9.PRIMITIVNO PRAVO

PRIMITIVNO PRAVO – obuhvata pravila ponašanja kojima se regulišu prvobitni društveni odnosi u preddržavnom uređenju, tj u prvobitnoj zajednici.

Dakle reč je o pravu plemenskog društva, tj pravu prvobitne zajednice.

Naziva se još i : primitivnim pravom, preddržavnim pravom, a ima i onih koji ga nazivaju „ društvena pravila u prvobitnoj zajednici“

U plemenskim društvima osnovni regulator ponašanja su – OBIČAJI !!!

OBIČAJI – su pravila ponašanja nastala dugotrajnim ponavljanjem određenih radnji i postupaka koji su se vremenom ukorenili u svesti ljudi i postali obavezni.

INSTITUCIJE PRIMITIVNOG PRAVA – najstarija ustanova primitivnog prava je svakako TABU tj zabrana vršenja određenih radnji ili dodirivanja određenih predmeta.

Primitivno pravo je nastalo u plemenskim društvima koja nisu poznavala pismo, pa su ulogu prvobitnih nepisanih zakona igrali - TABUI tj ZABRANE ! – Te zabrane su se odnosile na najrazličitije aspekte plemenskog života, npr bilo je zabranjeno izgovarati određene reči za koje se smatralo da mogu naškoditi, ili npr bilo je zabranjeno ulaziti u određenu šumu, i slično.

Kršenje tabua za sobom je povlačilo sankciju !!! Sankcije su po pravilu bile religijskog karaktera i bile su izricane od strane sveštenika jer su oni imali ulogu čuvara nepisanih pravila, tj tabua! Izvršenje takvih sankcija bilo je povereno natprirodnim silama. Međutim, treba napomenuti da se prema prekršiocima tabua mogla izreći i svetovna kazna, kao npr PROGONSTVO !!!

U slučaju sukoba između pojedinaca koji su pripadali različitim društvenim grupama ( npr različitim plemenima ili različitim rodovima), sukob se rešavao putem – KRVNE OSVETE !!! ( Dakle grupa kojoj je pripadala žrtva, svetila se grupi kojoj je pripadao učinilac ubistva ili telesne povrede, dakle osveta je bila upravljena ka svim pripadnicima te grupe, često je išla sve do istrebljenja ).

Nešto kasnije postepeno dolazi do uvođenja principa TALIONA, tj dolazi do sužavanja kruga lica prema kojima se primenjuje krvna osveta. TALION je podrazumevao osvetu koja je adekvatna učinjenoj povredi, dakle oko za oko , zub za zub !!!

Na kraju se javlja – KOMPOZICIJA – podrazumevala je da davanje materijalne nadoknade oštećenoj strani, razlikujemo dobrovoljnu, obaveznu ili otkup.

Dakle, u preddržavnom uređenju, rešavanje konflikata se postizalo bez uticaja vladajuće strukture.

5.NAČINI NASTANKA PRAVNIH INSTITUCIJA I OD ČEGA TO ZAVISI

NAČINI NASTANKA PRAVNIH INSTITUCIJA – su različiti, naime, pravne ustanove ( institucije ) mogu nastati :

1. Kao rezultat procesa evolucije ( postepenog razvoja )2. Kao rezultat revolucije, bilo da ih ona iznedri ili ih samo preoblikuje.3. Mogu se uvesti u pravni sistem i putem ugledanja na druge i preuzimanjem pravnih normi iz

tuđih država i prava,4. Neretko nastaju pod uticajem religije, 5. Itd.

Od čega zavisi nastanak pravnih institucija ? – Zavisi od :

1. Različitih istorijskih okolnosti i procesa2. Ekonomske osnove društva i njenog odnosa sa državom i pravom kao

elementima tzv nadogradnje, i od3. Stepena privrednog i tehnološkog razvoja društva.