PREZES URZĘDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW … · wyłącznie pełnienie roli krajowego banku rozwoju, dany podmiot był wykluczony z zakresu ww. definicji. Analogicznie, brak

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentówpl. Powstańców Warszawy 1 < 00-950 Warszawa

tel. +48 22 32 32 400 < faks +48 22 32 32 [email protected] < www.uokik.gov.pl 1

128945.366613.341047

PREZESURZĘDU OCHRONY

KONKURENCJI I KONSUMENTÓWMAREK NIECHCIAŁ

Warszawa, 30 września 2019 r.

DMP-2.560.5.2019.AKo

Pan Carles Esteva Mosso

Zastępca Dyrektora Generalnego

ds. Pomocy Publicznej

Dyrekcja Generalna ds. Konkurencji

Komisja Europejska

HT.5224 – Targeted review of the General Block Exemption Regulation (State Aid):

extension to national funds combined with certain Union programmes

Szanowny Panie Dyrektorze,

w związku z konsultacjami projektu rozporządzenia Komisji (UE) zmieniającego

rozporządzenie (UE) nr 651/2014 uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne

z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (dalej: projekt

rozporządzenia), przedstawiam, co następuje.

UWAGI OGÓLNE

Należy w pierwszej kolejności zaznaczyć, że władze polskie z dużym zadowoleniem

przyjmują propozycję Komisji zmiany rozporządzenia (UE) nr 651/2014 (dalej: GBER)

w następujących trzech obszarach, umożliwiających państwom członkowskim stosowanie

środków pomocy publicznej bez konieczności ich wcześniejszej notyfikacji:

finansowania krajowego związanego z produktami finansowymi wspieranymi przez

Fundusz InvestEU;



128945.366613.341047

projektów w obszarze badań, rozwoju i innowacji, które uzyskały znak jakości (Seal of

Excellance) w wyniku oceny wniosków zgłoszonych do programów „Horyzont 2020” lub

„Horyzont Europa”, jak również projektów realizowanych w ramach współfinansowania

i w ramach łączenia w zespoły w kontekście programów „Horyzont 2020” lub „Horyzont

Europa”;

projektów w ramach europejskiej współpracy terytorialnej (EWT).

Niemniej jednak, w opinii władz polskich, aby projektowane przepisy mogły stanowić

skuteczne narzędzie, pozwalające na prawidłowe stosowanie zasad pomocy publicznej

(m.in. poprzez wyeliminowanie już na tym etapie licznych wątpliwości interpretacyjnych,

a w konsekwencji błędów na etapie implementacji), projekt rozporządzenia wymaga

jeszcze pewnych poprawek, uzupełnienia lub doprecyzowania.

Władze polskie chciałyby zwrócić w szczególności uwagę na kilka zagadnień problemowych,

jakie zidentyfikowały podczas analizy proponowanych rozwiązań.

1. W opinii władz polskich nie jest zasadne przypisywanie poszczególnych kategorii prac

badawczo-rozwojowych do poziomów gotowości technologicznej (TRL) w sposób

sztywny. Przyjęcie takiego rozwiązania jest w opinii Polski niekorzystne, gdyż

proponowane zdefiniowanie badań przemysłowych i eksperymentalnych prac

rozwojowych w odniesieniu do określonych TRL odbiega od metodyki dotychczas

stosowanej zarówno na poziomie krajowym, jak i regionalnym. Ponadto, w konkretnej,

indywidualnej sprawie, ze względu na jej specyfikę, może zaistnieć potrzeba

przypisania danego TRL do innej kategorii prac badawczych niż wynika to z obecnie

proponowanej nowelizacji GBER.

2. Należy zwrócić uwagę, że w konsekwencji zaproponowanej przez Komisję treści

nowelizacji GBER, na poziomie tego samego aktu prawnego, w obszarze pomocy

państwa na rozwój sieci szerokopasmowych, będą występowały trzy odrębne regulacje

dotyczące wyłączeń spod obowiązku notyfikacji. O ile jednak dotychczas obowiązujące

art. 14 ust. 10 i art. 52 GBER zawierają, co do zasady, spójne podejście do udzielania

pomocy na sieci szerokopasmowe, projektowany art. 56e ust. 3 wraz z art. 2 pkt 138a

i 174-179 GBER wprowadzają pojęcia oraz sformułowania dla tego rozporządzenia

nowe, do tego w sposób niespójny, przez co stosowanie tych przepisów może być

obarczone dużym ryzykiem błędu. Szczegółowo zagadnienie to zostało omówione

w tabeli.

3. W związku z propozycjami dotyczącymi pomocy udzielanej na projekty w ramach EWT,

władze polskie poddają pod rozwagę uregulowanie przez Komisję również kwestii



128945.366613.341047

dotyczących podziału odpowiedzialności, uprawnień i obowiązków pomiędzy państwami

członkowskimi w zakresie oceny występowania pomocy publicznej, sprawdzania

warunków dopuszczalności pomocy oraz publikowania, monitorowania i raportowania

pomocy. Z uwagi na specyfikę i różnorodność rozwiązań krajowych w zakresie pomocy

publicznej (np. definicji podmiotu udzielającego pomocy) trudno jest wypracować

w ramach tego programu jednolite rozwiązania, które uwzględnią konieczne do

spełnienia wymogi poszczególnych prawodawstw krajowych.

4. W opinii władz polskich, wątpliwość budzi rola, w jakiej mogą występować krajowe

banki i instytucje prorozwojowe w przypadku środków pomocowych, o których mowa

w art. 56e i 56f GBER. W szczególności, obawy władz polskich wzbudza wyłączenie tych

instytucji z kategorii „komercyjnych pośredników finansowych”, zdefiniowanych

w art. 2 pkt 171 projektowanego GBER. W warunkach polskich wyłączenia te objęłyby

bowiem Bank Gospodarstwa Krajowego, który jest jedyną instytucją o charakterze

banku prorozwojowego i który na zasadach ogólnych podlega regulacjom ustawy z dnia

29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe oraz nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego.

Podobnie, proponowana w nowym art. 2 pkt 173 GBER definicja „funduszy rynkowych”

nie obejmuje funduszy krajowych banków lub instytucji prorozwojowych, które działają

na warunkach rynkowych, na zasadzie zysku i na własne ryzyko.

W tym kontekście należy podkreślić, że ewentualne wykluczenie w powyższym zakresie

powinno odnosić się do warunków i zasad prowadzonej działalności danego podmiotu

(niezależnie czy jest krajowym bankiem rozwoju czy nie), a nie statusu nadanego przez

prawo krajowe, które zgodnie z unijnym prawem pomocy publicznej powinno mieć

drugorzędne znaczenie. Władze polskie nie znajdują uzasadnienia, żeby ze względu na

wyłącznie pełnienie roli krajowego banku rozwoju, dany podmiot był wykluczony

z zakresu ww. definicji.

Analogicznie, brak jest uzasadnienia dla wyłączenia spod zakresu definicji „funduszy

rynkowych” dla funduszy zapewnianych przez krajowe banki rozwoju. Taka regulacja,

utrudnia w sposób zdecydowany, wykorzystanie przeznaczenia pomocy regulowanego

art. 56f przez zarówno krajowe banki rozwoju, jaki i pośredników finansowych

wdrażających produkty InvestEU przy wykorzystaniu środków zapewnionych przez

krajowe banki rozwoju. Brak jest racjonalnego uzasadnienia dla wprowadzenia takich

zasad, szczególnie, że wykluczenie to nie opiera się na analizie zasad oferowania

takich środków (podział ryzyka, koszt, itp.), a jedynie na formalnym źródle

pochodzenia (krajowy bank rozwoju).



128945.366613.341047

5. Władze polskie pragną wskazać na niedostosowanie zaproponowanych zasad

odnoszących się do minimalnego kosztu pożyczki (na poziomie beneficjenta pomocy),

określonego w art. 56e ust. 1 GBER do państw, gdzie walutą nie jest euro.

Zaproponowane zasady w sposób zdecydowany utrudnią wykorzystanie InvestEU

w takich państwach członkowskich, w szczególności w obszarach MŚP oraz Social

Investments i Skills Window. W przypadku pożyczek ze stałą stopą procentową, zgodnie

z zaproponowanymi zasadami, minimalny poziom oprocentowania powinien być co

najmniej na poziomie oprocentowania obligacji emitowanych przez dany kraj dla

odnośnego okresu1. Przykładowo, w przypadku Polski, oprocentowanie dla 4-letniej

pożyczki musiałoby obecnie zostać określone na poziomie co najmniej 2,4% (dla

3-letniej – 2,2%; dla 10-letniej 2,7%). Takie warunki cenowe zdecydowanie odbiegają

od zapotrzebowania rynku w przedmiotowych obszarach (MŚP i inwestycje społeczne),

są zdecydowanie mniej atrakcyjne niż wsparcie w formie pomocy de minimis (przy

konieczności spełnienia jednocześnie dodatkowych warunków projektowych) oraz

różnicują poziom wsparcia pomiędzy tymi państwami, gdzie walutą jest euro oraz inne

waluty krajowe.

6. Władze polskie zwracają uwagę, że uzależnienie możliwości udzielania pomocy na

podstawie art. 56f GBER od spełnienia przez pośrednika finansowego definicji

„komercyjnego pośrednika finansowego”, uregulowanej w art. 1 pkt 171 GBER, może

negatywnie wpływać na konkurencję między pośrednikami finansowymi. Pośrednicy

klasyfikowani jako „komercyjni” pośrednicy finansowi będą mogli oferować produkty

finansowe na innych warunkach od pośredników, którzy do tej kategorii nie będą mogli

być zakwalifikowani (krytyczne uwagi dotyczące wykluczenia z zakresu przedmiotowej

definicji krajowych banków rozwoju powyżej).

7. Władze polskie zwracają uwagę na niedoskonałą jakość tłumaczenia polskiej wersji

projektu rozporządzenia, rodzącą liczne problemy interpretacyjne.

8. W kontekście przyszłych Wieloletnich Ram Finansowych na lata 2021-2027 mechanizmy

komplementarności pomiędzy środkami przyznawanymi bezpośrednio z poziomu Unii

Europejskiej oraz środkami krajowymi – takie jak Seal of Excellance czy

współfinansowanie – zostały zaproponowane przez Komisję w projektach rozporządzeń

nie tylko dla programu Horyzont Europa, lecz również dla innych programów

zarządzanych centralnie przez Komisję (Program LIFE, Program Single Market, program

Digital Europe, etc.). Jednak w aktualnej propozycji modyfikacji zakresu GBER nie

1 Jeżeli nie są dostępne generic mid-swap rate dla odpowiedniego okresu i waluty



128945.366613.341047

widzimy odzwierciedlenia tych propozycji Komisji. W związku z tym, władze polskie

zwracają się z prośbą o informacje, kiedy i w jaki sposób Komisja planuje wprowadzić

uproszczenia dot. stosowania mechanizmów komplementarności dla innych programów

zarządzanych centralnie na zasadach analogicznych do uproszczeń przewidzianych

w aktualnym wniosku dot. modyfikacji GBER.

Ponadto, władze polskie przedstawiają poniżej tabelę zawierającą szczegółowe uwagi do

poszczególnych przepisów projektu rozporządzenia/GBER, w tym rozwinięcie powyższych

zagadnień problemowych.

UWAGI SZCZCEGÓŁOWE

Pkt 5 preambuły Niezbędne jest wyjaśnienie w treści preambuły, do jakich konkretnie

instrumentów Horyzontu 2020 oraz Horyzontu Europa będą odnosiły się

proponowane przepisy GBER (zawarcie takich wyjaśnień w nocie

informacyjnej, która nie ma mocy aktu prawnego, nie jest wystarczające).

Obecny zapis nie precyzuje tego w wystarczający sposób, co może powodować

trudności dla beneficjentów oraz instytucji przyznających pomoc. Ponadto,

wyjaśnienie takie powinno być wprowadzone komplementarnie we wszystkich

aktach prawnych, których dotyczy taka możliwość.

Pkt 6 preambuły W pkt 6 preambuły do projektu rozporządzenia w zwrocie „a TRL 5,6 i 8

eksperymentalnym pracom rozwojowym” pominięto TRL 7.

Art. 1 pkt 1 lit. c)

projektu

rozporządzenia

W art. 1 ust. 4 GBER zmianie ulegają jedynie lit. a) i c), stąd też art. 1 pkt 1

lit. c) projektu rozporządzenia powinien otrzymać brzmienie „c) ust. 4

lit. a) i c) otrzymuje brzmienie:”.

Art. 1 pkt 2 lit. c)

projektu

rozporządzenia

W art. 2 pkt 86 GBER zmianie ulega jedynie akapit pierwszy, stąd też

proponuje się rozbicie art. 1 pkt 2 lit. c) projektu rozporządzenia na oddzielną

jednostkę i wprowadzenie zmiany o następującej treści: „w pkt 86) akapit

pierwszy otrzymuje brzmienie:”.

Art. 1 pkt 2 lit. f)

projektu

rozporządzenia

Art. 1 pkt 2 lit. f) projektu rozporządzenia powinien mieć następujące

brzmienie: „dodaje się pkt 166) do 185) w brzmieniu:”, gdyż faktyczna

numeracja dodanych definicji kończy się na numerze 185, natomiast

w obecnym brzmieniu tego przepisu wskazuje się „182)”.

Art. 1 pkt 7 lit. a)

projektu

Art. 1 pkt 7 lit. a) projektu rozporządzenia dokonuje zmiany art. 8 ust. 3

lit. b) GBER. Zmiana ta polega jednak na dodaniu akapitu drugiego i trzeciego.

Stąd proponuje się zmianę brzmienia tego przepisu na następującą:



128945.366613.341047

rozporządzenia. „a) w ust. 3 lit. b) dodaje się akapit drugi i trzeci w brzmieniu”.

Art. 1 pkt 10

projektu

rozporządzenia

W art. 14 ust. 15 GBER zmianie ulega jedynie zdanie pierwsze, stąd w art. 1

pkt 10 projektu rozporządzenia proponuje się zmianę na: „10) w art. 14

ust. 15 zdanie pierwsze otrzymuje brzmienie:”

Art. 1 ust. 5 GBER Zgodnie z art. 19 Rozporządzenia ustanawiającego program ramowy Horyzont

Europa, podmioty kwalifikują się do otrzymania finansowania, jeżeli mają

siedzibę w Państwie Członkowskim lub Państwie Stowarzyszonym. Warunek

wydaje się sprzeczny z warunkami udzielania pomocy publicznej, gdzie

zgodnie z art. 1 ust. 5 GBER, rozporządzenie to nie ma zastosowania

w przypadku, w którym przyznanie pomocy uwarunkowane jest obowiązkiem

posiadania przez beneficjenta siedziby w danym Państwie Członkowskim.

Dozwolone jest jedynie wymaganie posiadania w momencie wypłacenia

pomocy zakładu lub oddziału w Państwie Członkowskim przyznającym pomoc.

W związku z tym należy wyjaśnić, czy w ramach Horyzontu 2020 oraz

Horyzontu Europa warunek dotyczy wymogu posiadania siedziby w jednym

z Państw Członkowskich lub Państwie Stowarzyszonym, niezależnie od

pochodzenia partnerów projektu, czy też faktycznie wymóg ten dotyczy

konieczności posiadania przynajmniej przez jednego z partnerów w projekcie

siedziby na terytorium państwa, w którym aplikuje o wsparcie, co mogłoby

powodować sprzeczność z przepisami o pomocy publicznej.

Art. 2 GBER Brak jest definicji „projektu w ramach współfinansowania” oraz „projektu

w ramach łączenia w zespoły”, o których mowa w art. 25b GBER. Art. 2 GBER

powinien zawierać odpowiednie definicje, zawierające przynajmniej odesłanie

do odpowiedniego aktu regulującego te kwestie. Jednocześnie należy

zaznaczyć, że w rozporządzeniu ustanawiającym program Horyzont Europa,

brak jest takich definicji. W związku z powyższym, nie ma pełnej jasności co

do tego, jakie jest przeznaczenie pomocy w ramach art. 25b oraz w ramach

którego z programów Horyzont będą one realizowane.

Art. 2 GBER Brak jest definicji „instytucji finansowej”. Pojęcie to jest przywołane

w definicji „pośrednika finansowego”, zawartej w art. 2 pkt 170 GBER, lecz

brak jego zdefiniowania powoduje, że ww. definicja pośrednika finansowego

nie jest klarowna.

Art. 2 pkt 85 GBER Treść zawarta w nawiasie na końcu definicji „badań przemysłowych” powinna

otrzymać w polskim tłumaczeniu brzmienie: „odpowiadające poziomowi

gotowości technologicznej 2, 3 i 4” zamiast: „odpowiadające poziomowi



128945.366613.341047

gotowości technologicznej od 2, 3 i 4”. Obecna treść komentowanego przepisu

może wprowadzać w błąd co do tego, czy badania przemysłowe obejmują

również badania późniejsze, niż poziom 4. Należy dodatkowo zwrócić uwagę

na fakt, że wersja angielska jest w tym zakresie jednoznaczna:

„corresponding to Technology Readiness Levels 2, 3 and 4”.

Art. 2 pkt 84, 85

i 86 GBER

W opinii władz polskich nie jest zasadne przypisywanie poszczególnych

kategorii prac badawczo-rozwojowych do poziomów TRL w sposób sztywny.

Uszczegółowienie ww. definicji może okazać się niekorzystne, gdyż

definiowanie badań przemysłowych i eksperymentalnych prac rozwojowych

w odniesieniu do TRL odbiega od metodyki dotychczas stosowanej zarówno na

poziomie krajowym, jak i regionalnym. Obecnie badania przemysłowe

definiowane są jako badania odpowiadające TRL od 2 do 6 (proponowana w

projekcie rozporządzenia zmiana: od 2 do 4), natomiast eksperymentalne

prace rozwojowe - jako odpowiadające TRL od 7 do 9 (proponowana zmiana:

od 5 do 8). Zastosowanie zawężonej definicji badań przemysłowych

niewątpliwie wpłynie na zmniejszenie liczby projektów realizowanych w ich

zakresie, dlatego też bardziej zasadne jest definiowanie kategorii działalności

badawczo-rozwojowej zgodnie z dotychczasową praktyką.

Ewentualnie, w opinii władz polskich przyporządkowanie kategorii prac

badawczych do poszczególnych TRL należy potraktować raczej w sposób

elastyczny (np. analogicznie do tego, jaki występuje na gruncie Zasad

ramowych dotyczących pomocy państwa na działalność badawczą, rozwojową i

innowacyjną (Dz. Urz. UE C 198 z 27.06.2014 r., s. 1) – por. przypis nr 2 na str.

19), co oznacza, że w konkretnej, indywidualnej sprawie, ze względu na jej

specyfikę, może zaistnieć potrzeba przypisania danego TRL do innej kategorii

prac badawczych niż wynika to np. z obecnie proponowanej zmiany do GBER.

W szczególności, mogą się zdarzyć sytuacje, w których prace na TRL 9

powinny być zaliczane do eksperymentalnych prac rozwojowych. Może być tak

wtedy, gdy – np. ze względów ekonomicznych (kiedy z konieczności ostateczna

forma technologii jest produktem końcowym do wykorzystania do celów

komercyjnych, a jej produkcja jest zbyt kosztowna, aby służyła ona jedynie

do demonstracji) – ta ostateczna forma technologii używana do demonstracji,

może i powinna być zaimplementowana w docelowym systemie (w warunkach

rzeczywistych, komercyjnych).

Gdyby jednak i to rozwiązanie nie było dla Komisji akceptowalne, władze

polskie zwracają się z prośbą o zdefiniowanie badań przemysłowych jako

badań odpowiadających TRL od 2 do 6 (proponowana w projekcie

rozporządzenia zmiana: od 2 do 4), natomiast eksperymentalnych prac



128945.366613.341047

rozwojowych - jako odpowiadających TRL od 7 do 9 (proponowana zmiana: od

5 do 8).

Warto dodatkowo zwrócić uwagę, że aktualna wersja Podręcznika Frascati

z 2015 r. nie posługuje się już terminem „badania przemysłowe”, ale

wprowadza pojęcie „badań stosowanych”. Z kolei w odniesieniu do definicji

eksperymentalnych prac rozwojowych – aktualna wersja Podręcznika Frascati

z 2015 r. posługuje się pojęciem „prac rozwojowych”.

Art. 2 pkt 138

i pkt 138a GBER

Nie jest zrozumiałe, dlaczego projektodawca wprowadza do rozporządzenia

pojęcie „sieci dosyłowych nowej generacji” i to do tych sieci odnosi się

w projektowanym art. 56e ust. 3 GBER. Istnienie bądź planowanie sieci

dosyłowych, jakkolwiek niezbędnych do zapewnienia powszechnych,

nowoczesnych usług łączności, nie powinno być kryterium warunkującym

dopuszczalność udzielenia pomocy, wyłączonej spod obowiązku zgłoszenia.

Takim kryterium, skorelowanym z celami Komisji, powinno być istnienie albo

planowanie sieci w warstwie dostępowej, tak jak to jest obecnie

w definicji sieci NGA określonej w obowiązującym art. 2 pkt 138 GBER.

Jednocześnie należy zauważyć, że także definicja sieci NGA nie przystaje już

do uwarunkowań społeczno-gospodarczych oraz stanu rozwoju technologii

telekomunikacyjnych. Co istotne, zauważył to także sam prawodawca unijny,

który w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1972/2018

ustanawiającej Europejski kodeks łączności elektronicznej, w art. 2 w pkt 2,

zawarł definicję „sieci o bardzo dużej przepustowości”, stanowiącej

kontynuację oraz rozwinięcie legalne dotychczas stosowanego pojęcia „sieci

NGA”.

Podsumowując, proponuje się wykreślenie z projektu rozporządzenia

pkt 138a w art. 2 GBER, z jednoczesnym dodaniem do projektu przepisu

nowelizującego art. 2 pkt 138 GBER poprzez zastąpienie definicji „sieci nowej

generacji” definicją „sieci o bardzo dużej przepustowości”, odwołującą się do

definicji określonej w art. 2 pkt 2 dyrektywy 1972/2018, oraz stosowne

znowelizowanie przepisów odwołujących się w swojej treści do definicji sieci

NGA. Należy zauważyć, że projekt posługuje się już sformułowaniem „sieci o

bardzo dużej przepustowości” w projektowanym art. 56e ust. 3 lit. e) GBER.

Art. 2 pkt 171 i 173

GBER

W art. 2 dodano definicję „komercyjnego pośrednika finansowego”, zgodnie

z którą oznacza on pośrednika finansowego, który działa na zasadzie zysku

i całkowicie na własne ryzyko, bez gwarancji publicznej, z wyjątkiem

krajowych banków lub instytucji prorozwojowych (ang. national promotional

banks or institutions, zwane dalej NPBI). Podobnie, proponowana w nowym



128945.366613.341047

art. 2 pkt 173 GBER definicja „funduszy rynkowych” nie obejmuje funduszy

NPBI, które działają na warunkach rynkowych, na zasadzie zysku i na własne

ryzyko.

Podobnie, proponowana w nowym art. 2 pkt 173 GBER definicja „funduszy

rynkowych” nie obejmuje funduszy NPBI, które działają na warunkach

rynkowych, na zasadzie zysku i na własne ryzyko.

W tym kontekście należy zdecydowanie podkreślić, że ewentualne

wykluczenie w powyższym zakresie powinno odnosić się warunków i zasad

prowadzonej działalności danego podmiotu (niezależnie czy jest krajowym

bankiem rozwoju czy nie), a nie statusu nadanego przez prawo krajowe, które

zgodnie z unijnym prawem pomocy publicznej powinno mieć drugorzędne

znaczenie. Nie znajdujemy żadnego uzasadnienia, żeby ze względu na

pełnienie roli krajowego banku rozwoju, dany podmiot był wykluczony z

zakresu ww. definicji.

Warto podkreślić, że takie ukształtowanie zasad udzielania pomocy publicznej

wyłącza możliwość korzystania przez krajowe banki rozwoju z przeznaczenia

pomocy regulowanego w art. 56f GBER, co może negatywnie wpływać na

konkurencję pomiędzy pośrednikami finansowymi działającymi na tym samym

rynku, a dysponującymi innymi podstawami prawnymi do udzielania pomocy

publicznej (dodatkowe wyjaśnienia w tym zakresie w tabeli poniżej).

Biorąc pod uwagę konsekwencje takiej klasyfikacji tych podmiotów, władze

polskie zwracają się z prośbą o usunięcie wyłączeń dotyczących NPBI.

W warunkach polskich wyłączenia te objęłyby Bank Gospodarstwa Krajowego,

który jest jedyną instytucją o charakterze banku prorozwojowego i który na

zasadach ogólnych podlega regulacjom ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r.

Prawo bankowe oraz nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego.

Art. 2 pkt 172

GBER

W wersji polskiej w przepisie tym przed słowem „kwalifikowalnego” brakuje

słowa „oznacza”.

Art. 2 pkt 174

GBER

W definicji obszaru białego wskazano, że istnienie lub planowane powstanie

infrastruktury w ciągu 3 lat na zasadach komercyjnych ma być weryfikowane

na podstawie odpowiednich map lub w wyniku konsultacji publicznych. Nie

jest określone, kto ma wyznaczyć te obszary – państwa członkowskie czy

Komisja, która ma przyznawać pomoc. Jest to niezwykle istotne, gdyż

poszczególne państwa członkowskie wyznaczają obszary białe o różnym

stopniu szczegółowości. Brak doprecyzowania będzie skutkował nierównymi

warunkami na poziomie unijnym.



128945.366613.341047

Art. 2 pkt 175

i pkt 176 GBER

Dodawane pkt 175 i 176 mają w wersji polskiej tożsame nazwy definiowanych

wyrażeń („obszary szare”), ale różne brzmienie definicji. Stąd wydaje się, że

dokonano niewłaściwego tłumaczenia nazwy wyrażenia definiowanego

w pkt 176.

Art. 2 pkt 177

GBER

Nie jest zrozumiałe, jakimi przesłankami kierował się projektodawca przy

definiowaniu różnicy pomiędzy parametrami sieci istniejących a wspieranych

pomocą państwa, która potwierdzałyby „skokową zmianę” dopuszczającą

wsparcie na obszarach szarych. W szczególności nie jest zrozumiałe, dlaczego

za punkt delimitacyjny został przyjęty parametr symetrycznej przepustowości

powyżej 300 Mb/s (jak wiemy, obecnie realizowane sieci szerokopasmowe

umożliwiają świadczenie detalicznych usług o przepustowościach wynoszących

1 Gb/s i wyższych) oraz dlaczego za kryterium skokowej zmiany zostało

uznane zapewnianie otwartego dostępu hurtowego (jest to bowiem

standardowe zjawisko rynkowe, niezależnie od faktu realizacji sieci na

zasadach komercyjnych albo z udziałem pomocy państwa). Nie negując

potrzeby ustalenia dodatkowych warunków dopuszczających udzielanie

pomocy na obszarach szarych władze polskie sugerują ponowną rewizję

przyjętych założeń dotyczących skokowej zmiany, a niezależnie od tego także

ich szczegółowe uzasadnienie.

Art. 2 pkt 183

i 184 GBER

Sformułowanie „rozwój technologiczny” nie było dotychczas w GBER

stosowane. W związku z tym powstaje wątpliwość, czy jest to wyłącznie

kwestia polskiego tłumaczenia (wówczas należałoby poprawić to

sformułowanie na „rozwój”), czy wprowadza się nową kategorię wydatków.

Jeżeli wprowadzane jest nowe pojęcie „rozwój technologiczny”, należy

zauważyć, że może być ono różnie rozumiane, ponieważ nie zostało

zdefiniowane i może stanowić pole do nadużyć. W takiej sytuacji warto

doprecyzować w przepisach art. 2 pkt 183 i 184 GBER jakiego rodzaju wydatki

stanowią wydatki na rozwój technologiczny.

Art. 2 pkt 184

GBER

Projekt nowelizacji wprowadza do rozporządzenia nowe pojęcie „innowacyjne

spółki o średniej kapitalizacji”. W związku z tym należy zauważyć, że termin

„przedsiębiorstwo/spółka o średniej kapitalizacji” stosowany jest przez

Europejski Bank Inwestycyjny czy m.in. w rozporządzeniu Invest EU oraz

w rozporządzeniach KE ustanawiających Europejski Program Rozwoju

Przemysłu Obronnego (EDIDP) oraz Europejski Fundusz Obronny (EDF)”

i określa limit zatrudnienia do 3000 pracowników. W związku z tym władze

polskie proponują rozważenie ujednolicenia limitu zatrudnienia dla takich



128945.366613.341047

spółek w różnych dokumentach UE i podniesienie go w GBER z 1500 do 3000

pracowników.

Art. 2 pkt 185

GBER

Definicja „małej spółki o średniej kapitalizacji” (ang. small mid-cap) nie jest

spójna z definicją w rozporządzeniu Invest EU, co powoduje, że także

wytyczne inwestycyjne Invest EU, które są podstawą do określenia

kwalifikowalności wydatków w przeznaczeniach pomocy wskazanych

w sekcji 16, bazują na innej definicji niż ta proponowana do umieszczenia

w GBER.

Art. 4 ust. 1

lit. i) GBER

W art. 4 ust. 1 lit. i) GBER maksymalne kwoty pomocy, których przekroczenie

powoduje obowiązek zgłoszenia, były zasadniczo uregulowane wprost

w przepisie, a nie w treści poszczególnych artykułów dedykowanych różnym

przeznaczeniom pomocy. W związku z powyższym, z uwagi na konieczność

zachowania przyjętej wcześniej konstrukcji, władze polskie proponują

zastosowanie w nowo dodawanych punktach w lit. i) zmianę zaproponowanego

odesłania, tj. przepisu w następującym brzmieniu:

„(vii) w przypadku pomocy na projekty, którym przyznano znak jakości w

postaci pieczęci doskonałości w ramach programu „»Horyzont 2020« lub

programu »Horyzont Europa«: 2,5 mln EUR na przedsiębiorstwo i na projekt”;

(viii) w przypadku pomocy na projekty w ramach współfinansowania i na

łączenie w zespoły, progi określone w ramach programu „»Horyzont 2020« lub

»Horyzont Europa«.”.

Art. 8 ust. 3 lit. b)

GBER

W art. 8 ust. 3 lit. b) GBER dodany akapit drugi odsyła do ust. 3, a więc

dokonuje odesłania „do samego siebie”. Przez zastosowanie takiego odesłania

przepis traci na czytelności.

Art. 11 GBER Zmieniana formuła wprowadzająca w art. 11 GBER powinna otrzymać

brzmienie: „Państwa członkowskie, lub ewentualnie – w przypadku pomocy

przyznawanej na projekty w ramach Europejskiej współpracy terytorialnej –

państwo członkowskie, w którym siedzibę ma instytucja zarządzająca

określona w art. 21 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr

1299/2013 lub [art. 44 nowego rozporządzenia w sprawie EWT],

w zależności od tego, które z nich ma zastosowanie, przekazuje Komisji:”.

W proponowanej zmianie brak jest wyrazów: „Parlamentu Europejskiego

i Rady” przed numerem rozporządzenia 1299/2013, które występują

w aktualnie obowiązującym art. 11 GBER.

Art. 20 i art. 20a GBER powinien jednoznacznie i precyzyjnie regulować kwestie dotyczące



128945.366613.341047

GBER podziału odpowiedzialności, uprawnień i obowiązków pomiędzy państwami

członkowskimi w zakresie oceny występowania pomocy publicznej,

sprawdzania warunków dopuszczalności pomocy oraz publikowania,

monitorowania i raportowania w programach Interreg. Z uwagi na specyfikę

i różnorodność rozwiązań krajowych w zakresie pomocy publicznej trudno jest

wypracować jednolite rozwiązania w ramach programu Interreg, które

uwzględnią konieczne do spełnienia wymogi poszczególnych prawodawstw

krajowych.

TFUE oraz rozporządzenie GBER były tworzone dla państw jako niezależnych

podmiotów prawa międzynarodowego, a nie dla obszarów bez podmiotowości

prawno-międzynarodowej (tj. regionów różnych państw członkowskich

podlegających jurysdykcji krajowej). Przepisy unijne w zakresie pomocy

publicznej nie zawierają systemowych rozwiązań uwzględniających

międzynarodowy charakter programów EWT. W konsekwencji nie regulują

jednoznacznie i precyzyjnie kwestii dotyczącej podziału odpowiedzialności,

uprawnień i obowiązków pomiędzy państwami członkowskimi w zakresie oceny

występowania pomocy publicznej, sprawdzania warunków dopuszczalności

pomocy oraz publikowania, monitorowania i raportowania. Konieczność

dopasowania do międzynarodowych programów pomocowych przepisów

dedykowanych dla państwa jako wyodrębnionego podmiotu prawa

międzynarodowego stanowi utrudnienie zarówno dla instytucji wdrażających

jak i beneficjentów w programach EWT. Brak ostatecznych rozstrzygnięć na

poziomie przepisów unijnych, który porządek prawny jest rozstrzygający w

zakresie pomocy publicznej w programach EWT sprawia, że państwa

członkowskie zmuszone są uzgadniać między sobą zasady realizacji zadań

wynikających z dopuszczenia pomocy publicznej w programie. Nie zawsze jest

możliwe wypracowanie rozwiązań zadawalających wszystkie strony. Nie

wynika to jednak ze złej woli państw członkowskich. Najczęstszą przyczyną

braku rozwiązań, które symetrycznie rozkładają na wszystkie państwa

członkowskie obciążenia w zakresie „obsługi” pomocy publicznej jest to, że

propozycja jednego państwa nie jest możliwa do zastosowania w innym (np. z

uwagi na ograniczenia wynikające z prawodawstwa krajowego).

Dlatego w omawianym zakresie należałoby wypracować rozwiązanie

dedykowane specjalnie dla programów EWT.

Art. 20 ust. 2

ust. 2 i ust. 3 GBER

Przepis art. 20 ust. 2 ust. 2 GBER w polskiej wersji językowej powinien mieć

brzmienie:

„a) koszty personelu;



128945.366613.341047

b) koszty biurowe i administracyjne;

c) koszty podróży i zakwaterowania;

d) koszty doradztwa i usług zewnętrznych;

e) koszty wyposażenia; oraz

f) koszty infrastruktury i robót.”.

Wersje angielskie rozporządzeń: projektu rozporządzenia, rozporządzenia

481/2014 i nowego rozporządzenia w sprawie EWT, posługują się jednolitą

terminologią „equipment” (w rozumieniu „wyposażenie”). Natomiast

w polskiej wersji projektu rozporządzenia wprowadzono pojęcie „sprzęt”.

Kategoria „sprzęt” jest pojęciem węższym niż kategoria „wyposażenie”

określona w przepisach, do których odwołuje się projektowany art. 20 ust. 2

GBER. Sprzęt stanowi jeden z elementów wyposażenia. Dlatego pozostawienie

w polskiej wersji językowej kategorii „sprzęt” może w przyszłości budzić

wątpliwość w instytucjach wdrażających i u beneficjentów, czy możliwe jest

zakupienie innych elementów wyposażenia (np. mebli), wymienionych

zarówno w rozporządzeniu 481/2014, jak i w art. 38-43 nowego

rozporządzenia w sprawie EWT w ramach kategorii „wyposażenie”.

Podobnie projekt rozporządzenia w zmienianym art. 20 ust. 2 lit. d) oraz

ust. 3 GBER posługuje się pojęciem „expertise”, które w języku polskim

odpowiada znaczeniowo doradztwu. W proponowanej wersji polskiej projektu

rozporządzenia termin ten tłumaczony jest jako „eksperci zewnętrzni”

(„external expertise”; art. 20 lit. d) oraz „wiedza fachowa” (ust. 3), co –

szczególnie w drugim przypadku – nie odpowiada intencji projektodawcy

(w tym przypadku również zasadna jest zmiana polskiego tłumaczenia).

Art. 20a ust. 1

GBER

Zgodnie z art. 20a ust. 1 GBER, określona kategoria pomocy będzie uznana za

zgodną z rynkiem wewnętrznym, jeżeli zostały spełnione warunki ustanowione

w tym artykule i rozdziale I. Tymczasem przepis ten jedynie dodatkowo w ust.

2 wprowadza limit kwoty. Jeżeli jedynym warunkiem pomocy miałby być ów

limit, władze polskie poddają pod rozwagę wkomponowanie treści ust. 2 w

treść art. 20a ust. 1 GBER.

Art. 25a ust. 2

i ust. 7 GBER

Pkt 4 preambuły

W odniesieniu do ang. “Aid for Marie Skłodowska-Curie and ERC Proof of

Concept Actions”, pol. “Pomoc na działania takie jak Maria Skłodowska-Curie

i weryfikacja poprawności projektu przez ERBN” należy zauważyć, że „ERC

Proof of Concept” jest nazwa własną typu/rodzaju projektów i nie oznacza

czynności weryfikacyjnych prowadzonych przez Europejską Radę



128945.366613.341047

ds. Badań Naukowych. Polskie tłumaczenie w tym zakresie jest mylące.

Co więcej, użycie w tych przepisach zwrotu „takie jak” błędnie sugeruje, że

jego zakresem mogą być objęte także inne działania, że „Maria Skłodowska-

Curie i weryfikacja poprawności projektu przez ERBN” zostały wskazane tylko

przykładowo.

Art. 25a ust. 4

GBER

Niezbędne jest wyraźne wskazanie w treści rozporządzenia, że poziom oraz

kategorie kosztów, ustalane w ramach instrumentów wykorzystujących

rozwiązania Seal of Excellence będą miały bezpośrednie zastosowanie także

w przypadku programów i inicjatyw, z których finansowane będą projekty

posiadające Seal of Excellence. Innymi słowy, jeżeli np. w Horyzoncie 2020

działania dla MŚP mają poziom dofinansowania 100% lub 70%, to takie same

poziomy oraz katalog kosztów powinien obowiązywać np. w Programie

Operacyjnym Inteligentny Rozwój (POIR).

Wskazane jest zatem zapewnienie, by odpowiednie zapisy dotyczące

kwalifikowalności kosztów projektów, które otrzymały Seal of Excellence,

zostały odpowiednio uwzględnione w szczególności w POIR, w taki sposób, by

beneficjenci Seal of Excellence i POIR mogli stosować taki sam katalog

kosztów kwalifikowalnych.

Art. 25a ust. 5

i ust. 7 GBER

W art. 25 ust. 5 oraz ust. 7 zdanie 2 GBER występuje niespójność dot.

intensywności w porównaniu ze sposobem określania intensywności w innych

artykułach GBER (w brzmieniu: „maksymalna intensywność”). Poziom

intensywności w wysokości 100% nie ma odniesienia do żadnej podstawy

dającej możliwość zweryfikowania, czy intensywność została zachowana. Brak

podstawy, do której należy odnosić 100%, tj.: czy chodzi o 100% kosztów

kwalifikowalnych, czy o 100% poniesionych wydatków, czy o inne rozwiązanie

wynikające ze specyfiki programów Horyzont 2020 i Horyzont Europa.

Art. 25a ust. 6

GBER

Władze polskie proponują ujednolicenie podejścia co do finansowania MŚP

oraz beneficjentów grantów działań „Maria Skłodowska Curie”

(zaprezentowanego w pkt 7 tego artykułu), czyli odejście od poziomu

kwotowego wysokości pomocy dla MŚP korzystającego z rozwiązań Seal of

Excellence. Przyjęte rozwiązanie zapewni większą elastyczność działania po

stronie beneficjentów, jak i podmiotów przyznających pomoc, w szczególności

w przypadku możliwych zmian zasad instrumentów w programach Horyzont

2020 oraz Horyzont Europa. Ponadto należy zauważyć, że maksymalna kwota

pomocy dla instrumentu MŚP wynosi 2,5 mln EUR na projekt w Programie

Horyzont 2020, natomiast w rozporządzeniu do Horyzontu Europa kwestia ta



128945.366613.341047

nie została uregulowana.

Art. 25a ust. 6

GBER

W przypadku, gdyby poprzednia uwaga nie została uwzględniona, należy

zauważyć, że kwota 2,5 mln EUR na przedsiębiorstwo i na projekt (patrz

również nowy art. 4 pkt vii GBER) jest progiem niższym niż limit dopuszczalnej

„zwykłej” pomocy na badania i rozwój (7,5 mln EUR - 40 mln EUR). Zachodzi

wobec tego wątpliwość, czy wsparcie projektów badawczo-rozwojowych,

którym przyznano Seal of Excellance, może być ocenione również w ramach

art. 25 GBER. Władze polskie zwracają się z prośbą o wyjaśnienie tej kwestii.

Art. 25a i art. 25b

GBER

Zgodnie z art. 67 ust. 5 rozporządzenia 1303/2013 (CPR), w przypadku

operacji, które otrzymały Seal of Excellance lub operacji wybranych

w ramach programu współfinansowanego z programu Horyzont Europa,

instytucja zarządzająca może podjąć decyzję o przyznaniu bezpośredniego

wsparcia z EFRR. Nie jest jednak jasne, która ze stron będzie zawierać umowę

o dofinansowanie. Nie odnosi się do tego również rozporządzenie

ustanawiające program ramowy Horyzont Europa. Czy w ramach projektów

wspófinansowania oraz projektów łączenia w zespoły będą podpisywania dwie

umowy o dofinansowanie, jedna w ramach Horyzontu, druga z instytucja

krajową? Jeżeli nie, co będzie podstawą i momentem udzielenia pomocy

publicznej przez instytucję krajową?

Art. 25b GBER W ocenie władz polskich niezbędne jest jasne wskazanie rodzajów

instrumentów programu Horyzont 2020 oraz przyszłego Horyzont Europa, które

mogą korzystać z wprowadzanych rozwiązań. Wskazanie to powinno być

wprowadzone konsekwentnie także w ramach wszystkich aktów prawnych,

których to rozwiązanie dotyczy.

Art. 25b GBER W odniesieniu do ang. „Teaming actions”, pol. „łączenie w zespoły”, należy

zauważyć, że Teaming jest nazwą własną. Tłumaczenie polskie wprowadza

w błąd.

Art. 25b GBER Dla zachowania przejrzystości przepisu, istotnym jest uregulowanie kwestii

kategorii kosztów kwalifikowanych i metody ich obliczania w ramach

projektów współfinansowanych i w osobnym ustępie dla projektów w ramach

łączenia w zespoły. Obecny zapis nie jest wystarczająco precyzyjny. Ponadto,

maksymalne kwoty dofinansowania powinny zostać uregulowane

w art. 4, zgodnie z przyjętą konstrukcją GBER.

Ponadto, w nowym art. 25b GBER proponujemy po ust. 3 umieścić

dotychczasowy ust. 5, a następnie ust. 4 i 6. Propozycja uporządkowania



128945.366613.341047

wynika z faktu, że ust. 4 i ust.6 dotyczą Horyzontu 2020 i Horyzontu Europa,

ust. 3 i 5 dotyczy wyłącznie Horyzont Europa.

Art. 25b ust. 4

GBER

Brak jest w projekcie rozporządzenia definicji „całkowite finansowanie

publiczne dla projektu”, w związku z czym nie jest jasne, czy wprowadzone

w ust. 4 maksymalne intensywności pomocy dotyczą tylko tej części kosztów

która będzie finansowana przez Państwo Członkowskie (cześć stanowiąca

pomoc publiczną), czy dotyczą całości kosztów kwalifikowalnych,

finansowanych ze wsparcia z Horyzontu 2020 lub Horyzontu Europa oraz

wsparcia krajowego. Uregulowanie tego w przepisie jest decydujące dla

poprawnej konstrukcji finansowej projektu i udzielenia legalnej pomocy

publicznej. Przepisy powinny bowiem umożliwiać w sposób nie budzący

wątpliwości obliczenie wartości dofinansowania projektu stanowiącego pomoc

publiczną, również na potrzeby weryfikowania warunków dotyczących

kumulacji przy przyszłych projektach, w jakich może wziąć udział beneficjent.

Władze polskie proponują zatem wprowadzenie do projektu rozporządzenia

definicji „całkowitego finansowania publicznego dla projektu” lub

przeformułowania przepisu art. 25b GBER w tym zakresie w taki sposób, aby

nie budził on wątpliwości interpretacyjnych. Jednocześnie zasadnym wydaje

się ujednolicenie art. 25b ust. 4 GBER z art. 26b ust. 6 lit. d) GBER, w którym

użyto w odniesieniu do części stanowiącej pomoc publiczną pojęcia

„finansowanie publiczne”.

Art. 25b ust. 5 Konstrukcja przepisu nie jest konsekwentna w stosunku do ust. 4 tego samego

artykułu oraz brakuje w nim uregulowania kwestii intensywności dla

finansowania w przypadku studiów wykonalności. Ust. 5 powinien regulować

intensywność finansowania na badania podstawowe i przemysłowe,

a następnie na prace eksperymentalne, analogicznie jak w ust. 4 oraz

intensywność dla studiów wykonalności.

Art. 25b ust. 6

lit. d) GBER

Najistotniejszym problemem związanym z wdrożeniem mechanizmu

monitorowania i wycofania infrastruktury badawczej jest zapewnienie

wsparcia instytucjonalnego na rzecz poprawnego funkcjonowania tego

mechanizmu w całym okresie amortyzacji całości infrastruktury

wykorzystywanej w projekcie, w tym budynków, czyli np. w Polsce w okresie

30-40 lat, w sytuacji zmieniającej się mapy programów operacyjnych w

kolejnych perspektywach finansowych. Instytucja zarządzająca programem

operacyjnym sprawuje nadzór nad realizacją projektu tylko w okresie

realizacji i sprawozdawczości, czyli przez około 10 lat. Brak jest prawnego



128945.366613.341047

umocowania dla instytucji zarządzającej do wykonywania obowiązku

monitorowania i wycofania infrastruktury badawczej po zakończeniu programu

operacyjnego.

Kolejny problem związany z wdrożeniem mechanizmu monitorowania

i wycofania infrastruktury badawczej występuje na poziomie beneficjenta.

Aparatura badawcza po okresie amortyzacji (kilka do kilkunastu lat) powinna

być zastąpiona aparaturą nowej generacji, a więc brak jest podstaw do

odpowiedzialnego zaciągania zobowiązań do realizacji reguły wiążącej okres

monitorowania projektu z okresem amortyzacji całościowej infrastruktury

wykorzystywanej w projekcie. Zadeklarowanie procentowego podziału

działalności na gospodarczą - niegospodarczą na kilkudziesięcioletni okres

czasu na niezmienionym poziomie generuje konieczność podjęcia przez

beneficjenta pomocy wieloletniego zobowiązania do pokrycia kosztów

utrzymania i użytkowania infrastruktury w części gospodarczej (nie tylko

koszty standardowego użytkowania, ale też koszty wynagrodzenia personelu

badawczego), ze środków pochodzących z działalności gospodarczej, której

udział (z uwagi na innowacyjny charakter infrastruktury, postępujący rozwój

technologiczny oraz trudny do oszacowania przychód z badań) jest trudny do

realistycznego określenia w długiej perspektywie. Trudność tego zadania

polega m.in. na braku porównywalnych danych historycznych oraz niemożności

przewidywania cen usług badawczych, które mają być świadczone w oparciu o

planowaną infrastrukturę (specyfika infrastruktury polega na tym że jest

przeznaczona do realizacji unikalnej agendy badawczej). Tym samym brak

jest gotowości beneficjenta do ponoszenia sankcji z tytułu niewywiązania się

ze zobowiązania dotyczącego zadeklarowanego procentowego udziału

wykorzystywania infrastruktury do celów komercyjnych. Przykładowo dla

części uczelni w Polsce są to wymogi zaporowe skłaniające do rezygnacji

z ubiegania się o wsparcie.

Dlatego należy rozważyć możliwość rezygnacji z reguły wiążącej okres

monitorowania projektu z okresem amortyzacji infrastruktury i przyjęcie

jednolitego okresu monitorowania infrastruktury (np. okresu trwałości

projektu lub okresu, w którym beneficjent jest zobowiązany do

przechowywania dokumentacji projektów objętych pomocą publiczną –

obecnie 10 lat).

Art. 56d, art. 56e

i art. 56f GBER

Uzależnienie możliwości udzielania pomocy na podstawie art. 56f od

spełnienia przez pośrednika finansowego definicji uregulowanej w art. 1

pkt 171, tj. commercial financial intermediary, może negatywnie wpływać na

konkurencję między pośrednikami finansowymi. Pośrednicy klasyfikowani jako



128945.366613.341047

„Komercyjni” pośrednicy finansowi będą mogli oferować produkty finansowe

na innych warunkach od pośredników, którzy do tej kategorii nie będą mogli

być zakwalifikowani.

Oznacza to, zgodnie z zaproponowaną przez Komisję regulacją, że na jednym

rynku i jednocześnie, w sytuacji gdy Partner Wdrażający podejmie decyzję

o wyborze więcej niż jednego pośrednika finansowego do wdrażania produktu

finansowego (rozumianego jako produktu w ujęciu regulacji InvestEU), będzie

on mógł być wdrażany na różnych warunkach, w oparciu o różne podstawy

udzielania pomocy publicznej (56e i 56f).

W tym kontekście należy zdecydowanie podkreślić, że w takim przypadku

w odniesieniu do tego samego produktu InvestEU, pośrednik zakwalifikowany

jako „komercyjny” (rozumieniu definicji art. 1 pkt 171), wyłącznie z tytułu

takiego zakwalifikowania, będzie uprawniony do udzielania pomocy na

lepszych warunkach cenowych i bez konieczności spełnienia dodatkowych

warunków projektowych określonych w art. 56e.

Art. 56d GBER W polskiej wersji art. 56d GBER wskazano, że przepisy te mają zastosowanie

„do pomocy w formie” m.in. gwarancji UE. Sugeruje to, że gwarancja UE jest

pomocą publiczną, podczas gdy środki te nie stanowią pomocy. Konieczna jest

zmiana polskiego tłumaczenia w tym zakresie. Należy dodatkowo zwrócić

uwagę na fakt, że wersja angielska jest w tym zakresie precyzyjniejsza: „This

section shall apply to aid comprised in any of the following:”.

Art. 56d i art. 56e

GBER

W projekcie rozporządzenia w odniesieniu do pomocy związanej z produktami

finansowymi wspieranymi przez Fundusz InvestEU pojawiają się mało

zrozumiałe zapisy, np.: „Maksymalne progi określone w art. 56e i 56f mają

zastosowanie do całkowitego pozostałego finansowania przyznanego

beneficjentowi końcowemu w ramach dowolnego produktu finansowego

wspieranego przez Fundusz InvestEU” (art. 56d ust. 4), czy „nominalna kwota

całkowitego finansowania przyznanego beneficjentowi końcowemu na dany

projekt w ramach wsparcia Funduszu Invest EU nie może przekraczać [70] mln

EUR” (art. 56e ust. 3). Budzą one wątpliwości co do rodzaju dofinansowania,

które należy uwzględnić przy kumulacji do danego progu, ponieważ sugerują,

że bierze się pod uwagę również wsparcie z Funduszu InvestEU. Konieczne jest

doprecyzowanie tych pojęć w przepisach projektu rozporządzenia.

Art. 56e GBER Nowy art. 56e GBER nie powinien być ograniczony jedynie do zakresu

wskazanego w ust. 3-11. Zakres ten powinien być skorelowany z zakresem

dziedzin kwalifikujących się do objęcia operacjami w ramach Programu



128945.366613.341047

InvestEU.

Art. 56e GBER Konstrukcja nowego art. 56e GBER może sprawić, że – szczególnie

w odniesieniu do programów instrumentów wdrażanych w zakresie MŚP oraz

Social Investments i Skills Window – warunki niektórych produktów (np.

pożyczek) na podstawie proponowanego art. 56e GBER mogą nie być

atrakcyjne dla końcowego beneficjenta. Np. na podstawie art. 56e ust. 1 lit.

a) i b) GBER, w przypadku MŚP, maksymalna wysokość finansowania na

jednego beneficjenta końcowego wsparcia z Funduszu InvestEU (odpowiednio:

1 mln EUR oraz 500 tys. EUR) może się okazać mniej atrakcyjna niż pomoc

de minimis. Wartość pomocy będzie porównywalna, ale cena produktu na

poziomie końcowego beneficjenta będzie wyższa (wysokość oprocentowania).

Sytuacja taka sprawia, że wartość dodana zaproponowanego środka pomocy

jest dyskusyjna.

Art. 56e ust. 3

GBER

Projekt rozporządzenia dodaje do GBER sekcję 16, określającą granice

wyłączenia obowiązku indywidualnego zgłoszenia pomocy związanej

z produktami finansowymi wspieranymi przez Fundusz InvestEU. Jednym

z obszarów pomocy w ramach projektowanego wyłączenia jest obszar

wsparcia rozwoju sieci szerokopasmowych, a szczegółowe ramy

dopuszczalności jego zastosowania zostały określone w art. 56e ust. 3 GBER.

W obliczu zaproponowanej przez Komisję treści nowelizacji GBER, na

poziomie tego samego aktu prawnego, w obszarze pomocy państwa na rozwój

sieci szerokopasmowych, będą występowały 3 odrębne regulacje dotyczące

wyłączeń spod obowiązku indywidualnego zgłoszenia pomocy, tj.:

1) art. 14 ust. 10 GBER – określający zasady udzielania pomocy regionalnej,

2) art. 52 GBER – określający zasady udzielania pomocy inwestycyjnej,

3) art. 56e ust. 3 GBER – określający zasady udzielania pomocy w ramach

Funduszu InvestEU.

Należy jednocześnie zauważyć, że dotychczas obowiązujące art. 14 ust. 10

i art. 52 GBER zawierają co do zasady spójne podejście do udzielania pomocy

na sieci szerokopasmowe, m.in.:

1) dopuszczają jej udzielenie wyłącznie na tzw. obszarach białych (choć

nieznacznie inaczej je definiują – pod kątem obowiązku przeprowadzenia

konsultacji społecznych,

2) wymagają jej udzielenia na podstawie konkurencyjnej procedury wyboru

oraz



128945.366613.341047

3) zobowiązują beneficjenta pomocy do zapewnienia dostępu hurtowego do

wspartej infrastruktury - posługując się także podobną siatką pojęciową.

Tymczasem projektowany art. 56e ust. 3 GBER wraz z projektowanymi art. 2

pkt 138a i 174-179 GBER wprowadzają do rozporządzenia pojęcia oraz

sformułowania nowe (tj. w sensie samej treści rozporządzenia, bowiem

w sensie merytorycznym są to sformułowania lub pojęcia znane choćby

z Wytycznych UE w sprawie stosowania reguł pomocy państwa do szybkiej

budowy/rozbudowy sieci szerokopasmowych, 2013/C 25/01), do tego w sposób

niespójny (o czym mowa w uwagach szczegółowych), przez co stosowanie tych

przepisów może być obarczone dużym ryzykiem błędu.

Przede wszystkim jednak należy zauważyć, że nowelizacja GBER w zakresie

zasad udzielania pomocy na sieci szerokopasmowe, zamiast podjęcia próby

ujednolicenia istniejących zasad i dostosowania ich do zmieniających się

warunków rynkowych oraz do nowych celów Komisji Europejskiej w obszarze

powszechnego dostępu do usług łączności elektronicznej, zawiera propozycję,

która w sposób nieuzasadniony określa zasady udzielania pomocy w ramach

centralnego instrumentu finansowego Komisji, preferencyjne względem

pomocy, jaka może być udzielana na podstawie GBER w ramach innych

inicjatyw Unii (np. polityka spójności) lub państw członkowskich. Jako

przykład można tu przytoczyć umożliwienie udzielania, wyłączonej spod

obowiązku zgłoszenia, pomocy w ramach InvestEU na tzw. „szarych

obszarach”, co jest wprost niedopuszczalne na podstawie zarówno art. 14

ust. 10 GBER, jak i art. 52 GBER. Nota wyjaśniająca załączona do projektu

rozporządzenia nie podejmuje się wyjaśnienia tych rozbieżności ani nie

zawiera ich stosownego uzasadnienia.

Kolejnym zarzutem, jaki można postawić projektowanym przepisom, jest

nierozstrzygnięcie sposobu stosowania przepisów GBER w przypadku, gdy dany

projekt szerokopasmowy będzie finansowany wspólnie w ramach Funduszu

InvestEU oraz innego źródła (taka sytuacja jak się wydaje może mieć miejsce,

gdy finansowanie projektu w ramach InvestEU, poza uzupełniającym wkładem

krajowym, do którego zastosowanie mieć będzie projektowany art. 56e ust. 3

GBER, uzupełniane będzie także środkami z dodatkowego źródła krajowego -

na podstawie proponowanych przepisów nie jest to zabronione). W tym

zakresie nota wyjaśniająca także nie zawiera wyjaśnienia.

Wydaje się, że projektowane przepisy dążą do zrealizowania celu, jakim jest

osiągnięcie sukcesu we wdrażaniu instrumentu InvestEU, tworząc jednak w ten

sposób swego rodzaju wyłom w systemie zasad udzielania pomocy publicznej

na wsparcie rozwoju sieci szerokopasmowych, wyłączonej spod obowiązku



128945.366613.341047

zgłoszenia. Przedstawiciele Polski podczas wielu wydarzeń branżowych z

udziałem przedstawicieli Dyrekcji Generalnej KE ds. Konkurencji sygnalizowali

potrzebę kompleksowej aktualizacji stanowiska Komisji względem zasad

pomocy państwa w obszarze sieci szerokopasmowych, zauważając, że

utrzymywanie obecnych poglądów (wyrażonych m.in. w treści GBER oraz

„Wytycznych szerokopasmowych”) przy rosnącej liczbie stanów faktycznych,

które wymagają indywidualnego zgłoszenia Komisji (niezależnie od źródła

finansowania pomocy państwa) spowoduje swego rodzaju „zablokowanie” –

tak Komisji, która może utracić zdolność do rozpatrywania spraw o

zatwierdzenie pomocy na sieci szerokopasmowe, jak i co gorsza realizacji

celów w zakresie powszechnego dostępu do nowoczesnej łączności

elektronicznej do roku 2025 (a określonych przecież przez samą Komisję).

Należy stanowczo podkreślić potrzebę unifikacji GBER w zakresie

dopuszczalnych warunków udzielania pomocy na rozwój infrastruktury

szerokopasmowej, wyłączonej spod obowiązku zgłoszenia. Dostrzegając

jednocześnie, że kierunek dopuszczalności wyłączenia, określony

w projektowanym art. 56e ust. 3 GBER, co do zasady zasługuje na poparcie

(poza uwagami, o których będzie mowa w innych punktach), w szczególności

w zakresie podniesienia parametrów sieci, wobec których określany będzie

rodzaj obszaru interwencji (biały/szary/czarny), jak również w zakresie

dopuszczenia „wyłączonej” pomocy państwa na obszarach szarych,

proponujemy uzupełnienie projektu o nowelizację art. 14 ust. 10 GBER

i art. 52 GBER, które w nowym brzmieniu odzwierciedlałyby warunki

dopuszczalnego wyłączenia określone w projektowanym art. 56e ust. 3 GBER,

z alternatywnym pozostawieniem albo rezygnacją z art. 56e ust. 3 w projekcie

rozporządzenia.

W zależności od sposobu uwzględnienia ww. uwagi ogólnej sugerujemy

przesunięcie przepisów pkt 174-176, 178 i 179 w art. 2 do sekcji katalogu

definicji stosowanych w odniesieniu do pomocy na infrastrukturę

szerokopasmową, bądź postulujemy całkowitą z nich rezygnację.

Art. 56e ust. 3

GBER

Biorąc pod uwagę wartość przyszłych nakładów na infrastrukturę

szerokopasmową i oczekiwane przez beneficjentów zaangażowanie polskiego

banku prorozwojowego (BGK), proponujemy podwyższenie limitu do 100 mln

EUR.

Art. 56e ust. 3

lit. b ppkt i oraz

lit. c ppkt ii) GBER

Wydaje się, że kryteria sprawiedliwych, rozsądnych i odpowiednich warunków

dotyczą nie konkurencyjnej procedury wyboru szanującej neutralność

technologiczną (jak sugerowałoby literalne brzmienie projektowanych



128945.366613.341047

przepisów), ale otwartego dostępu do wspieranej infrastruktury (jak sugeruje

odwołanie do art. 52 ust. 5 i 6 GBER).

Art. 56e ust. 3

lit. c), d), e) GBER

Wydaje się, że projektowane przepisy przeczą sobie nawzajem. Zgodnie

z lit. c) dopuszczalne jest udzielanie pomocy na obszarach szarych, a zgodnie

z lit. d) do wsparcia projektów realizowanych zarówno na obszarach białych,

jak i szarych, zastosowanie mają kryteria dopuszczalności pomocy dla

obszarów szarych. Tymczasem wg. literalnego brzmienia lit. e) wyłączone jest

wsparcie tak na obszarach czarnych, jak i obszarach, na których istnieje lub

jest planowana co najmniej jedna sieć o bardzo dużej przepustowości – czyli

na obszarach szarych. Konieczne jest zatem pozostawienie w treści

projektowanej lit. e) odniesienia wyłącznie do zakazu udzielania pomocy na

obszarach czarnych.

Art. 56e ust. 4

lit. a) GBER

Biorąc pod uwagę wartość przyszłych nakładów w sektorze i jego rozwój oraz

oczekiwane przez beneficjentów zaangażowanie polskiego banku

prorozwojowego (BGK), proponujemy podwyższenie limitu do 250 mln EUR.

Art. 56e ust. 4

i 6 GBER

Art. 8 GBER

Sekcja 16 „Pomoc związana z produktami finansowymi wspieranymi przez

Fundusz InvestEU” ma zastosowanie do pomocy finansowej, takiej jak

gwarancje i produkty finansowe w ramach Funduszu InvestEU, przekazywanej

pośrednikom finansowym i beneficjentom końcowym. Pomoc taka na

podstawie projektowanego art. 56e ust. 4 i 6 GBER może być stosowana na

rzecz portów i na infrastrukturę i działania o charakterze socjalnym,

edukacyjnym i kulturalnym. Przeznaczenia pomocy objęte tymi przepisami są

obecnie objęte GBER na podstawie art. 1 ust. 1 lit. j i n, które dotyczą

pomocy na kulturę i zachowanie dziedzictwa kulturowego oraz pomocy na

rzecz portów. Przepisy projektowanej sekcji 16 (art. 56d- 56f) zawierają

warunki udzielania nowych kategorii pomocy, które mają być stosowane wraz

ze znowelizowanymi przepisami ogólnymi. Projekt proponuje zmianę ogólnych

przepisów GBER w zakresie regulacji wspólnych, takich jak zakres stosowania

rozporządzenia, definicje, progi pomocy powodujące obowiązek zgłoszenia,

przejrzystość pomocy, intensywność pomocy i koszty kwalifikowane, oraz

kumulacja pomocy.

Przepisy te nie zawierają jednak jasnych zasad dotyczących zaliczania

kosztów kwalifikowanych i kumulacji różnych rodzajów pomocy udzielanych

na te same przeznaczenia, w przypadku gdy będą one podlegać więcej niż

jednej kategorii pomocy zgodnie z rozporządzeniem. Tak będzie w przypadku

np. pomocy dla portów i częściowo pomocy na cele związane z kulturą.



128945.366613.341047

Nowelizowany art. 8 ust. 3 lit b) GBER zawiera zastrzeżenie, że koszty

wsparcia w ramach Funduszu InvestEU nie są brane pod uwagę przy ustalaniu

zgodności z przepisami dotyczącymi kumulacji zawartymi w art. 8 ust. 3

rozporządzenia, natomiast następny akapit proponowanego przepisu sugeruje,

że pomoc ta podlega kumulacji w odniesieniu do tych samych kosztów

kwalifikowanych. W związku z tym, przepisy projektu, w tym zakresie,

wymagają doprecyzowania.

Art. 56e ust. 5

lit. b) GBER

W przepisie tym przewiduje się, że: „Pomoc inwestycyjną na wytwarzanie

energii z odnawialnych źródeł energii przyznaje się wyłącznie w odniesieniu

do nowych instalacji wybranych w drodze procedury przetargowej zgodnej

z zasadami konkurencji w oparciu o jasne, przejrzyste i niedyskryminacyjne

kryteria.”. Wskazana procedura przetargowa pojawia się nie po raz pierwszy

w ramach GBER, natomiast wciąż nie są jasne kryteria kwalifikowalności do

takiej procedury i sprawia to wiele problemów we właściwym stosowaniu

przepisów. Konieczne jest doprecyzowanie, jakie warunki powinna spełniać

procedura, by mogła być uznana za przetargową.

Art. 56e ust. 5 i 7

GBER

Art 56e ust. 5 GBER nie informuje wprost o możliwości wsparcia rozwoju

infrastruktury gazowej, tj. biogazowej, biometanowej, biowodorowej, której

budowa, modyfikacja bądź rozbudowa jest konieczna do wdrażania projektów

związanych z wykorzystaniem biogazów odnawialnych, w tym w transporcie,

np. do zatłaczania do sieci gazowych OSDg celem wykorzystania

energii/substratu zatłoczonego surowca do późniejszej produkcji

biopaliw/biokomponentów.

Wprawdzie w ust. 7 jest wzmianka o pomocy dla projektów obejmujących

„infrastrukturę paliw alternatywnych lub infrastrukturę służącą

bezemisyjnej/niskoemisyjnej mobilności", ale władze polskie nie mają

pewności interpretacyjnej w tym zakresie.

Zatem zasadne jest albo uzupełnienie projektu rozporządzenia o te

możliwości związane z produkcją i zatłaczaniem biogazu do sieci

dystrybucyjnych, a nie uwzględnienie tylko wyłączeń dla projektów

związanych z infrastrukturą energetyczną, albo potwierdzenie, że produkcja,

zatłaczanie i przetwarzanie biogazu/biometanu/biowodoru również mogą być

objęte wsparciem z Funduszu InvestEU, a ich finansowanie wyłączone będzie z

obowiązku notyfikacji KE.

Art. 56e ust. 8

pkt a) lit. ii) GBER

Nie jest zrozumiałe, dlaczego w art. 56e ust. 8 punkt a) lit. ii) GBER

wprowadzono warunek, że w przypadku infrastruktury gospodarowania



128945.366613.341047

odpadami ogranicza się zakres pomocy do infrastruktury wykorzystywanej do

zarządzania odpadami wytwarzanymi przez inne przedsiębiorstwa. Takie

brzmienie wyklucza z możliwości uzyskania pomocy w ramach GBER projekty

dotyczące infrastruktury wykorzystywanej do zarządzania odpadami

komunalnymi, które to odpady powstają w zasadniczej części w

gospodarstwach domowych, jak również wyklucza projekty dotyczące

infrastruktury służącej do zagospodarowania odpadów własnych

przedsiębiorstwa. Oba typy projektów, a w szczególności dotyczące

gospodarowania odpadami komunalnymi, mają istotne znaczenie dla poprawy

gospodarki odpadami w Polsce. Zatem proponuje się całkowite wykreślenie

ograniczenia zawartego w art. 56e ustęp 8 punkt a), lit. ii) tj. fragmentu „o

ile jest ona wykorzystywana do zarządzania odpadami wytwarzanymi przez

inne przedsiębiorstwa”.

W przeciwnym razie pomoc związana z produktami finansowymi wspieranymi

przez Fundusz InvestEU przeznaczona na infrastrukturę gospodarowania

odpadami komunalnymi oraz na infrastrukturę służącą do zagospodarowania

odpadów własnych przedsiębiorstw nie zostałaby wyłączona z obowiązku

zgłoszenia w ramach projektowanego rozporządzenia.

Art. 56e ust. 8

lit a) i ust. 9 GBER

W nowym art. 56e ust. 8 lit. a) GBER przewiduje się m.in. pomoc na

infrastrukturę wodociągową i kanalizacyjną oraz infrastrukturę

gospodarowania odpadami. Ponieważ powyższą infrastrukturę można

traktować węziej bądź szerzej, nie jest jasne, czy brak uszczegółowienia

zakresu kosztów, które można objąć pomocą, oznacza zgodę na szerokie

rozumienie zakresu rzeczowego tych rodzajów infrastruktury. Proponuje się

zatem doprecyzowanie, na jaki zakres kosztów kwalifikowalnych inwestycji

możliwe jest udzielanie pomocy publicznej w ramach tych przeznaczeń.

Podobna wątpliwość definicyjna dotyczy pojęcia „infrastruktury badawczej”

na potrzeby art. 56e ust. 8 lit a (iii) GBER. Wprawdzie w art. 2 GBER znajduje

się definicja infrastruktury badawczej (pkt 91), ale przyporządkowana jest

ona do pomocy na działalność badawczą, rozwojową i innowacyjną, a zatem

prawdopodobnie nie dotyczy art. 56e GBER. Należałoby zatem zdefiniować

przedmiotowe pojęcie.

Podobna uwaga dotyczy art. 56e ust. 9. Można wnosić z obecnych przepisów,

że pomoc wyszczególniona w lit. a) i b) nie wymaga ustalania kosztów

kwalifikowalnych jak w sekcji 7 GBER. Konieczne jest potwierdzenie lub

doszczegółowienie w tym zakresie.

Art. 56e ust. 10 Przepis wymaga przeredagowania, gdyż zaproponowane brzmienie jest



128945.366613.341047

lit. a) ppkt iii)

GBER

niejasne i nieprecyzyjne. Przykładowo, w przypadku małych spółek o średniej

kapitalizacji przy obecnym brzmieniu powstają wątpliwości, czy to

eksperymentalne prace rozwojowe powinny być realizowane na obszarach

objętych pomocą, czy też taka spółka powinna mieć siedzibę, zakład lub

oddział na obszarze objętym pomocą.

Art. 56e ust. 11

GBER

Nie jest jasne, czy na podstawie tego przepisu MŚP, małe lub innowacyjne

spółki o średniej kapitalizacji mogą otrzymać finansowanie wspierane przez

Fundusz InvestEU na zasadach określonych w pkt a) albo w pkt b), a więc czy

pkt a) i b) są niezależne od siebie. Wydaje się, że pkt a) dotyczy przypadków

finansowania do 30 mln zł, dla przedsiębiorstw spełniających określone w tym

punkcie kryteria, natomiast pkt b) dotyczy MŚP, małych lub innowacyjnych

spółek o średniej kapitalizacji, gdzie zastosowano kryterium kwoty i rodzaju

finansowania, bez względu na to, czy przedsiębiorstwo spełnia warunki

wymienione w pkt a). Władze polskie zwracają się z prośbą o wyjaśnienie tej

wątpliwości.

Art. 56e ust. 11

lit. b) ppkt v) GBER

Władze polskie proponują podniesienie nominalnej kwoty całkowitego

finansowania przyznanego beneficjentowi końcowemu w ramach wsparcia

Funduszu InvestEU z 200 tys. EUR do 500 tys. EUR w przypadku equity tj.

wsparcia w formie wkładu kapitałowego. Kwota 200 tys. EUR jest kwotą zbyt

niską.

Art. 56e ust. 10

lit. a (iii) GBER

Jako, ze sformułowanie „aktualny stan techniki” nie zostało zdefiniowane,

może być różne interpretowane i powinno zostać doprecyzowane.

Art. 56e ust. 11

lit. b) ppkt v) GBER

Ang. EUR 200 000 for equity, pol. 200 000 EUR w przypadku kapitału

własnego: powinno być „wkładu kapitałowego”.

Uwaga dodatkowa

- Koszty

uproszczone w

przypadku

mechanizmów

komplementarności

Dla zapewnienia efektywnego wykorzystania mechanizmów

komplementarności (tj. Seal of Excellance, współfinansowanie) niezbędnym

uproszczeniem jest umożliwienie stosowania zasad kwalifikowania wydatków,

w tym w szczególności kosztów uproszczonych (tzw. SCOs)

charakterystycznych dla programów zarządzanych z poziomu UE w przypadku

finansowania projektów objętych tymi mechanizmami.

Taką możliwość wydają się zapewniać aktualnie proponowane przepisy GBER:

Art. 7 ust. 1 (The amounts of eligible costs may be calculated in accordance

with the simplified cost options set out in Regulation (EU) No 1303/2013 of

the European Parliament and of the Council*, or [new CPR Regulation],

whichever is applicable provided that the operation is at least partly



128945.366613.341047

financed through a Union fund that allows the use of those simplified cost

options and that the category of costs is eligible according to the relevant

ąexemption provision.) w powiązaniu m.in. z art. 25(a) ust. 4: The categories,

maximum amounts and methods of calculation of eligible costs shall be those

defined under the Horizon 2020 SME-instrument or under the Horizon Europe

programme.).

Ponadto należy zauważyć, że przywołane w art. 7 ust. 1 GBER przepisy

rozporządzenia 1303/2013 (CPR) i nowego rozporządzenia CPR dot. SCOs

określają formy kosztów uproszczonych nie tylko w sposób bezpośredni

poprzez wskazanie konkretnych stawek (rozwiązania tzw. off-the-shelf), ale

też pozwalają na stosowanie stawek kosztów uproszczonych z innych

programów UE (takich jak programy ramowe na rzecz badań i innowacji)

poprzez odniesienie do metod ustalania tych kosztów w innych politykach UE.

W aktualnym rozporządzeniu 1303/2013 (CPR) mówi o tym art. 48 ust. 2 c):

in accordance with the rules for application of corresponding unit costs, lump

sums and flat rates applicable in Union policies for a similar type of

operation;.

Mając na uwadze powyższe władze polskie proszą o potwierdzenie, że na

podstawie przywołanych przepisów możliwe będzie zastosowanie form

kosztów uproszczonych określonych w przepisach regulujących zasady

wdrażania programów zarządzanych centralnie (Horyzont 2020, Horyzont

Europa) w projektach korzystających z mechanizmów komplementarności.

Z poważaniem,

Michał HoleksaWiceprezes Urzędu OchronyKonkurencji i Konsumentów/podpisano elektronicznie/

Documents

PREZES URZĘDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW … · wyłącznie pełnienie roli krajowego banku rozwoju, dany podmiot był wykluczony z zakresu ww. definicji. Analogicznie, brak