predmet

Inženjerska informatika

Operativni sistem

dr Anica Milošević

26.1.2018. 2

Koji operativni sistemi postoje?

• Microsoft Windows• Linux

– Suse– Red Hat– Ubuntu– …

• Unix

26.1.2018. 3

Šta je Windows operativni sistem?• Operativni sistem je skup

programskih alata namenjenih zakomunikaciju između hardvera isoftvera, hardvera i drugog hardvera,softvera i drugog softvera.

• Windows operativni sistem spada uklasu operativnih sistema sa grafičkimkorisničkim interfejsom.

• Korisnik može da otvori više prozora(windows) i da u njima izvršavarazličite aplikacije.

26.1.2018. 4

Osnovni elementi Windows operativnog sistema

• Osnovni izgled Desktop-a (radna površina),• Ikone• Pozivanje DISPLAY PROPERTIES • Ikona My Computer • Taskbar • Start menu

26.1.2018. 5

Desktop

• Pored ikona nalaze se i:– Taskbar– Start meni

• Desktop - radna površina• Na radnoj površini nalaze se ikone koje korisnik postavlja

26.1.2018. 6

Ikone• Svakoj aplikaciji, dokumentu, datoteci

dodeljena je određena ikona.

• Većina ikonica može da se menja i da jojse dodeli neki drugi izgled koji odgovarakorisniku (desni klik mišem na ikonu,izabrati osobinu Properties, karticaShortcut-opcija Change Icon)

26.1.2018. 7

Taskbar i Start meni• Taskbar – paleta zadataka koji se trenutno

izvršavaju na računaru ili koji se mogu brzostarovati.

• Start menu – Sadrži sve aplikacije i omogućava njihovo pokretanje

26.1.2018. 8

Display properties• Pozivanje DISPLAY PROPERTIES

(desni klik mišem na radnu površinu)• Kartica Themes (definisanje izgleda

radne površine)• Kartica Settings (podešavanje

rezolucije ekrana, broja boja,frekvence)

• Kartica Desktop (postavljanjepozadine)

• Kartica Screensaver (postavljanječuvara ekrana)

• Kartica Appearance (definisanjeizgleda prozora, veličine fonta i odnosaboja)

26.1.2018. 9

Izgled kartica Display Properties

26.1.2018. 10

My Computer• Ikona My Computer

(prikazuje ulazno izlazne uređaje na računaru)– Hard disk ili više njih– Floopy disk– CD uređaji– USB memorije– Štampač– ...

26.1.2018. 11

Tipovi datoteka• Sve datoteke se sastoje od svog imena i sufiksa koji

zavisi od tipa datoteke.• Ime datoteka nas asocira na ono šta data datoteka

sadrži, a tip nam pokazuje koje je vrste datoteka(tekstualna, izvršna, ...).

• Nekoliko primera sufiksa datoteka:• start.exe – Izvršna datoteka,• objava.txt – Tekstualna datoteka,• pismo.doc – Word dokument,• racun.xls – Excel dokument,• crtez.cdr – Corel Draw datoteka• slika.gif – Grafička datoteka

26.1.2018. 12

Ime datoteke• Kada se zadaje ime datoteke

zabranjeno je korišćenje simbola:?, : , ; , /, (, ),.

• Ako se slučajno upotrebi nekisimbol koji je zabranjen od straneoperativnog sistema, dobija seporuka da se takvo ime ne možedati datoteci i operativni sistemzahteva da se to ime usaglasi sapravilom za zadavanje imena.

26.1.2018. 13

Folderi (Direktorijumi, imenici)• U okviru Windows operativnog sistema sve datoteke

se grupišu u foldere.• Grupisanje se vrši ili automatski putem programa

koji kontroliše datoteke ili manuelno ako korisniksam raspoređuje datoteke.

• Analogija sa folderima i datotekama u životu jesistem fascikla.Ako pretpostavimo da su datoteke dokumenta, a da su folderi fascikle onda svaki dokument stoji u svojoj fascikli, odnosno svaka datoteka u svom folderu.

26.1.2018. 14

Bazni folder• Kao što se fascikle stavljaju u fioke,

a fioke se nalaze obično u ormanu,tako se i u operativnom sistemufolderi mogu stavljati u drugefoldere, a svi oni se mogu postaviti ujedan orman odnosno root -baznifolder.

• Bazni folder je osnovni folder ukome su smešteni svi folderi idatoteke.

• Bazni folder je obično oznakauređaja A:, C:, D:, itd.., odnosnopredstavlja hard disk, flopi disk, ...

26.1.2018. 15

Sistem foldera i datoteka

26.1.2018. 16

Putanja• Na osnovu ovog dijagrama može se

videti da se npr. datotekaStudenti1a.txt nalazi na hard diskuC:, u direktorijumu Inženjerskainformatika, koji se pak nalazi ufolderu Predmeti prve godine, akoji se nalazi u folderu Predmeti.

• Windows operativni sistem put doove datoteke definiše na sledećinačin:

C:\Predmeti\Predmeti prve godine\Inzenjerska informatika\Studenti1a.txt

26.1.2018. 17

Karakteri koji se ne preporučuju

• Zbog problema sa nekimaplikacijama se preporučuje da seu imenima datoteka i foldera nekoristiti karakter space (blanko),iako to Windows dozvoljava

• Takođe ne treba koristiti karakterespecifične za ćirilicu i latinicu

(š,ć, č, đ, ž, љ, њ)sem ako Windows nije regionalnopostavljen na naše područje.

26.1.2018. 18

• Za manipulaciju folderima i datotekamau Windows operativnom sistemu sekoristi aplikacija koja se nazivaWindows Explorer.

26.1.2018. 19

Windows Explorer• Izgled Windows Explorera:• Status bar, - trenutni status• Explorer bar, - prikaz foldera, istorije,

...• Address bar. – prikaz trenutne

lokacije• Sistem menija – File, Edit, View,...

• Prikazivanje svih paleta se kontroliše iz menija View.

26.1.2018. 20

26.1.2018. 21

Novi folder• Kreiranje foldera:• Folder se kreira:

– preko Menija File – New-Folder ili

– desni klik pa isto New –Folder

26.1.2018. 22

Promena imena foldera• Menjanje imena Foldera se

vrši:• selektovanjem foldera pa

aktiviranjem opcije Rename izFile menija ili

• desnim klikom na dati folderpa opcija Rename.

26.1.2018. 23

Brisanje foldera• Brisanje Foldera se vrši

selektovanjem foldera paaktiviranjem opcije:

• Delete iz File menija ili• desnim klikom na dati folder

pa opcija Delete.

26.1.2018. 24

Kopiranje datoteke• Kopiranje datoteke u neki drugi

folder se vrši selektovanjemodgovarajuće datoteke, pa desnimklikom i odabirom opcije Copy iliodabirom opcije Copy iz menijaEdit.

• Zatim se pozicionira na odredišnifolder, pritisne desni taster miša iodabere opcija Paste, ili opcijaPaste iz menija Edit

26.1.2018. 25

Premeštanje datoteka• Premeštanje datoteke se vrši

selektovanjem datoteke, padesnim klikom i odabirom opcijeCut ili iz menija Edit odabiromopcije Cut.

• Zatim se pozicionira naodredišni folder, pritisne desnitaster miša i odabere opcijaPaste, ili ista opcija iz menijaEdit.

26.1.2018. 26

Prečice do datoteka• Pravljenje prečice do

datoteke primer.txt naradnoj površini se vrši nataj način što se odaberedatoteka, desni klik mišapa opcija Send to –Desktop.

• Može se izvršiti i direktnimprevlačenjem datoteke nadesktop.

26.1.2018. 27

Tools-folder options• Meni Tools-Folder Options – Definiše

različite elemente vezane za foldere – prikaz datoteka– asocijacija datoteka sa aplikacijama, ...

26.1.2018. 28

26.1.2018. 29

26.1.2018. 30

File manager• Pored Windows Explorera postoje i druge

aplikacije koje omogućavaju manipulaciju folderima, direktorijumima i datotekama.

• Ovi programi se nazivaju jednim imenom -File manager

• Neki od poznatijih i često korišćenih programa su Total Commander, WinCommander, PCMan…