PREY SPECIES AND HABITAT USE OF DHOLEbioff.forest.ku.ac.th/PDF_FILE/JAN_2016/JWT_6.pdf · วารสารสัตว์ป่าเมืองไทย ปีที่ 22 ฉบับที่

วารสารสตวปาเมองไทย ปท 22 ฉบบท 1 พ.ศ. 2558 Journal of Wildlife in Thailand Vol. 22 No. 1, 2015

PREY SPECIES AND HABITAT USE OF DHOLE (Cuon alpinus)

IN SALAKPRA WILDLIFE SANCTUARY

Khwanrutai Charaspet1*, Ronglarp Sukmasuang1 & Prateep Duengkae1

ABSTRACT

บทคดยอ

The study of prey species and habitat use of dhole (Cuon alpinus) in Salakpra Wildlife Sanctuary was conducted regularly

during May 2013 to April 2014. The scats were collected and fecal analysis to identify prey species were used. Percent

frequency occurrence of prey were calculated. Relative abundance (RA) of dhole and their prey species was studied by

camera trap techniques. Analyzing suitable habitat of the species was also studied. The results based on the 175 scats found

that 7 prey species were identified. There were sambar deer, hog deer, red muntjac, lesser mouse deer, wild pig, large Indian

civet, rodent species and some grass species. The result from camera trap showed 2.06 % RA of dhole whereas RA of prey

species found that sambar deer was the highest (80.68%). Selectivity index indicated that large Indian civet were preferred

by dhole. The percentage contribution showing an effect on the habitat selection for dhole which was related to the forest

road. The suitable habitat for dhole were the area around the central part of the sanctuary. The suitable habitat area for dhole

in this sanctuary somewhat small when compared with those of the other distribution area in Thailand. Recommendations

for the species conservation and management were proposed in this study.

Key Words: Dhole, prey species, habitat use

1ภาควชาชววทยาปาไม คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร กรงเทพฯ 10900*Corresponding author; e-mail address: [email protected]

ชนดเหยอ และการใชพนทอาศยของหมาใน (Cuon alpinus)

ในเขตรกษาพนธสตวปาสลกพระ

ขวญฤทย จรสเพชร1* รองลาภ สขมาสรวง1 และ ประทป ดวงแค1

การศกษาชนดเหยอ และการใชพนทอาศยของหมาใน (Cuon alpinus) ในเขตรกษาพนธสตวปาสลกพระ ด�าเนนการ

ระหวางเดอนพฤษภาคม พ.ศ. 2556 ถงเดอนเมษายน พ.ศ. 2557 ดวยการเกบมลมาวเคราะห จ�าแนกชนดเหยอจากเสนขน

ค�านวณคาเปอรเซนตการปรากฏ ศกษาความมากนอยของเหยอในพนทดวยกลองดกถายภาพ ค�านวณการเลอกใชเหยอขนาด

พนทอาศยทเหมาะสม ผลการศกษาจากมลหมาใน 175 กอง พบเหยอ 7 ชนด ประกอบดวย กวางปา เนอทราย เกง กระจงหน

หมปา ชะมดแผงหางปลอง สตวฟนแทะ และหญา จากภาพทดกถายได พบหมาในมคารอยละความมากมาย 2.06 ชนดเหยอ

ททมคารอยละความมากมายสงสด ไดแก กวางปา มคา 80.68 ดชนการเลอกกนพบหมาในเลอกกนชะมดแผงหางปลองมาก

ทสด ปจจยแวดลอมทมความส�าคญตอการเลอกใชพนทอาศยของหมาในมากทสด คอ ระยะหางจากถนนตรวจการณปาไม

พนทอาศยทเหมาะสมของหมาในอยบรเวณตอนกลางของพนทและมขนาดเลกเมอเปรยบเทยบกบพนทอนรกษแหงอนทม

หมาในอาศยอย โดยขอเสนอแนะเพอการอนรกษและหมาในและเหยอไดถกเสนอไวในการศกษานแลว


102

ค�าน�า

หมาในเปนสตวปากนเนอทอาศยอยรวมกนเปนฝง เพอเพมประสทธภาพในการลาเหยอขนาดใหญ ขณะเดยวกนหมาใน

กสามารถจบสตวปาขนาดเลก หมาในจงมบทบาทส�าคญ ในการถายทอดพลงงานในระบบนเวศในระดบตางๆ จงถกจดวาเปน

ชนดพนธทมความส�าคญ ในระบบนเวศ (keystone species) เชนเดยวกบเสอโครงและเสอดาว ในอดตหมาในมถน การกระจา

ยอยางกวางขวางเกอบตลอดทงทวปเอเชยแตปจจบนพนทการกระจายลดนอยลง มจ�านวนประชากรนอย มสาเหตจากการ

การสญเสยถนทอาศย การลดลงของประชากรเหยอ การรบกวนจากกจกรรมของมนษย และการลาโดยตรงเนองจากทศนคต

ทางลบของประชาชนบางกลมทมตอหมาใน ในประเทศไทยมรายงานพบหมาในในพนทปาอนรกษ 7 แหง (Jenks et al., 2012)

หมาในไดรบการจดสถานภาพทางการอนรกษใหเปนสตวปาใกลสญพนธ (endangered) (IUCN, 2014) ขณะท CITES (2013)

จดใหหมาในอยในบญชท 2 เขตรกษาพนธสตวปาสลกพระ จงหวดกาญจนบร เปนพนทอาศยทส�าคญของหมาในแตไม

ปรากฏในรายงานของ Kanchanasaka et.al. (2010) ทงยงไมเคยมการศกษาชนดเหยอของหมาในในพนทนและพนทอนรกษ

ขางเคยงในปาตะวนตกมากอน ท�าใหขาดความรความเขาใจบทบาทของหมาใน ซงถกจดเปนสตวกนเนอขนาดกลางทพบใน

ระบบนเวศทมความหนาแนนของเหยอนอย (Steinmetz et al., 2013) การจดการพนทซงรวมถงการปองกนรกษา ฟนฟถน

อาศยและประชากรเหยอตลอดจนการประชาสมพนธเพอสรางทศนคตทดเพอการอนรกษหมาในและระบบนเวศโดยอาศย

ขอมลจากการศกษาจงมนอย ไมชดเจน การศกษาเกยวกบหมาในครงนมงเนนการศกษาชนดเหยอ การเลอกกนชนดเหยอ การ

เลอกใชพนทอาศย เปรยบเทยบกบพนททเคยมการศกษามากอน เพอใหเกดความเขาใจคณคาของระบบนเวศมากขน สามารถ

ใชในการจดการทงประชากรของหมาใน เหยอ และถนทอาศย ยงสามารถใชเปนขอมลประชาสมพนธเพอสรางทศนคตทด

ส�าหรบการอนรกษทงหมาในและเหยอทงในพนทแหงนตลอดจนแหลงการกระจายอนทยงคงหลงเหลออยของประเทศตาม

ความเหมาะสมเพอการคมครองระบบนเวศธรรมชาตใหเอออ�านวยประโยชนตอสงคมตอไป

อปกรณและวธการ

ชนดและการเลอกใชเหยอ

ศกษาเหยอของหมาในโดยการเกบมลตามเสนทางตรวจการณปาไม และดานสตว จ�าแนกชนดเหยอจากลายเปลอกขน

ลายแกนขนจากเสนขนทพบในกองมลตามวธการของ Petdee (2000) ค�านวณคาความถในการปรากฏ (Frequency of

Occurrence: %FO) ของเหยอทพบ

ศกษาความมากมายของหมาในและเหยอหลกโดยใชกลองดกถายภาพ (camera trap) ตดตงระหวางหนวยพทกษปาสลก

พระ และหนวยพทกษปาหวยลอ ครอบคลมพนท 36 ตารางกโลเมตร ค�านวณคารอยละความมากมาย (Relative Abundance:

%RA) ของหมาใน และเหยอ

รอยละของความถเหยอทปรากฏ × 100= จ�านวนกองมลทมเหยอชนดนน

จ�านวนกองมลทงหมด

ศกษาความมากมายของหมาในและเหยอหลกโดยใชกลองดกถายภาพ (camera trap) ตดตงระหวางหนวยพทกษปาสลก

พระ และหนวยพทกษปาหวยลอ ครอบคลมพนท 36 ตารางกโลเมตร ค�านวณคารอยละความมากมาย

(Relative Abundance: %RA) ของหมาใน และเหยอ


103

รอยละความมากมาย × 100= Trap success สตวชนดนน

Trap day ทงหมด

เมอ

Trap success = จ�านวนภาพทสามารถดกถายสตวได

Trap day = จ�านวนกลองทตดตง × จ�านวนวนตดตงกลองทงไว

ดชนการเลอกกน r - pr + p

=

เมอ

r = สดสวนของชนดเหยอทพบในมล

p = สดสวนของชนดเหยอทส�ารวจพบ

ดชนการเลอกกนเหยอ (E) มคาระหวาง -1 ถง 1 เมอ E เขาใกล 1 แสดงถงการเลอกทจะกนเหยอ โดยไมขนกบปรมาณ

เหยอทมอยในธรรมชาต (เสาะหาเหยอ) และ E มคาเขาใกล -1 แสดงวา การไมเลอกกนเหยอโดยไมขนอยกบปรมาณทมใน

ธรรมชาต แตถา E เขาใกล 0 แสดงวา การเลอกกนเหยอขนกบปรมาณเหยอทมอยในธรรมชาต เหยอมมากกนมาก เหยอมนอย

กนนอย

พนทอาศยทเหมาะสมของหมาใน

วเคราะหลกษณะการใชพนทอาศยและการกระจายของหมาในและเหยอ ดวยการใชต�าแหนงพกดทพบเหนมล รองรอย

และจากการตงกลองดกถายภาพ รวมกบปจจยแวดลอม ไดแก ชนดปา โปง แหลงน�าถาวร ความสงจากระดบน�าทะเลปานกลาง

ถนน เสนทางตรวจการณปาไม หนวยพทกษปา หมบาน และการปรากฏของเหยอหลก ดวยโปรแกรม MaxEnt ตาม Phillips

(2006)

ผลและวจารณ

ชนดเหยอและการเลอกใชเหยอ

ผลจากการเกบตวอยางมลหมาใน รวมระยะทางทงหมด 193.20 กโลเมตร พบมลหมาในจ�านวน 175 กอง เปนการพบ

ชวงฤดฝน 118 กอง ฤดแลง 57 กอง พบชนดเหยอจากการวเคราะหกองมลรวม 7 ชนด ไดแก หมปามคารอยละความถของการ

ปรากฏมากทสด (53.71) รองลงมาเปนชะมดแผงหางปลอง (23.43) เนอทราย (16.57) กวาง (10.29) เกง (8.57) กระจงหน (1.71)

สตว ฟนแทะ (1.71) และหญา (1.14) ชวงฤดฝนพบชนดเหยอรวม 7 ชนด โดยไมพบหญาในกองมล ขณะทชวงฤดแลงพบชนด

เหยอรวม 4 ชนด

จากกองมลชวงฤดฝน พบวา หมปามคารอยละความถของการปรากฏมากทสด (63.56) ดงตารางท 1 เนองจากลกหมปา

เกดมากในฤดฝนและออกหากนรากไม หนอไม สตวในดน (Lekagul & McNeely, 1988) จงตกเปนเหยอของหมาในขณะท

ชวงฤดแลง สวนชะมดแผง หางปลองมคามากทสด (42.11) Simcharoen (1999) กลาววา พฤตกรรมของชะมดแผง หางปลอง

ทสวนใหญหากนบนพนดน นอนใกลหรอบนรองหวยแหงขนาดเลกทมหญาปกคลมหนาแนน และนอนในชวงเวลากลางวน

ซงเปนเวลาทหมาในออกหากน ในฤดแลงชะมดแผง หางปลองมขนาดพนทอาศยเพมมากขน ท�าใหมโอกาสทถกหมาในลา

สงมากขน และจากการจ�าแนกชนดเหยอในกองมล พบกองมลทประกอบดวยเหยอเพยงชนดเดยว 150 กอง (85.71%)


104

ประกอบดวยเหยอสองชนด 22 กอง (12.57%) และประกอบดวยเหยอสามชนด 3 กอง (1.71%) การศกษาครงนพบวาหมาใน

จบกระจงหนกนเปนอาหารดวย แมวาผลการศกษาดวยการวางกลองดกถายภาพไมพบกระจงหน และไมเคยมรายงานการพบ

กระจงหนในเขตรกษาพนธสตวปาสลกพระมากอน ผลการศกษานแสดงใหเหนวามกระจงหนอาศยในพนทนดวยและเปน

ขอมลทไดครงแรก

ตารางท 1 รอยละความถการปรากฏ (Frequency of Occurrence: %FO) ชนดเหยอของหมาใน จากการวเคราะหกองมล ในเขต

รกษาพนธสตวปาสลกพระ จงหวดกาญจนบร

ล�าดบ ชนดเหยอรอบป (n=175) ฤดฝน (n=118) ฤดแลง (n=57)

n % FO n % FO n % FO

1 หมปา (Sus scrofa) 94 53.71 75 63.56 19 33.33

2 ชะมดแผงหางปลอง (Viverra zibetha) 41 23.43 17 14.41 24 42.11

3 เนอทราย (Cervus porcinus) 29 16.57 19 16.10 10 17.54

4 กวางปา (Cervus unicolor) 18 10.29 9 7.63 9 15.79

5 เกง (Muntiacus muntjak) 15 8.57 8 6.78 7 12.28

6 กระจงหน (Tragulus javanicus) 3 1.71 3 2.54 0 0

7 สตวฟนแทะ 3 1.71 3 2.54 0 0

8 หญา 2 1.14 0 0 2 3.51

Total 205 134 71

ผลการศกษาความมากมายของหมาในและเหยอจากการตงกลองดกถายภาพเปนระยะเวลา 1 ป รวมจดตงกลองท

สามารถบนทกภาพได 114 จด รวม 2,955 กบดกวน (trap day) พบวา หมาในมคารอยละความมากมายในรอบป 2.06 ของกบ

ดกวน มคารอยละความมากมายใน ฤดฝน 2.96 มากกวาในฤดแลงซงมคา 1.16 ผลการศกษาครงน พบวา ความมากมายของ

หมาใน ในเขตรกษาพนธสตวปาสลกพระมมากกวาทไดจากการศกษาของ Prayoon et.al. (2012) ทศกษาในอทยานแหงชาต

ทบลานทพบคารอยละความมากมายของหมาในในรอบปมคา 0.8 ในฤดฝน (0.7) นอยกวาในฤดแลง (1.0) ความแตกตางดง

กลาวมสาเหตจากการศกษาครงนค�านวณความมากมายจากผลการใชกลองดกถายภาพ โดยต�าแหนงการตดตงกลองดกถาย

ภาพอาจอยในพนททหมาในใชประโยชนอยางเขมขน ขณะทผลการศกษาความมากมายของหมาในและเหยอทไดจากการ

ศกษาของ Prayoon et.al. (2012) เปนผลจากการเดนศกษาตามเสนส�ารวจ (line transect) วธการเดนส�ารวจตามเสนทางดงกลาว

อาจมผลตอความคงทสม�าเสมอของการพบเหนรองรอยตามพน ซงอาจพบเหนและจ�าแนกรองรอยไดนอยในชวงฤดแลง

เนองจากพนดนทแขงท�าใหไมปรากฏรองรอยบนพน

เมอเปรยบเทยบความมากมายของหมาในและชนดสตวทหมาในใชเปนเหยอ ทงหมดท ไดจากกลองดกถายภาพ พบวา

หมาในมคารอยละความมากมายนอยกวาชนดเหยอทเปนสตวกบมาก ซงเปนไปตามหลกพระมดอาหารทผลาจะมจ�านวนนอย

กวาเหยอ ชนดเหยอของหมาใน ในเขตรกษาพนธสตวปาสลกพระเมอค�านวณโดยรวมในรอบปพบ กวางปามคารอยละ ความ

มากมายมากทสด (80.68) รองลงมาคอ กระทง (30.05) เกง (23.93) หมปา (8.76) ลงแสม (8.02) เนอทราย (3.99) ลงกง (2.0)

เลยงผา (1.73) ละมง (0.61) ชะมดแผงสนหางด�า (0.41) ชะมดแผงหางปลอง (0.41) พงพอนกนป (0.3) อเหนขางลาย (0.27)


105

ชะมดเชด (0.07) ตามล�าดบ เมอเปรยบเทยบความมากมายของชนดสตวปาทเปนเหยอของหมาใน ในพนทศกษาทพบจาก

กลอง ดกถายภาพรวม 14 ชนด ในชวงฤดแลงและฤดฝน ดงภาพท 1

พจารณาเฉพาะเหยอหลกของหมาในทเปนสตวกบขนาดใหญ ไดแก กวางปา หมปา และเกง ตาม Prayoon (2014) พบคา

รอยละความมากมายของกวางปา มคาสงสดมคา 80.68 หมปามคา 8.76 และเกงมคา 23.93 ขณะทผลการศกษาของ Prayoon

(2014) ในอทยานแหงชาตทบลาน พบหมปามคารอยละความมากมายมากทสดมคา 8.0 รองลงมาเปน กวางปา (4.2) และเกง

(2.2) นอกจากน Prayoon (2014) ไดศกษาความมากมายในรอบปของเหยอหลกจ�าแนกตามชนดปา พบวา ในปาเบญจพรรณ

มคารอยละความมากมายของกวางปามากทสด สวนหมปามคารอยละความมากมายมากทสดในปาไผ ซงสอดคลองกบการ

ศกษาในครงนทศกษาในพนทปาเบญจพรรณ พบกวางปามคารอยละความมากมายสงทสด

ผลการศกษาดชนการเลอกกน (selectivity index) เหยอของหมาในในรอบป พบวา หมาในเลอกทจะเสาะแสวงหากน

ชะมดแผงหางปลอง หมปา และเนอทราย โดยไมขนกบปรมาณทมอยในธรรมชาต แมวาปรมาณในธรรมชาตพบนอย หากพบ

เจอกวางกเลอกกนในปรมาณทนอย ไมขนกบปรมาณทมในธรรมชาต แมวาปรมาณกวางในธรรมชาตจะมากกตาม เลอกกน

เกงตามปรมาณทมอยในธรรมชาตมมากกนมากมนอยกนนอย (ภาพท 2) เมอจ�าแนกตามฤดกาล ในฤดฝนและฤดแลงพบวาม

แนวโนม ในการเลอกกน คลายกนในรอบป หากพจารณาขนาดเหยอทลาได ความคมทนในการลาเหยอแตละครงตองไดเหยอ

ทมขนาดใหญ แตจากผลการศกษาคาดชนการเลอกกนครงน พบวา หมาในเลอกกนเหยอทมขนาดเลกมากกวาเหยอขนาด

ใหญ เชน กวางปา อาจเปนเพราะขนาดฝงของหมาในในพนทศกษามขนาดเลก จงไมสามารถลาเหยอขนาดใหญทไดส�าเรจ

(Creel & Creel, 1995)

ชนดเ

หยอ

ชะมดเชด

อเหนขางลาย

พงพอนกนป

ชะมดแผงหางปลอง

ชะมดแผงสนหางดำ

ละมง

เลยงผา

ลงกง

เนอทราย

ลงแสม

หมปา

เกง

กระทง

กวางปา

หมาใน

% RA

0 30 60 90 120

ฤดแลง

ฤดฝน

รอบป

ภาพท 1 รอยละความมากมาย (Relative Abundance: %RA) ของหมาในและเหยอ ในเขตรกษาพนธสตวปาสลกพระ จงหวด

กาญจนบร จ�าแนกตามฤดกาลและในรอบป


106

-1.5

-0.9

-0.3

0.4

1.0

กวางปา เนอทราย เกง หมปา ชะมดแผงหางปลอง

0.9713

0.6066

-0.3844

0.6225

-0.7524

0.9723

0.7433

-0.4987

0.6096

-0.7348

0.9659

0.7194

-0.4725

0.6116

-0.7738

รอบป ฤดฝน ฤดแลง

ภาพท 2 ดชนการเลอกกนเหยอของหมาใน ในเขตรกษาพนธสตวปาสลกพระ

พนทอาศยทเหมาะสมของหมาใน

ผลการศกษาพนทอาศยทเหมาะสมของหมาในโดยใชปจจยแวดลอมทางกายภาพและชวภาพ พบวาปจจยแวดลอมทง 13

ปจจย มอทธพลตอการปรากฏของหมาในทงสน (ตารางท 2)

เมอพจารณาคาประสทธภาพของแบบจ�าลอง Receiver Operating Characteristic (ROC) พนทอาศยทเหมาะสมทไดจาก

พนทใตกราฟ area under curve (AUC) นนพบวา ในรอบป มคา ROC 0.989 มคาสดสวนความสมพนธปจจยแวดลอมตอการ

ปรากฏของหมาในสงทสด ไดแก ระยะหางจากถนนตรวจการณปาไม (39.5%) พนทอาศยของเกง (13.6%) และความสงจาก

ระดบน�าทะเลปานกลาง (12.3%) ตามล�าดบ (ตารางท 2) ในฤดฝน มคา ROC เทากบ 0.99 มคาสดสวนความสมพนธปจจย

แวดลอมตอการปรากฏของหมาในสงทสด ไดแก ระยะหางจากถนนตรวจการณปาไม (33.3%) พนทอาศยทเหมาะสมของ

หมปา (26.6%) ความสงจากระดบน�าทะเลปานกลาง (17.0%) ตามล�าดบ และในฤดแลง มคา ROC เทากบ 0.993 มคาสดสวน

ความสมพนธปจจยแวดลอมตอการปรากฏของหมาในสงทสด ไดแก ระยะหางจากถนนตรวจการณปาไม (40.4%) พนทอาศย

ทเหมาะสมของหมปา (25.1%) พนทอาศยทเหมาะสมของเกง (10.6%) ตามล�าดบ

หากพจารณาจากกราฟ Jackknife ซงแสดงความสมพนธระหวางการปรากฏของหมาใน และปจจยแวดลอมแตละปจจย

พบวา ปจจยแวดลอมทมความส�าคญตอการปรากฏของหมาใน มากทสดในรอบป คอ ระยะหางจากถนนตรวจการณปาไม

พนทอาศยทเหมาะสมของหมปาและพนทอาศยทเหมาะสมของเกง ตามล�าดบ

จากผลการพจารณากราฟ Jackknife หมาในมโอกาสการปรากฏตามถนนตรวจการณปาไม อาจเนองจากเหยอของ

หมาในโดยเฉพาะสตวกบหากนลกไม ยอดออน หญาระบดตามสองขางทาง และมการจดการทงหญาส�าหรบสตวกบ เมอ

พจารณาตามปจจยแวดลอมเหยอทมความส�าคญตอ การปรากฏของหมาใน ซงไดแก พนทอาศยทเหมาะสมของหมปา รองลง

มาคอพนทอาศยทเหมาะสมของเกง มผลสอดคลองกบผลการศกษาความถของชนดเหยอทพบในกองมลหมาในทพบวาใน

รอบปมความถในการพบหมปาในกองมลมากกวาเกง แสดงถงหมาในมโอกาสการปรากฏตามพนททมเหยอปรากฏอยดวย

(ภาพท 3)


107

ล�าดบ ปจจยแวดลอมสดสวนความสมพนธ

รอบป ฤดฝน ฤดแลง

1 ระยะหางจากถนนตรวจการณปาไม 39.5 33.3 40.4

2 พนทอาศยทเหมาะสมของเกง 13.6 3.3 10.6

3 ความสงจากระดบน�าทะเลปานกลาง 12.3 17 3.4

4 พนทอาศยทเหมาะสมของหมปา 11.7 26.6 25.1

5 พนทอาศยทเหมาะสมของกวางปา 5.7 8.6 1.4

6 ระยะหางจากแหลงน�าถาวร 4 2.6 1.8

7 ระยะหางจากถนนสายหลก 3.5 1.6 5.5

8 พนทอาศยทเหมาะสมของชะมดแผงหางปลอง 3.1 1.8 1.9

9 พนทอาศยทเหมาะสมของเนอทราย 2.7 0.5 1.5

10 ระยะหางจากหนวยพทกษปา 1.8 0 0.8

11 ประเภทปา 1.6 0.6 4.8

12 ระยะหางจากหมบาน 0.3 3.6 2.7

13 ระยะหางจากโปง 0.2 0.5 0.1

รวม 100 100 100

ตารางท 2 คาสดสวนความสมพนธปจจยแวดลอมตอการปรากฏของหมาใน ในเขตรกษาพนธสตวปาสลกพระ

จากภาพท 4 พนททมสออนแสดงถงพนทอาศยทเหมาะสมมากทสด และพนทสเขมแสดงถงพนทอาศยทเหมาะสมนอย

ทสด ซงพนทอาศยทเหมาะสมของหมาในในรอบปพบกระจายอยบรเวณตอนกลางของพนท ตลอดถนนตรวจการณปาไม

ระหวางหนวยพทกษปาหวยสะดอง หนวยพทกษปาสลกพระ และหนวยพทกษปาหวยลอ เนองจาก ในบรเวณนมทราบความ

สงจากระดบน�าทะเลปานกลางไมเกน 250 เมตร มถนนตรวจการณปาไมทเชอมระหวางหนวยพทกษปา ทงสามหนวยนนม

การจดการใหเปนทงหญาอาหารสตว และทหนวยพทกษปาสลกพระมโครงการปลอยววแดง กวาง เนอทราย ละมง ส

ธรรมชาต มความปลอดภยจากการรบกวน มเหยอทหลากหลายและสมบรณ สวนพนทตอนบนนนเปนพนทราบทเหมาะสม

ของหมาในเชนกน เรยกวา ทงนามอญ แตมความสงจากระดบน�าทะเลปานกลางสงกวาทงสลกพระ (750 – 1,000 เมตร) พนท

ชายขอบเขตรกษาพนธสตวปาสลกพระ ทางตะวนตกของเขตรกษาพนธสตวปามถนนสายหลกจากอ�าเภอเมองไปสอ�าเภอ

ศรสวสดมหมบานกระจายตลอดเสนทาง ทางเหนอมพนทเกษตรกรรมและการท�าไมไผ ทางตะวนออกของพนทเปนหมบาน

และการท�าเกษตรกรรม ทางใตของพนทเปนพนทเกษตรกรรม จะเหนวาพนทชายขอบของเขตรกษาพนธสตวปาสลกพระ

มกไดรบการรบกวน จากกจกรรมตางๆ ของมนษย จงมบรเวณทเหมาะสมตอการอยอาศยของหมาในคอนขางจ�ากด เมอเทยบ

กบพนทอาศยในพนทอนๆ เชน ในเขตรกษาพนธสตวปาหวยขาแขง อทยานแหงชาตทบลาน และเขตรกษาพนธสตวปาภเขยว

พนทอาศยทเหมาะสมของหมาในนนมความคลายคลงกนทงในรอบป ฤดฝน และฤดแลง


108

ภาพท 3 กราฟ Jackknife แสดงความสมพนธระหวางปจจยแวดลอมแตละปจจย กบการปรากฏของหมาในในรอบป ในเขต

รกษาพนธสตวปาสลกพระ จงหวดกาญจนบร

bark : พนทอาศยทเหมาะสมของเกง dem_ascii : ความสงจากระดบน�าทะเลปานกลาง

forroad : ระยะหางจากถนนตรวจการณปาไม hog : พนทอาศยทเหมาะสมของเนอทราย

landu : ประเภทปา vill : ระยะหางจากหมบาน

ranger : ระยะหางจากหนวยพทกษปา road : ระยะหางจากถนนสายหลก

saltl : ระยะหางจากโปง samb : พนทอาศยทเหมาะสมของกวางปา

stream : ระยะหางจากแหลงน�าถาวร larg : พนทอาศยทเหมาะสมของชะมดแผง

wild : พนทอาศยทเหมาะสมของหมปา หางปลอง

หมายเหต

ภาพท 4 พนทอาศยทเหมาะสมของหมาใน ในเขตรกษาพนธสตวปาสลกพระในรอบปและจ�าแนกตามฤดกาล


109

สรปและขอเสนอแนะ

พบชนดเหยอทพบในกองมลทงหมด 7 ชนด หมปามความถในการปรากฏมากทสด 53.71 % ความมากมายของหมาใน

มคา 2.06 % เหยอทเปนสตวเลยงลกดวยนมตลอดปพบ 14 ชนด พบ กวางปามคารอยละความมากมายสงทสด (80.68) ดชน

การเลอกกนตลอดทงปหมาใน เสาะแสวงทจะกนชะมดแผงหางปลองมากทสด การเลอกใชพนทของหมาในพบวา ระยะหาง

จากถนนตรวจการณปาไมมอทธพลตอการณปรากฏของหมาในมากทสด พนทตอนกลางของ เขตรกษาพนธสตวปาสลกพระ

เหมาะสมเปนทอยของหมาในมากทสด ดงนน ควรมการปองกนพนทจากกจกรรมมนษยทงรอบนอกและภายในเขตรกษา

พนธสตวปาสลกพระอยางเขมงวด เพราะอาจสงผลรบกวนพนทอาศยหมาในและเหยอ โดยเฉพาะการหาของปาตามเสนทาง

ตรวจการปาไมทสามารถเขาถงพนทตอนกลางของเขตรกษาพนธสตวปาสลกพระไดงาย ควรปองกนปศสตว รอบแนวปาท

อาจน�าโรคระบาดเขามาในพนท รวมถงประชาสมพนธใหประชาชนทราบถงบทบาทหนาทของหมาในทมตอเหยอและระบบ

นเวศ

ค�านยม

ขอขอบพระคณ อ.น.สพ. ดร. มาโนชญ ยนด ทใหความชวยเหลอในการด�าเนนการเกบขอมลงานวจย บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยเกษตรศาสตรทสนบสนนทนวทยานพนธ

CITES. 2013. Convention on International Trade Endangered Species of Wild Fauna and Flora. Available sources: www.cites.

org, February 9, 2015.

Creel, S. & N. M. Creel. 1995. Communal hunting and pack size in African wild dogs, Lycaon pictus. Animal Behavior 50: 1325-

1339.

IUCN. 2014. 2014 IUCN Red List of Threatened Species. Available sources: www. iucnredlist.org, January 3, 2015.

Jenks, K. E. 2012. Distributions of large mammal assemblages in Thailand with a focus on Dhole (Cuon alpinus) conservation.

Ph.D. Dissertation, University of Massachusetts-Amherst.

Kanchanasaka, B., S. Tunhikorn, S, Vinitpornsawan, U. Prayoon & K. Faengbubpha. 2010. Status of Lage Mammals in Thailand.

Wildlife Research Division, DNP, Bangkok. (in Thai).

Lekagul, B. & J. A. McNeely. 1988. Mammals of Thailand, 2nd Ed. Kurusapa Ladproa Press, Bangkok.

Prayoon, U. 2014. Abundance, suitable habitat, and main preys of Dhole (Cuon alpinus (Pallas, 1811)) in Thap Lan National

Park. M.Sc. Thesis, Kasetsart University, Bangkok. (in Thai)

Prayoon, U., N. Bhumpakphan, R, Sukmasuang & B. Kanchanasaka. 2012. Abundance and habitat suitability of Dhole (Cuon alpines)

and their main prey in Thap Lan National Park. Journal of Wildlife in Thailand 19: 23–40. (in Thai)

Petdee, A. 2000. Feeding habits of the Tiger (Penthera tigris Linnaeus) in Huai Kha Khaeng Wildlife Sanctuary by fecal

analysis. M.Sc. Thesis, Kasetsart University, Bangkok. (in Thai)

Phillips S. J., R. P. Anderson & R. E. Schapire, 2006. Maximum entropy modeling of species geographic distributions. Ecological

Modelling 190: 231–259.

Simcharoen, S., P, Boontavee & A. Petdee. 1999. Home range size, habitat utilization and daily activities of Large Indian civet

(Viverra zibetha). Research Annual Progress Report 1999, Wildlife Research Division, Wildlife Conservation Office,

Department of National Park, Wildlife and Plant Conservation. (in Thai)

REFERENCES


Steinmetz, R., N. Seuaturiena & W. Chutipongb. 2013. Tigers, leopards, and dholes in a half-empty forest: assessing species interactions

in a guild of threatened carnivores. Biological Conservation 163:68–78.

Documents

PREY SPECIES AND HABITAT USE OF DHOLEbioff.forest.ku.ac.th/PDF_FILE/JAN_2016/JWT_6.pdf · วารสารสัตว์ป่าเมืองไทย ปีที่ 22 ฉบับที่