvaat so nula (0) poeni.Pokraj sekoja zada~a e daden brojot na poenite za to~niot odgovor. Zada~ite se odgovaraat prvo vo testot. Otkako }e zavr{i{ so odgovaraweto na pra{awata votestot, odgovorite na zada~ite prenesi gi na listot za odgovori, spored Upatstvoto zapopolnuvawe dadeno vo nego.Ti posakuvame mnogu uspeh!

PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNAMATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNADR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURAPROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNAMATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNADR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURAPROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNAMATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNADR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURAPROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNAMATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNADR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURAPROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNAMATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNADR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURAPROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNAMATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNADR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURAPROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNAMATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNADR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURAPROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNAMATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNADR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURAPROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNAMATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNADR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURAPROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNAMATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNADR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURAPROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNAMATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNADR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURAPROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNAMATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNADR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURAPROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNAMATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNADR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURAPROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNAMATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNADR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURAPROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNAMATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNADR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURAPROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNAMATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNADR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURAPROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNAMATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNADR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURAPROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNAMATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNADR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURAPROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNAMATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNADR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURAPROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNAMATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNADR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURAPROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNAMATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNADR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURAPROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNAMATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNADR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURAPROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNAMATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNADR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURAPROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNAMATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNADR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURAPROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNAMATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNADR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURAPROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNAMATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNADR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURAPROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNAMATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNADR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURAPROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNAMATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNADR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURAPROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNAMATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNADR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA PROBNA DR@AVNA MATURA

010101073 7

PRAZNA STRANICA

010101074 7

1

1 poen

Vnimatelno pro~itaj go izvadokot i odgovori na postavenite barawa.

Toga{ go pogledna sinot i ~as mu se nasmevna molkom,a, Andromaha kraj maòt zastanala solzi ronej}i,za raka potem go zela i zbor mu prozborila nemu:- Hektore mil, }e mi zagine{ v svojata smelost,oti ni sinot go àli{ ni kletata mene {to skorovdovica tvoja }e stanam, Ahajcite brgu zad tebekoga }e sripaat site, }e te ubijat, za mene togapoarno v zemja }e bide da potonam, uteha drugave}e }e nema, {tom crnata sudbina }e mi te zeme...... tuku sal jad, za{to ni tatko ni gospo|a majka si imam...Hektore, ti si mi sega i gospo|a majka i tatko,ti si i bratec moj roden, ti moeto mom~e si mlado.Tuku smiluvaj se sega i ostani ovdeka v kula,da ne me ostavi{ vdovica ti, a deteno sirak,vojska kaj smokvana diva ti klaj, zo{to najlesno ondemoàt da navlezat v grad i najizloèn onde e yidot...Nejze & prozbore potem golemiot vr{itel Hektor:- Seto ova èno i jas go sonuvam, tuku se sramamstra{no od na{ite Trojci i Trojanki s obleki dolgi,ako se povle~am jas kako stra{livec beden, od bojot;za{to ne me pu{ta duhot i sekoga{ sviknav da bidam~esen i bestra{en jas, da sred Trojci se boramslavata tatkova volja i svojata da si ja spazam.Za{to go znam ova dobro vo srceto svoe i umotdeka }e dojde den koga svetiot Ilij }e padnei kopjoborecot Prijam i celiot Prijamov narod.Tuku za Trojcite jas posetne nema da àlamnitu za sama Hekaba i ni za gospodarot Prijam,nitu za moite bra}a, mnogumina junaci vredni,koga }e padnat vo pravot od onie du{manski maì,kolku za tebe, koga Ahajcite panyironosci}e mi te odvedat tebe i odzemat sloboda slatka.-------------------------------------------------------------------------Toga }e prozbori nekoj gledaj}i te solzi kaj roni{:- Ova e èna na Hektor, {to najaren be{e vo bojot...Vaka }e produma nekoj, a ti toga nov bol }e seti{{to si izgubila ma`, koj od ropskiot den }e te branel.

(1.1) Navedeniot izvadok e od epot: (zaokruì ja bukvata pred to~niot odgovor)

A. Gilgame{;

B. Mahabharata;

V. Ilijada;

G. Odiseja.

1 poen

010101075 7

1 poen

1 2

1 poen

1 poen

(1.2) Za {to se govori vo navedeniot izvadok?(zaokruì ja bukvata pred to~niot odgovor)

A. Andromaha go moli Hektor da ne odi vo bitka.

B. Andromaha go vozdignuva herojstvoto na Hektor.

V. Andromaha i Hektor razgovaraat za nivnite deca.

(1.3) Navedi dve osobini na Hektor koi moè{ da gi izvle~e{ od izvadokot:

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(1.4) Odlukata na Hektor zavisi od:(zaokruì ja bukvata pred to~niot odgovor)

A. potrebata za herojsko odnesuvawe i u~estvo vo bitkata;

B. qubovta kon soprugata;

V. po~itta kon kralot Prijam.

(1.5) Epot pripa|a na:(zaokruì ja bukvata pred to~niot odgovor)

A. starorimskata literatura;

B. starogr~kata literatura;

V. asirovavilonskata literatura.

010101076 7

2 Vnimatelno pro~itaj go izvadokot i odgovori na postavenite barawa.

Orgon(na svojot sin)O, podlecu eden! Kako si se drznal,ta svetiov ~ovek so grev si go vrzal?

DamisSo lukavstvo slatko vi go mati umot!Toj ve mami pak...

Tartif.............................Da, sinko, dajte nare~ete me smelo,deka jas sum ~ovek na najpodlo delo,i najgnasni imiwa dajte mi v ~as,ne se protivam, ne, gi zasluìv jas.Pred Vas }e kleknam, najposle }e sfatamdeka za sekoj moj grev treba da platam!......................

TartifOtsega }e gledampoinaku rabotite da gi sledam.êsta e delikatna, i poradi vas,sekakva kleveta }e spre~uvam v ~as.No, so va{ata èna nema da smeam...

OrgonNaprotiv, }e se sretnuvate so nea.Besot na site }e me raduva mene,bidete so nea vo sekoe vreme.I za da gi razgnevam, ovoj ~as,za moj naslednik Ve proglasuvam Vas.Kako prijatel moj i zet Vas Ve cenampove}e otkolku majka, deca, èna.Prifatete go mojot predlog, Ve molam!

TartifGo prifa}am, {tom e toa Bo`ja volja!

OrgonA sega da Vi dadam i pismen akt,neka puknat drugite od ovoj fakt!

(„Tartif” - Molier)

010101077 7

1 poen

1 2

1 poen

1 poen

1 poen

1 poen

(2.1) Tvorbata spa|a vo literaturniot vid:(zaokruì ja bukvata pred to~niot odgovor)

A. ep;

B. poema;

V. drama.

(2.2) Kakov e odnosot na Orgon kon Tartif pretstaven vo ovoj izvadok?(zaokruì ja bukvata pred to~niot odgovor)

A. nezainteresiran za postapkite na Tartif;

B. iskaùva po~it;

V. iskaùva gnev.

(2.3) Preku ovoj izvadok, a i preku celoto delo „Tartif“, Molier davaslika na:(zaokruì ja bukvata pred to~niot odgovor)

A. licemerieto na sve{tenite lica;

B. qubovniot ìvot na mladiot ~ovek;

V. istorijata na eden grad.

(2.4) Prepoznatliv beleg na dramskoto tvore{tvo na Molier epi{uvaweto na:(zaokruì ja bukvata pred to~niot odgovor)

A. dramski edno~inki;

B. tragedii;

V. komedii.

(2.5) Na koj period od istorijata na evropskata literatura mu pripa|aova delo?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

010101078 7

3

1 poen

1 2

1 poen

Pro~itaj go izvadokot od romanot „Krpen ìvot“ od Stale Popov iodgovori na postavenite pra{awa.

Na tretata ve~er }e idat nare~nicite da & odredat na „duda“ patpo koj }e vrvi vo svojot ìvot. Pak strina Malovica dojde. Majkata,tatkoto, i Mitra na gluvo doba, pred petli vreme se sobraa, pove-~eraa od dene{niot gra{ok i ja zedoa „duda“ vo kro{neto pod ogan.Oganot go ostavija da zgasne, samo na àr; borinata ugasna i strinaMalovica se javi so tropawe na bra{narskiot kov~eg od sred ku}i.

Majkata, zatresena nad ~edoto, pra{a so treperliv glas:- Koj tropa vo voa no}no vreme?- Nie sme, nare~nicite. Razbrame oti ste imale nov ~ovek vo ku}a-

ta i dojdome da mu go odredime ìvotot. Majkata gi moli: - Mili sestri~ki, mili maj~i~ki, mili babi~ki! Naredite: prvo,

da mi bide ìva, da mi bide zdrava, da mi bide ubava, umna, razumnakako mene.

Strina Malovica od temnicata nare~uva: - Da bide ìva i zdrava, ubava, umna, razumna kako majka &. Tatkoto moli: - I rabotna kako mene.- I rabotna kako tatko £.Se javuva i Mitra: - Nekoj k'smet Gospod da & dade. Mom~e ubavo da & navee; svekor i

svekrva umni, razumni i ìvot so nej da si pomine. Tatko i majka daslu{a.

Dosta upa|a:- I striko, i strina i site rodnini.Strina Malovica povtoruva. A Mitra tuku kolne vo sebe i si veli vo umot: „Ne leì, |avole!

Nare~nicite razbiraat i {to misli ~ovek, ne samo {to zboruva, taedna od via moite da go vati, ne mu treba pove}e. Pa od tolku ednabelki }e zapi{at ako ne site?“

(3.1) Romanot "Krpen ìvot“ spored ànrot e:(zaokruì ja bukvata pred to~niot odgovor)

A. psiholo{ki roman;

B. bitovo-socijalen roman;

V. avanturisti~ki roman;

G. quboven roman.

(3.2) Za koj nastan od romanot stanuva zbor vo dadeniot izvadok?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

010101079 7

1 poen

1 2

1 poen

1 poen

(3.3) So koj atribut moè da se okarakterizira likot na Mitra opi{anvo tekstot?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(3.4) Vo koj period od razvojot na makedonskata literatura se pojavilromanot "Krpen ìvot“?(zaokruì ja bukvata pred to~niot odgovor)

A. 19 vek;

B. periodot me|u dvete svetski vojni;

V. povoenata makedonska literatura.

(3.5) Koi bitovo-socijalni elementi moàt da se izvle~at od ovojizvadok?(zaokruì ja bukvata pred to~niot odgovor)

A. naroden jazik, veruvawe, obi~aj, blagoslovi;

B. standarden jazik, iskaùvawe qubovni ~uvstva, socijalna neednakvost;

V. opis na nastan, tragi~ni elementi; konflikt na likovi.

0101010710 7

4

1 poen

1 2

1 poen

Pro~itaj go vnimatelno izvadokot od dramskiot tekst „Makedonskakrvava svadba“ od Vojdan êrnodrinski i odgovori na postavenitepra{awa.

CVETA: (Kako da se sepnuva) Maj~ice, ti si? (Ispiskuva kogago zdogleduva Tur~inot.) Of!...

OSMAN-BEG: [to si stanala tolku rano, mori… Da ne misli{ naètva da odi{?!... Spi raat, spi raat; Osman-beg ne tipu{ti na ètva da ti gori toj belo lice; ima koj darabotat za tebe… Kako spa sama ovoj ve~er? Kaì de,{to mol~i{?!... Ali u{te pla~i{?!... Grev ti nadu{ata, mori |aurko, ako na toj meki du{eci ne spie{raat. (Se pribliùva do nea, saka da ja fati za raka.)Zboruvaj de!

CVETA: Begaj!

OSMAN-BEG: Ne si quti, mori |aurko, ne si quti!

CVETA: Begaj, ti kaùvam!!!

OSMAN-BEG: Jas te miluvam, mori stoko.

CVETA: Begaj, ne ti sakam miluvaweto tvoe!... Begaj!!!

OSMAN-BEG: Ne si quti mori! Stopanka }e ti praam na ~iflikot,ìmi vera. Toj seta stoka moja, tvoja }e bidit.

CVETA: Nej}um, nej}um! Dr` si stokata za tebe, a mene pu{time doma da si odam!

OSMAN-BEG: Da te pu{tam? A! Toj sade ne moìt da bidit!...Ti,esti, si moja.

CVETA: Tvoja?!... Ne!...

OSMAN-BEG: Ti Turkina }e bidi{.

CVETA: Koj? Jas Turkina? Ne! Nikoga{!...

(4.1) Kade se slu~uva dejstvoto vo ovoj izvadok?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(4.2) Koj nastan £ prethodi na dadenata situacija vo koja se nao|aCveta?(zaokruì ja bukvata pred to~niot odgovor)

A. sredbata na Cveta i Spase;

B. grabnuvaweto na Cveta;

V. sudeweto na Cveta.

0101010711 7

1 poen

1 2

1 poen

1 poen

(4.3) Navedi gi dvete sprotivstaveni sliki koi gi opi{uva Osman-begza da ja ubedi Cveta da se potur~i.

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(4.4) Koja su{tinska odlika e pretstavena preku likot na Cveta vonavedeniot izvadok?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(4.5) Koja odlika na likot Osman-beg moè{ da ja izvle~e{ odizvadokot?(zaokruì ja bukvata pred to~niot odgovor)

A. nadmo};

B. lekoumnost;

V. ostroumnost.

0101010712 7

5

1 poen

1 2

1 poen

1 2

1 poen

1 2

1 poen

1 poen

1 poen

Pro~itaj go vnimatelno izvadokot od pesnata „Pro{tavawe“ od Ko~oRacin i odgovori na postavenite pra{awa.

Ne li ti kaàv, ne li ti kaàv,ne li ti rekov na pro{tavawe?I~ ne me ~ekaj, i~ ne me pekajBelgrad e lamwa, vo Belgrad ja rob snaga po tu|i palati ostavam,snaga vo usti nesiti klavam,i doma-doma ne }e se vratam,ne }e gi piam o~ite tvoine }e ja galam snagata tvoa-daleku negde suvata rakapo tebe, Velo, pusta makapusta }e ostane...

(5.1) Kakov motiv e prisuten vo navedenite stihovi od pesnata"Pro{tavawe“? (zaokruì ja bukvata pred to~niot odgovor)

A. pejzaèn;

B. pe~albarski;

V. satiri~en.

(5.2) Koja stilska figura ja koristi poetot vo prvite dva stiha od navedeniot izvadok na pesnata?

_____________________________________________________________________

(5.3) Komu mu se obra}a lirskiot subjekt vo pesnata?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(5.4) Stihot upotreben vo pesnata e:(zaokruì ja bukvata pred to~niot odgovor)

A. osmerec;

B. deseterec;

V. dvanaesterec.

(5.5) Na koja stihozbirka pripa|a pesnata "Pro{tavawe“?

_____________________________________________________________________

(5.6) Vo ovaa pesna, a i vo ostanatite pesni od stihozbirkata, K. Racine inspiriran od:(zaokruì ja bukvata pred to~niot odgovor)

A. makedonskata narodna poezija;

B. poezijata na simbolizmot;

V. poezijata na romantizmot.

0101010713 7

6

1 poen

1 2

1 poen

1 2

1 poen

1 2

1 poen

1 poen

Vnimatelno pro~itaj gi izvadocite i odgovori na postavenite barawa.

A Toga{ Filozofot otide i po svojot star na~in se oddade na molitvazaedno so svoite sorabotnici i nabrgu mu se javi bog koj sekoga{ giposlu{uva molitvite na svoite slugi. I toga{ gi sostavi bukvite izapo~na da gi pi{uva zborovite od evangelieto: „Vo po~etokot be{eZborot i Zborot be{e vo Boga, i Bog be{e zbor i drugo“. Carot se za-raduva na toa i zaedno so svoite sovetnici go proslavi Boga, pa goisprati nego so darovi, otkako go napi{a na Rostislava ova poslanie.

B Ako se molam na tu| jazik, duhot moj se moli, a umot moj ne dava plod.Toga{ {to e? ]e se molam so duhot, a }e se molam i so umot; peam soduhot, peam i so umot. Ako blagoslovuva{ so duhot kako toj {to stoi namestoto na nerazumniot }e re~e amin na tvojata molitva koga ne razbi-ra {to zboruva{? Imeno, ti dobro slavi{, no drug ne se izgraduva. Mublagodaram na mojot Bog, podobro od site vas gi poznavam jazicite. No,vo crkva sakam pet zbora da kaàm od svojot um, za i drugi da pou~am,odo{to iljada zborovi na razni jazici. Bra}a, ne bidete deca vo umot,no so zloto bidete deca, a so razumot bidete sovr{eni. Vo zakonot, kako{to znaete, pi{uva: so drugi jazici i so drugi usni }e mu govoram naovoj narod, i ni taka nema da me poslu{a - kaùva Gospod. Zatoajazicite ne se za vernite, tuku za nevernite, a proro{tvoto ne e za ne-vernite, tuku za vernite.

(6.1) Za avtor na „Panonskite legendi“ se smeta deka e:(zaokruì ja bukvata pred to~niot odgovor)

A. Crnorizec Hrabar;

B. Kiril Filozof;

V. Kliment Ohridski.

(6.2) Spored ànrot „Panonskite legendi“ pripa|aat na:(zaokruì ja bukvata pred to~niot odgovor)

A. pou~nata literatura;

B. ìtijnata literatura;

V. pohvalnata literatura.

(6.3) Pod koe ime se poznati bukvite (azbukata) {to gi sostavil Kiril Filozof za koi{to se zboruva vo izvadokot A?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(6.4) Koj stav go izloìl Kiril Filozof vo izvadokot B so koj goopravdal sozdavaweto na azbukata?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(6.5) Vo koi misii u~estvuvale bra}ata Kiril i Metodij?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

0101010714 7

7 Obrazuvaj dve razli~ni formi deminutiv od imenkata nos.

A. _________________________

B. _________________________

1 poen

1 2

8 Vo primerite: @enata zboruva{e lipaj}i. i Taka razgovaraj}i im dojde redot.

potcrtanite zborovi spored formata gi opredeluvame kako

___________________________________________. (dopolni ja re~enicata)

1 poen

1 2

10 Kako glasat formite za opredelena brojnost za 2, 3 i 4 lica od ma{kipol?

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

1 poen

1 2

9 Zaokruì ja bukvata pred glagolskata forma {to se nao|a vo minatoopredeleno nesvr{eno vreme (imperfekt):

A. gradev;

B. sum odel;

V. }e najde;

G. pro~ita.

1 poen

11 Spored kategorijata na~in, vo re~enicata Jas bi zboruval ako me nagradat,e upotreben:

A. zapoveden na~in;

B. iskazen na~in;

V. moèn na~in.

1 poen

0101010715 7

13 Od slednive dve re~enici sostavi edna posledi~na zavisnosloènare~enica.

Nadvor bez prestan vrne{e do`d. Vlatko dojde celiot nakisnat.

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

1 poen

1 2

16 Navedenata sloèna re~enica pretvori ja vo prosta taka {to }e sezadrì zna~eweto:

Taa se pla{i da leta so avion.

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

1 poen

1 2

12 Zborovite osnova i baza spored leksi~koto zna~ewe pretstavuvaat:

A. paronimi;

B. homonimi;

V. sinonimi.

1 poen

14 Zborovite: averzija, afinitet, teatar, prolongira, deklinacija,

spored potekloto, vo makedonskiot jazik gi opredeluvame kako

_________________________________ zborovi.(dopolni ja re~enicata)

1 poen

1 2

15 Vo re~enicite: êrgarite do{le tuka na no}evawe. iNastana zatemnuvawe.

potcrtanite zborovi po forma gi opredeluvame kako

___________________________________________. (dopolni ja re~enicata)

1 poen

1 2

0101010716 7

17 Napi{i tekst na tema „ôvekot pove}e soznava koga ~ita ili koga patuva?“

Tekstot treba da sodrì od 250 do 300 zbora. Pri pi{uvaweto argumentirajgo izloèniot stav, po~ituvaj gi pravilata za strukturirawe na tekstot,po~ituvaj gi pravilata na standardniot jazik.

13 poeni

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

�

0101010717 7

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

�

sodrìna

1 2

kompozicija na tekstot

1 2

jazik

1 2

0101010718 7

18 Vo u~ili{teto }e nastapat amaterski rok-grupi od tvoeto mesto.

Napi{i soop{tenie za muzi~kiot nastan.

Soop{tenieto treba da sodrì 60 - 80 zbora. Vo ramkite na soop{tenietovklu~i gi podatocite koi se odnesuvaat na datumot na odrùvaweto, vreme-traeweto na koncertot, cenata na biletot, imiwata na rok-grupite.

8 poeni

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________


1 2

jazik

1 2

0101010719 7

8 poeni19 Napi{i barawe do direktorot na u~ili{teto so koe bara{ dvonedelnootsustvo od nastavata zaradi u~estvo na sportskata sredno{kolskaolimpijada.

Baraweto treba da sodrì od 60 do 80 zbora.

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________


1 2

jazik

1 2

0101010720 7

20

1 poen

1 2

Pro~itaj go sledniot tekst i odgovori na postavenite pra{awa.

POIM ZA INTERNET

Razvojot na novite tehnologii, nesomneno, ima golemo vlijanie ka-ko vrz ìvotot na lu|eto, taka i vrz delovnoto rabotewe. Me|utoa,nitu edna tehnologija nemala tolku golemo vlijanie kako Interne-tot. Negovoto najgolemo zna~ewe e vo olesnuvaweto, zabrzuvaweto ipoevtinuvaweto na komunikacijata. Sepak, postojat i nekoi nedosta-toci kako {to e potrebata od sovremeni znaewa za negovo koristewei raspolagawe so soodvetni uredi. Internetot moè da se definiraod pove}e aspekti. Od aspekt na korisnicite toj e zbir na razli~nikomunikaciski servisi so koi korisnicite se povrzuvaat so pomo{na Internet Service Provider i kompjuter, odnosno korisnicite se povrzu-vaat so Internet preku ISP za da gi koristat razli~nite komunika-ciski servisi.

Od aspekt na finansiskata korist od Internetot, toj pretstavuvakomunikaciski medium preku koj kompaniite ostvaruvaat finansi-ska dobivka ovozmoùvaj}i dostapnost do golem broj na neophodniinformacii, proda`ba na proizvodi i uslugi, promotiven pristapna kompanijata na Internet, kako i organizirawe na kompletno ra-botewe.

Od koncepciski aspekt, Internetot e sredstvo za komunikacija.So zapoznavaweto na mo`nostite od funkcioniraweto na ovoj medi-um moàt da se izbiraat modaliteti za adekvatno i kvalitetno pri-sustvo na kompanijata vo online okruùvaweto. Internetot za prv pate vospostaven kon krajot na 60-te godini vo SAD kako proekt naAmerikanskata vlada i Ministerstvoto za odbrana na SAD kakoalternativen na~in na prenesuvawe na informacii. Internetot nas-tanal so cel da se zadovoli potrebata na istraùva~ite {to rabote-le na proekti vo ramkite na ARPA (Advanced Research Project Agency)programata, za da moàt me|usebno da komuniciraat i da gi koristatkompjuterite {to bile locirani na razli~ni geografski podra~ja.Bilo zamisleno da se formira mreà koja bi gi povrzuvala razli~-nite korisnici {to se nao|aat na razli~ni strani so {to bi se nama-lile tro{ocite za koristewe na kompjutrite.

(20.1) Kakvo zna~ewe ima Internetot vo ìvotot na ~ovekot?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

0101010721 7

1 poen

1 2

1 poen

1 2

1 poen

1 2

1 poen

1 poen

(20.2) îj proekt e Internetot?(zaokruì ja bukvata pred to~niot odgovor)

A. na Amerikanskata vlada i Ministerstvoto za odbrana na Vladata na SAD;

B. na Izraelskata vlada i Ministerstvoto za odbrana na Vladata na Izrael;

V. na Japonskata vlada i Ministerstvoto za odbrana na Vladata na Japonija.

(20.3) Koga za prv pat e vospostaven Internetot?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(20.4) Kako se povrzuvaat korisnicite so Internet?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(20.5) Kakvi se pridobivkite od Internetot od finansiska glednato~ka?(zaokruì ja bukvata pred to~niot odgovor)

A. pristap do razli~ni komunikaciski servisi;

B. pristap do neophodni informacii i proda`ba;

V. pristap do statisti~ki informacii.

(20.6) Koja bila pri~inata za nastanuvaweto na Internetot?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

0101010722 7

21

1 poen

1 2

1 poen

1 2


[TO E DROGA, A [TO ZAVISNOST?

Pod poimot DROGA se podrazbira sekoja supstanca od bilno ilisinteti~ko poteklo koja koga }e se vnese vo organizmot moè da mo-dificira edna ili pove}e negovi funkcii, a po pove}ekratna upo-treba doveduva do psihi~ka ili fizi~ka patolo{ka promena. NAR-KOMANIJA e op{t termin {to denes se koristi za site vidovi za-visnost od razli~ni drogi. Spored Svetskata zdravstvena organiza-cija (WHO) pod poimot narkomanija se podrazbira sostojba na perio-di~na ili hroni~na intoksikacija predizvikana so povtoruvani ilipostojani vnesuvawa droga vo teloto. So podolga upotreba na droga-ta kaj li~nosta se javuvaat dve karakteristi~ni sostojbi: sostojba nafizi~ka zavisnost - zavisnost koja e vo direktna i tesna vrska so far-mokolo{kite efekti na drogata vrz ìvata kletka na organizmot,su{tinski ja menuvaat i ja pravat zavisna, organizmot ima potreba odmaterija koja ve}e aktivno e prisutna vo metabolizmot na ~ovekot;psiholo{ka ili emotivna zavisnost - toa e onaa sostojba na li~nostavo koja odnosot me|u drogata i li~nosta se vo tesna vrska, a potreba-ta za droga ja pokaùva emocionalnata sostojba na drogata nad sama-ta li~nost. Etiologijata ima za zada~a da odgovori zo{to ~ovekotzloupotrebuva droga i koja pri~ina gi pottiknuva motornite mo}i zada se posegnuva po nea. Pri~inite {to doveduvaat do pojavata na nar-komanija se sloèni. Tie treba da se baraat vo zaemnoto dejstvo nadrogata, li~nosta i op{testvenata sredina.

(21.1) [to e droga?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(21.2) [to se podrazbira pod poimot narkomanija?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

0101010723 7

1 poen

1 2

1 poen

1 2

1 poen

(21.3) Nabroj gi karakteristi~nite sostojbi koi se javuvaat kaj li~nostakoja podolgo vreme upotrebuva droga.

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(21.4) Koja od karakteristikite e po{tetna za li~nosta koja konsumiradroga?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(21.5) Etiologijata ima zada~a:(zaokruì ja bukvata pred to~niot odgovor)

A. da gi utvrdi pri~inite na zavisnost od drogata;

B. da gi utvrduva na~inite za le~ewe od drogata;

V. da gi pojasnuva zakonitostite za nabavka na drogata.

0101010724 7

22

1 poen

1 2


MOBILEN TELEFON

Mobilniot telefon raboti na principot na radiobranovi, za raz-lika od fiksniot telefon koj e povrzan so kabel so telefonskatacentrala. Moè da se koristi re~isi nasekade, blagodarenie na mre-ìte od predavateli postaveni nasekade niz zemjata. Vrskata se ovoz-moùva so priklu~uvawe na ovie predavateli na klasi~nata mreà.Mobilniot telefon e vo postojano barawe na predavatelite {tomoàt da go identifikuvaat i vo sekoj mig da prenesat povik. Poraditoa mobilniot telefon tro{i energija i koga so nego ne se razgo-vara. Mobilniot telefon nekade se narekuva i celularen, bidej}i re-lejot ili radioelektri~nite stanici pokrivaat opredeleno podra~-je nare~eno kletka (cellule). Predavatelite se povrzani so operatoriso pomo{ na opti~ki kabli ili preku satelit. Opti~kite kabli sesostojat od tenki stakleni vlakna niz koi informacijata se prenesu-va vo forma na svetlina. Svetlosnite branovi imaat mnogu visokafrekvencija, koja e mnogu pogodna za prenos na informaciite od edensignal. Kolku {to e povisoka frekvencijata, tolku e pogolem kapa-citetot za prenos. Telekomunikaciskite sateliti {to se nao|aat voorbitata okolu Zemjata gi povrzuvaat povicite vo forma na branoviso kratka branova dolìna i go vra}aat signalot zasilen do priem-nata stanica na Zemjata. Satelitskata komunikacija ovozmoùvaprenesuvawe na telefonski povici vo podra~ja na Zemjata kade {tonema postaveno mreà od predavateli. Funkciite i mo`nostite namobilnite telefoni postojano se zgolemuvaat. Povrzuvaweto so In-ternet, pra}aweto elektronska po{ta i fotografii, pristapot donajrazli~ni informativni slu`bi go pretvoraat mobilniot tele-fon vo multimedijalna interaktivna alatka. êsto se postavuvapra{aweto za vlijanieto na dolgotrajnata upotreba na mobilniottelefon vrz zdravjeto na ~ovekot. Svetskata zdravstvena organizaci-ja vr{i istraùvawa za da se utvrdat mo`nite {tetni posledici odkoristeweto na ovie telefoni.

(22.1) Koja e razlikata vo raboteweto na mobilniot i na fiksniot tele-fon?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

0101010725 7

1 poen

1 2

1 poen

1 2

1 poen

1 2

1 poen

1 poen

(22.2) Opti~kite kabli se sostojat od:(zaokruì ja bukvata pred to~niot odgovor)

A. bakarna ìca;

B. kabel so opti~ki pomagala;

V. tenki stakleni vlakna.

(22.3) Telekomunikaciskite sateliti se nao|aat:(zaokruì ja bukvata pred to~niot odgovor)

A. vo Amerika;

B. vo orbitata okolu Zemjata;

V. na Zemjata.

(22.4) Mnogubrojnite funkcii i mo`nosti na mobilnite telefoni se:

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(22.5) Navedi kakva zavisnosloèna re~enica e slednata re~enica:

Mobilniot telefon nekade se narekuva i celularen, bidej}i relejotili radioelektri~nite stanici pokrivaat opredeleno podra~jenare~eno kletka (cellule).

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(22.6) Navedi koi drugi svrznici moàt da bidat upotrebeni vo navede-niot vid zavisnosloèna re~enica.

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

0101010726 7

23

1 poen


NASMEJTE SE VO SEKOJA PRILIKA

Na Kaliforniskiot univerzitet vo Santa Barbara, direktorkataza obrazuvawe vo sferata na zdravstvoto, Sabina Vajt, prona{la mno-gu interesna teza. Spored Vajt, smeeweto vo dene{niot sovremen idinami~en svet ispolnet so stresni situacii, gi namaluva tenziitevo di{niot, muskularniot i srceviot sistem na ~ove~kiot organi-zam. Svojata teza Vajt ja potkrepuva so rezultatite od kontinuira-nite istraùvawa {to gi zapo~nala od 1982 godina. Vajt go veli sled-noto: „Smeeweto e eden vid trening za ~ove~kiot organizam bidej}igi aktivira site negovi sistemi, zatoa {to smeeweto, isto kako i op-tovaruvaweto, e eden vid praznewe za organizmot. Za{to e taka s#u{te so sigurnost ne znaeme, taka e moèbi poradi ispu{taweto naendorfinite od ~ove~kiot mozok. Sepak, site nie po smeeweto se~uvstvuvame podobro.“ Vajt istaknuva: „Novorodenite bebiwa vo te-kot na denot vo prosek se smeat okolu 180 pati. No potoa, pod vlija-nie na na{ata kultura, ovie dvièwa na osloboduvawe gi potisnuva-me. Taka, eden vozrasen ~ovek se smee vo tekot na denot okolu 15 pa-ti.“ Licata {to u~estvuvale vo istraùvaweto za smeewe vo SantaBarbara - pove}eto od niv bile studenti - diskutirale za smeeweto,se obidele da iznajdat re{enija za smeeweto, zatoa {to toa e zdravareakcija kaj ~ovekot i pritoa mnogu pati uspeale da ja nadminatpre~kata za smeewe vo sebe. Vo istraùvaweto sekoj den se organizi-rale ispiti, akademski natprevari i mnogu pati se sozdavale zateg-nati situacii kade {to na u~esnicite i u~enicite im se ukaùvaloda se smeat pove}e. Za da imaat lu|eto pozdrav ìvot i za da moàtda gi prebrodat socijalnite i ekonomskite problemi, korisno e da sesmeat pove}e. Vajt veli: „Od smeeweto, nesomneno, imame duhovna iorganska korist. Toa moè da go uvidime pri realiziranite ve`bi,isto taka i pri zategnuvaweto i aktiviraweto na muskulite na na{e-to telo dodeka se smeeme. Poradi toa na sekoj jazik ima golem broj iz-reki za smeeweto. Mnogu ~esto velime: ‘Od smeewe legnav na zemja’.“

(23.1) Koi se osnovnite pridobivki od smeeweto spored Sabina Vajt,direktorkata za obrazuvawe vo sferata na zdravstvoto?(zaokruì ja bukvata pred to~niot odgovor)

A. duhovno i organsko olesnuvawe;

B. olesneto varewe na hranata vo èludnikot;

V. olesneto dvièwe.

0101010727 7

1 poen

1 2

1 poen

1 2

1 poen

1 2

1 poen

1 2

1 poen

(23.2) Vrz koi delovi od na{eto telo ima pogolemo vlijanie smeeweto?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(23.3) Koi se pri~inite za namaluvawe na smeeweto vo poodminatitegodini od ìvotot?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(23.4) Kakvo mislewe ima{ za smeeweto i za lu|eto {to se smeat?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(23.5) Kolku pati prose~no vo tekot na denot se smeat vozrasnite lu|e, akolku pati bebiwata?(zaokruì ja bukvata pred to~niot odgovor)

A. 20 i 200 pati;

B. 15 i 180 pati;

V. 10 i 140 pati.

(23.6) Napi{i edna izreka za smeeweto.

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

0101010728 7

24 Pro~itaj go sledniot tekst i odgovori na postavenite pra{awa.

EDNAKVOSTA NA PRAVATA NA POLOVITE JA NAMALUVASIROMA[TIJATA I GO PODOBRUVA ZDRAVSTVENOTO NIVO

Polovata ednakvost moè da ja namali duri i siroma{tijata, da go spasi ì-votot i da go podobri zdravstvenoto nivo ne samo na ènite, tuku i na maìte.Ova e poslednata poraka na OON za naselenieto vo svetot. Sepak, ostanuvaat u{-te mnogu ne{ta koi treba da se storat. Na poslednata prezentacija na izve{tajotvo Berlin, deset godini po konferencijata posvetena na naselenieto odràna voKairo, Betina Mas zboruva{e za sostojbata na ènite vo svetot. „Devoj~iwata odmnogu razvieni zemji i ponatamu ne moàt da odat na u~ili{te. Osnovnoto u~i-li{te vo Ju`na Azija go zavr{uvaat samo 69 % od devoj~iwata, dodeka, pak, vo Af-rika osnovnoto u~ili{te go zavr{uvaat samo 49 % od niv. Okolu petstotini mi-lioni èni ne se opismeneti, dodeka brojot na nepismenite maì dostignuvacifra od osumdeset i dva milioni. Ovoj visok procent na nepismenost kaj ènitemnogu lo{o vlijae vrz edukacijata na decata.“ Investiciite vo obrazovanieto ivo zdravstvoto, kako i otvoraweto na ekonomskite i politi~kite mo`nosti za rea-lizirawe na pravata na ènite vlijaat pozitivno na ekonomskiot rast na ednadràva. Ova e edna od celite pretstaveni vo planovite za ekonomskiot razvoj do2015 god. Me|utoa, realnosta e poinakva. Ova se gleda i od smrtnosta na ènite votekot na poroduvaweto. Vo izve{tajot se veli deka 500 000 èni godi{no umiraatod komplikacii pri poroduvaweto, 99 % od niv se vo zemjite vo razvoj. Renata Ber,od germanskata fondacija koja gi sledi sostojbite kaj svetskoto naselenie, veli:„Sekoja minuta vo svetot umira po edna èna od komplikacii pri poroduvaweto.Ova moè da se nadmine so podobri zdravstveni merki. Samo polovinata odra|awata vo svetot se kontrolirani od lekar ili medicinska sestra. Na primer,vo Etiopija duri sekoe {esnaesetto poroduvawe se vr{i pod medicinski nadzor.“Bolesta SIDA zema s# pogolem zamav kaj ènite, bidej}i skoro polovina od ~eti-riesette milioni zarazeni lu|e od smrtonosniot HIV virus se èni. „Treba da seinvestira pove}e vo preventivnite merki. Vo prv red ima potreba od seksualnaedukacija, od objasnuvawa za upotrebata na za{titni merki pri seksualniot od-nos i spre~uvawe na prenesuvaweto na infekcijata od majkata na deteto, kako ipodobri lekarski tretmani na inficiranite lica.“ Stether, dràven sekretarvo Ministerstvoto za razvoj na zdravstvoto vo Germanija, veli deka e neminovnoprezemawe na odredeni aktivnosti. „Kako primer }e go navedeme otvoraweto naeden bunar za snabduvawe so voda vo edno afrikansko selo. Otsekoga{ lu|eto sesre}avale tamu, razgovarale so poglavarite na plemiwata ili so voda~ot na zaed-nicata. Me|utoa, pred s#, ènite se tie koi se griàt za snabduvaweto so voda, anam od primarno zna~ewe ni e direktno da razgovarame tokmu so ènite za da gislu{neme nivnite potrebi. Ova e eden mnogu ednostaven proekt koj pokaùva vokoj pravec moàt da se baraat podobri re{enija.“ Betina Mas, rakovoditel naproektot na OON za Kamboxa, naglasuva deka re~isi tri milijardi od svetskotonaselenie se na vozrast do 25 godini. „Ova e pomlada generacija od site populaciidosega. Vo nea osobeno ènite se zagrozeni od seksualno maltretirawe, od ranabremenost i od infekcija od virusot HIV, pa zatoa treba da se prezemat merki zanivna bezbednost. Vo Azija e zapo~nata edna konkretna inicijativa. Mladite~esto nemaat soodveten izvor na informacii bidej}i za niv toa se tabu temi. Zataa cel vo Azija e osnovana organizacija vo ramkite na Obedinetite nacii i Ev-ropskata unija koja ima za cel da gi objasnuva opasnostite od razli~ni bolesti.“

0101010729 7

1 poen

1 2

1 poen

1 2

1 poen

1 2

1 poen

1 2

1 poen

(24.1) Koja e poslednata poraka od OON vo izve{tajot za naselenieto vosvetot?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(24.2) Kakvi posledici predizvikuva visokiot procent od nepismenostkaj ènite?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(24.3) Spored Renata Ber, od germanskata fondacija koja gi sledi sostoj-bite kaj svetskoto naselenie, pri~ina za komplikaciite pri poro-duvaweto se:(zaokruì ja bukvata pred to~niot odgovor)

A. otsustvo na medicinska kontrola;

B. ranata vozrast na ènite koi prvpat ra|aat;

V. odnosite vo semejstvoto.

(24.4) [to treba da se prezeme za da se namali brojot na inficiraniteèni od HIV virusot?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(24.5) Vo {to treba da se investira za ènite da dobijat pogolemiprava?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

0101010730 7

1 poen

1 2

1 poen

1 2

(24.6) [to naglasuva Betina Mas, rakovoditel na OON za Kamboxa?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(24.7) Zo{to mladite naj~esto ne raspolagaat so soodveten izvor nainformacii?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

0101010731 7

PRAZNA STRANICA

0101010732 7

PRAZNA STRANICA

Documents

PROBNA DR@AVNA MATURA I LITERATURA jazik... · MAKEDONSKI JAZIK PROBNA DR@AVNA MATURA I LITERATURA Sektor za vrednuvawe na postigawata na u~enicite UPATSTVO ZA KANDIDATOT Vnimatelno