Upload
others
View
3
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
ปญหาการรบฟงพยานหลกฐานในสญญาอเลกทรอนกส
Problem on Admissibility of Evidence
in Electronic Contracts
µ¦ �·¡ ��r�ÊÁ�È� nª�®�¹É��° ��µ¦ « ¹�¬µ�µ¤®¨ � ¼�¦
นตศาสตรมหาบณฑต มหาวทยากรงเทพ
ปการศกษา 2554
ปญหาการรบฟงพยานหลกฐานในสญญาอเลกทรอนกส
Problem on Admissibility of Evidencein Electronic Contracts
สรรเสรญ ศรวรรณ
µ¦ �·¡ ��r�ÊÁ�È� nª�®�¹É��°��µ¦ «¹�¬µ�µ¤®¨ � ¼�¦นตศาสตรมหาบณฑต มหาวทยากรงเทพ
ปการศกษา 2554
© 2555
สรรเสรญ ศรวรรณ �ª � ·� ·��·Í
�ºÉ° �µ�ª ·�¥�: ปญหาการรบฟงพยานหลกฐานในสญญาอเลกทรอนกส
�ºÉ° �¼oª ·�¥�: นายสรรเสรญ ศรวรรณ
�ºÉ° ��³ ¨ ³ �µ���: คณะนตศาสตร มหาวทยาลยกรงเทพ
สาขา : กฎหมายธรกจระหวางประเทศและธรกรรมทางอเลกทรอนกส
รµ¥�ºÉ° �É�¦ ¹�¬µ�: ผศ.ดร.อมภารชฎ วเศษสมต
ปการศกษา : 2554
คาสาคญ : พยาน สญญา อเลกทรอนกส
บทคดยอ
ปจจบนไดมการนาเทคโนโลยสารสนเทศมาใชในการดาเนนกจกรรมตางๆ อยางแพรหลาย �¹É�¦ ª ¤�¹��µ¦ ทาธรกรรมทางการคาพาณชยและการผกนตสมพนธเขาทาสญญาทางธรกจตางๆ จากเดมใชกระดาษเปนหลกฐานในการสรางความสมพนธระหวางคสญญา กมแนวโนม�ÉกระทาในรปแบบขอมลอเลกทรอนกสÁ¡ ·É¤�¹Ê�° ¥nµ��n° Á�ºÉ°��nµ�ทางระบบเทคโนโลยสารสนเทศ อาทเชน เครอขายอนเตอรเนต (Internet) หรอจดหมายอเลกทรอนกส (E-mail) Ã�¥Á�¡ µ³ ° ¥nµ�¥·É�ในธรกจการคาระหวางประเทศ สงผลใหการดาเนนกจกรรมทางธรกจดงกลาวเปนไปดวยความสะดวกรวดเรวและประหยดคาใชจายเปนอยางมาก อยางไรกตามการทาสญญาในแบบขอมลอเลกทรอนกส�Ê�° µ��n° Ä®oÁ�·���®µ�µ���®¤µ¥�µ��¦ ³�µ¦ Á�É¥ª ���µ¦ ¦ �¢ �พยานหลกฐานของสญญาอเลกทรอนกส �ªµ¤¤ É����°�£ ¥�°��o° ¤¼�¦ ª ¤�¹��ª µ¤Â�o�¦ ·�และถกตองครบถวนของ ��µ�ÉÅ�o�ε�¹Ê�Ä�¦ ¼�Â��° ·Á È��¦ °�·� r��° ��Ê���®µÄ�Á¦ ºÉ°� �µ�³�µ���®¤µ¥�É��Á��ในการใชสญญาอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐานในการดาเนน�¦ ³�ª�¡ ·�µ¦ �µÄ��Ê�«µล�Ê��Ê จากการศกษาเปรยบเทยบกฎหมายลกษณะพยานของประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศองกฤษ พบวากฎหมายของ�Ê� °��¦ ³ Á�«Å�o¤�µ¦ �ε®�� �µ�³�µ���®¤µ¥Â¨ ³ ®¨ �Á���r�µ¦ ¦ �¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ��ÉÁ�È��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� rŪ o° ¥nµ���Á��วามความหมายและวธการครอบคลมเพยงใด
µ¦ �·¡ ��r����Ê��¼oÁ�¥��¹�Å�o�εÁ �° Â�ª�µ�Ä®o¤�µ¦ Â�oÅ�Á¡ ·É¤Á�·¤กฎหมายวธพจารณาความของไทย โดยใหกาหนดนยามความหมายของขอมลอเลกทรอนกสใหชดเจนวา��Á�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ��¦ ³ Á£�Ä��¦ ª ¤�Ê��ε®��®¨ �Á���r¨ ³ ª ·��µ¦ �ε º�Ä®o¤ ¸ �¬�³พเศษÁ�È��µ¦ Á�¡ µ³�Á¡ ºÉ° Ä®oÁ®¤µ³ ¤���¬�³�É���o°��°�¡ ¥µ�®¨ ��µ��ÉÁ�È��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r��¹É��³ n��Ã�¥�¦��n° การใชสญญาอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐาน �°��µ��Ê�Á�ºÉ°��µ� £ µ¡ของขอมลอเลกทรอนกส�Ê� µ¤µ¦ �Â�oÅ�Á� É¥�Â��Å�oÃ�¥�nµ¥�จงควรกาหนดใหมการรบรองความแทจรงและความถกตองครบถวนของขอมลอเลกทรอนกส โดยจดใหมหนวยงานเฉพาะ�É�n° �Ê��¹Ê�Á¡ ºÉ° �ε®�oµ�ÉÄ®o�µ¦ ¦ �¦ ° �ขอมลอเลกทรอนกส�¹É�จะใชเปนพยานหลกฐานใหม
�ª µ¤�nµÁ�ºÉ° �º° และรบรองวาขอมลŤnÅ�o�¼�Â�oÅ�®¦ º° Á� É¥�Â��Ä�£ µ¥®¨ ��Ê��Ê�Á¡ ºÉ° ให�¦ ³Á�«Å�¥¤��®¤µ¥Á�É¥ª ��การรบฟงพยาน�Éมประสทธภาพ ° ��³ n��Ä®o��®¤µ¥Á�É¥ª ��การคาพาณชยอเลกทรอนกสของไทยไดรบการยอมรบและสอดคลองกบความเตบโตทางธรกจโลกในปจจบน �¹É� n�� Ä®oประเทศไทยสามารถแขงขนทางธรกจกบนานาอารยประเทศไดอยางทดเทยม
Title : Problem on Admissibility of Evidence in Electronic Contract
Author : Mr. Sansern Siriwan
School : Law, Bangkok University
Major : Law of International Business and Electronic Transactions
Advisor : Asst.Prof.Dr. Ampharat Visesamit
Academic year : 2011
Keywords : Evidence, Contract, Electronic
Abstract
At present, there is the use of information technology for doing activitieswidely including trades, commerce and business contracts which rely papers as anevidence for showing the contract relations among parties, but now these are continueincreasingly tend to be created in electronic data forms by using information technologysuch as internet or email, especially international business. As a result, internationalbusiness transactions become more convenient and economy. However, the using ofelectronic contract may causes legal problems concerning admissibility of evidence,authenticity and convincing of evidence. Moreover, the distinctly legal status of electronicdata is also the problem for using it as an evidence in procedure of the court. Accordingto the study and comparison on law of evidence of the United States of America and theUnited Kingdom found that the such law of the both countries admit electronic data asan evidence by providing the definition, the rules of admissibility of evidence andindicating the legal status of electronic data.
In this thesis, the writer presents the ways to amend Thai procedure lawby providing the clearly definition of the electronic data and determining the particularrules of practice for adduction of evidence, which will be suitable for the complexity ofelectronic data. Seeing that, the electronic data can be modified or forged easily,therefore, should establish a specific official authority in order to consider and certify theauthentication of electronic data, and so prevent the electronic data from being modifiedor changed later, in order to Thailand shall be availed of effective law on admissibility ofevidence. Resulting in Thailand law of electronic commerce will be recognized, consistent
with the glowing business world today and be able to compete with the internationalcountries.
ซ
กตตกรรมประกาศ
µ¦ �·¡ ��r����ÊÁ ¦ È� ¤�¼¦ �rÅ�o�o° ��° �° �¡ ¦ ³ �»��nµ�ผชวยศาสตราจารย ดร.อมภารชฎ วเศษสมต และทานอาจารยตล เมฆยงค �Éสละเวลาอนทรงคณคามาเปน° µ�µ¦ ¥r�É�¦ ¹�¬µÄ®o���oµ¡ Á�oµ¦ ª ¤�Ê�¥�Á�È��¼oÄ®o�ª µ¤¦ ¼o��εÂ�³�ε�Ä��µ¦ Á�¥�Á�oาโครงรวมถงÁ�ºÊ° ®µ�ÉÁ�È��¦ ³ Ã¥��r° ¥nµ�¥·É�Ä��µ¦ ¦ ª �¦ ª ¤�o° ¤¼Â¨ ³ ���ε µ¦ �·¡ ��r����Ê��¹É�®µ��¦ µ«�µ��nµ�° µ�µ¦ ¥r�Ê� °��nµ�¨ oª µ¦ �·¡ ��r����Ê�Ȥ ·° µ� εÁ¦ È��Å�o�oª ¥�
�°�°�¡ ¦ ³�»���·�µ�¤µ¦ �µ��¼oÄ®o�εÁ�·�¨ ³ Á�È�¦� �� �»��Ê��oµ��ε¨ ��¦ ¡ ¥r¨ ³กาลงใจตลอดการทา µ¦ �·¡ ��r����Êและตลอดมา ¦ ª ¤�¹��»�¥µ¥Â¨ ³�o° ��µ¥�É�° ¥Á�È�¦ � �� �»�Ä��¦ °��¦ ª Ä�¥µ¤�É�o°��µ¦ ความชวยเหลอและกาลงใจ ° ��Ê��°�°��»��µ� µª ª ¦ �µ�Á�È��µ�·�»�É�° ¥�nª ¥Á®¨ º° � ° �¤µÄ���³ �É�ε µ¦ �·¡ ��r����Ê�¦ ª ¤�¹��° �° ��»��»���nµ�Ç��ɤ nª �Á�É¥ ª �o° ��¹É��εĮo µ¦ �·¡ ��r����Ê ÎµÁ¦ È��Å�o�oª ¥ด �Ê��Ê�®µ� µ¦ �·¡ ��r����Êมขอบกพรองประการใด ขาพเจาขอนอมรบความบกพรองไวแตเพยงผเดยว ���É�Ê�oª ¥
นายสรรเสรญ ศรวรรณ
ฌ
สารบญ
หนา
บทคดยอภาษาไทย..............................................................................................................ง
บทคดยอภาษาองกฤษ........................................................................................................ฉ
กตตกรรมประกาศ...................................................................................................ซ
���É�1 บทนา.....................................................................................................................1
1.1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา.............................................................11.2 วตถประสงคของการศกษาวจย..........................................................................31.3 ขอบเขตของการศกษาวจย................................................................................31.4 สมมตฐานของการวจย.......................................................................................41.5 วธการศกษาวจย...............................................................................................41.6 �¦ ³Ã¥��r�É�µ�ª nµ�³Å�o¦ ��µ��µ¦ «¹�¬µª ·�¥.....................................................41.7 นยามศพท........................................................................................................5
���É2 �§¬��ª ·ª ��µ�µ¦ ¨ ³ Ã�¦ � ¦ oµ�¡ ºÊ��µ��° � ��µ° ·Á È��¦ ° �·� r...................6
2.1 �ªµ¤¦ ¼o�ɪ Å�Á�É¥วกบนตกรรมสญญา.................................................................72.1.1 ความหมาย ลกษณะ และโครงสรางของนตกรรมสญญา...........................7
2.1.1.1 ความหมายของสญญา...............................................................72.1.1.2 การกอใหเกดสญญา...................................................................82.1.1.3 ประเภทของสญญา..................................................................112.1.1.4 ผลแหงสญญา..........................................................................112.1.1.5 ¤��ε¨ ³ Á�Ê¥�¦ �....................................................................122.1.1.6 การเลกสญญา.........................................................................13
2.1.2 ª ·ª ��µ�µ¦ Á�Éยวกบสญญาอเลกทรอนกส..............................................142.2 รปแบบของสญญา...........................................................................................19
2.2.1 สญญาในรปแบบเอกสารธรรมดา...........................................................192.2.2 สญญาในรปแบบเอกสารอเลกทรอนกส..................................................21
2.3 Ã�¦� ¦ oµ�¡ ºÊ��µ��°�¦ ³���o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r...............................................232.3.1 มาตรฐานและเทคโนโลยในการสรางสญญาอเลกทรอนกส......................242.3.2 การบรหารจดการสญญาอเลกทรอนกส..................................................27
ญ
สารบญ (ตอ)
หนา
���É2 (ตอ) �§¬��ª ·ª ��µ�µ¦ ¨ ³ Ã�¦ � ¦ oµ�¡ ºÊ��µ��° � ��µ° ·Á È��¦ ° �·� r
2.3.3 ปญหาทางกฎหมายในสญญาอเลกทรอนกส...........................................30
���É3 มาตรฐานการรบฟงพยานหลกฐานของสญญาอเลกทรอนกส..........................33
3.1 การรบฟงพยานหลกฐานของสญญาอเลกทรอนกสในกฎหมายตางประเทศ.......333.1.1 กฎหมายแมแบบวาดวยพาณชยอเลกทรอนกสของคณะกรรมาธการ
กฎหมายการคาระหวางประเทศแหงสหประชาชาต.................................333.1.2 มาตรฐานการรบฟงพยานหลกฐานของสญญาอเลกทรอนกส
ในประเทศสหรฐอเมรกา.......................................................................353.1.2.1 หลกเกณฑในการรบฟงพยานหลกฐานของ
สญญาอเลกทรอนกส................................................................353.1.2.2 ®¨ �Á���rÄ��µ¦ �É��Îʵ®�กพยานหลกฐาน..............................403.1.2.3 ปญหาการใชสญญาอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐาน...............41
3.1.3 มาตรฐานการรบฟงพยานหลกฐานของสญญาอเลกทรอนกสในประเทศองกฤษ................................................................................433.1.3.1 หลกเกณฑในการรบฟงพยานหลกฐานของ
สญญาอเลกทรอนกส................................................................433.1.3.2 ®¨ �Á���rÄ��µ¦ �É��Îʵ®��¡ ¥µ�®¨ ��µ�..............................483.1.3.3 ปญหาการใชสญญาอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐาน...............49
3.1.4 Â�ª�µ��µ¦ Â�oÅ���®¤µ¥Á�É¥ª ���µ¦ ¦ �¢ �¨ ³�µ¦ �É��Îʵ®��พยานหลกฐานทางอเลกทรอนกสในตางประเทศ...................................49
3.2 การรบฟงพยานหลกฐานของสญญาอเลกทรอนกสในกฎหมายไทย...................513.2.1 ระบบของกฎหมายลกษณะพยาน..........................................................51
3.2.1.1 ระบบไตสวน............................................................................513.2.1.2 ระบบกลาวหา..........................................................................523.2.1.3 ระบบกฎหมายลกษณะพยานของประเทศไทย..........................52
3.2.2 ประเภทของพยานหลกฐาน...................................................................533.2.2.1 ¡ ¥µ��»���¡ ¥µ�Á°� µ¦ �¡ ¥µ�ª ��»�¡ ¥µ��¼oÁ�É¥ª�µ�.........533.2.2.2 พยานโดยตรง พยานแวดลอม..................................................543.2.2.3 ประจกษพยาน พยานบอกเลา..................................................54
ฎ
สารบญ (ตอ)
หนา
���É3 (ตอ) มาตรฐานการรบฟงพยานหลกฐานของสญญาอเลกทรอนกส
3.2.2.4 ¡ ¥µ��Ê�®�¹É��¡ ¥µ��Ê� °�.....................................................543.2.3 มาตรฐานการรบฟงพยานหลกฐานของสญญาอเลกทรอนกส
ในประเทศไทย......................................................................................553.2.3.1 หลกเกณฑในการรบฟงพยานหลกฐานของสญญาอเลกทรอนกส............................................................................553.2.3.2 ®¨ �Á���rÄ��µ¦ �É��Îʵ®��¡ ¥µ�®¨ ��µ�..............................58
���É4 วเคราะหปญหาการรบฟงพยานหลกฐานในสญญาอเลกทรอนกส
ตามกฎหมายไทยเปรยบเทยบกบกฎหมายตางประเทศ.......................................61
4.1 หลกเกณฑการรบฟงพยานหลกฐานในสญญาอเลกทรอนกสตามกฎหมายไทย
เปรยบเทยบกบกฎหมายตางประเทศ..............................................................624.1.1 สถานะทางกฎหมายลกษณะพยานของสญญาอเลกทรอนกส..................644.1.2 หลกเกณฑการรบฟงพยานหลกฐานของสญญาอเลกทรอนกส
ตามกฎหมายไทย.........................................................................................794.1.3 ปญหาการพสจนความถกตองแทจรงของพยานหลกฐานใน
สญญาอเลกทรอนกส.............................................................................784.1.4 หลกเกณฑในการนาเสนอและการนาสบพยานหลกฐานใน
สญญาอเลกทรอนกส.............................................................................80
4.2 ®¨ �Á���r�µ¦ �É��Îʵ®��¡ ¥µ�®¨ ��µ�Ä� ��µอเลกทรอนกสของไทย
เปรยบเทยบกบกฎหมายตางประเทศ....................................................................................82
4.3 Â�ª�µ�Ä��µ¦ ¦ oµ��Îʵ®��¡ ¥µ��°� ��µ° ·Á È��¦ °�·� rÁ¡ ºÉ°�夵Ä�oÄ�
กระบวนพจารณาของศาลไทย..............................................................................................84
���É5 บทสรปและขอเสนอแนะ.......................................................................................88
5.1 บทสรป...........................................................................................................885.2 ขอเสนอแนะ....................................................................................................90
บรรณานกรม........................................................................................................................94ภาคผนวก............................................................................................................................96ประวตผเขยน.......................................................................................................................99
����1
บทนา
1.1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา
Á�ºÉ°��µ� £ µ¡ �µ¦ �r���»��ไดมการเปดเสรทางการคาอยางไรขอบเขตประกอบกบ¤�µ¦ ¡ ��µ�oµ�Á��Ã�à ¥° ¥nµ��n° Á�ºÉ°�� n��Ä®o�¦ ³ Á�«Å�¥¤�¦ ·¤µ��µ¦ �oา การลงทน ¼��¹Ê�����εĮoÁ�·��ª ��¦ ¦ ¤�oµ��µ¦�oµÂ¨ ³�¦ ·�µ¦ �Éหลากหลาย ตลอดจนเกดการÁ� É¥�Â��Ä�¦ ¼�Â���µ¦�ε�»¦�¦ ¦ ¤�ɤ° ¥¼nÁ�·¤Å� ¼n�µ¦�ε�»¦�¦ ¦ ¤Ä�¦ ¼�Â���»¦�¦ ¦ ¤° ·Á È��¦ °�·� r Á¡ ·É¤¤µ��¹Ê��Ã�¥¡ �ª nµ��®¤µ¥¡ µ�·�¥r�°�Å�¥¥�Ťn µ¤µ¦ ��°� �°��µ¦ Á� É¥�Â�� �ÉÁ�·��¹Ê�Å�oอยางสมบรณ ° ��Ê��µ¦ �ε�»¦ �¦ ¦ ¤�Ê�£µ¥Ä��¦ ³ Á�«แลระหวางประเทศไดมการนาเทคโนโลยสารสนเทศมาใชอยางมาก ในสวนของสญญาทางการคา �ȤÂ�ª Ã�o¤�É�³�ε ��µÄ�¦ ¼�Â���ÉÁ�È� ��µ° ·Á È��¦ ° �·� rÁ¡ ·É¤�¹Ê���¹É�Á�È� nª� ε��° ¥nµ�®�¹É��É�nª ¥�εĮo�µ¦�¦ ³ ¥»��rÄ�o¦ ³��Á��Ã�à ¥ µ¦ �Á�«Á¡ ºÉ°�µ¦�¦ ·®µ¦ ���µ¦ n���n°�µ¦ �εเนนการทาธรกรรม�nµ�Ç�Ä®o¤�ª µ¤ ¤�¼¦�r¤µ��¹Ê��Ťnª nµ�³Á�Èนการรบสงขอมลผานระบบเครอขายอเลกทรอนกส การสรางและจดเกบเอกสารสญญา สามารถทาไดรวดเรวและมประสทธภาพมากกวาเอกสารสญญาในรปแบบกระดาษ
ในสวนของการทาธรกรรม�µ��µ¦�oµÄ�¦ ³ ¥³Áª ¨ µ�É�nµ�¤µ�Ê�ไดใหความสาคญกบการทาสญญาในรปแบบ�¦ ³�µ¬��εĮo��®¤µ¥�ÉÄ�o����¤µÂ�nÁ�·¤�Ê�����·Á¡ ºÉ° ¦ ° �¦ ��µ¦ �εธรกรรมในรปแบบกระดาษÁ¡ ºÉ° Ä�oÁ�È�Á°� µ¦ ®¨ ��µ�®n��µ¦ Á�·��¹Ê��°� ��µ Á¤ ºÉ° มกรณพพาทฟองรองบงคบคดกน�µ¤ ��µ�ÉÁ�·��µ��µ¦ ทาสญญาในรปแบบอเลกทรอนกสกอาจเกดปญหา�¹Ê�ตอมาประเทศÅ�¥Å�o° ° ���®¤µ¥�¹Ê�¤µ���®�¹É��คอ พระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544 อนเปนกฎหมาย�ɤ ลกษณะพเศษ �¹É�° µ�กลาวไดวา ใน nª� µ¦ ����·�Ê�Å�o¤������·�¹Ê�¤µรองรบรปแบบการทานตกรรมสญญา�ÉÁ�·��µ��µ¦�·��n° ºÉ° µ¦ ทางเทคโนโลยสมยใหมในรปแบบไรกระดาษ โดยยอมรบสถานะในทางกฎหมาย�°��»¦ �¦ ¦ ¤�nµ�Ç��ɤ ¸ �¬�³Á�È��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�Ä®o¤��¼�¡ ����µ¤��®¤µ¥Å¤n�nµ�จากการ�n°�Á� É¥�Â���ð�� �ª��®¦ º° ¦ ³ ���¹É� ·��·Â¨ ³ ®�oµ�É° �Á�È��µ¦ ผกนตสมพนธในรปแบบกระดµ¬�É° ¥¼n£µ¥Ä�o����������·แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย และในสวน�ÉÁ�È�ª ·� ����·�Ê�ได¤������·Ä�Á¦ ºÉ° ��µ¦ ¦ �¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ�ใน�¦ ��É�¼n�ª µ¤Á �°พยานหลกฐานในรปแบบขอมลอเลกทรอนกส โดยมหลกการวาศาลจะปฏเสธไมยอมรบฟงพยานหลกฐานเพยงเพราะเปนขอมลอเลกทรอนกสไมได ° ��Ê�¡ ¦ ³ ¦ µ�����·����Ê�ใหใช�����Ê���¡ n����° µ�µ�¦ ª ¤�¹����É�o°��¹Ê�«µ¨ �ε��¡ ·Á«¬ �¦ ³�°���¡ ¦ ³ ¦ µ�����·�ÊÁ¦ ·É¤มผลบงคบใชในปพ.ศ. 2545 �¹�¥�¤���É�¼n�ª µ¤Á �° ¡ ¥µ�®¨ ��µ�ในรปแบบสญญาทางอเลกทรอนกสในปรมาณไมมากนก �¹É�หากมการนาเสนอพยานหลกฐานขอมลอเลกทรอนกส
2
�¹Ê�¤µสกระบวนการพจารณาคดในศาล คความจะมวธการเสนอพยานหลกฐาน�¦ ³Á£��Ê° ¥nµ�Ŧ�o°�¥ºÉ����¦ ³�»¡ ¥µ��n°�หรอ n� εÁ�µ�o° ¤¼®¦ º° ºÉ° ���¹��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r ใหคความอกฝายกอนหรอไม และจะถ° ª nµ ��µ�É° ¥¼nÄ�¦ ¼�Â��ขอมลอเลกทรอนกสอนใดเปนตนฉบบหรอสาเนา ¦ ª ¤�Ê���¡ ¥µ�®¨ ��µ�Á®¨ nµ�Êเปนพยานประเภทใด และ�¦ �Ä��ÉÁ�oµ�nµ¥บทตดพยานหลกฐาน และในสวนของ�¦ ³�ª��µ¦ ¡ ·�µ¦ �µÄ��Ê�«µ¨ ผพพากษาจะมวธใดÄ��µ¦ �É��Îʵ®��¡ ¥µ�®¨ ��µ�ในรปแบบขอมลอเลกทรอนกส
�Ê��Ê����»��°��r�¦ £µ�¦ �Å�o¤�µ¦�ε¦ ³��Á��Ã�à ¥ µ¦ �Á�«Â¨ ³�µ¦ ºÉ° µ¦ Á�oµ¤µ�¦ ³ ¥»��rÄ�o���·��¦ ¦ ¤ ¡ ºÊ��µ��nµ�Ç��°��¦ ³�µ����¹É�Â�nÁ�·¤�µ¦ �εÁ�·��»¦ �¦ ¦ ¤�nµ�Ç��°�£µ�¦ �¤��¦ ³ ���®µ�ª µ¤¨ nµ�oµÄ��µ¦ �εÁ�·��µ¦ �oª ¥Á®�»�É�µ¦ �¦ ·®µ¦ ���µ¦ �o° ¤¼Â¨ ³เอกสาร ��µ�ÉŤn¤�¦ ³ ·��·£ µ¡ ��¹�Á�È��µ¦ �εÁ�È��É�³�o° �¤�µ¦ ¡ ��µ�ε¦ ³���o° ¤¼° ·Á È��¦ ° �·� r¤µÄ�oÄ��µ¦ �¦ ·®µ¦ ���µ¦ ¤µ�¥·É��¹Ê��° ¥nµ�Ŧ �È�µ¤�¤o�¦ ³ Ã¥��r�°��µ¦ �εสญญาในรปแบบขอมลอเลกทรอนกสจะมมากกวาการทาสญญาในรปแบบของกระดาษ แตดวย¤µ�¦�µ��µ�Á��Ã�à ¥�ɤ° ยหลากหลาย และภาครฐไมไดมการกาหนดแนวทางมาตรฐานทางÁ��Ã�à ¥�É��Á���Á�È��Ä®oÂ�n³ °��r�¦ ¤¤µ�¦�µ��µ�Á��Ã�à ¥�ÉÂ���nµ�����¦ ³�°���Ä����»��Ťn¤ ®¨ �Á���r�µ���®¤µ¥�É µ¤ µ¦ �¦ ° �¦ ��µ¦ �ε ��µÄ�¦ ¼�Â���o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�É��Á���¤oª nµ�¦ ³Á�«Å�¥�³¤พระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544 ° °�¤µ����Ä�o¨ oª�È�µ¤�Â�n¥���¤��®µÄ�Á¦ ºÉ°�Á�É¥ª ���µ¦�ε��µ¦ Ä�o�¨ ³�µ¦Á�È�¦ �¬ µ ��µÄ�¦ ¼�Â���o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r° ¥¼n�¦ ª ¤�Ê���®¤µ¥������nµª ¤ ·Å�o¤�µ¦กาหนดหลกเกณฑมาตรฐาน และการรองรบสถานภาพทางกฎหมายของสญญาอเลกทรอนกสอยางชดเจน จงทาใหการจดทาสญญาในรปแบบขอมลอเลกทรอนกสไมไดถกนามาใชอยาง¤�¦ ³ ·��·£µ¡ �ÉÁ¡ ¥�¡ °��εĮo®�nª ¥�µ��Ê�£µ�¦ �¨ ³ £µ�Á°���¥���¤�µ¦ �ε�Ä�o�Á�È�¦ �¬ µ�¨ ³ ¤�µ¦ ¡ ·¤¡ r εÁ�µ ��µ° ·Á È��¦ °�·� r° °�¤µÄ�Â���¦ ³�µ¬Á¡ ºÉ° Ä�oÄ��µ¦ ° oµ�° ·��®¦ º° Á¡ ºÉ°ปฏบตใหเปนไปตามกฎมายกาหนด ควบคไปกบการทาสญญาในรปแบบอเลกทรอนกสดวย จงกอใหเกดภาระและคาใชจายในการดาเนนการดงกลาวอยตอไป
�°��µ��Ê พบวาไดมการทาสญญาในรปแบบขอมลอเลกทรอนกสโดยนาเอาระบบเทคโนโลยสารสนเทศและการ ºÉ° µ¦ ¤µÄ�oÄ��µ�¤ ·�°��n° Ä®oÁ�·��µ¦ �¦ ³�°�° µ��µ�¦ ¦ ¤Ä�¦ ¼�Â���nµ�Ç�Á¡ ·É¤¤µ��¹Ê��° µ�·Á�n���µ¦ �o° Ã����µ¦ � ° ¤Â��Á°� µ¦ �µ�° ·Á È��¦ °�·� rÄ��»¦�·��µ¦�oµÂ¨ ³�µ¦ ¡ µ�·�¥rÃ�¥° µ«¥�° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r¨ ³ ºÉ° ° ·Á È��¦ °�·� r�nµ�Ç�Á�È�Á�¦ ºÉ°�¤º° Ä�การกระทาความผดอนสงผลกระทบและกอใหเกดความเสยหายตอระบบเศรษฐกจของประเทศ° ¥nµ�¤®µ«µ¨ �¦ ª ¤�¹���®µÄ��µ¦ ¦ �¢ �¨ ³�µ¦ �É��Îʵ®��¡ ¥µ�®¨ ��µ��µ�° ·Á È��¦ °�·� r�É¥���Ä�oÄ����»���° ��Ê�Ä��¦ ³ Á�È�Á¦ ºÉ° ��ª µ¤�¼��o°�Â�o�¦ ·��°� ��µ° ·Á È��¦ °�·� r�È¥�¤ ¸ขอนาสงเกตอยวา หากมการปลอมแปลงสญญาอเล��¦ °�·� r�¹Ê��³ µ¤µ¦ ��ε�µ¦ �¦ ª�¡ · ¼��rÅ�o®¦ º° Ťn�¨ ³ Á��Ã�à ¥�oµ��ª µ¤¤ É���� °�£ ¥�°�¦ ³��Ä��µ¦ ���ε��µ¦ Ä�o��µ¦ ��Á�È�
3
��µÄ�¦ ¼�Â��° ·Á È��¦ °�·� rÄ����»��¤�¦ ³ ·��·£ µ¡ ¨ ³ Á �¥¦ £ µ¡ Á¡ ¥�Ä���¹��εÁ�È��É�³�o°�¤��®¤µ¥�É�ε®���»� ¤��·�°�Á��Ã�à ¥�Ê��Îɵ�É�³�εมาใชในกระบวนการดงกลาว�oµ��o��Á¡ ºÉ° Ä®o ��µ�É���εÄ�¦ ¼�Â��° ·Á È��¦ °�·� r¤�ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º° ¨ ³ µ¤µ¦ �¤� Ä�o����Å�oÁ�n�Á�¥ª �� ��µ�É�εÄ�¦ ¼�Â���¦ ³�µ¬
���Ê��Ä��¦ ³Á�È�Ä�Á¦ ºÉ°��µ¦ ¦ �¢ �¨ ³�µ¦ �É��Îʵ®��¡ ¥µ�®¨ ��µ��°� ��µ�É�εÄ�รปแบบขอมลทางอเลกทรอนกสตามกฎหมายของประเทศไทยยงคงไมมความชดเจนเพยงพอ®µ�¤�¦ �Á�·��o° ¡ ·¡ µ��¹Ê��Ê�Ä��µ���¡ n�¨ ³��° µ�µ��¹�Á®È��ª ¦ �É�³ ¤�µ¦ « ¹�¬µª ·�¥Á¡ ºÉ°นาไปสการแกไขและปรบปรงกฎหมายของไทยใหทนตอความเจรญกาวหนาทางเทคโนโลย µ¦ �Á�«Â¨ ³�µ¦ ºÉ° µ¦ Ä®o¤¤µ�¦�µ�Á�¥�Á�nµ�� ��¤�µ�µ° µ¦ ¥�¦ ³Á�«
1.2 วตถประสงคของการศกษาวจย
1. ศกษาความหมาย ลกษณะเฉพาะ และสถานะทางกฎหมายลกษณะพยานในสวน�ÉÁ�É¥ª ��สญญาอเลกทรอนกส
2. ศกษาและวเคราะหปญหาขอ���o°��µ���®¤µ¥ª ·� ����·Á�É¥ª ���µ¦ ¡ · ¼��rความถกตองแทจรงและปญหาการรบฟ งพยานหลกฐานของสญญาอเลกทรอนกสในประเทศไทย
3. «¹�¬ µÂ�ª�µ��µ¦ Â�oÅ���®µÁ¦ ºÉ° ��µ¦ ¡ · ¼��r�ª µ¤�¼��o° �Â�o�¦ ·��°� ��µ° ·Á È��¦ °�·� rÁ¡ ºÉ° Ä®o¤�ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º° Ä��µรรบฟงพยานหลกฐานของตางประเทศ และวเคราะหÂ�ª�µ�Á®¨ nµ�Ê�Á¡ ºÉ°�夵¡ ��µ��®¤µ¥¨ �¬�³ ¡ ¥µ�Ä��¦ ³Á�«Å�¥
4. «¹�¬µÃ�¦��µ¦ ¡ ��µÁ�É¥ª���µ¦�ε��µ¦��Á�È�� ³��µ���®¤µ¥�°� ��µ° ·Á È��¦ °�·� rÁ¡ ºÉ°Á�È�Â�ª�µ�Ä��µ¦�¦ ��¦ »���®¤µ¥�°��¦ ³Á�«Å�¥Ä�°�µ��
5. «¹�¬µª ·Á�¦ µ³ ®r��®¤µ¥Á�É¥ª ���µ¦ ¦ �¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ��µ¤������·�¦ ³ ¤ª ¨กฎหมายวธพจารณาความแพง ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา กฎหมายวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส  ³��µ���®¤µ¥���nµª�oµ��o��ÉÄ�o������พยานหลกฐานทางอเลกทรอนกส
1.3 ขอบเขตของการศกษาวจย
«¹�¬ µ�¹���®¤µ¥¨ �¬�³ ¡ ¥µ�¨ ³��®¤µ¥° ºÉ�Ç��ÉÁ�É¥ª�o°���°����µ¦ ¡ · ¼��rÄ�Á¦ ºÉ°��ª µ¤�¼��o°�Â�o�¦ ·���µ¦ �É��Îʵ®��¨ ³�µ¦ ¦ �¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ��°� ��µอเลกทรอนกส ในการนามาใชเปนพยานหลกฐานในกระบวนพจารณาของศาล รวมถงนากฎหมาย วธสบญญตของตางประเทศ เปรยบเทยบกบกฎหมายวธพจารณาความแพงและกฎหมายวธพจารณาความอาญาของไทย
4
1.4 สมมตฐานของการวจย
แมตามพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544 จะบญญต หามมใหศาลปฏเสธการรบฟงขอมลอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐานในกระบวนการพจารณา�È�µ¤�Â�n¥���¤��®µÄ��¦ ³ Á�È�Á¦ ºÉ°��µ¦ �É��Îʵ®��¡ ¥µ�Ä��µ¦ ¡ · ¼��r�ª µ¤�¼��o°�Â�o�¦ ·�ของสญญาอเลกทรอน� r° ¥¼n�Á�ºÉ°��µ�¤ ·Å�o¤�µ¦�ε®�� �µ�³�µ���®¤µ¥Â¨ ³ ®¨ �Á���r�µ¦นาสบรวมถงการรบฟงพยานหลกฐานประเภทขอมลอเลกทรอนกสไวอยางชดเจน ประกอบกบ¤�ª µ¤�εÁ�È��³�o°��εÁ��Ã�à ¥Ä��oµ��ª µ¤¤ É����°�£ ¥�°��¦ ³�ª��µ¦ การทา การใช และการจดเกบสญญาอเลกทรอนกส¤µ�¦ ³ ¥»��rÄ�o�oª ¥�Á¡ ºÉ° Ä®oÁ�·��ª µ¤Á�ºÉ° ¤ É�ª nµ ��µ° ·Á È��¦ °�·� r�Ê�� µ¤µ¦ �¤�����Ä��µ���®¤µ¥Á�n�Á�¥ª �� ��µ�É�εÄ�¦ ¼�Â���¦ ³�µ¬����Ê���µ¦ ¡ ��µÂ¨ ³�¦ ��¦ »���®¤µ¥�³�nª ¥Ä®oÁ�·��¦ ³ Ã¥��rÄ�Á¦ ºÉ° ��µ¦ ¦ �¢o�¨ ³�µ¦ �É��Îʵ®��¡ ¥µ�®¨ ��µ�Ä� ��µ° ·Á È��¦ °�·� rÄ®o¤�ª µ¤��Á���¹Ê�
1.5 วธการศกษาวจย
ศกษาวจยเชงเอกสาร (Documentary Research) �Ê�®¤��Ã�¥¦ ª�¦ ª ¤�o° ¤¼�µ��หนงสอ เอกสาร บทความ หรอกฎหมายตางๆ แลวนามาวเคราะห รวมถงศกษาแนวทาง�µ¦ Â�oÅ���®µ�µ���®¤µ¥�°��nµ��¦ ³ Á�«�Á¡ ºÉ°�夵Á�È�Â�ª�µ��µ¦ Â�oÅ��¦ ��¦ »�Ä�Á¦ ºÉ°��µ¦ ¦ �¢ �¨ ³�µ¦ �É��Îʵ®��¡ ¥µ�®¨ ��µ��°���®¤µ¥Å�¥�n° Å�
1.6 �¦ ³ Ã¥��r�É�µ�ª nµ�³ Å�o¦ ��µ��µ¦ « ¹�¬µª ·�¥
1. ทราบความหมาย ลกษณะเฉพาะ และสถานะทางกฎหมายของสญญาอเลกทรอนกส2. �εĮo µ¤µ¦ �ª ·Á�¦ µ³®r��®µ�o° ���o°��µ���®¤µ¥ª ·� ����·Á�É¥ª ���ารพสจน
ความ�¼��o°�Â�o�¦ ·��¦ ª ¤�¹��µ¦ ¦ �¢ �¨ ³�µ¦ �É��Îʵ®��¡ ¥µ�®¨ ��µ��°� ��µ° ·Á È��¦ °�·� rในประเทศไทย
3. �¦ µ�Â�ª �ª µ¤�·��¨ ³ ª ·ª ��µ�µ¦ �µ���®¤ µ¥Á�É¥ ª ���µ¦ ¦ �¢ �¨ ³�µ¦ �É��Îʵ®��¡ ¥µ�®¨ ��µ� ��µ° ·Á È��¦ °�·� r
4. ทาใหสามารถกาหนดแนวทางการดาเนนการแกไขปญหาขอขดของทางกฎหมายÄ�Á¦ ºÉ°��µ¦ ¦ �¢ �¨ ³�µ¦ �É��Îʵ®��¡ ¥µ�®¨ ��µ��°� ��µ° ·Á È��¦ °�·� rÁ¡ ºÉ° Äหเกดความ�nµÁ�ºÉ°�º° Ä��¦ ³�ª�¡ ·�µ¦ �µ��Ä��nµ��¦ ³ Á�«�¨ oª�夵ª ·Á�¦ µ³ ®rÁ�¦ ¥�Á�¥�ª nµ�®µ��εหลกเกณฑของกฎหมายตางประเทศมาปรบใชกบกฎหมายไทยจะกอใหเกดประโยชนตอการพฒนากระบวนพจารณาคดของประเทศไทยอยางไร
5. �εĮo µ¤µ¦ ��ε®��Â�ª�µ�Ä��µ¦ Â�oÅ��¦ ��¦ »���®¤µ¥Á¡ ºÉ° ¦ oµ�¤µ�¦�µ�¨ ³ �µ�³�µ���®¤ µ¥Á�É¥ ª ���µ¦ ¦ �¢ �¨ ³ �µ¦ �É��Îʵ®��¡ ¥µ�®¨ ��µ� ��µ�° �อเลกทรอนกสในอนาคต
5
1.7 นยามศพท
อเลกทรอนกส หมายความวา การประยกตใชวธการทางอเลกทรอนกส ไฟฟา � ºÉ�
¤nÁ®¨ È�Å¢ ¢oµ�®¦ º° ª ·�° ºÉ�Ä�Ä��¬�³�oµ¥��และใหหมายความรวมถงการประยกตใชวธการทางแสง วธการทางแมเหลก ®¦ º° ° »��¦�r�ÉÁ�É¥ª�o°����µ¦�¦ ³ ¥»��rÄ�oª ·�ตางÇ�Á�n�ª nµ�Ê�
ขอมลอเลกทรอนกส ®¤µ¥�ª µ¤ª nµ��o°�ª µ¤�ÉÅ�o ¦ oµ�� n��¦ ��Á�È�¦ �¬ µ หรอ
ประมวลผลดวยวธการทางอเลกทรอนกส เชน ª ·��µ¦ ¨ �Á� É¥��o° ¤¼�µ�° ·Á È��¦ °�·� r�จดหมายอเลกทรอนกส โทรเลข โทรพมพ หรอโทรสาร
สญญาอเลกทรอนกส หมายความวา �·�·�¦ ¦ ¤�ÉÁ�·��µ��µ¦  ��Á���าสอดคลอง
�o°����°��»���Ê�Â�nสองฝา¥�¹Ê�Å��Ã�¥ nµ¥®�¹É�Á�È��¼oÁ �° ¨ ³ ° � nµ¥®�¹É�Á�È� ผสนองรบÁ¡ ºÉ° มงกอใหเกด Á� É¥�Â���โอน สงวนหรอระงบ�¹É�นตสมพนธ โดยใชวธการสราง สง รบ เกบรกษา หรอประมวลผลดวยª ·��µ�° ·Á È��¦ °�·� r�Ê�®¤��®¦ º° Â�n�µ� nª�
·É�¡ ·¤ ¡ r° ° ��(printout) หมายความวา ��ÉÅ�o�µ��µ¦��·��·�µ��°�Á�¦ ºÉ°�
�° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�µ¤�ε É��É É�Ä®o¡ ·¤¡ r �Ä��¦ ³�µ¬®¦ º° ª �»° ºÉ�
อนเทอรเนต (Internet) หมายความวา เครอขายคอมพวเตอรขนาดใหญ�ɤ�µ¦
Á�ºÉ° ¤�n° ¦ ³ ®ª nµ�Á�¦ º° �nµ¥®¨ µ¥Ç�Á�¦ º° �nµ¥�ɪ à ��Ã�¥Ä�o£ µ¬ µ�ÉÄ�o ºÉ° µ¦ ��¦ ³ ®ª nµ��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�ÉÁ¦ ¥�ª nµ�á ¦ Ã��° ¨ �(Protocol) �¹É��¼oÄ�oÁ�¦ º°�nµ¥�Ê µ¤µ¦ � ºÉ° µ¦ �¹���Å�oÄ�หลายทาง อาทเชน อเมล เวบบอรด ¨ ³ µ¤µ¦ � º��o��o° ¤¼Â¨ ³�nµª µ¦ �nµ�Ç�¦ ª ¤�Ê���°�แฟมขอมลและโปรแกรมมาใชได
เทคโนโลยสารสนเทศ (information) หมายความวา Á��Ã�à ¥�ÉÄ�o���µ¦
สารสนเทศÁ�È�Á��Ã�à ¥�ÉÁ�É¥ª�o°��Ê�Â�nการเกบรวบรวมขอมล การประมวลผล การแสดงผลลพธ การทาสาเนา และกา¦ ºÉ° µ¦ โทรคมนาคม Á¡ ºÉ° Ä®oÅ�o µ¦ �Á�«�ÉÁ®¤µ³ ¤Â¨ ³ µ¤µ¦ �นาไปใชใหเกดประโยชนได
บ��É�2
�§¬��ª ·ª ��µ�µ¦ ¨ ³ Ã�¦ � ¦ oµ�¡ ºÊ��µ��° � ��µ° ·Á È��¦ ° �·� r
นบแตอดตการบนทกขอมลของมนษยÅ�o¤�µ¦ ¡ ��µ¤µ° ¥nµ��n° Á�ºÉ°�Ä� ¤¥Ã�¦ µ��É¥�Ťn¤ �ª ° �¬ ¦ ได¤�µ¦ ª µ�£ µ¡ Â���ε° �·�µ¥Åª o������Îʵ��Á¤ºÉ° Å�o¤�µ¦ �¦ ³�·¬�rสญลกษณแทนตวอกษรจงบนทกสญลกษณตวอกษรแทนรปภาพ การจดเกบกไดพฒนาจากการบนทกบนผ���ÎʵÅ����¹���ª �»�É��Á�¦ ¥¤Åª oÁ¡ ºÉ° Ä®o®¥·��º° Å�° nµ�Å�o�nµ¥Â¨ ³ ¤�ª µ¤คงทน เชน Ä� µ��ŤoÅ�n�Á�È��o�����¦ ³ �É�Å�o¤�µ¦ �¦ ³�·¬�r�¦ ³�µ¬Á�·��¹Ê� ขอมลตาง ๆจงถกจดเกบไวบนกระดาษ และใชกนอยµ�¡ ¦ n®¨ µ¥�n° Á�ºÉ°�¥µª�µ�มาจนถงปจจบน Á¤ ºÉ° ¤ ¸ความตองการจดเกบ¤µ��¹Ê�กÅ�o¤�µ¦ �¦ ³�·¬�r¦ ³��ŤÃ�¦ ¢ · ¤ rÁ¡ ºÉ° ��Á�È�Á°� µ¦ �ɤ�ε�ª�มากเหลา�Ê��¹É��nª ¥Ä®oÄ�o¡ ºÊ��ÉÄ��µ¦ ��Á�È��o° ¥¨ �¨ ³ µ¤µ¦ ��o�®µÅ�o�nµ¥ Á¤ ºÉ° à �Å�o�oµªเขาสยคเทคโนโลยสารสนเทศการจดทาและจดเกบขอมลไดพฒนามาจดทาและจดเกบไวในคอมพวเตอรเปนไฟลในรปแบบตางๆ เชน แบบภาพ (Image format) แบบเอกสาร (Documentformat) แบบเอกเอมแอล (XML) Á�È��o��®¦ º° ¤o�¦ ³ �Éงบนทกไวในฐานขอมล การกระจายขอมลกเชนเดยวกน ไดมการพฒนาจากการจดสงเอกสารดวยการนาสงดวยมอ ไปเปนการจดสงทางอเลกทรอนกส การรกษาความลบใหกบขอมล กไดพฒนาจากกรรมวธทางกายภาพไปเปนการเขารหสทางอเลกทรอนกส รวมถงการสรางความคงทนของขอมล�ÈÅ�oÁ� É¥�Â��Å��µ¤สภาพการจดเกบทางอเลกทรอนกส �¹É� ��Ä®oÁ®È�ª nµ�µรจดการขอมลÅ�oÁ� É¥�Â���µ��µ¦จดเกบขอมลลงในกระดาษไปเปนการจดการขอมลทางอเลกทรอนกสโดยใชเทคโนโลยสารสนเทศในการจดการขอมลอเลกทรอนกส�nµ�Ç��ÉÄ�o��° ¥¼nÄ����»��
�°��µ��ÊÁ¤ ºÉ° ��¤¤�»¬¥r¤�µ¦ ¡ ��µ¤µ��¹Ê�¨ ³ ¤�ª µ¤���o°��¹Ê��µ¦ ���¹��o° ¤¼ลÄ�¦ ¼�Â���¦ ³�µ¬�ȤÂ�ª Ã�o¤Á� É¥�Å�Á�È��µ¦ ���¹��o° ¤¼Ä�¦ ¼�Â��อเลกทรอนกส¤µ��¹Ê���¹É�Ä��É�ʦ ª ¤�¹��µ¦  ��° °��¹É�Á���µ�°��»���Á¡ ºÉ° �É�³�εÁ�·��µ¦ �µ¤ª ��»�¦ ³ ��r®¦ º°��¦ ³ Ã¥��r¦ ª ¤��Å�o�Â�n�Ê��Ê�µ¦  ��° °��¹É�Á���µ�Ê��ÈŤn¤ ·É�Ä��³Á�È�®¨ ��µ�Ä��µ¦กลาª ° oµ�¦ ³ ®ª nµ��»���¼o ��Á���µ®µ�¤�o° ¡ ·¡ µ�Á�·��¹Ê�����Ê��¹��εÁ�È��É�³�o°�Á�¥�Á���µ®¦ º°�o°���¨ ³ ���¹�Ū oÄ� ·É��É µ¤µ¦ ��ε° °�¤µÂ ��¦ ³ ®ª nµ���Å�o° ¥¼nÁ ¤°�¨ ³ ¤ ¸ความสะดวกในการนาออกใช บคคลผแสดงเจตนาหรอคสญญา จงตองมการบนทกขอตกลงของ���Ä� ·É��É µ¤µ¦ ����¹��o° ¤¼Å�o��¹É��É�·¥¤Ä�o��° ¥¼nÄ����»���È�º°�µ¦ ���¹��o°����Ä��¦ ³�µ¬�Â�n�oª ¥���»��¤�µ¦ ¡ ��µÁ��Ã�à ¥ µ¦ �Á�«Â¨ ³�µ¦ ºÉ° µ¦ �¹Ê�อยางรวดเรว เปนผลใหมการบนทกขอตกลงในรปแบบอเลกทรอนกสมาก�¹Ê���¹��εÁ�È��o°�����·��®¤µ¥หรอมาตรการตµ�Ç�¤µÁ¡ ºÉ° ¦ °�¦ ��µ¦ ���¹��o°���¦ ³®ª nµ��»���ÉÁ� É¥�Â��Å���¹É�° µ�ถอÅ�oª nµÁ�È�®¨ ��µ��°��µ¦  ��° °��¹É�Á���µ�É�Á°�
7
�Ê��Ê�Á¤ ºÉ° ¤�µ¦  ��° °��¹É�Á���µ�É�³�¼��·�· ¤ ¡ ��r�°��»���Ê�Â�n °� nµ¥®¦ º°�ª nµ�Ê��¹Ê�Å���¹�Á�·�Á�È� ��µ�¹Ê�¨ ³ Á¤ ºÉ° Ä����»��¤ กµ¦  ��Á���µÁ�oµ�ε ��µ�Ê�ในรปแบบกระดาษและในรปแบบอเลกทรอนกส �¹��εÁ�È��É�o° �¤�µ¦ «¹�¬ µÁ�¦ ¥�Á�¥���®¤µ¥�®¨ �Á���r�¨ ³ ¤µ�¦ �µ¦ �nµ�Ç��ÉÄ�o���µ¦ �ε ��µÄ�¦ ¼�Â�����nµª�Á¡ ºÉ° Ä®oÁ�·��ª µ¤��Á���¹Ê�
2.1 �ª µ¤ ¦ ¼o�ɪ Å�Á�É¥ª ���·�·�¦ ¦ ¤ ��µ
�·�·�¦ ¦ ¤Á�È�Á¦ ºÉ°��°��µ¦ �¦ ³�ε�°��»��Á¡ ºÉ° �³�n° Ä®oÁ�·��µ¦ Á� ºÉ°�ไหวแหงสทธ£ µ¥Ä�o®¨ �Á���r¨ ³�°�Á��Ä�Á¦ ºÉ°�Á ¦ £ µ¡ �°��µ¦  ��Á���µ����Ê�Ä��µ¦ «¹�¬µ�¹�Á¦ ºÉ°�กฎหมายวาดวยสญญา (Law of Contracts) �¹É�Á�È��·�·�¦ ¦ ¤1 อนเกดจากการแสดงเจตนาของ�»�� �Ê�Â�n ° � nµ¥�¹Ê�Å���³�o° ��ε�¹��¹�®¨ ���®¤µ¥Ä�Á¦ ºÉ° ��·�·�¦ ¦ ¤�oª ¥��nµª �º°�o°�¡ ·�µ¦ �µª nµÄ�Á¦ ºÉ°� ��µ�Ê���oµ¤��®¤µ¥Á¦ ºÉ°� ��าบญญตเอาไวเปนการเฉพาะแลวกŤn�o°��εÁ¦ ºÉ°��·�·�¦ ¦ ¤�¹É�Á�È�������·�ɪ Å�¤µ�¦ �Ä�o° ��Á�n���µ¤¤µ�¦ µ�169 วรรคสอง ° �Á�È�Á¦ ºÉ°��·�·�¦ ¦ ¤����·Ä®o�εÁ �° �ÉÅ�o n�° °�Å�¨ oª ¤o�¼oÁ �°�µ¥�εÁ �° �Ê� กยงคงผกพน กองมรดกของผเสนอ แตอยางไรกตาม มาตรา 360 อนเปนบทบญญตวาดวยสญญาได����·¥�Áª o�®¨ �Ä�Á¦ ºÉ°��·�·�¦ ¦ ¤Á° µÅª oª nµ�εÁ �°�³Å¤n�¼�¡ ��°�¤¦ ����oµ nµ¥�¼o¦ ��εÁ �°�“ไดร” กอนแลววาผเสนอตาย เปนตน
อยางไรกตาม �¦ ³ ¤ ª ¨ ��®¤µ¥Â¡ n�¨ ³ ¡ µ�·�¥rÅ�o����·Á¦ ºÉ° � ��µÁ° µÅª oÄ�บรรพ 2 ลกษณะ 2 �¹É��¦ ³�°�Å��oª ¥Á¦ ºÉ°��µ¦ �n° Ä®oÁ�·� ��µ���Á¤ºÉ° ��µÁ�·��¹Ê�¨ oª ��³Á�È�° ¥nµ�Ŧ��È�³¤Á¦ ºÉ°��®n� ��µ����·Á° µÅª o�¨ ³Á¡ ºÉ° ¦ oµ��ª µ¤¤ É�Ä�ª nµ ��µÅ�oÁ�·��¹Êน° ¥nµ� ¤�¼¦�r�È�³ ¤������·Ä� nª��°�¤��εÅ�o�ε®��Á° µÅª o�¨ ³ Á¤ ºÉ° ��µÁ�·��¹Ê�¨ oª Â�nŤn µ¤µ¦ ���·��·�µ¤ ��µÅ�o�È�³¤������·Ä�Á¦ ºÉ°��°�Á�Ê¥�¦ �ª µ�®¨ �Á° µÅª oª nµÄ®o�ε®��ปรบกนอยางไร Á¡ ºÉ° Ä®o�¼n ��µÅ�o��·��·�µ¤ ��µ�ÉÄ®oŪ o�n° ��
2.1.1 ความหมาย ลกษณะ และโครงสรางของนตกรรมสญญา
2.1.1.1 ความหมายของสญญา
นตกรรม หมายถง การกระทาของบคคลโดยชอบดวยกฎหมายและดวยใจ สมคร¤»n�Ã�¥�¦��n°�µ¦�¼��·�· ¤¡ ��r�¹Ê�¦ ³®ª nµ��»���Á¡ ºÉ°�³�n°�Á� É¥�Â���ð�� �ª��®¦ º° ¦ ³ ���¹É� ·��·
1 �·Ë��Á«¦ ¬��»�¦ , ®¨ ���®¤ µ¥Â¡ n��¬�³�·�·�¦ ¦ ¤ ¨ ³ ®�Ê, (กรงเทพมหานคร: เอราวณการ
พมพ, 2522), 247-248.
8
สญญา หมายถง นตกรร¤�ÉÁ�·��µ��µ¦  ��Á���าสอดคลองตองกน�°��»�� �Ê�Â�nสอง nµ¥�¹Ê�Å��Ã�¥ nµ¥®�¹É�Á�È��¼oÁ �° �¨ ³ ° � nµ¥®�¹É�Á�È��¼o �° �¦ �Á¤ ºÉ°�εÁ �°��ε �°��¼��o°��¦��� ��µ�ÈÁ�·��¹Ê��¨ ³ ¤��¼�¡ ��¼n ��µ
องคประกอบของสญญาม¨ �¬�³ ε�����Ê
1. ตองมคสญญา กลาวคอ �o°�¤�»���¼oÁ�È��¼n ��µ° ¥nµ��o° ¥ °� nµ¥�¹Ê�ไป  ��Á���µ�ε�εÁ �°�¨ ³�ε �°��É�¼��o°��¦�������Ê� ��µ�¹�¤ ¸ �¬�³�°��·�·�¦ ¦ ¤หลายฝาย Á�ºÉ°��µ�®µ�การแสดงเจตนาเพยงฝายเดยวจะไมเกดเปนสญญา แตอาจจะเปนไดÂ�nÁ¡ ¥��·�·�¦ ¦ ¤° ¥nµ�®�¹É�Á�nµ�Ê��
2. ตองมคาเสนอและคาสน°� °��o°��o°�����nµª�º°��Ê�สองฝายจะตองม�µ¦  ��Á���µ�ε�εÁ �°��ε �°��É�¼��o°��¦����¹��³Á�·�Á�È� ��µ�¹Ê��Ä��µ������oµ®µ��εÁ �°�ε �°�Ťn�¼��o°��¦���¨ oª ��µ�ÈŤn° µ�Á�·��¹Ê�Å�o�Á�n���µ¥ดาตองการขายรถยนต จงทาคาเสนอขายไปยงนายแดง แตปรากฏวานายแดง�o°��µ¦�ºÊ° รถจกรยานยนต หากนายแดง�ε�ε �°���¤µª nµ�o°��µ¦ �ºÊ° ¦ ���¦ ¥µ�¥��r����Ê��สญญากยอมไมเกดเพราะ�ε �°��É�°���¤µÅ¤n�¦����εÁ �° �ÉÅ�oÄ®oŪ o
3. ตองมวตถประสงคของสญญา หรอตองมประโยชนสดทายของการทาสญญา กลาวคอ �oµ®µ�Ťn¤ª ��»�¦ ³ ��r�°��µ¦�ε ��µÂ¨ oª ��µ�ÈŤn° µ�Á�·��¹Ê�Å�o�Á�n��นายดาบอกกบนายแดงวา “สนใจทาสญญากนไหม” Á�n��Ê ��µ�ÈŤn° µ�Á�·��¹Ê�Å�oÁ¡ ¦ µ³ Ťn¤ ¸วตถประสงควาจะทาสญญาอะไรตอกน
สาหรบวตถประสงคของสญญาหรอประโยชนสดทายของการทาสญญา�Ê�อาจจะ° ¥¼nÄ�¦ ¼��°��¦ ¡ ¥r ·��Á�n���µ¦ �ε ��µ�ºÊ° �µ¥ สญญาเชาทรพย หรอสญญาจางแรงงาน เปนตน
อยางไรกตาม Ä�Á¦ ºÉ°�ª ��»�¦ ³ ��r�³�o°�° ¥¼nÄ������°�������·ª nµ�oª ¥�·�·�¦ ¦ ¤�oª ¥��nµª �º° ��³�o° �Ťn¤ ª ��»�¦ ³ ��r�É�o° �®oµ¤ ��Â�oงโดยกฎหมาย หรอมวตถประสงคเป��µ¦ ¡ o�ª · ¥�®¦ º° �o° �Ťn¤ ª ��»�¦ ³ ��r�É���n° �ª µ¤ ��Á¦ ¥�¦ o° ¥�®¦ º°ศลธรรมอนดของประชาชน เชนนายไกทาคาเสนอไปยงนายปลา Á¡ ºÉ° Á �° �µ¥�É�·���ดวงจนทร นายปลาแสดงเจตนา����ºÊ°��®µ�¡ ·�µ¦ �µ�µ¤®¨ ��µ¦ �oµ��o�¨ oª�³Á®È�Å�oª nµ�Á�oµÁ���r�o° �É�1 แลว กลาว�º°�¤�Ê��¼n ��µ�° ��Ê�ยงมคาเสนอและคาสนองถกตองตรงกนตามหลกเกณฑขอ 2 แลว และมวตถประสงค ตามขอ 3 Â�nÁ¤ ºÉ° ��Å�¡ ·�µ¦ �µÄ�หลกการÁ¦ ºÉ°�นตกรรมแลวพบวาสญญาดงกลาว¤ ª ��»�¦ ³ ��r�ÉÁ�È��µ¦ ¡ o�ª · ¥��¹�¤� Á�È�ä�³�µ¤มาตรา 150 ไมเกดเปนสญ�µ�¹Ê�
2.1.1.2 การกอใหเกดสญญา
Ã�¥���·®¨ ��µ¦ �n° Ä®oÁ�·� ��µ�³�o°��¦ ³�°�Å��oª ¥®¨ �Á���rÁ�ºÊ°��o��nµ�Ç�Ťnª nµ�³Á�È�Á¦ ºÉ°��ª µ¤ µ¤µ¦ ��°��»���¼oÁ�È��¼n ��µ�®¦ º° Á¦ ºÉ°��ª µ¤ µ¤µ¦ ��µ¤�¦ °�
9
ª ��»�¦ ³ ��r�°��·�·�»���®¦ º° Á¦ ºÉ°�ª ��»�¦ ³ ��r�°� ��µ° �Á�È�¡ ºÊ�ฐานในการทานตกรรมสญญา �µ��Ê��¹��³ ¡ ·�µ¦ �µÄ�Á¦ ºÉ°��µ¦�εคาÁ �°��ε �°�° �Á�È�®¨ ���®¤µ¥Ä�Á¦ ºÉ°�ของสญญา �¹Éง µ¤µ¦ �°�·�µ¥Å�o���Ê
คาเสนอ
�εÁ �° �®¤µ¥�¹���·�·�¦ ¦ ¤ nµ¥Á�¥ ª ��·��É�o° �¤�¼o¦ ��µ¦  ��Á���µ�° �Á�·��¹Ê��µ��µ¦ �É�»�� nµ¥®�¹É�Â�o�Ä®o�»��° � nµ¥®�¹É�Ã�¥Á�¡ µ³Á�µ³���®¦ º°�n° µ�µ¦ �³Á¡ ºÉ° Ä®o�¦ µ�ª nµ��¤�ª µ¤�¦ ³ ��r�³�¼�¡ ����µ¤ ��µ�¨ ³�° Ä®o° � nµ¥®�¹É� �°�¦ ��ª µ¤�¦ ³ ��r�Ê�Ã�¥�µ¦ Á�oµ¦ nª ¤�ε ��µ�oª ¥�
ลกษณะของคาเสนอ Á¤ ºÉ° ¤�µ¦ แสดงเจตนาทาคาเสนอแลวยอมมผลตอการÁ�·��¹Ê��°� ��µ�®¦ º° ° µ��n° Ä®oÁ�·��ª µ¤�¼�¡ �Ä��¬�³ ° ºÉ�Ç��µ¤��®¤µ¥Å�o��¹É�ในการพจารณาวาการแสดงเจตนาใดเปนคาเสนอหรอไมสามารถพจารณาไดจากหลก 5 �¦ ³�µ¦ ���Ê
(1) คาเสนอเปนการแสดงเจตนาทานตกรรมฝายเดยว �¹É��o°�¤�¼o¦ ��µ¦
 ��Á���µ��µ¦  ��Á���µ�³ ¤�Á�È��εÁ �°�n° Á¤ ºÉ° ¤�¼o¦ ��µ¦  ��Á���µ����Ê���¹��o°�¡ ·�µ¦ �µª nµÅ�o¤�µ¦ �ε�εÁ �° Å�¥��»���¹É�° ¥¼nÁ�¡ µ³ ®�oµ�®¦ º°�ε�εÁ �° Å�¥��»���¹É�° ¥¼nหางกนโดยระยะทาง และอกฝาย�ÉÅ�o¦ ��εÁ �°�o°��°��ε �°���¤µ£ µ¥Ä�¦ ³ ¥³ Áª ¨ µ�Éกาหนดไวแลวจงจะมผลเปนสญญา
(2) �εÁ �° �o° �Á�È��µ¦  ��Á���µÃ�¥ª ·��Éชดแจง สาหรบวธการ
 ��Á���µ° µ��εÃ�¥�µ¦  ��Á���µÃ�¥��Â�o����¹É�° µ��ε�oª ¥ª µ�µ®¦ º° ¨ µ¥¨ �ษณอกษรกÅ�o��Ê��ÊÁ¡ ¦ µ³�εÁ �°�º°�ε�° Ä®o�ε ��µ����Ê��εÁ �° จงไมอาจแสดงเจตนาโดยปรยาย ®¦ º° Ã�¥�µ¦�·É�ŤnÅ�o
(3) คาเสนอตองมขอความชดแจง และแนนอน กลาวคอ ผทาคาเสนอ
จะตองแสดงเจตนาทาคาเสนอโดยมความชดเจนและแนนอน เชน คาเสนอขายสนคา กตองกลาวอยางชดแจงในคาเสนอวาเปนสนคาประเภทไหน ราคา ขนาด ชนด ปรมาณเทาใด เปนตน ¨ ³ Á¤ ºÉ°�εÁ �° �Ê�ไปถงผรบคาสนอง ¨ ³�oµ nµ¥�Ê�¡ ° Ä��³�ε ��µ�ÈÁ¡ ¥�Â�n�ε�ε �°�กลบมµ�È�³Á�·�Á�È� ��µ�¹Ê�Å�oÄ������
แตในกรณ�oµ�o°�ª µ¤Ä��εÁ �° Ťn��Á��Á¡ ¥�¡ ° ¨ oª��o°�ª µ¤�Ê��È�³Å¤n¤ ¸ผลเปนคาเสนอ แตจะเปนเพยง “คาปรารภ” หรอ “คาทาบทาม” หรอ “�εÁ�ºÊ° Á�·�” Á¡ ºÉ° Ä®o° � nµ¥�ε�εÁ �° ¤µÁ�nµ�Ê�2
2 พวงผกา บญโสภาคย และประสาน บญโสภาคย, คาบรรยายกฎหมายแพงและพาณชยวาดวย
นตกรรมและสญญา, (กรงเทพฯ : ฝายตาราและอปกรณการศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2528),
247-248.
10
(4) คาเสนออาจจะแสดงเจตนาตอบคคลโดยเจาะจง หรอตอ
สาธารณชนกได เชน นายแดง เสนอขายรถยนตของตนตอ นายดา ในราคา 1,000,000 บาท
�¹É�¤ ¸ �¬�³Á�È��µ¦ Á �°�n°�µ¥�ε�Á�È��µ¦ Á�¡ µ³Á�µ³���Â�n�oµ�µ¥Â����¦ ³�µ«�µ¥¦ �¥��r�°���Ä�®�� º° ¡ ·¤ ¡ r�ÈÁ�È��¬�³�°��µ¦ �εÁ �° �ÉŤnÁ�µ³��ª nµ�³Á �°�µ¥�n° Ä�¦ ��Ä���®�¹É�Á�È��µ¦ Áฉพาะจงเขาลกษณะของการทาคาเสนอตอสารธารณชน
(5) Á¤ ºÉ° ¤ �εÁ �° Å�¨ oª��¼oÁ �° Ťn¤ ·��·��·Á ��®¦ º° Á º° ���·��· กรณ
�Ê�oµÁ�È��µ¦ Á �°�n°�»��Ã�¥Á�¡ µ³ Á�µ³���ÈŤnÁ�È���®µÁ¡ ¦ µ³ Á¤ ºÉ°�¼oÁ �°�ε�εÁ �° Å�¥��»��Ã�¥Á�¡ µ³ Á�µ³��¨ oª�»���¼oÅ�o¦ ��εÁ �° Á�nµ�Ê��É�³ทาคาสนองกลบมาได แตถาเปนการทาคาเสนอตอสารธารณชนแลวไมวาจะเปนบคคลใดสนองกลบมาผเสนอกจะปฏเสธไมเขาทาสญญาไมได
คาสนอง
คาสนอง หมายถง กา¦ �É�»���¼o¦ ��εÁ �°  ��Á���µ�°�¦ ��ε ��µ�µ¤�Éผเสนอแสดงเจตนา3 �¹É��ε �°�Á�È��·�·�¦ ¦ ¤ nµ¥Á�¥ª��·��É�oองมผรบการแสดงเจตนาเชนเดยวกบคาเสนอ ���Ê��Á¤ºÉ° ¡ ·�µ¦�µÁ®È�Å�oวาคาสนองมลกษณะ 4 ประการ4 ���Ê
(1) �ε �°�Á�È��·�·�¦ ¦ ¤ nµ¥Á�¥ª�¹É��o°�¤�¼o¦ ��µ¦  ��Á���µ�(2) คาสนองจะตองแสดงเจตนาตอบคคลโดยเฉพาะเจาะจง กลาวคอจะตอง
เจตนาไปยงผเสนอจะ�ε�ε �°�Å�¥��»��° ºÉ�ŤnÅ�o(3) �ε �°��³�o°�¤�ª µ¤�ª µ¤��Á��Â�n�°�Ã�¥Å¤n¤�µ¦ Â�oÅ�Á¡ ·É¤Á�·¤�
�Ê��o°�ª µ¤�°��εสนอง�³�o°�¤�ª µ¤�¼��o°��¦������εÁ �°��³Â�oÁ� É¥�Â��Ä®oÂ���nµ�Å��µ��εÁ �° ŤnÅ�o�Á¡ ¦ µ³�³�εĮo�ε �°��Ê��µ¥Á�È��o°�n° ¦ °�®¦ º° �µ¥Á�È��εÁ �°�¹Êนใหม �¹É�ถอวาเปนการบอกปดไมรบคาเสนอ
(4) �ε �°��Ê�° µ�Á�È��µ¦  ��Á���µÃ�¥��Â���Ã�¥�¦ ·¥µ¥�®¦ º° Ã�¥�µ¦ �·É��ÈÅ�o��¹É�Â���nµ�Å��µ�Á¦ ºÉ°��°��εÁ �° Á¡ ¦ µ³�εÁ �°�³�o°�Á�È��µ¦  ��Á���µÃ�¥ชดแจงเสมอ
ผลของคาสนอง
Á¤ ºÉ° ¤�µ¦  ��Á���µ�ε�ε �°����¤µ¥��¼oเสนอแลวกยอมสงผลในทางกฎหมายอย 3 �¦ ³�µ¦ ���n° Å��Ê
3 เสรม วนจฉยกล, �ε° �·�µ¥�¦ ³ ¤ ª ¨ ��®¤ µ¥Â¡ n�¨ ³ ¡ µ�·�¥ r �¬�³�·�·�¦ ¦ ¤ ¨ ³ ®�Ê,
(นครหลวงกรงเทพธนบร : โรงพมพกรมสรรพสามต, 2515), 377.4 อครวทย สมาวงศ, คาอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยนตกรรมและสญญา,
(กรงเทพฯ : สานกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา, 2553), 185
11
1. Á¤ ºÉ° ¤�µ¦ �ε�ε �°���Å��µ¤�εÁ �°�n° ��É�εÁ �° �³ ·Ê��ª µ¤�¼�¡ ���È�³�εĮoÁ�·� ��µ�¹Ê�
2. �ε �°��³�°�ŤnÅ�o�Á¡ ¦ µ³ Á¤ ºÉ° ¤�ε �°�¨ oª�È�³ Á�·�Á�È� ��µ�¹Ê�การถอนคาสนองจงเทµ��Á�È��µ¦ ¥° ¤Ä®o¤�µ¦ Á ·� ��µ�Áª o�Â�n�ε �°��¹É��εÅ�¥��»���¼o° ¥¼n®nµ���Ã�¥¦ ³ ¥³�µ��³Á�·�Á�È� ��µ�¹Ê�Á¤ ºÉ° ¤�µ¦ �ε�ε �°��Ê�Å��¹��¼oÁ �°����Ê��n°��Éผเสนอจะไดรบคาบอกกลาวสนองกอาจบอกถอนเสยได
3. �εÁ �° Ťn ·Ê��ª µ¤�¼�¡ �Á¡ ¦ µ³ Á®�»�¼o �°��µ¥�®¦ º° ตกเปนคนไร�ª µ¤ µ¤µ¦ ��®¦ º° ��Á ¤ º° �Ŧ o�ª µ¤ µ¤µ¦ ��Ã�¥Å¤n¤�o° ¥�Áª o�Ä�Ç��¹É��nµ����¦ ��°��εÁ �°�¹É��oµ�¼o�εÁ �°�µ¥�®¦ º°��Á�È���Ŧ o�ª µ¤ µ¤µ¦ ��εÁ �° �Ê��È�³ ·Ê��
° ¥nµ�Ŧ �È�µ¤��µ¦ �ε�ε �°���Å�¥��¼oÁ �° �Ê�¤ ·Ä�nª nµ�³�n° Ä®oÁ�·� ��µในทกกรณเสมอไป ถาคา �°��Ê�¤µ�¹�nª�Áª ¨ µ ®¦ º°�ε �°��Ê�Ťn�¦����εÁ �°�ÈไมอาจÁ�·� ��µ�¹Ê�Å�o�
2.1.1.3 ประเภทของสญญา
1. สญญาตางตอบแทนกบสญญาไมตางตอบแทน2. สญญามคาตอบแทนกบสญญาไมมคาตอบแทน3. สญญาประธานกบสญญาอปกรณ4. Á°�Á�« ��µ�� ��µÅ¤n¤�ºÉ°5. ��µÁ¡ ºÉ°�¦ ³Ã¥��r�°��»��£µ¥�°�
2.1.1.4 ผลแหงสญญา
Á¤ ºÉ° ��µÁ�·��¹Ê�และมผลใชบงคบระหวางคส ญญา¨ oª �È�³ Á�·�®�ÊÂ�nคสญญาÄ��µ¦ �É�³ Ä®o° � nµ¥®�¹É���·��·�µ¤ ��µ�Á�n���µ¥Â������ºÊ°�oµ�จากนายดา ราคา 3,000,000 �µ��Á�n��Ê�µ¥ดา¤®�ÊÄ��µ¦ �É�³�o°� nงมอบบานใหแกนายแดง สวนนายแดง�Ȥ®�ÊÄ��µ¦ �É�³ชาระเงนใหแกนายดา Á�È��o��Ã�¥Ä�Á¦ ºÉ°��®n� ��µสามารถแยกพจารณาได���Ê
(1) สญญาตางตอบแทน �º°� ��µ�É�n° Ä®oÁ�·�®�ÊÂ�n�¼n ��µ�Ê� °� nµ¥�nµ�¤®�Ê�¹É��³�o°��ε¦ ³ Â�n�����nµ� nµ¥�nµ�Á�È�Á�oµ®�ʨ ³ ¨ ¼�®�Ê�n° ���nµª ° ��¥®�¹É��º°�nµ� nµ¥�nµ�¤ ·��·®�oµ�É�o°���·��·�n° ���Á�n���µ¥Â�������ε ��µ�ºÊ°�µ¥¦ �¥��rÄ®oÂ�n นายดา ราคา 1,000,000 �µ���µ¥Â��Á�È�®�Ê�µ¥�εÄ��µ¦ n�¤°�¦ �¥��r�� nª��µ¥�εÁ�È�®�Ê�µ¥แดงในการชาระเงนคาราคารถยนต 1,000,000 บาท
สญญาตµ��°�Â��¤®¨ µ¥��·��Á�n�� ��µ�ºÊ° �µ¥� ��µÂ¨ �Á� É¥��สญญาเชาทรพย สญญาเชา�ºÊ° สญญาจางแรงงาน สญญาจางทาของ เปนตน
12
(2) สญญาไมตางตอบแทน �º°� ��µ�Éมลกษณะตรงกนขามกบสญญาตางตอบแทน กลาวคอ มคสญญาÁ¡ ¥� nµ¥Á�¥ª �ɤ®�Ê�³�o°��ε¦ ³ Ä®oÂ�nคสญญา° � nµ¥®�¹É��Á�n��สญญายม สญญาฝากทรพยโดยไมมบาเหนจคาฝาก เปนตน
2.1.1.5 มด�ε¨ ³ Á�Ê¥�¦ �
Á¤ ºÉ° ��µไดÁ�·��¹Ê��Á¡ ºÉ° ¦ oµ��ª µ¤¤ É�Ä�ใหแกคสญญาวาจะมการปฏบตตามสญญาตอกนอยางสมบรณ จงไดมบทบญญตในสวนของมดจากาหนดเอาไว ประกอบกบÁ¤ ºÉ° ��µÁ�·��¹Ê�¨ oª Â�nŤn µ¤µ¦ ���·��·�µ¤ ��µไดก¤������·Ä�Á¦ ºÉ°��°�Á�Ê¥�¦ �Á° µÅª o�¹É�เปรยบเสมอนบทลงโทษระหวางคสญญา Á¡ ºÉ° Ä®o�¼n ��µÅ�o��·��·�µ¤ ��µ�ÉÄ®oŪ o�n° ��อยางครบถวน
(1) มดจา (Earnest)
มดจา หมายถง การชาระราคาของสนคาบางสวน หรอสงมอบสนคาบางสวน Á¡ ºÉ° Á�È��µ¦  ���¹��ª µ¤�¼�¡ �Ä� ��µ�ÉÅ�o�εÁ° µÅª o��Ê��µ¦ �ÉÄ®o¤��εถอเปนพยานหลกฐานª nµ ��µ�Ê�Å�o�ε���¹Ê�¨ oª�¦ ª ¤�Ê�มดจายอมถอเปนหลกประกนในการปฏบตตามสญญา
1.1) ¨ �¬�³ �ɪ Å��° �¤��ε
1. Á�È� ��µ�¹É�Á�·��µ��ารตกลงระหวางคสญญา กลาวคอสญญามด�εÁ�È� ��µ° »��¦ �r����Ê��¹��o° �¤ ��µ�¦ ³�µ�Á�·��¹Ê��n° ��¨ oª �¹�Ä®o¤��ε���µ¤สญญาประธาน
2. �¼n ��µ nµ¥®�¹É�Å�o n�¤°�Á�·��®¦ º°�¦ ¡ ¥r ·�° ºÉ�Ä®oŪ oÂ�n° � nµ¥®�¹É�3. ¤��εÁ�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ�ª nµ ��µÅ�o�ε�¹Ê�¨ oว 4. ¤��ε�Ê��o°�Á�È� �®µ¦ ·¤�¦ ¡ ¥r�¹É�° µ�Á�È�Á�·��®¦ º°�°�¤�nµ° ºÉ����Ê�Ã�¥
สภาพจงตองเปนสงหารมทรพย เพราะถาเปนอสงหารมทรพยโดยสภาพแลวไมอาจสงมอบ หรอรบกนได
1.2) ผลแหงการมดจา
1. �oµ�¼n ��µÁ���µ�����Ū o° ¥nµ�Ŧ��ÈÁ�È�Å��µ¤Á���µ�Éตกลงกน เชน Ä®oÁ° µ¤��ε®��ε¦ ³®�ʦ µ¥° ºÉ�� nª�° ��¦ ¹É�®�¹É�Ä®o n��º��Á�È��o�
2. �oµÅ¤nÅ�o�����Ū o���®¤µ¥�ε®��Ä®o¤��ε�Ê�¤����Ê(1) Ä®o n��º��®¦ º° ��Á° µÁ�È��µ¦ Ä�oÁ�·��µ� nª��Ä�Á¤ºÉ°�ε¦ ³®�Ê(2) Ä®o¦ ·���oµ nµ¥�ɪ µ�¤��ε�³ Á ¥Å¤n�ε¦ ³ ®�Ê�®¦ º°�µ¦ �ε¦ ³ ®�Ê��Á�È�
¡ o�ª · ¥Á¡ ¦ µ³ ¡ §�·�µ¦�r° �®�¹É��¹É� nµ¥�Éวางมดจาตองรบผดชอบหรอถามการเลกสญญาเพราะ�ªµ¤�·��°� nµ¥�ɪ µ�¤��ε�Ê�
(3) Ä®o n��º�� nµ¥�ɦ �¤��ε¨ ³ Á ¥Å¤n�ε¦ ³ ®�Ê��®¦ º°�µ¦ �ε¦ ³ ®�Ê��Á�È�¡ o�ª · ¥Á¡ ¦ µ³ ¡ §�·�µ¦�r° �Ä�° �®�¹É��¹É� nµ¥¦ บมดจาตองรบผด
13
(2) Á�Ê¥�¦ �(Penalty)
Á�Ê¥�¦ ���®¤µ¥�¹���nµÁ ¥®µ¥�®¦ º° �nµ ·�Å®¤��Â���ª µ¤Á ¥®µ¥�¹É��¼n ��µÅ�o�ε®��Ū onª�®�oµ�Ã�¥�ɼ�®�ÊÄ®o ��µª nµ�oµ¨ ¼�®�ÊŤn�ε¦ ³ ®�Ê�®¦ º° Ťn�ε¦ ³ ®�ÊÄ®o�¼��o°� ¤�ª ¦�Ä®oÁ�oµ®�ÊÁ¦ ¥�Á° µÁ�Ê¥�¦ ��Ê�Å�o��¦ ��µ¦ �ε¦ ³ ®�ÊÃ�¥��Áª o�° �Ä�° �®�¹É��Á¤ºÉ°¨ ¼�®�Ê nµ º��¦ ³�εÁ¤ ºÉ° Ä��Á�oµ®�ʤ ·��·เรยกÁ�Ê¥�¦ �Å�o��Â�n�Ê�5
2.1) หลกÁ���r�° �Á�Ê¥�¦ �
1. คสญญาจะกาหนดÄ®o�¼n ��µ° � nµ¥®�¹É��ε¦ ³ Á�Ê¥�¦ �®µ�Ťn¤�µ¦ �ε¦ ³®�Êตามสญญา ®¦ º°�ε¦ ³®�ÊŤn�¼��o°� ¤�ª ¦
2. Á�Êยปรบอาจกาหนดเปนเงน หรอเปน�µ¦�ε¦ ³®�Ê° ¥nµ�° ºÉ�3. Á�Ê¥�¦ �Á�È��¦ ��ɼ�®�ÊŤn�o°� n�¤°�Á�Ê¥�¦ �Ū oÂ�nÁ�oµ®�Êในขณะทา
สญญา �¹�Á�È�Á¦ ºÉ°��É�¼n ��µ�����Ū oÁ�nµ�Ê��Â�n�oµ¨ ¼�®�Ê�³ n�¤°�Á�Ê¥�¦ �Ū oÂ�nÁ�oµ®�Ê�ÈÅ�o
2.2) � ®n�Á�Ê¥�¦ �กลาวคอ Á�oµ®�Êมสทธ¦ ·�Á�Ê¥�¦ �Å�oÁ¤ ºÉ° ¨ ¼�®�Ê�·���
Ťn�ε¦ ³®�Ê�®¦ º° Ťn�ε¦ ³®�ÊÄ®o�¼��o°� ¤�ª ¦ เชน นายแดงจางนายดากอสรางบานกาหนดสรางเสรจภายใน 1 ป��Â�nª ��É�ε ��µ�Ã�¥¤�µ¦ ����ε®��Á�Ê¥�¦ �Á° µÅª oª nµ��oµ�µ¥�ε ¦ oµ��oµ�ŤnÁ ¦ È��µ¤�É�ε®��Ū oÄ� ��µ��µ¥ดาจะตองจายคาปรบเปนเงน วนละ 2,000 บาท Á¤ ºÉ°�¦��ε®���1 ป ถานายดาไมสามารถสรางบานไดเสรจตามกาหนดนายแดงกชอบเรยกเอาÁ�Ê¥�¦ �Å�o
2.1.1.6 การเลกสญญา
1) สทธในการเลกสญญา ม 2 ประเภท ���Ê1.1) สทธบอกเลกสญญาโดยขอสญญµ�É�¼n ��µÅ�o�กลงกนไวในขณะทา
สญญา1.2) สทธบอกเลกสญญาโดยบทบญญตของกฎหมาย ในกรณคสญญา
nµ¥®�¹É�Ťn�ε¦ ³®�Ê�®¦ º° Ťn�ε¦ ³®�ÊÄ®o�¼��o°� ¤�ª ¦2) หลกเกณฑในการเลกสญญา
2.1) �¦ ��Éระยะเวลาในการปฏบตตามสญญาเปนสาระสาคญแหงสญญา¨ ³ ¨ ¼�®�ÊŤn�ε¦ ³ ®�ÊÄ�¦ ³ ¥³ Áª ¨ µ�Ê�Á�oµ®�Êมสทธบอกเลกสญญาไดโดยไมตองบอกกลาวลวงหนากอน
2.2) �¦ ��µ¦�ε¦ ³®�Ê�µ¥Á�È�¡ o�ª · ¥Á¡ ¦ µ³ Á®�»° ¥nµ�Ä�° ¥nµ�®�¹É�° ��³Ã�¬ ¨ ¼�®�ÊÅ�oÁ�oµ®�Ê�³ ใชสทธบอกÁ ·� ��µ�Ê�Á ¥�ÈÅ�o
5 «��·Í� �°��µ�·, �ε° �·�µ¥�¦ ³ ¤ ª ¨ ��®¤ µ¥Â¡ n�¨ ³ ¡ µ�·�¥ rª nµ�oª ¥�·�·�¦ ¦ ¤ ¨ ³ ®�Ê
เลม 1 ภาค1-2, (กรงเทพมหานคร: โรงพมพบพธการพมพ, 2523), 443-444.
14
3) ผลของการเลกสญญา กลาวคอ คสญญาแตละฝายÁ¤ ºÉ° Ä�o ·��·Á ·� ��µกนแลว มผลทาใหแตละฝายตองกลบคนสฐานะเดม�n°�¤ ��µÁ�·��¹Ê��Â�n�Ê��Ê�Á¤ ºÉ°�¼n ��µÅ�oใชสทธเลกสญญาแลวจะทาใหกระทบถงสทธของบคคลภายนอกŤnÅ�o��¹É�¤�¦ ³ Á�È��É�ะตองพจารณา 3 �¦ ³�µ¦ ���n° Å��Ê
1. คสญญาแตละฝายตองกลบคนสฐานะเดม กลาวคอ ไดอะไรมาตาม ��µ�È�o°��º�Ä®o° � nµ¥®�¹É��Â�n�oµ�º�ŤnÅ�o�È�o°���Ä�o�nµÁ ¥®µ¥�
2. �oµ�¦ ¡ ¥r�É�o°�Ä�o�º�Á�È�Á�·���È�o°��º�Á�·��o�¡ ¦ o° ¤�°�Á�Ê¥Ã�¥�·��°�Á�Ê¥���Ê�Â�nª ��ÉÅ�o¦ ��o�Á�·��Ê�Ū o��oµÅ¤n¤�µ¦ �ε®���°�Á�Ê¥Á° µÅª o�È�o°��·�Ä�° �¦ µรอยละ 7.5 ตอป ตามมาตรา 7 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย
3. Ä� nª��°��µ¦�µ�° �Å�o�¦ ³�ε�®¦ º° ¥° ¤Ä®oÄ�o�¦ ¡ ¥r ·���¹É�Ťn° µ�คนกนได แตกฎหมายกาหนดใหใชคนดวยเ�·��µ¤�ª ¦�nµÂ®n��µ¦ �Ê��
���Ê��Á¤ºÉ°�¼n ��µ¤�ª µ¤�¦ ³ ��r�³Â ��Á���µÁ�oµ�ε ��µ¦ ³®ª nµ����Ê��นอกจากจะตองดาเนนการทางธรกจแลว ควรจะตองมการศกษาขอมลÁ�É¥ª ���o°��®¤µ¥Â¨ ³��Á���r�nµ�Ç��ÉÁ�É¥ª�o°�Ä��µ¦��·��·�µ¤ ��µ�Á¡ ºÉ° ¤ ·Ä®oÁ�·���®µ�¹Ê�ในภายหลง ไมวาจะเปนสญญาในรปแบบกระดาษ�ÉÄ�oÃ�¥�ɪ Å�ในปจจบน หรอสญญาในรปแบบอเลกทรอนกส�ɤ ¸แนวโนมจะใชอยางแพรหลาย¤µ��¹Ê�Ä�°�µ��
2.1.2 ª ·ª ��µ�µ¦ Á�É¥ª �� ��µ° ·Á È��¦ ° �·� r
สภาพการณในปจจบนระบบเครอขายเทคโนโลยสารสนเทศหรอ Internet เขามามบทบาทในชวตประจาวนโดยÅ�o¤�µ¦�·��n° ºÉ° µ¦ �nµ�Á�¦ º°�nµ¥�(Network) �ÉÁ�ºÉ° ¤�¹��น�ɪ à ��การทาธรกรรมทางธรกจในปจจบนจงมการนาเทคโนโลยสารสนเทศ¨ ³�µ¦ ºÉ° µ¦ มา�¦ ³ ¥»��rÄ�o° ¥nµ��ª oµ��ª µ���µ¦ �ε�»¦ �¦ ¦ ¤�µ��»¦ �·��µ��µ¦ Ä�o�¦ ³�µ¬�¹�Á� É¥�¤µÁ�È�ธรกรรมทางอเลกทรอนกส (Electronic Commerce) ®¦ º° �Éเรยกวา พาณชยอเลกทรอนกส(E – Commerce) ¤µ��¹Ê���¦ ³Á�«�É¡ ��µÂ¨ oª ในหลายประเทศมการพฒนาไปไกลถง¦ ¼�Â���Éเรยกวา E–Business �¹É�Á�È��µ¦ ดาเนนธรกจโดยอาศยเทคโนโลยดานอเลกทรอนกส (Internet)มาประยกตใชก��»��·��¦ ¦ ¤�µ��»¦�·���Ê�Ä� nª�®�oµ¦ oµ�¨ ³®¨ �¦ oµ��¦ ª ¤�Ê�¤�µ¦ Á�ºÉ° ¤�n° ��องคกรภายนอก เชน ธนาคาร โดยใชระบบ Internet Banking หรอกบตวแทนจาหนาย โดยระบบ e-Supply Chain แลวกาวไปส E-Economy กลาวคอ เปนเศรษฐกจยคใหมหรอธรกจ digital อนเกดจากกจกรรมดาน E-Business และ E-Commerce �É�ε�µ¦ �ºÊ°�µ¥�nµ�Á�¦ º°�nµ¥สารสนเทศ (Internet) จนทาให GDP �°��¦ ³ Á�«�É¡ ��µÂ¨ oª ¤¤ ¼�nµ�°� ·��oµ�É���o°�ŤnÅ�o�¤ � nª�Á¡ ·É¤¤µ��¹Ê��¹É�มมลคาของสนคา Digital ®¦ º° ·��oµ�É���o°�ŤnÅ�o° ¥¼nÄ� � nª�Á�·��ª nµรอยละ 80 Ä���³�É�µ¦�εÁ�·��µ¦ ¤�o��»��Éลดลง
Á¤ ºÉ° ��¤Á¦ ·É¤Á� É¥�ไปสยคเทคโนโลยสารสนเทศและกา¦ ºÉ° µ¦ �¹�¤�ª µ¤�εÁ�È��É�ε�o°�¤�µ¦ ¡ ��µ��®¤µ¥Ä®o���n° £ µ¡ ��¤�ÉÁ� É¥�¨ ³ Á¡ ºÉ° ŤnÄ®o¦ ³����®¤µ¥�°�
15
ประเทศตางๆ เกดความแตกตางกนมาก อนจะเกดปญหาในการทาธรกรรมทางการคาและบรการในการปรบใชกฎหมาย����®µ�ÉÁ�·��¹Ê��(Applicable law) ®¦ º° ��®µÁ¦ ºÉ°�Á��° ε�µ�ศาล (Jurisdiction of Court) คณะกรรมาธการสหประชาชาตวาดวยกฎหมายการคาระหวางประเทศแหงสหประชาชาต (United Nations Commission on International Trade Law :UNCITRAL) จงไดจดทากฎหมายตนแบบ หรอ Model Law �¹Ê��Á¡ ºÉ° ประสานความรวมมอÁ�É¥ª ����®¤µ¥�µ¦ �oµ¦ ³ ®ª nµ��¦ ³ Á�«�¦ ª ¤�Ê�ไดมการรบรองผลในทาง�Éกอใหเกดสญญาทางพาณชยอเลกทรอนกสในสวนของคาเสนอ คาสนองและการแสดงเจตนาในรปของขอมลอเลกทรอนกส Á�É¥ª ��การทาสญญาอเลกทรอนกส �¹É� µ¤µ¦ �°�·�µ¥Å�o���Ê
(1) การใชระบบอนเทอรเนตในการทาสญญาอเลกทรอนกส�¼o�¦ ³�°��µ¦ µ¤µ¦ �Ä�o¦ ³��Á�ºÉ° ¤Ã¥��°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ rÄ��World Wide
Web Á�È�Á�¦ º°�nµ¥�»¦�·��µ�° ·Á È��¦ °�·� rÁ¡ ºÉ° Ä®o�¼oÄ�o° ºÉ�Á�oµ�¤�»¦�·�Ä�เวบไซต (website) �¹É�¤¸�µ¦ Á�ºÉ° ¤Ã¥��o° ¤¼Á�oµ�oª ¥��(Hypertext language) Á�È�®�oµÁ°� µ¦ ��¹É�¤�Ê�®�oµÁ°� µ¦ �ÉÁ�ºÉ° ¤Ã¥����(Hypertext documents) ¨ ³ Á¤ ºÉ°�¼oÄ�o° ºÉ��o°��µ¦�³Á�oµÅ��·��n°�ε�»¦ �¦ ¦ ¤�µ�อเลกทรอนกสกสามารถคนไดโดยใช Web browser อนเปนเวบไซต ในการเ�ºÉ° ¤Ã¥งเปนÁ�¦ º°�nµ¥¦ ³ ®ª nµ��¼o�ºÊ° ��เวบไซต�°��¼o�µ¥��Á¤ºÉ° Á�oµ ¼nเวบไซต�°��¼o�µ¥Â¨ oª��¼o�ºÊ°�È µ¤µ¦ ��Click Mouse เลอกสนคาÅ�o�µ¤�o°��µ¦��¹É��¼o�µ¥�³ ¦ oµ�รานคาในอนเทอรเนต(Internet store)เอาไว�ÉÁ�ºÉ° ¤Ã¥����o° ¤¼�ÉÁ�È�Á° µÅª oÄ�¦ ¼�Â���nµ�Ç�
(2) การทาสญญาอเลกทรอนกสÁ¤ ºÉ°�¼o�ºÊ° Á�oµÅ��¼�o° ¤¼Ä�รานคาในอนเทอรเนต (Internet store) �É�¼o�µ¥Å�o
ทาเอาไวในเวบไซตกจะมรายการสนคา (Catalogue) พรอมราคา และรายละเอยดของสนคาและบรการเอาไว ผ�ºÊ°�È µ¤µ¦ ��Click Icon ®¦ º°��ª ° �¬ ¦ ��É�o°��µ¦ É�¦ ³��� 宦 ��µ¦ �� ·�Ä��ºÊ° โดย�¼o�ºÊ° µ¤µ¦ �ทาการ�ºÊ° Å�o�3 ª ·����Ê
2.1) �µ¦ É��ºÊ° Ä�¦ ³���On-Line�¼o�µ¥�³�ε�µ¦ �ºÊ° �µ¥���¼o�ºÊ° Ã�¥�¦ ���µ¦ Ä®o�¼o�ºÊ° �¹É�Á�È�¼��oµ�¦ ° �
Â��¢ ° ¦ r¤ ¦ ³�» ·��oµ�É�o°��µ¦ �ºÊ° ¦ ª ¤�Ê��o°�ª µ¤� ��µ�¦ µ¥¨ ³ Á° ¥�Ä��ารชาระเงน โดยใช��¦ Á�¦ �·���µ��Ê��o° ¤¼�µ�° ·Á È��¦ °�·� r��È�³Á�ºÉ° ¤Ã¥�Ã�¥�¦�Â���On-line กบผขายใน เวบไซตของระบบอนเตอรเนท
2.2) �µ¦ É��ºÊ° ผานเครอขายช° ��·Ê��(Shopping network)�µ¦ �ε ��µ�ºÊ°�µ¥¦ ³���Ê�³¤�µ¦ ¦ ª ¤�»n¤��Á�È�Á�¦ º°�nµ¥�° ง Internet
stores Á¡ ºÉ°�¦ ³�»o�Ä®oÁ�·��µ¦�ºÊ°�µ¥�Ã�¥Â�n�° °�Å�oÁ�È��2 แบบ คอ1. Â��Á�¦ º°�nµ¥�¹É�°�»�µ�Ä®o¼��oµ�É�ºÊ°�µ¥�nµ��µ�อนเทอรเนตสามารถ
Browse Á º°��ºÊ° ·��oµÅ�o�µ¤�o°��µ¦
16
2. Â��Ťn° �»�µ�Ä®o�nµ�Á�¦ º° �nµ¥Ã�¥�¦ ��Á¡ ¥�Â�n®µ��¼o�ºÊ° �³ Á�oµ ¼nÁ�¦ º°�nµ¥�³�o° ���³Á�¥�Á ¥�n°��Ä��³Á�¥��³�¦ ³�°�Å��oª ¥¦ µ¥¨ ³ Á° ¥� nª��ª�°��¼o�ºÊ°�Á�n��Á ��É ��µ��É° ¥¼n�E-mail Address ¨ ³ Á¤ ºÉ° ¨ ��³Á�¥�Á ¦ È�¨ oª��È�³Å�o¦ ��µ¦ �� n�¨ µ¥¤ º°�ºÉ° ° ·Á È��¦ °�·� r�(Digital signature) Å�Ä®o���¼o�ºÊ° Á¡ ºÉ° Ä®o µ¤µ¦ �Á�oµÅ�¥�Á�รอขาย รานคาในอนเทอรเนต (Internet store) ®¦ º° Á¡ ºÉ°�¼¦ µ¥�µ¦ ·��oµ
Á¤ ºÉ°�¼o�ºÊ° Å�oÁ º°� ·��oµÂ¨ oª�È�³�o°� n�¦ µ¥¨ ³ Á° ¥�Á�É¥ª ����¦ Á�¦ �·��Å�¥�Á�¦ º°�nµ¥�o°��·Ê�(Shopping network) �µ��Ê�Á�¦ º°�nµ¥�o°��·Ê��È�³ n� ��µ¤µÄ®o�¼�®µ�¼��oµ�¦ ³ ��r�³�ºÊ° สนคา กจะตองตกลงไปตามสญญา ระบบขอมลของรานคาในอนเทอรเนตกจะเกบขอมลเอาไว กลาวคอ �¦ ��ɼ��oµÄ®o¦ µ¥ละเอยดของบตรเครดตเอาไวแลว�µ¦�ε ��µ�ºÊ°�µ¥กเสรจสมบรณทาง On-line แตถายงไมสงรายละเอยดบตรเครดตกจะตองชาระโดยบตรเครดตอกในทหลง
2.3) �µ¦ É��ºÊ°�µ�Ã�¦ «¡ �r(Toll free ordering)�µ¦ É��ºÊ° ª ·��Ê�³ Ä�oเวบไซต (Website) Á¡ ºÉ° �µ¦ Ã�¬�µ ·��oµÃ�¥�É
หนาตางของเวบไซต�³ Ä®oÁ�° ¦ rÃ�¦ �·��n° Á° µÅª o�Á¡ ºÉ° Ä®o�¼o�ºÊ° µ¤µ¦ �Ã�¦ Å� É��ºÊ° ·��oµ�É�รานคาในอนเทอรเนต (Internet store) สวนการชาระเงนจะใชวธการชาระดวยเชค หรอชาระโดยการบอกหมายเลขบตรเครดตกแลวแตความพอใจของลกคา
(3) การทาคาเสนอทางอนเทอรเนตการกอใหเกดสญญาทางพาณชยอเลกทรอนกส �¹É�มลกษณะเหมอนกบการ
�ε ��µ�ɪ Å��อนเกดจากการ�ɤ�εÁ �°��ε �°��¼��o°��¦ ���จงจะเกดเปนสญญา�¹Ê�Â�nÄ��µ�¡ µ�·�¥r° ·Á È��¦ °�·� r¤��®µª nµ ��µ�³Á�·��¹Ê�Á¤ ºÉ° Ä��Á¡ ¦ µ³ Á¦ µ° ¥¼nÄ�¥»��°��µ¦ทาคาเสนอ คาสนองโดยผานเครอขายอนเทอรเนต (Internet) อนเปนยคดจทล (Digital) �¹É��nµ�กบการทาคาเสน°��ε �°�Ä�¥»��ÉÄ�o�¦ ³�µ¬�®¦ º° Ã�¦ «¡ �r�®¦ º° Ã�¦ Á ��° �Á�È�Á��Ã�à ¥¸ในแบบเดม
3.1) วธการทาคาเสนอทางอนเทอรเนตÁ¤ ºÉ° ¡ ·�µ¦�µ�µ¤®¨ ��ɪ Å�¨ oª�³Á®È�Å�oª nµ�µ¦�ε�εÁ �°�µ�° ·Á È��¦ °�·� r
¤ ¸ �¬�³�µ¦ �ε�εÁ �°�n° µ�µ¦ �³���¹É�¤®¨ ��µ¦ Á�n�Á�¥ª ���µ¦�ε�εÁ �° Ä�Á¦ ºÉ°� ��µ�ɪ Ç�Å�กลาวคอ การสงรปของสนคาทางเวบไซตเพยงอยางเดยวไมเปนการเพยงพอ จะตองมรายละเอยด เชน ��µ��¦ µ�µ���·���¦ ³Á£���Îʵ®��ของสนคาใหชดเจน อนสามารถแสดงใหÁ®È�Å�oª nµÁ���µ�É�³�ε�εÁ �° อาจแบงได 2 วธ ���Ê
1. คาเสนอทางไปรษณยอเลกทรอนกส (E-mail message of offer) �¼o�ºÊ°สามารถทาคาเสนอไดโดยการสงไปรษณยอเลกทรอนกส หรอ E-mail ไปยง รานคาในอนเทอรเนต Á¡ ºÉ°�อรายละเอยด�°� ·��oµ�É�o°��µ¦�ºÊ°��µ��Ê�รานคาในอนเทอรเนต กจะสง
17
รายละเอยดของสนคา พร° ¤ ¦ µ�µ�ÉÁ �°�µ¥¤µÄ®o�¼o�ºÊ°��¹É�¦ µ¥�µ¦ �Éรานคาในอนเทอรเนต n�¤µ�Êถอวามลกษณะเปนคาเสนอ
2.คาเสนอทางเวบเพจ (Web Page) กเชนเดยวกบคาเสนอทางไปรษณยอเลกทรอนกส กลาวคอ �o°�¤¦ µ¥¨ ³ Á° ¥��ÉÁ¡ ¥�¡ ° Ä®oÁ�·��µ¦ �����¹�Á�È�Á¦ ºÉ°��µ�Á���·��Éทางรานคาในอนเทอรเนตจะตองระมดระวงในการสรางเวบเพจดวยวาตองการใหเกดผลในทางกฎหมายเปนประการใด หากตองการใหเปนคาเสนอกกลาวรายละเอยดเอาไวอยางชดแจง ในทางกลบกนถาไมตองการใหเปนคาเสนอกไมควรกลาวรายละเอยดเอาไว
3.2) ผลของคาเสนอในการทาคาเสนอในสญญาอเลกทรอนกสเปนลกษณะของการทา
�εÁ �°��ε �°��°��¼o�É° ¥¼n®nางกนโดยระยะทาง เพยงแตใชระบบอนเทอรเนตเปนตวกลางในการสงเจตนา อยางไรกตามการทาคาเสนอไปยงลกคาของรานคาในอนเทอรเนตหากมไดบงระยะเวลาใหทาคาสนองเอาไวกอาจถอนคาเสนอของตนเสยได โดยการสงไปรษณยอเลกทรอนกส (E-mail) หรอการบอกถอนเจตนาดวยวธการธรรมดากได
(4) การเกดสญญาอเลกทรอนกสÁ¤ ºÉ° ¤�µ¦ �·��n°�ε ��µ�µ�° ·Á È��¦ °�·� r�¤ ·Ä�nÁ�È�Â�n�µ¦�·��n°�oµ�µ¥��
£µ¥Ä��¦ ³Á�«Á�nµ�Ê��Â�nÁ�È�การตดตอทาธรกรรมโดยมการตดตอกนระหวางประเทศดวย แตอยางไรกตามระบบกฎหมายของประเทศตางๆ มความแตกตางกน แตในทางทฤษฎการเกดสญญาในประเทศเทศตางๆ ในโลก�Éมความแตกตางกน�¹É� µ¤µ¦ �Â�n�Á�È��§¬��É Îµ��ได 4ทฤษฎ���Ê
1. ทฤษฎเจตนาเผยออก (Theory of Utterance) เปนทฤษฎ�Éถอ
ª nµÁ¤ ºÉ°�¼o ��Á���µÁ�ยการแสดงเจตนาของเขาออกมาใหปรากฏ�È�εĮo�µ¦  ��Á���µ�Ê� ¤�¼¦�r�Á�n���¼oÄ®oÁ�nµÁ�¥���®¤µ¥Â ��Á���µ�°�Á ·� ��µÁ�nµ�Á¤ ºÉ° Á�¥�Á ¦ È�¨ oª�µ¦ �°�Á ·� ��µÁ�nµ�Ê��È ¤�¼¦�r��¹�¤o��®¤µ¥����Ê��³¥�Ťn�¼� n�° อกไปกตาม
2. ทฤษฎสงเจตนา (Theory of Dispatch) เปนทฤษฎ�Éถอหลกวา
Á¤ ºÉ° ¤�µ¦  ��Á���µ° °�¤µÂ¨ oª��³ ¤� ¤�¼¦ �rก�n° Á¤ ºÉ° Å�o n��µ¦  ��Á���µÅ�¨ oª�Á�n���°�Á ·� ��µÁ�nµ�µ�Å�¦ ¬�¥r�Á���µ�³ ¤�¼¦�rÁ¤ ºÉ° Å�o®¥n°���®¤µ¥�°�Á ·� ��µ¨ �Ä�ตไปรษณยแลว ทฤษ��ʤµ�µ�®¨ ��“The Mailbox Rule” �¦ ³Á�«�ÉÄ�o¦ ³���ÊÅ�oÂ�n��¦ ³ Á�«องกฤษ และประเทศสหรฐอเมรกา6
3. ทฤษฎรบเจตนา (Theory of Reception) เปนทฤษฎ�Éถอวาผล
¤�¼¦�r�°��µ¦  ��Á���µ�³¤��n° Á¤ ºÉ°�µ¦  ��Á���µÅ��¹�¤º°�¼o¦ �¨ oª�Á�n���µ¦�°�Á ·�สญญาเชาจะม� ¤�¼¦ �rÁ¤ ºÉ°��®¤µ¥�°�Á ·� ��µÁ�nµÅ��¹��oµ��¼o¦ �¨ oª Á¡ ¥�Â�n° ¥¼nÄ�
6 ณฐจกร ปทมสงห ณ อยธยา “The Mailbox Rule” บทบณฑตย 37, 4 (2523): 631-639.
18
ตไปรษณยหนาบาน ¤o�³ ¥�ŤnÁ�·�° nµ���®¤µ¥�È�µ¤��§¬��Ê�¦ ���®¨ ���®¤µ¥ของประเทศไทย รวมถงประเทศเยอรมนดวย
4. ทฤษฎรบทราบเจตนา (Theory of perception) เปนทฤษฎ�É
ถอหลกวาการแสดงเจตนาจะ¤� ¤�¼¦�rÁ¤ ºÉ°�¼n�¦ �° � nµ¥®�¹É�Å�o�¦ µ��¹��µ¦  ��Á���µ�Ê��Á�n���µ¦  ��Á���µ�°�Á ·� ��µÁ�nµ��µ¦  ��Á���µ�³ ¤�¼¦�r�È�n° Á¤ ºÉ°�¼o¦ ��³�o°�Å�o° nµ�และทราบขอความในจดหมายบอกเลกสญญาแลว การบอกเลกสญญาจงมผลสมบรณ
จากทฤษฎขางตนเหนวาการเกดสญญาทางอเลกทรอนกสในประเทศไทยจงใกลเคยงกบหลกทฤษฎรบเจตนา กลาวคอ ¡ ·�µ¦ �µª nµÁ¤ ºÉ° ¤�µ¦ �°�¦ ��µ¦ �°�Á���µÅ��¹�รานคาในอนเทอรเนต (Internet Store) แมจะยงไมเปดอานขอมลจากฐานขอมลกตองถอวา ��µ�Ê�Å�oÁ�·��¹Ê�¨ oª �Ê��ÊÁ�È�Å��ามมาตรา 169 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย�¹É��ε®��Ä®o�µ¦  ��Á���µ �°�¦ ��εÁ �° �É�¦ ³�ε�n°�»���ɤ ·Å�oอยเฉพาะหนาใหมผล�¼�¡ ����Ê�Â�nÁª ¨ µ�É�µ¦  ��Á���µดงกลาวไปถงผรบการแสดงเจตนา�Ê�
อยางไรกตาม ในการทาธรกรรมทางพาณชยอเลกทรอนกสไดนาไปใชในการ�ºÊ°�µ¥สนคาหรอบรการ¦ ³ ®ª nµ��¦ ³Á�«�oª ¥�����Ê��µ¦ Á�·� ��µ�È�o°�¡ ·�µ¦�µ�¼ª nµ�¦ ³Á�«�ÉÅ�o¦ ��ε �°��Ê�Ä�o�§¬�° ³ Ŧ �Á�n��®oµ�แฮรรอดส (Harrods) �¹É�° ¥¼nÄ��¦ ³ Á�«° ��§¬Å�o�εคาเสนอขายสนคาผานทางพาณชยอเลกทรอนกส นายปลา�¹É�° ¥¼nÄ��¦ ³ Á�«Å�¥Á�·��วามสนใจ° ¥µ��ºÊ° Á ºÊ° �É° ¥¼nÄ�หางแฮรรอดส จงไดทา�µ¦ �·��n°�ºÊ° ·��oµ�µ�®oµ�แฮรรอดส ในประเทศองกฤษโดยทาธรกรรมทางพาณชยอเลกทรอนกส ผานทางเครอขายอนเทอรเนต (Internet)���Êน ��µ�³Á�·��¹Ê�Á¤ ºÉ° ใด ผเขยนเหนวานาจะตองใชหลก “The Mailbox Rule” เพยงแคนายปลา n��o° ¤¼�µ¦�ºÊ° (Enter) ��µ�ÈÁ�·��¹Ê�¨ oª Ã�¥Å¤n�o°�¡ ·�µ¦ �µª nµ�o° ¤¼�µ¦ �ºÊ° �Ê�Å�oเขาไปอยในระบบของหางแฮรรอดส แลวหรอไม ®¦ º°�¦ ���° ��§¬��ºÊ° ·��oµ�nµ��µ�¡ µ�·�¥r° ·Á È��¦ °�·� r�®µ��ºÊ° ·��oµÄ��¦ ³ Á�«Á¥° ¦ ¤��È�o°�Ä�o�§¬ �¦ �Á���µ กลาวคอ ขอมลการ�� ·�Ä��ºÊ°�®¦ º°�µ¦ �ε�ε �°��Ê��³�o°�Á�oµÅ�° ¥¼nÄ�¦ ³���µ��o° ¤¼�°��¼oÁ �°�n°��É�Á°��แมยงไมไดเปดขอมลออกอานกตาม �È�º° Å�oª nµ ��µÅ�oÁ�·��¹Ê�¨ oª Á�ºÉ°��µ��ª ¦�³�o°��º°�µ¤หลกทฤษฎของประเทศของผรบคาสนองเปนสาคญ แตอยางไรกตามการนามาปรบใชอาจจะÄ�oÅ�oÄ��¦ ��µ¦�·��n° Â���µ¦ ¨ �Á� É¥��o° ¤¼¦ ³®ª nµ����µ�° ·Á È��¦ °�·� r(Electronic DataInterchange: EDI) ° �Á�È�¦ ³�� ºÉ° µ¦ Ã�¥Ä�o¦ ® ¤µ�¦ �µ�Ä�¦ ³ ®ª nµ��¼n ��µ�É���¨ �Á� É¥��o° ¤¼�µ��»¦ �·��µ¤¦ ³���É�ε®����Ū o(Protocol) �¹É�มกจะนยมใชใน�¦ ��É�εÁ�È��o°��·��n° ��° ¥¼nÁ ¤° �Á�n��»¦ �·��n°�Á�É¥ª��»¦ �·���µ�µ¦ �¨ ³ �µ���µ¦ Á�·��° �Á�È�ระบบ On-line ��Ã�¥�¦��Â�nÄ�¦ ³���µ¦�·��n° ��Ã�¥�ɪ Å�����»����®¤µ¥Å�oÄ®o�µ¦ ¦ �¦ °�สถานะของขอมลอเลกทรอนกสโดยการรบรองสถานะ�° �µ¥¤ º°�ºÉ° อเลกทรอนกสดวย
นอ��µ��Êการแสดงเจตนาเกดเปนสญญาอเลกทรอนกสระหวางประเทศ�Ê�ไดมการกาหนดหลกการไวใน° �» ��µª nµ�oª ¥�µ¦ Ä�o�µ¦ �·��n° ºÉ° µ¦ �µ�° ·Á È��¦ °�·� rÄ�
19
สญญาระหวางประเทศ (United Nations Convention on The Use of ElectronicCommunications in International Contracts) �¹É��ε®���¹Ê�Á¡ ºÉ° เสรมหลกการในการดาเนน�»¦�¦ ¦ ¤�µ�° ·Á È��¦ °�·� r�µ¤�Éไดกาหนดไวในกฎหมายแมแบบ (Model Law) �Ê��2 ฉบบ กลาวคอ กฎหมายแมแบบวาดวยการพาณชยอเลกทรอนกส (Model Law on ElectronicCommerce) ¨ ³��®¤µ¥Â¤nÂ��ª nµ�oª ¥¨ µ¥¤ º°�ºÉ° ° ·Á È��¦ °�·กส (Model Law on ElectronicSignatures) �¹É�หลกการสาคญคอการรองรบผลทางกฎหมายของการแสดงเจต�µ�É�εÃ�¥ระบบขอมลอเลกทรอนกสÄ��Ê��°��°��µ¦ Á�·� ��µ�ÉไมมบคคลเขามาÁ�É¥ª�o°�Á�ºÉ°��µ�อาจจะยงมขอโตแยง��ª nµ�µ¦  ��Á���µ�É�εÃ�¥¦ ³��ขอมลอเลกทรอนกส�Ê�¤�Á�È��µ¦แสดงเจตนาตามกฎหมายหรอไม ¦ ª ¤�Ê��µ¦�ε®����µ���®¤µ¥�°��εÁ �° �É�εÄ�¦ ¼�แบบ�°��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�ÉŤnÅ�o n��¹��»��Ä�Ã�¥Á�¡ µ³ Á�µ³��ใหมผลเปนเพยงคาเชญชวนÁ¡ ºÉ°�ε�εÁ �° Á�n���µ¦�ºÊ°�µ¥ ·��oµ�nµ��µ�ระบบอนเตอรเนต โดยใหถอวาการ�Éผขายแสดง ·��oµ��®�oµ�° Ä�¦ ³��° ·�Á�° ¦ rÁ�È��Ê���º° Á�È�Á¡ ¥��µ¦ Á�·��ª�Á¡ ºÉ° Ä®o�¼o�ºÊ°  ��Á���µทา�εÁ �°�Á�nµ�Ê��Ê��ÊÁ¡ ºÉ° Ä®o °��o°����o° Á�È��¦ ·�Ä��µ���·��·° ��Ê�Á¡ ºÉ° เปนการใหความคมครองแกผบรโภคไมใหตองตกอยภายใตความผกพนจากการตอบรบการแสดงเจตนาในลกษณะดงกลาว ���Ê��การพฒนาและปรบปรงกฎหมายภายในของไทยใหมความสอดคลองกบ®¨ �Á���r�µ¤�É�ε®��Ä�°�» ��µª nµ�oª ¥�µ¦ Ä�o�µ¦�·��n° ºÉ° µ¦ �µ�° ·Á È��¦ °�·� rÄ� ��µระหวางประเทศ (United Nations Convention on The Use of Electronic Communications inInternational Contracts) จะเปนการสงเสรมใหเกด�ª µ¤Á�ºÉ° ¤ É�Ä��µ¦ �ε�»¦ �¦ ¦ ¤�µ�° ·Á È��¦ °�·� r¤µ�¥·É��¹Ê�
2.2 รปแบบของสญญา
��Â�n° ���¼n ��µ¤�ª µ¤�¦ ³ ��r�³Â ��Á���µ�¼��·�· ¤ ¡ ��r¦ ³ ®ª nµ����¹Ê�Ã�¥Å�oจดทาเปนสญญาในหลายรปแบบ ไมวาจะเปนแผนหน แผนดนเหนยว แผนโลหะ ใบไม รวมถงวสดตางๆ �¹É�®µ�ª �»Á®¨ nµ�Ê�สามารถ ºÉ°�¹�Á���µ¦ ³ ®ª nµ���Å�o�È�º° Á�È� ��µ�ÉÄ®o¤�Ä�oบงคบระหวางกนได อยางไรกตาม ·É��É�¼��夵Ä�oบนทกเปนสญญา¨ ³ Á�È��É¡ ¦ n®¨ µ¥¤µ��Éสดในปจจบนม 2 รปแบบดวยกน กลาวคอ สญญาในรปแบบเอกสาร และสญญาในรปแบบอเลกทรอนกส
2.2.1 สญญาในรปแบบเอกสารธรรมดา
กระดาษ หมายถง วตถเปนแผนบางๆ โดยมากทาจากใยเปลอก ไม ฟาง หญา หรอÁ«¬�oµ��Á�È��o���Ä�oÁ�¥�®¦ º° ¡ ·¤ ¡ r®�� º° ��®¦ º° ®n° �°��¨ ³ ° ºÉ�Ç7 �Ê��Êววฒนาการของ
7ราชบณฑตยสถาน, พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. (กรงเทพมหานคร :
�µ�¤�»p� r¡ � ·Á��É�, 2546), 32.
20
กระดาษมประวตศา �¦ r�ª µ¤Á�È�¤µ�É¥µª�µ���Á�ºÉ° ��ª nµ¤�µ¦ Ä�o�¦ ³�µ¬�¦ Ê�¦ ��Ç�Ã�¥�µª° ¥ ·��rÃ�¦ µ�¨ ³�µª ��Ã�¦ µ���¦ ³�µ¬�°��µª ° ¥ ·��rÃ�¦ µ��³ � ·��µ�®�oµ�ÉÁ¦ ¥�ª nµ��ปาปรส (papyrus) �¹�Á¦ ¥�ª nµ�¦ ³�µ¬�µ�·¦ » ���¹É��¼��εÅ�Ä�oÄ��µ¦�µ¦ ¹��� ª�¨ ³�ε µ�µ��บรรจไวในพระมดของอยปต (ราว 3,000 ปกอนครสตกาล) สวนกระดาษของชาวจนโบราณถก� ·��¹Ê�Á�È��¦ Ê�¦�Á¤ ºÉ° ¦ µª��.ศ. 105 โดยนายไชหลน (Ts’ ai Lun) โดยกระดาษจะถกผลตมา�µ�Á«¬�oµ oµ¥���¹É��n° ¤µÅ�o¤�µ¦ ¡ ��µ�¦ ³�ª��µ¦ � ·�¨ ³ Å�o¦ ��ª µ¤�·¥¤Å��ɪ à ����¹�ปจจบน
ª ��»�¦ ³ ��r®¨ ��°��µ¦ ¦ oµ��¦ ³�µ¬Ä�¥»�¦��Ç��ÈÁ¡ ºÉ°�µ¦ �����¹��Ê� ·Ê���¹��nµªÅ�oª nµ��¦ ³���µ¦ Á�¥��º° ¦�����Ä®oÁ�·��µ¦ � ·��¦ ³�µ¬�¹Ê�Ä�à ��¤oª nµÄ����»���¦ ³�µ¬�³¤�µ¦ �εÅ�Ä�oÄ�ª ��»�¦ ³ ��r° ºÉ�Ç��Â�n�µ¦ Á�¥�®¦ º° ���¹�Á¦ ºÉ°�¦ µª�È¥���Á�È�ª ��»�¦ ³ ��rหลกของการใชกระดาษ
Á¤ ºÉ° ¡ ·�µ¦ �µ�¹��»� ¤��·�°��¦ ³�µ¬��³Á®È�Å�oª nµ���¦ ³�µ¬ Á�È�ª �»�É�夵Ä�oÁ�È�Á° � µ¦ Á¡ ºÉ° �µ¦ ���¹��o° ¤¼�nµ�Ç��ɤ�¦ ³ ·��·£ µ¡ ¥ ·É��Á�ºÉ° ��µ�¤�Îʵ®��Á�µ µ¤µ¦ �Á� ºÉ° �¥oµ¥Å�o�nµ¥��µ¦ ���¹��o° ¤¼�È µ¤µ¦ ��εÅ�oŤn¥»n�¥µ��¨ ³ ¤ ° µ¥»�µ¦ Á�È��o° ¤¼Åด�n°��oµ��µ����°��µ��ÊÄ��µ¦ Ä nÁ�ºÊ°�ª µ¤Â®n� ��µลงในกระดาษกสามารถกาหนดรปแบบ ®¦ º°�µ¦ ¨ � � �¬�r�ɤ ¸ �¬�³ ¡ ·Á«¬ ° �Á�È�Á° ��¬�r�Á¡ ºÉ° ¦ ³�»�ɤµ�°�สญญา ประเภทของสญญา รวมถงสาระสาคญของขอสญญาลงในกระดาษไดอกดวย
สาหรบ ��µ�É�εÄ�รปแบบกระดาษ สามารถพจารณาตามวธการจดทาโดยแบงไดเปน 2 ประเภท คอ
�¦ ³Á£��É�1 การทาสญญา�ɤ�µ¦ ���¹��o°�ª µ¤Ã�¥�µ¦ Á�¥�®¦ º° ¡ ·¤¡ r�oª ¥¤ º° ¨ ���กระดาษโดยตรง เชน สญญา�ÉÁ�¥�Á�È�µ¥¨ �¬�r° �¬ ¦ Ã�¥�µ��µหรอสญญา�É¡ ·¤¡ r�µ�Á�¦ ºÉ°�¡ ·¤¡ r���Á�È��o����
�¦ ³ Á£��É�2 การทาสญญา�Éมการบนทกขอความผานทางระบบอเลกทรอนกสกอนพมพออกมาในรปกระดาษ เชน สญญา�É¡ ·¤¡ r�µ�Á�¦ ºÉ°�Ã�¦ µ¦ (FAX) หรอสญญา�É¡ ·¤¡ r�nµ��µ��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�n°�¡ ·¤¡ r° °�¤µÄ�¦ ¼��¦ ³�µ¬Ã�¥Á�¦ ºÉ°�¡ ·¤¡ rÁ°� µ¦ �(Printer) เปนตน
���Ê�ประเภทของการทาสญญาในปจจบนยงคง�¦ µ��° ¥¼n�Ê��2 ลกษณะ โดยใน¦ ¼�Â��¦�Á�È�¦ ¼�Â���ɤ¤µ�Ê�Â�n�Ê�Á�·¤��¹É���Â�nÅ�o¤�µ¦ ¡ ��µ¦ ³���° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r��¹É��nª ¥ใหการสราง บนทก แกไข และจดเกบขอความของขอมลสามารถทาไดงาย และมประสทธภาพ ¨ ³ �É Îµ���º°�Ä��µ¦ ��¡ ·¤¡ rสญญาในรปแบบกระดาษกสามารถทาไดอยางรวดเรวทาใหการทาสญญาใน�¦ ³Á£��É °�Å�o¦ ��ª µ¤�·¥¤° ¥nµ�¦ ª�Á¦ Ȫ�¨ ³ �µ¥Á�È�¦ ¼�Â��ในการทาสญญาสวนใหญในปจจบน แตตองมการพมพสญญาออกมาโดยÁ�¦ ºÉ°�¡ ·¤¡ rÁ°� µ¦ �(Printer) Á¡ ºÉ° �ÉÄ®oคสญญาไดทาการ¨ �µ¥¤ º°�ºÉ°�¹É��³�εĮo ��µ�Ê�¤��¼�¡ �¦ ³ ®ª nµงคสญญาและมผลผกพนตามกฎหมาย
21
�Ê��Ê��µ¦�ε ��µÄ�¦ ¼�Â��กระดาษสามารถจดทาไดงาย ประกอบกบการทาธรกรรมÄ����»��¤�ª µ¤���o°�¤µ��¹Ê����εĮoสญญาในรปแบบ�¦ ³�µ¬�¼����εÁ¡ ·É¤¤µ��¹Ê�° ¥nµ�¦ ª�Á¦ Ȫ��¹É��n° Ä®oÁ�·���®µ£µ¦ ³ Ä��µ¦�¦ ·®µ¦ ���µ¦ ¨ ³ ��Á�È�สญญาในรปแบบกระดาษกบองคกรและหนวยงานตางๆ เปนอยางมาก
2.2.2 สญญาในรปแบบเอกสารอเลกทรอนกส
สญญาในรปแบบอเลกทรอนกสถอไดวาเปน�·�·�¦ ¦ ¤ �ÉÁ�·��µ��µ¦  ��Á���า °��o°��o°����°��»���Ê�Â�nสองฝา¥�¹Ê�Å��Ã�¥ nµ¥®�¹É�Á�È��¼oÁ �° ¨ ³ ° � nµ¥®�¹É�Á�È��¼oสนองรบเจตนาÁ¡ ºÉ° มงกอใหเกด Á� É¥�Â���โอน สงวนหรอระงบ�¹É�นตสมพนธ โดยใชวธการสราง สง รบ เกบรกษา หรอประมวลผลดวยª ·��µ�° ·Á È��¦ °�·� r�Ê�®¤��®¦ º° Â�n�µ� nª��¹É�สญญาอเลกทรอนกสอาจอยในรปของขอมลอเลกทรอนกสในหลายลกษณะ เชน อกษร ภาพและเสยง แตจะ¤»n�Á�o��¹�Á���µ�É ��° °�¤µÁ�È��ª ° �¬ ¦ ° � µ¤µ¦ �Á�È�®¨ ��µ�®n��µ¦แสดงเจตนาของคสญญาÅ�o�° ��Ê���Á�È��o° ¤¼�° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�É° ¥¼n£µ¥Ä�¦ ³���° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�¹É�จบตองไมไดในทางกายภาพ ���Ê��Á¡ ºÉ° Ä®oÁ�oµ�¹�®¦ º° ���o°�®¦ º°�¦ ³�ε�µ¦ Ä�Ç���สญญาดงกลาวในทางกายภาพ ในทายสดผใชงานสวนใหญจงตองทาการพมพออกมาในรปเอกสาร�¦ ³�µ¬�¹É��º° Á�È�¦ ¼�Â���ɪ Å��°�การทาสญญา�É�¼� ¦ oµ��¹Ê�Ä����»��
Á��Ã�à ¥�ÉÅ�o¦ ��µ¦ ¡ ��µ° ¥nµ��n° Á�ºÉ°�Ä�®¨ µ¥Ç���oµ��Á�n����µ¦ ¡ ��µÁ��Ã�à ¥¸ระบบเครอขายคอมพวเตอร (Computer Networks) �¹É��nª ¥Ä®oสญญา�É ¦ oµ��¹Ê��oª ¥¦ ³��คอมพวเตอรสามารถจดสงไปยงปลายทางไดในทนท ไมจาเปนตองพมพสญญาดงกลาวออกมาÄ�¦ ¼��¦ ³�µ¬Á¡ ºÉ° �� n��oª ¥ª ·��µ¦ �µ��µ¥£µ¡ ° ��®¦ º°�µ¦ ¡ ��µÁ��Ã�à ¥�oµ��µ¦  ����(Display Technology) �É�nª ¥Ä®oÁ�ºÊ° ความในสญญามความชดเจนและผใชงานสามารถอานไดงายไมแตกตางจากการอานÁ�ºÊ° ความในสญญา�É�¼��ε�¹Ê��oª ¥�¦ ³�µ¬ �ɪ Å��®¦ º°�µ¦ พฒนาÁ��Ã�à ¥�oµ� µ¥¤ º° �ºÉ° ° ·Á È��¦ ° �·� r¨ ³ �µ¦ ¦ �¬ µ�ª µ¤ ¤ É���� ° �£ ¥Ä�Á° � µ¦° ·Á È��¦ ° �·� r�É�nª ¥Ä��µ¦ ¡ · ¼��r�ª��¨ ³�ª µ¤�¼��o°��¦ ��oª��°�เ�ºÊ° ความในสญญาเปนตน ชวยใหการใชงานสญญา° ·Á È��¦ ° �·� r¤ ¸ �¬�³ �ÉÄ� oÁ�¥����µ¦ Ä�o�µ�Á°� µ¦�¦ ³�µ¬����Ê���¼oÄ�o�¹�Ťn�εÁ�È��o°�¤�µ¦ ¡ ·¤ ¡ rสญญาอเลกทรอนกสออกมาในรปกระดาษก µ¤µ¦ ��µ¥¤ º°�ºÉ° ¨ ³ �� n�Å�¥��µ¥�µ�Å�o��¨ ³Á¤ ºÉ° Ťn¤�µ¦ ��¡ ·¤¡ rสญญาในรปกระดาษอก ปญหาภาระคาใชจายในการจดเกบเอกสารสญญากยอมหมดไป และดวยประโยชนและ�¦ ³ ·��·£ µ¡ �É�nµª ¤µ�oµ��o��εĮoสญญาอเลกทรอนกสไดรบความนยมแพรหลายอยาง¦ ª �Á¦ Ȫ�� n��Ä®o¦ ¼�Â���µ¦ �εÁ�·��ª ·�¨ ³�µ¦ �εÁ�·��»¦ �·�Ä����»��Á� É¥�Â��Å��µ�อดตมา��¹Ê� โดยแนวโนมการทาธรกรรมในอนาคตจะกระทาผานทางระบบเครอขาย�° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r®¦ º° ¦ ³��° ·Á È��¦ °�·� r¤µ��¹Ê���¹É�®¤µ¥�ª µ¤ª nµสญญา�É ¦ oµ��¹Ê�Ä�¦ ¼�Â��กระดาษจะลดลงไป
22
�°��µ��Ê��¦ �¤�µ¦ �ε�»¦ �¦ ¦ ¤Ã�¥Ä�oÁ ¥�¡ ¼�Ã�o�°����µ�Ã�¦ «¡ �r¡ ºÊ��µ��(fixedtelephone line) จะถอเปนการทาคาเสนอคาสนองอนเกดเปนสญญาอเลกทรอนกส¦ ¼�Â��®�¹É�หรอไม Á�ºÉ° ��µ�Á��Ã�à ¥�É�εĮoÃ�¦ « ¡ �r�·��n° ºÉ° µ¦ ��Å�o�º° ��µ¦ Ä�o ��µ�Å¢ ¢oµ�(electric signals) Ã�¥�nµ�Á�¦ º° �nµ¥Ã�¦ « ¡ �r�É ¨ ����o°�จงตองถอเปนการประยกตใชวธการอเลกตรอนไฟฟา � ºÉ�¤nÁ®¨ È�Å¢ ¢oµ�®¦ º° ª ·�° ºÉ�Ä�Ä� �¬�³ � oµ¥���µ¤�·¥µ¤ความหมายของคาวา “อเลกทรอนกส” ตามมาตรา 4 แหง พ.ร.บ. วาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกสฯ ���Ê���µ¦ �ε�»¦ �¦ ¦ ¤�nµ��µ�Ã�¦ « ¡ �r¡ ºÊ��µ��¹��º° Å�oª nµÁ�È����εÁ �°�εสนองอนเกดเปนสญญาอนเปนการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสตามความหมายของ พ.ร.บ.วาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกสดงกลาวแลว8
�Ê��Ê�° µ��nµª Å�oª nµ�»¦ �¦ ¦ ¤�µ�อเลกทรอนกส�¹É�° ¥¼n£µ¥Ä�o�����°���พ.ร.บ.วาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกสฯ รวมถงการทา�»¦�¦ ¦ ¤�É�ε�nµ�Ã�¦ «¡ �r¤ º°�º° Ťnª nµ�³Á�È��µ¦ n�หรอ¦ ��o°�ª µ¤Á�È��ª ° �¬ ¦ ��ª Á ��Á ¥��®¦ º° £ µ¡ �¨ ³�»¦ �¦ ¦ ¤�É�ε�nµ�Ã�¦ «¡ �r¡ ºÊ��µ���¹É�เปนการสงหรอรบขอความเปนเสยงโตตอบ แตอาจมปญหาในดานพยานหลกฐานสาหรบการสง�o°�ª µ¤Á�È�Á ¥�¡ ¼�Ã�o�°�Á¡ ¦ µ³ Ťn¤�µ¦ ���¹��Â�n®µ�Ä�o ·É����¹�Á ¥�¡ ¼�Ã�o�°��µ�โทรศพทม° �º° ®¦ º° Ã�¦ « ¡ �r¡ ºÊ��µ��Á ¥��É���¹�Ä� ·É����¹�Á ¥��È° µ��ε¤ µÄ�oÁ�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ�Á¡ ºÉ° ¡ · ¼��rÅ�oª nµÅ�o¤�µ¦ Ä�oÁ ¥�¡ ¼�Ã�o�° ������Á�È� ��µ�nµ��µ�Ã�¦ «¡ �r¤ º°�º° ®¦ º° Ã�¦ «¡ �r¡ ºÊ��µ�Å�oÂ�n�³¤�Îʵ®��Á¡ ¥�Ä��Ê��¹Ê�° ¥¼n���ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º° ของลกษณะหรอวธการ�ÉÄ�o ¦ oµ�¨ ³Á�È�¦ �¬µ�Á�ºÉ° งจากอาจมการใชเทคโนโลยในการตดตอเสยง �Éบนทกได9
อยางไรกตาม การทาสญญาในรปแบบอเลกทรอนกสแทนกระดาษกอาจกอใหเกด��®µÅ�oÁ�n�Á�¥ª ���Á�ºÉ°��µ�¤�¦ ³ Á�È�Ä�Á¦ ºÉ°��ª µ¤¤ É���� °�£ ¥�°�เทคโนโลยเขามาÁ�É¥ª�o°��oª ¥�¦ ª ¤�Êง�¦ ��µ¦ ¦ ³�»�ª���°��»���¼oÁ�È��¼n ��µ�Á¡ ºÉ° Ä®o µ¤µ¦ �¡ · ¼��r�ª µ¤ผกพนระหวาง�¼n ��µÂ¨ ³ ¡ · ¼��rª nµÁ¤ ºÉ° Á�·�Á�È� ��µ�¹Ê�¨ oª Á�ºÊ°�ª µ¤Â®n� ��µ�³Å¤n¤�µ¦Â�oÅ�Á� É¥�Â��Ä®o�·�Å��µ�Á���µÁ�·¤Ä�£µ¥®¨ �โดยอาจม�µ¦ ¨ �µ¥¤ º°�ºÉ°�·�·��(DigitalSignature) Á¡ ºÉอเปนการรบรองวา�o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�É n�¤µ�Ê�Á�È��o° ¤¼�É n�Ã�¥คสญญาจรง¨ ³Ä�oµ¥¤ º°�ºÉ°�·�·� �ÊใชÄ��µ¦�¦ ª� °��o° ¤¼ª nµ¤�µ¦ � ° ¤Â��Ä�¦ ³®ª nµ��Ê��°��µ¦ n�หรอไม Á¡ ºÉ°�εĮo¤ É�Ä�Å�oª nµสญญาอเลกทรอนกส�É n�¤µ�Ê�เปนของคสญญาจรง และไมมการ�° ¤Â���o° ¤¼¦ ³®ª nµ��Ê��°��µ¦ n�รวมถงการเขารหสลบ (Encryption) �¹É�Á�È�การแปรรป�o° ¤¼�¦ ¦ ¤�µÄ®o° ¥¼nÄ�¦ ¼��°��o° ¤¼�ÉŤn µ¤µ¦ �° nµ�Á�oµÄ�Å�o Á¡ ºÉ°�o°���ไมใหบคคล° ºÉ��ÉŤn
8 ชวลต อตถศาสตร, คาอธบายกฎหมายการคาระหวางประเทศ, (กรงเทพมหานคร: สานก
อบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา, 2553), 84-85.9 Á¦ ºÉ°�Á�¥ª ��, 25.
23
Á�É¥ª�o°�ลวงรขอมล10 เปนตน ���Ê����¹��ª ¦�ε�µ¦ «¹�¬µÁ�É¥ª ��¤µ�¦�µ¦ ในการรกษาความ¤ É����°�£ ¥�°�สญญาอเลกทรอนกสควบคกนไปดวย
2.3 Ã�¦ � ¦ oµ�¡ ºÊ��µ��° �¦ ³���o° ¤ ¼° ·Á È��¦ ° �·� r
คอมพวเตอร มาจากภาษาลาตนวา “Computer” หมายถง การนบหรอการคานวณ Ã�¥�ɪ Å�¨ oª Á�¦ ºÉ° ��ε�ª��ɤ nª ��¦ ³�° �Á�È�Á�¦ ºÉ° ��®¦ º° Á�¦ ºÉ° �Å¢ ¢oาตางกจดเปน�° ¤¡ ·ª Á�° ¦ rÅ�o�Ê� ·Ê���Á�n��¼��·��ÉÁ�¥Ä�o��Ä�¦ oµ��oµ��Ťo�¦ ¦ ���ε�ª��(Slide rule) �¹É��º°Á�È�Á�¦ ºÉ°�¤º°�¦ ³�ε�ª ª ·«ª�¦ Ä�° ����®¦ º° Á�¦ ºÉ°��·�Á ��Á�È��o��
Ä����»���ª µ¤®¤µ¥�°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�³ ¦ ³�»Á�¡ µ³ Á�µ³���®¤µ¥�¹���Á�¦ ºÉ°��ε�ª�อเลกทรอนกส�É µ¤µ¦ ��ε�µ��ε�ª��¨ ³ Á�¦ ¥�Á�¥��nµ�µ¤�»��ε É��oª ¥�ª µ¤Á¦ Ȫ ¼�° ¥nµ��n° Á�ºÉ°�¨ ³ ° �Ã�¤�·��¡ ��µ�»�¦ ¤���¦ µ����·�¥ �µ��¡ .ศ. 2542 ไดใหคาจากด�ªµ¤�°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ rŪ oª nµ����º°�Á�¦ ºÉ°�° ·Á È��¦ °�·� rÂ��° �Ã�¤�·���ε®�oµ�ÉÁ ¤ º°� ¤°���ใชสาหรบแกปญหาตางÇ���Ê��É�nµ¥Â¨ ³ ���o°��Ã�¥ª ·��µ���·�«µ �¦ r
�° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r��Á�È�° »��¦�r° ·Á È��¦ °�·� r�É�¼� ¦ oµ��¹Ê�Á¡ ºÉ° Ä�o�ε�µ�Â��¤�»¬¥rÄ��oµ��µ¦�·��ε�ª��¨ ³ µ¤µ¦ ��ε�o° ¤¼�Ê��ª Á �¨ ³ �ª ° �¬ ¦ Å�oÁ¡ ºÉ°�µ¦ Á¦ ¥�Ä�o�µ�Ä��¦ Ê��n° Å���°��µ��Ê¥� µ¤µ¦ ����µ¦ �� � �¬�rÅ�o�oª ¥�ª µ¤Á¦ Ȫ ¼���Ã�¥��·��·�µ¤�Ê��°��°�โปรแกรม คอมพวเตอรยงมความสามารถในดานตางๆ อกมาก เชน การเปรยบเทยบทาง�¦ ¦ �«µ �¦ r��µ¦ ¦ � n��o° ¤¼��µ¦ ��Á�È��o° ¤¼Ä�Á�¦ ºÉ° �¨ ³ µ¤µ¦ ��¦ ³ ¤ ª ¨ ��µ��o° ¤¼ตางๆ ได
nª ��¦ ³�° ��° �Á�¦ ºÉ° ��° ¤ ¡ ·ª Á�° ¦ r
ระบบคอมพวเตอร (Computer System) ประกอบดวยหนวยการทางาน3 ¦ ³��¦ nª ¤���Å�oÂ�n nª��ÉÁ�È��ª Á�¦ ºÉ°��®¦ º°�° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r±µ¦ r�ª ¦ r�(Computer Hardware) nª��ÉÁ�È�Ã�¦ Â�¦ ¤�®¦ º°�° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�° ¢�rª ¦ r�(Computer Software) �¹É��ε®�oµ�ɦ nª ¤��Ä��µ¦�¦ ³ ¤ª ¨ ��o° ¤¼�¨ ³ nª��ÉÁ�È��»�µ�รทางคอมพวเตอร (Peopleware)
1) คอมพวเตอรฮารดแวร (Computer Hardware) ®¤µ¥�¹���ª Á�¦ ºÉ° ���° ¤ ¡ ·ª Á�° ¦ r�� ° ���Á�È�° »��¦ �r° ºÉ�Ç��É�n° Á�oµ���ª Á�¦ ºÉ° ��° ¤ ¡ ·ª Á�° ¦ rÁ¡ ºÉ° Ä�oÄ��µ¦ประมวลผลขอมล
2) คอมพวเตอรซอฟตแวร (Computer Software) หมายถงสวนประกอบของร³���° ¤ ¡ ·ª Á�° ¦ r�ÉÁ�È��ε É�®¦ º° �»��ε É��É�夵Ä�o��Á�¦ ºÉ° ��° ¤ ¡ ·ª Á�° ¦ r�Á¡ ºÉ° Ä®oÁ�¦ ºÉ° �คอมพวเตอรทางานหรอได¦ ��° ¥nµ�Ä�° ¥nµ�®�¹É��®¦ º° �ÉÁ¦ ¥�ª nµ�“โปรแกรมคอมพวเตอร”
10 นฐพงศ สงเนยม, ความปลอดภยของสารสนเทศ [Online], 12 มถนายน 2555. ®¨ n��ɤµ�
www.siam2dev.com/E_Learning/.../Lec04_PKI_infrastruct.ppt
24
3) บคลากรทางคอมพวเตอร (Peopleware) ®¤µ¥�¹���»�� �ɤ nª �Á�É¥ª�o°�Ä��µ¦�ε�µ��oµนคอมพวเตอร เชน ผบรหารคอมพวเตอร นกออกแบบระบบ (SystemDesigner) นกโปรแกรมระบบ (System Programmer) โปรแกรมประยกต (ApplicationProgrammer) ผใชโปรแกรม (User) เปนตน
2.3.1 มาตรฐานและเทคโนโลยในการสรางสญญาอเลกทรอนกส
1) การสรางสญญาอเล��¦ ° �·� r�µ�Á�¦ ºÉ° ��° ¤ ¡ ·ª Á�° ¦ r�Ê�Â�n�o�
ปจจบนการสรางสญญาในรปแบบ�¦ ³�µ¬ nª �Ä®�nÁ¦ ·É¤¤µ�µ��µ¦ ¡ ·¤ ¡ r®¦ º°�o°��o° ¤¼�nµ�¦ ³���° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�n°��³¤�µ¦ ¡ ·¤¡ r° °�¤µÄ�¦ ¼��¦ ³�µ¬����Ê���° µ��nµª Å�oวา การสรางสญญา° ·Á È��¦ °�·� rÄ®¤n�Ê�Â�n�o�Á�È�ª ·��µ¦ ¦ oµ�สญญาในรปแบบอเลกทรอนกสÃ�¥�µ¦ ¡ ·¤ ¡ r®¦ º° �o°��o° ¤¼Á�oµ ¼n¦ ³���° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�¹É�¤Ã�¦ Â�¦ ¤®¦ º° �° ¢�rª ¦ r�ÉÄ�oÄ��µ¦สรางสญญา�Ê�� nª ��µ¦ Ä�o�µ��È µ¤µ¦ �Á¦ ¥��¼�nµ��µ��° £ µ¡  ���Å�o�����Ã�¥Å¤n�εÁ�È��o°�¤�µ¦ ¡ ·¤ ¡ r° ° �¤µÄ�¦ ¼��°��¦ ³�µ¬ Â�n° ¥nµ�Ä�����°��µ��ÊÄ����»��Åดมการ¡ ��µª ·��µ¦ ¨ �µ¥¤ º°�ºÉ° ° ·Á È��¦ °�·� r��สญญา° ·Á È��¦ °�·� r�¹Ê���¹É� µ¤µ¦ ��¦ ª� °��ª µ¤ถกตองแทจรงของสญญาÄ�Á�ºÊ°��o�Å�o���εĮo��®µÄ��µ¦ ¨ �µ¥¤ º°�ºÉ° �É° ���³�o°��¦ ³�ε�nµ� ºÉ° Ä�¦ ¼��¦ ³�µ¬¤ ·Å�oÁ�È�° »� ¦ ¦ �Ä��µ¦�ε�»¦ �¦ ¦ ¤�nµ�Ç���nµ��µ�¦ ³��° ·Á È��¦ °�·� rอกตอไป
การสรางสญญา�oª ¥ ª ·��µ¦ �µ�° ·Á È��¦ ° �·� r�Ê�Â�n�o��Ê��εÁ�È��³�o° �¤ ¸° ��r�¦ ³�° ��É Îµ���2 สวน คอ คอมพวเตอรฮารดแวร(Computer Hardware) และคอมพวเตอรซอฟตแวร (Computer Software) ���Ê
1.1) คอมพวเตอรฮารดแวร (Computer Hardware) ประกอบดวย�ª Á�¦ ºÉ° ��° ¤ ¡ ·ª Á�° ¦ rหนวยประมวลผล หนวยความจา อปกรณนาขอมลเขาและสงออก ° »��¦ �r��Á�È��o° ¤¼�¨ ³�°  ������¹É�Á�È�° »��¦ �r�É Îµ���Á�ºÉ°��µ��¼o�É ¦ oµ�สญญา�¹Ê�ยอมตองการเหนการนาเสนอสญญา° ·Á È��¦ ° �·� r�Ê�ใหไดร บการยอมรบเชนเดยวกบ สญญากระดาษ อยางไรกด สญญาอเลกทรอนกสแตละประเภทยอมตองการความสามารถใน�µ¦  ����ÉÂ���nµ�����Á�n��สญญา° ·Á È��¦ °�·� r�ɤÁ¡ ¥��ª ° �¬ ¦ �¥n° ¤�o°��µ¦�° £µ¡ �É�εÁ �° �oª ¥�ª µ¤ ¨ ³ Á° ¥��Îɵ�ª nµสญญา° ·Á È��¦ ° �·� r�ɤ ¦ ¼�£ µ¡ � �¨ ³ ¤ ·�·เปนเอกสารประกอบสญญา เปนตน
1.2) คอมพวเตอรซอฟตแวร (Computer Software) Á�È��ε É�®¦ º°�»��ε É�° ·Á È��¦ °�·� r�É�εĮo�° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r±µ¦ r�ª ¦ r�ε�µ�Á�¡ µ³ ° ¥nµ�Å�o�¦ ª ¤�¹��µ¦ É�Ä®oคอมพวเตอรทาการสราง แกไข จดเกบสญญาอเลกทรอนกสได
รปแบบการสรางสญญาอเลกทรอนกส¤ µ�Ê�Â�n�o��Êน เปนการสรางสญญา° ·Á È��¦ °�·� r�µ�Á�¦ ºÉ°�¤º° �ÉÁ�È��° ¢�rª ¦ r����·Á¤ ºÉ° Á�·�Å¢ ¨ r�³ µ¤µ¦ �Á®È��ª ° �¬ ¦ Ä�Å¢ ¨ r
25
¨ ³ ¡ ° �É�³ ° nµ��o° �ª µ¤�Ê�Å�o���¹É�¤ ¦ ¼�Â��¥n° ¥° �®¨ µ¥ ¦ ¼�Â����Â�n�É�·¥¤Ä�o¨ ³ Á�È�มาตรฐานในการสรางสญญา° ·Á È��¦ °�·� r° µ�Â�n�Å�o���Ê��º°��
1. ไฟลขอความลวน (Text format) Á�È�Å¢ ¨ r�ÉÁ�È�Á�¡ µ³ �ª ° �¬ ¦Å¤nÁ�È��¬�³�ÉÄ�oÁ¡ ºÉ°  ����°�ขอมล
2. Å¢ ¨ rÁ°� µ¦ �ɪ Å��(Document format) Á�È�Å¢ ¨ r�É� ·��µ�เวรดโปรเซสเซอร (Word Processor) Á�n��ŤÃ�¦�° ¢�rÁª ·¦ r���µ�µª ° ° ¢ ¢ ·«��Á�È��o����¹É�Å¢ ¨ r�¦ ³ Á£��Ê�³ Á�ÈบคณลกษณะของการแสดงผลของขอมลŪ o¡ ¦ o° ¤���ª ° �¬ ¦ �¹É�Â�n ³Ã�¦ Â�¦ ¤Áª ·¦ r�Ã�¦ Á� Á�° ¦ r��³ Á�È��»� �¬�³ Ū oÂ���nµ������εĮo�µ��¦ Ê�Ťn µ¤µ¦ �Ä�oÃ�¦ Â�¦ ¤° ºÉ�Ç�Á�·�Å¢ ¨ r�ÊÅ�o����Ê��° µ��n° Ä®oÁ�·���®µÄ��¦ ��ÉÅ¢ ¨ r�¼�� ·�Ū oÁ�È�Áª ¨ µ�µ���Á¤ºÉ°�o°��µ¦�ε��¤µÄ�o��³ ไมสามารถหาโปรแกรมเปดดขอมลมาใชงานได
3. ไฟลเอกสารตารางคานวณ (Spread Sheet) เปนการจดการขอมลโดยการนาเสนอรปแบบของตาราง อาจเปนขอมลดบ (Data) ®¦ º° ¼�¦�µ¦ �ε�ª���¹É�Á¦ ¥���Á�È�Â�ª�µ¤Â�ªÂ¨ ³ ®¨ ��Ã�¥ nª�Ä®�n�³Ä�oÁ�È��o° ¤¼Á�É¥ª ���µ¦ Á�·��¹É� µ¤µ¦ ��εนวณและ�ε¦ µ¥�µ¦�nµ�Ç��µ�Ã�¦ Â�¦ ¤�ÊÅ�oÁ ¥
4. ไฟลเอกสารแปลง (PDF-Portable Document Format) เปนไฟลÁ°� µ¦ �É�¼�° °�Â��Ä®o µ¤µ¦ �Á�·�Ä�o�µ���¦ ³���° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�nµ�¦ ³����Å�o��Á�n��¦ ³��วนโดว ระบบยนกซ เปนตน จงทาใหมความสะดวกในการใชงานสง เปนผลตภณฑของบรษท อโดเบ โดยตองใชโปรแกรมอโครแบต รดเดอร (Acrobat Reader) ในการเปด และตองใชโปรแกรมสรางเอกสารอโครแบตในการสรางเปนเอกสารรปแบบ PDF
5. ไฟลสาหรบงานนาเสนอ (Presentation) Á�È�Å¢ ¨ r�É ¦ oµ��µ�Ã�¦ Â�¦ ¤�µ¦ �εÁ �° ��µ��¦ ¼�Â��Å¢ ¨ r�É�·¥¤Ä�o���Å�oแก Microsoft Power Point หรอ PPT
6. เวปเพจ (Webpage) Á�È�Å¢ ¨ r�o° ¤¼�É° ¥¼nÄ�¦ ¼��°��Hyper TextMarkup Language หรอ HTML �¹É� µ¤µ¦ �Á�ºÉ° ¤Ã¥�Å�¥�¢o¤�o° ¤¼®¦ º° Áª�Á¡ �° ºÉ�Ç��Å¢ ¨ r�o° ¤¼�Ê�³�¼�Á�È�Ū oÄ�Á�¦ ºÉ°��¦ ·�µ¦ Áª��(Web Server) และสามารถเขาถงขอมลไดโดยใชÁ�¦ º° ��° ¤ ¡ ·ª Á�° ¦ rÁ�ºÉ° ¤Ã¥���Á�¦ ºÉ° ��¦ ·�µ¦ Áª ��nµ��µ�Á�¦ º° �nµ¥อนเทอรเนตหรอระบบเครอขายคอมพวเตอร เชน ระบบ LAN (Local Area Network) หรอระบบ WAN (Wide AreaNetwork) เปนตน
7. จดหมายอเลกทรอนกส (E-mail) �¦ ³�°�Å��oª ¥�o°�ª µ¤�É µ¤µ¦ �
ระบไดวา ��µ�Ê� n�¤µ�µ��Å®��� n�Å�Ä®oÂ�nÄ�¦ Áª ¨ µÁ�nµÄ�¨ ³ �ª Á�ºÊ° ®µ�°��o°�ª µ¤�ÉÁ�·��¹Ê��µ��µ¦ Ä�oÃ�¦ Â�¦ ¤Ä�Á�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r®¦ º° Ä�¦ ³���°��¼oÄ�o�¨ ³ n�Å�¥��»��° ºÉ�Ã�¥Ä�oÃ�¦ Â�¦ ¤�µ¦ n��ɤ¤µ�¦�µ��¦ ¼�Â��Å¢ ¨ r�É�·¥¤Ä�o���Å�oÂ�n�Outlook Express EmailMessage เปนตน
26
2) การแปลงสญญาในรปแบบกระดาษใหเปนสญญาอเลกทรอนกส
การแปลงสญญากระดาษใหเปนสญญาอเลกทรอนกส คอ การสรางสญญาอเลกทรอนกสแบบภาพ (Digital Image) Ã�¥�nµ��¦ ³�ª��µ¦ �ÉÁ¦ ¥�ª nµ��Digiization สาหรบÁ��Ã�à ¥�É�夵Ä�oÄ��µ¦ Â��สญญากระดาษÄ®o° ¥¼nÄ�¦ ¼��°��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�®¦ º° �ÉÁ¦ ¥�กนวา “ภาพดจทล” �Ê��Ä����»��Å�o¤�µ¦ ¡ ��µ�Ê�Ä��oµ��ª µ¤ ³�ª��¦ ª�Á¦ Ȫ�¨ ³�»�£µ¡Ä��µ¦  ����°�£µ¡ �·�·� �ÉÅ�o�µ��µ¦ Â��Ä®o¤�ª µ¤�¤��Ä�oÁ�¥���สญญากระดาษ�Éเปนตนฉบบ ทาใหวธการสรางสญญาอเลกท¦ ° �·� r �¬�³ �ÊÁ¦ ·É¤Á�È��É�·¥¤¤µ��¹Ê����µ¦��Á�È��³���¹�Ū oÄ� ºÉ° ° ·Á È��¦ °�·� r�nµ�Ç�Á�n��±µ¦ r��· �r��Â�n��· Á���r�(floppy disk) แผนซดรอม (CD-ROM) แฟลชไดรฟ (Flash drive) เปนตน
การแปลงสญญากระดาษเปนสญญา° ·Á È��¦ ° �·� r®¦ º° £ µ¡ �·�·� �Ê����จาเป��³�o°�¤°��r�¦ ³�°��É Îµ���2 สวน คอ คอมพวเตอรฮารดแวร (Computer Hardware)และคอมพวเตอรซอฟตแวร (Computer Software)
1) คอมพวเตอรฮารดแวร แบงออกเปน 3 สวน คอ1.1) Á�¦ ºÉ° � Â��Á�° ¦ r®¦ º° ° »��¦ �rÄ��µ¦ Â� �Á° � µ¦ ° ºÉ��Ç�
(Scanner or other digital imaging devices)1.2) Á�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r1.3) อปกรณจดเกบขอมลและสารองขอมล
2) คอมพวเตอรซอฟตแวร แบงออกเปน 3 สวน คอ2.1) ¦ ³���ÉÄ�oÄ��µ¦ ���µ¦ ¨ ³ Ä n�ε�¦ ¦ ¥µ¥�o° ¤¼®¦ º° £µ¡ �·�·�2.2) โปรแกรมสาหรบการถายภาพเขาสคอมพวเตอรและโปรแกรม
การจดการภาพ2.3) �µ¦ ¦ �¬ µ�ª µ¤¤ É���� °�£ ¥Â¨ ³�µ¦ �ª��»¤�µ¦ Á�oµ�¹�
สญญาอเลกทรอนกส�°��µ��Ê�¥��o° ��ε�¹��¹�เทคโนโลยดานความ¤ É���� °�£ ¥�É�nª ¥Ä®o
คสญญา มความ¤ É�Ä�ในการทาสญญาในรปแบบขอมลอเลกทรอนกส �¹É�Á��Ã�à ¥�ÉÅ�o¦ ��µ¦พสจนและยอม¦ �Ã�¥�ɪ Å�ª nµ¤ �ª µ¤ � ° �£ ¥ ¼��Éทาใหการทาธรกรรมทางพาณชย° ·Á È��¦ °�·� r¤�ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º° ¨ ³ Á�·��ª µ¤¤ É�Ä�Ä��µ¦ Ä�o�µ�ไดแก การนาเอาเทคโนโลยการรกษาความปลอดภยโดยใชระบบÃ�¦� ¦ oµ�¡ ºÊ��µ��»�Â� µ�µ¦ �³ ระบบค (Public KeyInfrastructure - PKI) มาใช �¹ÉงÁ�È�Á��Ã�à ¥�É° µ«¥¦ ³��¦ ® Â���»�Â� µ�µ¦ �³�(PublicKey Cryptography) �É�¦ ³�°��oª ¥�»�Â� nª��ª�(Private key) และกญแจสาธารณะ (Publickey) �¹É�Ã�¦� ¦ oµ����nµª Ä�oÄ��µ¦ ¡ · ¼��r�ª�¦ ·�ของคสญญาหรอผใชงาน (Authentication)¦ ª ¤�Ê��µ¦ ¦ �¬ µ�ª µ¤ ¨ ��°��o° ¤¼ล (Data Confidentiality) ความครบถวนของขอมล(Data Integrity) และการหามปฏเสธความรบผด (Non-repudiation) Ã�¦� ¦ oµ�¡ ºÊ��µ��»�Â�
27
สาธารณะประกอบดวยผใหบรการออกใบรบรอง (Certification Authority - CA) Á�oµ®�oµ�Éรบลงทะเบยน (Registration Authority - RA) ระบบบรการไดเรกทอร (Directory service) และผขอใชบรการ (Subscriber)11
�Ê��Ê�ใบรบรองอเลกทรอนกส หมายถง �o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�É° ° �Ã�¥ผใหบรการออกใบรบรอง (Certification Authority - CA) Á¡ ºÉ° Ä�o�n��°��¹��ª µ¤¤�ª���ÉÂ�o�¦ ·�ในโลกแหงอเลกทรอนกส12 โดยผใหบรการออกใบรบรองจะทาการรบรองขอมลตางๆ �¹É�¦ ª ¤�¹��»�Â� µ�µ¦ �³ �É�¦ µ��Ä�Ä�¦ �¦ ° �° ·Á È��¦ ° �·� rª nµÁ�È��°��»���Ê��¦ ·� โดยอาศยเ��Ã�à ¥�ÉÁ¦ ¥�ª nµ�Á��Ã�à ¥Ã�¦� ¦ oµ�¡ ºÊ��µ��»�Â� µ�µ¦ �³�(Public Key Infrastructure :PKI) �¹É�สามารถนาใบรบรองอเลกทรอนกสไปใชใน 2 ลกษณะ ���Ê
(1) �µ¦ ¨ �µ¥¤ º°�ºÉ°�·�·��(Digital Signature) คอ การรบรองขอมล° ·Á È��¦ °�·� r�É n�¤µวาÁ�È��o° ¤¼�É n�Ã�¥�¼o n��É° oµ�Ū o�¦ ·� ¨ ³ Ä�oµ¥¤ º°�ºÉ°�·�·� �ÊÄ��µ¦�¦ ª� °��o° ¤¼ª nµ¤�µ¦ � ° ¤Â��Ä�¦ ³ ®ª nµ��Êนตอนการสงหรอไม Á�n���µ¦ ¨ �µ¥¤ º°�ºÉ°ดจทลกากบใน��®¤µ¥° ·Á È��¦ °�·� r��¹É��¼o n��³Ä�o�»�Â� nª��ª (Private key) ของตนทาการ¨ �µ¥¤ º° �ºÉ°�·�·��ε��ใน��®¤µ¥° ·Á È��¦ °�·� r����Ê� �¹É��εĮo¤ É�Ä�Å�oª nµ��®¤µ¥อÁ È��¦ °�·� rÁ�È��°��¼o n��É° oµ�Ū o�¦ ·�โดยในกµ¦ �¦ ª� °��Ê��¼o¦ ��³�o°�Ä�o�»�Â� µ�µ¦ �³�(Public key) �É° ¥¼nÄ�Ä�¦ �¦ °��°��¼o n�¤µ�ε�µ¦ �¦ ª� °���®¤µ¥° ·Á È��¦ °�·� r�É n�¤µª nµ¤µจากผสงจรง ¨ ³Å¤n¤�µ¦ � ° ¤Â���o° ¤¼¦ ³®ª nµ��Ê��°��µ¦ n�
(2) การเขารหสลบ (Encryption) คอ การแปรรปขอมลธรรมดาใหอยในรป�°��o° ¤¼�ÉŤn µ¤µ¦ �° nµ�Á�oµÄ�Å�oÁ¡ ºÉ°�o°���¤ ·Ä®o�¼o° ºÉ�nª�¦ ¼o�o° ¤¼�Á�n�การเขารหสจดหมายอเลกทรอนกสโดยผสงจะใชกญแจสาธารณะ (Public key) ของผรบ (�¹É�° ¥¼nÄ�Ä�¦ �¦ °��°��¼o¦ �)มาทาการเขารหส สวนในการถอดรหสผรบจะตองใชกญแจสวนตว (Private key) ของตนเองมาทาการถอดรหส ในการใชกญแจสวนตว (Private key) เปนการสรางความ¤ É�Ä�Å�oª nµ�¼o¦ ��ÉÁ�È�เจาของคกญแจ (กญแจสวนตวและกญแจสาธารณะ) Á�nµ�Ê��É µ¤µ¦ �° nµ��o° ¤¼Å�o
2.3.2 การบรหารจดการสญญาอเลกทรอนกส
การบรหารจดการสญญาอเลกทรอนกส หมายถง ระบบคอมพวเตอรหรอโปรแกรม�° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�ÉÄ�oÄ��µ¦ ���¹�®¦ º° Á�È�¦ �¬ µสญญาอเลกทรอนกส หรอภาพถายเอกสารกระดาษ ���Ê�การพจารณาเปรยบเทยบระหวางการบรหารจดการสญญาอเลกทรอนกสกบสญญากระดาษ จะเหนไดวา เปาหมายหรอหลกการสาคญในการบรหารจดการสญญา�Ê� °�¦ ¼�Â��¤ ¸ �¬�³�ÉŤnÂ���nµ�����อาจกลาวไดวา¦ ³���µ¦�¦ ·®µ¦ ���µ¦�³�o°�° ¥¼n��¡ ºÊ��µ�
11 ชนดา เรองศรว ฒนกล, เทคโนโลยระบบการรกษาความปลอดภยสารสนเทศ [Online],12 ถนายน 2555. ®¨ n��ɤµ www.google.co.th/~chanida/Ethics/Chapter-8.ppt
12 Á¦ ºÉ°�Á�¥ª ��, 29.
28
�°�®¨ �Á���r���Êกลาวคอ การรกษาความครบถวนสมบรณของขอมล (Integrity)การรกษาความลบของขอมล (Confidentiality) การรกษาสภาพพรอมใชงาน (Availability) และการพสจนตวตนของเจาของขอมล (Authentication)
การบรหารจดการสญญาอเลกทรอนกส µ¤µ¦ ��ε®��¤µ�¦�µ�Å�o���Ê
1) การใชสญญาอเลกทรอนกส
รปแบบการเรยกใชสญญา�É° ¥¼nÄ�¦ ¼��°��o° ¤¼อเลกทรอนกส Á¡ ºÉ° Ä®o�»���¼o�É�¦ ³ ��r�³Ä�o ��µ µ¤µ¦ �Á�oµÄ�Á�ºÊ°�ª µ¤Â®n� ��µอเลกทรอนกส สามารถแบงออกเปน 2 ª ·����Ê
1.1) การใชสญญา° ·Á È��¦ ° �·� rÄ�¦ ¼�Â���° � ·É�¡ ·¤ ¡ r° ° ��
(Printout) เปน�¦ ��Éคส ญญา µ¤µ¦ �Á�oµÄ�Á�ºÊ° �ª µ¤Â®n� ��µÃ�¥การพมพสญญา
° ·Á È��¦ °�·� r° °��µ�Á�¦ ºÉ°�¡ ·¤¡ r�(Printer) ®¦ º°�µ�Á�¦ ºÉองโทรสาร (Fax) Á�È��o��Á¡ ºÉ° Ä®oÅ�oสญญา�ÉÁ�È�เอกสารกระดาษออกมา �¹É�Á�È�¦ ¼�Â���É�·¥¤���εสญญาในปจจบนจงมขอควรพจารณา คอ สญญา�¦ ³�µ¬�ɤ�µ¦ ¡ ·¤¡ r° °�¤µ¤�ª µ¤Á®¤ º°���สญญาอเลกทรอนกสใน¦ ³ ���É µ¤ µ¦ �¥° ¤ ¦ �Å�oเพยงใด�Ê�¥n° ¤�¹Ê�° ¥¼n��บคคลผนาสญญาไปใชในการตางๆอยางไรกตาม �oª ¥¨ �¬�³ �ÉÂ���nµ����°�สญญากระดาษกบสญญาอเลกทรอนกส จงเกด��®µÄ��µ���®¤µ¥Á�É¥ª ���µ¦ ¡ · ¼��rความถกตองแทจรงและการยอมรบความเปนตนฉบบของสญญา�¦ ³�µ¬ �É�¼�¡ ·¤¡ r° ° ��µ�Á�¦ ºÉ°�¡ ·¤¡ r�¹Ê� ���Ê���จงควรมวธ�µ¦ �É�εĮoสญญา�É�¼�¡ ·¤ ¡ r° ° �¤µ�Ê�Á�È��É¥° ¤ ¦ �โดย° µ��o° �° µ« ¥�µ¦ ¨ �µ¥¤ º° �ºÉ° ¦ �¦ ° ��µ��»�� �ÉÁ�É¥ª�o°�Á¡ ºÉ° ¥º�¥��ª µ¤ถกตองแทจรงของสญญา�É�¼�¡ ·¤¡ r° °�¤µÁ�È�Á°� µ¦ กระดาษ
1.2) การใชสญญาอเลกทรอนกสโดยการรบสงขอมลผานทาง
ระบบดจทล เปนการใชสญญาอเลกทรอนกสโดยการรบสงขอมลผานทางระบบดจทล คอ
การเรยกดหรอคนคน (Retrieve) สญญา° ·Á È��¦ °�·� r�µ�Á�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�ÉÄ�o�µ�Ã�¥เรยกดจากขอมล° ·Á È��¦ ° �·� r�É�¼� ¦ oµ��¹Ê�¤µÂ¨ ³ Å�o¦ ��µ¦ ��Á�È�¨ oª ��¹É��µ¦ Ä�oสญญา° ·Á È��¦ °�·� r �¬�³ �Ê�³ ¤�¦ ³ Á�È��oµ�Á��Ã�à ¥Á�oµ¤µÁ�É¥ª�o° ��n°��oµ�¤µ��Á�n���µ¦เขารหส (encryption) �º°��µ¦ Á� É¥��o°�ª µ¤�É µ¤µ¦ �° nµ�Å�o�(plain text) ไปเปนขอความ�ÉŤn µ¤µ¦ �° nµ�Å�o�(cipher text) Á¡ ºÉ° Á®�»��oµ��ª µ¤�°�£ ¥���µ¦ Á�oµ¦ ® ¨ ³�µ¦ �°�¦ ®จาเปนตองใชระบบกญÂ��¼n��nµª�º°��»�Â��ÉÄ�oÁ�oµ¦ ® �³�º° Á�È��»�Â� µ�µ¦ �³ �ÉÁ¦ ¥�ª nµ��public key Ã�¥�»���É�³Á�oµ¦ ® �o° ¤¼�³Å�o¦ ��public key Ä��µ¦ Á�oµ¦ ® �� nª��»���É µ¤µ¦ ��°�¦ ® Å�o�º°��»���ɤ�»�Â� nª��ª �ÉÁ¦ ¥�ª nµ���private key Á¡ ºÉ° Ä�oÄ��µ¦ ¦ ³�»�ªบคคลผเปน�¼n ��µ®¦ º° �¼oÁ�É¥ª�o°�®¦ º° Á¡ ºÉ° ¡ · ¼��r�ª µ¤�¼��o°��¦ ��oª��°��o° ¤¼�ɤ�µ¦รบสงกน รวมไปถงกระบวนการในการทางานรวมกนระหวางระบบตางๆ (Interoperability)Á¡ ºÉ° Ä®o�o° ¤¼®¦ º° สญญาอเลกทรอนกสสามารถเรยกดหรอใชงานระหวางกนได
29
การเรยกใชสญญาอเลกทรอนกสเปนการนาขอมล° ·Á È��¦ °�·� r�ÉÅ�o¦ ��µ¦���¹��Ä� ºÉ° �É��Á�È��¹Ê�¤µÄ�o¦ ª ¤Å��¹��µ¦ ¦ ��– สงขอมลอเลกทรอนกสดวย ขอควรคานงถงในการเรยกใชสญญา° ·Á È��¦ °�·� r�¦ ³�µ¦ ®�¹É��É Îµ���È�º°���ª µ¤¤ É���� °�£ ¥�µ��µ¦เรยกใชสญญาอเลกทรอนกส การเขาถงสญญา° ·Á È��¦ °�·� r�µ��¼o�ɤ ·��·Â¨ ³�ª µ¤Á�ºÉ°�º° Å�oของÁ�ºÊ°�ª µ¤ ��µ Á�È��o����¹É��o°�° µ«¥�o°�ε®���°�Â�n³ °��r�¦ �ÉÁ�É¥ª�o°�ในการชวยสรางมาตรฐานÂ�ª��·��·�É�n° Ä®oÁ�·��ª µ¤¤ É���ปลอดภยในการเขาถงสญญาในรปแบบขอมลอเลกทรอนกส
2) การจดเกบสญญาอเลกทรอนกส
การจดเกบสญญาดวยระบบอเลกทรอนกส สามารถแบงไดเปน 3 ลกษณะ คอ 2.1) การเกบระหวางการปฏบตสญญา คอ การเกบ ��µ�É° ¥¼n¦ ³ ®ª nµ�
�µ¦ ����o° µ¦ ³ ε��®n� ��µ�¹É�¥������Ťn�¦ ��oª��»��o° ใหอยในความรบผดชอบของคสญญาผจดทาโดยกาหนดวธการเกบให¤�ª µ¤¤ É����°�£ ¥�¦ �¬ µ�ª µ¤¨ ��µ��µ¦�oµของคสญญา รวมถงขอปฏบตสาคญตางๆ ของสญญา
2.2) �µ¦ Á�È�Á¤ ºÉ°��·��·ตามสญญาเสรจแลว คอ การเกบขอมลสญญาหลงจากมการปฏบตตามสญญาÁ ¦ È�Á¦ ¥�¦ o° ¥Â¨ oª��¨ ³Å¤n¤° ³ Ŧ �É�³�o°���·��·�n° Åปอก
2.3) �µ¦ Á�È�Ū oÁ¡ ºÉ° Ä�oÄ��µ¦ �¦ ª� ° ���º° ��µ¦ Á�È�สญญา�É��·��·เสรจเรยบรอยแลว แตจาเปนจะตองใชในการตรวจสอบเปนประจา จงใหคส ญญาหรอ�¼oÁ�É¥ª�o°�Á�È��¼oÁ�È�โดยอาจมการÂ�n��Ê�Á�oµ®�oµ�É�¹Ê�¦ ��·��°��ÈÅ�o���Á¤ºÉ° ®¤��ª µ¤�εÁ�È��Éจะตองใชในการตรวจสอบแลว ใหจดสงขอมลสญญา�Ê�Å�¥�®�nª ¥Á�È��°� nª��ɦ ��·��°�
อยางไรตาม การเกบรกษาสญญาÂ�n³�¦ ³ Á£��Ê��¹Ê�° ¥¼n��ขอตกลงของคสญญาดวยกน �¹É�° µ�¤�ª µ¤Â���nµ���แลวแตประเภทของสญญา ตวอยางเชน อายการเกบเอกสารสญญาควรระบระยะเวลาในการเกบรกษา �¹É�Ã�¥���·Ä®oÁ�È�Ū oŤn�o° ¥�ª nµ�10 ปเปนตน Á¡ ºÉ° Ä�oÄ��µ¦�¦ ª� °�®¦ º° Á¡ ºÉ° Ä�oÁ�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ�Ä��µ¦�εÁ�·���®µ�¤�o° ¡ ·¡ µ�ระหวางค ��µÁ�·��¹Ê�
3) การยกเลก ทาลายสญญาอเลกทรอนกส
การยกเลกหรอทาลายสญญา�¦ ³�µ¬�¹É�° µ�Á�È� ��µ�ÉÁ�È�¦ ¼�Â��เกา�n°��É�³ ¤�µ¦ Â��Á�È�สญญาอเลกทรอนกสและสญญาÄ®¤n�ÉÁ�·��µ��µ¦ Â��¤µ�µ�ขอมลอÁ È��¦ ° �·� r�É���ε�¹Ê��รวมถงการทาลายสญญา° ·Á È��¦ ° �·� r�¹É�อาจจะมประเดนดาน��®¤µ¥Á�oµ¤µÁ�É¥ª�o°�Ä�Á¦ ºÉ°��°�° µ¥»�ª µ¤Ä��µ¦ ��Á�È�สญญา
การทาลายสญญาอเลกทรอนกส (Destroy) Á¤ ºÉ°�nµ�¡ o�¦ ³ ¥³ Áª ¨ µ�É�o°���Á�È��Ê��È µ¤ µ¦ ��ε¨ µ¥�·Ê�Å�o�ª ·��µ¦ �ε¨ µ¥�ª ¦ � nµª Ū oÄ��¼n¤ º° �µ¦ ���µ¦ สญญาอเลกทรอนกสของคสญญา แตสาหรบการเกบเอกสารเดม (Archive) หากไมจาเปนตองใชงานÁ°� µ¦ ¨ oª Â�n¥�Ťn µ¤µ¦ ��ε¨ µ¥�·Ê�Å�o��³ ��Á�È�สญญา�Ê�Ū oเปนเอกสารเดม (Archieve)
30
���Ê���¼n¤ º°�µ¦ ���µ¦ สญญาอเลกทรอนกสขององคกรควรกลาวถงวธการจดเกบสญญาÁ�·¤��¹É�วธการจดเกบทาไดหลายรปแบบ เชน เกบไวในแผนดสก ซด หรอเทป เปนตน
อยางไรกตาม การทาลายเอกสารสญญาตองทากบสญญา�ÉÅ�o¦ ��µ¦ ¥° ¤¦ บวาถงกาหนดเวลาทาลายแลวจรง เชน ปฏบตครบถวนตามขอสญญาแลว การทาลายสญญาอาจทาไดโดย�µ¦ ¨ �Å¢ ¨ r�·Ê�Å��µ� ºÉ° ���¹��o° ¤¼�®¦ º° �µ¦ �ε¨ µ¥ ºÉ° ���¹��o° ¤¼�ÉÁ�È�สญญา° ·Á È��¦ °�·� rÅ��Ê�®¤���¨ ³�È�o°��ε¨ µ¥�oª ¥ª ·��µ¦ �ɤ É�Ä�Å�oª nµสญญา®¦ º° ºÉ° ���¹��É�¼�ทาลายแลวจะไมสามารถนากลบมาใชงานได° ��®¦ º° Ťn µ¤µ¦ �Á�¥Â¡ ¦ n�o° ¤¼�¹É�Á�È��ª µ¤¨ �ทางการคาระหวางคสญญาไปสบคคลภายนอกไดอกตอไป สาหรบสญญา�ɤ�ª µ¤ ε��¤µ��¼n ��µ�ÉÁ�È�°��r�¦��µ�Ä®�n° µ��εÁ�È��o°�¤�µ¦ �Ê���³�¦ ¦ ¤�µ¦ ®¦ º°�¼o¤®�oµ�Éรบผดชอบเปนการเฉ¡ µ³ Á¡ ºÉ° ลงนามอนมตการทาลายสญญาตามหลกเกณฑของแตละองคกร
2.3.3 ปญหาทางกฎหมายในสญญาอเลกทรอนกส
สญญา�º° Á�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ� ε���¦ ³ Á£�®�¹É�Ä��µ¦ ¡ ·�µ¦ �µ����Ê��Ê ไมวาจะบญญตอยในกฎหมายสารบญญตหรอกฎหมายวธสบญญตสญญายอมสามารถนามาเปนพยานหลกฐานของการพสจนใน�Ê�ศาลได สญญาตนฉบบในรปแบบกระดาษ�¹�Å�o�ºÉ° ª nµÁ�È��“¡ ¥µ�®¨ ��µ��É��É »�” (Best of Evidence) เพราะมความแนนอน ปรากฏขอความไดเดนชด �°��µ��Ê�° µ��nµª Å�oª nµการทาสญญาในรปแบบกระดาษÁ¤ ºÉ° Ä�oÁ�È�หลกฐานกถอไดวามความ¤ É���¨ ³มความนาÁ�ºÉ°�º° สาหรบคสญญาในการนาไปใชไมวาจะเปนระหวางเอกชนดวยกน®¦ º° ¦ ³ ®ª nµ�¦ ���Á°����Á�É¥ª ���µ¦  ��° ° ��¹É�เจตนาในรปของหนงสอ สญญา หรอขอความตางๆ ส�Á�ºÉ°�¤µ�µ��ª µ¤�oµª ®�oµ�oµ�Á��Ã�à ¥ µ¦ �Á�«Â¨ ³�µ¦ ºÉ° µ¦ �®¦ º°�ICT(Information and communication technology) �εĮo�µ¦ �εÁ�·��·��¦ ¦ ¤�nµ�Ç��Ê��µ��oµ�การคาและการบรการมการทาธรกรรม�nµ��µ�° ·Á È��¦ °�·� r��¤µ��¹Ê��ไมวาจะเปนกµ¦ �ºÊ°��µ¥ ·��oµ�¨ �Á� É¥��o° ¤¼���°����µ¦ Ä®o�¦ ·�µ¦ ระหวางประชาชนกบองคกรหรอระหวางองคกรดวยกนเอง มการดาเนนงานและÄ®o�¦ ·�µ¦ Â��Ťn�ε�� �µ��ɨ ³ Áª ¨ µ�� ���Ê��การทาสญญาในรปแบบอเลกทรอนกสจงเปนการนาเอาเทคโนโลยมาใชชวยใหการทาธรกรรมตางๆ ¤�¦ ³ ·��·£ µ¡ �¤�ª µ¤�n°��ª ³�ª�¦ ª�Á¦ Ȫ ¤µ��¹Ê���Ã�¥�µ¦ �εÁ° µ° »��¦�r° ·Á È��¦ °�·� rคอมพวเตอรมาใชในการจดทา การเกบรกษา การรบ-สงขอมล Á¡ ºÉ° Ä®oÁ�·��ª µ¤ ³�ª�¤µ��¹Ê��Ê�¥�Á�È��µ¦ ¨ ��¦ ·¤µ��¦ ³�µ¬ ¨ � µ¤µ¦ � ºÉ° µ¦ �nµ��µ��°�° ¤¡ ·ª Á�° ¦ rไดอยางรวดเรว การจดเกบสญญา µ¤µ¦ ��εÁ° µÁ�¦ ºÉ° �¤ º° Á�¦ ºÉ° �Ä�oÄ��µ¦ ��Á�È�¤µ�nª ¥Ä®o�µ¦ ��Á�È�ใหม�¦ ³ ·��·£ µ¡ ¤µ��¹Ê��o�®µÅ�o�nµ¥Â¨ ³�¦ ³ ®¥�¡ ºÊ��ÉÄ�การจดเกบเอกสาร �¹É��εĮoÅ�o�o° ¤¼�ɦ ª�Á¦ Ȫ ���n°�ª µ¤�o°��µ¦��o° ¤¼¤�ª µ¤�¼��o°�¤µ��¹Ê����¦ ³®¥��nµÄ�o�nµ¥Â¨ ³ ¨ �ระยะเวลาในการทางาน° ��Ê�Á¡ ·É¤�¦ ³ ·��·£µ¡ Ä��µ¦�·��n° ºÉ° µ¦ ����Ê��Á¡ ºÉ° Ä®o�µ¦ �εÁ�·�ธรกรรมทางการคาและ�¦ ·�µ¦ ¤�ª µ¤�n°��ª��nµÁ�ºÉ°�º°�¨ ³Ä�oเปนแนวปฏบตรวมกน ประเทศตางๆ จงได
31
° ° ���®¤µ¥Á��Ã�à ¥ µ¦ �Á�«�¹Ê�Á¡ ºÉ° ¦ ° �¦ ��»¦ �¦ ¦ ¤�nµ�Ç��ÉÁ�·��¹Ê�จากระบบขอมลอเลกทรอนกส
สญญาอเลกทรอนกสเปน ºÉ°�o° ¤¼�ÉŤnÁ®¤ º°���สญญาÄ�¦ ¼�Â���¦ ³�µ¬�ÉÁ�¥Ä�o��¤µÂ�n�Ê�Á�·¤���Ê�Ä�Á¦ ºÉ° �การรบสงสญญา�Ê�ไมสามารถจบตองไดเพราะอยในรปแบบของขอคª µ¤�Éเปนเพยง�¨ ¡ �r�µ��µ¦�¦ ³ ¤ª ¨ ��É ����°��µ¦��·��·�µ¦ �°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�Éปรากฏบนจอภาพ (Soft Copy) �ÉŤn�o°�¡ ·¤¡ r�Îʵ° °�¤µÁ�È� εÁ�µ�¦ ³�µ¬®¦ º° �ÉÁ¦ ¥�ª nµสาเนาถาวร (Hard Copy) แตอยางใด และ�µ¦ �� n��µ��É®�¹É�Å�¥�° ��É®�¹É�Á¡ ¥��µ¦��ปม (Click) n�Á�oµ¦ ³��Á�nµ�Ê���Á¤ºÉ° Ä��ɦ ³��¥° ¤¦ ��(Acknowledgement) กจะทาการสงสญญาเขาถงคลงขอมล (Box) เฉพาะตวของคสญญา�Éอยปลายทางพรอมทาการจดเรยงª �Áª ¨ µ�É n��o° ¤¼ไวอยางเรยบรอย หากสงไมไดระบบกจะทาการแจงกลบมาใหทราบทนท หากนาไปเปรยบเทยบกบการสงดวยรปแบบกระดาษทางไปรษณยแลวหากสงไมได จะตองใชระยะเวลาพอสมควรกวาจะทราบถงผลดงกลาว
�°��µ��Êการทาสญญาในรปแบบอเลกทรอนกสกยงมประโยชนอกหลายประการ อาทÁ�n������®µ�µ¦ ·Ê�Á� º° ��¦ ¡ ¥µ�¦ �¦ ³�µ¬�¨ ³�¦ ³ ®¥����¦ ³ ¤µ�Á�É¥ª ��° »��¦ �rสานกงาน ทาใหประหยดคาใชจายในระยะยาว ¨ ��Ê��°�Ä��µ¦�·��n° ºÉ° µ¦ ¦ ³ ®ª nµ�����ลดคาพาหนะในการเดนทาง Á¡ ·É¤�¦ ³ ·��·£µ¡ Ä��µ¦ ºÉ° µ¦ �Ä���³Á�¥ª ���È�ภาระงานดานการจดทาเอกสารและการจดเกบเอกสาร Ã�¥Á� É¥�Å�Á�È�การทางานโดยผานเครอขาย° ·�Á�° ¦ rÁ�È��®¦ º° ° ·��¦ µÁ�È����¹É� µ¤ µ¦ � ºÉ° µ¦ Å�oอยางเปนวงกวาง�nµ�Å�¥�Á�¦ ºÉ° ��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r®¦ º° ° »��¦�r° ·Á È��¦ °�·� r¡ �¡ µ° ºÉ�Ç��°��¼o¦ �เจตนาปลายทางแทนการสงขอมลขาวสารหรอรายละเอยดตางๆ �É° ¥¼nÄ�¦ ¼�Â���°�สญญา�ÉÄ�o�¦ ³�µ¬��การตดตอทาธรกรรมรวมถงการแสดงเจตนาทาคาเสนอและคาสนองของคสญญาสามารถสงถงกนไดภายในระยะเวลาอนรวดเรวและ¤�ª µ¤�¼��o°�¤µ��¹Ê�
อยางไรกตาม การพสจนการมอยจรงของสญญาอเลกทรอนกส ความผกพนระหวางคสญญา¦ ª ¤�¹��µ¦ ¡ · ¼��rÁ�ºÊ°�ª µ¤Â®n� ��µอเลกทรอนกส�¹É�Å�oÁ���µ�ε�o°�����Ū oยงมปญหาอย Á�ºÉ°��µ��µ¦ Á�È� ��µ�É° ¥¼nÄ�¦ ¼�Â���o° ¤¼อเลกทรอนกสไมสามารถจบตองไดทางกายภาพ หรอไมสามารถเหนหรอเขาใจขอความแหงสญญาได หากไมไดมการแปลงจากขอความ�ÉÁ�È�£ µ¬ µ�µ�คอมพวเตอรมาเปนขอความในภาษามนษย�ÉเขาใจไดÁ¡ ºÉ° Ä�oÁ�È�พยานหลกฐานในการปฏบตตามสญญาระหวางกน หรอใชในกระบวนพจารณาของศาล โดยวธการเรยกใชสญญา° ·Á È��¦ °�·� rÄ�¦ ¼�Â���°� ·É�¡ ·¤¡ r° ° ��(Printout) หรอวธการเรยกใชสญญาอเลกทรอนกสโดยการรบสงขอมลทางระบบดจทลผานหนาจอคอมพวเตอร อาจประสบ��®µÁ�É¥ª ���µ¦ Â�oÅ�oÁ� É¥�Å��µ�Á���µÁ�·¤�ÉÄ®oŪ o�n° ��� ° ��Ê���®µ�µ¦ ¡ · ¼��r�¹�Á�ºÊ° �ª µ¤Â¨ ³�o° ����°� ��µอเลกทรอนกสวามความถกตองครบถวนไมไดถกแกไขÁ� É¥�Â� �Ä�£ µ¥®¨ ��Á�ºÉ° ��µ� £ µ¡ �° ��o° ¤¼อเลกทรอนกสสามารถทาการแกไข
32
Á� É¥�แปลงไดโดยงาย จงควรกาหนดหลกเกณฑและวธการในการรบรองความถกตองครบถวนและ�ªµ¤¤ É����°�£ ¥�°��o° ¤¼ �µ�®�nª ¥�µ�®¦ º° °��r�¦ �µ��ɤ�ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º°��Á¡ ºÉ° เปนการ ¦ oµ��ª µ¤¤ É�Ä�¨ ³�ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º° Ä®o���¼o�ε ��µอเลกทรอนกสมาใชในการทาธรกรรมตางๆ
�Ê��Ê�ปจจบนกฎหมายไทยยงไมสามารถบญญตกฎหมายใหครอบคลมและบงคบใชกบÁ��Ã�à ¥ Ä®¤nÇ�Å�o° ¥nµ� ¤�¼¦ �r�»��¦ ���¹��εĮo�µ¦ �ε ��µ�Éอยในรปของขอมลอเลกทรอนกส หรอการแปลงสญญาเกาใหอยในรปของขอมลอเลกทรอนกสยงเปน�¦ ³Á�È��É�εĮo�Ê�£µ�¦ �¨ ะภาคเอกชนเกดความกงวลและความŤn¤ É�Ä�Ä��µ¦ Ä�oสญญาอเลกทรอนกส ���Ê��¹�Á®È��ª ¦ �É�³�ε�µ¦ «¹�¬ าและวเคราะหปญหา�ÉÁ�·��¹Ê�Ä��¦ ��ɤ�µ¦ �εสญญาอเลกทรอนกสมาใชเปนพยานหลกฐานในศาลไทย และÁ¤ ºÉ° ¡ ·�µ¦�µÂ¨ oª ¡ �ª nµ��®¤µ¥¨ �¬�³พยาน�Éใชกนอยปจจบน�Ê�Á�È���®¤µ¥�É����·�¹Ê�Á¡ ºÉ°�ε®���µ¦ ° oµ�° ·���µ¦ Ä�oและการรบ¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ��Ê�Â�nÄ�° ���É¡ ¥µ�®¨ ��µ� nª�Ä®�n° ¥¼nÄ�¦ ¼��°�เอกสารกระดาษโดยใชกระดาษกบหมกในการเขยนสญญา หรอทาธรกรรมตางๆ จงทาใหเกดปญหาÁ¦ ºÉ°�การปรบใชกฎหมายลกษณะพยานวาอาจกอใหเกดขอขดแยงหรออปสรรคบางประการกบพยานหลกฐานในยคดจ�° ¨ �¹É� nª�Ä®�n° ¥¼nÄ�Å¢ ¨ r�¹É�Á�È��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�Á¡ ºÉ° ใหเปนแนวทางในการแกไขปรบปรงกฎหมายไทยใหสอดคลองรองรบกบสภาพการณในปจจบน�ɤ�µ¦ ¡ ��µÁ��Ã�à ¥¸ µ¦ �Á�«Â¨ ³�µ¦ ºÉ° µ¦ ° ¥nµ��n° Á�ºÉ°�ตอไป
บ��É�3
มาตรฐานการรบฟงสญญาอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐาน
��µ�ÉÅ�o�ε�¹Ê�Ä�¦ ¼�Â���°��o° ¤¼อเลกทรอนกสสามารถรบฟงเปนพยานหลกฐานไดตามกฎหมายÁ¡ ¥�Ä��Ê��¥�คงมปญหาดานการกาหนดสถานะทางกฎหมายและการรบฟงเปนพยานหลกฐานอยบางประการ จนเปนเหตใหในห¨ µ¥�¦ ³ Á�«¤�ª µ¤¡ ¥µ¥µ¤�É�³ ¡ ��µกฎหมายภายในประเทศตนÁ¡ ºÉ° Ä®o µ¤µ¦ �Â�oÅ���®µ���nµª �ÉÁ�·��¹Ê�Å�o�โดยการตรากฎหมายภายในของแตละประเทศ�¹Ê�Á¡ ºÉ° ¦ ° �¦ ���µ���®¤µ¥�°��o° ¤¼อเลกทรอนกส�¹É�®¤µ¥¦ ª ¤�¹�การทาสญญาในรปแบบขอมลอเลกทรอนกส¨ ³ ¨ µ¥¤ º°�ºÉ° อเลกทรอนกสอนเปน° ��r�¦ ³�°� ε���É�³�εĮo ��µอเลกทรอนกสมผลสมบรณและบงคบกนไดตามกฎหมาย¦ ³ ®ª nµ��¼n ��µ�° ��Ê���®¤µ¥�°��¦ ³ Á�«�nµ�Ç�Å�o¤�µ¦ �¦ µÁ�È���®¤µ¥�¹Ê�Á¡ ºÉ° ใหเปนไปในแนวเดยวกบกฎหมายแมแบบของคณะกรรมาธการกฎหมายการคาระหวางประเทศแหงสหประชาชาต�É�Á°�1
���Ê���¹�Å�o�ε�µ¦ «¹�¬µ®¨ �Á���r¦ ³ ®ª nµ��¦ ³ Á�«Â¨ ³��®¤µ¥�°��nµ��¦ ³ Á�«° �ไดแก ประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศองกฤษ ในกรณนาขอมลอเลกทรอนกสมาใชเปน¡ ¥µ�®¨ ��µ��Á¡ ºÉ° Á�È�Â�ª�µ�Ä��µ¦ «¹�¬ µÁ�¦ ¥�Á�¥� £ µ¡ ��®µÄ��µ¦ �ε ��µอเลกทรอนกสมาใชเปนพยานหลกฐานในศาลไทยอนอาจสงผลไปสการแกไขและปรบปรง®¨ �Á���r�µ���®¤µ¥�°�Å�¥Ä®o¤�ª µ¤��Á��¤µ��¹Ê�
3.1 การรบฟงพยานหลกฐานของสญญาอเลกทรอนกสในกฎหมายตางประเทศ
3.1.1 กฎหมายแมแบบวาดวยการพาณชยอเลกทรอนกสของคณะกรรมาธการ
กฎหมายการคาระหวางประเทศแหงสหประชาชาต (UNCITRAL Model Law on
Electronic Commerce)
คณะกรรมาธการกฎหมายระหวางประเทศของสหประชาชาต (United NationsCommission on International Trade Law) ไดจดทากฎหมายแมแบบ จานวน 2 ฉบบ คอ กฎหมายแมแบบวาดวยการพาณชยอเลกทรอนกส ป ค.ศ. 1996 (Model Law on ElectronicCommerce 1996) ¨ ³��®¤µ¥Â¤nÂ��ª nµ�oª ¥¨ µ¥¤ º°�ºÉ° ° ·Á È��¦ °�·� r���.ศ. 2001 (ModelLaw Electronic Signatures 2001) �¹É�¤Á���µ¦ ¤�rÁ¡ ºÉ° ¥° ¤ ¦ ���µ���®¤µ¥�°��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r¨ ³ ¨ µ¥¤ º°�ºÉ° ° ·Á È��¦ °�·� r�µ¤¨ ε���Á¡ ºÉ° เปนแมแบบใหประเทศตางๆ ไดจดทา
1 สานกงานเลขานการคณะกรรมการธรกรรมทางอเลกทรอนกส,รายงานการศกษาโครงการ
¡ ��µ��®¤ µ¥ Á�É¥ ª ���µ¦ �ε��µ¦ Ä�o�¨ ³ �µ¦ Á�È�¦ �¬ µ�o° ¤ ¼Á° � µ¦ Ä�¦ ¼�Â���o° ¤ ¼
อเลกทรอนกส, (กรงเทพมหานคร: ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต, 2549), 71-72.
34
กฎหมายภายในของแตละประเทศใหเปนไปในทศทางเดยวกน โดยยดถอตามแนวทางของกฎหมายแมแบบดงกลาว �Ê��ÊÄ��µ��¦ ³ Á�«° µ�¤�µ¦ �¦ µ��®¤µ¥¦ °�¦ �Á¦ ºÉ°����nµª�n° นกฎหมายแมแบบ���ε¨ oª Á ¦ È���Â�n�Ȫ µ�° ¥¼n��¡ ºÊ��µ��°�®¨ ��µ¦�ε�°�Á�¥ª ���
กฎหมายแมแบบวาดวยการพาณชยอเลกทรอนกสของคณะกรรมาธการกฎหมายการคาระหวางประเทศแหงสหประชาชาตดงกลาว มวตถประสงคหลกในการรบรองสถานภาพ�µ���®¤µ¥�°��o° ¤¼�µ�° ·Á È��¦ °�·� r��¹É�Á�È�¦ ³���ÉŦ o�¦ ³�µ¬�(Paperless) ดงจะเหนไดจากความในมาตรา 5 �É����·ª nµ2 “ขอมลจะตองไมถกปฏเสธผลในทางกฎหมาย ความสมบรณ หรอการใชบงคบเพยงเพราะเหตª nµ�o° ¤¼�Ê�° ¥¼nÄ�¦ ¼��°��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r” สวนความหมายของคาวา “ขอมลอเลกทรอนกส” �Ê�¤ µ�¦ µ�2 (a) ใหคานยามวา “ขอมลอเลกทรอนกส” ®¤µ¥�¹���o° ¤¼�É ¦ oµ��¹Ê�� n�ไดรบหรอเกบไวโดยวธการทางอเลกทรอนกสผานใยแกวนา ��¦ ª ¤�¹�ª ·��µ¦ ° ºÉ�ใด�É�oµ¥� ¹������¹É�Ťn�ε��Á�¡ µ³ Â�nª ·��µ¦ ¨ �Á� É¥�ขอมลทางอเลกทรอนกส ไปรษณยอเลกทรอนกส โทรเลข โทรพมพ หรอโทรสาร Á�nµ�Ê�
Ä�Á¦ ºÉ°�หลกเกณฑการรบรองความถกตองแทจรง กฎหมายแมแบบไดกาหนดใหลายมอ�ºÉ°�µ�° ·Á È��¦ ° �·� r¤�nµÁ�nµ�� µ¥¤ º° �ºÉ°�µ¤��®¤µ¥��Á�ºÉ°��µ�µ¥¤ º° �ºÉ° �º° Å�oª nµÁ�È�Á�ºÉ°�Å��°��ª µ¤ ¤�¼¦ �rใน�µ¦ �ε�·�·�¦ ¦ ¤ ��µ�nµ�Ç�¨ ³ Á�È� ·É��ÉÄ�oÄ��µ¦ ¡ · ¼��r�ª µ¤ถกตองแทจรง (Authentication) ของพยานหลกฐานดวย โดยบญญตไวใน Article 7 ���Ê3
“(1) Ä��¦ ��É��®¤µ¥�ε®��Ä®o�o°�¤ ¸ µ¥¤ º°�ºÉ°�°��»����Ä®o�º° ª nµ�¦ ��ÉÁ�É¥ª ���o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� rÁ�È�Å��µ¤�o°�ε®���Ê�¨ oª ®µ�
(ก) Å�oÄ�oª ·��µ¦ �É µ¤µ¦ �¦ ³�»�¹��ª�»�����nµª��¨ ³  ���¹��µ¦ ¦ �¦ °��o° ¤¼�É�¦ ¦ �»° ¥¼nÄ��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�°��»���Ê��®¦ º°
2 Article 5 Legal recognition of data messages “Information shall nor be denied legal effect,
validity or enforceability solely on the grounds that it is in the form of data message”.3 Article 7 Signature
(1) Where the law requires a signature of person, that requirement is met in relation todate message if:
(a) a method is used to identify that person and to indicate that person’s approval ofthe information contained in the data message; and
(b) that method is as reliable as was appropriate for the purpose for which the datemessage was generated or communicated, in the light of all the circumstances, including anyrelevant agreement.
(2) Paragraph (1) applies whether the requirement therein is in the form of an obligationof whether the law simply provides consequences for the absence of a signature.
35
(ข) ª ·��µ¦ ���nµª ¤�ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º°��¨ ³ Á®¤µ³ ¤��ª ��»�¦ ³ ��r�°��µ¦ ¦ oµ�®¦ º° ºÉ° µ¦ �o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�Ê��Á¤ºÉ°�ε�¹��¹�¡ §�·�µ¦ �rª � o° ¤�nµ�Ç���¹É�¦ ª ¤�Ê� ��µÄ�Ç��ÉÁ�É¥ª�o°��
(2) ใหใชบทบญญตในวรรคแรกไมวµ�o°�ε®���°���®¤µ¥�³ ° ¥¼nÄ�¦ ¼��°�®�oµ�Éอนตองกระทา หรอวากฎหมาย Â�n����·�¹��Ä��¦ ��ÉŤn¤�µ¦ ¨ �µ¥¤ º°�ºÉ° ”
มาตรา 7 Å�oª µ�®¨ �Á���rÁ�É¥ª �� µ¥¤ º° �ºÉ° ° ·Á È��¦ °�·� rÁ¡ ºÉ° Â�oÅ���®µ�É° µ�Á�·��¹Ê�° � º�Á�ºÉ°�¤µ�µ��µ¦ �ɵ¥¤ º°�ºÉ° ° ·Á È��¦ °�·� r¤ ¸ �¬�³ �ÉÂ���nµ��µ�µ¥¤ º°�ºÉ°�°��»���ɪ Ç�Å���Ê��ÊÄ��µ���®¤µ¥¨ µ¥¤ º°�ºÉ°�º° Á�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ��ÉÄ�oÄ��µ¦ ¡ · ¼��r�¼��o°�แทจรงของเอกสารไดตามกฎเกณฑวาดวยการรบรองความถกตองแทจรงของพยานหลกฐาน (Rule of Authentication)
3.1.2 มาตรฐานการรบฟงพยานหลกฐานของสญญาอเลกทรอนกส ในประเทศ
สหรฐอเมรกา
ประเทศสหรฐอเมรกาÁ�È��¦ ³ Á�«®�¹É��ÉÄ�o��®¤µ¥ µ¦ ����·Ä�¦ ³����®¤µ¥คอมมอนลอว (Common Law) และกฎหมายลกษณะพยานแบบกลาวหา แมจะมการบงคบใช��®¤µ¥�ε�ª�®¨ µ¥����ÉÁ�É¥ª �o° ���Á° � µ¦ ° ·Á È��¦ ° �·� r° �Á�ºÉ° �¤µ�µ��µ¦ Ä�oคอมพวเตอรอยางแพรหลาย เชน Federal Records Act 1950 (as amended), PaperworkReduction Act 1995, Government Paperwork Elimination Act, และ Freedom ofInformation Act 1996 (as amended 2002) �¹É�¤��·¥¤Á¦ ¥���ª nµ Electronic Freedom ofInformation Act 1996 และ �n° ¤µÁ¤ ºÉ° ¤�µ¦ Ä�oอนเทอรเนต¡ ¦ n®¨ µ¥¤µ��¹Ê���ÈÅ�o¤�µ¦ ���εUniform Electronic Transaction Act 1999 และ Electronic Signatures in Global andNational Commerce Act 2000 �¹Ê�Á¡ ºÉ° ¦ °�¦ �การทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสหรอพาณชยอเลกทรอนกสอยางเตมรปแบบ อยางไรกตาม การนาสญญาอเลกทรอนกสมาใชเปนพยานหลกฐานย���Á�È���®µ° ¥¼nÁ�ºÉ°��µ�«µ¨ ในประเทศสหรฐอเมรกาไดนาหลกเกณฑแหง¡ ¥µ�®¨ ��µ�Ä�Á¦ ºÉ°���®n��µ¦ ¦ �¢ �¡ ¥µ��°�Á nµ��µ¦ ¦ �¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ��É��É »����ª µ¤ถกตองแทจรงของพยานหลกฐานมาปรบใชกบพยานหลกฐานทางอเลกทรอนกสดวย
3.1.2.1 หลกเกณฑในการรบฟงพยานหลกฐานของสญญาอเลกทรอนกส
ในกรณ�ɪ Å�« µ¨ ประเทศสหรฐอเมรกามแนวโนมเหนวาการนาบนทกคอมพวเตอรมาเปนพยานหลกฐานÄ��µ¦ ¡ · ¼��r�o° Á�È��¦ ·�Å�o�Ê�จะตองคานงถง 2 ประเดน กลาวคอ ประเดนแรก จะตองแสดงใหเหนถงความแทจรงของบนทกคอมพวเตอร โดยเสนอ “¡ ¥µ�®¨ ��µ��ÉÁ¡ ¥�¡ ° �É�³ �� �»��o° � nµª ° oµ�ของ nµ¥�ɤ ®�oµ�É�ε º�Å�o�µ¤ �Éกลาวอาง”4 �¦ ³ Á�È��É ° ���oµ���¹��° ¤ ¡ ·ª Á�° ¦ rÁ�È����¹��ÉÁ�È�Ū oÄ��° ¤ ¡ ·ª Á�° ¦ r�¹É�¤ ¸
4 The Federal Rules of Evidence Rule 901 (a).
36
ขอความ�Éมนษย ¦ oµ��¹Ê�อยดวย จะตองแสดงใหเหนวา ขอความมนษย ¦ oµ��¹Ê��Ê�ไมอยในหลกเกณฑการหามรบฟงพยานบอกเลา �°��µ��Ê�¥�¤�¦ ³ Á�È��µ���®¤µ¥�É Îµ��° ��¦ ³�µ¦ ®�¹É��กลาว�º°���®µÄ�Á¦ ºÉ° �®¨ �Á���r�µ¦ ¦ �¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ��É��É »��oª ¥��Ê��Êสามารถแบงอธบายออกเปน 3 กรณ���Ê
(1) �µ¦ ¦ �¢ �¡ ¥ µ�®¨ ��µ��µ¤ ®¨ �¡ ¥ µ�®¨ ��µ��É��É »�
(The Best Evidence Rule)®¨ �Á���rÁ¦ ºÉ° �¡ ¥µ��É��É »��ε®��ª nµÄ��µ¦ ¡ · ¼��rÁ�ºÊ° ®µ�°��o° Á�¥��
บนทกหรอภาพ จะตองใช “ตนฉบบ” ของขอเขยน บนทก หรอภาพถาย�Ê�5 กอใหเกดความกงวลวาขอมล° ·Á È��¦ °�·� r�É¡ ·¤¡ r�µ��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r° µ�Ťn�º° ª nµÁ�È��“ตนฉบบ” ตามหลกเกณฑÁ¦ ºÉ°�¡ ¥µ��É��É »���ªµ¤�¦ ·�¨ oª�o����Á�È�Á¡ ¥��µ¦�¦ ³�°����°�Á ��0 และ 1 Á�nµ�Ê��Â�nขอมล�É¡ ·¤ ¡ r�µ��° ¤ ¡ ·ª Á�° ¦ rÁ�È���µ��µ¦ �εÁ�·��µ¦ Ã�¥�nµ��Ê��°��µ�Á���·�¨ ³อเลกทรอน� r�É���o°�
อยางไรกตาม The Federal Rules of Evidence Å�o�nµª�¹�Á¦ ºÉ°��ÊŪ oÃ�¥บญญตวา “�oµ¤�µ¦ Á�È��o° ¤¼Ä��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r®¦ º° ° »��¦�r° ºÉ�Ä��ε�°�Á�¥ª ������¹��É¡ ·¤ ¡ r�µ��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�®¦ º° ��µ¦ �¦ ³ ¤ª ¨ �Éไดผานโดยสายตามนษยและแสดงถงความแทจรงของขอมล ใหถอเปน “ตนฉบบ”6 ���Ê��o° ¤¼�É¡ ·¤ ¡ rออกจากคอมพวเตอรอยางถกตองถอวาเปน¡ ¥µ�®¨ ��µ��É��É »���Ê��Ê���³�¦ ¦ ¤�µ¦ �É�¦ ¹�¬µทางกฎหมาย (the Advisory CommitteeNotes) ได�nµª Á�É¥ª ��®¨ �Á���r�ÊÁ¤ ºÉ° ¤�µ¦ Á �°�¦ Ê�¦ �ª nµ�®¨ �Á���r�ÊÅ�o¦ ��µ¦ ¥° ¤¦ บ�oª ¥Á®�»��µ���·��·�ɪ nµ�“Á¤ ºÉ° �nµª ° ¥nµ�Á�¦ n��¦ �° µ�Á®È�ตรงกนวา “ตนฉบบ” ของภาพถาย�º° ¢ · ¤ rÁ��µ�¢�Â�nÄ��µ���·��·Â¨ ³�µ¦ Ä�o�µ��ɪ Ç�Å��³�º° ª nµ ·É��É¡ ·¤ ¡ r�µ�¢ · ¤ rÁ��µ�¢��º°�o����Ä��ε�°�Á�¥ª ��Ä��µ���·��·Â¨ ³�µ¦ Ä�o�µ��³�º° ª nµ���¹��É¡ ·¤¡ r�µ��° ¤¡ ·วเตอรเปนตนฉบบเชนเดยวกน”7
�Ê��Ê�° µ��nµª Å�oวากฎหมายของประเทศสหรฐอเมรกามการนยามศพท�o° Á�¥�®¦ º° ·É��É���¹��oª ¥Á�¦ ºÉ°�° ·Á È��¦ °�·� rŪ o° ¥nµ���Á�����Ê��Ê�µ¦ ����·��®¤µ¥Ä�
5 The Federal Rules of Evidence Rule 1002 : Requirement of Original “To prove thecontent of a writing, recording, or photograph, the original writing, recording, or photograph isrequired, except as otherwise provided in these rules or by Act of Congress.
6 The Federal Rules of Evidence Rule 1001(3) : OriginalAn “Original” of a writing or recording is the writing of recording itself or any counterpart intended
to have the same effect by a person executing or issuing it. An “Original” of a photograph includesthe negative or any print therefore. If data are stored in a computer or similar device, any printout orother output readable by sight, shown to reflect the data accurately, is an “Original”.
7 The Advisory Committee Notes, Proposed Federal Rule of Evidence 1001(3) (1972).
37
¨ �¬�³ ���nµª�ÈÁ¡ ºÉ° Â�o��®µÅ¤nÄ®o�宨 ��µ¦ ¦ �¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ��É��Éสดมาเปนบทตด¡ ¥µ�®¨ ��µ��¦ ³Á£��Ê�É�Á°�
(2) การรบฟงพยานหลกฐานตามหลกพยานบอกเลา (The Hearsay Rule)
หลกพยานบอกเลา (Hearsay Rule) เปนหลกกฎหมายในระบบคอมมอนลอว(Common Law) �¹É�Á�È�����¡ ¥µ�®¨ ��µ��ÉŤn�¦ ³ ��rÁ�oµ ¼n�µ¦ ¡ ·�µ¦ �µ���°�«µ¨Á�ºÉ°��µ�¤ ลกษณะเปนพยานบอกเลา �¹É�ประเทศสหรฐอเมรกาไดนาหลกเกณฑการรบฟงพยานบอกเลามาใชกบกรณของขอมลอเลกทรอนกสดวย โดยแบงการพจารณาออกเปน 2 �¦ ���º° ����¹��É�¼� ¦ oµ�Ã�¥�° ¤ ¡ ·ª Á�° ¦ r������¹��É�¼�จดเกบโดยคอมพวเตอร ศาลประเทศสหรฐอเมรกามกจะสนนษฐานวาบนทกคอมพวเตอรเปนพยานบอกเลา แตความเหนของ �µ� nµ¥�ÈÁ®È�ª nµ���¹��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ rÁ¡ ¥��µ� nª�Á�nµ�Ê��ÉÁ�È�¡ ¥µ��°�Á nµ�Á¤ ºÉ° ���¹��° ¤¡ ·วเตอรมการแสดงขอความของบคคลไมวาจะมการประมวลผลโดยคอมพวเตอรหรอไม และไดมการÁ �° Á�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ�Á¡ ºÉ° ¡ · ¼��r�o° Á�È��¦ ·��ɤ�µ¦  �����¹����nµªอาจเปนพยานบอกเลา �¹É��¼n�ª µ¤จะตองพสจนวาบนทกดงกลาว° ¥¼nÄ��o° ¥�Áª o�Á¦ ºÉ°�¡ ¥µ��°�Á nµ�Á�n���o° ¥�Áª o�Á¦ ºÉ°�บนทกธรกจ8 เปนตน โดยมความเหนแบงออกเปน 2 Â�ª�µ�����Ê
2.1) การไม�宨 �Á���rÁ¦ ºÉ° �¡ ¥ µ��° �Á nµ¤ µÄ�o�����¹�
�° ¤ ¡ ·ª Á�° ¦ r ¦ oµ��¹Ê�(Computer-generated records)
®¨ �Á���rÁ¦ ºÉ° �¡ ¥µ��°�Á nµ¤�¹Ê�Á¡ ºÉ°�o°����µ¦ �ε�ε�nµª�°��»���É�ε�°�«µ¨ ° �Ťn�nµÁ�ºÉ°�º° Å��¦ ³���n° ��µ¦ ¡ ·�µ¦ �µ���Á�ºÉ°��µ�° µ��³Â��ª µ¤Á�È�การÁ�·��ª µ¤Ä� ·É��ÉÅ�o¥·�Å�oÁ®È�¤µÅ¤n�¼��o°��®¨ �Á���rÁ¦ ºÉ°�¡ ¥µ��°�Á nµ�¹��o°��µ¦ �É�³Ä®oมการตรวจสอบการยนยนขอเทจจรง (Assertion) ของคนดงกลาว จง�o°��ε�»���¼o�Ê�Å�เบกความตอศาลเองและให¤�µ¦ �µ¤�oµ��Â�n®¨ ���®¤µ¥�Êไมใหใชบงคบกบการนาสบ¡ ¥µ�®¨ ��µ��ÉÅ�oจากเ�¦ ºÉ°�จกรกล9
ศาลของประเทศสหรฐอเมรกาและนกวชาการหลายทานไดกลาววาขอหาม�µ¤®¨ �Á���rÁ¦ ºÉ°�¡ ¥µ��°�Á nµÁ�È�ª ·��µ¦ ε��Á�É¥ª ���µ¦ �εบนทก�Éคอมพวเตอรสราง�¹Ê�โดยไมไดมมนษยเขาไปÁ�É¥ª ของวาไมถอวาเปนพยานบอกเลา ศาลสงสดของประเทศสหรฐอเมรกาÅ�oª ·�·��¥�¹��ª µ¤Â���nµ�Ä���¦ �Ç��ÉÁ�É¥ª�o°����µ¦ Ä�o���¹�Ã�¦ ศพท�É�ε�¹Ê�Ã�¥° �Ã�¤�·ª nµ�“���¹��É¡ ·¤¡ rออก (printout) คอผลการประมวลผลของคอมพวเตอรไมถอเปนพยานบอกเลา �¹É�บนทกดงกลาวไมใชการ�¦ ³ ¤ª ¨ ��°��ε�nµª �É° ¥¼nÄ��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�°�ผ�nµª �Éกระ�ε�°�«µ¨ �¨ ³ Ťn° µ��º° ª nµ���¹��É¡ ·¤¡ r�µ��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ rÁ�È��“คากลาว” �ÉÁ�È�พยานบอกเลา หลกการสาคญของพยานบอกเลา�ʤ�Éมาจากวาคากลาว�Éไดทาโดยไมมการ
8 The Federal Rules of Evidence Rule 803 (6) : Records of regularly conducted activity.9 The Federal Rules of Evidence Rule 801 (a) (b).
38
สาบานและไมอาจมการถามคานพยาน อาจทาใหสงสยไดª nµ¡ ¥µ��ÉÅ�o¥·�Å�o¢ �¤µ° ��°�®�¹É�อาจเบกควµ¤Ä�Á¦ ºÉ° ��Éไดรไดเหนมาผดพลาดไปจากความเปนจรง�Ê��ÉÃ�¥�Ê�Ä�¨ ³ Ťn�Ê�Ä�อยางไรกตาม หากเปน¡ ¥µ��ÉÅ�o�µ�Á�¦ ºÉ°�จกรกลยอม�³Å¤n¤��®µÁ¦ ºÉ°��µ¦��Ä� ��ขอมลใหผดพลาดÅ��µ��o° Á�È��¦ ·��ɤ° ¥¼n¨ ³�ª µ¤Á�È�Å�Å�o�É�³Å�o�o° ¤¼�ÉŤn��Á��®¦ º° Ťnถกตองกมเฉพาะใน�¦ �Á�¦ ºÉ°�จกร��Ê��ε�µ��·����·Á�nµ�Ê�” ���Ê����¹��É�° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r ¦ oµ��¹Ê��Éมการรบรองความแทจรงแลวจงสามารถรบฟงได10
2.2) การไม�宨 �Á���rÁ¦ ºÉ° �¡ ¥ µ��° �Á nµ¤ µÄ�o�����¹��É
จดเกบไวในคอมพวเตอร (Computer-Stored Records)
กรณ���¹��ÉÁ�È�Ū oÄ��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�ɤ�ε�nµª�°�¤�»¬¥rÁ�oµÅ�Á�É¥ª�o°�จะÁ�oµ�o° ¥�Áª o�Á¦ ºÉ° �¡ ¥µ��°�Á nµ�Á�ºÉ°��µ�®µ�¤�µ¦ Á �° Á¡ ºÉ° ¡ · ¼��r�ª µ¤�¦ ·��ɤ�µ¦ �nµª���n°��É«µ¨ �³ ¦ �¢ ����¹����nµª��³�o°� ��ใหศาลเหนไดª nµ�ε�nµª �ɤ ° ¥¼nÄ����¹��Ê�สามารถแสดงÄ®oÁ®È��¹��ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º°�°����¹�ดงกลาวได Ã�¥�ɪ Å�¨ oª «µ¨ �³ °�»�µ�Ä®o¦ �¢ ����¹��ÉÁ�È�Ū oÄ��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ rÄ��µ�³�ÉÁ�È����¹��»¦�·��µ¤�Federal Rules of EvidenceRule 803(6) ดงเชน
คด United States v. Cestnik «µ¨ Å�oª µ�®¨ �Ū oª nµ���¹��»¦�·��ÉÅ�o�µ�คอมพวเตอรรบฟงเปนพยานหลกฐานได หาก (1) ¤�µ¦ Á�È��µ¤ª ·��µ¦ ���·�ÉÅ�o���ε�¹Ê�Á¡ ºÉ°�ª µ¤¤ É�Ä�Á¦ ºÉ°��ª µ¤ถกตองแทจรง (2) Å�o�ε���¹����nµª�¹Ê�Ã�¥¤ª ��»�¦ ³ ��rÁ¡ ºÉ°�ª µ¤¤ É�Ä�Á¦ ºÉ° ��ª µ¤Â�o�¦ ·�ŤnÄ�n�ε�¹Ê�Á¡ ºÉ° ใชในการดาเนนคด และ (3) บนทกดงกลาวไมไดเปนเพยงพยานบอกเลา หรอ
คด Unlited States v. Briscoe ���¹��ÉÁ�È�Ū oÄ�Á�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r µ¤µ¦ �รบฟงไดในฐานะบนทกธรกจ หากมการ “จดเกบตามวธการตามปกตของธรกจ และเปนทาง��·��·���·�°��µ¦�εÁ�·��»¦�·��Ê��É�³���ε���¹�����É�¼oÁ�È�¦ �¬ µ���¹�®¦ º°�¼o�ÉÁ�É¥ª�o°�Å�oเบกความรบรอง” Á�È��É �Á��ª nµ����¹��É¡ ·¤ ¡ r�µ��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r° µ��¼��ε�¹Ê�Á¡ ºÉ° Ä�oÄ��µ¦�εÁ�·���Ã�¥Å¤nÁ�oµ�o° ¥�Áª o�Á¦ ºÉ°����¹��»¦�·��¨ ³®¨ �Á���r�ɪ nµ�“จะตองเกบบนทกดงกลาวÃ�¥ª ·��µ¦ �µ¤�µ����·�°��µ¦ �ε�»¦ �·��Ê�” หมายความถงตวขอมลในคอมพวเตอรไมใชตว���¹��É¡ ·¤¡ r�µ��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r11
10 States v. Armstead, 432 So. 2d 837, 840 (La. 1983) [online], 28 April 2012.
Available from www.usdoj.gov/criminal/cybercrime/usamrch2001 4.htm .11 United States v. Sanders, 749 F. 2d 195, 198 [online], 28 April 2012.
Available from www.usdoj.gov/criminal/cybercrime/usamrch2001 4.htm .
39
���Ê��° µ��nµª Å�oª nµ �o° ¥�Áª o�Á¦ ºÉ° ����¹��»¦ �·� nª�Ä®�nÁ�È��o° ¥�Áª o��µ¦ ¦ �¢ �¡ ¥µ��°�Á nµ�É�夵Ä�o�����¹��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r���nµ �Á��ª nµ�° µ��ε�o° ¥�Áª o�Á¦ ºÉ°��µ¦ ¦ �¢ �¡ ¥µ��°�Á nµ° ºÉ�Ç�มาใชไดเช����Á�n���o° ¥�Áª o�Á¦ ºÉ°����¹� µ�µ¦�³�Á�È��o��
( 3 ) ก า ร รบ ร อ ง ค ว า ม ถก ต อ ง แ ท จ ร ง ข อ ง พ ย า น ห ลก ฐ า น
(The Authentication)
สญญา° ·Á È��¦ °�·� r µ¤µ¦ ��É�³�¼�Â�oÅ�Å�oโดยงายและคความฝายตรงขาม¤��³�nµª ° oµ��¹�Á¦ ºÉ°��ª µ¤ถกตองแทจรงของสญญาดงกลาว ���Ê��การโตแยงความถกตองแทจรงของสญญาอเลกทรอนกสอาจมได 3 ลกษณะ คอ
1. คความอาจจะโตแยงความถกตองแทจรงของสญญา° ·Á È��¦ °�·� r�É�° ¤ ¡ ·ª Á�° ¦ r ¦ oµ��¹Ê�¨ ³ ขอมล�ÉÁ�È�Ū oÄ��° ¤ ¡ ·ª Á�° ¦ rª nµ�ขอมลดงกลาวอาจถกแกไข (alter) ถกเ� É¥�Â���(manipulate) ®¦ º° Å�o¦ ��ª µ¤Á ¥®µ¥£µ¥®¨ ��µ��ɤ�µ¦ ¦ oµ��¹Ê�
2. �¼n�ª µ¤ ° µ��Ê��ε�µ¤Á�É¥ ª ���ª µ¤�¼��o° �Â�o�¦ ·��° �สญญา�É�° ¤ ¡ ·ª Á�° ¦ r ¦ oµ��¹Ê�Ã�¥Ã�oÂ¥o��ª µ¤�nµÁ�ºÉ° �º°�°�Ã�¦ Â�¦ ¤�° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�ÉÄ�o ¦ oµ�สญญาดงกลาว
3. คความอาจโตแยงความถกตองแทจรงของสญญา° ·Á È��¦ °�·� r�ÉÄ�oคอมพวเตอรเกบขอมลŪ oÃ�¥�Ê��ε�µ¤Á�É¥ª ���¼o�É�εการบนทกดงกลาวª nµ¤�ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º°เพยงใด
หลกเกณฑของการรบรองความแทจรงของสญญาอเลกทรอนกสใชหลกการÁ�¥ª �����µ¦ ¦ �¦ ° �Á°� µ¦ �ɪ Ç ไป กลาวคอ ระดบของความแทจรงไมไดแตกตางกนเพยงเพราะบนทกดงกลาวอยในรปของอเลกทรอนกส แตการรบรองความถกตองแทจรงอาจทาไดÃ�¥�¼o° oµ�¡ ¥µ�®¨ ��µ����nµª�³�o°��εÁ �° ¡ ¥µ�®¨ ��µ��É µ¤µ¦ �°�·�µ¥�¹��¦ ³�ª��µ¦®¦ º° ¦ ³���É µ¤µ¦ ��εĮoÁ�·�� ¨ ¡ �r�É�¼��o°�Å�o�¹É�Á�È��Ê��°��n°��ɦ �¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ�° ·Á È��¦ °�·� r�Ê���¹É�° µ��ε�¼o���ε�o° ¤¼¤µÁ�·��ª µ¤¦ �¦ ° ��ª µ¤�¼��o°�Â�o�¦ ·��°�สญญาดงกลาว หรอผไดรบสญญาอเลกทรอนกสมายนยนถงการรบสญญา�Ê��ÈÁ�È��µ¦ Á¡ ¥�¡ ° ¨ oª�µ¤�εª ·�·��¥�°�«µ¨ ���Ê�
คด Perfec 10, Inc v. Cybernet Ventures �¹É�Á�È���³Á¤ ·�สทธในทรพยสน�µ����µ�«µ¨ ¦ �¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ��Ê�®¤��ÉÅ�o�µ��µ¦ ¡ ·¤ ¡ r¤µ�µ�เวบไซต โดยถอวา ·É�¡ ·¤¡ r° °��(Printout) จากเวบไซต¤�ª µ¤�¼��o°��Â�o�¦ ·�° ¥¼nÄ�Á°� µ¦ ���nµª��Ê��Ê«µ¨ �º° ª nµ�µ¦ �ÉÃ���r�¹É�Á�È��¼o�¦ ·®µ¦ เวบไซต (CEO) ไดแสดงใหเหนวา ขอมลจากเวบไซต�Ê��¼��o°�แทจรงอนเกดจากการพมพออกมาจากเวบไซต ภายใตการควบคมของโจทกเอง”
คด Kearley v. Mississipppi จาเลยถกกลาวหาวาการกระทาแตะตองหรอ ¤� �ÉŤnÁ®¤µ³ ¤®¦ º°�n¤�¼nÄ��µ�Á¡ «�n°�¼oÁ ¥®µ¥�¨ ³�εÁ ¥° »��¦�rª nµ° Á¤¨ r�Éถกกลาวหาวาจาเลยเปนผสงใหกบผเสยหาย ไมมการพจารณาถงความถกตองแทจรงอยางเหมาะสม ศาล
40
° »��¦�rª ·�·��¥ª nµ�εĮo�µ¦�°��¼oÁ ¥®µ¥�É¥º�¥�ª nµÅ�o¦ �¨ ³ ¡ ·¤¡ r° Á¤¨ r�µ�Á�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�°�����º° ª nµ° Á¤ ¨ r�Ê�¤�ª µ¤�¼��o°�Â�o�¦ ·�Á¡ ¥�¡ ° ¨ oª �É�³ µ¤µ¦ �¦ บฟงภายใตกฎหมายพยาน
อยางไรกตามในปจจบนศาลในประเทศสหรฐอเมรกา¤ Â�ª Ã�o¤�É�³�º° ª nµพยานหลกฐานอเลกทรอนกสสามารถรบฟงไดโดยไมตองมการรบรองความถกตองแทจรง Á�ºÉ°��µ��µ¦ ¥° ¤¦ �° ¥nµ�¡ ¦ n®¨ µ¥�°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r��Ã�¥¡ ·�µ¦�µª nµ�ª µ¤��¡ ¦ n°��°��o° ¤¼Á�È�Á¦ ºÉ°��µ¦ �É��Îʵ®��¡ ¥µ�®¨ ��µ�ŤnÄ�n�µ¦ ¦ �¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ���®¦ º° ° ��¥®�¹É�Á�È��µ¦��£ µ¦ ³�µ¦ ¡ · ¼��rª nµ�µ¦ �ε�µ��°�Á�¦ ºÉ°�คอม¡ ·ª Á�° ¦ r��¡ ¦ n°�Å�¥��¼n�ª µ¤ nµ¥�É�o°��µ¦คดคานความถกตองแทจรงของพยานหลกฐานทางอเลกทรอนกส12
3.1.2.2 ®¨ �Á���rÄ��µ¦ �É��Îʵ®��¡ ยานหลกฐาน
�µ¦ �É��Îʵ®��¡ ¥µ�®¨ ��µ�ของสญญาอเลกทรอนกส�Ê��ศาลมอานาจอยาง�ª oµ��ª µ�Ä��µ¦ Ä�o�»¡ ·�·�Ä��µ¦ Ä®o�ª µ¤Á�ºÉ°�º° Â�n¡ ¥µ��¦ ³ Á£��Ê° ¥nµ�¤µ�กฎหมายไมได����·®¨ �Á���rÁ° µÅª o�µ¥�ª���Ê��Ê�ประเทศสหรฐอเมรกานบไดวาเปนตวอยางสา���ɤ ¸������·�°���®¤µ¥¡ ¥µ�®¨ ��µ�Á�É¥ª ���µ¦ ¦ �¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ�° ·Á È��¦ °�·� rŪ o° ¥nµ�ชดเจน คอ Federal Rule of Evidence โดยสามารถแกไขปญหาการใชสญญาอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐานไดโดยการรบรองผลทางกฎหมายของ ·É�¡ ·¤¡ r° °� (Printout) �É µ¤µ¦ �แสดงผลไดถกตองตรงกบขอมล° ·Á È��¦ ° �·� r�ɤ�µ¦ Á�È�Ū oÄ��° ¤ ¡ ·ª Á�° ¦ r®¦ º° ° »��¦ �r° ·Á È��¦ ° �·� r° ºÉ�Ç�Á�È��"ตนฉบบ" �Ê��Ê�¤�o° �nµ �Á��ª nµ�Á�ºÉ° �Å�Ä��µ¦ ¦ �¢ � แม�ε®��Á¡ ¥�ª nµ�o°� µ¤µ¦ ��εĮo° nµ�Å�o¨ ³�¼��o°��¦����o�����Â�nÄ��ª µ¤®¤µ¥���nµª �Êกมประเดน�µ�Á��Ã�à ¥�o°��ε�¹��¹��oª ¥��nµª�º°�®¨ ��µ¦ ���nµª �Ê�¦ ���Â�ª�·�Ä�Á¦ ºÉ°�ความถกตองครบถวนของขอมล (Integrity) ไมวาจะใช�»��ε É��(Software) แบบใด รปแบบ (Format) มการเขารหส (Encrypted) Ū o®¦ º° Ťn�®¦ º° ° »��¦�r®¦ º° ºÉ° ���¹�แบบใดในการเกบขอมลเ®¨ nµ�Ê��È�o°��εĮo µ¤µ¦ �° nµ�Á�oµÄ��ª µ¤®¤µ¥ได¨ ³�o° ¤¼�Ê� �¦��� ·É��É���¹�®¦ º° Á�È�Ū o�oª ¥��µ¦�ε®��Á�ºÉ°�Å�Á° µÅª o° ¥nµ��ª oµ�Ç�Á�n��Ê�ÈÁ¡ ºÉ°�ª µ¤¥º�®¥»n�Ä��µ¦ ����·กฎหมายให รอง ¦ ����µ¦ ¡ ��µ�µ�Á��Ã�à ¥ �ɤ �µ¦ Á� É¥�Â� �อย างรวดเร ว13
อยางไรกดแมวาบนทกทางคอมพวเตอร (Computer Records) จะเปนพยานห¨ ��µ��ɦ �¢ �Å�o�µ¤�o° ����ª nµ�oª ¥¡ ¥µ�®¨ ��µ��°�«µ¨ ประเทศสหรฐอเมรกา
12 Á�n�¢oµ�Á¦ º°�§��·ÍÁ�ช, ��®µ�o° ��®¤µ¥Á�É¥ª ���µ¦ ¦ �¢ �Á° � µ¦ ° ·Á È��¦ ° �·� r, 96.13 สานกงานเลขานการคณะกรรมการธรกรรมทางอเลกทรอนกส, รายงานการศกษาโครงการ
¡ ��µ��®¤ µ¥Á�É¥ ª ���µ¦ �ε��µ¦ Ä�o�¨ ³�µ¦ Á�È�¦ กษาขอมลเอกสารในรปแบบของขอมลอเลก
ทรอนกส, 135.
41
(Federal Rules of Evidence) �¹É�Á�È��o° �����É�εÅ�Ä�oÄ���¡ n�¨ ³ Äนคดอาญากตาม แตในขอ����®µÅ�oª µ�®¨ �Ä�Á¦ ºÉ°��µ¦ ¦ �¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ��µ�° ·Á È��¦ °�·� r(ElectronicEvidence) ไวโดยเฉพาะแตอยางใดไม �Ê��ÊÅ�oÂ�n��µ¦ ¡ ·�µ¦ �µ¦ ³ ®ª nµ����¹��É�¼� ¦ oµ�Ã�¥คอมพวเตอร (Computer-generated records) �����¹��É�¼���Á�È�Ã�¥คอมพวเตอร (Computer-Stored Records) อ อ ก จ า ก ก น โ ด ย จ ะ �ε�¹��¹�® ¨ ´�Ä�Á¦ ºÉ° �ค ว า ม ถ ก ต อ ง แ ท จ ร ง แ ล ะ ค ว า ม ส ม บ ร ณ ข อ ง พ ย า น ห ล ก ฐ า น ท า ง อ เ ล ก ท ร อ น ก ส£ µ¥Ä�o�o° �����ɪ Å�Á�É¥ª ��¡ ¥µ�®¨ �ฐานทางอเลกทรอนกส โดยไมไดใหคาจากดความÁ�È��µ¦ Á�¡ µ³Á�µ³��Ä�Á¦ ºÉ°��ÊÁ¡ ºÉ° Á�È��µ¦ Á�·�กวางทางดานเทคโนโลย�É° µ�Á�·��¹Êนในอนาคต
3.1.2.3 ปญหาการใชสญญาอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐาน
Á�ºÉ°��µ���®¤µ¥¡ ¥µ�®¨ ��µ��°�ประเทศสหรฐอเมรกาไมไดกาหนดนยามความหมายของคาวา “สญญาอเลกทรอนกส” Ū oÃ�¥Á�¡ µ³�����Ê���¹��n° Ä®oÁ�·���®µÁ�É¥ª ��สถานะทางกฎหมายหากมการนาสญญาอเลกทรอ�·� r¤µÄ�oÁ�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ�Á¡ ºÉ° ¡ · ¼��rขอความจรง®n�Á�ºÊ°�ª µ¤Ä�สญญา�Ê�Ä���¡ n�¨ ³��° µ�µ�Á�ºÉ°��µ��µ¦ �ε®���¦ ³ Á£��°�¡ ¥µ�®¨ ��µ��ÉÁ�È�ขอมลอเลกทรอนกสจะสงผลตอวธการนาเสนอและนาสบใน �Ê�«µ¨ดวย อยางไรกด สามารถพเคราะหตความไดจาก Federal Rules of Evidence �¹É�����·ª nµ�“เอกสาร” และ “บนทก” �¦ ³�°��oª ¥��ª ° �¬ ¦ ��ε�®¦ º° �ª Á ��®¦ º° ·É�° ºÉ��ÉÁ®¤ º°����É�εĮo¤ ¸�¹Ê�Ã�¥�µ¦ Á�¥���µ¦ ¡ ·¤¡ r����µ¦ ¡ ·¤¡ r��µ¦�nµ¥Á°� µ¦ ��µ¦�nµ¥£µ¡ ��µ¦�¦ ³�»o��°�¤nÁ®¨ È��µ¦ ���¹��oª ¥Á�¦ ºÉ°�¤ º° ��®¦ º° Á�¦ ºÉ°�Å¢ ¢oµ�®¦ º°�µ¦ ¦ ª�¦ ª ¤�o° ¤¼Ä�¦ ¼�Â��° ºÉ�14
���Ê��¡ ¥µ�®¨ ��µ�ทาง° ·Á È��¦ ° �·� r�É�¦ ³�°��oª ¥�ª ° �¬ ¦ ��ε��ª Á �£µ¡ ª µ���¦ µ¢�Â��£µ¡ �¦ ¼��nµ¥����¹�Á ¥��®¦ º° ·É��ÉÁ�¥��É�εĮo¤�¹Ê�Ãดยการเขยน การพมพดด การพมพ การถายเอกสาร การถายภาพ การกระตนของแมเหลก การบนทกดวยÁ�¦ ºÉ° �¤ º° ��®¦ º° Á�¦ ºÉ° �Å¢ ¢oµ�®¦ º° �µ¦ ¦ ª �¦ ª ¤�o° ¤¼Ä�¦ ¼�Â��° ºÉ��³�º° Á�È�¡ ¥µ�Á°� µ¦������·Á�É¥ª ��¡ ¥µ�Á°� µ¦ �nµ�Ç��È�³�εÅ�Ä�o������¡ ¥µ�®¨ ��µ�° ·Á È��¦ °�·� rÄ�กรณดงกลาวดวย15
ศาลประ เทศสหรฐอ เมรกา nª �Ä®�n�É¡ ·�µ¦ �µÁ¦ ºÉ° �การรบฟงสญญา° ·Á È��¦ ° �·� r�ÉÁ�È����¹��° ¤ ¡ ·ª Á�° ¦ r�³�º° ª nµÁ�È�¡ ¥µ��° �Á nµ�ɤ�Îʵ®��¦ �¢ �Å�o�
14 The Federal Rules of Evidence Rule 1001 (1) : Writings and recordings “Writings” and“records” consist of letters, words, or numbers, or their equivalent, set down by handwriting,typewriting, printing, photostating, photo-graphing, magnetic impulse, mechanical or electronicrecording, or other form of data compilation.
15 Á�n�¢oµ�Á¦ º°�§��·ÍÁ��, “��®µ�o°��®¤µ¥Á�É¥ª ���µ¦ ¦ �¢ �Á°� µ¦ ° ·Á È��¦ °�·� r,” ดลพาห
53,3 (กนยายน-ธนวาคม 2549): 95.
42
(potential hearsay) ®µ����¹����nµª ° ¥¼nÄ��o° ¥�Áª o�Ä�Á¦ ºÉ°����¹��µ��»¦�·�16 คอ “���¹��É�¦ ³�εÁ�È��¦ ³�ε��µ¦ ���¹�®¦ º°�µ¦ ¦ ª�¦ ª ¤�o° ¤¼�É�¦ ³�°���Ä�¦ ¼�Â��Ä�Ç�Á�É¥ª ���µ¦กระทา ขอตกลง ภาวการณแสด��ª µ¤Á®È��®¦ º° �µ¦ ª ·�·��¥�ÉÅ�o�¦ ³�εÄ���³®¦ º° £ µ¥Ä�¦ ³ ¥³Áª ¨ µ�ɤ�µ¦ n��o° ¤¼�Ã�¥�»���¹É�เปนคสญญา ¨ ³®µ�¤�µ¦ Á�È�¦ �¬ µ�o° ¤¼�Ê�Ū oÄ��µ¦�εÁ�·��µ¦�µ¤���·�µ��»¦�·��¨ ³ ¡ ¥µ��»���¼oÁ�É¥ª�o°� µ¤µ¦ �Á�·��ª µ¤¦ �¦ °��®¦ º° ¥º�¥�ª nµÅ�o��·��·�µ¤�É��®¤µ¥�ε®��17 หร° �µ¤�ɦ �����·¥° ¤Ä®o¤�µ¦ ¦ �¦ °��Áª o�Â�n�ɤµ�°�เทคโนโลยสารสนเทศ หรอวธการ หรอพฤตการณในการรวบรวมพยานหลกฐานไมมความ�nµÁ�ºÉ°�º°
คด United States v. Catabran ในการวนจฉย®¨ �Á���r�Ê�«µ¨ Å�o�ÊÄ®oÁ®È�ª nµÃ�¥�ɪ Å�¨ oª�³ µ¤µ¦ �¦ �¢ ����¹��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ rÄ��µ�³ �ÉÁ�È����¹��»¦ �·�®µ�Å�o¤�µ¦ Á�È����¹����nµª Ū o�µ¤ª ·��µ¦ ° �Á�È����·�É�εĮo¤ É�Ä�Å�oª nµ¤�µ¦ Á�È�Ū o° ¥nµ��¼��o°�
อยางไรกตาม ศาลประเทศสหรฐอเมรกา¤Â�ª Ã�o¤�É�³Å¤nÁ®È��oª ¥���ª µ¤Á®È��ɪ nµ�“®¨ �Á���rÁ�¥ ª �³ Ä�oÅ�o���»�Á¦ ºÉ° �” Á�ºÉ° ��µ�«µ¨ ���nาวคนเคยกบเอกสาร° ·Á È��¦ °�·� r¤µ��¹Ê�Ä��ε�°�Á�¥ª �������¹�Á°� µ¦ �ɪ Å�����¹��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ rŤnÅ�o¤ ¸¨ �¬�³Á�È�Á°�Á�«�¦ ³ Á�È�Ä�Á¦ ºÉ°�¡ ¥µ�®¨ ��µ��ɪ nµ�³ ¦ �¢ �Å�o®¦ º° Ťn�¹��¹Ê�° ¥¼n���¦ ³ Á£��°����¹��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�¹É� nµ¥�É�ε º��o°��µ¦ �³Ä®o«µ¨ ¦ �¢ ��Á�n�����¹��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�ÉÁ�È�ขอความ (text) ปกตแลวจะแบงออกเปน 2 �¦ ³ Á£���º° ���¹��É�° ¤ ¡ ·ª Á�° ¦ r ¦ oµ��¹Ê��(computer-generated records) ¨ ³ ���¹��Éจดเกบไวในคอมพวเตอร (computer-storedrecords) �Ê��ʤ�ª µ¤Â���nµ�¦ ³®ª nµ�Á�ºÊ° ®µ�°����¹��É ¦ oµ�Ã�¥¤�»¬¥r��Á�¦ ºÉองคอมพวเตอรÃ�¥���¹�Á�È�Ū oÄ��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r��³®¤µ¥�ª µ¤�¹�Á°� µ¦ �ɤ�µ�Á�¥��°��»���µ���®¦ º°หลายคนและอยในรปของขอความอเลกทรอนกสของจดหมายอเลกทรอนกส (E-mail) แฟมการประมวลผลคา (word processing) และขอความในหองสนทนาทางอเลกทรอนกส (chat room)เป��o��Á¤ºÉ° Á�¦ ¥�Á�¥����εÁ�·��ª µ¤®¦ º° ¡ ¥µ�Á°� µ¦ ° ¥nµ�° ºÉ��É�³�o°�¤�µ¦ Á�·��ª µ¤�n° «µ¨ ����¹��ÉÄ�o�° ¤¡ ·ª Á�° ¦ rÁ�È�Ū o�³�o°�° ¥¼nÄ�®¨ �Á���r�°�Á¦ ºÉ° �¡ ¥µ��°�Á nµÄ��µ¦Á �° ���¹�Á¡ ºÉ° ¡ · ¼��r�o° �nµª ° oµ����¼o�εÁ �° ���¹��³�o°� ��Ä®oÁ®È�ª nµ�o°�ª µ¤�°�¤�»¬¥r�É° ¥¼nÄ����¹��Ê��nµÁ�ºÉ°�º° 18 และจะตองรบรองวาบนทกดงกลาวถกตองแทจรง (authenticity)
Ä��µ��¦����oµ¤���¹��É�° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r ¦ oµ��¹Ê��³¤ การประมวลผล (output) ของ�»��ε É��° ¤ ¡ ·ª Á�° ¦ r��ɤ�»¬ ¥rŤnÅ�oÅ�Á�É¥ª �o° ��Á�n�����¹��µ¦ Á�oµÄ�o�° ��¼oÄ®o�¦ ·�µ¦
16 The Federal Rules of Evidence Rule 803(6): Records of regularly conducted activity.17 The Federal Rules of Evidence Rule 902(11): Certified domestic records of regularly
conducted activity, Rule 902(12): Certified foreign records of regularly conducted activity.18 The Advisory Committee Notes to Proposed Rule 801(1972).
43
อนเทอ¦ rÁ�È�����¹�Ã�¦ « ¡ �r�Ä�Á ¦ È�¦ �Á�·�Ä��µ¦ Ä�oÁ�¦ ºÉ° �Á° �Á° Ȥ��³�nµ��µ����¹��ÉÄ�o�° ¤¡ ·ª Á�° ¦ rÁ�È�Ū o�Ã�¥���¹��ÉÄ�o�° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r ¦ oµ��¹Ê��³Å¤nÅ�oÁ�È��o°�ª µ¤�°�¤�»¬¥r�แตจะÁ�È�Á¡ ¥��¦ ³ ¤ª ¨ ��°�Ã�¦ Â�¦ ¤�° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�É° °�Â��Á¡ ºÉ°�µ¦ �¦ ³ ¤ª ¨ ��o° ¤¼�É�o°�Á�oµ�(input) �µ¤�Ê��°�ª ·��ÉÅ�o�ε®��Ū o�¤oª nµÃ�¦ Â�¦ ¤�° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r µ¤µ¦ � É�Ä®o�° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r ¦ oµ����¹��ɤ nª�� ¤�°��o°�ª µ¤¤�»¬ ¥r�Á�n��Ã�¦ Â�¦ ¤��®¤µ¥° ·Á È��¦ °�·� r�ÉÂ�o�ª nµ�“ทานไดรบจดหมาย” Á¤ ºÉ° ¤��®¤µ¥Ä��n°�¦ ���®¤µ¥�(Inbox) และใบเสรจรบเงนในการใชÁ�¦ ºÉ°�Á° �Á° Ȥ µ¤µ¦ ��É�³Â�o�ª nµ¤�µ¦ µ�Á�·��ε�ª��$ 500 Ä����Á¤ ºÉ° Áª ¨ µ�15.50 นาฬกา ° ¥nµ�Ŧ�È�µ¤�o° Á�È��¦ ·��ɪ nµÅ�o¤�µ¦ ¦ oµ����¹�Ã�¥�° ¤¡ ·ª Á�° ¦ rŤnÄ�n¤�»¬¥r�Å�oÁ� É¥�Â���¦ ³Á�È�Á¦ ºÉ°�¡ ¥µ�®¨ ��µ�Á¤ ºÉ° ¤�µ¦ ° oµ����¹����nµª�Ä���³�É�¦ ³ Á�È�Á¦ ºÉ°�¡ ¥µ�®¨ ��µ�จะไมÅ�o° ¥¼n�ɪ nµ��ε�nµª�°�¤�»¬¥r�É�εĮo«µ¨ Á�ºÉ°�º° ¨ ³�¼��o°�®¦ º° Ťn�กลาวคอ ในประเดนÁ¦ ºÉ°�¡ ¥µ��°�Á nµ�Â�n° ¥¼n�ɪ nµÃ�¦ Â�¦ ¤�° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�ÉÅ�o ¦ oµ����¹����nาวไดทางานอยางถกตองหรอไม ใน�¦ ³Á�È�Á¦ ºÉ°��ª µ¤Â�o�¦ ·�19
�°��µ��Ê¥งมบนทกคอมพวเตอรอกประเภท�ÉÁ�È��Ê����¹��É�° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r ¦ oµ��¹Ê��¨ ³ ���¹��ÉÁ�È�Ū oÄ��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r��ª ° ¥nµ�Á�n����¼o�o°� � ¥Ä����o° Ã��° µ�Ä�oÃ�¦ แกรมspreadsheet Ä��µ¦ �¦ ³ ¤ ª ¨ � �ª Á ��µ��µ¦ Á�·��ÉÁ�É¥ª �o° ����µ¦ �o° Ã������¹�ของ�° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�ÉÁ�È��¦ ³ ¤ª ¨ ผลของโปรแกรมดงกลาวจะไดมาจากขอความของมนษย กลาวคอ �o° ¤¼�É�o°�Á�oµ�®¦ º° input ของผตองสงสยไปยงโปรแกรม spreadsheet ���Ê����¹����nµªจงมประเดนพยานหลกฐาน�É�ª ¦ �³ ¦ ³�»�Ê��¦ ³ Á�È�Á¦ ºÉ°�¡ ¥µ��°�Á nµ�ÉÁ�É¥ª�o°����µ¦ �o°��o° ¤¼Á�oµÂ¨ ³�¦ ³ Á�È��ÉเปนÁ¦ ºÉ° ��ª µ¤Â�o�¦ ·��(authenticity) �ÉÁ�·��¹Ê�Ã�¥�µ¦ ประมวลผลคอมพวเตอร
3.1.3 มาตรฐานการรบฟงพยานหลกฐานของสญญาอเลกทรอนกสในประเทศ
องกฤษ
3.1.3.1 หลกเกณฑในการรบฟงพยานของสญญาอเลกทรอนกส
ในประเทศองกฤษไดแบงประเภทของพยานหลกฐานเปน 3 ประเภทเชนเดยวกบปร³ Á�«° ºÉ��Ç��ÉÄ�o¦ ³��กฎหมายคอมมอนลอว (Common Law) กลาวคอ พยานบคคล พยานเอกสาร และพยานวตถ nª��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�³ ��° ¥¼nÄ�¡ ¥µ��¦ ³ Á£�Ä��Ê��ศาลในประเทศองกฤษไดแบงออกเปน 2 กรณดวยกน20 ���Ê
19 Richard O.Lempert and Steven A. Saltzburg, A Modern Approach to Evidence, 370.20 นายรงสรรค พบลยกจสกล และนายชลอ ยศสมบต, รปแบบทางกฎหมายสาหรบธรกรรมทาง
° ·Á È��¦ ° �·� r¨ ³ ¨ µ¥ ¤ º° �ºÉ° ° ·Á È��¦ ° �·� r: ศกษาเฉพาะกรณการรบฟงพยานหลกฐานขอมล
อเลกทรอนกส, 6-21 มถนายน 2552.
44
(1) �¦ ��ÉÁ�¦ ºÉ° ��° ¤ ¡ ·ª Á�° ¦ rÁ�È��¼o� ·� ºÉ° ° ·Á È��¦ ° �·� rÁ° �
�¦ ��ÉÁ�¦ ºÉ° ��° ¤ ¡ ·ª Á�° ¦ rÁ�È��¼o� ·�ขอมล° ·Á È��¦ ° �·� rÁ° �¤��®µ�É�o° �พจารณาวา จะถอวาขอมลอเลกทรอนกสหรอ ·É�¡ ·¤ ¡ r° ° ��Ê��Á�È�¡ ¥µ�ª ��»�®¦ º° ¡ ¥µ�บอกเลาÁ¡ ¦ µ³ ��°����³�nµ����Á�ºÉ°��ากศาลประเทศองกฤษจะไมรบฟงพยานบอกเลาโดยÁ¦ ºÉ°��ÊÅ�o¤��Á�É¥ª ���µ¦ ¦ �¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ��ÉÁ�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ rÁ�È��¼o� ·��o° ¤¼�¹Ê������¹É�ศาลประเทศองกฤษไดเคยตดสนไวในคดเรอ The Statute of Liberty ¤¦ µ¥¨ ³ Á° ¥�����Ê�
คด The Statute of Liberty (1962) 2 ALL.ER.195(127) เรอสองลาชนกน�É�µ�¤n�ÎʵÁ�¤ r��¹É��É�¦ ·Áª��µ�¤n�ÎʵÁ�¤ r�³ ¤Á¦ �µ¦ r�¦ ª��¦ µÂ¨ ³ ¤�µ¦ ���¹��VDO โดยอตโนมตตลอดเวลา ในการพจารณาคดมการสง VDO �É���¹�Â��° �Ã�¤�·�Ê�¤µÁ�È�¡ ¥µ�Ä�«µ¨ �¹É�«µ¨ Á®È�ª nµ�VDO �Ê�Á�È�¡ ¥µ�ª ��»�Á®�»��É«µ¨ �� ·�ª µ�Â�ª ���nµª �Ê�Á�ºÉ°�¤µ�µ�วา มประเดนโตเถยงวา VDO �ɤ�µ¦ ���¹�° ¥nµ�° �Ã�¤�·�Ê�Á�È�¡ ¥µ�ª ��»®¦ º° ¡ ¥µ��°�Á nµ�«µ¨ ¡ ·�µ¦ �µª nµ�Ä��ª µ¤®¤µ¥�°�¡ ¥µ��°�Á nµ�Ê���³�o°�Á�È��µ¦ ¥º�¥��o°�ª µ¤�É�¦ ³�εนอกศาล โดยผกลาวขอความจะตองรความอยางสวนตว (Personel Knowledge) กลาวคอ �³�o°�¤¤�»¬¥rÁ�oµÅ�¤ nª�Á�É¥ª�o°����µ¦�ε�µ��°�Á�¦ ºÉ°��oª ¥�Â�n�o° Á�È��¦ ·��É�¦ µ��Ä����Ê�º° ª nµ��µ¦ ���¹��VDO Á�È��µ¦�¦ ³�εÃ�¥° �Ã�¤�·�°�Á�¦ ºÉ°�¤º° ° ·Á È��¦ อนกส�ÉไมมมนษยÁ�oµÅ�¤ nª�Á�É¥ª�o°����ารบนทก �Ê��Ê�Á¤ ºÉ° £ µ¥®¨ ��ɤ�µ¦ �¦ ³�·¬�rÁ�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r¨ ³�夵Ä�oÁ�È�Á�¦ ºÉ° �¤º° Ä��µ¦ ° ε�ª ¥�ª µ¤ ³�ª��°�¤�»¬ ¥rÅ�o¤�µ¦ ¡ ·¡ µ�Ä��¦ ³ Á�È��ɪ nµ� ·É�¡ ·¤¡ r° °�(printout) �ÉÅ�o�µ�Á�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�Á�È�¡ ¥µ��°�Á nµ®¦ º° ¡ ¥µ�ª ��»�¹É��¦ ��ʤ��° ºÉ�ๆ ในภายหลงไดตดสนโดยใชแนวความคดในคด The Statute of Liberty
(2) �¦ ��ÉÁ�¦ ºÉ° ��° ¤ ¡ ·ª Á�° ¦ rÁ�È��¼o���¹��o° ¤ ¼
ในระบบกฎหมายคอมมอนลอว ถอวาการบนทกลกษณะอยางขอมล° ·Á È��¦ °�·� r�ÉÁ�È��µ¦�ε º��ª µ¤�¦ ·�Á�È�¡ ¥µ�Á°� µ¦ �¦ ³ Á£�®�¹É��Á¡ ¦ µ³ ¤ ¤�»¬ ¥rÁ�oµÅ�¤¸ nª�Á�É¥ª�o°����µ¦ �¦ ³ ¤ª ¨ ��°�Á�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r����Ê���µ¦ ¦ �¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ��µ�ขอมล° ·Á È��¦ °�·� r�¦ ³Á£��Ê�¹��o°�Ä�o®¨ �Á���rÁ�n�Á�¥ª ���µ¦ ¦ �¢ �¡ ¥µ�Á°� µ¦ ��¹É�¤�o°ควรพจารณาอย 2 ประเดน คอ
(2.1) ®¨ �Á¦ ºÉ° ��µ¦ ®oµ¤ ¦ �¢ �¡ ¥µ��° �Á nµ (The Hearsay rule)
ตามกฎหมายประเทศ° ��§¬�³ Ä®o�Îʵ®����¡ ¥µ��°�Á nµ�o° ¥¤µ��Á¡ ¦ µ³�º° ª nµÁ�È�Á¡ ¥�¡ ¥µ��Ê� °�� ��ª nµ¥�¤ ¡ ¥µ��É��ª nµ�Ê° ��É«µ¨ �ª ¦ �³ ¦ �¢ ��Á®�»��É«µ¨ประเทศ° ��§¬Å¤n¦ �¢ �¡ ¥µ��°�Á nµÁ�ºÉ°��µ�ª nµ�¡ ¥µ��°�Á nµ�Ê�อาจเกดจากการกลาวหรอ���¹��o° ¤¼Ã�¥�»���ɦ ¼oÁ®È�®¦ º° �¦ µ��o° ¤¼�Ê�Ã�¥�¦ ��Â�n�»���Ê�¤ ·Å�o¤µ µ�µ����n°®�oµ«µ¨ �¨ ³ «µ¨ �ÈŤn¤Ã° �µ �Á��Á®È�° µ���·¦ ·¥µ�°��»���Ê��¦ ª ¤�Ê��¼n�ª µ¤° � nµ¥�È
45
ไมมโอกาสไดถามคานพยาน�»���Ê��oª ¥�����Ê��Á¤ºÉ° ศาลประเทศ° ��§¬�º° ª nµ�o° ¤¼�ÉÅ�o�µ�คอมพวเตอรเปนผบนทกหรอประมวลผลเอง โดย¤¤�»¬ ¥rÁ�oµÅ�Á�É¥ª�o°�®¦ º°�o°��o° ¤¼Á�È�¡ ¥µ��°�Á nµ����¹��o° ¤¼���nµª�¹�¤�Îʵ®���o° ¥�
อยางไรกตาม ศาลประเทศองกฤษกมไดไมรบฟงพยานบอกเลาเสยทเดยว เพราะไดมการวางกฎเกณฑในการรบฟงพยานบอกเลาไวหลายกรณดวยกน เชน หลกการ���¹��É�¼�Á�È�¦ �¬ µÃ�¥���·�(Regularly Kept Records) หลกการบนทกขอเทจจรงโดยราชการและการออกใบสาคญตาง ๆ (Official Written Statements and Certificates) ประวตครอบครว (Pedigree) Á°� µ¦ Ã�¦ µ�Ä�Á¦ ºÉ°� nª�Å�oÁ ¥Ä��¦ ¡ ¥r�Á�È��o���°��µ��ʦ � £ µÁ°��ÈÅ�o¤�µ¦�¦ µ��®¤µ¥¨ µ¥¨ �¬�r° �¬ ¦ Á¡ ºÉ° ¥�Áª o��µ¦ ®oµ¤¦ �¢ �¡ ¥µ��°�Á nµ° ��µ�®�¹É���εใหศาลประเทศ° ��§¬¤Â�ª�µ��É�³ ¦ �¢ �¡ ¥µ��°�Á nµÅ�o®¨ µ¥�รณ
ในกฎหมาย Civil Evidence Act,1968 มาตรา 2 °�»�µ�Ä®o¤�µ¦ �εÁ°� µ¦ �Ê�¤µÁ�È�¡ ¥µ�Ä�«µ¨ Å�o�®µ�Á° � µ¦ �Ê��¼��¦ ³�εÃ�¥�»�� �ɦ ¼oÁ®È�Ä�Á®�»�µ¦ �rÃ�¥�¦ ��(firsthand Knowledge of events) เรยกวา the origin statement maker แตจะตองแจงใหคคª µ¤ nµ¥�¦��oµ¤�¦ µ�¨ ³ ¦ ³�»�ºÉ°�the origin statement maker หากไมแจงหรอไมระบ ศาลŤn¥° ¤ ¦ �¢ �¡ ¥µ�Á°� µ¦ �Ê��¨ ³�oµ�¼n�ª µ¤ nµ¥�¦ ��oµ¤�o°��µ¦ Ä®o�the origin statementmaker มาใหการในศาล บคคลดงกลาวตองมา เวนแตเขาขอยกเวนบางประการ เชน จาขอเทจจรงไมได เปนตน และในสวนของมาตรา 4 กลาววา ®µ�¤�»��° ºÉ����¹�Á®�»�µ¦�r�µ��the origin statement maker Ã�¥�ÉŤn¦ ¼o�o° Á�È��¦ ·��Ê��Á¦ ¥�ª nµ�second hand hearsay หรอ more remote hearsay ¨ ³�µ¦ ���¹��Ê�° µ��³�o°� n��nµ��ª �µ��(intermediaries) ประเภทเดยวหร° ®¨ µ¥�¦ ³Á£��ÈÅ�o�Â�n�ª �µ��Ê��³�o°�¤®�oµ�ÉÄ��µ¦ Á�È��ª �µ��Á�ºÉ°�Å��É�³ ¦ �¢ �Á°� µ¦ �Ê��º°��³�o°�Â�o�Ä®o�¼n�ª µ¤ nµ¥�¦��oµ¤�¦ µ��¹��»���ÉÁ�É¥ª�o°���Á°� µ¦ �Ê��Ê�®¤��¨ ³ ®µ��¼n�ª µ¤ nµ¥�¦ ��oµ¤�¦ ³ ��r�³Ä®o�»���ÉÁ�É¥ª�o°��Ê�®¤��Ê�¤µÁ�È�¡ ¥µ�Ä�«µ¨ ��È�³�o°��ε�»��Á®¨ nµ�Ê�¤µÁ�È�¡ ¥µ�Ä�«µ¨ �Áª o�Â�n�³Á�oµ�o° ¥�Áª o��ÉÅ�o�nµª Ū oÄ�ª ¦ ¦ ��n°�
Ä�Á¦ ºÉ°��ÉÁ�É¥ª ���µ¦ ¦ �¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ��µ�ขอมล° ·Á È��¦ °�·� r�Ê��¤µ�¦ µ�5Å�o�ε®��Á�ºÉ°�Å��µ¦ ¥�Áª o��µ¦ ®oµ¤¦ �¢ �¡ ¥µ��°�Á nµÅª o����Ê�
(1) ในการพจารณาคดแพง ขอควา¤ �É�¦ ¦ �»Ä�Á° � µ¦ �É� ·�Ã�¥Á�¦ ºÉ° ��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r��³ ¦ �¢ �Á�È�¡ ¥µ��°��o° Á�È��¦ ·�Ä�Ä�Á°� µ¦ �Ê��Á�n��¡ ¥µ�Ã�¥�¦��ɦ �¢ �Å�o��oµÁ�È�Å��µ¤Á�ºÉ°�Å�Ä��(2) �°�¤µ�¦ µ�Ê
(2) Á�ºÉ°�Å�Á�n��Ê��º°(a) Á°� µ¦ �É�¦ ¦ �»�o°�ª µ¤�É� ·�Ã�¥Á�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�Ê�Ä���³Áª ¨ µ
�ÉÁ�¦ ºÉ° ��° ¤ ¡ ·ª Á�° ¦ r�ε�µ��µ¤���·Á¡ ºÉ° ª ��»�¦ ³ ��r�µ¤���·�ª ��»�¦ ³ ��r�Ê�Ťnª nµÁ¡ ºÉ°แสวงหากาไรหรอไม โดยองคกรหรอบคคลใดกตาม หรอบคคลใดไมวาจะเปนนตบคคลหรอบคคลธรรมดา
46
(b) ในชª�Áª ¨ µ�Ê�Å�o¤�µ¦ Ä�oÁ�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�ε�µ��µ¤���·�°�กจกรรมในการเกบขอมลในขอความ หรอไดขอมล° ·Á È��¦ °�·� r° °�¤µ�µ�Á�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r����������������������������������������������������
(c) Ä��nª�Áª ¨ µ�ÉÁ�¦ ºÉ°��ε�µ��Ê�Á�¦ ºÉองไดทางานอยางปกตโดยสมบรณ ®¦ º° ®µ�Á�¦ ºÉ°�¤��®µ�È�³Å¤n�¦ ³���n°�µ¦ � ·�Á°� µ¦ ®¦ º°�ª µ¤�¼��o°��°�Á°� µ¦ �Ê�
(d) ขอมล° ·Á È��¦ °�·� r�É� ·�° °�¤µ�Ê��Á�È��o° ¤¼�É�o°�Á�oµ ¼nÁ�¦ ºÉ° ��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�µ¤���·�°��·��¦ ¦ ¤�Ê���°��µ��Ê¥��o°�¤�µ¦ ° ° �Ä�¦ �¦ ° ��µ��»���É° ¥¼nÄ��ε®�n��ÉÁ�É¥ª�o°��Ä��µ¦ �εÁ�·��µ¦ 宦 � nª��ÉÁ�É¥ª�o°���Á�¦ ºÉ°�¤º° ®¦ º° �µ¦ ���µ¦ Ä��·��¦ ¦ ¤�ÉÁ�É¥ª�o°�แตถาคความฝายตรงขามตองการเรยกรองใหนาบคคลดงกลาวมาสบกได ®µ�Ťn¤�µ¦ Á¦ ¥�¦ o°���¼n�ª µ¤ nµ¥�É° oµ�ขอมลอเลกทรอนกสนาเพยงใบรบรองมาสบกเพยงพอ
���Ê��Á�ºÉ°��µ���®¤µ¥�Civil Evidence Act,1968 Å�o�¦ µ�¹Ê�Ä���³�É¥�ไมมการประดษฐเทคโนโลยอเลกทรอนกส แตจะกลาวถงขอมล° ·Á È��¦ ° �·� r�ÉÅ�o�µ��µ¦�¦ ³ ¤ ª ¨ � Ã�¥Á�¦ ºÉ° ��° ¤ ¡ ·ª Á�° ¦ rเพยงอยางเดยว อาจไมเหมาะสมกบการนามาใชกบขอมล° ·Á È��¦ ° �·� r�ÉÅ�oมา�µ�Á��Ã�à ¥ µ¦ �Á�«���Ê�กลาวคอ กฎหมายดงกลาว ŤnÅ�o�nµª�¹��µ¦�µ¦�¦ ª� °��o° ¤¼�É�o°�Á�oµ ¼n�° ¤¡ ·ª Á�° ¦ rรวมถงไมไดกลาวถงระบบความปลอดภยของขอมล° ·Á È��¦ ° �·� r�Éไดรบจากเทคโนโลยสารสนเทศโดยการใชวทยาการสมยใหม อาทเชน digital signature ¤µÁ�È�®¨ �Ä��µ¦ ¡ ·�µ¦ �µ�ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º°�°�¡ ¥µ��¦ ³ Á£��Ê�แตÄ�Á�ºÉ°�Å��o°�5(d) บญญตเฉพาะขอมล° ·Á È��¦ °�·� r�É�¼�� ·��Îʵ®¦ º° �µ¦ n��o° ¤¼Á�oµÁ�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ rŤnÅ�o�nµª�¹�ขอมล° ·Á È��¦ °�·� r�ÉÅ�o�µ��µ¦ Ã�o�°�Ã�¥° �Ã�¤�·กบการขอมล µ¦ �µ�Á�¦ ºÉ° ��° ¤ ¡ ·ª Á�° ¦ r° ºÉ�®¦ º° �µ��µ¦ ขอมล µ¦ Ã�¥Á�¦ ºÉ° �¤ º° ขอมลสาร�¦ ³Á£�° ºÉ��Á�n��EDI
�°��µ��Ê¥�¤��®µÄ��µ¦ ��ª µ¤° �ª nµ�®µ�¤�µ¦ �εขอมลอเลกทรอนกสมาใชในคดแพงโดย�ÉŤnÅ�oÁ�È�Å��µ¤Á�ºÉ°�Å�Ä�¤µ�¦ µ�2 และ 4 กลาวคอ ไมมการแจงใหคความอกฝายทราบถง the origin statement maker, second hand hearsay และ intermediaries จะมผลเปนอยางใด
���Ê��Civil Evidence Act,1968 ในปจจบนไดถกยกเลกโดย Civil EvidenceAct,1995 Ã�¥��®¤µ¥Ä®¤n�Ê®oµ¤¤ ·Ä®o��·Á �Ťn¦ �¢ �¡ ¥µ�Ä��Ç�เพยงเพราะÁ®�»�ÉÁ�È�¡ ¥µ�บอกเลา (1-(1) In civil proceedings evidence shall not be excluded on the ground that it ishearsay) �¹É�ขอมลอเลกทรอนกสในกรณดงกลาวถอวาเปนพยานบอกเลา �¹É���®¤µ¥Ä®¤n�Ê¡ ·�µ¦�µ�¹��ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º°�°�¡ ¥µ��°�Á nµÃ�¥�ε®��Á�ºÉ°�Å�Ū o����Ê
(a) ¤�ª µ¤Á�È�Å�Å�o®¦ º° Ťn�É�¼n�ª µ¤ nµ¥�É° oµ�° ·�ขอมล° ·Á È��¦ °�·� r�Ê�จะเรยกผบนทกขอมลคนแรกมาเปนพยานในศาล
(b) �µ¦ ���¹�Ä��¦ Ê�¦ �Å�o�¦ ³�εÄ����®¨ ��µ��ÉÁ®�»�µ¦ �rÁ�·��¹Ê�หรอไม
47
(c) ¡ ¥µ��Ê�Á�È�¡ ¥µ��multiple hearsay หรอเปลา เพราะหากเปน�ªµ¤�·�¡ ¨ µ�®¦ º°�ª µ¤Á�oµÄ��·�° µ�Á�·��¹Ê�ได
(d) �µ¦ ���¹�Ä��¦ Ê�¦ ��ʤ�µ¦ Á¦ ¥�Á¦ ¥��o°�ª µ¤�n° ��É���¹�®¦ º°���¹�Ã�¥Å¤n¤�µ¦ Á¦ ¥�Á¦ ¥��o° ¥�ε�¨ ³�µ¦ ���¹��Ê���¼o���¹�Å�o�¦ ³�ε��Á�¥ª ®¦ º° ®¨ µ¥���¨ ³�µ¦ ���¹�¤ª ��»�¦ ³ ��rÃ�¥Á�¡ µ³�¤Á®�»�µ¦ �rª �o° ¤° ³ Ŧ �ÉÁ�·��¹Ê��Ê�� n��Ä®o�µ¦¡ ·�µ¦�µ�»��nµ�°�¡ ¥µ��·Ê��Ê��Ç����
กฎหมายใหมไดพยายามวางหลกเกณฑในการให�ª µ¤�nµ�ºÉ° �º° แกพยานหลก�µ��ÉÁ�È�ขอมลอเลกทรอนกส Ã�¥Á¡ ºÉ° สะทอนใหเหนวาขอมลจากขอมลอเลกทรอนกสจะตองมการรบรองความถกตอง
(2.2) ®¨ �¡ ¥µ�®¨ ��µ��É��É »��(The best Evidence Rule)
®¨ ��Ê�o°��µ¦ Ä®o�¼n�ª µ¤�ε¡ ¥µ��É��É »��ÉÁ�È�Å��µ¤�¦ ¦ ¤�µ�·�°���¤µ�ε º�Ä�«µ¨ ��µ�®¨ ��Ê®¤µ¥�ª µ¤ª nµ�®µ�Á�È�Á°� µ¦ �³�o°��ε�o�����º° Á�È�¡ ¥µ��Ê�®�¹É�¤µÂ ����³�ε εÁ�µ�¹É�ถอเปนพยาน�Ê� °�¤µÂ ��ŤnÅ�o��Ê��ÊÄนป��»��®¨ �¡ ¥µ�®¨ ��µ��É��É »�Å�oÁ¦ ·É¤�n°��µ¥�ª µ¤Á�¦ n��¦ ��โดยอนญาตใหมการนาสาเนาเอกสารเขาสบได ยกเวนบางกรณ�Éตองใชตนฉบบเอกสารมานาสบเปนพยานหลกฐาน ไดแก�¦ ����Ê
1. กรณŤn¤��®¤µ¥�ε®��¥�Áª o�ª nµ° �»�µ�Ä®o�ε¡ ¥µ��Êนสองเขาสบได
2. กรณ�µ¦ º�Ä�Á¦ ºÉ°��µ¦ ¤¦ �®µ�Á�È�คดเ�É¥ª ���µ¦ ¤ ¦ �o°�หรอการหยา
3. กรณ�µ¦ º�Á¦ ºÉ° �° µ¥»�®µ�Á�È���Á�É¥ª ���»���¹É�¥�Ťn�¦ ¦ ¨ »�·�·£µª ³ ¨ ³�ª µ¤�·�Á�É¥ª ��Á¡ «�¹É�Á�·���®�·��¼oÁยาว
4. กรณการ¢o° �¦ o° �Á¦ ¥��nµÁ ¥®µ¥Á�É¥ª ���µ¦ ®¤ ·É��¦ ³ ¤µ�อนจะทาใหโจทกเสยลกคาในการคาขายในทางปกต
5. กรณใบอนญาตหรอใบกรมธรรมประกนภย �¹É�Á�È���Á�É¥ª ���µ¦�ε º��¹��»���¼o�Éไดรบใบอนญาต หรอบคคล�¼o�ɤ�ºÉ° ° ¥¼nÄ�ใบกรมธรรมประกนภย
ในเวลาตอมามคด R.v. Governer of Pentonvile Prison, ex parte Osman(1989) 3 All ER 701 at 728 Å�oª µ�®¨ �ª nµ��¦ ��É�³�o°��ε º��oª ¥�o����Á°� µ¦ �Ê��จะตองเปนกรณ�É�o°�ª µ¤Ä�เอ� µ¦ ����Ê�เขยนดวย¨ µ¥¤ º° �ÉŤnÁ®¤ º°���โดยม�o° ¥�Áª o��Éไมตองนาพยานเขาสบดวยตนฉบบเอกสาร ไดแกกรณ° ¥nµ�®�¹É�° ¥nµ�Ä����n° Å��Ê
1. Á°� µ¦ �Ê�° ¥¼nÄ��ª µ¤�¦ °��¦ °��°��¼n�ª µ¤° � nµ¥�¨ ³�¼n�ª µ¤�Ê�Ťn¥° ¤ n�Á°� µ¦ �o�����Á¤ºÉอไดรบการแจงจากศาลแลว
48
2. Á°� µ¦ �Ê�° ¥¼nÄ��ª µ¤�¦ °��¦ °��°��»��£µ¥�°���¹É��¼n�ª µ¤�ÉประสงคจะอางองเอกสารตนฉบบดงกลาวจะตองรองขอตอศาลใหออกหมายÁ¡ ºÉ° ขอใหสงเอกสาร���nµª�®µ�Ťn n��¼n�ª µ¤ nµ¥�Ê��ε º� εÁ�µÅ�o
3. เอกสารตนฉบบสญหาย4. การนาตนฉบบมาสบไมสามารถกระทาได ตวอยางคด Owner v
Bee Hive Spinning Co Ltd.(1914) 1 KB 105 ปรากฏขอเทจจรงวา “ผอางประกาศ �É�ε®��¦ µ¥¨ ³ Á° ¥�Á�É¥ª ��Áª ¨ µ¡ ��µ�° µ®µ¦ �° �¼��oµ�Ä�æ��µ��Ťn�o°��ε�¦ ³�µ«�o����¤µ º��Á¡ ¦ µ³�µ¤��®¤µ¥����Ä®o�¦ ³�µ«�Ê�o°��·�Ū o�Éæ��µ��°�Áª ¨ µ”
5. เอกสารมหาชนตอมาในป ค.ศ.1995 รฐสภาองกฤษเหนวา ขอมลอเลกทรอนกส�Ê�มขอเสย
กลาวคอ ¤ ð �µ Â�oÅ�Á� É¥�Â��Å�o��ª ¦ �³ Ä®o�ª µ¤ ε��Á¦ ºÉ° ��µ¦ ¦ �¦ ° ��ª µ¤�¼��o°�แทจรง จงไดตรากฎหมาย Civil Evidence Act,1995 บญญตใหขอมลอเลกทรอนกสเปนพยานÁ°� µ¦ ��¹É�Á�È��µ¦ ¥�Á ·�®¨ ��µ¤Â�ª�ε¡ ·¡ µ�¬µ�°�«µ¨ Ä����the Statute of LibertyÁ¡ ºÉ° Ä®o¤�µ¦ �ε º�¦ �¦ °��ª µ¤�¼��o°�Â�o�¦ ·�Á�È�®¨ �¡ ºÊ��µ�Ä��µ¦ �ε º�¡ ¥µ�Á°� µ¦ ¤µÄ�o� nª���®µ�o°��ε º�¡ ¥µ��o�����Ê��¦ � £ µÄ®o¤�µ¦ ¦ �¢ � εÁ�µได Á�ºÉ°��µ�Á®È�ª nµ�o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� rÁ�È� εÁ�µ�Â�n�o°�¤�µ¦ ¦ �¦ ° ��ª µ¤�¼��o°�Á�È��¦ ·��°� εÁ�µ�Ê��®µ��oอมล° ·Á È��¦ °�·� rÁ�È�¡ ¥µ��°�Á nµ�Ä®o«µ¨ ¡ ·�µ¦ �µÄ®o�ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º° ®µ�¤Á®�»�µ¦ �rÁ�·��¹Ê��µ¤�É��®¤µ¥�Civil Evidence Act,1995 กาหนด
3.1.3.2 ®¨ �Á���rÄ��µ¦ �É��Îʵ®��¡ ¥µ�®¨ ��µ�
�µ¦ ¡ ·�µ¦ �µÄ®o�Îʵ®�� 宦 �¡ ¥µ�®¨ ��µ��µ�ขอมล° ·Á È��¦ °�·� r�Ê�«µ¨ �³พจµ¦ �µ�ª µ¤�nµÁ�ºÉ° �º° �° �¡ ¥µ�Ä�¦ ³ ��กฎหมายคอมมอนลอว �¹É�ศาลจะรบฟงพยาน®¨ ��µ��ÉÁ�È�ขอมลอเลกทรอนกส หากไมมการนาสบถง�ª µ¤Å¤n�nµÁ�ºÉ°�º°�°�¡ ¥µ��¦ ³ Á£��Ê�Á®�»�Á�ºÉ°��µ��o° ��·¬�µ��°�ระบบกฎหมายคอมมอนลอว�ɪ nµ�“Ä��¦ ��ÉŤn¤ ¸พยานหลกฐานมาสบในทางตรงขามวาÁ�¦ ºÉ°���¦ กลทางานผดปกต ใหศาลจะสนนษฐานไวกอนª nµ° »��¦�r®¦ º° Á�¦ ºÉ°���¦ �Ê��Ç��ε�µ�° ¥nµ����·Ä�Áª ¨ µ�É� ·� ·É��Ê��Ç” โดยÁ�ºÉ°�Å�Ä��µ¦¡ ·�µ¦�µ�ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º°�Å�o¤�¼oÁ �° Ä®o¤�µ¦ �ε º��¹�วธการดแลรกษาระบบความปลอดภยของ�o° ¤¼�¤µ�¦�µ��°��Ê�Á�¦ ºÉ°�คอมพวเตอรและโปรแกรมใหมมาตรฐาน�ÉÁ®¤µ³ ¤ ¦ ª ¤�¹�มการ�¦ ª�Á�È�Á�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ rและระบบตางๆ เปนประจา21
���Ê��รฐสภาของประเทศองกฤษจงไดมการตรากฎหมาย Civil EvidenceAct,1995 มผลใช�����Ê�Â�nª ��É�31 มกราคม 1997 �¹É�กาหนดใหขอมลอเลกทรอนกสถอเปนพยานเอกสาร โดยไดขยายนยามของเอกสารใหมความหมาย�ª oµ��¹Ê�ครอบคลมไปถงขอมล
21 Á¦ ºÉ°�Á�¥ª ��, 49.
49
อเลกทรอนกส โดยบญญตไวในคานยามตามมาตรา 12 วา “เอกสาร” ®¤µ¥�¹� ·É�Ä��Ç��ɤ�µ¦บนทกลงขอมลอเลกทรอนกส ไมวาขอมลอเลกทรอนกสจะมลกษณะอยางใดกตาม (section 12“document” means anything in which information of any description is recorded.)
3.1.3.3 ปญหาการใชสญญาอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐาน
ในระบบกฎหมายคอมมอนลอวของประเทศองกฤษไดมการแยกประเภทของพยานหลกฐานออกเปนพยานบคคล พยานเอกสาร พยานวตถ ���Ê���µ¦ �εสญญาอเลกทรอนกส¤µÄ�oÁ�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ�Ä�«µ¨ ��¹�Á�·���®µÁ�É¥ª �� �µ�³�µ���®¤µ¥ลกษณะพยานเชนเดยวกบในประเทศสหรฐอเมรกา �¹É�Â�nÁ�·¤®µ�¡ ·�µ¦ �µ�µ¤Â�ªคาพพากษาของศาลประเทศองกฤษจะพบวาไดมการวางหลกเกณฑการรบฟงขอมลอเลกทรอนกส�ÉÁ�·��µ�µ¦ �¦ ³ ¤ ª ¨ ��°�Á�¦ ºÉ° ��° ¤ ¡ ·ª Á�° ¦ rŪ oª nµ¤ �µ�³ Á�È�¡ ¥µ�ª ��»Á�ºÉ°��µ�Á�È��µ¦ �¦ ³�ε�°�° »��¦�rอเลกทรอนกส�ÉŤn¤¤�»¬ ¥rÁ�oµÅ�Á�É¥ª�o°�22 สวนขอมลอเลกทรอนกส�ÉÁ�·��µ��µ¦ ���¹�โดยคอมพวเตอร�ɤ¤�»¬ ¥rÁ�oµÅ�Á�É¥ª�o°�ถอวามลกษณะเปนพยานเอ� µ¦ ��·�®�¹É�Á¡ ¦ µ³ Á�È��µ¦ �ε º��o° Á�È��¦ ·��Á�ºÉ° ��µ��µ¦ �ε�µ��°�Á�¦ ºÉ° ��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r¤ ¤�»¬ ¥rÁ�oµÅ�Á�É¥ª�o°��oª ¥�Â�n° ¥nµ�Ŧ �È�µ¤���»����®µ���nµª Å�o�¼�Â�oÅ�โดยรฐสภาองกฤษไดมการตราพระราชบญญตวาดวยพยานหลกฐานทางแพง ค.ศ. 1995 (CivilEvidence Act,1995) โดยยกเลกหลกเกณฑการแบงขางตน และกาหนดนยามความหมายของคาวา “พยานเอกสาร” Ä®o¤�ª µ¤®¤µ¥�ª oµ��¹Ê���nµª�º° �Ä®o¤�ª µ¤®¤µ¥¦ ª ¤Å��¹�ขอมลอเลกทรอนกสดวย โดยไมคานงวาขอมลอเลกทรอนกส�³�¼� ¦ oµ��¹Ê��oª ¥ª ·�Ä��È�µ¤
3.1.4 Â�ª �µ��µ¦ Â�oÅ���®¤ µ¥Á�É¥ ª ���µ¦ ¦ �¢ �¨ ³ �µ¦ �É��Îʵ®��
พยานหลกฐานทางอเลกทรอนกสในตางประเทศ
��®µÄ�Á¦ ºÉ° ��µ¦ ¦ �¢ �¨ ³ �É��Îʵ®��¡ ¥µ�®¨ ��µ��µ�° ·Á È��¦ °�·� r เปน��®µ�É�¦ ³ Á�«�nµ�Ç��ε¨ �Á��·�° ¥¼n��oª ¥Á®�»�ÊÁ¡ ºÉ° Â�oÅ���®µ�ÉÁ�·��¹Ê���¦ ³ Á�«Ä�เครอจกรภพขององกฤษ (The Commonwealth) �¹�Å�o¤�µ¦ ���¦ ³�»¤�¹Ê�Ä�� ค.ศ. 2000 Á¡ ºÉ°หาแนวทางในการแกไขปญหาดงกลาว โดยแตละประเทศตางเหนพองตองกนวาหลกเกณฑวาดวยพยานหลกฐานตามระบบกฎหมายคอมมอนลอว อาจไมเหมาะสมในการนามาปรบใชกบ���»���ɤ�ª µ¤Á�¦ ·��oµª ®�oµ�µ�Á��Ã�à ¥�nµ�Ç�° ��Ê�Á¡ ºÉ° Á�È��µ¦ ¡ ��µ��®¤µ¥Ä®o��ตอสภาพการณในปจจบน �¹�Á�È��ɤµ�°��µ¦ ¦ nµ���®¤µ¥Â¤nÂ��ª nµ�oª ¥¡ ¥µ�®¨ ��µ��µ�° ·Á È��¦ °�·� rÁ¡ ºÉ°�夵����Ä�o���¦ ³Á�«Ä�Á�¦ º° ��¦ £ ¡
��®¤µ¥Â¤nÂ�����nµª Å�oª µ��o°�ε®��Á�É¥ª ���µ¦ ¦ �¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ�Ã�¥�ɪ Å����°�Á���µ¦ ����Ä�o��®¤µ¥��µ¦ �宨 �ª nµ�oª ¥¡ ¥µ�®¨ ��µ��É��É »�¤µÄ�o
22 เสาวภางค ปยะรตน, การนาสารสนเทศมาใชเปนพยานหลกฐานในคดแพง (นตศาสตร
มหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2542), 47.
50
�o° ��·¬�µ�Á�É¥ª ���ª µ¤�¼��o°�Â�o�¦ ·��¤µ�¦ �µ�¨ ³�µ¦ ¡ · ¼��rÃ�¥�µ¦ �ε�εÁ�·��ª µ¤¨ nª�®�oµ�µ¦ �µ¤�oµ�¨ ³�µ¦ �ε�ª µ¤���Á¡ ºÉ° ¥° ¤¦ �¡ ¥µ�®¨ ��µ��µ�° ·Á È��¦ °�·� r�¨ ³�µ¦ ¦ �¢ �µ¥¤ º°�ºÉ° ° ·Á È��¦ °�·� rÁ�È�¡ ¥µ�®¨ ��าน23
สานกเลขาธการวาดวยกจการในเครอจกรภพ (The CommonwealthSecretariat) Å�oÄ®oÁ®�»� Ä��µ¦ ¦ nµ���®¤µ¥Â¤nÂ�����nµª�ª nµÁ¡ ºÉ° Ä®oÁ�·��ª µ¤¤ É�Ä�ª nµพยานหลกฐานทางอเลกทรอนกสสามารถรบฟงเปนพยานหลกฐานไดดงเชนพยานหลกฐาน�ɪ Å��Ã�¥มการรางกฎหมายดงกลาวใหเปนไปตามกฎหมายแมแบบวาดวยพาณชยอเลกทรอนกสของคณะกรรมาธการกฎหมายการคาระหวางประเทศแหงสหประชาชาต รวมถง มาตรา 35 (1) แหงพระราชบญญตกฎหมายวาดวยพยานหลกฐาน (Â�oÅ�Á¡ ·É¤Á�·¤Ä��ค.ศ. 1996) ของประเทศสงคโปร และพระราชบญญตวาดวยพยานหลกฐานของประเทศÂ��µ�µ��Ê��Ê� ¤µ�·��°��»n¤ µ¤µ¦ ��ε��®¤µ¥Â¤nÂ�����nµª Å�����Ä�o£µ¥Ä��¦ ³ Á�«�°���Á°�Å�oÃ�¥�µ¦ ����·Åª oÁ�È���®¤µ¥Á�¡ µ³�®¦ º° Á¡ ·É¤Á�·¤�o°�ε®��Ä�Á¦ ºÉ°��Ê�Å�Ä�กฎหมายวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส หรอการแกไขกฎหมายวาดวยพยานหลกฐาน
สาระสาคญของกฎหมายแมแบบวาดวยพยานหลกฐานทางอเลกทรอนกส (Electronic Evidence Model Law) สรปพ° �Á��Å�o���Ê
1. ��®¤µ¥Â¤nÂ���Êนา¤µÄ�oÄ��µ¦�εÁ�·��¦ ³�ª�¡ ·�µ¦�µ��Á�É¥ª ���µ¦¦ �¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ��µ�° ·Á È��¦ °�·� r��¹É�Ťn�ε��Á�¡ µ³�夵Ä�oÄ���¡ n�Á�nµ�Ê���Â�nรวมไป�¹��µ¦�εÁ�·��¦ ³�ª��µ¦ ¡ ·�µ¦�µ��° µ�µ�¨ ³��° ºÉ�Ç��oª ¥�
2. คาจากดความ คาวา "บนทกอเลกทรอนกส" (Electronic Record)มความหมายอยางกวาง �nµª�º°�Ťn�ε��Á�¡ µ³�o° ¤¼�É�¼����ε บนทก และเกบไวในระบบคอมพวเตอร Á�nµ�Ê��แตยงขยายไปถงเทคโนโลย �É° µ�Á�·��¹Ê�Ä�อนาคตดวย โดยใหหมายความรวมถง�µ¦  ��� ·É�¡ ·¤¡ r° °��¨ ³�µ¦  ��° °�¤µÄ�¦ ¼�Â��° ºÉ�Ç�
3. ®¨ �Á���r�µ¦ ¦ �¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ��ÉÁ�È�ขอมลอเลกทรอนกส คอ หามมใหปฏเสธการรบฟงขอมลอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐานเพยงเพราะวาขอมลดงกลาวอยในรปของอเลกทรอนกส
4. ��®¤µ¥����ÊŤnÅ�oÂ�oÅ�Á� É¥�Â��®¨ ���®¤µ¥คอมมอนลอว หรอ¡ ¦ ³ ¦ µ�����·�É�¦ µ�¹Ê�Á¡ ºÉ° ª µ�®¨ ��µ¦ ¦ �¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ��ÉÁ�È�Á°� µ¦ �Â�nÅ�o�ε®��Á�È�ขอยกเวนของหลกการรบรองความถกตองแทจรง (The Authentication) และหลกการรบฟงพยµ�®¨ ��µ��É��É »��(The Best Evidence Rule)
5. ®¨ �Á¦ ºÉ°��µ¦ ¦ �¦ °��ª µ¤�¼��o°�Â�o�¦ ·���(Authentication) กาหนดไววา�¼n�ª µ¤�É�¦ ³ ��r�³ ° oµ�° ·�บนทกอเลกทรอนกส เปนพยานหลกฐานไมวาในการดาเนนกระบวน
23 โปรดด รายละเอยดในภาคผนวก Draft Model Law on Electronic Evidence.
51
พจารณาในคดใดๆ กตามมภาระในการนาสบพสจนถงความถกตองแทจรงของพยานหลกฐานÁ�n�ª nµ�Ê��
6. ®¨ �Á¦ ºÉ° ��µ¦ ¦ �¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ��É��É »��(Best Evidence Rule)Ä��¦ ��Éบนทก° ·Á È��¦ °�·� r° ¥¼nÄ�¦ ¼��°� ·É�¡ ·¤ ¡ r° ° ��(Printout) Ä��º° ª nµ ·É�¡ ·¤ ¡ r° ° ��Ê�เปนตนฉบบดวย อยางไรกดยงตองคานงถงความถกตองสมบรณของระบบอเลกทรอนกส �¹É��o° ¤¼Å�o�¼����¹�®¦ º° ��Á�È�Ū o�oª ¥�
7. ��®¤µ¥Â¤nÂ��¥�Å�o�ε®���¹��� ��·¬�µ�Ä�Á¦ ºÉ° ��ª µ¤�¦ ��oª�ถกตอง (Integrity) ของระบบบนทก° ·Á È��¦ °�·� rŪ o�oª ¥�µ¦ ° � ��Ä®oÁ®È��¹��ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º°ของขอมล° ·Á È��¦ °�·� r�Êน
8. นอกจา��Ê¥�Å�oª µ�®¨ �Ū o�oª ¥ª nµ��¼n�ª µ¤° µ������¥° ¤ ¦ �ª nµบนทกอเลกทรอนกสสามารถรบฟงเปนพยานหลกฐานได โดยตางตองไมไดโตแยงถงความมอยและ�ª µ¤�¼��o°�Â�o�¦ ·��°�¡ ¥µ�®¨ ��µ����nµª��Ê��Ê�Ťn�� ·��·�°��¼o�¼��nµª ®µÄ���° µ�µ®µ�Ä�Áª ¨ µ�ɤ�µ¦ �ε�ª µ¤���Ä�Á¦ ºÉ°����nµª��¼o�¼��nµª ®µÅ¤n¤�µ¦ Â�n��Ê��นายความเขา¤µ�nª ¥�¼Ä�Á¦ ºÉ°��Ê�ตามหลกสทธเสรภาพของจาเลยในคดอาญา
9. ®¨ �Ä�Á¦ ºÉ°��µ¦ ¦ �¢ �µ¥¤ º°�ºÉ° ° ·Á È��¦ °�·� rÁ�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ���®µ�กฎหมายกาหนดวาตองมคความจะตองนามาแสดงประกอบดวย
3.2 การรบฟงพยานหลกฐานของสญญาอเลกทรอนกสในกฎหมายไทย
3.2.1 ระบบของกฎหมายลกษณะพยาน
ระบบกฎหมายลกษณะพยานหรอระบบการคนหาขอเทจจรง โดยศาลเปนผวนจฉยคดอาจแบงไดเปนระบบใหญได 2 ระบบกลาวคอ
3.2.1.1 ระบบไตสวน (Inquisitorial System)
ระบบไตสวนÁ�È�¦ ³���ÉÄชอยในกฎหมายวธพจารณาความของประเทศใน£ µ�¡ ºÊ�¥»Ã¦ �®¦ º°�¦ ³ Á�«Ä�กลม�ÉÄ�o¦ ³����®¤µ¥ซวลลอว (Civil Law) �¹É�Á�È���®¤µ¥�Éบญญตไวเปนลายลกษณอกษร ¦ ³���ʤ�ɤµ�µ��µ¦�ε¦ ³�ª µ¤�°��¼o¤° ε�µ�Ã�¥Á�È��µ��¹É��³�ε�µ¦ Å�n ª����ª µ¤Á¡ ºÉ° ®µ�o° Á�È��¦ ·�Ä®oÅ�oª ·��µ¦ �ÉÄ�oÄ�¦ ³ ¥³ ¦ �Ç�° µ�Á�·��µ¦�¦ ¤µ�จาเลยÁ¡ ºÉ° Ä®o�εÁ ¥¦ � µ¦ £ µ¡ �®¦ º° ° µ�Ä®o�εÁ ¥�n° ¼o��Á¡ ºÉ° ¡ · ¼��rª nµÄ�¦ �·���n° ¤µÅ�oมการ¡ ��µ¦ ³���o�®µ�o° Á�È��¦ ·�Ã�¥�¼n�ª µ¤�ε¡ ¥µ�®¨ ��µ�Á�oµ º�Â���µ¦ Ä�oª ·����nµª��Ê��Êระบบไตสวนถอวาศาลมบทบาทสาคญในการพจารณาคด ม° ε�µ��É�³ º�¡ ¥µ�Á¡ ·É¤Á�·¤®¦ º°�� º�¡ ¥µ��ÈÅ�o�Á¡ ºÉ°�o�®µÄ®oÅ�o�o° Á�È��¦ ·�Ä�oÁ�¥����ª µ¤�¦ ·�¤µ��É »���µ¦�ε®��¦ ³ Á�¥�ª ·�Á�É¥ª ���µ¦ º�¡ ¥µ��¹�¤�o° ¥
�nµª Å�oª nµÄ�¦ ³��Å�n ª��Ê���®¤µ¥¨ �¬�³ ¡ ¥µ�Ťn�n° ¥¤���µ� ε����� nª�¤µ��³Á�È� nª�®�¹É��°���®¤µ¥วธพ�µ¦ �µ�ª µ¤�Ã�¥Á�¡ µ³ ° ¥nµ�¥·É�Ťn¤����¡ ¥µ�
52
®¦ º°���É®oµ¤�ε¡ ¥µ��¦ ³ Á£�Ä��¦ ³ Á£�®�¹É�Á�oµ º�� nª�¤µ�«µ¨ �³ ¦ �¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ��»��¦ ³Á£��Áª o�Â�n¡ ¥µ�®¨ ��µ��ÉŤnÁ�É¥ª�o°������° ¥nµ�Ŧ�È�µ¤�«µ¨ ¤ ° ε�µ�° ¥nµ��ª oµ��ª µ��É�³ Ä�o�» ¡ ·�·�Ä��µ¦ ¦ �¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ��»�° ¥nµ��ÉÁ �° ¤µÃ�¥�¼n�ª µ¤Â¨ ³�» ¡ ·�·��ʤ��¼�Ã�oÂ¥o�ŤnÅ�o��°��µ��Ê�µ¦ ¦ �¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ�Ã�¥�ɪ Å�¨ oª�«µ¨ ¥�¤�» ¡ ·�·�Ä��µ¦�É��Îʵ®��¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ�° ¥nµ�Á�Ȥ�É
3.2.1.2 ระบบกลาวหา (Accusatorial System)
¦ ³ ���nµª ®µÁ�È�¦ ³ ���µ¦ ¡ ·�µ¦ �µ���° ��¦ ³ Á�«�ÉÄ�oกฎหมายระบบคอมมอนลอว (Common Law) �¹É��º°�εÁ�·��¹Ê�Ä��¦ ³ Á�«° ��§¬�¨ ³�n° ¤µ�¼��εÅ�Ä�oÄ�ประเทศอาณานคมขององกฤษ เชน ประเทศสหรฐอเมรกา แคนนาดา สงคโปร เปนตน ระบบ�nµª ®µ¤ª ·ª ��µ�µ¦ ¤µ�µ��µ¦ ¡ ·�µ¦�µ��Ä� ¤¥Ã�¦ µ��ÉÄ�oª ·��µ¦�¦ ¤µ��¨ ³Ä®o�εเลยตอส����¹É��³¤�¼n�n° ¼o2 nµ¥�¨ ³ ¤ «µ¨ Á�È����µ�¨ ³ ¤®�oµ�ÉÁ�È��¦ ¦ ¤�µ¦ ��n° ¤µ�µ¦ ¡ ·�µ¦ �µ��Ã�¥Ä�oª ·��µ¦�¦ ¤µ�¨ ³Ä®o�εÁ ¥�n° ¼oÅ�o�¼�¥�Á ·�Å��¨ ³ Á� É¥�¤µÁ�È��µ¦ Ä�oª ·�Á° µ¡ ¥µ�¤µ¡ · ¼��r�ª µ¤�·�®¦ º°�¦ · »��·Í��
�ª µ¤Â���nµ��°�¦ ³����®¤µ¥�Ê��2 ¦ ³�����nµª �Ê���จจบนมไมมากนก Á¡ ¦ µ³ �Ê��2 ระบบตางยอมรบจดออนของตน ไดมการปรบปรงระบบการพจารณาโดยเอาสวนด�°�° �¦ ³��®�¹É�¤µÄ�o����Ê��2 ระบบมลกษณะใกลเคยงกนเปนสวนใหญ ถงกบมผกลาววาการÂ¥�Á�È�¦ ³���nµª ®µÂ¨ ³ ¦ ³ ��Å�n ª ��Ê��¼��o° �Á�¡ µ³ Ä�° ��Á�nµ�Ê�� 宦 �ปจจบนŤn�¼��o°���¨ ³ ° µ��εĮoÁ�oµÄ��·�Å�o�Á¡ ¦ µ³ �Ê�¦ ³��คอมมอนลอว �¹É�Á�È��o��εÁ�·��°�ระบบกลาวหา และซวลลอว �¹É�Á�È��o��εÁ�·��°�¦ ³��Å�n ª��nµ�Å�o�¦ ��¦ »�ª ·�¡ ·�µ¦ �µ��ความใกลเคยงกนมาก24
3.2.1.3 ระบบกฎหมายลกษณะพยานของประเทศไทย
Á�ºÉ°��µกกฎหมายลกษณะพยาน�°�Å�¥�Ê�Á�È� nª�®�¹É��°��¦ ³ ¤ª ¨ ��®¤µ¥ª ·�¡ ·�µ¦ �µ�ª µ¤Â¡ n�¨ ³�¦ ³ ¤ ª ¨ ��®¤µ¥ª ·�¡ ·�µ¦ �µ�ª µ¤° µ�µ���¹É�Á�È� �¬�³�°��¦ ³Á�«�ÉÄ�o�¦ ³ ¤ª ¨ ��®¤µ¥®¦ º°�¦ ³Á�«�ɤ¦ ³��¡ ·�µ¦ �µ��Â��Å�n ª���Ê��Ê�®µ�¡ ·�µ¦ �µ������·�µ¤�¦ ³ ¤ ª ¨ ��®¤µ¥ª ·�¡ ·�µ¦ �µ�ª µ¤ª nµ�oª ¥Á¦ ºÉองของการรบฟงพยานหลกฐาน¡ �ª nµÄ®o° ε�µ�«µ¨ ° ¥nµ��ª oµ��ª µ�Ä��µ¦ �É�³ ¦ �¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ�Ä�Ç��°��µ��Ê«µ¨ ¥�¤ ¸° ε�µ� º�¡ ¥µ�®¨ ��µ�Á¡ ·É¤Á�·¤Å�o�Á¤ ºÉ° Á®È� ¤�ª ¦ ° �Á�È�®¨ ��µ¦ ®n��µ¦�o�®µ�ª µ¤�¦ ·�Ã�¥ศาล (Principle of judicial Investigation) ของระบบไตสวนโดยแท อนตรง�oµ¤��®¨ ��µ¦ �Éจากดอานาจของศาลใหพจารณาแตเฉพาะพ¥µ�®¨ ��µ�Á�nµ�É�¼n�ª µ¤Á �°�(Principle of PartyPresentation) ของระบบกลาวหา25
24 โสภณ รตนากร, คาอธบายกฎหมายลกษณะพยาน, 4-5.25 ชวเลศ โสภณวฒน, "กฎหมายลกษณะพยานของไทยเปนกฎหมายในระบบกลาวหาจรงหรอ,"
53
อยางไรกด ในทางปฏบตศาลไทยไดรบอทธพลจากอารยะธรรมตะวนตก ทาใหม�µ¦ ��¦ ³��«µ¨ ¥»�·�¦ ¦ ¤�µ¤Â��° ��§¬��Ê��ÊÁ¡ ¦ µ³ ¡ ¦ ³ Á�oµวรวงศเธอกรมหลวงราชบรดเรก§��·ÍÅ�o�¦�«¹�¬µª ·�µ��®¤µ¥¤µ�µ��¦ ³ Á�«° ��§¬��°��µ��Ê��É�¦ ¹�¬µ��®¤µ¥ nª�Ä®�nกมาจากประเทศองกฤษและประเทศสหรฐอเมรกา�¹É�Á�È��¦ ³ Á�«�ÉÄ�o¦ ³��คอมมอนลอว อทธพลของคอมมอนลอวจงมผลกระทบตอการสบพยานของไทย ทาใหทางปฏบตศาลไทยª µ��ª Á�È��µ�¨ ³ ¤®�oµ�É�ª��»¤�µ¦ Á �° ¡ ¥µ�®¨ ��µ��� nª��µ¦�o�®µ�o° Á�È��¦ ·�¤µÂ ��ใหปรากฏÁ�È�Á¦ ºÉ°��°��¼n�ª µ¤26
���Ê��° µ��nµª Å�oª nµระบบวธพจารณาและบทบญญตตามกฎหมายลกษณะ¡ ¥µ��°�Å�¥Å�o¦ �° ·��·¡ ¨ ° ¥nµ�¤µ��µ��¦ ³Á�«�ÉÄ�o¦ ³��คอมมอนลอว �Ê��Ê�µ¦ �ÉÁ��Ã�โลย¤�ª µ¤Á�¦ ·��oµª ®�oµÅ�° ¥nµ�Ťn®¥»�¥ Ê����n° Ä®oÁ�·��µ¦ Á� É¥�Â��Ä�®¨ µ¥Ç��oµ����®¤µ¥�¹É�Á�È���Á���r�É Îµ��Ä��µ¦ ª µ�¦ ³ Á�¥��°� ��¤�¹��o°�¤ การปรบปรงและพฒนาไปใหทนตอกระแสสงคมในยคโลกาภวตน�oª ¥��oª ¥Á®�»�Ê�µ¦ «¹�¬ µÂ�ª�µ�Â�oÅ���®µ�° �ตางประเทศในการนาขอมลอเลกทรอนกสมาใชเปนพยานหลกฐานในศาล ดงเชน ประเทศสหรฐอเมรกา และ�¦ ³ Á�«° ��§¬��¥n° ¤Á�È��o° ¡ ·�µ¦ �µ�É��¦ ³�µ¦ ®�¹É� 宦 ��µ¦ �¦ ��¦ »�แกไขกฎหมายลกษณะพยานของไทยÄ®o¤�ª µ¤���n° £ µ¡ ��¤�ÉÁ� É¥�Â��Å�¨ ³ Ä®oเปนไปตามมาตรฐานสากลตอไป
3.2.2 ประเภทของพยานหลกฐาน
พยานหลกฐานอาจจดแบงออกไปเปนประเภทไดหลายลกษณะตามแตวตถประสงคและหลกÁ���r�ÉÄ�oÄ��µ¦ Â�n��° ¥nµ�Ŧ �Èตาม µ¤µ¦ �Â�n��¦ ³ Á£��°�¡ ¥µ�®¨ ��µ��ɤ ¸ �¬�³ ε��Å�o���Ê
3.2.2.1 ¡ ¥µ��»���¡ ¥µ�Á° � µ¦ �¡ ¥µ�ª ��»�¡ ¥µ��¼oÁ�É¥ª�µ�
พยานบคคล หมายควา¤�¹����o° ¥�ε�°��»���ÉÁ�·��ª µ¤�n° ®�oµ«µ¨ ��¨ ³ «µ¨Å�o��Á�È��o°�ª µ¤¦ ª ¤Åª oÄ� ε�ª��ª µ¤Á�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ��ÉÁ�·��¹Ê��µ��εÁ�·��ª µ¤�°��»��ตอหนาศาล ในการไตสวนหรอพจารณาโดยตรง หรอโดยผานลามกได
¡ ¥µ�Á°� µ¦ ��®¤µ¥�ª µ¤�¹����o°�ª µ¤Ä�Ç���É«µ¨ ° µ�° nµ�®¦ º°�¦ ª��¼Å�oจาก®�� º°��µ¥¨ �¬�r° �¬ ¦ �®¦ º° ¦ ¼�¦ ° ¥Ä�Ç�Ã�¥�¦ ³�µ¦ �ɪ nµ¦ ¼�¦ ° ¥�Ê�Å�oÁ�È�Á�¦ ºÉ°�®¤µ¥แหงความหมายใชÂ���ε¡ ¼�Ä�£µ¬µÄ�£µ¬µ®�¹É��
¡ ¥µ�ª ��»��®¤µ¥�ª µ¤�¹�� ·É�Ä�Ç��É�¼n�ª µ¤° oµ�° ·�Ä®o«µ¨ �¦ ª��¼Á¡ ºÉ°�¦ ³ Ã¥��rแหงคดของตน ¡ ¥µ��¼oÁ�É¥ª�µ��®¤µ¥�ª µ¤�¹��¡ ¥µ��»���¹É�เปนผมความรความÁ�É¥ª�µ�ใน« µ �¦ r µ�µÄ� µ�µ®�¹É���¨ ³ ¤ µÄ®oถอยคาโดยการใหความเหนในทางวชาการ
ดลพาห 28 (พฤศจกายน-ธนวาคม 2524): 65.26 พรเพชร วชตชลชย, คาอธบายกฎหมายลกษณะพยาน, 6.
54
�µ¦ Â�n�¡ ¥µ�®¨ ��µ��µ¤ª ·��ÊÁ�È��µ¦ Â�n��µ¤ª ·��µ¦�ε¡ ¥µ�®¨ ��µ�เขาสบ�¹É�¤��Á���r�nµ���¦ ³®ª nµ�¡ ¥µ�®¨ ��µ��Ê���4 �¦ ³Á£�����Ê��¡ ¥µ�Á°� µ¦ ¨ ³ ¡ ¥µ�ª ��»มข° Â���nµ����¦��ɪ nµ�ª ��»�¦ ³ ��r®n��µ¦ ° oµ�° ·�Ä®o«µ¨ �¦ ª��¼�Ê��Á�È��µ¦ ° oµ�Á¡ ºÉ° Ä®o«µ¨° nµ�®¦ º°�¦ ª��¼�o°�ª µ¤��®¦ º° Á�È��µ¦ ° oµ�Á¡ ºÉ° Ä®o«µ¨ �¦ ª��¼�¬�³ ¦ �¦ ¼o�¹� £µ¡ �°��ª µ¤�Éม° ¥¼n®¦ º°�ª µ¤Á�È�Å��°� ·É��Ê�Á°���³Á®È�Å�oª nµ�Á°� µ¦ ° µ�Á�È��Ê�¡ ¥µ�Á°� µ¦ ¨ ³ ¡ ¥µ�ª ��»
3.2.2.2 พยานโดยตรง พยานแวดลอม
¡ ¥µ�Ã�¥�¦��®¤µ¥�¹��¡ ¥µ�®¨ ��µ�Ä�Ç��É�n�¦ ³�»ª nµ�o° Á�È��¦ ·�Á�n�ª nµ�Ê�Å�o¤ ¸อยโดยไมตองอาศยเหตผลสนนษฐานอยางใดตอไปอก
nª �¡ ¥µ�ª � o° ¤�Á�È�¡ ¥µ��ÉŤnÅ�o ���¹��o° Á�È��¦ ·��É�³ ¡ · ¼��rÃ�¥�¦ ��แตอาจทาใหศาลอนมานไดª nµ�o° Á�È��¦ ·��É�¼n�ª µ¤�¦ ³ ��r�³ ¡ · ¼��r�Ê�¤° ¥¼n®¦ º° Ťn�
���Ê���µ¦ Â�n��¦ ³ Á£��°�¡ ¥µ�®¨ ��µ�ª ·��Ê�¡ ·�µ¦ �µ�µ��ª µ¤Ä�o�·��°��o° Á�È��¦ ·��É¡ ¥µ�¤»n�¡ · ¼��r���¦ ³ Á�È�¡ ·¡ µ�Ä��� ° ¥nµ�Ŧ�È��¤�o° �Á��ª nµ�Ä���° µ�µ�Ê�¡ ¥µ�ª �o° ¤�¦ ��É«µ¨ �³Á�ºÉ°�o°��n��Êโดยแนนอนไมมทางคดไดวาขอเทจจรงอาจเปนอยาง° ºÉ��«µ¨ �¹��³ ¨ �Ã�¬�εÁ ¥Ã�¥¡ ¥µ�ª �o° ¤Å�o� nª�Ä���¡ n�Á�È�Á¦ ºÉ°��É«µ¨ �³ �É��Îʵ®��¡ ¥µ�®¨ ��µ��Ê� °� nµ¥ª nµ nµ¥Ä��³��ª nµ���¡ ¥µ�ª �o° ¤�¹�° µ��³¤�Îʵ®����ª nµ¡ ¥µ�Ã�¥�¦��É�¦ µ«�µ�Á®�»��ÈÅ�o�
3.2.2.3 ประจกษพยาน พยานบอกเลา
¡ ¥µ��ɦ ¼oÁ®È�Á°�®¦ º°�¦ ³ ��¬ r¡ ¥µ���º°�¡ ¥µ��»���ɤµÁ�·��ª µ¤Ä®oขอเทจจรงÂ�n«µ¨ �µ¤�É��Å�o¦ �¨ ³ Á®È�Á®�»�µ¦�r�ÉÁ�·��¹Ê��Ê�Ç�Á°�� nª�¡ ¥µ��°�Á nµ�º°�εĮo�µ¦ ®¦ º°�ε�nµª Á¡ ºÉ° ¡ · ¼��r�o° Á�È��¦ ·�Ä�Ç�° ���ŤnÅ�o¦ ¼oÁ®È�¤µÁ° ��®µ�Â�nÅ�o¥·�Å�o¢ ��¼o° ºÉ�Á nµ�¹��o° Á�È��¦ ·��Ê�Ç� º��n° ¤µ° ��°�®�¹É�®¦ º° ®¨ µ¥�°�¨ oª Â�n�¦ �����Ê�โดยหลกแลวพยานบอกเลาจงรบฟงเปนพยานหลกฐานไมได
ในปจจบนการนาขอมลอเลกทรอนกสมาใชเปนพยานหลกฐานในศาล ยงไมมกฎหมายกาหนดอยางชดแจงวาเปนพยานหลกฐานปร³ Á£�Ä���¹É��µ¦ Â�n��¦ ³ Á£��° �พยµ�®¨ ��µ��¥n° ¤Á�È��¦ ³ Ã¥��rÄ��µ¦ ¡ ·�µ¦ �µ��®µÁ�É¥ª �� �µ�³�µ���®¤µ¥�°�สญญา° ·Á È��¦ °�·� rÁ�ºÉ°��µ��³ n���n°�µ¦ �ε®��®¨ �Á���rวธการนาสบและการรบฟง¡ ¥µ�®¨ ��µ��¦ ³Á£��Ê�°�«µ¨
3.2.2.4 ¡ ¥µ��Ê�®�¹É�¡ ¥µ��Ê� ° �
¡ ¥µ��Ê�®�¹É��®¤µ¥�¹��¡ ¥µ�®¨ ��µ��É��É »�° ��³ ¡ ¹�¤ 宦 ��¦ ��Ê��Ç�¹É���®¤µ¥¨ �¬�³ ¡ ¥µ��°�Å�¥¥° ¤ ¦ �®¨ �Á¦ ºÉ° �¡ ¥µ��É��É »�Á�n��� กลาวคอ การ�ε®��Ä®o�o°�° oµ��o����Á°� µ¦�¦ ª ¤�¹�¡ ¥µ��»���ɤµÁ�·��ª µ¤�n° «µ¨ �o°�¦ ¼oÁ®È�Á®�»�µ¦�rมาดวยตนเองโดยตรง
55
¡ ¥µ��Ê� °� หมายถง ¡ ¥µ�° ºÉ��ÉŤnÄ�n¡ ¥µ��É��É »�¤o�³ µ¤µ¦ ��n��ÊÅ�oª nµ�o° Á�È��¦ ·��Ê�¤° ¥¼n�È�µ¤�° ��Ê�¤�Îʵ®���o° ¥�É«µ¨ �³ ¦ �¢ �
�Ê��Ê��µ¦ Â�n��¦ ³Á£�¡ ¥µ�ª ·��ʤ»n��ª µ¤Ä�o�·��°�¡ ¥µ����o° Á�È��¦ ·��ÉÁ�·��¹Ê�คาวา “¡ ¥µ��Ê�®�¹É�¨ ³ ¡ ¥µ��Ê� °�” �Ê�ไมปรากฏในกฎหมายไทย �µ¦ Â�n�¡ ¥µ��¦ ³ Á£��Êมาจากหลกกฎหมายพยานของประเทศ° ��§¬�ɪ nµ “«µ¨ �³ ¦ �¢ �Â�nÁ�¡ µ³ ¡ ¥µ�®¨ ��µ��É��É »�Á�nµ�Ê�(The best evidence rule)” ®µ�¤¡ ¥µ�®¨ ��µ�Ä��É µ¤µ¦ �¥º�¥��o° Á�È��¦ ·�Ä����Ê�Å�oÃ�¥�¦�¥n° ¤¤�Îʵ®��¨ ³�ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º° ¤µ��ª nµ¡ ¥µ�° ºÉ��° µ�·เชน คดมประเดนวามการทาสญญาพพาทกนหรอไม �¼o�ÉÁ�È�¡ ¥µ�Ä� ��µ¥n° ¤¥º�¥��o° Á�È��¦ ·�Å�o��É »�Á¡ ¦ µ³ ¦ ¼oเหนการทาสญญาและไดลงลาย�ºÉ° Á�È�¡ ¥µ�Ū o ®µ��³�ε�»��° ºÉ��Éไมไดลง¨ µ¥¤ º°�ºÉ° ในสญญามาสบ ¥n° ¤¤�Îʵ®��¨ ³�ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º°�o° ¥�ª nµ ���Ê��¹�Á�È�®�oµ�É�°��¼o�É�ε¡ ¥µ��Ê��É °�Á�oµ º�วาจะตองแสดงเหตผลใหประจกษ�n° «µ¨ ª nµ¡ ¥µ�®¨ ��µ��Ê�®�¹É�Ä��¦ ��Ê�Ťnสามารถนามาสบไดเพราะเหตสดวสยโดยแทจรง
3.2.3 ม า ต ร ฐ า น ก า ร รบ ฟ ง พ ย า น ห ลก ฐ า น ข อ ง สญ ญ า อ เ ลก ท ร อ น ก ส
ในประเทศไทย
3.2.3.1 หลกเกณฑในการรบฟงพยานหลกฐานของสญญาอเลกทรอนกส
�¦ ��ɤ�µ¦ อางขอมลอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐาน�Ê���แตเดมศาลไทยยงไมใหการยอมรบฟงเปนพยานหลกฐาน แตในสวน ·É�¡ ·¤ ¡ r° ° �ของขอมลอเลกทรอนกส�ÉÁ�È�ตนฉบบสามารถรบฟงเปนพยานหลกฐานโดยจดเปนพยานเอกสารได �°��µ��Êขอกาหนดคดทรพยสนทางปญญาและการคาระหวางประเทศ พ.ศ.2540 ในขอ 33-36 �¹É�Ä�oÄ�«µ¨ �¦ ¡ ¥r ·�ทางปญญาและการคาระหวางประเทศ ขอกาหนดของศาลลมละลาย พ.ศ.2549 ขอ 20-23 และขอกาหนดของศาลภาษอากร พ.ศ. 2544 ขอ 30-33 ยอมใหมการรบฟงขอมลคอมพวเตอรเปน¡ ¥µ�®¨ ��µ�Ä���Å�o��Ê��ʦ ª ¤�¹��µ¦ ¦ �¢ ��o° ¤¼�É���¹�Ū oÄ�®¦ º° �Éไดมาจากไมโครฟลมขอมลอเลกทรอนกส หรอขอมล�µ�Á��Ã�à ¥ µ¦ �Á�«�¦ ³Á£�° ºÉ�Ç ดวย ���Ê��จงอาจกลาวไดวาแตเดม ศาลไทยสวนใหญยงไมยอมรบฟงขอม �µ�° ·Á È��¦ °�·� r�Áª o�Â�nÁ�È����É° ¥¼nÄ�เขตอานาจของศาลทรพยสนทางปญญาและการคาระหวางประเทศ ศาลลมละลาย และศาลภาษอากร �¹É�Á�È�«µลชานญพเศษ เทµ�Ê��
ในเวลาตอมาประเทศไทยไดบญญตกฎหมาย�¹Ê����®�¹É�Á¡ ºÉ° ¤µ¦ �¦ ° � �µ�³ทางกฎหมายของการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกส �Ê�Ä�Á¦ ºÉ°��°��µ¦ �ε�·�·�¦ ¦ ¤สญญาและการรบฟงเปนพยานหลกฐานหากเกดกรณฟองรองเปนคด���¹Ê���¹É���®¤µ¥���ดง�nµª �Ê�º°พระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ.2544 และตอมาในป พ.ศ. 2551 ไดมการออกพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเล��¦ °�·� r����É�2 �¹Ê�¤µ�โดยมการแกไขÁ¡ ·É¤Á�·¤ยกเลก �°���Á¡ ·É¤������·�µ�¤µ�¦ µ�¹Ê��โดยเฉพาะใ�Á¦ ºÉ°��µ¦ ¦ �¢ �พยานหลกฐานขอมล
56
° ·Á È��¦ °�·� r�Ê�ไดบญญตไวในมาตรา 11 �¹É�Â�oÅ�Á¡ ·É¤Á�·¤ โดยพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ.2551 (����É2) โดยใหใชขอความใหม ดงตอไป�Ê�
มาตรา 11 ª ¦ ¦ �®�¹É������·ª nµ�“หามมใหปฏเสธการรบฟงขอมลอเลกทรอนกสÁ�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ�Ä��¦ ³�ª��µ¦ ¡ ·�µ¦ �µ�µ¤��®¤µ¥�Ê�Ä���¡ n����° µ�µ�®¦ º°��° ºÉ�Ä��เพยงเพราะเหตวาเปนขอมลอเลกทรอนกส”
�Ê��Ê�พระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ.2544 ����·�¹Ê�¤µÁ¡ ºÉ° ¦ �¦ ° � �µ�³�µ���®¤µ¥�°��»¦ �¦ ¦ ¤�µ�° ·Á È��¦ ° �·� rª nµÄ®o¤ ��¼�¡ ���Ä��µ���®¤µ¥Å�o�¨ ³ Á¤ ºÉ° Á�·��¦ �¡ ·¡ µ���¦ ³®ª nµ��¼n ��µจนมการนาคดมาสศาล ศาลจะปฏเสธไมยอ¤¦ �¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ��¦ ³ Á£��ÊŤnÅ�o�° ¥nµ�Ŧ�È�µ¤®µ�¤��®¤µ¥° ºÉ�Ä��ÉÁ�É¥ª�o°���การรบฟงพยานหลกฐาน กจะตองนามาพจารณาประกอบดวย อาทเชน ประมวลรษฎากร ไดบญญตไวในมาตรา 118 วา “ตราสารใดไมปดแสตมปบรบรณ จะใชตนฉบบ คฉบบ คฉก หรอสาเนาตราสµ¦ �Ê�Á�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ�Ä���¡ n�ŤnÅ�o�����ªnµ�³Å�oÁ ¥° µ�¦ Ã�¥�·� �¤�r�¦��ε�ª��µ¤° �¦ µÄ�����oµ¥®¤ª��ʨ ³ ���nµÂ¨ oª .........” ���Ê��®µ��¦ µ µ¦ �o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� rÄ�Á�È��¦ µ µ¦ �É�¦ ³ ¤ª ¨ ¦ ¬�µ�¦ ����·ª nµ�o°��·�° µ�¦  �¤�r��È�o°���·��·�µ¤�Ê��oª ¥�¤ ·�³�Ê���³ ¦ �¢ �Á�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ�ŤnÅ�o� nª�ª ·��µ¦�·�° µ�¦  �¤�r�Ê��¤����·ไวในมาตรา 3 แหงพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2551 (����É�2)�ÉÄ®oÁ¡ ·É¤�ª µ¤Á�È�ª ¦ ¦ � °��°�¤µ�¦ µ 8 ���Ê�“Ä��¦ ��É��®¤µ¥�ε®��Ä®o�o°�¤�µ¦ �·�° µ�¦แสตมป หากไดมการ�ε¦ ³ Á�·�Â��®¦ º° �εÁ�·��µ¦ ° ºÉ�Ä��oª ¥ª ·��µ¦ �µ�° ·Á È��¦ °�·� r�µ¤®¨ �Á���r¨ ³ ª ·��µ¦ �É®�nª ¥�µ��°�¦ ��¹É�Á�É¥ª�o°��¦ ³�µ«�ε®��ใหถอวาหนงสอ หลกฐานเปนหนงสอ หรอเอกสาร �¹É�¤ ¸ �¬�³Á�È��¦ µ µ¦ �Ê�Å�o¤�µ¦ �·�° µ�¦  �¤�r¨ ³ ���nµ�µ¤��®¤µ¥�Ê�¨ oª ...........” ° ��Ê�ยงตองอยภายใตบงคบของกฎหมายวธพจารณาความแพงª nµ�oª ¥¡ ¥µ�®¨ ��µ��oª ¥�Á�n��Á¦ ºÉ° �®�oµ�É�ε º��¨ ³ Á¦ ºÉ° ��µ¦ ®oµ¤¤ ·Ä®o¦ �¢ �¡ ¥µ��°�Á nµ��เปนตน
�°��µ��Ê�พระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ.2544 ไดใหการยอมรบผลทางกฎหมายของการทาสญญาในรปแบบขอมลอเลกทรอนกส�É��É����·Åª oÄ�มาตรา 13 �É�nµª Ū oª nµ “คาเสนอหรอคาสนองในการทาสญญาอาจทาเปนขอมลอเลกทรอนกส กได¨ ³ ®oµ¤ ¤ ·Ä®o��·Á ��µ¦ ¤ � �µ���®¤µ¥�° � ��µÁ¡ ¥�Á¡ ¦ µ³ Á®�»�É ��µ�Ê�Å�o�εคาเสนอหรอคาสนองเปนขอมลอเลกทรอนกส” และมาตรา 14 �É����·ª nµ “ในระหวางผสงขอมลและผรบขอมล การแสดงเจตนาหรอคาบอกกลาวอาจทาเปนขอมลอเลกทรอนกสกได”¦ ª ¤�¹��¦ ��É��®¤µยกาหนดใหการใดตองหนงสอ มหลกฐานเปนหนงสอ หรอเอกสารมาแสดงมาตรา 8 ไดกาหนดใหการทาหนงสอ มหลกฐานเปนหนงสอ ¨ ³�¦ ��É�o°�¤Á°� µ¦ ¤µÂ ��สามารถทาในรปขอมลอเลกทรอนกสได หากสามารถเขาถงและนากลบมาใชไดโดยความหมาย
57
ŤnÁ� É¥�Â���¹É��εª nµ “สามารถเขาถงได” �Ê�27 หมายความรวมถง �o°�ª µ¤�É° ¥¼nÄ�¦ ¼��°��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�É µ¤µ¦ �° nµ�° °�¨ ³ °�·�µยไดโดยการใชโปรแกรมหรอซอฟตแวร และ¦ ª ¤�¹��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�É�εÁ�È��o°�Â���o° ¤¼�Ê�Ä®o µ¤µ¦ �° nµ�Á�oµÄ�Å�o�oª ¥ สวนคาวา“นากลบมาใชได” �Ê� หมายถง มนษยเปนผใชและยงรวมถงการใชโดยการประมวลผลดวยÁ�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r และคาวา “Ã�¥�ª µ¤®¤µ¥Å¤nÁ� Éยนแปลง” �Ê�หมายถง ตองมลกษณะถาวร Ťn¤�µ¦ Â�oÅ�Á� É¥�Â�� ° ��Ê��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�Ê��o°�ŤnÅ�o ¦ oµ��¹Ê�Ã�¥Ä�o¤µ�¦�µ��É�ÎɵÁ�·�Å�28
���Ê��Á®�»� ε���É�o°�มการ�ε®��Á�ºÉ°�Å�Ä®o µ¤µ¦ �Á�oµ�¹�¨ ³�ε��¤µÄ�oÅ�oÃ�¥�ª µ¤®¤µ¥Å¤nÁ� É¥�Â���Ê� กÁ�ºÉ° งมาจากª nµÁ��Ã�à ¥�ÉÄ�oÄ��µ¦ ¦ oµ��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r��Á��Ã�à ¥�ÉÄ�oÄ��µ¦ ° nµ�®¦ º° Ä�o�o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�Ê�อาจมความแตกตางกน �¹É�ทาใหไมสามารถอานหรอแปลงขอมลไดถกตองตรงกน
อยางไรกตาม �µ¦ �É�³�εĮo ��µอเลกทรอนกสมผลสมบรณผกพนระหวางคสญญาตลอดจนสามารถใชบงคบกนไดตามกฎหมายจาตองมการลง¨ µ¥¤ º°�ºÉ°�°��¼n ��µ��¹É����มาตรา 9 ไดกาหนดใหการยอมรบวา¨ µ¥¤ º°�ºÉ° ° ·Á È��¦ °�·� r¤�µ�³Á�¥�Á�nµ��µ¥¤ º°�ºÉ°ธรรมดาและมผลบงคบไดตามกฎหมาย Ã�¥¤Á�ºÉ°�Å�ª nµ�o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�Ê��o°� (1) ใชª ·��µ¦ �É µ¤µ¦ �¦ ³�»�ª Á�oµ�° �µ¥¤ º° �ºÉ° ¨ ³ µ¤µ¦ � ��Å�oª nµÁ�oµ�° �µ¥¤ º° �ºÉ° ¦ �¦ ° ��o°�ª µ¤Ä��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�Ê�ª nµÁ�È��°���และ (2) ª ·��µ¦ ���nµª Á�È�ª ·��µ¦ �ÉÁ�ºÉ°�º° Å�oโดยเหมาะสมกบวตถประสงคของการสรางหรอสงขอมลอเลกทรอนกส โดยคานงถงพฤตการณแวดลอมหรอขอตกลงของคกรณ และª ·��µ¦ �ÉÁ�ºÉ°�º° ���nµª Ä®o�ε�¹��¹�
ก. �ª µ¤¤ É���¨ ³ ¦ ��»¤�°��µ¦ Ä�oวธการหรออปกรณในการระบตวบคคลสภาพพรอมใชงานของทางเลอกในการระบตวบคคล ��Á���rÁ�É¥ª ��µ¥¤ º°�ºÉ° �É�ε®��Ū oÄ�ก�®¤µ¥¦ ³ ���ª µ¤¤ É���� °�£ ¥�°��µ¦ Ä�oµ¥¤ º° �ºÉ° ° ·Á È��¦ ° �·� r การปฏบตตามกระบวนการในการระบตวบคคลผเปนขอมลกลาง ระดบของการยอมรบหรอไมยอมรบ ª ·��µ¦ �Éใชในการระบตวบคคลในการทาธรกรรม วธการระบตวบคคล ณ �nª�Áª ¨ µ�ɤ�µ¦ �ε�»¦ �¦ ¦ ¤Â¨ ³ตดตอขอมลสาร
ข. ลกษณะ ประเภท หรอ��µ��°��»¦�¦ ¦ ¤�É�ε �ε�ª��¦ Ê�®¦ º°�ª µ¤ ¤ ÎɵÁ ¤° Ä��µ¦�ε�»¦ �¦ ¦ ¤ ประเพณทางการคาหรอทางปฏบต ความสาคญ มลคาของธรกรรม�É�ε หรอ
27 ชยวฒน วงศวฒนศานต, �ª «��·Í กออนนตกล และ สรางคณา แกวจานงค, คาอธบาย
พระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544, (กรงเทพมหานคร:สานกงานเลขานการ
คณะกรรมการเทคโนโลยสารสนเทศแหงชาต ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต), 63.28 Á¦ ºÉ°�Á�¥ª ��, 65.
58
ค. �ª µ¤¦ ��»¤�°�¦ ³���µ¦�·��n°�o° ¤¼ µ¦ ¨ ³�°��µ��Ê¥��ε®��Ä®o�µ¦Ä�oµ¥¤ º°�ºÉ° ° ·Á È��¦ °�·� r µ¤µ¦ �°�»Ã ¤Ä�o�������µ¦�¦ ³ ���¦ าของนตบคคลดวยวธการทางอเลกทรอนกสไดดวย
�µ¦ ¥° ¤ ¦ ��µ¦ ¨ �µ¥¤ º°�ºÉ° Ä�¦ ¼��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�Ê °��o°���������·มาตรา 8 �É¥° ¤¦ ��µ¦ ���ε®�� º° หรอมหลกฐานเปนหนงสอในรปขอมลอเลกทรอนกส เพราะใน�¦ ��É��®¤µ¥�ε®��Ä®o¤�µ¦ ¨ �µ¥¤ º°�ºÉ° Ä�®�� ºอหรอหลกฐานเปนหนงสอ หากไมใหการ¥ ° ¤ ¦ �Ä®o¤ ¸ µ¥ ¤ º° �ºÉ° Ä�¦ ¼��o° ¤¼° ·Á È��¦ ° �·� rไดกยอมสงผลใหการทาสญญาอเลกทรอนกส�É��®¤µ¥�ε®��Ä®o�o°�ทาหนงสอหรอหลกฐานเปนหนงสอกจะไมมผลสมบรณหรอไมสามารถใชบงคบกนไดตามกฎหมายแลวแตกรณ Â�n�Ê��Ê�o° งอยภายใตบงคบของกฎหมายลกษณะพยานหลกฐานดวย
3.2.3.2 ®¨ �Á���rÄ��µ¦ �É��Îʵ®��¡ ¥µ�®¨ ��µ�
มาตรา 11 วรรคสอง �ÉÂ�oÅ�Á¡ ·É¤Á�·¤Ã�¥พระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ.2551 (����É2) บญญตวา “Ä��µ¦ �É��Îʵ®��¡ ¥µ�®¨ ��µนวาขอมล° ·Á È��¦ °�·� r�³Á�ºÉ°�º° Å�o®¦ º° ŤnÁ¡ ¥�Ä��Ê��Ä®o¡ ·Á�¦ µ³ ®r�¹��ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º°�° ��¬�³®¦ º°ª ·��µ¦ �ÉÄ�o ¦ oµ�เกบรกษา หรอขอมลสารขอมลอเลกทรอนกส ลกษณะหรอวธการเกบรกษาความครบถวน ¨ ³ Ťn¤�µ¦ Á� É¥�Â���°��o°�ª µ¤¨ �¬�³ ®¦ º° ª ·��µ¦ �ÉÄ�oในการระบหรอแสดงตวผสงขอมล ¦ ª ¤�Ê�¡ §�·�µ¦�r�ÉÁ�É¥ª�o°��Ê��ª�
Ä®o�ε�ª µ¤Ä�ª ¦ ¦ �®�¹É�¤µÄ�o������ ·É�¡ ·¤ ¡ r° ° ��°��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� rดวย”
���Ê��Ä���¡ n��ɪ Å��µ¦ �É��Îʵ®��¡ ¥µ�®¨ ��µ�Á�È��»¡ ·�·�ผพพากษา�ÉจะÄ®o�Îʵ®���ª µ¤�nµÁ�ºÉ° �º° Â�n¡ ¥µ�®¨ ��µ�ของคความ�Éเสนอหรอไม เพยงใด �Ê��Ê£ µ¥Ä�o�����°���®¤µ¥¨ �¬�³ ¡ ¥µ��Â�n�µ¦ �É��Îʵ®��¡ ¥µ�®¨ ��µ��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�³ ¤ ¸�ª µ¤¥»n�¥µ����o°�¥·É��ª nµ ���Ê�มาตรา 11 ª ¦ ¦ � ° ���¹�Å�o����·�¹�ª ·��µ¦ �É��Îʵ®��พยานห¨ ��µ��¦ ³Á£��ÊŪ o° ¥nµ�Ŧ�È�µ¤�µ¦ �É��Îʵ®��¡ ¥µ�®¨ ��µ�ของขอมลอเลกทรอนกส¥����Ê�° ¥¼n��¡ ºÊ��µ��ÉÄ®o° ε�µ��¼o¡ ·¡ µ�¬µ�É�³Ä�o�»¡ ·�·�Ä��µ¦ �É��Îʵ®��¡ ¥µ�®¨ ��µ�Å�o° ¥nµ�Á�Ȥ�É�¹É�มาตรา 11 ª ¦ ¦ � °��Ê�ได����·Ä®o«µ¨ ¡ ·Á�¦ µ³®r�¹��ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º°�° ��¬�ะ®¦ º° ª ·��µ¦ �ÉÄ�o ¦ oµ���Á�È�¦ �¬ µ�®¦ º° ขอมลสารขอมลอเลกทรอนกส ลกษณะหรอวธการเกบ¦ �¬ µ��ª µ¤�¦��oª��¨ ³Å¤n¤�µ¦ Á� É¥�Â���°��o°�ª µ¤¨ �¬�³�®¦ º° ª ·��µ¦ �ÉÄ�oÄ��µ¦ ¦ ³�»®¦ º°  ���ª�¼o n��o° ¤¼�¦ ª ¤�Ê�¡ §�·�µ¦�r�ÉÁ�É¥ª�o°��Ê��ª�����Ê��®µ��¬�³®¦ º° ª ·��µ¦ �ÉÄ�oสราง เกบรกษา และการขอมล µ¦ ¤�ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º°�¨ ³ ¤ ª ·��µ¦ ��Á�È�¦ �¬ µ�¤�ª µ¤�¦��oª�Ã�¥Å¤n¤�µ¦ Á� É¥�Â���°��o°�ª µ¤�®¦ º° µ¤µ¦ �¦ ³�»®¦ º°  ���ª�¼o n��o° ¤¼Å�o�¦ ª ¤�Ê�¡ §�·�µ¦�r° ºÉ��Ç��ÉÁ�É¥ª�o°��«µ¨ �È�o°�¦ �¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ��¦ ³Á£��Ê�
59
Ä�Á¦ ºÉ°��°�ª ·��µ¦ Á�È�¦ �¬ µ�o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�Ê��¤����·Åª oÄ�¤µ�¦ µ�10���Ê
“Ä��¦ ��É��®¤µ¥�ε®��Ä®o�εÁ �° ®¦ º° Á�È�¦ �¬ µ�o° �ª µ¤Ä�Ä� £ µ¡ �Éเปนมาแตเดมอยางเอกสารตนฉบบ ถาไดนาเสนอหรอเกบรกษาในรปขอมลอเลกทรอนกสตาม®¨ �Á���r���n° Å��Ê�Ä®o�º° ª nµÅ�o¤�µ¦�εÁ �° ®¦ º° Á�È�¦ �¬ µÁ�È�Á°� µ¦ �o�����µ¤��®¤µ¥แลว
(1) �o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� rÅ�oÄ�oª ·��µ¦ �ÉÁ�ºÉ°�º° Å�oÄ��µ¦ ¦ �¬ µ�ª µ¤�¼��o°��°��o°�ª µ¤�Ê�Â�n�µ¦ ¦ oµ��o°�ª µ¤Á ¦ È� ¤�¼¦�r�¨ ³
(2) µ¤µ¦ � ���o°�ª µ¤�Ê�Ä�£µ¥®¨ �Å�oความถกตองของขอความตาม (1) ใหพจารณาถงความครบถวนและไมมการ
Á� É¥�Â��Ä��°��o°�ª µ¤�Áª o�Â�n�µ¦ ¦ �¦ °�®¦ º° ���¹�Á¡ ·É¤Á�·¤�®¦ º°�µ¦ Á� É¥�Â��Ä�Ç��É° µ��³Á�·��¹Ê�Å�o�µ¤���·Ä��µ¦�·��n° ขอมลสาร การเก�¦ �¬ µ�®¦ º°�µ¦  ���o°�ª µ¤�¹É�Ťn¤ ¸��n°�ª µ¤�¼��o°��°��o°�ª µ¤�Ê�
Ä��µ¦ ª ·�·��¥�ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º°�°�ª ·��µ¦ ¦ �¬ µ�ª µ¤�¼��o°��°��o°�ª µ¤�µ¤�(1)Ä®o¡ ·Á�¦ µ³®r�¹�¡ §�·�µ¦�r�ÉÁ�É¥ª�o°��Ê��ª��¦ ª ¤�Ê�ª ��»�¦ ³ ��r�°��µ¦ ¦ oµ��o°�ª µ¤�Ê�¨ ³ ¤�µ¦ ����·Á¡ ·Éมเตมในมาตรา 10 ª ¦ ¦ � É��µ¤ ¡ ¦ ³ ¦ µ�����·ª nµ�oª ¥�»¦ �¦ ¦ ¤�µ�อเลกทรอนกส พ.ศ.2551 (����É�2) มาตรา 5 วา "Ä��¦ ��ɤ�µ¦ �ε ·É�¡ ·¤¡ r° °��°��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�µ¤ª ¦ ¦ �®�¹É� 宦 �Ä�o° oµ�° ·��o°�ª µ¤�°��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�®µ� ·É�¡ ·¤¡ r° °��Ê�¤�o°�ª µ¤�¼��o°��¦ ��oª��¦ ����o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�¨ ³ ¤�µ¦ ¦ �¦ ° � ·É�¡ ·¤ ¡ r° ° �Ã�¥®�nª ¥�µ��ɤ° ε�µ��µ¤�É��³�¦ ¦ ¤�µ¦ �¦ ³�µ«�ε®��¨ oª�Ä®o�º° ª nµ ·É�¡ ·¤¡ r° °����nµª Ä�oแทนตนฉบบได"
มาตรา 12 แหงพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ.2544บญญตวา
“ภายใตบงคบบทบญญตมาตรา 10 Ä��¦ ��É��®¤µ¥�ε®��Ä®oÁ�È�¦ �¬ µÁ°� µ¦ ®¦ º°�o°�ª µ¤Ä���oµÅ�oÁ�È�¦ �¬ µÄ�¦ ¼��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�µ¤®¨ �Á���r���n° Å��Ê�Ä®o�º° ª nµÅ�o¤�µ¦ Á�È�¦ �¬µÁ°� µ¦ ®¦ º°�o°�ª µ¤�µ¤�É��®¤µ¥�o°��µ¦ ¨ oª
(1) ขอมลอเ¨ È��¦ ° �·� r�Ê� µ¤ µ¦ �Á�oµ�¹�¨ ³ �ε� �¤ µÄ�oÅ�oÃ�¥�ª µ¤®¤µ¥Å¤nÁ� É¥�Â��
(2) Å�oÁ�È�¦ �¬ µ�o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�Ê�Ä®o° ¥¼nÄ�¦ ¼�Â���ÉÁ�È�° ¥¼nÄ���³�É ¦ oµ�� n��®¦ º° Å�o¦ ��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�Ê��®¦ º° ° ¥¼nÄ�¦ ¼�Â���É µ¤µ¦ � ���o°�ª µ¤�É ¦ oาง สง หรอไดรบใหปรากฏอยางถกตองได และ
(3) Å�oÁ�È�¦ �¬ µ�o°�ª µ¤ nª��ɦ ³�»�¹�®¨ n��εÁ�·���o��µ��¨ ³ � µ¥�µ��°��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r��°���ª�¨ ³ Áª ¨ µ�É n�®¦ º° Å�o¦ ��o°�ª µ¤���nµª��oµ¤ ¸
60
�ª µ¤Ä�ª ¦ ¦ �®�¹É��¤·Ä®oÄ�o�������o°�ª µ¤�ÉÄ�oÁ¡ ¥�Á¡ ºÉ° ª ��»�¦ ³ ��rÄ��µ¦ n�หรอรบขอมลอเลกทรอนกส”
° ��Ê��พระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ.2551 (����É�2)����·Ä®oÁ¡ ·É¤Á�·¤¤µ�¦ µ�12/1 แหงพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ.2544ด��Ê
“ใหนาบทบญญตในมาตรา 10 มาตรา 11 มาตรา 12 มาใชบงคบกบเอกสารหรอ�o°�ª µ¤�ÉÅ�o¤�µ¦ ���宦 º° Â��Ä®o° ¥¼nÄ�¦ ¼��°��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� rÄ�£µ¥®¨ ��oª ¥ª ·��µ¦ทางอเลกทรอนกส และการเกบรกษาเอกสารและขอความดงกลาวดวยโดยอนโลม
การจดทาหรอแปลงเอกสารและขอความใหอยในรปของขอมลอเลกทรอนกสตามª ¦ ¦ �®�¹É�Ä®oÁ�È�Å��µ¤®¨ �Á���r¨ ³ ª ·��µ¦ �É��³�¦ ¦ ¤�µ¦�ε®��”
���Ê��®µ�ปรากฏตอศาลวาขอเทจจรง�Éคความไดทาการเกบรกษาเปนพยานหลกฐานโดยวธการเชนเดยวกบการเกบรกษาเ° � µ¦ �o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�µ¤�É����·ไวในมาตรา 12 �Ê�¥n° ¤Á�È�®¨ ��¦ ³ ��Â�n�¼n�ª µ¤ไดª nµ�«µ¨ ¥n° ¤�³ Ä®o�ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º° Â�n¡ ¥µ�®¨ ��µ��Ê�¥·É��ª nµ¡ ¥µ�®¨ ��µ��ɤ�µ¦ ��Á�È�¦ �¬ µÃ�¥ª ·�° ºÉ�®¦ º° ¡ ¥µ�®¨ ��µ��ÉŤn�¦ µ��ª ·��µ¦ Á�È��ÉÂ�n�°�ตามมาตรฐานขางตน
�����4
วเคราะหปญหาการรบฟงพยานหลกฐานในสญญาอเลกทรอนกส
ตามกฎหมายไทยเปรยบเทยบกบกฎหมายตางประเทศ
�µ¦ �Éประเทศไทยไดกาวเขาสสงคมเทคโนโลยสารสนเทศ¨ ³ ¨ ³�µ¦ ºÉ° สารอยางเตมรปแบบ และมแนวโนมในการทาธรกรรมแบบไรกระดาษ (Paperless Trading) ¤µ�¥·É��¹Ê�อนสงผลใหสญญา�ÉÄ�oÄ��µ¦ �ε�»¦ �¦ ¦ ¤�nµ�Ç��o°����εÁ�È�สญญาในรปแบบอเลกทรอนกส¤µ�¥·É��¹Ê�ไปดวย โดยจะเหนไดวาการพฒนาการดงกลาว�Ê�อาจทาใหเกดปญหาทางกฎหมายหลายประการเชนเดยวกนกบในตางประเทศ แมในปจจบนจะมพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544 ออกมาใชบงคบแลวกตามÂ�n�oª ¥��Á���r®¦ º° Á�ºÉ°�Å��É�ε®��Ū oÄ���®¤µ¥���° ºÉ��ÉÁ�É¥ª�o°���¹��εĮoคสญญายงคงตองจดทา ใช และจดเกบสญญาในแบบกระดาษไวดวยÁ¡ ºÉ° Ä�oในการ° oµ�° ·�®¦ º° Á¡ ºÉ° ��·��·�µ¤��®¤µ¥�ª ��¼nÅ���สญญาอเลกทรอนกส Á�ºÉ°��µ�Ťn¤ É�Ä�ª nµÄ��¦ ��ɤ�o° ¡ ·¡ µ�Á�·��¹Ê�ถงแมจะสามารถนาสญญา° ·Á È��¦ °�·� r¤µÄ�o° oµ�° ·�Á�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ�Ä��Ê�«µ¨ Å�oแตยงคงมปญหาÁ¦ ºÉ°��Îʵ®��Ä��µ¦รบฟงเปนพยานหลกฐานรวมถงการพสจน�ªµ¤�¼��o°�Â�o�¦ ·��°� ��µ�Ê�วาจะสามารถรบฟงไดเพยงใด
�Ê��Ê µÁ®�» ε���¦ ³�µ¦ ®�¹É�Á�·��µ��µ¦ �É�¦ ³ Á�«Å�¥¥�Ťn¤ ®¨ �Á���r�µ���®¤µ¥�É��Á��Ä��µ¦ �εขอมลอเลกทรอนกสมาใชเปนพยานหลกฐานวาจะถอเปนพยานหลกฐานประเภทใด ���Ê�Ä� nª��Ê�¼oÁ�¥��¹�ไดทาการศกษาเปรยบเทยบระบบกฎหมายลกษณะพยานของไทยและบทบญญตในประมวลกฎหมายวธพจารณาความเพงและประมวล��®¤µ¥ª ·�¡ ·�µ¦ �µ�ª µ¤° µ�µ�¦ ª ¤�Ê���®¤µ¥���° ºÉ�Ç��ÉÁ�É¥ª�o° �มาเปรยบเทยบกบกฎหมายของตางประเทศ Á¡ ºÉ°�εÅ� ¼n�µ¦ ª ·Á�¦ µ³®r��®µ�°��µ¦�εสญญาอเลกทรอนกสมาใชÁ�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ��¦ ª ¤�Ê�Â�ª�µ�Ä��µ¦ ¦ oµ��ª µ¤�nµÁ�ºÉอถอÄ��µ¦ ¦ oµ��Îʵ®���µ¦ ¦ �¢ ง¡ ¥µ�®¨ ��µ��ÉÁ�È��o° ¤¼อเลกทรอนกส Á¡ ºÉ° Á�È��µ¦ n�Á ¦ ·¤Â¨ ³ �� �»��µ¦ �¦ ³ ¥»��rÄ�oเทคโนโลยสารสนเทศและการ ºÉ° µ¦ Ä��µ¦ ¦ oµ�ð�µ ¨ ³ Á¡ ·É¤���ª µ¤ µ¤µ¦ �การประกอบธรกจของภาคเอกชน ¦ ª ¤�Ê��µ¦ �¦ ·®µ¦ ���µ¦ ของภาครฐใหมประสทธภาพ¤µ�¥·É��¹Ê�รวมถงÁ¡ ºÉ° Á�È��¦ ³ Ã¥��rÄ��µ¦ ¦ �¢ �¨ ³ �É��Îʵ®��¡ ¥µ�®¨ ��µ�ในการดาเนนกระบวนพจารณาคดในศาลของไทยตอไป
62
4.1 หลกเกณฑการรบฟงพยานหลกฐานในสญญาอเลกทรอนกสตามกฎหมายไทย
เปรยบเทยบกบกฎหมายตางประเทศ
กรณเกดปญหา�¹Ê�ª nµ�o° ¤¼�ÉÅ�oจากขอมลอเลกทรอนกสจะใชเปนพยานหลกฐานÄ��Ê�¡ ·�µ¦ �µ¡ ·¡ µ�¬µค��°�«µ¨ Å�oÁ¡ ¥�Ä��Ê��Á�È�®ª�o° �É����®¤µ¥Ä��»�¦ ³���³�o°�¡ ·�µ¦ �µ¦ ³ ����®¤ µ¥�° ��¦ ³ Á�« �ɤ �µ¦ ¡ ·�µ¦ �µ¡ ·¡ µ�¬ µ��Â��Å�nสวน�¹É�Á�·�Ä®o¤�µ¦ �¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ�° ¥nµ��ª oµ��ª µ��¼�³Å¤n�n° ¥Á�È�° »� ¦ รคเทาใดนกในการปรบเป¨ Éยน��®¤µ¥Á¡ ºÉ° ¦ °�¦ ��µ¦ �εÁ �°�o° ¤¼�µ�ขอมลอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐาน�n° «µ¨ ��Â�nÄ�¦ ³���ɤ�µ¦ ¡ ·�µ¦ ณาคดแบบกลาวหา (accusatorial or adversary system) �¹É�¤�o°�ε��Ä��µ¦ Á �° ¡ ¥µ�®¨ ��µ��É�¦ ³�°��oª ¥����¡ ¥µ��(exclusionary rules) มากมาย ¥n° ¤�o°��n° Ä®oÁ�·���®µ®¨ µ¥�¦ ³�µ¦ Ä��µ¦ �É�³�ε¡ ¥µ�®¨ ��µ��¦ ³ Á£��ʤµÄ�o° oµ�° ·�¨ ³�εÁ �°�n° «µ¨ Á¡ ºÉ° ¡ · ¼��r�ª µ¤�¦ ·�®n��o° ° oµ��o° Á�¥��Ê�1
宦 ��¦ ³ Á�«Å�¥��Á�ºÉ°��µ�¦ ³����®¤µ¥¨ �¬�³ ¡ ¥µ�®¨ ��µ�Å�oÂ�n��¦ ³ Á£�ของพยานหลกฐานเอาไว 4 ประเภท คอ พยานบคคล พยานเอกสาร พยานวตถ และพยาน�¼oÁ�É¥ ª �µ� �Ê��Ê��®¤ µ¥�ε®��®¨ �Á���r¨ ³ Á�ºÉ° �Å�Ä��µ¦ �εÁ �° ¨ ³ �ε º�พยานหลกฐานแตละประเภทในการพจารณาคดของศาลเอาไวแตกตางกน ในกรณของ¡ ¥µ�®¨ ��µ��ÉÁ�È��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�Ê��Á¤ºÉ° ¡ ·�µ¦ �µ�¦ ³ ¤ª ¨ ��®¤µ¥ª ·�¡ ·�µ¦ �µ�วามแพงและประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาของไทยแลวพบวา ไมไดกาหนดหลกเกณฑการนาเสนอและรบฟงพยานหลกฐานประเภทดงกลาวเอาไวอยางชดเจน คงมปรากฏในขอกาหนดของศาลชานญพเศษ ไดแก ศาลทรพยสนทางปญญาและการคาระหวางประเทศ ศาลลมละลาย และศาลภาษอากร เทµ�Ê���εĮo�µ¦ ����Ä�o��®¤µ¥�ε��Á¡ ¥����É° ¥¼nÄ�° ε�µ�¡ ·�µ¦�µ¡ ·¡ µ�¬µ�°�«µ¨ ���nµª Á�nµ�Ê��
อยางไรกด ในปจจบนพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544ไดวางหลกการสาคญโดยบญญตรบรองสถานะทางกฎหมายของขอมลอเลกทรอนกสใหเสนอดวยกระดาษหรอ ·É�¡ ·¤ ¡ r° ° ��°��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� rดวย Á¡ ºÉ° Ä®o�µ¦ �εÁ�·��µ¦ Ä�Ç��µ¤�Éกฎหมายกาหนด µ¤µ¦ ��εÄ�¦ ¼��°��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r¨ ³ ¤��¼�¡ �Å�o�µ¤��®¤µ¥��Ê��Ê®¨ �Á���rÄ��µ¦ ¦ �¢ �¨ ³ �É��Îʵ®��¡ ¥µ�®¨ ��µ��ÉÁ�È��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� rไดกาหนดไวในมาตรา 11 แ®n�¡ ¦ ³ ¦ µ�����·���nµª�¹É�����·Åª oª nµ�
“หามมใหปฏเสธการรบฟงขอมลอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐานในกระบวนการ¡ ·�µ¦ �µ�µ¤��®¤µ¥�Ê�Ä���¡ n����° µ�µ�®¦ º° ��° ºÉ�Ä��Á¡ ¥�Á¡ ¦ µ³ Á®�»ª nµÁ�È��o° ¤¼อเลกทรอนกส
1พรเพชร วชตชลชย , “�µ¦ ¦ �¢ ��o° ¤¼�µ� ºÉ° ° ·Á È��¦ ° �·� rÁ�È�¡ ¥ µ�®¨ ��µ�:
ปญหาและขอเสนอแนะ," ดลพาห 42,4 (ตลาคม-ธนวาคม 2538): 85.
63
Ä��µ¦ �É��Îʵ®��¡ ¥µ�®¨ ��µ�ª nµ�o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�³Á�ºÉ°�º° Å�o®¦ º° ŤnÁ¡ ¥�Ä��Ê��Ä®o¡ ·Á�¦ µ³®r�¹��ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º°�° ��¬�³®¦ º° ª ·��µ¦ �ÉÄ�o ¦ oµ�เกบรกษา หรอขอมลสารขอมลอเลกทรอนกส ลกษณะหรอวธการเกบรกษา ความครบถวน ¨ ³ Ťn¤�µ¦ Á� É¥�Â���°�ขอความ ลกษณะ ®¦ º° ª ·��µ¦ �ÉÄ�oÄ��µ¦ ¦ ³�»®¦ º°  ��ตวผสงขอมล ¦ ª ¤�Ê�¡ §�·�µ¦ �r�ÉÁ�É¥ª�o°��Ê��ª�
Ä®o�ε�ª µ¤Ä�ª ¦ ¦ �®�¹É�¤µÄ�o������ ·É�¡ ·¤¡ r° °��°��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�oª ¥”บทบญญตในมาตรา 11 ไดกาหนดหามมใหศาลปฏเสธการรบฟงขอมลอเลกทรอนกส
เปนพยานหลกฐานในกระบวนการพจารณาตามกฎหมา¥Á¡ ¥�Á¡ ¦ µ³ Á®�»�É�o° ¤¼�Ê�เปนขอมล° ·Á È��¦ ° �·� r�Á¡ ¦ µ³ ���»��®¨ �Á���r�µ¦ ¦ �¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ��É° ¥¼nÄ�¦ ¼��° ��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�Ê��°�Á®�º°�µ�«µ¨ �ε��¡ ·Á«¬�nµ�Ç��ɤ�o°�ε®���°���Á°�¨ oª�«µ¨ ° ºÉ�Çกสามารถ¦ �¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ��É° ¥¼nÄ�¦ ¼��°��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·กสได Â�n�Ê��ÊÁ¤ ºÉ° ����·Ä®o¦ �ไดฟงแลว ก¤ ·Å�o®¤µ¥�ª µ¤ª nµ¡ ¥µ�®¨ ��µ��É° ¥¼nÄ�¦ ¼��°��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�»��·Ê��³�o°�¤ ¸�Îʵ®���nµÁ�ºÉ° ถอเสมอไปไม ���Ê��ในวรรค 2 ของ¤µ�¦ µ�Ê�¹�Å�o�ε®��®¨ �Á���rÁ�É¥ª ���µ¦ �É��Îʵ®��¡ ¥µ�®¨ ��µ��°��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·กสเอาไว รวมถงสามารถÄ�o������ ·É�¡ ·¤¡ rออกของขอมลอเลกทรอนกสไดอกดวย
° ¥nµ�Ŧ�È��®¨ �Á���rÄ�¤µ�¦ µ�Êกฎหมายไดกาหนดไวอยางกวางวาใหสามารถรบฟง¡ ¥µ�®¨ ��µ��Éเปนขอมลอเลกทรอนกสได แตไมไดกาหนดวาใหร บฟงไดในรปของพยานหลกฐานประเภทใดและวธการใด2 นอกจาก�Êมาตรา 3 แหงพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544 ไดกาหนดขอบเขตไววาใหใชบงคบแกธรกรรมในทาง¡ n�¨ ³ ¡ µ�·�¥r�É�εÁ�·��µ¦ Ã�¥Ä�o�o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�Áª o�Â�n�»¦ �¦ ¦ ¤�ɤ ¡ ¦ ³ ¦ µ��§¬ ��µ�ε®��¤·Ä®o�ε¡ ¦ ³ ¦ µ�����·�Ê�Ê�หมดหรอแตบางสวนมาใชบงคบ สาหรบการรบฟง¡ ¥µ�®¨ ��µ��É° ¥¼nÄ�¦ ¼��° ��o° ¤¼° ·Á È��¦ ° �·� r�Ê��¤o��®¤µ¥ ª nµ�oª ¥�»¦ �¦ ¦ ¤�µ�° ·Á È��¦ °�·� r�°�Å�¥�³Å�o�¦ µ�¹Ê�Ä�o����Á¡ ºÉ° ¦ °�¦ ���µ���®¤µ¥�°��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�อนรวมถงการใชสญญาอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐา��oª ¥�Ê� Â�n�Ê��Êกฎหมายฉบบดงกลาวถอไดวาเปน���ɪ Å��ÉÁ�oµÅ�Á ¦ ·¤�µ¦ ����Ä�o��®¤µ¥�nµ�Ç��É° µ�¤�o° ��Â¥o�Á¦ ºÉ°��ª µ¤�¼��o°�Â�o�¦ ·�®¦ º° �ª µ¤�nµÁ�ºÉ° �º° Ä��¦ �ทานตกรรมสญญา หรอธรกรรมในรปแบบอเลกทรอนกส Á�ºÉ°��µ�บทบญญตตามมาตรา 11 เปนÁ¦ ºÉ°���Á���r�ɦ °�¦ ���µ���®¤µ¥ของพยานหลกฐานทางอเลกทรอนกส �Ê�Ä���¡ n����° µ�µ�¨ ³��° ºÉ�Ç�ได อนเปนการÁ° ºÊ°ประโยชนตอการพฒนาการพาณชยอเลกทรอนกสและการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกส แตกมไดมบทบญญตเปนการÁ�¡ µ³ �É�ε®��®¨ �Á���r¨ ³ ª ·��µ¦�ε º�¡ ¥µ�®¨ ��µ��ÉÁ�È�ขอมล
2ชยวฒน วงศวฒนศานต, �ª «��·Í��° ° ����¼�¨ ³ »¦ µ���µ�Â�oª �ε���r, คาอธบาย
พระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544, 67-68.
64
อเลกทรอนกส จงอาจเปนเหตให�Ê�ภาครฐและภาคเอกชนยงŤnÁ�ºÉ° ¤ É�ไดวา หากมขอพพาท�µ���Á�·��¹Ê��¦ ³�ª�¡ ·�µ¦ �µ���°�ศาลจะÄ®o�Îʵ®���� ��µ®¦ º° �»¦ �¦ ¦ ¤�É�ε�¹Ê�Ä�รปแบบอเลกทรอนกสมากนอยเพยงใด
�Ê��Êผเขยนมความเหนวาประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงและประมวลกฎหมายวธพจารณาอาญาในปจจบน ในสวนของ������·Á�É¥ª ��¡ ¥µ�®¨ ��µ�ŤnÅ�oมการกาหนดหลกเกณฑการรบฟงพยานหลกฐานประเภทขอมลอเลกทรอนกส�Êไวอยางชดเจนอยางไรกตาม มาตรา 11 แหงพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544 ไดบญญตหามมใหศาลปฏเสธการรบฟงขอมลอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐาน เพยงเพราะเหตวาเปน�o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r����Ê���¼n�ª µ¤�¹� µ¤µ¦ �° oางสญญาอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐานในกระบวนพจารณาคดของ«µ¨ Å�o��Ê��Ê®µ�¡ ·�µ¦ �µÂ�ª�µ�การแกไขปญหาในตางประเทศ�µ¤�ÉÅ�oกลาวมาใน®ª�o° �É�3.1 ขางตนแลว จะไดขอสรปวากฎหมายตางประเทศ กลาวคอ ประเทศสหรฐอเมรกา ไดกาหนดหลกเกณฑการรบฟงพยานหลกฐาน �ÉÁ�È�ขอมลอเลกทรอนกสไววาหากมการนาขอมลอเลกทรอนกสมาใชเปนพยานหลกฐานใน �Êนศาล โดยใหนาหลกเกณฑวธ�µ¦ �ε º�¨ ³ ¦ �¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ��¦ ³ Á£��Êใหคลายคลงกบวธการนาสบพยานเอกสาร แตไมไดกาหนดอยางชดเจนวาเปนพยานประเภทใด สวนประเทศองกฤษไดกาหนดหลกเกณฑการรบฟงพยานหลกฐาน�ÉÁ�È�ขอมล° ·Á È��¦ °�·� r�Êไววาสามารถรบฟงไดโดยถอวาเปนพยานหลกฐานประเภทพยานเอกสาร และใหสามารถ�εÅ�Ä�oÅ�o���Ê�Ä���¡ n�¨ ³คดอาญา ���Ê���¹�Á®È�ª nµ��®¤µ¥¨ �¬�³ ¡ ¥µ��° �Å�¥�ª ¦ ¤ �µ¦ Â�oÅ�Á¡ ·É¤Á�·¤Ã�¥กาหนดใหชดเจนวาขอมลอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐานประเภทใด �¹É�¤®¨ �Á���r¨ ³วธการนาสบของพยานแตละประเภทยอมแตกตางกน หรออาจกาหนดใหขอมลอเลกทรอนกสÁ�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ�° ��¦ ³ Á£�®�¹É�Â¥��nµ�®µ��µ�¡ ¥µ�®¨ ��µ��ɤ° ¥¼n�Ê��4 ประเภท Á¡ ºÉ°�ε®��®¨ �Á���r¨ ³ ª ·��µ¦�ε º�¡ ¥µ�®¨ ��µ��¦ ³Á£��Êใหลกษณะพเศษเหมาะสมกบความซบซอนของขอมลอเลกทรอนกสแยกตางหากจา�¡ ¥µ�®¨ ��µ��¦ ³ Á£�° ºÉ��Á�ºÉ°��µ�¦ ³��กฎหมายของประเทศไทยเปนระบบประมวลกฎหมายจงควรบญญตกฎหมายลกษณะพยานใหมความชดเจน อนเปนการสรางมาตรฐานในการบงคบใชกฎหมายของไทยใหมความเปนสากล
4.1.1สถานะทางกฎหมายลกษณะพยานของสญญาอเลกทรอนกส
ปจจบนกฎหมายลกษณะพยานหลกฐานของไทยแบงพยานออกเปน 4 ประเภท กลาวคอ พยานบคคล พยานเอกสาร พยานวตถ ¨ ³ ¡ ¥µ��¼oÁ�É¥ª�µ��µ¤�ÉÅ�oกลาวมาแลวใน���É3 ���Ê��®µ�¤�o° ¡ ·¡ µ�Á�·��¹Ê�Á�É¥ª กบสญญา° ·Á È��¦ °�·� r��Ä��¦ ��É�o°�° oµ� ��µ�Éทาในรปแบบขอมลอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐาน จะถอวาสญญาอเลกทรอนกสดงกลาวเปนพยานหลกฐานประเภทใด �¹É�®µ��³�º° ª nµขอมลอเลกทรอนกสÁ�È�¡ ¥µ�Á° � µ¦ �É�Á�n�กฎหมายลกษณะพยานของประเทศสหรฐอเมรกา ®¦ º°�¦ ³ Á�«° ��§¬�µ¤�É�nµª ¤µÄ����É�3�oµ��o��Ê��ÈŤn µ¤µ¦ ��ε®��Å�o��Á�����Á�ºÉ°��µ���®มายไทยยงมไดมการกาหนดนยาม
65
ความหมายคาวา "พยานเอกสาร" เอาไวโดยเฉพาะ ���Ê��¹��o° �Á�¥�Á�¥�กบนยามความหมายจากบทบญญตในประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 1(7) �¹É�บญญตวา "เอกสาร"®¤µ¥�ª µ¤ª nµ��¦ ³�µ¬®¦ º° ª ��»° ºÉ�Ä��¹É��εĮo�¦ µ���oª ¥�ª µ¤®¤µ¥�oª ¥�ª ° �¬ ¦ ��วเลข ผง®¦ º° Â��Â��° ¥nµ�° ºÉ���³Á�È�Ã�¥ª ·�¡ ·¤¡ r�nµ¥£µ¡ ®¦ º° ª ·�° ºÉ�° �Á�È�®¨ ��µ�®n��ª µ¤®¤µ¥�Ê��อยางไรกตาม ถงแมกฎหมายจะกาหนดนยามความหมายคาวา "เอกสาร" เอาไวอยางกวาง กลาวคอ หมายความถง "�¦ ³�µ¬®¦ º° ª ��»° ºÉ�Ä�" จะเปนโดยª ·�¡ ·¤ ¡ r��nµ¥£µ¡ �®¦ º° ª ·�° ºÉนอนÁ�È�®¨ ��µ�®n��ª µ¤®¤µ¥�Ê�" Á¡ ºÉ° Ä®o µ¤µ¦ ��¦ �Ä�o�� ·É�° ºÉ��°�เหนอจากกระดาษและวธการขอมล�ª µ¤®¤µ¥° ºÉ�อนนอกจากวธพมพหรอถายภาพดวย Â�n�Ê��ÊÄ�ปจจบนกฎหมายของไทยยงไมไดกาหนดสถานะทางกฎหมายของสญญาอเลกทรอนกสไวอยางชดเจนวาจดเปนพยานหลกฐานประเภทใดจงอาจสงผลใหเกดปญหาในทางปฏบต�¹Ê�Å�o��Á�ºÉ° ��µ��ª µมไมแนนอนÁ�É¥ª ��สถานะทางกฎหมายของขอมลอเลกทรอนกสอนสงผลตอวธการนาเสนอและการนาสบใน�¦ ³�ª�¡ ·�µ¦ �µ�Ê�ศาลดวย �¹É�ประเดนดงกลาวไดมนกวชาการใหความเหนไว���Ê
ศาสตราจารยพเศษจรญ ภกดธนากล (ตลาการศาลรฐธรรมนญ) เหนวา ประเทศไทย¥�Ťn¤��®¤µ¥�É����·¦ °�¦ �Ä�Á¦ ºÉ°�¡ ¥µ�®¨ ��µ��µ�° ·Á È��¦ °�·� r�É��Á��¨ ³ Á�È�¦ ³���กลาวคอในระบบพยานหลกฐานของไทย ตามบทบญญตของประมวลกฎหมายวธพจารณาความ¡ n���¹É��εÅ�Ä�oÄ�ª ·�¡ ·�µ¦ �µ�ª µ¤° µ�µ�oª ¥�Ê���³Á�È�¦ ³���°�¡ ¥µ��»���¡ ¥µ�Á°� µ¦ �¡ ¥µ�ª ��»�¨ ³ ¡ ¥ µ��¼oÁ�É¥ ª �µ�®¦ º° �¼o�ε�µ��µ¦ ¡ ·Á« ¬ �¹É�¤ ·Å�o° ° �Â��Ū o 宦 �¡ ¥µ�®¨ ��µ�° ·Á È��¦ °�·� r��µ¦ �É�³�夵Ä�o�¹�ยงไมคอยเหมาะสมแกกรณ
อาจารยพรเพชร วชตชลชย (ผพพากษาอาวโส) เหนวา การกาหนดความหมายของคาวา "พยานเอกสาร" ใหครอบคลมการนาขอมลอเลกทรอนกสมาใชเปนพยานไมวาจะเปนการจดทาเอกสารในรปขอ��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�Ê�Â�n¦ �หรอการแปลงเอกสารกระดาษใหอยในรปของขอมลอเลกทรอนกสในภายหลง เชน ไมโครฟลม เปนตน �¹É�¦ ª ¤�¹��¦ �Á�È� �ญาอเลกทรอนกสดวย Ä����»������®¤µ¥�µ��nµ�° µ�ŤnÁ®È��oª ¥����Ê���¹��ª ¦ ��Á�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ�° ��¦ ³ Á£�®�¹É��ɤ ¸ �¬�³ ¡ ·Á«¬�¤o�µ�Â�oÅ�Ä���³ �Ê��nµ��¦ ³ Á�«Â¨ ³ประเทศไทยจะนาเอาวธนาเสนอและนาสบความถกตองแทจรงของพยานเอกสารมาปรบใชก�µ¤��Â�n�¦ ��Ê�o°�¤�Êนตอนหรอกระบวนการในการตรª� °�¨ ³ ¡ · ¼��r�É�°��¦ ¦ ¤
ศาสตราจารยพเศษไพโรจน วายภาพ (ประธานศาลฎกา) เหนวา การพจารณาวาขอมลอเลกทรอนกส เปนเอกสารหรอไม�Ê��o° �¡ ·�µ¦ �µÁ�ºÉ° �Å��µ� £ µ¡ �° �¤�ª nµ µ¤µ¦ �° ¥¼n����Ä�¦ ¼��¦ ³�µ¬®¦ º° ¦ ¼�° ºÉ�¨ ³ Á�È�Ū oÁ�Èนหลกฐานไดหรอไม อยางไรกด ตามกฎหมายÅ�¥Ä����»���o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� rŤnÁ�È�¡ ¥µ�Á°� µ¦ ����Ê���¹��ª ¦ ��Á�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ�° ��¦ ³Á£�®�¹É��ɤ ¸ �¬�³ ¡ ·Á«¬Â¨ ³ µ¤µ¦ �¦ �¢ �Á�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ�Å�o�Á�ºÉ°��µ�¡ ¥µ�®¨ ��µ��¦ ³Á£��Ê�ª ¦�ε®��ª ·��µ¦�ε º��ɤ ¸ �¬�³Á�¡ µ³�(Computer Forensic)
66
ศาสตราจารยพเศษเขมชย ชตวงศ (อธบดอยการฝายคณะกรรมการอยการ) เหนวา ��®µÁ�É¥ª �� �µ�³�µ���®¤µ¥�°�ขอมลอเลกทรอนกสไมควรจดเปนพยานเอกสารหรอ¡ ¥µ�ª ��»���¹É�Ä�Á¦ ºÉ°��ʤ�ª µ¤Á®È��ÉÂ���nµ��n°��oµ�¤µ������®¤µ¥®¨ µ¥�nµ�¡ ¥µ¥µ¤�É�³��Ä®oÁ�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ��¦ ³ Á£�Ä��¦ ³ Á£�®�¹É��° ¥nµ�Ŧ�È��Â�ª Ã�o¤�°��µ¦ ����·��®¤µ¥Á�É¥ª ��Á¦ ºÉ°��Ê��º°�¡ ¥µ¥µ¤Â¥�Ä®oÁ�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ�° ��¦ ³Á£�®�¹É�¨ ³�ª ¦ ��Ä®o¤ª ·��µ¦ �ε º�¨ ³ ¦ �¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ��ɤ ¸ �¬�³Á�¡ µ³�Á¡ ºÉ° Ä®oÁ�·��ª µ¤��Á��Ä��µ¦ ����Ä�o��®¤µ¥ตอไป
อาจารยสรางคณา วายภาพ (ผอานวยการสานกงานพฒนาธรกรรมทางอเลกทรอนกส (องคการมหาชน)) เหนวา สงคมปจจบนกาลงกาวเขาสยคของ Digital Convergence �ɤ�µ¦รวมตวกนของเทคโนโลยการขอมลสารโทรคมนาคมและเทคโนโลยคอมพวเตอร การกาหนดประเภทของพยานหล��µ��µ¤ ¦ ³����®¤µ¥Å�¥Å�o�¼� ¦ oµ��¹Ê�¤µ�n° ��É�³ ¤ ¡ ��µ�µ¦���nµª����Ê��¹�ŤnÁ®¤µ³ ¤° ¥nµ�¥·É��É�³�ε���¦ ³ Á£��°�¡ ¥µ�®¨ ��µ��µ�° ·Á È��¦ °�·� rª nµ�³ ¤ �µ�³ Á�È�¡ ¥µ�Á° � µ¦ ®¦ º° ¡ ¥µ�ª ��»Á�nµ�Ê���ª ¦ �É�³ ��Á�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ�° ��¦ ³ Á£�®�¹É��ɤ ¸ �¬�³ ¡ ·Á«¬��Â�nÁ�ºÉ° �จากในทางปฏบตของศาลไทยยงขาดความชดเจนÁ�É¥ª ��ª ·��µ¦ �ε º�¨ ³ การ¡ · ¼��r¡ ¥µ�®¨ ��µ��¦ ³ Á£��Ê���¦ ³�°���Á��Ã�à ¥¤�µ¦¡ ��µÅ�° ¥nµ�Ťn®¥»�¥ Ê�����Ê���µ¦ Â�oÅ���®µ���nµª�ª ¦ ���εÁ�È��o°�ε®���°�«µ¨ Á¡ ºÉ°Á�È�Â�ª�µ�Ä��µ¦ ¦ �¢ �¨ ³ �É��Îʵ®��¡ ¥µ�®¨ ��µ��µ�° ·Á È��¦ ° �·� r¤ µ��ª nµ�É�³ดาเนนการแกไขประมวลกฎหมายวธพจารณาความของไทย Á¡ ºÉ° ¤ ·Ä®oÁ�·��o° ¥»n�¥µ�Ä��µ¦ปรบแกกฎหมายในภายหลง
จากความเหนของนกวชาการดงกลาวขางตน ผเขยนมความเหนคาวา “ª ��»° ºÉ�Ä�” ตามมาตรา 1(7) ®n��¦ ³ ¤ ª ¨ ��®¤µ¥° µ�µ�Ê����³�o°��εĮo�¦ µ�ฏความหมายดวยตวอกษร�ª Á �����®¦ º° Â��Â��° ¥nµ�° ºÉ��Ã�¥ª ·��Éสามารถ ���¹�®¨ ��µ�®n��ª µ¤®¤µ¥�Ê��ª ¦ �³Á�È�ª ·��É�εĮoª ��»���nµª ° ¥¼nÄ�¦ ¼�Â���É����Ä�¦ ³ ��®�¹É��oª ¥�กลาวคอ ขอมลอเลกทรอนกส�É�ε�¹Ê��Ê� µ¤µ¦ �Á�oµ�¹งและนากลบมาใชไดโดยความหมาย ไ¤nÁ� É¥�Â����Ê��ÊÁ¡ ºÉ° Ä®oเปนไปตามมาตรา 8 แหงพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ.2544 ���Ê��การแสดงผลของขอมลทางหนาจอคอมพวเตอร หรอ ขอมล° ·Á È��¦ °�·� r° ºÉ�ใดในลกษณะทานองเดยวกนหากไม µ¤µ¦ �° nµ�Á�oµÄ�Å�oÃ�¥�É¥�ไมไดทาการบนทกขอมลดงกลาวลงไปในขอมล�ɤ�ª µ¤�����Á�n��Hard Drive หรอ Disk ยอมจะสงผลทาใหไมสามารถนาขอมลกลบมาใชไดอก กนาจะยงถอไมไดวาเปนหลกฐานแหงความหมาย และทาใหขอมลดงกลาวยอมŤn° µ��º° Å�oª nµÁ�È�ª ��»° ºÉ�Ä��É�³มลกษณะเปนพยานเอกสารได
อยางไรกตาม ใน�¦ ��ɤ�µ¦ นาขอมลอเลกทรอนกสออกมาจากคอมพวเตอรในรปแบบ�°� ·É�¡ ·¤¡ r° °�(Printout) แมจะไมมการเกบขอมลดงกลาวเอาไวกตาม แต ·É�¡ ·¤¡ r° °��Ê��º°ไดวาเปนขอมล�ɤ £ µ¡ ����Ä�¦ ³ ��®�¹É��¥n° ¤�º° Á�È�Á°� µ¦ ไดตามนยามความหมายใน
67
กฎหมาย และถงแมจะมการลบขอมลอเลกทรอนกสดงกลาวไปแลวกตาม แตหากมการสารองแฟมขอมลในคอมพวเตอรเกบไว (back up file) �¦ ��Ê�nµ�³�º° Á�È�เอกสารเชนกน ถามการทาÄ®o�¦ µ���ª µ¤®¤µ¥�oª ¥�ª ° �¬ ¦ �ª Á �����®¦ º° Â��Â��° ¥nµ�° ºÉ����ขอมลคงทน ° ��Ê�กฎหมายยงกาหนดให ·Éงพมพออกของขอมลอเลกทรอนกสสามารถรบฟงเปนพยานหลกฐานไดตามความในมาตรา 11 วรรคทาย แหงพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ.2544 ดวย
�Ê��Ê��¦ ��°��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�É�εĮo�¦ µ���ª µ¤®¤µ¥�oª ¥�ª ° �¬ ¦ ���ª Á �����®¦ º° Â��Â��° ¥nµ�° ºÉนลงบนขอมลคงทนเชน Hard Drive หรอ Disk เปนตน อนเกดจากการกระตนของแมเหลก �µ¦ ���¹��oª ¥Á�¦ ºÉ°�¤ º° �®¦ º° Á�¦ ºÉ°�¤ º° Å¢ ¢oµ หรอÁ�·��¹Ê�จากเทคโนโลย ¤ ¥Ä®¤n° ºÉ�Ç�° �° µ�¤�¹Ê�Ä�°�µ���รวมถง�µ¦ ¦ ª�¦ ª ¤�o° ¤¼Ä�¦ ¼�Â��° ºÉ��Ê�จะถอวาเปนวธ° ºÉ�° �Á�È�®¨ ��µ�®n��ª µ¤®¤µ¥�Ê�อนจกถอไดวาเปนพยานเอกสารแลวหรอไม���Ê��¹�เหนÅ�oª nµ���®µ�ª µ¤Å¤nÂ�n�°�Á�É¥ª �� �µ�³�µ���®¤µ¥�°�สญญาอเลกทรอนกส�Ê�สงผลตอ�µ¦ ����Ä�o��®¤µ¥¨ �¬�³ ¡ ¥µ��¹É�Á�È���®¤µ¥ª ·�����·Â¨ oª�¥�อาจสงผลตอความไมแนนอนในการบงคบใชกฎหมายสารบญญตไดอกดวย
ถงแมวาตามมาตารา 8 แหงพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544 �³�º° ª nµ�o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�É���ε�¹Ê�Ä�¦ ¼�Â���É µ¤µ¦ �Á�oµ�¹�Å�o¨ ³�ε��¤µÄ�oÅ�oÃ�¥�ª µ¤®¤µ¥Å¤nÁ� É¥�Â���ให�º° ª nµ�o°�ª µ¤�Ê�Å�o�εÁ�È�®�� ºอ หรอมหลกฐานเปนหนงสอ หรอมเอกสารมาแสดงแลวกตาม แตกไมไดกาหนดª nµ�o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�ɤ ¸ลกษณะดงกลาวถอเปนพยานเอกสารดวยในทกรณ จงยงคงมความไมแนนอนวาจะตองนา������·�nµ�Ç�Á�É¥ª ��หลกเกณฑและวธการนาสบพยานเอกสารมาบงคบใชกบขอมลอเลกทรอนกสทกกรณหรอไม เพยงใด ���Ê��หากถอวาสญญาอเลกทรอนกสเปนพยานเอกสารแลวจะตอง �ε������·Á�É¥ª ��การรบฟงพยานเอกสารตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงและประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาบงคบใชแกกรณ
���Ê���µ��¦ ����nµª ขางตนผเขยนมความเหนวา Á�ºÉ°�¤µ�µ�Ä����»��¥�Ťn¤ ¸������·��®¤µ¥�É��Á��Á�É¥ª ��สถานะของขอมลอเลกทรอนกส จงยงไมมความแนนอนวา�¦ �Ä��É�o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�³�º° Á�È�¡ ¥µ�Á°� µ¦ ทกกรณ ฉะ�Ê�ยงมปญหาในÁ¦ ºÉ°�ความไมแนนอนของสถานะทางกฎหมายลกษณะพยานของสญญาอเลกทรอนกสภายใตกฎหมายไทยอยจงควรมการแกไขปรบปรงกฎหมายโดยกาหนดนยามความหมายขอมลอเลกทรอนกสวาใหเปน¡ ¥µ�®¨ ��µ��¦ ³ Á£�Ä��¡ ¦ o° ¤�Ê��ε®��®¨ �Á���rและวธการนาสบพยานหลกฐาน�ÉÁ�È�ขอมลอเลกทรอนกสไวดวย Á¡ ºÉ° Â�oÅ���®µการนาสญญาในรปแบบขอมลอเลกทรอนกสมาใชเปนพยานหลกฐานÄ��¦ ³�ª��µ¦ ¡ ·�µ¦�µ���Ê�«µ¨
68
4.1.2 หลกเกณ ฑการรบฟ งพ ย านหลกฐานข องสญญาอ เลกทรอน กส
ตามกฎหมายไทย
แมวาปจจบนกฎหมายไทยจะมพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ.2544 ออกมาใชบงคบโดย¤Á���µ¦ ¤�rÁ¡ ºÉ° ¦ °�¦ ���µ���®¤µ¥�°��o°�ª µ¤�É° ¥¼nÄ�¦ ¼�แบบขอมลอเลกทรอนกสใหมผลทางกฎหมายเทยบÁ�nµ���o°�ª µ¤�É° ¥¼nÄ�¦ ¼�แบบของกระดาษ กลาวคอ �¦ ��ɤ�µ¦ ���ε ��µในรปแบบของขอมลอเลกทรอนกส�ɤª ·��µ¦ �εÁ �° ®¦ º° Á�È�รกษาในรปแบบของขอมลอเลกทรอนกส Ã�¥Ä�oª ·��µ¦ �É�nµÁ�ºÉ°�º° Ä��µ¦ ¦ �¬ µ�ª µ¤�¼��o°��°��o°�ª µ¤�Ê�Â�n�µ¦ ¦ oµ��o°�ª µ¤Á ¦ È� ¤�¼¦�r�¨ ³ µ¤µ¦ � ���o°�ª µ¤�Ê�£µ¥®¨ �Å�o ใหถอวามการนาเสนอหรอเกบรกษาเอกสารตนฉบบตามกฎหมายแลว (มาตรา 10) ° ��Ê�ใน�¦ ��ɤ�µ¦ �ε ·É�¡ ·มพออกของขอมลอเลกทรอนกสสาหรบใชอางองขอความของขอมลอเลกทรอนกส®µ� ·É�¡ ·¤ ¡ r° ° ��Ê�¤�o°�ª µ¤�¼��o°��¦��oª��¦���ขอมลอเลกทรอนกส และมการรบรอง ·É�¡ ·¤ ¡ r° ° ��Ê�Ã�¥®�nª ¥�µ��ɤ ° ε�µ��µ¤�É��³�¦ ¦ ¤�µ¦ �¦ ³�µ«�ε®��¨ oª�ใหถอวา ·É�¡ ·¤¡ r° ° ��Ê�Â��ตนฉบบได (มาตรา 10 วรรคทาย) รวมถงใหใชกบกรณ�Éสญญาไดมการจดทาหรอแปลงใหอยในรปของขอมลอเลกทรอนกสในภายหลงดวยวธการทางอเลกทรอนกสและการเกบรกษาสญญาดวยวธการทางอเลกทรอนกสอกดวย (มาตรา 12/1)
อยางไรกตาม ผเขยนมความเหนวาควรกาหนด®�nª ¥�µ�®¦ º° °��r�¦ �ɤ�ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º°�µ¤�É��³�¦ ¦ ¤�µ¦ �¦ ³�µ«�ε®��ในมาตรา 10 วรรคทาย Á¡ ºÉ° ทาการรบรองขอความหรอÁ�ºÊ°�ª µ¤ ·É�¡ ·¤¡ r° ° �ของสญญา�É° ¥¼nÄ�¦ ¼��°�ขอมลอเลกทรอนกสใหสามารถใชแทนตนฉบบของสญญาอเลกทรอนกสไดตามกฎหมาย �¹É�ควรกาหนดใหชดเจนวาหนวยงานใด �É µ¤µ¦ �ใหการรบรองสญญา�É° ¥¼nÄ�¦ ¼�ขอมลอเลกทรอนกสดงกลาวได Á¡ ºÉ° ใชเปนพยานหลกฐานในกระบวนพจารณาคดของศาล โดยÁ�È��µ¦ ¦ �¦ °��ª µ¤�¼��o°�Â�o�¦ ·�¨ ³�ª µ¤¤ É����°�£ ¥�°��o° ¤¼Â®n�Á�ºÊ° ความตามสญญาอนเปรยบเสมอนเปนการสราง�ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º° แกสญญาอเลกทรอนกสÄ®o¤�Îʵ®���nµ¦ �¢ �° ��Ê�®�¹É��oª ¥
�°��µ��Ê� 宦 ����É° ¥¼nÄ�Á��° ε�µ��°�ศาลชานญพเศษ กลาวคอ ศาลทรพยสนทางปญญาและการคาระหวางประเทศ ศาลลมละลาย และศาลภาษอากร ไดมการออกเปนขอกาหนดคดทรพยสนทางปญญาและการคาระหวางประเทศ พ.ศ.2540 ขอ 33-36 ขอกาหนดของศาลลมละลาย พ.ศ.2549 ขอ 20-23 และขอกาหนดของศาลภาษอากร พ.ศ. 2544 ขอ 30-33 ยอมรบใหมการรบฟงขอมลคอมพวเตอรเปนพยานหลกฐานในคดได รวมถงการรบฟงขอมล�É���¹�Ū oÄ�®¦ º° �Éไดมาจากไมโครฟลม ขอมลอเลกทรอนกส หรอขอมลทางเทคโนโลย µ¦ �Á�«�¦ ³ Á£�° ºÉ�Ç ดวย โดยมหลกเกณฑการรบฟงพยานหลกฐาน�ÉÁ�È�ขอมลอเลกทรอนกส���n° Å��Ê
69
ขอกาหนดคดทรพยสนทางปญญาและการคาระหวางประเทศ พ.ศ. 2540
ขอ 33. «µ¨ ° µ�¦ �¢ ��o° ¤¼�É���¹�Ã�¥ Á�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª เตอรหรอประมวลผลÃ�¥Á�¦ ºÉ°�คอมพวเตอรเปนพยานหลกฐานในคดได หาก
(1) �µ¦ ���¹��o° ¤¼Ã�¥Á�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r®¦ º° การประมวลผลโดยÁ�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ rÁ�È��µ¦ �¦ ³�ε�µ¤���·Ä��µ¦ �¦ ³�°��·��µ¦ �°��¼oÄ�oÁ�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ rและ
(2) การบนทกและการประมวลผลขอมลเกดจากกµ¦ Ä�oÁ�¦ ºÉ° ��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r��·��·�µ��µ¤�Ê��°��µ¦�ε�µ��°�Á�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r° ¥nµ��¼��o°�และแมหาก¤�¦ ��µ¦�ε�µ��°�Á�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r���o°��ÈŤn�¦ ³���¹��ª µ¤�¼��o°��°��o° ¤¼�Ê�
การกระทาตามปกตของผใชตาม (1) และความถกตองของการบนทกและการประมวลผลขอมลตาม (2) �o°�¤�ε¦ �¦ °��°��»���ÉÁ�É¥ª�o°�®¦ º°�εÁ�·��µ¦ �Ê�
ขอ 34. �¼n�ª µ¤�É�¦ ³ ��r�³Á �°�o° ¤¼�É���¹�Ã�¥Á�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r®¦ º°�¦ ³ ¤ª ¨ �Ã�¥Á�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�³�o°�¦ ³�»�o° ¤¼�É�³ ° oµ�Ū oÄ����¦ ³�»¡ ¥µ��µ¤¤µ�¦ µ 88®n��¦ ³ ¤ª ¨ ��®¤µ¥ª ·�¡ ·�µ¦�µ�ª µ¤Â¡ n�¡ ¦ o° ¤¥ºÉ��εÂ�� ���ªµ¤�ε��Á�n�ª nµ�Ê�และคารบรองตามขอ 33 ª ¦ ¦ � °��� εÁ�µ ºÉ° �É���¹��o° ¤¼�Ê�Ä��ε�ª��ÉÁ¡ ¥�¡ ° Á¡ ºÉ° Ä®o�¼n�ª µ¤° � nµ¥®�¹É�¤µ¦ �Å��µ�Á�oµ¡ ���µ�«µ¨ เวนแต
(1) ºÉ° �É���¹��o° ¤¼�Ê�° ¥¼nÄ��ª µ¤�¦ °��¦ °��°��¼n�ª µ¤ nµ¥° ºÉ�หรอของบคคลภายนอก ให�¼n�ª µ¤ nµ¥�É° oµ�° ·��o° ¤¼¥ºÉ��ε�° Ã�¥�εÁ�È��ε¦ o°��n° «µ¨ ขออนญาตงดสงคารบรองตามขอ 33 วรรคสอง ¨ ³ εÁ�µ ºÉ° �É���¹��o° ¤¼Â¨ ³�° Ä®o«µ¨ ¤�ε É�Á¦ ¥� ºÉ° �É���¹��o° ¤¼�Ê�¤µ�µ��¼o�¦ °��¦ °�Ã�¥Ä®o�¼n�ª µ¤ nµ¥�É° oµ��Ê�¤®�oµ�É�·��µ¤Á¡ ºÉ° Ä®oÅ�o ºÉ° �Éบนทกขอ¤¼�Ê�¤µÂ ���n° «µ¨ Ä�ª � º�¡ ¥µ�®¦ º° Ä�ª �° ºÉ��µ¤�É«µ¨ Á®È� ¤�ª ¦�ε®��
(2) �oµ�µ¦�ε εÁ�µ ºÉ° �É���¹��o° ¤¼�Ê� จะทาใหกระบวนพจารณา¨ nµ�oµ®¦ º° Á�È��ÉÁ ºÉ° ¤Á ¥Â�n�¼n�ª µ¤�¹É�° oµ�° ·��o° ¤¼�Ê�®¦ º° ¤Á®�»� ��ª nµÅ¤n° µ� n� εÁ�µ ºÉ°�É���¹��o° ¤¼�Ê�Ä®o¨ oª Á ¦ È�£µ¥Ä�Áª ¨ µ�µ¤�É�ε®��Ū oÄ®o�¼n�ª µ¤ nµ¥�É° oµ�° ·��o° ¤¼¥ºÉ��ε�°โดยทาเปนคารองตอศาล �° °�»�µ��� n� εÁ�µ ºÉ° ���¹��o° ¤¼Â¨ ³�°�ε ºÉ° �É���¹��o° ¤¼�Ê�¤µÂ ���n° «µ¨ Ä�ª � º�¡ ¥µ�®¦ º° Ä�ª �° ºÉ��µ¤�É«µ¨ Á®È� ¤�ª ¦�ε®��
�oµ�¼n�ª µ¤ nµ¥�É° oµ�° ·�Ťn µ¤µ¦ ��ε ºÉ° �É���¹��o° ¤¼�Ê�¤µÂ ���n° «µ¨ Å�o£µ¥Ä�Áª ¨ µ�µ¤ª ¦ ¦ �®�¹É�ศาลจะกาหนดใหทาการตรวจขอมลดงกลาว ณ �µ��Éเวลา และ£µ¥Ä�Á�ºÉ°�Å��µ¤�É«µ¨ Á®È� ¤�ª ¦ ¨ oª Â�n £µ¡ ®n��o° ¤¼�Ê�Ç กได
�oµ�¼n�ª µ¤�É�¦ ³ ��r�³ ° oµ�° ·��o° ¤¼�É���¹�Ã�¥Á�¦ ºÉ° ��° ¤ ¡ ·ª Á�° ¦ r®¦ º°�¦ ³ ¤ª ¨ �Ã�¥Á�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r¤ ·Å�o��·��·Ä®o�¼��o°��µ¤�ª µ¤Ä�ª ¦ ¦ �®�¹É�®¦ º° ª ¦ ¦ � ° �®oµ¤¤ ·Ä®o«µ¨ ¦ �¢ ��o° ¤¼�Ê�Á�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ� Â�n�oµ«µ¨ Á®È�ª nµÁ¡ ºÉ° �¦ ³ Ã¥��r®n��ª µ¤¥»�·�¦ ¦ ¤�³ ¦ �¢ ��o° ¤¼Á�n�ª nµ�Ê�Á�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ��¦ ³�°�¡ ¥µ�®¨ ��µ�° ºÉ��oª ¥�ÈÅ�o
70
ขอ 35. �¼n�ª µ¤ nµ¥�É�¼�° � nµ¥®�¹É�° oµ�° ·��o° ¤¼�É���¹�Ã�¥Á�¦ ºÉ° ��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r®¦ º° �¦ ³ ¤ª ¨ �Ã�¥Á�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r¤µÁ�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ�¥��� ° µ�¥ºÉ��εÂ���n° «µ¨ �n°��µ¦ º��o° ¤¼�Ê�Á ¦ È����oµ��µ¦ ° oµ��o° ¤¼�Ê� Ã�¥Á®�»�ɪ nµ�o° ¤¼���nµªÅ¤nÁ�oµÁ�ºÉ°�Å��°��µ¦ ¦ �¢ ��µ¤�o° 33 ®¦ º° ºÉ° �É���¹��o° ¤¼�Ê��° ¤®¦ º° εÁ�µ ºÉ° �É���¹��o° ¤¼�Ê�Ťn�¼��o°��Ê�®¤�®¦ º°�µ� nª�Áª o�Â�n�³Â ��Ä®oÁ�È��É¡ ° Ä�Â�n«µ¨ ª nµ¤Á®�»° � ¤�ª ¦�ÉŤn° µ��¦ µ�Á®�»Â®n��µ¦ ���oµ�Å�o�n°�Áª ¨ µ���nµª �¼n�ª µ¤ nµ¥�Ê�° µ�¥ºÉ��ε¦ o°��° °�»�µ����oµ��µ¦ ° oµ��o° ¤¼®¦ º° ºÉ° ®¦ º° εÁ�µ ºÉ° �É���¹��o° ¤¼Á�n�ª nµ�Ê��n° «µ¨ Ťnª nµÁª ¨ µÄ�Ç กอนพพากษาคด ¨ ³�oµ«µ¨ Á®È�ª nµ�¼n�ª µ¤ nµ¥�Ê�Ťn° µ�¥��o° ���oµ�Å�o�n°��Ê�¨ ³�ε¦ o°��Ê�¤¸เหตผลฟงได �ÈÄ®o«µ¨ °�»�µ��µ¤�ε¦ o°�Ä��¦ ��ɤ�µ¦ ���oµ���ª nµ¤µ�Ê ใหนามาตรา 126แหงประมวลกฎหมายวธ พจารณาความแพงมาใชบงคบโดยอนโลม
�oµ�¼n�ª µ¤�¹É��¦ ³ ��r�³���oµ�Ťn���oµ��µ¦ ° oµ��o° ¤¼���nµª Á ¥�n°��µ¦ º��o° ¤¼�Ê�Á ¦ È�หรอศาลไมอนญาตใหคดคานภายหลง ®oµ¤¤ ·Ä®o�¼n�ª µ¤ nµ¥�Ê����oµ��µ¦ ° oµ�° ·��o° ¤¼�Ê�Á�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ� Â�n�Ê��ÊŤn��° ε�µ��°�«µ¨ Ä��µ¦ �É�³Å�n ª�¨ ³ �Ê�µ�Ä�Á¦ ºÉ°�Á�ºÉ°�Å��°��µ¦ ¦ �¢ ��o° ¤¼�Ê��µ¤�o° 33 ®¦ º° Ä�Á¦ ºÉ°��ª µ¤Â�o�¦ ·�®¦ º°�¼��o°��°� ºÉ° ®¦ º° εÁ�µ ºÉ° �É���¹��o° ¤¼Á�n�ª nµ�Ê�Ä�Á¤ ºÉ° «µ¨ Á®È� ¤�ª ¦ Á¡ ºÉ°�¦ ³Ã¥��r®n��ª µ¤¥»�·�¦ ¦ ¤
ขอ 36. ใหนาขอกาหนดขอ 33 ถงขอ 35 มาใชบงคบแกการรบฟงขอม �Éบนทกไวใน®¦ º° Å�o¤µ�µ�ŤÃ�¦ ¢ · r¤ ºÉ° ° ·Á È��¦ °�·� r ®¦ º° ºÉ° �µ�Á��Ã�à ¥ µ¦ �Á�«�¦ ³Á£�° ºÉ�Ã�¥°�»Ã ¤
ขอกาหนดคดลมละลาย พ.ศ. 2549
ขอ 20. «µ¨ ° µ�¦ �¢ ��o° ¤¼�É���¹�Ã�¥Á�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r®¦ º° �¦ ³ ¤ª ¨ �Ã�¥Á�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ rเปนพยานหลกฐานในคดไดหาก
(1) �µ¦ ���¹��o° ¤¼Ã�¥Á�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r®¦ º° �µ¦ �¦ ³ ¤ª ¨ �ลโดยÁ�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ rÁ�È��µ¦ �¦ ³�ε�µ¤���·Ä��µ¦ �¦ ³�°��·��µ¦ �°��¼oÄ�oÁ�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r��และ
(2) �µ¦ ���¹�¨ ³ �µ¦ �¦ ³ ¤ ª ¨ � �o° ¤¼Á�·��µ��µ¦ Ä�oÁ�¦ ºÉ° ��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r��·��·�µ��µ¤�Ê��°��µ¦�ε�µ��°�Á�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·วเตอรอยางถกตอง และแมหาก¤�¦ ��µ¦�ε�µ��°�Á�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r���o°��ÈŤn�¦ ³���¹��ª µ¤�¼��o°��°��o° ¤¼�Ê�
การพสจนถงการกระทาตามปกตของผใชตาม (1) และ ความถกตองของการบนทกและการประมวลผลขอมลตาม (2) ° µ�Ä�o�ε¦ �¦ °��°��»���ÉÁ�É¥วของหรอดาเนนการ�Ê��ÈÅ�o
ขอ 21. �¼n�ª µ¤�É�¦ ³ ��r�³ Á �°�o° ¤¼�É���¹�Ã�¥Á�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r®¦ º°�¦ ³ ¤ª ¨ �Ã�¥Á�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�³�o°�¦ ³�»�o° ¤¼�É�³ ° oµ�Ū oÄ����¦ ³�»¡ ¥µ��µ¤¤µ�¦ µ��88®n��¦ ³ ¤ª ¨ ��®¤µ¥ª ·�¡ ·�µ¦ �µ�ª µ¤Â¡ n���¡ ¦ o° ¤¥ºÉ��εÂ�� ���ª µ¤�ε��Á�n�ª nµ�Ê����
71
εÁ�µ ºÉ° �É���¹��o° ¤¼�Ê�Ä��ε�ª��ÉÁ¡ ¥�¡ ° Á¡ ºÉ° Ä®o�¼n�ª µ¤ ° � nµ¥®�¹É�¤µ¦ �Å��µ�เจาพนกงานศาล เวนแต
(1) ºÉ° �É���¹��o° ¤¼�Ê�° ¥¼nÄ��ª µ¤�¦ °��¦ °��°��¼n�ª µ¤ nµ¥° ºÉ��®¦ º°�°��»��£µ¥�°�Ä®o�¼n�ª µ¤ nµ¥�É° oµ�° ·��o° ¤¼¥ºÉ��ε�° Ã�¥�εÁ�È��ε¦ o°��n° «µ¨ �° °�»�µ�งดสงสาเนµ ºÉ° �É���¹��o° ¤¼Â¨ ³�° Ä®o«µ¨ ¤�ε É�Á¦ ¥� ºÉ° �É���¹��o° ¤¼�Ê�¤µ�µ��¼o�¦ °��¦ °�Ã�¥Ä®o�¼n�ª µ¤ nµ¥�É° oµ��Ê�¤®�oµ�É�·��µ¤Á¡ ºÉ° Ä®oÅ�o ºÉ° �É���¹��o° ¤¼�Ê�¤µÂ ���n° «µ¨ Ä�ª � º�¡ ¥µ�®¦ º° Ä�ª �° ºÉ��µ¤�É«µ¨ Á®È� ¤�ª ¦�ε®��
(2) �oµ�µ¦ �ε εÁ�µ ºÉ° �É���¹��o° ¤¼�Ê����³�εĮo�¦ ³�ª�¡ ·�µ¦ �า¨ nµ�oµ®¦ º° Á�È��ÉÁ ºÉ° ¤Á ¥Â�n�¼n�ª µ¤�¹É�° oµ�° ·��o° ¤¼�Ê���®¦ º° ¤Á®�»� ��ª nµÅ¤n° µ� n� εÁ�µ ºÉ°�É���¹��o° ¤¼�Ê�Ä®o¨ oª Á ¦ È�£ µ¥Ä�Áª ¨ µ�µ¤�É�ε®��Å�oÄ®o�¼n�ª µ¤ nµ¥�É° oµ�° ·��o° ¤¼¥ºÉ��ε�° Ã�¥�εÁ�È��ε¦ o°��n° «µ¨ �° °�»�µ��� n� εÁ�µ ºÉ° �É���¹��o° ¤¼Â¨ ³�°�ε ºÉ° �É���¹��o° ¤¼�Ê�¤µÂ ���n° «µ¨ Ä�ª � º�¡ ¥µ���®¦ º° Ä�ª �° ºÉ��µ¤�É«µ¨ Á®È� ¤�ª ¦�ε®��
�oµ�¼n�ª µ¤ nµ¥�É° oµ�° ·�Ťn µ¤µ¦ ��ε ºÉ° �É���¹��o° ¤¼�Ê�¤µÂ ���n° «µ¨ Å�o£ µ¥Ä�Áª ¨ µ�µ¤ª ¦ ¦ �®�¹É�«µ¨ �³�ε®��Ä®o�ε�µ¦ �¦ ª��o° ¤¼���nµª����� �µ��É��Áª ¨ µ��¨ ³ £µ¥Ä�Á�ºÉ°�Å��µ¤�É«µ¨ Á®È� ¤�ª ¦��¨ oª Â�n £µ¡ ®n��o° ¤¼�Ê��Ç���ÈÅ�o
�oµ�¼n�ª µ¤�É�¦ ³ ��r�³ ° oµ�° ·��o° ¤¼�É���¹�Ã�¥Á�¦ ºÉ° ��° ¤ ¡ ·ª Á�° ¦ r®¦ º°ประมว¨ �Ã�¥Á�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r¤ ·Å�o��·��·Ä®o�¼��o°��µ¤�ª µ¤Ä�ª ¦ ¦ �®�¹É�®¦ º° ª ¦ ¦ � ° ���®oµ¤¤ ·Ä®o«µ¨ ¦ �¢ ��o° ¤¼�Ê�Á�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ���Â�n�oµ«µ¨ Á®È�ª nµÁ¡ ºÉ° �¦ ³ Ã¥��r®n��ª µ¤¥»�·�¦ ¦ ¤�³ ¦ �¢ ��o° ¤¼Á�n�ª nµ�Ê�Á�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ��¦ ³�°�¡ ¥µ�®¨ ��µ�° ºÉ��oª ¥�ÈÅ�o
ขอ 22. คความฝµ¥�É�¼�° � nµ¥®�¹É�° oµ�° ·��o° ¤¼�É���¹�Ã�¥Á�¦ ºÉ° ��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r®¦ º° �¦ ³ ¤ª ¨ �Ã�¥Á�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r¤µÁ�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ�¥�����° µ�¥ºÉ��εÂ�����oµ��µ¦ ° oµ��o° ¤¼�Ê��n° «µ¨ �n°��µ¦ º��o° ¤¼�Ê�Á ¦ È���Ã�¥Á®�»�ɪ nµ�o° ¤¼���nµªÅ¤nÁ�oµÁ�ºÉ°�Å��°��µรรบฟงตามขอ 20 ®¦ º° ºÉ° �É���¹��o° ¤¼�Ê��° ¤��®¦ º° εÁ�µ ºÉ° �É���¹��o° ¤¼�Ê�Ťn�¼��o°��Ê�®¤�®¦ º° �µ� nª���Áª o�Â�n�³  ��Ä®oÁ�È��É¡ ° Ä�Â�n«µ¨ ª nµ¤ Á®�»° � ¤�ª ¦ �ÉŤn° µ��¦ µ�Á®�»Â®n��µ¦ ���oµ�Å�o�n°�Áª ¨ µ���nµª���¼n�ª µ¤ nµ¥�Ê�° µ�¥ºÉ��ε¦ o°��°อนญาตคดคานการอางขอมล ®¦ º° ºÉ° ®¦ º° εÁ�µ ºÉ° �É���¹��o° ¤¼Á�n�ª nµ�Ê��n° «µ¨ Ťnª nµÁª ¨ µÄ��ๆ กอนพพากษาคด แล³�oµ«µ¨ Á®È�ª nµ�¼n�ª µ¤ nµ¥�Ê�Ťn° µ�¥��o° ���oµ�Å�o�n°��Ê�¨ ³�ε¦ o°��Ê�¤Á®�»�¢ �Å�o�ÈÄ®o«µ¨ °�»�µ��µ¤�ε¦ o°���Ä��¦ ��ɤ�µ¦ ���oµ���ª nµ¤µ�Ê��Ä®o�夵�รา 126 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาใชบงคบโดยอนโลม
�oµ�¼n�ª µ¤�¹É��¦ ³ ��r�³���oµ�Ťn���oµ��µ¦ ° oµ��o° ¤¼���nµª Á ¥�n°��µ¦ º��o° ¤¼�Ê�Á ¦ È���®¦ º° «µ¨ Ťn° �»�µ�Ä®o���oµ�£µ¥®¨ ���®oµ¤¤ ·Ä®o�¼n�ª µ¤ nµ¥�Ê����oµ��µ¦° oµ�° ·��o° ¤¼�Ê�Á�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ���Â�n�Ê��ÊŤn��° ε�µ��°�«µ¨ Ä��µ¦ �É�³Å�n ª�¨ ³ �Ê�µ�Ä�
72
Á¦ ºÉ°�Á�ºÉ°�Å��°��µ¦ ¦ �¢ ��o° ¤¼�Ê��µ¤�o°��20 ®¦ º° Ä�Á¦ ºÉ°��ª µ¤Â�o�¦ ·�®¦ º°�¼��o°��°� ºÉ° ®¦ º° εÁ�µ ºÉ° �É���¹��o° ¤¼Á�n�ª nµ�Ê���ใ�Á¤ºÉ° «µ¨ Á®È� ¤�ª ¦ Á¡ ºÉ°�¦ ³Ã¥��r®n��ª µ¤¥»�·�¦ ¦ ¤
ขอ 23. ใหนาความในขอ 21 ถงขอ 22 ¤µÄ�o����Â�n�µ¦ ¦ �¢ ��o° ¤¼�É���¹�Ū oÄ�®¦ º° Å�o¤µ�µ�ŤÃ�¦ ¢ · r¤ ºÉ° ° ·Á È��¦ °�·� r��®¦ º° ºÉ°�µ�Á��Ã�à ¥สµ¦ �Á�«�¦ ³ Á£�° ºÉ�โดยอนโลม
ขอกาหนดคดภาษอากร พ.ศ. 2544
ขอ 30. «µ¨ ° µ�¦ �¢ ��o° ¤¼�É���¹�Ã�¥Á�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r®¦ º°�¦ ³ ¤ª ¨ �โดยÁ�¦ ºÉ°�คอมพวเตอรเปนพยานหลกฐานในคดไดหาก
(1) �µ¦ ���¹��o° ¤¼Ã�¥Á�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r®¦ º° �µ¦ �¦ ³ ¤ª ¨ �Ã�¥Á�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ rÁ�È��µ¦ �¦ ³�ε�µ¤���·Ä��µ¦ �¦ ³�°��·��µ¦ �°��¼oÄ�oÁ�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ rและ
(2) �µ¦ ���¹�¨ ³�µ¦ �¦ ³ ¤ ª ¨ ��o° ¤¼Á�·��µ��µ¦ Ä�oÁ�¦ ºÉ° �คอมพวเตอรและ��·��·�µ��µ¤�Ê��°��µ¦�ε�µ��°�Á�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r° ¥nµ��¼��o°�และแม®µ�¤�¦ ��µ¦�ε�µ��°�Á�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r���o°��ÈŤn�¦ ³���¹��ª µ¤�¼��o°��°��o° ¤¼�Ê�
การกระทาตามปกตของผใชตาม (1) และความถกตองของการบนทกและการประมวลผลขอมลตาม (2) ตองมคารบรอง�°��»���ÉÁ�É¥ª�o°�®¦ º°�εÁ�·��µ¦ �Ê�
ขอ 31. �¼n�ª µ¤�É�¦ ³ ��r�³Á �°�o° ¤¼�É���¹�Ã�¥Á�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r®¦ º°�¦ ³ ¤ ª ¨ � Ã�¥Á�¦ ºÉ° ��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�³�o° �¦ ³�»�o° ¤¼�É�³ ° oµ�Ū oÄ����¦ ³�»¡ ¥µ��µ¤�o° 15¡ ¦ o° ¤¥ºÉ��εÂ�� ���ªµ¤�ε��Á�n�ª nµ�Ê�และคารบรองตามขอ 30 วรรคสอง �� εÁ�µ ºÉ° �É���¹��o° ¤¼�Ê�Ä��ε�ª��ÉÁ¡ ¥�¡ ° Á¡ ºÉ° Ä®o�¼n�ª µ¤° � nµ¥®�¹É�¤µ¦ �Å��µ�¡ ���µ�«µ¨ เวนแต
(1) ºÉ° ���¹��o° ¤¼�Ê�° ¥¼nÄ��ª µ¤�¦ °��¦ °��°��¼n�ª µ¤ nµ¥° ºÉ�หรอของบคคลภายนอก Ä®o�¼n�ª µ¤ nµ¥�É° oµ�° ·��o° ¤¼¥ºÉ��ε�° Ã�¥�εÁ�È��ε¦ o°��n° «µ¨ �° °�»�µตงดสงคารบรองตามขอ 30 วรรคสอง ¨ ³ εÁ�µ ºÉ° �É���¹��o° ¤¼Â¨ ³�° Ä®o«µ¨ ¤�ε É�Á¦ ¥� ºÉ° �É���¹��o° ¤¼�Ê�¤µ�µ��¼o�¦ °��¦ °�Ã�¥Ä®o�¼n�ª µ¤ nµ¥�É° oµ��Ê�¤®�oµ�É�·��µ¤Á¡ ºÉ° Ä®oÅ�o ºÉ° �É���¹��o° ¤¼�Ê�¤µÂ ���n° «µ¨ Ä�ª � º�¡ ¥µ�®¦ º° Ä�ª �° ºÉ��µ¤�É«µ¨ Á®È� ¤�ª ¦�εหนด
(2) �oµ�µ¦�ε εÁ�µ ºÉ° �É���¹��o° ¤¼�Ê� จะทาใหกระบวนพจารณา¨ nµ�oµ®¦ º° Á�È��ÉÁ ºÉ° ¤Á ¥Â�n�¼n�ª µ¤�¹É�° oµ�° ·��o° ¤¼�Ê�®¦ º° ¤Á®�»� ��ª nµÅ¤n° µ� n� εÁ�µ ºÉ°�É���¹��o° ¤¼�Ê�Ä®o¨ oª Á ¦ È�£µ¥Ä�Áª ¨ µ�µ¤�É�ε®��Å�oÄ®o�¼n�ª µ¤ nµ¥�É° oµ�° ·��o° ¤¼¥ºÉ��ε�อโดยทาเปนคารองตอศาล �° °�»�µ��� n� εÁ�µ ºÉ° �É���¹��o° ¤¼Â¨ ³�°�ε ºÉ° �É���¹��o° ¤¼�Ê�¤µÂ ���n° «µ¨ Ä�ª � º�¡ ¥µ�®¦ º° Ä�ª �° ºÉ��µ¤�É«µ¨ Á®È� ¤�ª ¦�ε®��
�oµ�¼n�ª µ¤ nµ¥�É° oµ�° ·�Ťn µ¤µ¦ ��ε ºÉ° �É���¹��Ê�¤µÂ ���n° «µ¨ Å�o£µ¥Ä�Áª ¨ µ�µ¤ª ¦ ¦ �®�¹É�ศาลจะกาหนดใหทาการตรวจขอมลดงกลาว ณ �µ��Éเวลา และภายในÁ�ºÉ°�Å��µ¤�É«µ¨ Á®È� ¤�ª ¦ ¨ oª Â�n £µ¡ ®n��o° ¤¼�Ê�ๆ กได
73
�oµ�¼n�ª µ¤�É�¦ ³ ��r�³ ° oµ�° ·��o° ¤¼�É���¹�Ã�¥Á�¦ ºÉ° ��° ¤ ¡ ·ª Á�° ¦ r®¦ º°�¦ ³ ¤ª ¨ �Ã�¥Á�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r¤ ·Å�o��·��·Ä®o�¼��o°��µ¤�ª µ¤Ä�ª ¦ ¦ �®�¹É�®¦ º° ª ¦ ¦ � ° �®oµ¤¤ ·Ä®o«µ¨ ¦ �¢ ��o° ¤¼�Ê�Á�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ� Â�n�oµ«µ¨ Á®È�ª nµÁ¡ ºÉ° �¦ ³ Ã¥��r®n��ª µ¤¥»�·�¦ ¦ ¤�³ ¦ �¢ ��o° ¤¼Á�n�ª nµ�Ê�Á�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ��¦ ³�°�¡ ¥µ�®¨ ��µ�° ºÉ��oª ¥�ÈÅ�o
ขอ 32. �¼n�ª µ¤ nµ¥�É�¼�° � nµ¥° oµ�° ·��o° ¤¼�É���¹�Ã�¥Á�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r®¦ º°�¦ ³ ¤ª ¨ �Ã�¥Á�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r¤µÁ�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ�¥���° µ�¥ºÉ��εÂ���n° «µ¨ �n°��µ¦ º��o° ¤¼�Ê�Á ¦ È����oµ��µ¦ ° oµ��o° ¤¼�Ê�Ã�¥Á®�»�ɪ nµ�o° ¤¼���nµª ŤnÁ�oµÁ�ºÉ°�Å��°��µ¦รบฟงตามขอ 30 ®¦ º° ºÉ° �É���¹��Ê�� ° ¤®¦ º° εÁ�µ ºÉ° �É���¹��Ê�Ťn�¼��o°��Ê�®¤�®¦ º°บางสวน เวนแ�n�³Â ��Ä®oÁ�È��É¡ ° Ä�Â�n«µ¨ ª nµ¤Á®�»° � ¤�ª ¦ �ÉŤn° µ��¦ µ�Á®�»Â®n��µ¦คดคานไดกอนเวลาดงกลาว �¼n�ª µ¤ nµ¥�Ê�° µ�¥ºÉ��ε¦ o°��° °�»�µ����oµ��µ¦ ° oµ��o° ¤¼®¦ º° ºÉ° ®¦ º° εÁ�µ ºÉ° �É���¹��o° ¤¼Á�n�ª nµ�Ê��n° «µ¨ Ťnª nµÁª ¨ µÄ�Ç กอนพพากษาคด และถาศาลเหนวาคควา¤ nµ¥�Ê�Ťn° µ�¥��o° ���oµ�Å�o�n°��Ê�¨ ³�ε¦ o° ��Ê�¤Á®�»�¢ �Å�o กใหศาลอนญาตตามคารอง Ä��¦ ��ɤ�µ¦ ���oµ���ª nµ¤µ�Êใหนาประมวลกฎหมายวธพจารณาความแง มาตรา 126 มาใชบงคบโดยอนโลม
�oµ�¼n�ª µ¤�¹É��¦ ³ ��r�³���oµ�Â�nŤnÅ�o���oµ��µ¦ ° oµ��o° ¤¼���nµวเสยกอน�µ¦ º��o° ¤¼�Ê�Á ¦ È�หรอศาลไมอนญาตใหคดคานภายหลง ®oµ¤¤ ·Ä®o�¼n�ª µ¤ nµ¥�Ê����oµ��µ¦ ° oµ�° ·��o° ¤¼�Ê�Á�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ� Â�n�Ê��ÊŤn��° ε�µ��°�«µ¨ Ä��µ¦ �É�³ Å�n ª�¨ ³�Ê�µ�Ä�Á¦ ºÉ°�Á�ºÉ°�Å��°��µ¦ ¦ �¢ ��o° ¤¼�Ê��µ¤�o° 30 ®¦ º° Ä�Á¦ ºÉ°��ª µ¤Â�oจรงหรอถกตองของ ºÉ° ®¦ º° εÁ�µ ºÉ° �É���¹��o° ¤¼Á�n��Ê�Ä�Á¤ºÉ° «µ¨ Á®È� ¤�ª ¦ Á¡ ºÉ°�¦ ³Ã¥��r®n��ª µ¤¥»�·�¦ ¦ ¤
ขอ 33. ใหนาขอกาหนด ขอ 30 ถงขอ 32 ¤µÄ�o����Â�n�µ¦ ¦ �¢ ��o° ¤¼�Éบนทกไวในหรอไดมาจากไมโครฟลม ºÉ° ° ·Á È��¦ °�·� r ®¦ º° ºÉ°�µ�Á��Ã�à ¥ µ¦ สนเทศ�¦ ³Á£�° ºÉ�Ã�¥°�»Ã ¤
���Ê���¼oÁ�¥�¤�ª µ¤Á®È�ª nµ�®¨ �Á���r�µ¦ ¦ �¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ��ÉÁ�È�ขอมลอเลกทรอนกสตามขอกาหนดดงกลาวขางตน µ¤µ¦ �Ä�o����Å�oÁ�¡ µ³ �����É° ¥¼nÄ�Á��° ε�µ��°�«µ¨ �ε��¡ ·Á«¬�oµ��o�Á�nµ�Ê��Â�nŤn µ¤µ¦ ��夵Ä�oบงคบ����¡ n��Éอยในเขต° ε�µ��°�«µ¨ ¡ n��«µ¨ ��®ª ��«µ¨ Â�ª��¦ ª ¤�¹�«µ¨ ° ºÉ�Ä��ɤ ·Å�o° ¥¼nÄ�Á��° ε�µ��°�«µ¨ชานญพเศษดงกลาวดวย �³ �Ê�®µ��¦ ³ ��r�³�ε¡ ¥µ�®¨ ��µ��ÉÁ�È�ขอมลอเลกทรอนกส¤µÄ�oÄ��¦ ³�ª�¡ ·�µ¦ �µ�°�«µ¨ Ä���¡ n��ɪ Å��Ê�ประธานศาลฎกาโดยอาศยอานาจตามมาตรา 103/3 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงควรมการออกขอกาหนดวาดวยการรบฟงและวธการ º�¡ ¥µ�®¨ ��µ��ÉÁ�È��o° ¤¼° ·Á È��¦ ° �·� rมาใชบงคบกบคดแพง และ��° ºÉ�Ä�Á¡ ºÉ° Ä®o¤®¨ �Á���r¨ ³ ª ·��µ¦ Ä��µ¦�ε ��µอเลกทรอนกสมาใชเปนพยานหลกฐานในกระบวนพจารณาของศาล โดยกาหนดหลกเกณฑและวธการอางพยานหลกฐาน�ÉÁ�È��o° ¤¼อเลกทรอนกส รวมถงเหตแหงการคดคานพยานหลกฐาน�ÉÁ�È��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�Ê�
74
�Ê��Ê�กรณมการนาสญญาอเลกทรอนกสมาใชเปนพยานหลกฐานในศาล หากจะถอวาสญญาอเลกทรอนกสเปนพยานเอกสารยอมตองเปนไปตามหลกเกณฑของกฎหมายลกษณะพยานในประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงดง�Ê�oª ¥��nµª�º°�
�µ¦ ¥ºÉ� εÁ�µÁ° � µ¦ ¨ nª �®�oµ (มาตรา 90) �ε®��Ä®o�¼n�ª µ¤ nµ¥�É° oµ�° ·�Á°� µ¦
Á�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ�Á¡ ºÉ° �� �»��o° ° oµ�®¦ º°�o° Á�¥��°����ÉÅ�o¦ ³�»Ä����¡ ¥µ�Ū o�o°�¥ºÉน εÁ�µÁ°� µ¦ �n° «µ¨ ¨ ³ n�Ä®o�¼n�ª µ¤ nµ¥° ºÉ��n°�ª � º�¡ ¥µ�Ťn�o° ¥�ª nµÁ�È�ª � Ä��¦ ��É�¼n�ª µ¤ nµ¥Ä�¥ºÉ��εÂ��®¦ º°�ε¦ o°��° °�»�µ�° oµ�° ·�Á°� µ¦ Á�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ��µ¤¤µ�¦ µ 88วรรคสองหรอวรรคสาม Ä®o¥ºÉ��n° «µ¨ ¨ ³ n�Ä®o�¼n�ª µ¤ nµ¥° ºÉ��¹É� εÁ�µÁ°� µ¦ �Ê�¡ ¦ o° ¤���µ¦¥ºÉ��εÂ��®¦ º°�ε¦ o°����nµª Áª o�Â�n«µ¨ �³ °�»�µ�Ä®o¥ºÉ� εÁ�µÁ°� µ¦ £ µ¥®¨ �Á¤ ºÉ° ¤Á®�»° �สมควร แต�Ê��Ê�มขอยกเวน�É��Ťn�o°�¥ºÉ� εÁ�µÁ°� µ¦ �n° «µ¨ และไมตองสงสาเนาเอกสารÄ®o�¼n�ª µ¤ nµ¥° ºÉ�3 หากเปน�¦ ����n° Å��Ê
(1) Á¤ ºÉ°�¼n�ª µ¤ nµ¥Ä�° oµ�° ·�Á°� µ¦ Á�È��»��¹É��¼n�ª µ¤ nµ¥° ºÉ��¦ µ��° ¥¼n¨ oª ®¦ º° µ¤µ¦ ��¦ ª��¦ µÄ®o�¦ µ�Å�oÃ�¥�nµ¥�¹��ª µ¤¤ ° ¥¼n¨ ³�ª µ¤Â�o�¦ ·�®n�Á°� µ¦ �Ê� เชนจดหมายโตตอบระหวางคความในคด หรอสมดบญชการคา และสมดบญชของธนาคารหรอÁ°� µ¦ Ä� ε�ª���Á¦ ºÉ°�° ºÉ�เปนตน
(2) Á¤ ºÉ°�¼n�ª µ¤ nµ¥Ä�° oµ�° ·�Á°� µ¦ ���Á�¥ª ®¦ º° ®¨ µ¥����É° ¥¼nÄ��ª µ¤�¦ °��¦ °��°��¼n�ª µ¤ nµ¥° ºÉ�®¦ º°�°��»��£µ¥�°�
(3) �oµ�µ¦ �� εÁ�µÁ°� µ¦ �³�εĮo�¦ ³�ª�¡ ·�µ¦ �µ¨ nµ�oµÁ�È��ÉÁ ºÉ° ¤Á ¥ แก�¼n�ª µ¤�¹É�° oµ�° ·�Á°� µ¦ �Ê� หรอมเหตผลแสดงวาไมอาจคดสาเนาเอกสารใหเสรจภายใน�ε®��Áª ¨ µ�ÉÄ®o¥ºÉ� εÁ�µÁ°� µ¦ �Ê�
���Ê��®µ�¤�µ¦ อางองสญญาอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐานในฐานะพยานเอกสาร �¹��o°�¥ºÉน εÁ�µÁ°� µ¦ ¨ nª�®�oµ�µ¤�É��®¤µ¥�ε®���oª ¥
การนาสบดวยตนฉบบเอกสาร ®¨ �Á���r�ʤ �ɤµ�µ�®¨ �Á¦ ºÉ° �การรบฟง
พ¥µ�®¨ ��µ��É��É »�กลาวคอ คความ�³�o°��ε¡ ¥µ��É��É »�¤µ º��¹É�กรณพยานเอกสารจะตองนาตนฉบบมาสบไมใชนาสบสาเนาหรอสบพยานบคคลแทน �Ê��ÊÁ¡ ºÉ° Ä®o¤�ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º°และปองกนผดหลง หรอไมถกตองตรงตามÁ�ºÊ°�ª µ¤�ÉÂ�o�¦ ·�โดยกฎหมายไทยไดบญญตไวประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 93 อนกลาวไววา การอางเอกสารเปน¡ ¥µ�®¨ ��µ�Ä®o¥° ¤¦ �¢ �Å�oÁ�¡ µ³�o����Á°� µ¦ Á�nµ�Ê���³�Ê�ตนฉบบเอกสาร จงหมายถงÁ°� µ¦ ����Ê�Á�·¤�É�ε�¹Ê�Ä��°�¦ � เชน หากÁ�È�Á°� µ¦ �ÉÁ�¥��oª ¥¤ º° และมการลงลายมอ�ºÉ° ��Ū o�È¥n° ¤®¤µ¥�¹�Á°� µ¦ ����Éเขยนและลงลายมอ�ºÉ° ��Ū oÄ��°�¦ �ยอมเปน
3 โกวท หนโยม, การรบฟงขอมลอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐานในคดแพง, (นตศาสตรมหา
บณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2551), 30.
75
เอกสารตนฉบบ nª� εÁ�µÁ°� µ¦ ° µ�Á�È�Á°� µ¦ �É��°��o°�ª µ¤¤µ�µ��o����Á°� µ¦หรอถายภาพมาจากตนฉบบเอกสาร Á�È�Á°� µ¦ �É�ε�¹Ê�¤µÂ���o���� โดยประสงคใหมขอความตรงหรอไมตรงกบตนฉบบกได การนาสบพยานเอกสารจะตองนาสบถงขอความในÁ°� µ¦ Á�nµ�Ê�®µ�Á�È��µ¦�ε º��¹�Á¦ ºÉ°�° ºÉ�ๆ ¤o�³Á�É¥ª�o°���Á°� µ¦ เชน การมอยจรง�°�Á°� µ¦ ®¦ º° Á°� µ¦ �Ê�Á�È�Á°� µ¦ �ÉÂ�o�¦ ·�®¦ º° Ťnกยอมไมอยในบงคบของหลกเกณฑการนาสบดวยพยานเอกสาร
�Ê��Ê�หลกการนาสบดวยตนฉบบเอกสารมาสบมขอยกเวน ด��Ê�(1) Á¤ ºÉ°�¼n�ª µ¤�ÉÁ�É¥ª�o°��»� nµ¥���ยอมรบ��ª nµ εÁ�µÁ°� µ¦ �Ê��¼��o°�(2) ถาตนฉบบเอกสารหาไมได เพราะถกทาลายโดยเหตสดวสย หรอสญหาย
®¦ º° Ťn µ¤µ¦ ��ε�o����¤µÅ�oÃ�¥�¦ ³�µ¦ ° ºÉ�° �¤ ·Ä�n¡ §�·�µ¦ �r�É�¼o° oµ��o°�¦ ��·��°� หรอÁ¤ ºÉ° «µ¨ Á®È�ª nµÁ�È��¦ ��εÁ�È�¨ ³ Á¡ ºÉ°�¦ ³ Ã¥��r®n��ª µ¤¥»�·�¦ ¦ ¤ ศาลจะอนญาตใหนาสาเนาเอกสารหรอพยานบคคลแทนตนฉบบเอกสารกได
(3) �o����Á°� µ¦ �É° ¥¼nÄ��ª µ¤° µ¦ ��µ®¦ º° Ä��ª µ¤�ª��»¤�°��µ�ราชการ สามารถนา εÁ�µÁ°� µ¦ ®¦ º° �o°�ª µ¤�É��°�¤µ�µ�Á°� µ¦ �o�����Éมการรบรองความถกตองโดยพนกงานเจาหนาผมอานาจ กถอวาสามารถนามาแสดงตอศาลแทนตนฉบบเอกสารได
(4) กรณไมมการคดคานเอกสารตามมาตรา 125 กลาวคอ Á¤ ºÉ°�¼n�ª µ¤ nµ¥�É° oµ�° ·�Á°� µ¦ Á�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ�Á¡ ºÉ° �บสนนขออางหรอขอเถยงของตน Å�o¥ºÉ� εÁ�µÁ°� µ¦ตอศาลและสงใหคความ nµ¥° ºÉ� �¼n�ª µ¤ nµ¥�É�¼�° � nµ¥®�¹É�° oµ�° ·�Á° � µ¦ ¤ µÁ�Èนพยานหลกฐานยนตน ° µ����oµ��µ¦�εÁ°� µ¦ �Ê�¤µ º�Ã�¥Á®�»�ɪ nµÅ¤n¤�o����®¦ º°�o�����Ê��° ¤�Ê����®¦ º°�µ� nª�®¦ º° εÁ�µ�Ê�Ťn�¼��o°����o����โดยคดคานตอศาลกอนการ º�¡ ¥µ�Á°� µ¦ �Ê�Á ¦ È�หากไมค��oµ��µ¦ ° oµ�Á°� µ¦ Á ¥�n°��µ¦ º�¡ ¥µ�Á°� µ¦ �Ê�Á ¦ È�®¦ º° «µ¨ Ťn°�»�µ�Ä®o���oµ�£µ¥®¨ ��Ê���®¤µ¥�ε®��Ä®o«µ¨ ¦ �¢ � εÁ�µÁ°� µ¦ Á�n�ª nµ�Ê�เปนพยานหลกฐานได โดยไมตองนาตนฉบบมาแสดงอก
���Ê��Á¤ºÉ° จะอางองสญญาอเลกทรอนกสในฐานะพยานเอกสารแลว ยอมตองปฏบตตามหลกการนาสบตนฉบบเอกสารดวย �¹É��¦ ��°�สญญา° ·Á È��¦ °�·� r�Ê�o�����³Á�·��¹Ê�Á¤ ºÉ° ¤�µ¦ ���ε�¹Ê�Ä��¦ Ê�¦ �Á�nµ�Ê� ®µ��n° ¤µ¤�µ¦ ���¹��n° Å�Ä� ·É�° ºÉ�Ä� สญญา° ·Á È��¦ °�·� r�É���¹��n° Å��Ê��ÈÁ�È�Á¡ ¥� εÁ�µÁ�nµ�Ê� ° ¥nµ�Ŧ �È�µ¤ ·É��É�¦ ³ ¤ ª ¨ �¨ ³�¦ µ��° °�¤µ�µ�®�oµ�°�° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r¨ ³ ·É�¡ ·¤¡ r° ° � (Printout) �É¡ ·¤¡ r° ° �¤µ�ÈÁ�È�Á¡ ¥� εÁ�µÁ�nµ�Ê�สญญาอเลกทรอนกสจงอาจเขาขอยกเวนตามหลกการนาสบดวยตนฉบบเอกสารกลาวคอ หากคความตกลงกนใชสาเนาเอกสารนาสบ ศาลกสามารถยอมรบฟงไดหรอกรณไมสามาร��ε�o����¤µÅ�oÃ�¥�¦ ³�µ¦ ° ºÉ��¹É��µ¤กฎหมายกาหนดใหศาลมอานาจอนญาตใหนาสาเนาหรอพยานบคคลมาสบแทนกได หรอกรณไมมการคดคานเอกสารตามมาตรา 125 ก
76
สามารถนาสบดวยสาเนาเอกสารได รวมถงพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ.2544 กไดกาหนดรบรองให ·É�¡ ·¤ ¡ r° ° ��° �ขอมลอเลกทรอนกสสามารถรบฟงเปนพยานหลกฐานไดอกดวย
�Ê��Ê��µ¦ �É�εหลกการนาสบตนฉบบเอกสารมาใชกบสญญา° ·Á È��¦ ° �·� r�Ê�มขอพจารณาถงความเหมาะสม กลาวคอ สญญาอเลกทรอนกส�É�¦ ³ ¤ª ¨ �¨ ³�¦ µ��° °�¤µทางหนาจอคอมพวเตอร¨ ³ ·É�¡ ·¤¡ r° °� (Printouts) ของสญญาอเลกทรอนกส�É¡ ·¤¡ r° °�¤µ�ÈÁ�È�Á¡ ¥� εÁ�µÁ�nµ�Ê����Ê��¹��ª ¦ �É�³มการกาหนดหลกเกณฑใหมการรบรองความถกตองแทจรงของสญญาอเลกทรอนกส�n°��É�³�夵 ¼n�¦ ³�ª�¡ ·�µ¦�µÄ��Ê�«µ¨
การนาสบพยานบคคลประกอบเอกสาร หลกการนาสบพยานบคคลประกอบพยาน
Á°� µ¦ �¹É��¦���®¨ ���®¤µ¥�° ¤¤° �° ª rÁ¦ ºÉ°�Parol Evidence Rule อนเปนผลจากแนวคด�°���®¤µ¥�ɪ nµ หากไดมการทานตกรรมไวเปนหนงสอแลว ��µ�É�εŪ o¤�o°�ª µ¤° ¥nµ�Ŧ�È�ª ¦ �º° �µ¤�ª ° �¬ ¦ �É���¹�Ū oÁ�È�®�� º° อยางไรกตาม การนาสบพยานบคคลประกอบÁ°� µ¦ �µ¤¤µ�¦ µ�Ê�³�o°�®oµ¤�È�n° Á¤ ºÉ° Á�È��¦ ��ɤ��®¤µ¥����Ä®o�o°�¤พยานเอกสารมาแสดง กรณ�É° µ�ทาสญญาอยในรปของขอมลอเลกทรอนกส เชน ��µ�ºÊ°�µ¥ ·��oµ° °�Å �rÃ�¥�ÉÁ�È��µ¦�ºÊ°�µ¥ �®µ¦ ·¤�¦ ¡ ¥r�Ê�Â�n20,000 �µ��¹Ê�Å� ��µ�³�ºÊ°�³�µ¥®¦ º°�ε¤ É��³�ºÊ°�³�µ¥ สญญากยมเงนเกนกวา 2,000 บาท สญญาประกนภยออนไลน �¹É��¦ �Á®¨ nµ�Êกฎหมายบงคบใหตองมหลกฐานเปนหนงสอ เปนตน4
���Ê��การหามนาสบพยานบคคลประกอบเอกสารเปนขอหาม�ɤ ลกษณะเดดขาดกลาวคอ คกรณไมสามารถตกลงกนเป�° ¥nµ�° ºÉ�Å�o(มาตรา 94) �¹É�หามเฉพาะการนาสบพยานบคคลแทน¡ ¥µ�Á°� µ¦ �®¦ º° Â�oÅ�Á� É¥�Â���o°�ª µ¤Ä�Á°� µ¦ �Á�nµ�Ê� ไมไดหามการสบพยานเอกสารประกอบ Ã�¥�o° ®oµ¤�µ¦ �ε º�¡ ¥µ��»��Á¡ ºÉ° Á¡ ·É¤Á�·¤ ตดทอน หรอÁ� É¥�Â��Â�oÅ��o°�ª µ¤Ä�Á°� µ¦ เพราะเหตวาถาหากยอมใหมการสบพยานบคคลแทนได�È��¤�µ¦ ° oµ�ª nµÅ�o¤�µ¦ ���Á�È�ª µ�µ° ¥nµ�° ºÉ�° � �¹É��µ¦ �nµª ° oµ�Á�n��Ê° µ��·�¡ ¨ µ�®¦ º°หลงลมได �Ê�° µ�¤�µ¦ �夵�nµª ° oµ�Á¡ ºÉ° Ä®oÁ�È��¦ ³ Ã¥��rÂ�n nµ¥��Á°�ขอยกเวนในการสบพยานบคคลประกอบเอกสารมกรณ ���Ê
(1) �µ¦ �ε º�¡ ¥µ��»��Á¤ ºÉอไมอาจนาตนฉบบเอกสารมาแสดง ตามมาตรา 93 (2)
(2) �µ¦�ε º�¡ ¥µ��»��Á¡ ºÉ°  ��ª nµÁ°� µ¦ � ° ¤®¦ º° Ťn�¼��o°�สญญา®¦ º° ®�ÊŤn ¤�¼¦�rหรอมการตความหมายผด
���Ê��หากถอวาขอมลอเลกทรอนกสเปนพยานเอกสารแลว โดยหลกกตองปฏบตตามการนาสบเชนเดยวกบพยµ�Á°� µ¦ ° ºÉ� กลาวคอ ตองปฏบตตามมาตรา 94 แหง
4Á¦ ºÉ°�Á�¥ª ��, 86.
77
ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง �¹É�° µ��εĮoÁ�·���®µ�µ¦ ¦ �¢ �¡ ¥µ�Á°� µ¦ �ÉÅ�o¤µจากขอมลอเลกทรอนกส เพราะการทาสญญาอเลกทรอนกสอาจเกดขอผดพลาดไดโดยงายกวาการทาสญญาในรปเอกสารธรรมดา อาจเกดขอผดพลาดจากการแกไขเ� É¥�Â��ขอสญญาสญญา การสง การรบ หรอการเกบรกษาได การหามนาพยานบคคลมาสบประกอบหรอแทนเอกสาร �¹�° µ��εĮo«µ¨ Ťn° µ�Å�o¦ ��o° Á�È��¦ ·��É�¼��o°�Â�o�¦ ·�และครบถวนได �¹�Á�È���®µ�Éตองนาพจารณาหากจดใหสญญาอเลกทรอนกสเปนพยานเอกสาร
การรบฟงพยานบอกเลา (มาตรา 95/1) กาหนดให�o°�ª µ¤�¹É�Á�È��µ¦ �°�Á nµ�É
พยานบคคลใดนามาเบกความตอศาล หรอ�o°�ª µ¤�¹É�Á�È��µ¦ �°�Á nµ�É���¹�Ū oÄ�Á°� µ¦®¦ º° ª ��»° ºÉ�Ä��¹É�Å�o° oµ�Á�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ��n° «µ¨ ®µ�¤�µ¦ �εÁ �° Á¡ ºÉ° ¡ · ¼��r�ª µ¤�¦ ·�®n��o°�ª µ¤�Ê��หามมใหศาลรบฟงพยานบอกเลา Áª o�Â�n�¦ ����Ê�
(1) ตามสภาพ ลกษณะ ®¨ n��ɤµ และขอเทจจรงแวดลอมของพยานบอกÁ nµ�Ê��nµÁ�ºÉ° ª nµ�³ ¡ · ¼��r�ª µ¤�¦ ·�Å�oหรอ
(2) ¤Á®�»�εÁ�È�Á�ºÉ°��µ�Ťn µ¤µ¦ ��ε�»���¹É�Á�È��¼o�ÉÅ�oÁ®È�ไดยน หรอ�¦ µ��o°�ª µ¤Á�É¥ª Ä�Á¦ ºÉ°��É�³Ä®o�µ¦ Á�È�¡ ¥µ��Ê��oª ¥��Á°�Ã�¥�¦�¤µÁ�È�¡ ¥µ�Å�oและมÁ®�»� ¤�ª ¦ Á¡ ºÉ°�¦ ³Ã¥��r®n��ª µ¤¥»�·�¦ ¦ ¤�É�³ ¦ �¢ �¡ ¥µ�Á®¨ nµ�Ê�
�Ê��Ê�สาหรบกรณ�o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�Ê� อาจไมใชพยานบอกเลาเสมอไป กลาวคอ�¦ ��É�o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�³ Á�È�¡ ¥µ��°�Á nµ�È�n° Á¤ ºÉ° Á�È�การบนทกขอมลเกบไวแลวนา�o° ¤¼�Ê�¤µÂ ��Ä®¤nเชน การบนทกโดยมนษย nª��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�ÉŤnÁ�È�¡ ¥µ��°�Á nµ�È�n° Á¤ ºÉ°�o° ¤¼�Ê�Á�·��µ�Á�¦ ºÉ°�คอมพวเตอรเอง เชน ขอมลบนทกธรกรรมตาง ๆ อนเปนนตกรรมสญญา เชน �µ¦ É��µ¥®»o�®¦ º° ·��oµ การฝากเงน โอนเงน หรอถอนเงน เปนตน¨ ³�o° ¤¼�ÉÁ�·��µ��µ¦�¦ ³ ¤ª ¨ � เชน �µ¦�ε�ª��°�Á�Ê¥ �¦ ��É�o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� rÁ�È�พยานบอกเลา ในการนามาใชเปนพยานหลกฐานจงตองหามมใหรบฟงดวย หากจะใหศาลรบฟง�È�o°�¡ · ¼��rÄ®oÁ�oµ�o° ¥�Áª o��µ¤�É��®¤µ¥�ε®��5
° ��Êง ในกรณจะอางองสญญาอเลกทรอนกสเปนพยานในฐานะพยานเอกสารแลวจงตองเสยคาธรรมเนยมและคาอากรแสตมปตามกฎหมายกาหนดดวย �¹É�ª ·��µ¦ Á ¥�nµ° µ�¦แสตมปสาหรบหนงสอ หลกฐานเปนหนงสอ หรอเอกสาร �¹É�¤ ¸ �¬�³Á�È��¦ µ µ¦ �É��®¤µ¥บงคบใหตองทา �¹É�Å�o�ε�¹Ê�Ä�¦ ¼��°��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�Ê� ตามมาตรา 8 วรรคสอง แหงพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544 กาหนดวาหากไดมการชาระเงนÂ��®¦ º°�εÁ�·��µ¦ ° ºÉ�Ä��oª ¥ª ·��µ¦ �µ�° ·Á È��¦ °�·� r�µ¤®¨ �Á���r¨ ³ ª ·��µ¦ �Éหนวยงาน�°�¦ ��¹É�Á�É¥ª�o°��¦ ³�µ«�ε®�� กใหถอวาหนงสอ หลกฐานเปนหนงสอ หรอเอกสารม
5 Á¦ ºÉ°�Á�¥ª ��.
78
ลกษณะเปนตราสาร�Éไดมการปดอากรแสตมปและขดฆาตามกฎหมายแลว �¹É�สามารถใชเปนพยานหลกฐานในกระบวนพจารณาของศาลได
4.1.3 ป ญ ห า ก า ร พ ส จ น ค ว า ม ถก ต อ ง แ ท จ ร ง ข อ ง พ ย า น ห ลก ฐ า น ใ น
สญญาอเลกทรอนกส
การพเคราะหถง�ª µ¤�nµÁ�ºÉ° �º° �° �สญญาอเลกทรอนกส�Ê�สวนใหญศาลจะมงพเคราะหพจารณาถงความถกตองแทจรงÄ�Á�ºÊ°�ª µ¤Â®n� ��µเปนสาคญ �Ê��ÊปญหาการรบรองความถกตองแทจรงของสญญาอเลกทรอนกสจงÁ�È���®µ�É Îµ���¦ ³�µ¦ ®�¹É�����Ê��จงควรกาหนดÂ�ª�µ�Ä��µ¦�ε º�¡ ¥µ�®¨ ��µ��¦ ³ Á£��Ê�Á®È�Å�o�µ�ประเทศสหรฐอเมรกาป 1990 กระทรวงยตธรรมประเทศสหรฐอเมรกาไดจดทาคมอการยอมรบฟงบนทก�ÉÁ�È�รวบรวมทางอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐาน (Admissibility of Electronically Filled FederalRecords as Evidence) Ã�¥Â�³�εª ·��µ¦ �É�³ ทาใหÁ�·��ª µ¤¤ É�Ä�ไดวาขอมลทางอเลกทรอนกสสามารถใชเปนพยานหลกฐานในศาลÅ�o° ¥nµ�¤�ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º° โดยคมอดงกลาวÅ�oª µ�®¨ ��µ¦ ¡ ºÊ��µ�Ä��µ¦ ¦ �¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ��ÉÁ�È�บนทก° ·Á È��¦ °�·� rÃ�¥�ɪ Å��(TheAdmission of Electronic Records Generally Ū o���Ê
“�¼n�ª µ¤ nµ¥�É¥ºÉ�¡ ¥µ�®¨ ��µ��ÉÁ�È�ขอมลอเลกทรอนกสอาจจาเปนตองใหพยาน�¼oÁ�É¥ª�µ��nµª ¥º�¥��¹��ª µ¤�nµÁ�ºÉ° �º° �°�¦ ³��±µ¦ r�ª ¦ rและระบบซอฟทแวร ¦ ª ¤�Ê��¦ ³�ª��µ¦ �nµ�Ç��ÉÄ�oÄ��µ¦ Á�È�¦ �¬ µ�o° ¤¼�(records) และการพมพขอมลออกจากÁ�¦ ºÉ°�คอมพวเตอร (Printout) ¦ ª ¤ �Ê� £ µ¡ �µ¦ �r¨ ³ ª ·��µ¦ Ä��µ¦ ���¹��o°��o° ¤¼Á�oµ ¼n¦ ³����Ê��°��ÉÄ�o¨ ³�³�n° Ä®oÁ�·��ª µ¤¤ É�Ä�Å�oª nµ�o° ¤¼�É���¹�¤�ª µ¤�¼��o°���Ê��°��ÉÄ�oÄ��µ¦Á�È��o° ¤¼Â¨ ³ ¦ �¬ µ�o° ¤¼Ä®o¤�ª µ¤¡ ¦ o° ¤�É�³�夵Ä�o��ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º°�°��° ¢�rª ¦ r�ÉÄ�oÄ��µ¦ �¦ ³ ¤ ª ¨ ��o° ¤¼��ª µ¤�nµÁ�ºÉ° �º° �°��Ê��°��ÉÄ�oÄ��µ¦ ¡ ·¤ ¡ r�o° ¤¼° ° �¤µ�µ�Á�¦ ºÉ° �คอมพวเตอร (Printout) ความเหมาะสมของคอมพวเตอรฮารดแวร ซอฟทแวร และกระบวนการ�nµ�Ç��É�nª ¥Ä®o¦ ³�� µ¤µ¦ ��ε�µ��µ¤�ÉÅ�oª µ�Ū o�¦ ª ¤�Ê��¦ ³�ª��µ¦ Ä��µ¦ ¦ �¬ µ�ª µ¤�°�£ ¥�Éจะชวยปองกนการเขามาแกไขขอมลโดยไมไดรบอนญาตและการทาลายระบบขอมลในทางอเลกทรอนกส
การสรางบนทกขอมล (Record) Ä��µ���·��·° �Á�È����·�»¦ �·��¦ ª ¤�Ê�¡ ¥µ�®¨ ��µ��É ��ª nµ�o° ¤¼Å�o�¼����¹�Ä��µ���·��·° �Á�È����·�°��»¦�·��¨ ³ �É ��ª nµ�µ¦ ���¹�ขอมล���nµª Å�oÁ ¦ È� ¤�¼¦�r£µ¥Ä�¦ ³ ¥³Áª ¨ µ�ÉÁ®¤µ³ ¤�(Reasonable Time)
�»���É�³�o°�Ä�o¦ ³���ª µ¤� °�£ ¥�°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�(Computer Security System)Ťn�ª ¦ �É�³ ¦ ° ���ª nµ�³ Å�o¦ ��ε É��µ�«µ¨ Ä®o�ε�µ¦ ¡ · ¼��r¥º�¥��Â�n�¼o�¼Â¨ ¦ ³ ���o° ¤¼�(Information System Manager) �ª ¦ �É�³ ¡ ·�µ¦�µÅª onª�®�oµª nµÁ�µ µ¤µ¦ �Ä®o�ª µ¤¤ É�Ä�ไดวาÄ�¦�È�µ¤�É�³Á�oµ¤µÄ�o¦ ³���³สามารถเขาใจบนทกคอมพวเตอร (Computer Records) ¦ ª ¤�Êงอาจถกคนพบไดเชนเดยวกบ�o°�ª µ¤�É° ¥¼nÄ�กระดาษ และกาหนดวาบนทกขอมลคอมพวเตอร
79
(Computer Records) �É�o°��µ¦ ใหคนพบจะมอยหรอไดรบÁ�È�¦ ª�¦ ª ¤Åª o�¦ ª ¤�Ê�Ä®o�ª µ¤¤ É�Ä�ไดวาขอมล�ÉÁ�É¥ª�o°�อาจ�¼��ε¨ µ¥° ¥nµ�Á���µÄ���³�ɤ�µ¦ ¢o°�¦ o°�คดÁ�·��¹Ê�
สาหรบประเทศองกฤษไดพจารณาการพสจนความถกตองแทจรงของสญญาอเลกทรอนกสโดยใหความสาคญกบการรบรองความถกตองของขอมลอเลกทรอนกส �¹É�����Civil Evidence Act,1995 ได¡ ·�µ¦ �µ�¹��ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º°�°�ขอมลโดยได�ε®��Á�ºÉ°�Å�Ū o�กลาวคอ พจารณาวา�¼n�ª µ¤ nµ¥�É° oµ�° ·�ขอมล° ·Á È��¦ °�·� r�Ê�ควรจะเรยกผบนทกขอมลคนแรกมาเปนพยานในศาล ควรใหม�µ¦ ���¹�Ä��¦ Ê�¦ �ใ����®¨ ��µ��ÉÁ®�»�µ¦ �rÁ�·��¹Ê�รวมถง�µ¦ ���¹�Ä��¦ Ê�¦ ��ʤ�µ¦ Á¦ ¥�Á¦ ¥��o°�ª µ¤�n°��Éจะบนทกหรอบนทกโดยไมมการเร¥�Á¦ ¥��o° ¥�ε�¨ ³�µ¦ ���¹��Ê�ผบนทกไดกระทาเพยงคนเดยวหรอหลายคน และการบนทกมวตถประสงคโดยเฉพาะหรอมเหต�µ¦ �rª �o° ¤ ° ³ Ŧ �ÉÁ�·��¹Ê��Ê�อนสงผลใหการ¡ ·�µ¦ �µ�»��nµ�°�¡ ¥µ��·Ê��Ê�ลดลงหรอไม �¹É�®¨ �¡ ·�µ¦ �µÁ®¨ nµ�Êoª� n���n°�Îʵ®���°�¡ ¥µ�®¨ ��µ��Ê� ·Ê����Ê���¹�Á®È�Å�oª nµกฎหมายดงกลาวไดพยายามวางหลกเกณฑในการให�ª µ¤�nµ�ºÉ°�º° แกพยานหลก�µ��ÉÁ�È�ขอมลอเลกทรอนกส Á¡ ºÉ° ใหเหนวาขอมล�ÉÅ�oจากขอมลอเลกทรอนกสจะตองมการรบรองความถกตองของขอมลกอนนามาสกระบวนพจารณาของศาล
สาหรบประเทศไทย�Ê�ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 126 ไดกาหนดÁ�É¥ª ��การนาพยานเอกสารเขาสบจะตองนาพยานบคคลมาสบประกอบ®¦ º° Ä®o�¼oÁ�Éยวชาญ�¦ ª� °�Á°� µ¦ �É�¼����oµ��Ê�Ä��¦ ��É�¼n�ª µ¤° � nµ¥®�¹É����oµ��ª µ¤�¼��o°�Â�o�¦ ·�®n�Á°� µ¦ �Ê��«µ¨ �È�o°� º�¡ ¥µ�Ã�¥¤�µ¦ ���µ¤¡ ¥µ��É�¦ µ��µ¦ ¤° ¥¼n®¦ º°�o°�ª µ¤Â®n�Á°� µ¦�É�¼����oµ�����Ê��Ä��¦ �เปนสญญา° ·Á È��¦ °�·� r�¼o�É�³Á�È�¡ ¥µ��»��Ä��µ¦ ¡ · ¼จนความถกตองของสญญา Ã�¥�ɪ Å�ไดแก คสญญา®¦ º°�»��° ºÉ�Ç��ɤ®�oµ�É�¼Â¨ ¦ �¬ µ�o° ¤¼®¦ º°�¼o�É�³�o°�Ä�o�o° ¤¼�Ê�Ç�Á¡ ºÉ°�·��µ¦ Ä�®�oµ�É�°�����»��Á®¨ nµ�Ê° µ�Ťn¦ ¼o�¹��ɤµ�°��o° ¤¼®¦ º° Ťn¤�ª µ¤ ¦ ¼oÁ�É¥ª ��¦ ³���µ¦ �ε�µ��°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�É�夵Ä�oÄ��·��µ¦ Á ¥����Ê���¹�Á�È��µ¦¥µ�®¦ º° Á�º° ��³ Á�È�Å�ŤnÅ�o�É�³�ε¡ ¥µ��»���ÉÁ�È��¦ ³ ��¬ r¡ ¥µ��ɦ ¼oÁ®È�Ã�¥� ° ��»��Ê��°��¹��µ¦ Å�o¤µ�¹É� ·É�¡ ·¤¡ r° ° ��ÉÄ�o° oµ�° ·�Á�È�¡ ¥µ�Á°� µ¦ Ä�«µ¨ �° ��Ê����พยานบคคล�ɤµÄ®o�µ¦ ตอศาลจงมกÁ�È�¡ ¥µ�ª �o° ¤Ä��¦ ��É�³ Ä�o¡ · ¼��r�¹��ª µ¤ถกตองแทจรงของ�o°�ª µ¤Â¨ ³ Á° � µ¦ �ÉÄ�oÁ�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ���¹É��º° ª nµÁ�È�¡ ¥µ��¼o�ÉÁ�·��ª µ¤Ä��o°�ª µ¤�Éแทจรงแหงเอกสาร ตามมาตรา 126(2) แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง
อยางไรกตาม ผเขยนมความเหนวาการพสจนความถกตองแทจรงของขอความหรอสญญา�ÉÄ�oÁ�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ�Â�nÁ¡ ¥� ·É�¡ ·¤ ¡ r° ° ��Ê��¹É�Á�È� ·É��ÉÅ�o�µ�¦ ³���° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�Éนามาใชในกจการงานอนเปนปกตในทางธรกจ ยงถอไมไดª nµÁ�È��µ¦ Á¡ ¥�¡ ° �É�³ ¡ · ¼��rª nµ ��µ�Ê�Â�o�¦ ·�¨ ³�¼��o°��Á¡ ¦ µ³�° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�ÉÄ�o° ¥¼nÁ�È����·Ä��µ��»¦�·�ŤnÅ�o®¤µ¥�ª µ¤วาขอมล�ÉÅ�o° °�¤µ�³�¼��o°�Á ¤° Å����³�o°�¤�µ¦ ¡ · ¼��rÄ®oÁ®È�ª nµ¤ การใชระบบควบคมÁ¦ ºÉ°��ª µ¤¤ É����°�£ ¥�°��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� rÁ¡ ºÉ°�o°���¤ ·Ä®o¤�ª µ¤�·�¡ ¨ µ�หรอมการแกไข
80
Á� É¥�Â���o°�ª µ¤Ä�£µ¥®¨ ��¦ ª ¤�Ê�จะตองพสจนใหเหนถงมาตรการในการรกษาความปลอดภยในการÁ�oµ�¹�¦ ³���µ¦ Á�È��o° ¤¼��� °���Ã�¦ Â�¦ ¤Â¨ ³ Á�¦ ºÉ° �¤ º° ° ºÉ�Ç�Á¡ ºÉ° Á�È�ประกนความถกตองครบถวนและแทจรงของขอมล Â�n�Ê��Êไมจาเปนถงขนาดจะตองจดสง�o° ¤¼Â¨ ³ Ã�¦ Â�¦ ¤Ä®oÂ�n�¼n�ª µ¤° � nµ¥®�¹É�nª�®�oµÁ¡ ¦ µ³�³�n° Ä®oÁ�·�£µ¦ ³ ¨ ³�ª µ¤¥»n�¥µ�เกนความจาเปน Á�ºÉ°�จากสญญา° ·Á È��¦ °�·� r�ÉÄ�o° oµ�° ·�Á�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ�° µ�Á�È��� ·��Éไดมาจากโปรแกรมตางๆ มากมาย �°��µ��Ê�µ¦�¦ ª� °�° »��¦�r° ·Á È��¦ °�·� rÁ®¨ nµ�Ê�° µ�ไมกอใหเกดประโยชนแตอยางใดหากผกระทาŤn¤�ª µ¤ ¦ ¼oÁ�¡ µ³�oµ�®¦ º° �Ê��°�Ä��µ¦ ��ทาระบบขอมลอเลกทรอนกส
�°��µ��Êการพสจนเอกสารมหาชนตามมาตรา 127 แหงประมวลกฎหมายวธ¡ ·�µ¦ �µ�ª µ¤Â¡ n����¹É���®¤µ¥�ε®���o° ��·¬�µ�Ū oª nµ�Á° � µ¦ ¤®µ���¹É�¡ ���µ�Á�oµ®�oµ�ÉÅ�o�ε�¹Ê�Ä®o ��·¬�µ�Ū o�n°�ª nµÁ�È��°�Â�o�¦ ·�¨ ³�¼��o°��° µ�ŤnÁ®¤µ³ �É�³�夵Ä�oกบสญญาอเลกทรอนกสเพราะความถกตองของสญญา¥n° ¤�¹Ê�° ¥¼n���Ê��°�Ä��µ¦ ���ε�o° ¤¼Â¨ ³ ¦ ³���° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�É�夵Ä�oª nµ¤�ª µ¤ ¤�¼¦ �r¨ ³ Ťn¤�ª µ¤�·�¡ ¨ µ�¤µ��o° ¥Á¡ ¥�Ä������Ê����®µÄ�Á¦ ºÉ° ��µ¦ ¡ · ¼��rความถกตองแทจรงของสญญา° ·Á È��¦ ° �·� rÁ�È�Á¦ ºÉ° ��ɤ ¸ความสาคญเปน° ¥nµ�¥·É����µ¦ ª µ�®¨ �Á���r®¦ º° Â�ª�µ�¡ ºÊ��µ��µ¤�ÉÅ�o�nµª ¤µ�oµ��o�ยอมเปนประโยชนตอคความในการสรางความ�nµÁ�ºÉ°�º° ¨ ³�ª µ¤¤ É�Ä�Ä��¦ ��É�εสญญาอเลกทรอนกสมาใชเปนพยานหลกฐาน
4.1.4 ห ลก เ ก ณ ฑ ใ น ก า ร น า เ ส น อ แ ล ะ ก า ร น า ส บ พ ย า น ห ลก ฐ า น ใ น
สญญาอเลกทรอนกส
Á�ºÉองจากมาตรา 11 แหงพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544กาหนดเพยงหามมใหปฏเสธรบฟงขอมลอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐานในกระบวนการพจารณาคดตามกฎหมาย กลาวคอ ใหสามารถรบฟงพยานหลกฐาน�ÉÁ�È��o° ¤¼อเลกทรอนกสไดÁ�nµ�Ê���Â�n¥�ŤnÅ�o¤�µ¦ �ε®��ª ·��µ¦ ¥ºÉ�หรอวธนาสบพยานหลกฐาน�ÉÁ�È��o° ¤¼อเลกทรอนกสตอศาลแตอยางใด จงอาจทาใหเกดปญหาในการบงคบใชกฎหมาย วธ¡ ·�µ¦ �µ�ª µ¤�¹Ê�Å�oÄ��¦ ��Ê �¹É�หากพจารณาถงแนวทางการแกไขปญหาของประเทศสหรฐอเมรกาและประเทศองกฤษ�µ¤�ÉÅ�o�ε�ารศกษามาแลวÄ����É�3 จะไดขอสรปวากฎหมายของประเทศสหรฐอเมรกาและประเทศองกฤษจะนาหลกเกณฑการนาเสนอและวธสบพยานเอกสารมาปรบใชกบพยานหลกฐาน�ÉÁ�È��o° ¤¼อเลกทรอนกสโดยอนโลม Á¡ ºÉ° Â�oÅ�ปญหา�ÉÁ�·��¹Ê����¦ ��µ¦ º�¡ ¥µ��ÉÁ�È��o° ¤¼อเลกทรอนกส
ด��Ê��ผเขยนมความเหนวา Á¡ ºÉ° Ä®o¤®¨ �Á���r�É��Á��Ä��µ¦�ε ��µอเลกทรอนกสมาใชเปนพยานหลกฐาน ประธานศาลฎกาÃ�¥�ª µ¤Á®È��°��°��É�¦ ³�»¤Ä®�n«µ¨ ��µควรมการออกขอ�ε®��Á�É¥ª ���µ¦ นาเสนอและการนา º�¡ ¥µ�®¨ ��µ��ÉÁ�È��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r
81
มาใชบงคบ โดยอาศยอานาจตามมาตรา 103/3 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง �¹É��ª ¦ ª µ�®¨ �Á���r�µ¤Â�ª�µ��n° Å��Ê�
(1) �¼n�ª µ¤ �É�¦ ³ ��r�³ Á �° ¡ ¥ µ�®¨ ��µ��É° ¥¼nÄ�¦ ¼��° ��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�³�o°�¦ ³�»�o° ¤¼�É° oµ�Ū oÄ����¦ ³�»¡ ¥µ��µ¤¤µ�¦ µ�88 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความ¡ n�¡ ¦ o° ¤ ¥ºÉ��εÂ� ��ª µ¤�ε��Á�n�ª nµ�Ê��¨ ³ Ä®o�ε�ε¦ �¦ ° ��° �¡ ¥µ�®¨ ��µ��Ê�¡ ¦ o° ¤�Ê����ε ·É�¡ ·¤¡ r° °��°��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�Ê��Ä��ε�ª��ÉÁ¡ ¥�¡ °Á¡ ºÉ° Ä®o�¼n�ª µ¤° � nµ¥®�¹É�¤µ¦ �Å��µ�Á�oµ¡ ���µ�«µ¨ ��Áª o�Â�nขอมล�É���¹��o° ¤¼�Ê�อยในความครอบครองของคควา¤ nµ¥° ºÉ�®¦ º°�°��»��£µ¥�°��Ä®o�¼n�ª µ¤ nµ¥�É° oµ�° ·��o° ¤¼¥ºÉ�คาขอโดยทาเปนคารองตอศาล ขออนญาตงดสงคารบรองและใหทาสาเนาขอมล�É���¹�และ�°Ä®o«µ¨ ¤�ε É�Á¦ ¥�ขอมล�É���¹��Ê�¤µ�µ��¼o�¦ °��¦ °��Ã�¥Ä®o�¼n�ª µ¤ nµ¥�É° oµ��Ê�¤®�oµ�É�·��µ¤Á¡ ºÉ° Ä®oÅ�oขอมล�É���¹��Ê�¤µÂ ���n° «µ¨ Ä�ª � º�¡ ¥µ�®¦ º° Ä�ª �° ºÉ��µ¤�É«µ¨เหนสมควรกาหนด
Ä��¦ ��É�µ¦�ε εÁ�µขอมล�É���¹��o° ¤¼�Ê���³�εĮo�¦ ะบวนการพจารณา¨ nµ�oµ®¦ º° Á�È��ÉÁ ºÉ° ¤Á ¥Â�n�¼n�ª µ¤�¹É�° oµ�° ·��o° ¤¼�Ê��®¦ º° ¤ Á®�»� ��ª nµÅ¤n° µ� n� εÁ�µขอมล�É���¹��Ê�Ä®o¨ oª Á ¦ È�£µ¥Ä�Áª ¨ µ�µ¤�É�ε®��Ū o��Ä®o�¼n�ª µ¤ nµ¥�É° oµ�° ·��o° ¤¼¥ºÉ��εขอโดยทาเปนคารองตอศาลขออนญาตงดสงสาเนาขอมลบนทกและขอนาขอมล�É���¹��Ê�¤µÂ ���n° «µ¨ Ä®oª � º�¡ ¥µ�®¦ º° ª �° ºÉ��µ¤�É«µ¨ Á®È� ¤�ª ¦ ¨ oª Â�n £µ¡ ®n��o° ¤¼�Ê�Ç��ÈÅ�o�
(2) คความฝµ¥�É�¼�° � nµ¥®�¹É�° oµ�° ·�¡ ¥µ�®¨ ��µ�Ä�¦ ¼��°��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r¥�����° µ�¥ºÉ��εÂ���n° «µ¨ �n°��µ¦ º��o° ¤¼�Ê�Á ¦ È����oµ��µ¦ ° oµ��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�Ê�Ã�¥Á®�»�ɪ nµ�o° ¤¼���nµª ŤnÁ�oµÁ�ºÉ°�Å��°��µ¦ ¦ �¢ �®¦ º° Ťn�nµÁ�ºÉ°�º°��หรอขอมล�É���¹��o° ¤¼�Ê�� ° ¤��®¦ º° εÁ�µขอมล�É���¹��o° ¤¼�Ê�Ťn�¼��o°��Ê�®¤�®¦ º°�µ� nª��Áª o�Â�n�³Â ��Ä®oÁ®È�Á�È��É¡ ° Ä�Â�n«µ¨ ª nµ¤Á®�»° � ¤�ª ¦ �ÉŤn° µ��¦ µ�Á®�»Â®n��µ¦���oµ�Å�o�n°�Áª ¨ µ���nµª��¼n�ª µ¤ nµ¥�Ê�° µ�¥ºÉ��ε¦ o°��° °�»�µ����oµ��µ¦ ° oµ��o° ¤¼®¦ º°ขอมลหรอสาเนาขอมล�É���¹��o° ¤¼Á�n��Ê��n° «µ¨ Ťnª nµÁª ¨ µÄ�Ç��n°�¡ ·¡ µ�¬µ���¨ ³�oµ«µ¨Á®È�ª nµ�¼n�ª µ¤ nµ¥�Ê�Ťn° µ�¥�Áª o����oµ�Å�o�n°��Ê��¨ ³�ε¦ o°��Ê�¤Á®�»�¢ �Å�o�ÈÄ®o«µ¨อนญาตตามคารอง�Ê�Ä��¦ ��ɤ�µ¦ ���oµ���ª nµ¤µ�Ê�Ä®o�夵�¦ µ�126 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาแหงความแพงมาใชบงคบโดยอนโลม
�oµ�¼n�ª µ¤�¹É��¦ ³ ��r�³ ���oµ��µ¦ ° oµ��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� rÁ ¥�n°��µ¦ º��o° ¤¼�Ê�Á ¦ È���®¦ º° «µ¨ ° �»�µ��ดคานภายหลง หามมใหคความฝµ¥�Ê����oµ��µ¦ ° oµ�° ·�ขอมล° ·Á È��¦ °�·� r�Ê�Á�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ���Â�n�Ê��ÊŤn��° ε�µ��°�«µ¨ Ä��µ¦ �É�³Å�n ª�¨ ³�Ê�µ�Ä�Á¦ ºÉ°�Á�ºÉ°�Å��°��µ¦ ¦ �¢ ��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�Ê�Á�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ��®¦ º° Ä�Á�ºÉ°�ไขของความแทจรงหรอถกตองของขอมลหรอสาเนาขอมล�É���¹��o° ¤¼Á�n�ª nµ�Ê��Ä�Á¤ºÉ° «µ¨Á®È� ¤�ª ¦ Á¡ ºÉ°�¦ ³Ã¥��r®n��ª µ¤¥»�·�¦ ¦ ¤
82
4.2 ®¨ �Á���r�µ¦ �É��Îʵหนกพยานหลกฐานในสญญาอเลกทรอนกสของไทย
เปรยบเทยบกบกฎหมายตางประเทศ
�µ¦ �É��Îʵ®��¡ ¥µ�หลกฐานÁ�È��Ê��°��É«µ¨ ใชดลพนจในการนาพยานหลกฐานมา¡ ·�µ¦ �µ° ��¦ Ê�ª nµ�³ Á�ºÉ°�º° ¡ ¥µ��·Ê��Ê�ไดมากนอยÁ¡ ¥�Ä����¹É�การใชดลพนจของศาลไมมหลกเกณฑกาหนดไวแนนอนตายตว แต�Ê��Ê�n°��É�³¤µ�¹��Ê��°��Ê ��µอเลกทรอนกส�É�³�夵Ä�oÁ�È�¡ ¥µ�Ä��Ê�«µ¨ จะตองสามารถรบฟงเปนพยานหลกฐานไดเสยกอน การรบฟงเปนพยานหลกฐานไดหรอไม ตองพจารณาถงกฎหมายลกษณะพยาน�ɪ µ�®¨ �Á���r�nµ�Ç�Á° µÅª oและสญญา° ·Á È��¦ ° �·� r�Ê�Å�o�nµ�Á���rตางๆ เหลา�Ê�¤µแลว�¹É�กฎหมายของประเทศสหรฐอเมรกา¨ ³�¦ ³Á�«° ��§¬Å�o�ε®��®¨ �Á���r¨ ³ ª ·��µ¦ º�¡ ¥µ�®¨ ��µ��ÉÁ�È��o° ¤¼อเลกทรอนกสโดยใหนาหลกเกณฑและวธการนาสบพยานเอกสารมาใชกบการสบพยานประเภทขอมลอเลกทรอนกสโดยอนโลม สวนปญหาของ��®¤µ¥Å�¥¥��µ���Á���rÄ�Á¦ ºÉ°��µ¦ ¦ �¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ��¦ ³ Á£��Ê�Éชดเจน กลาวคอ มาตรา 11 แหงพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544 ไดกาหนดเพยงใหสามารถรบฟงพยานหลกฐาน�ÉÁ�È��o° ¤¼อเลกทรอนกสÅ�oÁ�nµ�Ê��Â�n��หมายมไดกาหนดไวอยางชดเจนวาขอมลอเลกทรอนกส�Ê�Á�È�พยานหลกฐานประเภทใด Á�ºÉ° ��µ��µ¦ �ε®���¦ ³ Á£��° �¡ ¥µ�®¨ ��µ��³ n���n°®¨ �Á���r¨ ³ ª ·��µ¦ �ε¡ ¥µ�Á�oµ º�Ä��Ê�«µ¨ �Ã�¥Á�¡ µ³®¨ �Ä��µ¦ ¦ �¢ �¡ ¥µ��É Îµ���º°��µ¦ ¦ �¦ ° ��ª µ¤�¼��o°�Â�o�¦ ·��ɤ�¦ ³ ·��·£ µ¡ ของพยา�®¨ ��µ��·Ê��Ê�Ç��¹É��³�εĮo«µ¨Á�ºÉ°�º° Ä�¡ ¥µ��ÉÁ�È��o° ¤¼อเลกทรอนกสและพจารณาใหคณคาตอพยานหลกฐาน��·��Êน อาจกลาวไดวา®¨ ��µ¦ �É��Îʵ®��¡ ¥µ�®¨ ��µ��o°�¡ ·�µ¦�µ�¹��ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º°�°�¡ ¥µ�®¨ กฐาน�µ¤®¨ �Á���r�É��®¤µ¥�ε®��ตามมาตรา 11 วรรค 2 กลาวคอ ใ��µ¦ �É��Îʵ®��พ¥µ�®¨ ��µ�ª nµ�o° ¤¼° ·Á È��¦ ° �·� r�³ Á�ºÉ° �º° Å�o®¦ º° ŤnÁ¡ ¥�Ä��Ê�Ä®o¡ ·Á�¦ µ³ ®r�¹��ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º°�° ��¬�³®¦ º° ª ·��µ¦ �ÉÄ�o ¦ oµ�เกบรกษา ®¦ º° ºÉ° µ¦ �o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� rลกษณะหรอวธการเกบรกษา ความครบถวน ¨ ³Å¤n¤�µ¦ Á� É¥�Â���°��o°�ª µ¤¨ กษณะ หรอวธการ�ÉÄ�oÄ��µ¦ ¦ ³�»®¦ º°  ���ª�¼o n��o° ¤¼¦ ª ¤�Ê�¡ §�·�µ¦�r�ÉÁ�É¥ª�o°��Ê��ª�
���Ê��การแกไขกฎหมายลกษณะพยานของไทยใหมความทนสมยและม¤µ�¦ �µ��Ê� µ¤µ¦ ��¦ ³�εÅ�o�Â�n�µ¦�³����·��®¤µ¥Ä�Á¦ ºÉ°��µ¦ �É��Îʵ®��¡ ¥µ�®¨ ��µ��Ê�Ťn µ¤µ¦ �กระทาได เ¡ ¦ µ³�µ¦ ª ·Á�¦ µ³®rª nµ¡ ¥µ�®¨ ��µ�Ä�¤�Îʵ®��®¦ º°�nµÁ�ºÉ°�º° หรอไม�Ê�Á�È��»¡ ·�·�เฉพาะกรณ ฉะ�Êน�µ¦�³�εĮo«µ¨ Á�ºÉ°�º° ใน¡ ¥µ�®¨ ��µ��É�夵Á �°�·Ê�Ä��Ê��¹��¹Ê�° ¥¼n��กระบวนการและ�Ê��°��É µ¤µ¦ � ��ใหศาลเหนไดวาเปนพยานหลกฐาน�·Ê��Ê�¤�ª µ¤ถกตองแทจรงในการนามาใช
อยางไรตาม �µ¦ �É��Îʵ®��¡ ¥µ�®¨ ��µ�Ä�¦ ¼�ของขอมลอเลกทรอนกสได มการวางหลกเกณฑในการวนจฉยไวแลวตามมาตรา 11 แหงพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทาง
83
อเลกทรอนกส พ.ศ. 2544 �¹É�ผเขยนมความเหนวา Á�ºÉ° ��µ�สญญาอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐาน�ÉÁ�È��o° ¤¼อเลกทรอนกสจงมประเดนทางดานเทคโนโลยสารสนเทศเขามาÁ�É¥ª�o°�����Ê���µ¦ �É��Îʵ®��¡ ¥µ�®¨ ��µ��¦ ³ Á£��ÊÁ¡ ºÉ° Ä®oÁ�È�Å��µ¤®¨ � µ��จงควรคานงถงหลกการรกษาความลบ การรกษาความถกตองครบถวนของขอมล การกาหนดสทธในการเขาถง รวมถง�µ¦ ¦ �¬ µ�ª µ¤¤ É���� °�£ ¥�°��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� rดวย ตามแนวทาง���n° Å��Ê
(1) การรกษาความลบของขอมลอเลกทรอนกส ใหพจารณาวาไดมการใช¤µ�¦�µ¦ ���n° Å��ÊÁ¡ ¥�Ä����nµª�º° Å�o¤�µ¦ Â�n��¦ ³ Á£�¨ ³�ε®���Ê��ª µ¤¨ ��°��o° ¤¼อเลกทรอนกส หรอในการดาเนน�µ¦ �µ¤�Ê��ª µ¤¨ �โดยมการใชวธการในการรกษาความลบ Á�n���µ¦ Á�oµ¦ ® ¨ ��Á¡ ºÉ°�o°����µ¦ � ° ¤Â��®¦ º° Â�oÅ��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�Ê�Ã�¥¤ ·�°��หรอไดมการใชวทยาการเขารหสในการรบสงขอมลอเลกทรอนกสโดยใชการเขารหสขอมล เปนตน
(2) การรกษาความถกตองครบถวนของขอมลอเลกทรอนกส ใหพจารณาวาไดม�µ¦ Ä�o¤µ�¦�µ¦ ���n° Å��ÊÁ¡ ¥�Ä���nµª�º°�Å�o¤�µ¦ Ä�o¦ ® ° ��¦ ³ �É�¦����Ê��°����¹��o° ¤¼อานขอมล และไดมการใชวทยาการเขารหสลบ และวทยาการการคานวณขอมลอเลกทรอนกสยอ (hashing) เชน ใชเทคโนà ¥Ã�¦ � ¦ oµ�¡ ºÊ��µ��»�Â� µ�µ¦ �³ ระบบค (Public KeyInfrastructure : PKI) �¹É�Á�È�Á��Ã�à ¥�É° µ«¥ ¦ ³��¦ ® �»�Â� µ�µ¦ �³�(Public KeyCryptography) �É�¦ ³�°��oª ¥�»�Â� nª��ª�(Private key) และกญแจสาธารณะ (Public key)�¹É�Ã�¦� ¦ oµ����nµª Ä�oÄ��µ¦ ¡ · ¼��r�ª�¦ ·งของผใช ¦ ª ¤�Ê��µ¦ ¦ �¬ µความลบของขอมล ความครบถวนของขอมล และการหามปฏเสธความรบผด Á¡ ºÉ° Ä®o µ¤µ¦ ��¦ ª�¡ ��ª µ¤Á� É¥�Â���¹É�Á�·��¹Ê����o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� rได เปนตน
(3) การกาหนดสทธในการเขาถงของขอมลอเลกทรอนกส ใหพจารณาวาการกาหนดสทธในการเขาถงไดมการจดทาและปฏบตตามขอกาหนดสทธในการเขาถงระบบขอมล µ¦ �Á�«�¹É���Á�È��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�Ê�Ū o�µ¤¦ µ¥�าร���n° Å��ÊÁ¡ ¥�Ä���nµª�º°�มการกาหนดสทธ ���ª� ·��·° ¥nµ� ¤ÎɵÁ ¤°�¨ ³�°��°� ·��·Ä��µ¦ Á�oµ�¹�¦ ³��ขอมลสารสนเทศÄ�����ɤÁ®�»อนพงตอง�°��°� ·��·�Ê��®¦ º° ª ·�¦ ³�»�(identification) ยนยน (authentication)และพสจน (verification) ตวบคคล เชน การใชบตรประจาตว (identification card) สมารทการด (smart card) การรหสผาน (password) การใชเทคโนโลยชวมาตร (biometric technology) หรอÅ�o¤�µ¦ ���ε�³Á�¥��É���¹��¦ ³ ª �·�µ¦ ¦ oµ�เกบรกษา แกไข เรยกด หรอคนคนทาสาเนาขอมลอเลกทรอนกส (audit trail) เปนตน
(4) �µ¦ ¦ �¬ µ�ª µ¤¤ É����°�£ ¥�°��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�Ä®o¡ ·�µ¦ �µª nµ ไดม�µ¦ ���ε¨ ³��·��·�µ¤�Ã¥�µ¥�oµ��µ¦ ¦ �¬µ�ª µ¤¤ É����ลอดภยของขอมลอเลกทรอนกสใน�oµ��nµ�Ç����n° Å��ÊÁ¡ ¥�Ä���nµª�º°��µ¦ ��®¤ª�®¤¼n¨ ³�ª��»¤¦ ³���µ¦ �¦ ·®µ¦ ���µ¦�»�µ�¦�oµ��ª µ¤¤ É����°�£ ¥��µ¦ ¦ �¬ µ�ª µ¤¤ É����°�£ ¥�µ��µ¥£µ¡ ��µ¦�εÁ�·��µ��
84
การกาหนดสทธการเขาถง การเขารหส การปฏบตตามกฎการควบคมจดออนทางเทคนคของ¦ ³���µ¦ ε¦ °��o° ¤¼Â¨ ³ ¦ ³�� µ¦ �Á�«Á¡ ºÉ°�ª µ¤�n° Á�ºÉ°��°��µ¦�εÁ�·��µ��Á�È��o��Á¡ ºÉ° Ä®oÁ�·��ª µ¤Á�ºÉ° ¤ É�Å�oª nµขอมลอเลกทรอนกส�Ê��³Å¤n�¼�Â�oÅ�®¦ º° Á� É¥�Â���o°�ª µ¤®¦ º°�o° ¤¼ไดโดยงาย อนอาจสงผลตอการรบฟงขอมลอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐาน
4.3 Â�ª�µ�Ä��µ¦ ¦ oµ��Îʵ®��¡ ¥µ��° � ��µ° ·Á È��¦ ° �·� rÁ¡ ºÉ° �ε¤ µÄ�oในกระบวน
พจารณาของศาลไทย
Á�ºÉ°��µ�พระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544 มกลไกในการสราง�Îʵ®��¡ ¥µ�¨ ³�ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º°�µ���®¤µ¥�°�สญญาอเลกทรอนกส ดงจะเหนไดจากขอสนนษฐานตามกฎหมายแหง¡ ¦ ³ ¦ µ�����·����ÊÄ�Á¦ ºÉ°��°��ª µ¤¤��µ�กฎหมายของสญญาอเลกทรอนกสในมาตราตางๆ ° �¤�ª µ¤ ε��° ¥nµ�¥·É��n°�µ¦ ¦ �¢ �¨ ³ การ�É��Îʵ®��พยานหลกฐานทางอเลกทรอนกส
���Ê��ผเขยนมความเหนวา เ¡ ºÉ° Á�È�Â�ª�µ�Ä��µ¦ ¦ oµ��ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º° Ä®o��สญญา° ·Á È��¦ ° �·� r�Ê���ª ¦ �ε®��Ä®o¤�»¦ �·��¦ ·�µ¦ Á�É¥ª ���»¦ �¦ ¦ ¤�µ�° ·Á È��¦ ° �·� r�É�³Á ¦ ·¤ ¦ oµ��ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º° ¨ ³ Á�ºÉ° ¤ É�ใหกบ�Ê�ภาครฐและภาคเอกชน รวมถงสราง�ª µ¤Á�ºÉ° ¤ É�Ä®o���¼n ��µ�É�¦ ³ ��r�³�ε�»¦�¦ ¦ ¤ในรปแบบอเลกทรอนกส¤µ�¥·É��¹Ê����n° Å��Ê�
(1) �»¦ �·��¦ ·�µ¦ Á�É¥ª ���µ¦ �¦ ³ ��Áª ¨ µ�µ�° ·Á È��¦ °�·� r�(Time StampService) กลาวคอ Á�È��¦ ·�µ¦ Á�É¥ª ���µ¦ ¦ �¦ °�Áª ¨ µ�ÉÅ�o¤�µ¦ �ε�»¦ �¦ ¦ ¤�µ�° ·Á È��¦ °�·� r����Ê���µ¦ Ä®o�¦ ·�µ¦�¦ ³ ��Áª ¨ µ�µ�° ·Á È��¦ °�·� r�¹�Áปนอกหนวยงาน®�¹É��ÉÁ�È��¦ ·�µ¦ ¡ ºÊ��µ�ของระบบกญแจสาธารณะ (Public Key Infrastructure : PKI) Á¡ ºÉ° ¨ ���®µ�°��ª µ¤Å¤n ° �� o° ����° �Áª ¨ µ�µ�¦ ³ ���° ¤ ¡ ·ª Á�° ¦ r�É�nµ���¨ ³ µ¤ µ¦ �นามาใชอางองเปนพยานหลกฐานในทางคดไดอกดวย
(2) �»¦ �·��¦ ·�µ¦ Á�É¥ª ���µ¦ ¦ �¦ ° ��ª ามถกตองของสญญาอเลกทรอนกส (Electronic Notary Public) กลาวคอ Á�È��¦ ·�µ¦ �ÉÁ�É¥ª ���µ¦ ¦ �¦ °�ª nµสญญาอเลกทรอนกส�Ê�Ťn¤�µ¦ แกไขÁ� É¥�Â����Â�nª �Áª ¨ µ�ɦ ³�»Åª oในสญญา �Ê��Ê��oª ¥¨ �¬�³�°�ขอมล° ·Á È��¦ °�·� r�É µ¤µ¦ �Â�oÅ�Á� É¥�Â��Å�oโดยงาย ®µ�Ťn¤¤µ�¦�µ¦ ¦ �¬ µ�ª µ¤¤ É����°�ขอมล�ÉÁ®¤µ³ ¤�อาจทาใหมการปลอมแปลงสญญาอเลกทรอนกสไดโดย�nµ¥����Ê���¼oÄ®o�¦ ·�µ¦รบรองความถกตองของสญญาอเลกทรอนกส�³�ε®�oµ�ÉÁ ¤ º°�Á�È��ª �µ��É ¦ oµ��ª µ¤Á�ºÉ°�º°Á�ºÉ° ¤ É�Ä®oÂ�n�¼o�É�o°�การใชสญญาอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐาน Ã�¥Ä�oÁ��Ã�à ¥�É µ¤µ¦ �ยนยนความครบถวนสมบรณของสญญาอเลกทรอนกสได
(3) �»¦�·��¦ ·�µ¦ Á�É¥ª ���µ¦ ��Á�È��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�(Electronic Archivesand Record Management Service) กลาวคอ Á�È��¦ ·�µ¦ �ÉÁ�É¥ª�o°����µ¦ ��®µÁ�¦ ºÉ°�¤ ºอ° »��¦�r¨ ³�° ¢�rª ¦ r�ÉÄ�oÄ��µ¦ ��Á�È���o�®µ�¦ ª ¤�¹��µ¦�ε®�� ·��·�°�Â�n³�»��Ä��µ¦
85
Á�oµ�¹��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� r�ɤ�µ¦ ��Á�È���Ã�¥®�nª ¥�µ�Á®¨ nµ�Ê�³ ¤¤µ�¦ �µ�Ä��µ¦ �¦ ·®µ¦จดการขอมลอเลกทรอนกส ไมวาจะเปนมาตรฐานในการแปลงขอมล การจดเกบขอมลการเรยกใชขอมล�¹É��³�nª ¥Ä®o�o° ¤¼®¦ º° สญญา�ÉÁ�È�Ū oÃ�¥®�nª ¥�µ��ÊÅ�o¦ ��ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º° วามความครบถวนถกตอง
�Ê��Ê��»¦ �·��¦ ·�µ¦ �Ê��3 �¦ ³ Á£��oµ��o�Á�È��»¦ �·��¦ ·�µ¦ �ÉÁ�ºÉ° ¤Ã¥����µ¦Ä®o�¦ ·�µ¦ ° °�Ä�¦ �¦ ° �° ·Á È��¦ °�·� r����Ê�Ä��µ���·��·�µ¦ Ä®o�¦ ·�µ¦ �»¦ �·��Ê��3 �¦ ³ Á£��Ê° µ��ε®��Ä®oÁ�È��ªµ¤¦ ��·��°��°��¼oÄ®o�¦ ·�µ¦ ° °�Ä�¦ �¦ °�° ·Á È��¦ °�·� r�oª ¥�Á¡ ºÉ° Ä®o¤�µ¦�ε���¼Â¨ ° ¥nµ�Á�È�¦ ³��Ã�¥Ä®o�ε���¼Â¨ �»¦ �·��Ê��3 �¦ ³Á£�Å�¡ ¦ o° ¤����°��µ��Ê�Á¡ ºÉ° Ä®o ¦ oµ��ª µ¤Á�ºÉ° ¤ É�Ä��µ¦ Ä�oสญญา° ·Á È��¦ °�·� r° ¥nµ�¡ ¦ n®¨ µ¥�Ê�Ä�®�nวยงานภาครฐและเอกชนรวมถงใชÄ��µ¦ ¦ �¢ �Á�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ�Ä��Ê�«µ¨ �¦ ª ¤�Ê�Á�È�การสงเสรมการคาพาณชยแบบ Paperless Trading ° ��ε¨ �Á�È��É�·¥¤สาหรบผประกอบการคาระหวางประเทศ Á¡ ºÉ° เปนการสรางโอกาสและพฒนาศกยภาพของภาคธรกจของไทยใหสามารถแขงขนไดทดเทยมกบนานาอารยประเทศตอไป
86
ปญหาการรบฟงพยานหลกฐานในสญญาอเลกทรอนกสของไทย
เปรยบเทยบกบประเทศสหรฐอเมรกาและประเทศองกฤษ
หลกเกณฑการรบฟง
พยานหลกฐาน
®¨ �Á���r�µ¦ �É��Îʵ®��
พยานหลกฐาน
ปญหาการใชสญญา
อเลกทรอนกสเปน
พยานหลกฐาน
ประเทศไทย
พระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอ เ ลกทรอ นกส พ .ศ . 2544ก า ห น ด ใ ห ส า ม า ร ถ ร บ ฟ ง¡ ¥ µ�® ¨ ´��µ��ÉÁ�È��o° ¤¼อเลกทรอนกสได แตไมไดกาหนดใหรบฟงไดในรปของพยานประเภทใดและวธการใด
ประเทศไทย
กฎหมายไทยไดกาหนดหลกเกณฑ�µ¦ ¦ oµ��ª µ¤�nµÁ�ºÉ° �ºอใหกบขอมลอ เลกทรอนกส เอาไว ในมาตรา 11วรรค 2 แหงพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ.2544Á¡ ºÉ° Á�È�Á���rÄ®o«µ¨ Ä�oดลพนจในการนาพยาน�ÉÁ�È�ขอมลอเลกทรอนกสมา¡ ·�µ¦ �µª nµ�³ Á�ºÉ° �º° ไดมาก นอยเพยงใด �Ê��Ê��o°�เปนพยานหลกฐาน�Éกฎหมายกาหนดใหรบฟงไดเสยกอน
ประเทศไทย
กฎหมายลกษณะพยานของไทยยงไมไดกาหนดสถานะทางกฎหมายของสญญาอเลกทรอนกส�¹É��º° Á�È�ขอมลอ เลกทรอนกสว าจด เ ปนพยานหลกฐานประเภทใดใหชดเจน ในบางกรณจงสงผลในทางปฏบตตอวธการนาสบในกระบวนพจารณา�Ê�«µ¨
ประเทศสหรฐอเมรกา
Federal Rules of Evidenceก า ห นด ห ลก เ ก ณ ฑก า ร รบ ฟ งพยานหลก ฐ านประ เภทขอม ลอเลกทรอนกสวาโดยหลกแลวมไดจดอยในประเภทของพยานเอกสารหรอพยานวตถ แตหากมการนาขอมลอ เ ลกทรอ นกสมาใช เ ปน¡ ¥µ�®¨ ��µ�Ä��Êนศาลแลวไมวาในคดแพง หรอคดอาญาไดวางหลกเกณฑวธการนาสบและรบฟง¡ ¥ µ�® ¨ ��µ��¦ ³ Á£ ��Êใ หคลายคลงกบวธการนาสบพยานเอกสาร
ประเทศสหรฐอเมรกา
กฎหมายไมไดบญญตหลกเกณฑเอาไวตายตว แตใหอานาจศาลในการใช�» ¡ ·�·�Á¡ ºÉ° Ä®o�ª µ¤Á�ºÉ° �º° �n° �o° ¤¼อเลกทรอนกส
ประเทศสหรฐอเมรกา
กฎหมายลกษณะพยานของประเทศสหรฐอเมรกาไมไดกาหนดนยามความหมายของ “สญญาอเลกทรอนกส” เอาไวจงกอใหเกด��®µÁ�É¥ª �� �µ�³�µ���®¤µ¥หากมการนาสญญาอเลกทรอนกสมาใช แต Federal Rules ofEvidence กาหนดหลกเกณฑการรบฟงพยานหลกฐานประเภทขอมลอเลกทรอนกส โดยใหนาหลกเกณฑการรบฟงและวธการนาสบพยานหลกฐานประเภทพยานเอกสารมาใชบงคบโดยอนโลม
87
ประเทศองกฤษ
Civil EvidenceAct 1995 กาหนดหลกเกณฑการรบฟงพยานหลกฐานประเภทขอมลอเลกทรอนกสใหรบฟงไดโดยถอวาเปนพยานหลกฐานประเภทพยานเอกสารและสามารถ�εÅ�Ä�oÅ�o�Ê���¡ n�¨ ³��° µ�µ
ประเทศองกฤษ
«µ¨ �³ ¡ ·�µ¦ �µ�ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º°�°�¡ ¥µ��Ã�¥�µ¦ ¡ ·�µ¦ �µÄ®o�Îʵ®��แกพยานหลกฐานจากขอมลอเลกทรอนกส�ÉÅ�o¤�µ¦ ¦ �¦ ° �ความถกตองครบถวน¨ ³ ¤�ª µ¤¤ É���� ° �£ ¥ของขอมลกอนการนามาเปนพยานหลกฐานในศาล
ประเทศองกฤษ
กฎหมายลกษณะพยานของ ประเทศองกฤษมการแยกประเภทของพยานออกเปน พยานบคคล พยานเอกสาร และพยานวต ถ ���Ê��µ¦�εขอมลอเลกทรอนกสมาใชเปนพยานหลกฐานในศาลจงเกด��®µÁ�É¥ª �� �µ�³�µ���®¤µ¥¨ �¬ �³ ¡ ¥µ��¹Ê���¹É��n° ¤ µ�CivilEvidence Act 1995 ไดกาหนดนยามความหมายของ “พยานเอกสาร” ใหหมายรวมถงขอมลอเลกทรอนกสดวย Á¡ ºÉ° Â�oÅ���®µ�ÉÁ�·��¹Ê�
����5
บทสรปและขอเสนอแนะ
5.1 บทสรป
Á�ºÉ° ��µ� £ µ¡ ��¤Ä����»��Å�o¤ การพฒนาเขาสยคเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology) ° ¥nµ��n° Á�ºÉ°�¨ ³ Å�o¦ ��ª µ¤�·¥¤° ¥nµ�¡ ¦ n®¨ µ¥��¹É��µ¦ ¡ ��µ�Êยอมสงผลตอวถชวตและวฒนธรรมของมนษย° ¥nµ�®¨ �Á É¥�ŤnÅด อาจกลาวไดวาแตเดมมนษยเคยตดตอโดยใชภาษาและตวหนงสอเปน ºÉ° �µ�Ä��µ¦ ºÉ° สารระหวางกน ตอมาไดมพฒนามาเปนการตดตอ ºÉ° µ¦ ดวยภาษาอเลกทรอนกส¤ µ�¥·É��¹Ê��¹É�ถอเปนระบบการตดตอ ºÉ° สาร�Éมประสทธภาพกวางขวางไรขอบเขตจากด ทาให ·É��Éมนษยเคยบนทกขอมลตางๆ ไวในกระดาษ ®�� º°�Á°� µ¦ �®¦ º° ª ��»° ºÉ�Ç��ÈÁ� É¥�มาเปนการบนทกดวยระบบอเลกทรอนกสมาก�¹Ê�° ¥nµ��n° Á�ºÉ°��¹É�การบนทกขอมลดวยระบบดงกลาวมขอดคอสามารถนาขอมลกลบมาใชไดอยางรวดเรวและมประสทธภาพตามความตองการของผใชงาน
�°��µ��Ê�การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการ ºÉ° สารไดมการขยายตวอยางกวางขวางและรวดเรวÄ�Áª ¨ µ®¨ µ¥��É�nµ�¤µ ทาใหการดาเนนกจกรรมทางธรกจการคาหรอการทาสญญาทางธรกจสามารถกระทาไดอยางไรพรมแดนไมมระยะเวลาหรอระยะทางมาจากด ¦ ª ¤�Ê�ไมจาเปนตองอยตอหนากนระหวางคสญญา ° ��Ê�ไมจาเปนตองใชกระดาษเปน ºÉ° กลางในการทาธรกรรมอกตอไป แตสามารถทาธรกรรมผานทางระบบขอมลอเลกทรอนกสแทน�ÉÂ��Á�·¤ �Ê��Êการใชเทคโนโลยสารสนเทศดงกลาวไดกอใหเกดประโยชนอยางมหาศาล กลาวคอ เปนการลดปญหากµ¦ ·Ê�Á� º°��¦ ¡ ¥µ�¦ �¦ ³�µ¬ และเปนการประหยดทรพยากรดานอปกรณสานกงาน ทาใหประหยดงบประมาณในระยะยาว รวมถง¨ ��Ê��°�Ä��µ¦ �·��n° ºÉ° สารระหวางกน โดยÁ� É¥�¤µ�ε�»¦�¦ ¦ ¤®¦ º° ¤�µ¦ �¼��·�· ¤ ¡ ��r�ε ��µผานทางระบบขอมลอเลกทรอนกส อาทเชน เครอขายอนเทอรเนต (Internet) หรอจดหมายอเลกทรอนกส (E-mail) �¹É� µ¤µ¦ ถทา�»¦�¦ ¦ ¤��Å�o�Ê�£µ¥Ä��¦ ³ Á�«Â¨ ³ ¦ ³ ®ª nµ��¦ ³ Á�«° ¥nµ�¤�ª µ¤�n°��ª �nµ�Å�¥�Á�¦ ºÉ°��° ¤ ¡ ·ª Á�° ¦ r®¦ º° ° »��¦ �r° ·Á È��¦ ° �·� r¡ �¡ µ° ºÉ�Ç�ระหวางผ n�Á���µÂ¨ ³�¼o¦ �Á���µ�É° ¥¼n� µ¥�µ�Â���µ¦ n��o° ¤¼�Éอยในรปแบบของสญญากระดาษแบบเดม ° ��Ê�การสงขอมลขาวสารหรอขอความตางๆ สามารถสงถงกนไดภายในระยะเวลาอนรวดเรว อยางไรกตามการÁ� É¥�Â�����nµª ¥n° ¤ n���¦ ³���n°�µ¦ ����Ä�o��®¤µ¥ดวย
สาหรบประเทศไทยไดกาวเขาสส งคมเทคโนโลยสารสนเทศอยางเตมรปแบบโดยเหนไดจาก�µ¦ �Éประเทศไทยไดมการเปดเสรทางการคา ทาใหตองปฏบตตามกรอบกตกาขององคกรการคาโลก (WTO) �oª ¥�¹É�¤Â�ª Ã�o¤Ä��µ¦ �ε�»¦ �¦ ¦ ¤Â��Ŧ o�¦ ³�µ¬�(PaperlessTrading) ¤ µ�¥·É��¹Ê��° �สงผลใหธรกรรมทางอเลกทรอนกสมความแพรหลาย¥·É��¹Ê�อยางไรกดพฒนาการดงกลาวไดทาใหเกดปญหาทางกฎหมายบางประการเชนเดยวกนกบใน
89
ตางประเทศ กลาวคอ ประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศองกฤษ �µ¤�ÉÅ�o�ε�µ¦ «¹�¬µ¤µÂ¨ oªขางตน �Ê��Ê�แมวาปจจบนเทคโนโลยจะมความกาวหนาและมการขยายตวในการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกส¤µ��¹Ê�สกเพยงไร Â�n®µ�®�nª ¥�µ��Ê�°��r�¦ £ µ�¦ �¨ ³ £ µ�Á°���¥���ใชกระดาษในการดาเนนธรกรรม¦ ª ¤�Ê�¤�µ¦ เกบสญญาและเอกสารประกอบดงกลาวไวเปน®¨ ��µ�Ä��¦ ��ÉÁ�·��o° ¡ ·¡ µ���¹É��µ¦ จดทา จดเกบและการใชสญญากระดาษดงกลาวนามา�¹É�£µ¦ ³ Á¦ ºÉ°��nµÄชจายในการขนสง �µ��É��Á�È�¨ ³�¦ ·¤µ��µ¦ Ä�o�¦ ³�µ¬�ÉÁ¡ ·É¤�¹Ê�Ä��»�ª �����®µ���nµª Á�·��µ�®�nª ¥�µ��nµ�Ç�Ä��¦ ³Á�«Å�¥¥��µ��ª µ¤Á�ºÉ°�º° ¨ ³ Á�ºÉ° ¤ É�Ä��µ¦ ทาธรกรรมในรปแบบอเลกทรอนกส แมวาปจจบนจะมพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ.2544 ° �¤ ª ��»�¦ ³ ��rÄ��µ¦�¦ µ�¹Ê�Á¡ ºÉ° ¦ ° �¦ � �µ�³�µ���®¤µ¥�°�ขอมลอเลกทรอนกสใหเทยบเทากบการทาธรกรรมในรปแบบกระดาษออกมาใชบงคบแลวกตาม แตกฎหมายฉบบดงกลาวกยงไมไดกาหนดอยางชดเจนวาขอมลอเลกทรอนกส�Ê��º° Á�È�พยานหลกฐานประเภทใด �¹É�จะสงผลตอหลกเกณฑวธการนาสบและรบฟงพยานหลกฐานตามกฎหมายลกษณะพยานของไทย
���Ê��จากการศกษาพบวาประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงของไทยยงไมไดมการกาหนดความหมายของคาวา “ขอมลอเลกทรอนกส” เอาไวอยางชดเจน ทาใหเกดปญหาในการนาสญญาอเลกทรอนกสมาใชเปนพยานหลกฐานในกระบวนการพจารณาของศาลวาจะถอเปนพยานหลกฐานประเภทใด �¹É��³ n���n° ®¨ �Á���r¨ ³ ª ·��µ¦ �ε¡ ¥µ�®¨ ��µ�Á�oµ º�Ä�กระบวนพจารณาของศาล �Ê��Ê��µ��µ¦ «¹�¬ µเปรยบเทยบกฎหมายลกษณะพยานของตางประเทศพบวาในประเทศสหรฐอเมรกา ไดกาหนดหลกเกณฑการร�¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ��ÉÁ�È�ขอมลอเลกทรอนกสไว กลาวคอ แมโดยหลกจะไมไดกาหนดใหขอมลอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐานประเภทใด แตหากมการนาขอมลอเลกทรอนกสมาใชเปนพยานหลกฐานใน�Êนศาลแลว ไดกาหนดหลกเกณฑÁ�É¥ª ��วธการนาสบและรบฟงพยานหลกฐานป¦ ³ Á£��Êใหคลายคลงกบวธการนาสบพยานเอกสาร สวนในประเทศองกฤษ¡ �ª nµÁ¡ ºÉ° Á�È��µ¦ Â�oÅ���®µ�ÉÁ�·��¹Ê�ไดมการÂ�oÅ�Á¡ ·É¤ Á�·¤��®¤µ¥�Ã�¥�ε®��Ä®oÁ° � µ¦ ¤ �ª µ¤ ®¤ µ¥ ¦ ª ¤ถงขอมลอเลกทรอนกสดวย ทาใหไมมปญหาในการตความวาขอมลอเลกทรอนกสวาเปนพยานหลกฐานประเภทใด และทาใหเกดความแนนอนวาจะนาหลกเกณฑและวธการใดมานาสบและ¡ · ¼��r¡ ¥µ�®¨ ��µ��ÉÁ�È��o° ¤¼อเลกทรอนกส
�Ê��Ê�ในการรบฟงสญญาอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐาน�Ê��จาเปน�É�³ ตองม��®¤µ¥����·¦ ° �¦ �Á�É¥ª ��วธการนาสบและการรบฟงพยา�®¨ ��µ��ÉÁ�È��o° ¤¼อเลกทรอนกสใหชดเจน Á¡ ºÉ° Ä®oพ¥µ�®¨ ��µ��ÉÁ�È��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� rมฐานะเทยบเทากบ¡ ¥µ��¦ ³Á£�° ºÉ�¨ ³ µ¤µ¦ ��εÅ�Ä�oไดกบคดทกประเภทในกระบวนพจารณาของศาล
ผลการศกษาพบวา สอดคลองกบสมมตฐา��É�Ê�Ū o��nµª �º° �Ä����»��แมวาพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ.2544 ไดบญญต หามมใหศาลปฏเสธการ
90
¦ �¢ ��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� rÁ�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ�Ä��¦ ³�ª�¡ ·�µ¦ �µ�È�µ¤�Â�n�¦ ³ Á�È�Ä�Á¦ ºÉ° ��ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º°�°�สญญาอเลกทรอนกส�¹É��º° Á�È��o° ¤¼อเลกทรอนกสยงคงเปนปญหาอยในÁ¦ ºÉ°��ª µ¤¤ É�คงปลอดภยและความถกตองแทจรงของขอมล Á�ºÉ°��µ���®¤µ¥ยงมไดกาหนด �µ�³�µ���®¤µ¥Â¨ ³ ®¨ �Á���r�µ¦ �εÁ �° ¨ ³ ¦ �¢ �¡ ¥µ�®¨ ��µ��¦ ³ Á£��ÊÁ° µÅª o° ¥nµ���Á���¦ ³�°���¤�ª µ¤�εÁ�È��É�³�o°��εÁ��Ã�à ¥�oµ��ª µ¤¤ É����°�£ ¥�°�¦ ³��การจดทา การใช และการจดเกบสญญา° ·Á È��¦ °�·� r¤µ�¦ ³ ¥»��rÄ�o�oª ¥����Ê���µ¦ ¡ ��µÂ¨ ³ปรบปรงกฎหมายลกษณะพยานของไทยในสวน�ÉÁ�É¥ª�o°���ขอมลอเลกทรอนกสใหมความชดเจนยอมแกปญหาในÁ¦ ºÉ° ��ÊÅ�o�° ��Ê�¥�Á�È��¦ ³ Ã¥��r�n° �µ¦ �É��Îʵ®��¡ ¥µ�®¨ ��µ��¦ ³Á£��ÊÄ®o¤�ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º° ° �ดวย
5.2 ขอเสนอแนะ
ผลจากการศกษาวจยพบวายงมอปสรรคและขอขดของบางประการในการนาสญญาอเลกทรอนกสมาใชเปนพยานหลกฐาน จงไดขอÁ �° Â�³Â�ª�µ�Â�oÅ�Á¡ ºÉ° เปนแนวทางในการสราง�Îʵ®��¨ ³�ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º°ทางกฎหมายใหกบสญญาอเลกทรอนกส ���Ê
1. ควรมการแกไขÁ¡ ·É¤Á�·¤กฎหมายวธพจารณาความของไทยโดยกาหนดนยามความหมายของคาวา “ขอมลอเลกทรอนกส” ใหมความชดเจนวาเปนพยานหลกฐานประเภทใด�¹É��³ µ¤µ¦ �Â�oไขปญหาÁ¦ ºÉ°�ความไมแนนอนของสถานะทางกฎหมายลกษณะพยานของขอมลอเลกทรอนกสÅ�o�¦ ª ¤�Ê��ª ¦ �ε®��®¨ �Á���r¨ ³ ª ·��µ¦ �ε º�¡ ¥µ��¦ ³ Á£��ÊŪ oÄ®o¤�ª µ¤ชดเจน �Ê��Ê�Á�ºÉ°��µ�Ä����»��กฎหมายลกษณะพยานของไทย¥�Ťn¤������·Á�É¥ª ��ขอมลอเลกทรอนกสไวโดยตรง จงยงไมมความแนนอนวากรณขอมลอเลกทรอนกส�Ê�จดเปนหลกฐานประเภทใด �Ê��Ê��¦ �สญญาอเลกทรอนกสอาจม �¬�³�µ��¦ ³�µ¦ �É° µ���Á�È�พยานเอกสารได กลาวคอ หากมการนาสบในศาลโดยนา¤µÄ�o° oµ�° ·�Á¡ ºÉ° ¡ · ¼��rขอเทจจรงแหงขอความในสญญากอาจจดวาเปนพยานเอกสารได Á¡ ºÉ° �¦ ³ Ã¥��rÄ��µ¦ �ε������·�µ¤กฎหมายลกษณะพยานมาปรบใชกบกรณ �Ê��Ê�¤�o° �Á��Á¡ ·É¤Á�·¤ª nµ�Ã�¥¨ �¬�³Á�¡ µ³�°�สญญาอเลกทรอนกส�¹É��º° Á�È��o° ¤¼อเลกทรอนกส จง�ª ¦ �ɤ การบญญต��®¤µ¥Á�É¥ª ��การ¦ �¢ �¨ ³ �É��Îʵ®��¡ ¥µ�®¨ ��µ��¦ ³ Á£��Êไวใหมลกษณะพเศษแยกตางหากจากพยาน�¦ ³ Á£�° ºÉ�Ä®oÁ®¤µ³ ¤ ��ลกษณะพเศษ�É���o° �กวาพ¥µ�®¨ ��µ��ɪ Å�ของขอมลอเลกทรอนกส หรออาจกลาวไดวาควรกาหนดใหพยานหลกฐาน�ÉÁ�È��o° ¤¼อเลกทรอนกสÁ�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ�° ��¦ ³ Á£�®�¹É��Á¡ ºÉ° n��ÄหกฎหมายลกษณะพยานของไทยมความชดเจนÄ��µ¦ ����Ä�o��¡ ¥µ�®¨ ��µ��ÉÁ�È��o° ¤¼อเลกทรอนกส
2. ควรมการกาหนดวธการพสจนความถกตองแทจรงของสญญาอเลกทรอนกสใหม®¨ �Á���rÂ��Á�¥ª ���»��¦ ���Ä��¦ ��É�º° ª nµสญญาอเลกทรอนกสจดเปนพยานเอกสาร โดย�ɪ Å�¨ oª�µ¦ �ε¡ ¥µ�Á°� µ¦ Á�oµ º��³�o°��ε¡ ¥µ��»�� º��¦ ³�°���¨ ³ Á¤ ºÉ°�¼n�ª µ¤
91
° � nµ¥®�¹É����oµ��ª µ¤�¼��o°�แ�o�¦ ·�®n�Á°� µ¦ �Ê��«µ¨ ยอมตองสบพยานโดยมการซกถาม¡ ¥µ��É�¦ µ��µ¦ ¤ ° ¥¼nของเอกสาร®¦ º°�o°�ª µ¤Â®n�Á°� µ¦ �É�¼����oµ������Ê��Ä��¦ �สญญาอเลกทรอนกส�¼o�É�³Á�È�¡ ¥µ��»��Ä��µ¦ ¡ · ¼��r�ª µ¤�¼��o°�แทจรงของสญญาสวนมากจะเปนคสญญา Á�oµ®�oµ�É®¦ º°�»��° ºÉ�Ç���ɤ®�oµ�Éจดทา �¼Â¨ ¦ �¬ µ�o° ¤¼®¦ º°�¼o�É�³�o°�Ä�o�o° ¤¼�Ê�Ç�Á¡ ºÉ° ดาเนน�·��µ¦ �°�����»��Á®¨ nµ�Ê° µ�Ťn¦ ¼o�ɤµ�°��o° ¤¼®¦ º° Ťn¤�ª µ¤ ¦ ¼oÁ�É¥ª ��¦ ³���µ¦ �ε�µ��°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�É�夵Ä�o�»��Ê��°� ���Ê���¹�Á�È��µ¦ ¥µ�®¦ º° Á�º°��³Á�È�Å�ŤnÅ�o�É�³�ε¡ ¥µ��»���ÉÁ�È��¦ ³ ��¬ r¡ ¥µ��ɦ ¼oÁ®È�Ã�¥�°��»��Ê��°��¹��µ¦ จดทาและÅ�o¤µ�¹É� ·É�¡ ·¤¡ r° °�ของสญญาอเลกทรอนกสมาเปนพยานในศาล พยานบคค¨ �ɤµÄ®o�µ¦��«µ¨ �¹�Á�È�Á¡ ¥�¡ ¥µ�ª �o° ¤���¹É��º° ª nµÁ�È�¡ ¥µ��¼o�ÉÁ�·��ª µ¤Ä��o°�ª µ¤�ÉÂ�o�¦ ·�®n�เอกสาร ตามมาตรา 126(2) แหง�¦ ³ ¤ª ¨ ��¤µ¥ª ·�¡ ·�µ¦ �µ�ª µ¤Â¡ n�����Ê��Ä��µ��¦ �° µ��εÁ�È��o°�Ä®o¡ ¥µ��¼oÁ�É¥ª�µ�ตรวจสอบและ�nµª ¥º�¥��¹��ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º°�°�¦ ³��±µ¦ r�ª ¦ r�¦ ³���° ¢�rª ¦ r��¨ ³�¦ ³�ª��µ¦ �nµ�Ç��ÉÄ�oÄ��µ¦ Á�È�¦ �¬ µ�o° ¤¼�(records) และการพมพสญญา° °��µ�Á�¦ ºÉ°��° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�(Printout) ¦ ª ¤�Ê� £µ¡ �µ¦�r¨ ³ ª ·��µ¦ Ä��µ¦ ���¹��o° ¤¼ลเขาสระบบ Á¡ ºÉ° Ä®o�ª µ¤Á�ºÉ° ¤ É�Ä��Ê��°��ÉÄ�o¨ ³�n° Ä®oÁ�·��ª µ¤¤ É�Ä�ª nµ�o° ¤¼�É���¹��Ê�มความถกตองตาม�Ê��°�Ä��µ¦ สรางและเกบรกษาโดยมความถกตองแทจรงและไมมการÁ� É¥�Â��Ä�£µ¥®¨ �
�°��µ��Êการพส��rÂ�nÁ¡ ¥�ª nµ ·É�¡ ·¤ ¡ r° ° ��Ê�Á�È� ·É��ÉÅ�o�µ�¦ ³���° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�Éนามาใชในการกจการงานเปนปกตในทางธรกจ®¦ º° Ťn�Ê� อาจถอไมไดวาÁ�È��µ¦ Á¡ ¥�¡ ° �É�³ใชพสจนไดวาสญญาอเลกทรอนกสมความแทจรงและถกตอง° ¥nµ� ¤�¼¦ �r�Á�ºÉ° ��µ�¦ ³���° ¤¡ ·ª Á�° ¦ r�ÉÄ�o° ¥¼nเปนปกตในทางธรกจกไมสามารถยนยนไดวา�o° ¤¼�ÉÅ�oพมพออกมาจะถกตองเสมอไป แต�³�o°�¤�µ¦ ¡ · ¼��rÄ®oÁ®È�ª nµ¤ ¦ ³���ª��»¤���¹É�Ä�oÁ¡ ºÉ°�o°���¤ ·Ä®oมความ�·�¡ ¨ µ�Á�·��¹Ê���¨ ³�³�o°�¡ · ¼��rª nµ¤¤µ�¦�µ¦ Ä��µ¦ ¦ �¬ µ�ª µ¤¤ É���ปลอดภยในการเขาถงระบบการจดเกบขอมล�°���Ã�¦ Â�¦ ¤Â¨ ³ Á�¦ ºÉ°�¤ º° ตางÇ��Á¡ ºÉ° Á�È�การประกนความถกตองของขอมล° ��µ�®�¹É�อยางไรกตาม ไมจาเปนถงขนาดตองจดสงขอมลและโปรแกรมใหแก�¼n�ª µ¤° � nµ¥®�¹É�nª�®�oµÁ¡ ¦ µ³�³�n° Ä®oÁ�·�£µ¦ ³และความยงยากเกนความจาเปน Á�ºÉ°��µ�เอกสาร�ÉÄ�o° oµ�° ·งเปนพยานหลกฐานอาจเปนผลผ¨ ·��ÉÅ�o�µ�Ã�¦ Â�¦ ¤�É®¨ µ�®¨ µ¥ ° ��Ê�การ�¦ ª� °�° »��¦ �r° ·Á È��¦ °�·� rÁ®¨ nµ�Ê�° µ�Åมกอใหเกดประโยชนแตอยางใด หากผทาการตรวจสอบไมมความร�ª µ¤Á�É¥ª�µ�Á�¡ µ³�oµ�®¦ º° �Ê��°�Ä��µ¦ ดาเนนงานอยางแทจรง
���Ê��อาจกลาวไดวาป�®µÄ�Á¦ ºÉ° ��µ¦ ¡ · ¼��r�ª µ¤�¼��o° �Â�o�¦ ·��° �สญญา° ·Á È��¦ ° �·� rÁ�È�Á¦ ºÉ° ��ɤ �ª µ¤ ε��° ¥nµ�¥·É��Á�ºÉ° ��µ�Ä����»��การนาเอาขอมลอเลกทรอนกสไปใชในทางมชอบจนเปนเหตใหมการประกอบอาชญากรรมในรปแบบตางๆ อาทเชน การฉอโกง การปลอมแปลงเอกสารอเลกทรอนกสในธรกจการคามÁ¡ ·É¤¤µ��¹Ê�Á�ºÉ°��µ��¼oประกอบอาชญากรรมมการอาศยชองทางคอมพวเตอรหรอขอมล° ·Á È��¦ ° �·� r° ºÉ�Ç�Á�È�
92
Á�¦ ºÉ° �¤ º° Ä��µ¦ �¦ ³�ε�ª µ¤�·�° � n���¦ ³��¨ ³�n° Ä®oÁ�·��ª µ¤Á ¥®µ¥�n° สงคมและเศรษฐกจของประเทศชาตอยางเปนวงกวาง �³�Ê��การวางหลกเกณฑและแ�ª�µ�¡ ºÊ��µ�Ä��µ¦ ¦ �¬µ¤ É����°�£ ¥Â¨ ³�ª µ¤�¼��o°�Â�o�¦ ·��°��o° ¤¼อเลกทรอนกสยอมเปนประโยชนและเปนการสราง¤ É�Ä�Ä®oÂ�n�¼n�ª µ¤Ä��¦ ��É�εสญญาอเลกทรอนกสมาใชเปนพยานหลกฐานในกระบวนพจารณาของศาล
3. �ª ¦ �ε®��®¨ �Á���r¤µ�¦ �µ��µ�Á��Ã�à ¥�É Îµ��ในการรกษาความลบ(Confidentiality) การรกษาความถกตองครบถวน (Integrity) การกาหนดสทธในการเขาถง (Access Control) และ�µ¦ ¦ �¬ µ�ª µ¤¤ É���� °�£ ¥ของขอมล° ·Á È��¦ ° �·� r�Á¡ ºÉอเปนประโยชน�n°�µ¦ �É��Îʵ®��¡ ¥µ�®¨ ��µ��¦ ³ Á£��Ê��Ê��Ê��µ¦ �É�³����·��®¤µ¥Ä�Á¦ ºÉ°�การ�É��Îʵ®��¡ ¥µ�®¨ ��µ��Ê�Ťn µ¤µ¦ ��¦ ³�εÅ�o° ¥nµ� ¤�¼¦ �r�Á�ºÉ° ��µ�การวเคราะหวา¡ ¥µ�®¨ ��µ�Ä�¤�Îʵ®��®¦ º° �nµÁ�ºÉ°�º° �Ê�Á�È��»¥¡ ·�·��°�«µ¨ ����Ê���µ¦ �³�εĮo«µ¨ มความÁ�ºÉ° ถอใน¡ ¥µ�®¨ ��µ��É�夵Á �° �Ê��¹��¹Ê�° ¥¼n���¦ ³�ª��µ¦ �Ê��°��É µ¤µ¦ � ��ไดวาÁ�È�¡ ¥µ�®¨ ��µ��É�¼��o°�Â�o�รงและครบถวนในสาระสาคญ
4. ควรยกเลกหลกเกณฑการหามนา º�¡ ¥µ��»��Â�oÅ�Á� É¥�Â��¡ ¥µ�Á°� µ¦ ��Ê��ÊÁ¤ ºÉ° ¤�µ¦ ¥° ¤¦ �วาสญญาอเลกทรอนกสสามารถรบฟงไดแลว หากมขอผดพลาดเกดจากระบบอเลกทรอนกส�É�ε�µ¦ บนทกขอมลไมตรงก��É�¼n ��µÅ�oตกลงกนไว คความยอมมสทธนาพยานบคคลมาสบÁ¡ ºÉ° Â�oÅ�Á� É¥�Â��หรอยนยนขอเทจจรงในสญญาอเลกทรอนกสได ���Ê��Á¤ºÉ° ��µ° ·Á È��¦ °�·� r¤ �µ�³Â��Á�¥ª �บสญญากระดาษ ®µ�¤�o°�·�¡ ¨ µ�Á�·��¹Ê��È�ª ¦ �É�³ ใหคความมสทธนาสบพยานบคคลแกไข Á� É¥�Â��หรอยนยนขอเทจจรงพยานÁ°� µ¦ �ÉÁ�È��o° ¤¼อเลกทรอนกสได
5. ควรมการออกเปนขอกาหนดของประธานศาลฎกาวาดวยการรบฟงและวธการสบ¡ ¥µ�®¨ ��µ��ÉÁ�È��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� rมาใชบงคบ Á¡ ºÉ° Ä®o¤®¨ �Á���r¨ ³ ª ·��µ¦��É��Á��Ä�การนาสญญาอเลกทรอนกสมาใชเปนพยานหลกฐานในกระบวนพจารณาของศาล โดยกาหนดหลกเกณฑและวธการอางพยานหลกฐาน�ÉÁ�È��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� rรวมถงเหตแหงการคดคานพยานหลกฐาน�ÉÁ�È��o° ¤¼° ·Á È��¦ ° �·� r�Ê���¹É��¦ ³�µ�«µ¨ ��µโดยความเหนชอบของ�É�¦ ³ �»¤ Ä®�n« µ¨ ��µมอ านา�° ° ��o° �ε®��Á¡ ·É¤ Á�·¤ Á�É¥ ª ��Â�ª �µ��µ¦ �ε º�พยานหลกฐาน�ÉÁ�È��o° ¤¼° ·Á È��¦ °�·� rได โดยอาศยอานาจตามมาตรา 103/3 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง
6. �ª ¦ n�Á ¦ ·¤Ä®o¤�»¦ �·��¦ ·�µ¦ Á�É¥ª ���µ¦�ε�»¦ �¦ ¦ ¤�µ�อเลกทรอนกส�É�³�nª ¥ ¦ oµ��ª µ¤¤ É�Ä�Ä®o���Ê�£ µ�รฐและภาคเอกชน Á�n���»¦ �·��¦ ·�µ¦ Á�É¥ª ���µ¦ �¦ ³ ��Áª ¨ µ�µ�อเลกทรอนกส �»¦ �·��¦ ·�µ¦ Á�É¥ª ���µ¦ ¦ �¦ ° ��ª µ¤�¼��o° �ของขอมลอเลกทรอนกส¨ ³�»¦ �·��¦ ·�µ¦ Á�É¥ª ���µ¦ ��Á�È��o° ¤¼อเลกทรอนกส Ã�¥¤®�nª ¥�µ��°�¦ ��¹É����Ê��¹Ê�เปนการเฉพาะทาห�oµ�É�ε���¼Â¨ �»¦�·��¦ ·�µ¦ ���nµª Ä®oÁ�È�¦ ³���Á¡ ºÉ° Ä®oÁ�·��ª µ¤Á�ºÉ° ¤ É�
93
¨ ³�ª µ¤�nµÁ�ºÉ° �º° Ä��µ¦ �ε�¨ ³�µ¦ Ä�o ��µอเลกทรอนกสแทนสญญาในรปแบบเดม ¦ ª ¤ �Ê�Á�È��µ¦ ¦ oµ��Îʵ®��พยานใหกบสญญาอเลกทรอนกสสาหรบการรบฟงเปนพยาน®¨ ��µ�Ä��¦ ³�ª�¡ ·�µ¦ �µ�Ê�«µ¨ Äห¤�ª µ¤�nµÁ�ºÉ° �º° �° ��Ê�¥�Á�È�การสงเสรมการพฒนาศกยภาพของภาคธรกจไทยใหสามารถแขงขนกบนานาอารยประเทศไดอยางทดเทยม
94
บรรณานกรม
โกวท หนโยม. (2551). การรบฟงขอมลอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐานในคดแพง.
นตศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยธรรมศาสตร.
เขมชย ชตวงศ. (2547). คาอธบายกฎหมายลกษณะพยาน. กรงเทพฯ: นตบรรณการ.
�·Ë��Á«¦ ¬��»�¦ . (2522). ®¨ ���®¤µ¥Â¡ n��¬�³�·�·�¦ ¦ ¤Â¨ ³ ®�Ê. กรงเทพฯ: เอราวณ
การพมพ
ชนดา เรองศรวฒนกล. (2555). เทคโนโลยระบบการรกษาความปลอดภยสารสนเทศ. 12 ถนายน
2555: จาก®¨ n��ɤµ www.google.co.th/~chanida/Ethics/Chapter-8.ppt.
ชยวฒน วงศวฒนศานต, �ª «��·Í��° ° ����¼�¨ ³ »¦ µ���µ�Â�oª�ε���r. คาอธบาย
พระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544. ม.ป.ท.
ชวเลศ โสภณวฒน. (พฤศจกายน-ธนวาคม 2524). กฎหมายลกษณะพยานของไทยเปนกฎหมาย
ในระบบกลาวหาจรงหรอ, ดลพาห, 65.
Á�n�¢oµ�Á¦ º°�§��·ÍÁ��. ��®µ�o° ��®¤µ¥Á�É¥ª ���µ¦ ¦ �¢ �Á° � µ¦ ° ·Á È��¦ ° �·� r. ม.ป.ท.
Á�n�¢oµ�Á¦ º°�§��·ÍÁ��. (กนยายน-ธนวาคม 2549). ��®µ�o°��®¤µ¥Á�É¥ª ���µ¦ ¦ �¢ �Á°� µ¦
อเลกทรอนกส, ดลพาห, 53(3), 95.
นฐพงศ สงเนยม. (2554). ความปลอดภยของสารสนเทศ. 12 มถนายน 2555: จาก ®¨ n��ɤµ�
www.siam2dev.com/E_Learning/.../Lec04_PKI_infrastruct.ppt.พรเพชร วชตชลชย. (2550). �ε°�·�µ¥¡ ¦ ³ ¦ µ�����·ª nµ�oª ¥�µ¦�¦ ³�ε�ª µ¤�·�Á�É¥ª ��
คอมพวเตอร พ.ศ. 2550. Á° � µ¦ �¦ ³�° ��µ¦ ¤ ¤�µÁ¦ ºÉ° ��° µ��µ�¦ ¦ ¤�µ�
คอมพวเตอรของประเทศสหรฐอเมรกาและกฎหมายใหมของประเทศไทย. ม.ป.ท.
พรเพชร วชตชลชย. (ตลาคม-ธนวาคม 2538). �µ¦ ¦ �¢ ��o° ¤¼�µ� ºÉ° ° ·Á È��¦ °�·� rÁ�È�
พยานหลกฐาน: ปญหาและขอเสนอแนะ. ดลพาห, 42(4), 85
พรเพชร วชตชลชย. (2553). คาอธบายกฎหมายลกษณะพยาน. กรงเทพฯ: เนตบณฑต.
พวงผกา บญโสภาคย และประสาน บญโสภาคย. (2528). คาบรรยายกฎหมายแพงและพาณชย
วาดวยนตกรรมและสญญา. กรงเทพฯ: ฝายตาราและอปกรณการศกษาหาวทยาลย
สโขทยธรรมาธราช.
รงสรรค พบลยกจสกล และชลอ ยศสมบต. (2552). รปแบบทางกฎหมายสาหรบธรกรรม
�µ�° ·Á È��¦ ° �·� r¨ ³ ¨ µ¥¤ º° �ºÉ° ° ·Á È��¦ ° �·� r: ศกษาเฉพาะกรณการรบฟง
พยานหลกฐานขอมลอเลกทรอนกส.
ราชบณฑตยสถาน. (2546). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. กรงเทพฯ:
�µ�¤�»p� r¡ � ·Á��É�.
95
«��·Í� �°��µ�·. (2523). คาอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยนตกรรม
¨ ³ ®�Ê. (เลม 1). กรงเทพฯ: บพธการพมพ.
สานกงานเลขานการคณะกรรมการธรกรรมทางอเลกทรอนกส. (2549). รายงานการศกษา
Ã�¦ ��µ¦ ¡ ��µ��®¤µ¥Á�É¥ª ���µ¦ �ε��µ¦ Ä�o�¨ ³�µ¦ Á�È�¦ �¬ µ�o° ¤ ¼Á° � µ¦ Ä�
รปแบบขอมลอเลกทรอนกส. กรงเทพฯ: ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอร
แหงชาต.
เสาวภางค ปยะรตน. (2542). การนาสารสนเทศมาใชเปนพยานหลกฐานในคดแพง. นตศาสตร
มหาบณฑต, มหาวทยาลยธรรมศาสตร.
เสรม วนจฉยกล. (2515). คาอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยลกษณะนตกรรม
¨ ³ ®�Ê. กรงเทพฯ: กรมสรรพสามต.
โสภณ รตนากร. (2551). คาอธบายกฎหมายลกษณะพยาน. กรงเทพฯ: นตบรรณการ.
อครวทย สมาวงศ. (2553). คาอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยนตกรรม
และสญญา. กรงเทพฯ: สานกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา.
อรพรรณ นสพฒนา. (ธนวาคม 2543). ปจจบนและอนาคตของกฎหมายการพาณชยทาง
อเลกทรอนกสของประเทศไทย. วารสารกฎหมายทรพยสนทางปญญาและการคา
ระหวางประเทศ.
Allen, C. (1998). Practical guide to evidence. London: Cavendish Pub.
Keane, A. (1996). The modern law of evidence. London: Butterworths
Richard O.Lempert and Steven A. Saltzburg. Modern Approach to Evidence. N.P.
Wilding, E. (1997). Computer Evidence. London: Sweet & Maxwell.
99
ประวตผเขยน
�ºÉ° -สกล : นายสรรเสรญ ศรวรรณ
วน เดอน ปเกด : 3 เมษายน 2529
วฒการศกษา :
ป 2554 สอบผานหลกสตรวชาวาความ สานกฝกอบรมวชาวาความแหงสภานายความ
ป 2553 °�Å nÅ�o�ª µ¤¦ ¼o�Ê�เนตบณฑต ¤¥�É�62 สานกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา
ป 2551 จบปรญญาตร นตศาสตรบณฑต(เกยรตนยมอนดบ 2)มหาวทยาลยกรงเทพ
ประสบการณทางาน :
พ.ศ. 2554 - ปจจบน นตกร 4 ฝายกากบการปฏบตงานและธรรมมาภบาลธนาคารออมสน (สานกงานใหญ)
พ.ศ. 2552 - 2554 นตกร 4 กองกฎหมาย บรษท ขนสง จากด (บขส.)